Uwarunkowania Zewnętrzne Rozwoju Miasta I Gminy W Regionie

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr Rady Miasta i Gminy Wronki z dnia

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

CZĘŚĆ I

UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

TEKST UJEDNOLICONY

Wronki 2010, 2012, 2015

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Ujednolicone studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki, w części dotyczącej uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego, składa się z:

 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki z 2010 r. uchwalonego Uchwałą Nr XLIII/325/2010 Rady Miasta i Gminy Wronki z dnia 30 czerwca 2010 r. w sprawie uchwalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki,  Częściowej zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Wronki w rejonie ul. Mickiewicza z 2012 r. uchwalonej Uchwałą Nr XXV/229/2012 Rady Miasta i Gminy Wronki z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie uchwalenia częściowej zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Wronki w rejonie ulicy Mickiewicza,  Częściowej zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki w zakresie terenów położonych w rejonie ulicy Mickiewicza w mieście Wronki oraz w obrębie miejscowości Stróżki i Stare Miasto z 2015 r. uchwalonej Uchwałą Nr …………… Rady Miasta i Gminy Wronki z dnia ………………. r. w sprawie uchwalenia częściowej zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki w zakresie terenów położonych w rejonie ulicy Mickiewicza w mieście Wronki oraz w obrębie miejscowości Stróżki i Stare Miasto.

 część I – opisowa: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Wronki.”,  część I – opisowa: „Częściowa zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Wronki w rejonie ulicy Mickiewicza. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego.”,  część I – opisowa: „Częściowa zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki w zakresie terenów położonych w rejonie ulicy Mickiewicza w mieście Wronki oraz w obrębie miejscowości Stróżki i Stare Miasto. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego.”,  rysunek w skali 1 : 25 000: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wronki. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego.” z oznaczonymi terenami częściowych zmian studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego,  rysunek w skali 1 : 5 000: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Wronki wraz z przyległymi terenami. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego.” z oznaczonymi terenami częściowych zmian studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

CZĘŚĆ I

UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

WRONKI, czerwiec 2010

------

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

1. WPROWADZENIE ...... 7 1.1. PRZEDMIOT I CEL OPRACOWANIA ...... 7 1.2. CEL, ZADANIA I ISTOTA STUDIUM ...... 8 1.3. TOK FORMALNO-PRAWNY OPRACOWANIA ...... 9 2. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE ROZWOJU MIASTA I GMINY W REGIONIE ...... 10 2.1. UWARUNKOWANIA REGIONALNE ...... 10 2.2. SYSTEM POWIĄZAŃ ZEWNĘTRZNYCH ...... 15 2.2.1. Komunikacja ...... 15 2.2.2. System powiązań przyrodniczych ...... 15 3. UWARUNKOWANIA GEOGRAFICZNO-PRZYRODNICZE ...... 17 3.1. UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI TERENU I GEOMORFOLOGIA ...... 17 3.2. GEOLOGIA ...... 18 3.2.1. Zasoby surowców naturalnych ...... 18 3.3. ZASOBY WODNE ...... 19 3.3.1. Wody podziemne ...... 19 3.3.2. Wody powierzchniowe ...... 20 3.4. KLIMAT ...... 21 3.5. GLEBY. UŻYTKOWANIE TERENU...... 23 3.6. SZATA ROŚLINNA. OBSZARY WAŻNE I OSTOJE PTAKÓW...... 24 3.7. ISTNIEJĄCE OBSZARY I OBIEKTY OBJĘTE OCHRONĄ PRAWNĄ ...... 26 3.8. STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ...... 31 3.8.1. Wody podziemne ...... 31 3.8.2. Wody powierzchniowe ...... 31 3.8.3. Gleby ...... 32 3.8.4. Powietrze atmosferyczne ...... 32 3.8.5. Klimat akustyczny ...... 33 3.8.6. Pola elektromagnetyczne ...... 35 4. HISTORYCZNO-KULTUROWE UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO ...... 35 4.1. KRÓTKI RYS HISTORYCZNY ...... 35 4.2. Noty historyczne wybranych wsi i charakterystyka przestrzenna ...... 36 4.3. OBIEKTY I OBSZARY CHRONIONE ...... 41

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

4.3.1. Wykaz obiektów i obszarów chronionych w mieście Wronki ...... 41 4.3.2. Wykaz obiektów i obszarów chronionych na terenie gminy ...... 50 4.4. STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE I STREFY OCHRONY ARCHEOLOGICZNEJ ...... 65 4.4.1. Stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytków ...... 65 4.4.2. Strefy ochrony archeologicznej ...... 65 4.4.3. Cmentarze ...... 65 5. UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZE MIASTA I GMINY WRONKI ...... 67 5.1. LUDNOŚĆ ...... 67 5.2. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA ...... 74 5.2.1. Usługi ...... 74 5.2.2. Działalność produkcyjna ...... 77 5.2.3. Rolnictwo ...... 79 5.2.4. Leśnictwo ...... 81 5.3. POZIOM I WARUNKI ŻYCIA LUDNOŚCI W MIEŚCIE WRONKI ...... 86 6. TURYSTYKA, WYPOCZYNEK I REKREACJA ...... 90 6.1. CHARAKTERYSTYKA GMINY POD WZGLĘDEM TURYSTYCZNYM ...... 90 6.2. NAJWAŻNIEJSZE ATRAKCJE TURYSTYCZNE W MIEŚCIE I GMINIE WRONKI ...... 90 6.2.1. Atrakcje przyrodnicze: ...... 90 6.2.2. Atrakcje pozaprzyrodnicze: ...... 91 6.3. INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNA ...... 94 6.3.1. Baza noclegowa ...... 94 6.3.2. Restauracje ...... 94 6.3.3. Infrastruktura obsługująca ruch turystyczny w Puszczy Noteckiej ...... 94 6.4. Ruch turystyczny ...... 95 6.4.1. Trasy i szlaki rowerowe ...... 95 6.4.2. Szlaki turystyczne piesze ...... 95 6.4.3. Szlak kajakowy doliną Warty ...... 97 6.4.4. Szlaki konne ...... 98 6.5. Agroturystyka ...... 98 6.6. Sport, wypoczynek i rekreacja ...... 100 6.6.1. Działalność sportowa ...... 100

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

6.6.2. Rekreacja i wypoczynek ...... 101 6.6.3. Drogi rowerowe ...... 102 7. UWARUNKOWANIA ROZWOJU SYSTEMÓW TECHNICZNYCH ...... 103 7.1. TRANSPORT I KOMUNIKACJA ...... 103 7.1.1. Komunikacja drogowa - sieć transportowa na terenie miasta i gminy Wronki: . 103 7.1.2. Komunikacja kolejowa ...... 107 7.1.3. Komunikacja autobusowa ...... 108 7.2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ...... 108 7.2.1. Sieć wodociągowa ...... 108 7.2.2. Kanalizacja sanitarna i deszczowa ...... 109 7.2.3. Energia elektryczna ...... 110 7.2.4. Gaz...... 111 7.2.5. Ciepło ...... 112 7.2.6. Telekomunikacja i systemy informatyczne ...... 114 7.2.7. Gospodarka odpadami ...... 114

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

1. WPROWADZENIE

1.1. PRZEDMIOT I CEL OPRACOWANIA Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadza obowiązek sporządzania przez gminy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jako dokumentu określającego jej politykę przestrzenną. Ustawa z 2003 r., w odróżnieniu od uprzednio obowiązującej, wprowadziła zmiany, zwłaszcza w procedurze jego sporządzania. Obecnie sporządzanie studium uległo większemu uspołecznieniu, przewidziano składanie wniosków przez obywateli, wyłożenie do publicznego wglądu projektu studium, publiczną debatę, możliwość złożenia uwag i wniosków (przy konieczności rozstrzygania ich przez Burmistrza i Radę Miejską). Dla projektu studium określono w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. zakres i formę projektu. Zgodnie z wymaganiami powyższego Rozporządzenia studium składa się z następujących części: 1. część I – opisowa: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Wronki.”- stanowiąca załącznik Nr 1. 2. część II – opisowa zatytułowana „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki. Kierunki zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki.” - stanowiąca załącznik Nr 2. 3. Rysunek w skali 1:25 000: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wronki. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego.” - stanowiący załącznik Nr 3. 4. Rysunek w skali 1:5 000: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Wronki wraz z przyległymi terenami. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego.”- stanowiący załącznik Nr 4. 5. Rysunek w skali 1:25 000: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wronki. Kierunki zagospodarowania przestrzennego.” - stanowiący załącznik Nr 5. 6. Rysunek w skali 1:5 000: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Wronki wraz z przyległymi terenami. Kierunki zagospodarowania przestrzennego.”- stanowiący załącznik Nr 6. 7. Rozstrzygnięcie o sposobie rozpatrzenia uwag, stanowiące załącznik Nr 7.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Załączniki nr 1 i 2 stanowią zasadnicze ustalenia studium określające kierunki rozwoju miasta w powiązaniu z uwarunkowaniami jej rozwoju, a wraz z załącznikami nr 3, 4, 5 i 6 (rysunkami studium) stanowią politykę przestrzenną gminy. Na podstawie tych dokumentów podejmowane będą decyzje planistyczne, w tym podejmowanie uchwał w sprawie przystąpienia do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W trakcie sporządzania opracowań planistycznych kierunki określone w tych dokumentach będą stanowiły wytyczne dla opracowań miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (art. 17 pkt. 4 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Załączniki te będą podstawą do stwierdzania zgodności planów zagospodarowania przestrzennego z ustaleniami studium (art. 20 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Część opisowa (załączniki nr 1 i 2) zawiera opis uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy, stanowiący zbiór informacji na temat stanu istniejącego zagospodarowania obszaru miasta i gminy, aktualnego stanu rozwoju społeczno- gospodarczego, uwarunkowań środowiskowych, kulturowych, ekonomicznych, technicznych i prawnych. Opis zawiera ponadto ustalenia w zakresie kierunków rozwoju miasta i gminy, wraz z omówieniem i uzasadnieniem przyjętych rozwiązań. Część ta stanowi podstawy informacyjne, bazę danych o mieście i gminie, która będzie wykorzystywana w dalszych opracowaniach planistycznych.

1.2. CEL, ZADANIA I ISTOTA STUDIUM Studium jest opracowaniem o charakterze strategicznym (generalnym), jest „osią” systemu planowania przestrzennego na poziomie miasta i gminy. W Studium określona jest także polityka informacyjna miasta i gminy przynajmniej w zakresie gospodarki przestrzennej, która może być częścią strategii informacyjnej zorientowanej na promocję miasta i gminy oraz tworzenie informacyjnych podstaw dla bieżących decyzji administracyjnych i działań organizatorskich. Podstawowymi zadaniami opracowywanego studium są: - rozpoznanie aktualnej sytuacji miasta i gminy, istniejących uwarunkowań oraz problemów związanych z jej rozwojem; - sformułowanie kierunków rozwoju i zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy, a także podstawowych zasad polityki przestrzennej i zasad ochrony interesu publicznego;

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

- stworzenie podstaw do koordynacji sporządzania planów miejscowych i wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, wydawanych bez planów miejscowych; - promocja miasta i gminy. Na proces sporządzania Studium składają się następujące prace (etapy): - rozpoznanie uwarunkowań rozwoju miasta i gminy; - określenie kierunków zagospodarowania przestrzennego; - sformułowanie polityki przestrzennej. Na etapie rozpoznania uwarunkowań rozwoju miasta i gminy, na podstawie istniejących opracowań oraz przeprowadzonych dodatkowo badań i analiz, określa się potrzeby i aspiracje społeczeństwa, władz i grup interesu, główne problemy funkcjonowania miasta i gminy, jego zasoby oraz procesy i zjawiska mające wpływ na stan przestrzeni. Rozpoznanie zasobów miasta i gminy obejmuje rozpoznanie stanu środowiska przyrodniczego, stanu i funkcjonowania środowiska kulturowego, wyposażenia w infrastrukturę techniczną i transportową, wyposażenia w infrastrukturę społeczną, rozpoznanie aktualnej struktury własnościowej gruntów, rozpoznanie potencjału demograficznego i intelektualnego, rozpoznanie potencjału ekonomicznego i gospodarczego, rozpoznanie sytuacji na rynku pracy i problemów bezrobocia. Część prac analitycznych nad Studium tworzy rzetelną bazę informacyjną na temat stanu zagospodarowania i funkcjonowania miasta, co pozwoli władzom przygotować i opracować koncepcje rozwoju oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, podejmować decyzje administracyjne w przypadkach terenów, dla których nie opracowano planu. Korzyści wynikające z opracowania Studium - Określenie polityki przestrzennej miasta i gminy oraz stworzenie podstaw dobrego gospodarowania jego przestrzenią (polityka prowadzona przez władze miasta). - Usprawnienie funkcjonowania miasta i gminy w zakresie gospodarki przestrzennej (wydawanie decyzji, sporządzanie dalszych opracowań planistycznych i programów branżowych). - Łatwość dostępu do informacji poprzez zbudowanie systemu informacyjnego o zagospodarowaniu przestrzennym i funkcjonowaniu miasta i gminy.

1.3. TOK FORMALNO-PRAWNY OPRACOWANIA Prace nad przygotowaniem Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki przebiegały w następujących terminach:

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

- Podjęcie Uchwały Rady Miasta i Gminy Wronki Nr X/57/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. o przystąpieniu do sporządzenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Wronki”; - Ogłoszenie o przystąpieniu do sporządzania studium, zawiadomienie organów administracji państwowej, instytucji i jednostek organizacyjnych o przystąpieniu do opracowania Studium, pismo znaki 7320-2/07 z dnia 11 lipca 2007 r. wraz z rozdzielnikiem; - Konsultacje i omawianie koncepcji na spotkaniach roboczych zespołu autorskiego z Burmistrzem Miasta Wronki; - Prezentacja Studium na Komisjach Rady Miasta; - Zaopiniowanie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przez Gminną Komisję Urbanistyczno-Architektoniczną w dniu 11 czerwca 2008r.; - Udostępnienie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego organom właściwym do jego uzgodnienia/zaopiniowania w dniach od 24 kwietnia 2009 r. do 4 sierpnia 2009 r.; - Wyłożenie projektu Studium do publicznego wglądu w dniach od 31 sierpnia 2009 r. do 1 października 2009 r.; - Ponowne opiniowanie i uzgadnianie w trybie przepisów o ochronie przyrody i środowiska w dniach od 19 lutego 2010 r. do 17 maja 2010 r.; - Ponowne wyłożenie projektu Studium do publicznego wglądu w dniach od 21 kwietnia 2010 r. do 23 maja 2010 r.; - Uchwalenie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przez Radę Miasta Wronki na sesji w dniu 30 czerwca 2010 r. uchwałą nr XLIII/325/2010

2. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE ROZWOJU MIASTA I GMINY W REGIONIE

2.1. UWARUNKOWANIA REGIONALNE Gmina miejsko-wiejska Wronki położona jest w województwie wielkopolskim w powiecie szamotulskim. Powierzchnia łączna miasta i gminy liczy 301,72 km2 z czego 5,81 km2 zajmuje miasto. Wronki sąsiadują z ośmioma gminami są to: od północy gminy powiatu czarnkowsko - trzcianeckiego: Drawsko, Wieleń i Lubasz, od wschodu i południa gminy

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

powiatu szamotulskiego: Obrzycko, Ostroróg i Pniewy oraz od południa i zachodu gminy powiatu międzychodzkiego: Chrzypsko Wielkie i Sieraków. Uwarunkowania regionalne dla rejonu obszaru metropolitalnego określone zostały w planie zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego, uchwalonym przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego uchwałą Nr XLII/628/2001 z 26 listopada 2001 r., ogłoszoną w Dzienniku Urzędowym Województwa Wielkopolskiego Nr 35, poz. 1052 z 2002 r. (lit.). Zgodnie z „Planem…..” Wronki położone są w oddaleniu od głównych stref przyspieszonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Delimitacja granic Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego (POM) wykazała niewielkie powiązania funkcjonalno – przestrzenne na poziomie lokalnym między metropolią poznańską a gminą, w związku z powyższym Wronki znalazły się poza granicami POM.

Rys. 1. Poznański Obszar Metropolitalny. Zdelimitowane granice

Źródło: WBPP, „Delimitacja Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego”,2007r. URL: http://www.wbpp.poznan.pl/opracowania/POM/POM.html

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Miasto Wronki wskazane zostało w sieci osadniczej regionu jako ośrodek o znaczeniu lokalnym. Analiza zróżnicowanych warunków przyrodniczych oraz powiązań pomiędzy różnymi rejonami w województwie wielkopolskim pozwoliła na wyodrębnienie stref (obszarów), w ramach których winna być prowadzona odmienna polityka przestrzenna pozwalająca na maksymalne wykorzystanie ich walorów przy równoczesnej ochronie wszystkich elementów środowiska przyrodniczego i kulturowego. Teren miasta i gminy Wronki położony jest na obszarze przenikania się trzech stref: - strefa intensywnej gospodarki rolnej - w części południowej obejmuje obszary charakteryzujące się stosunkowo wysokim wskaźnikiem jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej (powyżej średniej krajowej). Priorytetowe zadanie w tej strefie to ochrona gleb wysokich klas bonitacyjnych przed degradacją. Tereny te stanowią zaplecze żywnościowe dla Wielkopolski (i nie tylko) oraz bazę surowcową dla przemysłu rolno- spożywczego, którego rozwój winien być preferowany głównie w ramach tej strefy. Podniesienie lesistości wskazane jest tu głównie poprzez wprowadzanie zadrzewień śródpolnych i przydrożnych. Obecny wysoki poziom gospodarki rolnej pozwoli stosunkowo łatwo przejść proces restrukturyzacji, jakiemu całe rolnictwo musi być poddane.

Rys. 2. Strefy zróżnicowanej polityki przestrzennej

Źródło: WBPP, „Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego”, URL: http://www.wbpp.poznan.pl/opracowania/PLAN/KIERPOLPRZESTRZ/strfunkcprzyr.htm

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

- strefa leśno – rekreacyjna z rolnictwem ekologicznym - obejmuje tereny ze znacznym udziałem lasów i objęte różnymi formami ochrony, z urozmaiconą rzeźbą i jeziorami, z malowniczym krajobrazem. Gospodarowanie powinno być tu podporządkowane funkcji rekreacyjnej, która wprawdzie nie będzie wiodącą (z wyjątkiem nielicznych rejonów), ale w istotny sposób może wspomóc finansowo mieszkańców. Stąd propozycja przekształcenia tradycyjnego rolnictwa w rolnictwo ekologiczne, dostosowane z jednej strony do oczekiwań rekreantów, z drugiej - do wymogów ochrony cennych walorów środowiska przyrodniczego. - strefa związana z rzeką Wartą - w strefie tej zachodzi potrzeba: - prowadzenia działań zmierzających do ograniczenia zagrożenia powodzią, - dostosowania koryt rzecznych do żeglugi, - odbudowy i rozbudowy urządzeń portowych, - realizacji przystani wodnych (sportowych, turystycznych), - rekreacyjnego zagospodarowania dolin z uwzględnieniem walorów przyrodniczych i kulturowych tego obszaru, - ochrony środowiska przyrodniczego, szczególnie w ramach terenów już objętych prawną ochroną jak i proponowanych do objęcia ochroną, w szczególności ochrona doliny rzecznej Warty jako Obszaru Chronionego Krajobrazu. „Strategia rozwoju miasta i gminy Wronki”(Brol R. i inni., 1998r.) określa cele strategiczne rozwoju miasta i gminy Wronki z wykorzystaniem istniejących szans i potencjału oraz wyeliminowaniem zagrożeń. Wizja rozwoju gminy obejmuje m.in. następujące założenia: - w zakresie funkcji gminnych – Gmina Wronki stanowić będzie harmonijny lokalny układ „społeczno – gospodarczo – przestrzenny”, którego atutem jest różnorodna paleta funkcji (tj. rodzajów działalności) charakterystycznych dla szczebla gminnego, integrujących obszary wiejskie i miasto Wronki w jedną funkcjonalną całość; - w zakresie funkcji ponadlokalnych – Istotną rolę odgrywać będą funkcje o zasięgu ponadlokalnym (powiatowym) oraz regionalnym. Do pierwszych z nich zaliczać się będą funkcje obsługi małej i średniej przedsiębiorczości oraz funkcje szkolnictwa ponadpodstawowego i kultury, do drugich – funkcje turystyczno – wypoczynkowe, a także sport;

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

- w zakresie funkcji ponadregionalnych – Utrzymana zostanie ranga zlokalizowanych w gminie Wronki funkcji o znaczeniu ponadregionalnym, tj. funkcji przemysłowej oraz funkcji realizowanych przez zakład karny; - w zakresie lokalnego ekosystemu - lokalny ekosystem - charakteryzujący się wysokim poziomem zalesienia, bogatą i różnorodną fauną i florą, czystym leśnym powietrzem, czystą wodą w rzekach, stawach leśnych i jeziorach – stanowić będzie istotny walor gminy decydujący o skali i strukturze funkcji turystyczno - wypoczynkowej, a także walor gminy, z którego codziennie korzystać będą jej mieszkańcy; - w zakresie lokalnej polityki gospodarczej - w gminie Wronki prowadzona będzie aktywna lokalna polityka gospodarcza, której celem będzie stymulowanie rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości; - w zakresie obszarów wiejskich - obszary wiejskie gminy cechować będzie wielofunkcyjność. Równorzędnymi podmiotami w strukturze gospodarczej tych obszarów będą: gospodarstwa rolne, firmy zajmujące się skupem, przechowywaniem i przetwórstwem produktów rolnych, gospodarstwa agroturystyczne i ekoturystyczne oraz inne podmioty produkcyjne i usługowe; - w zakresie funkcji turystycznej i rekreacyjno-wypoczynkowej – istotnym elementem struktury funkcjonalno – przestrzennej gminy Wronki będą funkcje turystyczne, rekreacyjno – wypoczynkowe oraz sportowe; Elementami tych funkcji będą: - kąpieliska i ośrodki sportów wodnych; - centrum rekreacyjno – sportowe we Wronkach, - małe jeziora i stawy leśne zagospodarowane dla potrzeb wędkarstwa, - odpowiednio zagospodarowane piesze i rowerowe szlaki leśne, - tereny planowo przeznaczone pod zabudowę domków letniskowych, - gospodarstwa agroturystyczne. Jako cele strategiczne rozwoju lokalnego wskazano przede wszystkim: - zapewnienie w danych warunkach lokalnych oraz zewnętrznych maksymalnej aktywności gospodarczej podmiotów lokalnych; - zapewnienie w danych warunkach lokalnych oraz zewnętrznych, poziomu warunków bytowych oraz możliwości konsumpcyjnych społeczności lokalnej; - użytkowanie zasobów lokalnych zgodnie z zasadami ekorozwoju.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

„Strategia….” wskazuje również zadania strategiczne, które poprzez cele operacyjne mają prowadzić do realizacji przyjętych celów strategicznych. Powyższa informacja nie wyczerpuje zawartych w „Strategii…”danych i wniosków, jednak jej ustalenia uwzględnione zostały w ustaleniach studium.

2.2. SYSTEM POWIĄZAŃ ZEWNĘTRZNYCH

2.2.1. Komunikacja Miasto Wronki położone jest w oddaleniu od głównych dróg krajowych. Przez teren gminy przebiega sieć dróg wojewódzkich, zapewniających dogodne powiązania w ramach województwa oraz powiązania zewnętrzne z pozostałymi regionami kraju. Główną drogą wiążącą miasto Wronki z siecią dróg krajowych jest droga wojewódzka nr 182 Międzychód – Sieraków- Wronki - Czarnków - Ujście przecinająca miasto i tereny położone w południowej części gminy w relacji północny-wschód, południowy - zachód. Droga ta zapewnia połączenie Wronek z drogą krajową nr 11 w kierunku północnym oraz, na zachodzie, z drogą krajową nr 24 w kierunku Berlina. Kolejne ważne połączenia to droga nr 184 Wronki – Ostroróg - Szamotuły w kierunku Poznania. Pozostałe powiązania drogowe o charakterze lokalnym to: - w kierunku zachodnim - droga wojewódzka nr 150 Wronki – Sieraków; - w kierunku południowym - droga nr 186 Wróblewo – Kwilcz; - w kierunku północnym - droga nr 140 Wronki – Jasionna – Ciszkowo. Brak połączeń drogowych w relacji północ – południe związany jest głównie z występowaniem znacznego kompleksu leśnego Puszczy Noteckiej. Ważnym elementem komunikacji zewnętrznej jest linia kolejowa nr 351 (E59) relacji Poznań- Szamotuły – Wronki – Krzyż - Szczecin.

2.2.2. System powiązań przyrodniczych Przyrodniczy system obszarów chronionych północno zachodniej Wielkopolski związany jest z rzekami Wartą i Notecią oraz kompleksem leśnym Puszczy Noteckiej. Na krajowy system obszarów chronionych, które tworzą w tym rejonie ciągły system obszarów chronionych, składają się: Obszar Chronionego Krajobrazu Puszcza Notecka, Sierakowski Park Krajobrazowy zlokalizowany na południowy zachód od gminy, Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Noteci, który od północy przylega do OCHK Puszcza Notecka oraz w kierunku wschodnim Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Wełny i Rynna Połaniecko- Wągrowiecka.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Uzupełnieniem krajowej sieci obszarów chronionych jest sieć NATURA 2000, która daje merytoryczne podstawy do zachowania dziedzictwa przyrodniczego w skali kontynentu. Na podstawie tzw. Dyrektywy Siedliskowej 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory i Dyrektywy Ptasiej 79/409/EWG w sprawie ochrony dziko żyjących ptaków wyznaczono Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO) oraz Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO). Rejon międzyrzecza Warty i Noteci to obszar gdzie występuje nagromadzenie siedlisk i gatunków ptaków, które wskazane są do objęcia ochroną w ramach sieci NATURA 2000. Północna, leśna część gminy wchodzi w skład rozległego obszaru OSO Puszcza Notecka PLB300015, który rozciąga się od Skwierzyny na zachodzie, przez Pojezierze Międzychodzko-Pniewskie po linię Oborniki – Rogoźno na wschodzie. Obszar ten łączy się z obszarem OSO Dolina Dolnej Noteci PLB080002 na północnym-zachodzie oraz z obszarami OSO Nadnoteckie Łęgi PLB300003 i SOO Dolina Noteci PLH300004. W rejonie Sierakowa w ramach propozycji organizacji pozarządowych „Shadow list” proponowany jest obszar SOO Ostoja Międzychodzko-Sierakowska.

Rys. 3. Wronki na tle istniejących i proponowanych obszarów NATURA 2000.

Źródło:URL: http://www.mos.gov.pl

W ramach sieci ECONET-PL, rejon Puszczy Noteckiej został sklasyfikowany jako węzłowy o znaczeniu krajowym 3K – Puszczy Noteckiej, który od południa łączy się z węzłem o znaczeniu międzynarodowym 5M - Międyrzeckim. Choć sieć ECONET-PL nie

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

posiada umocowania w polskim prawie, stanowi koncepcję spójnej sieci powiązań pomiędzy obszarami o wysokiej bioróżnorodności i winna być uwzględniona w polityce przestrzennej regionu.

3. UWARUNKOWANIA GEOGRAFICZNO-PRZYRODNICZE

3.1. UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI TERENU I GEOMORFOLOGIA Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym Polski Kondrackiego (1998r.), teren objęty opracowaniem, położony jest w podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego (315),w dwóch makroregionach. Północna część gminy położona jest w makroregionie Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka z mezoregionem Kotlina Gorzowska (315.33), południowa w obrębie makroregionu Pojezierze Wielkopolskie z mezoregionem Pojezierze Poznańskie (315.52). Kotlina Gorzowska jest największym mezoregionem Pradoliny Toruńsko – Eberswaldzkiej, szlakiem odpływu na zachód wód rzeczno-lodowcowych fazy pomorskiej zlodowacenia bałtyckiego. Dwa submezoregiony, które wchodzą w jej skład, obejmują teren Wronek. Obornicka Dolina Warty (315.332) to odcinek Warty od ujścia Wełny pod Obornikami do ujścia Noteci. Dolina na tym odcinku ma 2-4 km szerokości. Dno doliny zajęte jest przez łąki, ale po obu jego stronach na wyższych tarasach rosną bory sosnowe. Pozostałe tereny położone na północ od doliny Warty to submezoregion Międzyrzecze Warty i Noteci obejmujący wysokie tarasy lodowcowo-rzeczne, pochylające się ze wschodu na zachód od około 60m do 40 m.n.p.m. Charakterystyczną cechą krajobrazu są wydmy o wysokości względnej 20-40 m (ponad 90 m.n.p.m.). porośnięte zwartym kompleksem Puszczy Noteckiej. Są to wydmy różnego typu. Na północ od Sierakowa i Wronek przeważają wydmy poprzeczne. Pojezierze Poznańskie (315.51) jest wysoczyzną otoczoną z czterech stron dolinami: Warty, Obry oraz Bruzdą Zbąszyńską na zachodzie. Obszar gminy Wronki położony na południe od Warty wchodzi w skład dwóch mikroregionów – Pojezierza Międzychodzko- Pniewskiego (315.512), które stanowi strefę marginalną fazy poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego długości około 75 km i szerokości 10-20 km oraz Równiny Szamotulskiej (315.518) - płaskiej moreny dennej. Pojezierze Międzychodzko-Pniewskie wznosi się nad dno Obornickiej Doliny Warty na wysokość około 80 m (110 m n.p.m.), licznie występują tu jeziora, dominuje mieszane rolniczo - leśne użytkowanie. Wysokości Równiny Szamotulskiej nie przekraczają 80-90 m n.p.m. (t.j. 30-40 m ponad dno doliny Warty), jeziora są nieliczne,

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

dominuje rolniczy sposób użytkowania. Granicę pomiędzy mikroregionami wyznacza obniżenie Ostrorogi.

3.2. GEOLOGIA

Osady kenozoiczne spoczywają na utworach mezozoicznych, które stanowią głównie opoki, wapienie, margle i piaski glaukonitowe górnej kredy. Strop mezozoiku zalega przeciętnie na głębokości około 200 m. Osady mezozoiku przykryte są utworami trzeciorzędowego oligocenu. Są to głównie piaski drobnoziarniste, iły i mułki o miąższości około 60 m. Na nich zalegają osady mioceńskie, których miąższość waha się od 75 do 100 m. Ostatnim ogniwem trzeciorzędu jest seria plioceńskich iłów poznańskich. Na południe od Wronek miąższość osadów wynosi 25-50 m, natomiast na zachód od Wronek nawet na głębokości do 75 m. Zaburzony przez lądolód układ warstw powoduje występowanie wychodni iłów w samych Wronkach i dolinie Warty. W północnej części obszaru miąższości pliocenu są zdecydowanie mniejsze – we fragmencie wschodnim poniżej 25 m, a zachodnim nawet poniżej 10 m. (Wrzesiński D., 2003r.) Spąg utworów czwartorzędowych zalega przeciętnie na rzędnej od 0 do 25 m n.p.m. we wschodnim pasie na zachód od Wronek i szerokiej strefie na wschód od miasta. Miąższość czwartorzędu na analizowanym terenie jest niewielka i nieznacznie zmienia się od poniżej 10 m, w dolinie Warty i na południe od niej, do poniżej 25 m, na pozostałym obszarze. W części południowej, zasadniczo po dolinę Warty, są nimi prawie wyłącznie gliny zwałowe, natomiast na północ od Warty – utwory piaszczyste. (Wrzesiński D., 2003r.) W północnej części gminy znajdują się pola wydmowe uformowane z piasków drobnoziarnistych. W formach wklęsłych wypełnionych utworami organicznymi występują torfy i gytie.

3.2.1. Zasoby surowców naturalnych

Zgodnie z danymi Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu, na terenie gminy brak terenów górniczych eksploatacji powierzchniowej kruszyw naturalnych i innych surowców. Na obszarze gminy Wronki udokumentowano dwa złoża iłów pstrych, poznańskich stanowiących surowce przydatne do ceramiki budowlanej. Eksploatacja złoża Wronki została zaniechana z chwilą likwidacji miejscowej cegielni, nie przewiduje się korzystania ze złoża Wierzchocin. (Hoffmann L., 2003r.) W gminie funkcjonują jedynie lokalne wyrobiska piasku eksploatowane dla zaspokojenia lokalnych potrzeb budowlanych.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

W ramach prac nad dokumentowaniem torfowisk wyznaczono pola: „Rzepin” (torf turzycowy, gytia), „Wartosław” (torf turzycowy, drzewny, mszysty, gytia), „Jasionna” (torf turzycowy i drzewno-turzycowy”) i „Bukowce”. Koncesje na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy i gazu obejmują pas od Murowanej Gośliny/Kłecka przez Szamotuły w kierunku zachodnim. Na zachód od Wronek występują rozpoznane złoża Lubiatów-Grotów-Miedzychód. Dla zachodniej części gminy (rejon Chojna) Minister Środowiska wydał koncesję na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, w oparciu o którą upoważniona firma PGNIG przeprowadziła w 2008 r. wiercenie. Aktualnie przedmiotowy teren objęty jest koncesją Wronki nr 10/99/p z dnia 20.06.1999 r., która jest ważna do dnia 22 czerwca 2013 r. Aktualnie PGNiG S.A. w warszawie Oddział w Zielonej Górze nie prowadzi i nie planuje działalności poszukiwawczo – rozpoznawczej oraz realizacji nowych inwestycji na w/w terenie.

3.3. ZASOBY WODNE

3.3.1. Wody podziemne Zgodnie z podziałem Polski na jednostki hydrogeologiczne (Mapa hydrogeologiczna,1987) omawiany obszar należy do regionu szczecińskiego (I), w obrębie którego wyodrębniono region Warty i Noteci (I3), obejmujący tereny zlokalizowane na północ od Warty, oraz rejon Wronek (IA) obejmujący tereny na południe od Warty. Rejon szczeciński charakteryzuje się na ogół niskimi wskaźnikami zasobowymi. Główne poziomy użytkowe występują w utworach czwartorzędu i trzeciorzędu. Głębokość zalegania zwierciadła wód gruntowych na przeważającym obszarze mieści się w granicach od 1- 2 m p.p.t., głównie w dolinie Warty oraz rozciągającej się na południe od niej strefie wysoczyznowej. Przebieg hydroizobat w tym rejonie nawiązuje do ukształtowania terenu. Wyraźnie głębiej wody podziemne zalegają w strefie pagórków wydmowych na obszarze Puszczy Noteckiej, miejscami nawet ponad 10 m p.p.t. (Wrzesiński D. 2003r.) Poziom lustra wód czwartorzędowych jest zmienny z uwagi na duży udział zasilania infiltracyjnego. Przy częstych suszach atmosferycznych wykazuje tendencję do obniżania się, co jest zauważalne w postaci zmniejszania się powierzchni jezior, które zasila. (Hoffmann L., 2003r.) Wody poziomu trzeciorzędowego zalegają w drobno i średnioziarnistych kwarcowych piaskach mioceńskich. Od powierzchni oddzielają je nieprzepuszczalne utwory plioceńskie

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

oraz osady czwartorzędowe. W zależności od miąższości głębokość zalegania wód trzeciorzędowych waha się od 60-70 m p.p.t. w zachodniej części gminy, do 35-40 m p.p.t. we wschodniej. Wody trzeciorzędowe charakteryzujące się samowypływami, są stabilniejsze zasobowo i posiadają wyższą jakość (jedynie lokalne zanieczyszczenia pyłem węglowym). Na terenie gminy zlokalizowane są również wody geotermalne. Według ekspertyzy wykonanej przez katedrę Techniki Cieplnej Politechniki Szczecińskiej z jednego ujęcia (dubletu) możliwe jest pozyskiwanie 100-200m3/h wody o temperaturze ok. 65C i mineralizacji 80g/dm. (Hoffmann L.,2003r.) Centralna i południowa część gminy położona jest w obszarze ochronnym głównych zbiorników wód podziemnych: - na wschodzie GZWP nr 146 – Subzbiornik trzeciorzędowy Jezioro Bityńskie-Wronki – Trzciel – zbiornik porowy o powierzchni 750 km² i średniej głębokości 130 m o zasobach dyspozycyjnych – 20,0 tys. m3/d; - na zachodzie GZWP nr 147 - Dolina rzeki Warty (Sieraków – Międzychód), dolinny zbiornik porowy o powierzchni 50 km² i średniej głębokości 40 m o zasobach dyspozycyjnych – 20,0 tys. m3/d. Studnie ujmujące pobieraną wodę korzystają z trzeciorzędowego poziomu wodonośnego. Zasoby wód czwartorzędowych są zbyt małe, by mogły stanowić podstawę zbiorowego zaopatrzenia w wodę. (Hoffmann L.,2003r.)

3.3.2. Wody powierzchniowe

Obszar gminy Wronki należy do dwóch systemów odwodnieniowych Warty i jej dopływu Noteci. Większość obszaru odwadnia Warta, jedynie skrajnie północny fragment gminy – Noteć. Te dwa systemy rozdziela dział wodny III rzędu o przebiegu niepewnym. Głównym ciekiem gminy jest Warta przepływająca równoleżnikowo ze wschodu na zachód. Jej głównymi prawymi odpływami są kolejno: Smolnica (Kanał Wilczak) i Rów Rzeciński, a lewymi: ciek bez nazwy przepływający przez Jezioro Samołęskie i uchodzący do Warty we Wronkach oraz Ostroroga uchodząca do Warty poniżej Wartosławia. Cieki omawianego obszaru zostały na niektórych fragmentach uregulowane i objęte systemem zabudowy hydrotechnicznej. Większość cieków ma brzegi umocnione, a ich przepływy regulowane są niekiedy zastawkami. Brzegi Warty chronione są licznymi ostrogami. Strefa położona na południe od Warty odwadniana jest przez mniejsze cieki o nieznacznych przepływach i często o charakterze okresowym, co wiązać się może z lokalnym zdrenowaniem obszarów użytków rolnych.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Na terenie gminy Wronki występują jeziora o zróżnicowanej genezie. Dominują jeziora polodowcowe (14 jezior o łącznej powierzchni 260,61 ha), które stanową 0,86 % powierzchni gminy. Do głównych jezior zalicza się jeziora: Rzecińskie, Kłuchówiec, Pakawskie, Mylinek, Kupiszewo, Czarne, Grabowo, Cyblin, Głuchowo, Pożarowskie, Śradowo, Samita, Samołęskie oraz największe jeziora Chojno (48,47 ha) i Radziszewskie (46,83 ha).

Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi Zasięg zalewu powodziowego o prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi p = 1% określone zostało w „Studium określające obszar bezpośredniego zagrożenia powodzią dla rzeki Warty” wykonane przez RZGW w Poznaniu. Obszary bezpośredniego zagrożenia powodziowego w gminie Wronki ograniczają rzędne zwierciadła wody 1% od 41,11 m n.p.m. w km 151,72 na zachodzie do 46,561 m n.p.m. w km 177,54 na wschodzie. Miejscowości, w których zabudowa zlokalizowana jest w bezpośrednim sąsiedztwie wody 1% to: Chojno-Wieś, Wartosław i Lubowo oraz tereny w granicach miasta Wronki. Zasięg zalewu przedstawiono na rysunku studium. Na chwilę obecną brak oficjalnego opracowania dla innych rzek przepływających przez obszar Wronek.

3.4. KLIMAT

W podziale Polski na regiony rolniczo-klimatyczne (Gumiński, 1954) gmina Wronki stanowi część dzielnic środkowej (VIII) i bydgoskiej (VI). Obszar ten charakteryzuje się najniższymi w Polsce opadami rocznymi (poniżej 500 mm), rzadko występującymi dniami z pogodą słoneczną lub niskim zachmurzeniem (około 37), a tym samym największą liczbą dni pochmurnych (średnio 128). Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 8ºC i jest nieco cieplejsza w dzielnicy środkowej, gdzie także jest najmniejsza liczba dni z pogodą mroźną (28 dni w roku) i większa niż w dzielnicy bydgoskiej liczba dni z przymrozkami (od 100 do 110). Długi czas zalegania pokrywy śnieżnej (od 50 do 80 dni) oraz dłuższy, średnio o około 5 dni, okres wegetacyjnym (od 210 do 220 dni) to także cechy charakterystyczne dla gminy Wronki. Niskie sumy opadów atmosferycznych oraz stosunkowo wysokie temperatury powietrza sprawiają, że analizowany obszar leży w strefie dużych deficytów wodnych. Niedobór wody rozumiany jako różnica rocznej sumy opadów atmosferycznych i wartości parowania potencjalnego wynosi 60 mm. W obszarze opracowania dominują wiatry z sektora zachodniego, północno - zachodniego i wschodniego.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

W odniesieniu do obszaru objętego niniejszym opracowaniem nie można mówić o odrębności makroklimatycznej, natomiast występują tu swoiste cechy topoklimatu wynikające z ukształtowania terenu i jego pokrycia. Wyróżnia się następujące grupy topoklimatów: I. topoklimaty form wypukłych, II. topoklimaty form płaskich, III. topoklimaty form wklęsłych, IV. topoklimaty obszarów zalesionych, V. topoklimaty obszarów silnie zurbanizowanych i uprzemysłowionych, VI. topoklimat zbiorników wodnych. Na omawianym obszarze, w południowo-wschodniej części gminy, która charakteryzuje się dominacją rolniczego wykorzystania terenu, występuje topoklimat form płaskich, charakterystyczny dla otwartych obszarów wysoczyznowych. Części wierzchowinowe wysoczyzn i wyniesień odznaczają się korzystnymi właściwościami klimatycznymi, szczególnie wtedy, gdy powierzchnia jest płaska. Warunki usłonecznienia, swobodne nawietrzanie i przewietrzanie są dobre. Na ogół nie występują tu mgły radiacyjne oraz stagnowanie zimnego powietrza. Dolina Warty oraz obniżenia lokalnych cieków to tereny, gdzie mogą tworzyć się zastoiska zimnego powietrza. Ze względu na wysoką lesistość gminy, znaczny udział mają topoklimaty powierzchni zadrzewionych. Obszary leśne i zadrzewione mają niewątpliwy wpływ na kształtowanie się topoklimatów. Charakteryzują się one małymi amplitudami dobowymi temperatury i wilgotności powietrza; mają wyższą wilgotność niż tereny odkryte; zmniejszają wartość prędkości wiatru; powodują osłabienie usłonecznienia; w strefach brzeżnych lasu mogą powstawać wiatry lokalne o charakterze bryzy. O topoklimacie zbiorników wodnych możemy mówić w obszarach jezior, gdzie w skutek dużej pojemności cieplnej i dobrej przewodności cieplnej podłoża, dobowe amplitudy temperatur są znacznie mniejsze niż na terenach sąsiednich. W przypadku gminy Wronki w środkowej części miasta Wronki oraz na terenach o wysokim stopniu nasycenia zabudową mamy do czynienia z topoklimatem obszarów silnie zurbanizowanych i uprzemysłowionych.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

3.5. GLEBY. UŻYTKOWANIE TERENU.

Zgodnie z danymi Banku Danych Regionalnych GUS w 2005 r. powierzchnia użytków rolnych wynosiła ogółem ca 29 %, lasów 64,4 % natomiast pozostałych gruntów i nieużytków 6,6 % powierzchni gminy Wronki.

Tabela 1. Powierzchnia użytków we Wronkach w 2005 r. POWIERZCHNIA POWIERZCHNIA

HA % UŻYTKI ROLNE 8 658 29

grunty orne 7 370 24 sady 41 0,14 łąki 717 2,4 pastwiska 530 1,75

LASY I GRUNTY LEŚNE 19491 64,4

POZOSTAŁE GRUNTY 2 058 6,6 I NIEUŻYTKI

OGÓŁEM 30207 100

Źródło: Opracowanie na podstawie RBD GUS.

Rzeka Warta dzieli powierzchnię Gminy Wronki na dwa regiony glebowo-rolnicze, w części północnej gminy występuje region Puszczy Noteckiej, w części południowej region Wronek. (Olejniczak E., 1990). Na region Wronek w 70 % składają się użytki rolne, natomiast lasy i wody wraz z Wartą zajmują odpowiednio jedynie około 13 % i 4 % jego powierzchni. Tereny Regionu Puszczy Noteckiej w 84 % pokryte są lasami, a użytki rolne spotyka się jedynie w pojedynczych wsiach położonych na obrzeżu puszczy oraz w małych obszarach śródleśnych. Klasy bonitacyjne gruntów ornych na terenie miasta i gminy Wronki oraz procentowy udział poszczególnych kompleksów glebowo-rolniczych na gruntach rolnych w gminie zestawiono w tabelach poniżej.

Tabela 2. Klasy bonitacyjne gruntów ornych w mieście i gminie Wronki Klasa I II IIIa IIIb IV V VI VIRZ IV % 0 3 16 17 22 7 17 16 2

Źródło:WIOŚ,2005r.

Około 21% gruntów ornych należy do kompleksów pszennych (1-3), występują one w miejscowościach Nowa Wieś, Samołęż, Stare Miasto i Gmachowo. Kompleks gleb żytnich

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

bardzo dobrych i dobrych (około 40 % gruntów rolnych) koncentruje się na południe od rzeki Warty.

Tabela 3. Kompleksy glebowo-rolnicze w mieście i gminie Wronki Nr % ogółu kompleksu Nazwa kompleksu glebowego gruntów glebowego rolnych 1 pszenny bardzo dobry 3 2 pszenny dobry 14 3 pszenny wadliwy 3 4 żytni bardzo dobry (pszenno-żytni) 24 5 żytni dobry (żytnio-ziemniaczany dobry) 17 6 żytni słaby (żytnio-ziemniaczany słaby) 12 7 żytni bardzo słaby (żytnio-łubinowy) 17 8 zbożowo-pastewny mocny 3 9 zbożowo-pastewny słaby 7

Źródło:WIOŚ,2005r.

Gleby słabe, na podłożu piasków słabogliniastych podścielonych piaskami luźnymi (kompleksy 6 i 7) spotykane są na północ od Warty oraz w rejonie wsi Wartosław, Pakawie i Lubowo. Są one przepuszczalne i wrażliwe na susze. Kompleksy zbożowo-pastewne obejmujące gleby zwięzłe, podmokłe oraz murszowe i torfowe występują w obniżeniach terenu na terasie zalewowej Warty oraz w dolinach cieków. Większe kompleksy znajdują się w okolicach miejscowości: Wronki, Chojno-Wieś, Stróżki i Wierzchocin.

3.6. SZATA ROŚLINNA. OBSZARY WAŻNE I OSTOJE PTAKÓW.

Szata roślinna Wg podziału geobotanicznego Polski (Szafer W., Zakrzycki K., 1978) obszar gminy Wronki sklasyfikowany został w Obszarze Eurosyberyjskim, Prowincji Niżowo-Wyżynno- Środkowoeuropejskiej, w Dziale Bałtyckim, Poddziale Pasa Wielkich Dolin, Krainie Wielkopolsko – Kujawskiej i Okręgu Noteckim. Wg podziału Polski na regiony przyrodniczo-leśne (Trampler T. i inni 1994) gmina Wronki leży w większości w Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej, Dzielnicy Kotliny Gorzowskiej i mezoregionie Puszczy Noteckiej. Prawie zupełnie bezleśna południowa część

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

gminy wchodzi w granice Dzielnicy Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej i mezoregionu Pojezierza Wielkopolskiego. Prawie 2/3 powierzchni gminy zajmują obszary leśne pełniące funkcje gospodarczą, ekologiczną, turystyczno-rekreacyjną. Główny ich kompleks należy do Puszczy Noteckiej. Lasy Puszczy Noteckiej rozpościerają się na sandrach i piaskach rzecznych teras akumulacyjnych oraz na rozległych terenach wydmowych. Na ubogich glebach przeważają siedliska głównie borowe o niebogatych drzewostanach sosnowych, które stanowią około 85%-90% powierzchni leśnych (bory świeże, bory suche i bory mieszane świeże o bardzo niskiej produkcyjności). Rzadko spotykane na omawianym terenie są siedliska żyźniejsze z drzewostanami bukowymi i dębowymi. Lasy suche - występują przede wszystkim na obszarze zwydmionym wyższej terasy pradoliny wchodzącej w skład Kotliny Gorzowskiej. Lasy podatne na erozję, charakteryzujące się dużym zagrożeniem pożarowym z uwagi na częsty niedobór wilgoci. W strukturze drzewostanu dominuje sosna (95 %), charakter domieszkowy reprezentują: brzoza, olsza, dąb i świerk. Lasy siedlisk wilgotnych - (bór wilgotny, bór mieszany, las wilgotny) występują na niewielkich powierzchniach: w nieckach deflacyjnych między wydmami, w pobliżu jezior, cieków oraz w dolinie Warty. Są to siedliska wilgotne, okresowo zalewane, o płytkim poziomie zalewania zwierciadła wód gruntowych. W drzewostanie przeważa sosna, olcha, a w runie borówka bagienna, trzcina, bagno i paprocie. Bór świeży - posiada w drzewostanie sosnę z domieszką dębu i brzozy oraz osiki. W podszycie występują jałowce i jarzębina, w runie: borówka, mchy i paprocie. Bór mieszany świeży - w drzewostanie: sosna, brzoza, dąb, buk, grab, klon i modrzew; w podszyciu: jarzębiną, kruszyna i trzmielina; w runie borówka, trawy, paprocie i konwalia. Las świeży - zajmują niewielkie fragmenty nad jeziorem Wielkim. W drzewostanie występują: grab, buk, dąb, klon i lipa; w podszycie wielowarstwowym: podrosty drzew, leszczyna, kalina, jarzębina, głóg, jeżyny, w runie trawy. Zdecydowana większość lasów pełni funkcje ochronne: glebochronne i wodochronne. Lasy ochronne występują nad J. Radziszewskim, na północ od Wronek, aż do wsi Obelzanki, wzdłuż Warty oraz nad jeziorami w południowo-zachodniej części gminy. Obszary ważne i ostoje ptaków Na obszarze objętym projektem studium zlokalizowane są obszary ważne dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji określone jako „Puszcza Notecka” – obszar NATURA 2000 i ostoja ptasia o znaczeniu regionalnym (nr 11) oraz „Dolina Ostrorogi”(nr 18)- Miejsce

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

koncentracji ptaków wodnych w czasie wędrówki – łabędź niemy (do 120 os.), siewka złota (do 2000 os.), czajka (1500 os.). Żerowisko gęsi zbożowych i białoczelnych gromadzące do około 6500 os.1 Ponadto, na terenie Nadleśnictwa Wronki znajduje się 14 stref ostoi, miejsca rozrodu i regularnego przebywania chronionych gatunków ptaków, tj. kani rudej i kani czarnej, bielika, bociana czarnego i puchacza, w tym na terenie Leśnictwa Kłodzisko jest zlokalizowanych 6 stref: Leśnictwo Smolnica – 4 strefy, Leśnictwo Samita- 2 strefy oraz Leśnictwo Lubowo - 2 strefy.

Rys. 4. Gmina Wronki na tle obszarów ważnych dla ptaków.

. Źródło: Wylegała P., Kuźniak S., Dolata P.T., mnscr, „Obszary ważne dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji na terenie województwa wielkopolskiego”, Poznań 2008.

3.7. ISTNIEJĄCE OBSZARY I OBIEKTY OBJĘTE OCHRONĄ PRAWNĄ

Dolina rzeki Warty stanowi główną oś układu przyrodniczego Wielkopolski. Jednocześnie jest jednym z elementów europejskiej sieci ekologicznej ECONET-PL tworzącej obszary węzłowe składające się z biocentrów, korytarzy ekologicznych i bogactw ekosystemów. Gmina Wronki znajduje się na terenie obszaru węzłowego o znaczeniu krajowym „Puszcza Notecka” (3K). Obszar ten obejmuje m.in. cenne przyrodniczo mokradła związane z obszarami sandrów. Na terenie Wronek znajduje się 21 pomników przyrody. Tą formą objętych jest 12 grup drzew, 7 pojedynczych drzew, głaz narzutowy oraz stanowisko paproci (Długosz królewski). Szczegółowe zestawienie pomników przyrody przedstawiono w tabeli nr 4. Dziesięć pomników zlokalizowanych jest na terenach Lasów Państwowych Nadleśnictwa Wronki.

1 Wylegała P., Kuźniak S., Dolata P.T., mnscr, „Obszary ważne dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji na terenie województwa wielkopolskiego”, Poznań 2008.

Tabela 4. Pomniki przyrody na terenie miasta i gminy Wronki*

STUDIUMUWARUNKOWAŃ IKIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTAI GMINYWRONKI

Położenie pomników przyrody opis formy ochrony przyrody Data Nr wg. Lp. obręb Przedmiot utworzenia lokalizacja Gatunek Opis rejestru ewidencyjny ochrony 1 1982 r. Wronki ul. Poznańska drzewo Dąb szypułkowy obw. 315 cm 324 Platan (1 szt) obw. 640 cm 2 1983 r. Pożarowo Park przy Domu Pomocy Społecznej grupa drzew 361 Tulipanowiec amerykański(1 szt) obw. 445 cm 3 1983 r. Pakawie przy drodze polnej grupa drzew Dąb szypułkowy (2 szt) obw. 520, 575 cm 371 wym. 522 x 478 cm 4 1983 r. Wróblewo przy drodze polnej z Wróblewa do Pożarowa głaz narzutowy 372 wys. 1,2 m 5 1983 r. Pożarowo drzewo Dąb szypułkowy obw. 450 cm 373 Platan (8 szt) obw. 330 - 590 cm 6 1984 r. Nowa Wieś Park przy Domu Pomocy Społecznej grupa drzew Topola biała (6 szt) obw. 290 - 655 cm 375 Wiąz szypułkowy (1 szt) obw. 430 cm Nadl. Wronki, L-ctwo Pustelnia, oddz. 346f nad j. Chojno, nr wg 7 1985 r. Wronki grupa drzew Sosna pospolita (52 szt) obw. 97 - 240 cm 449 rejestru 449. Nadl. Wronki, L-ctwo Lubowo,oddz.184c obok osady Tomaszewo, nr 8 1986 r. Wronki grupa drzew Sosna pospolita (125 szt) obw. 110 - 180 cm 472 wg rejestru 472 9 1986 r. Wronki Nadl. Wronki, L-ctwo Samita, oddz. 334n, nr wg rejestru 473 grupa drzew Dąb szypułkowy (12 szt) obw. 260 - 490 cm 473 Nadl. Wronki, L-ctwo Pustelnia,oddz.284c, przy drodze Rzecin- 10 1986 r. Wronki drzewo Dąb szypułkowy obw. 370 cm 474 Sieraków, nr wg rejestru 474 11 1986 r. Wronki Nadl. Wronki, L-ctwo Pustelnia, oddz.284c, nr wg rejestru 475 drzewo Buk zwyczajny obw. 560 cm 475 Nadl. Wronki, L-ctwo Smolnica oddz.396b, przy drodze Wronki- 12 1986 r. Wronki drzewo Dąb szypułkowy obw. 560 cm 476 Smolnica, nr wg rejestru 476 Nadl. Wronki, L-ctwo Smolnica, oddz.392m, obok lesniczówki, nr wg 13 1986 r. Wronki drzewo Sosna pospolita obw. 270 cm 477 rejestru 477 Lipa drobnolistna (1 szt) obw. 278 cm 14 1986 r. Biezdrowo w parku przydworskim grupa drzew Buk zwyczajny (1 szt) obw. 355 cm 479 Platan klonolistny (1 szt) obw. 340 cm obw. 470, 400, 440, 380, Lipa drobnolistna (5 szt) 15 1986 r. Ćmachowo w parku przydworskim grupa drzew 415 cm 480 Jesion wyniosły (1 szt) obw. 370 cm Nadl. Wronki, L-ctwo Pustelnia, oddz. 324f od granicy wydzielenia f do paproć (Długosz 16 1988 r. Wronki Długosz królewski 504 ścieżki leśnej, nr wg rejestru 504 królewski) Lipa drobnolistna (1 szt) obw. 560 cm 17 1992 r. Krasnobrzeg przy drodze do promu, przy zabudowie ODGW w Poznaniu grupa drzew 594 Dąb szypułkowy (1 szt) obw. 355 cm 18 1992 r. Rzecin grupa drzew Lipa drobnolistna (2 szt) obw. 235, 360 cm 595 Platan klonolistny (1 szt) obw. 440 cm Lipa drobnolistna (7 szt) obw. 210 - 410 cm 19 1992 r. Wróblewo w parku przy alei, pomiędzy pałacem a kaplicą grupa drzew 596 Sosna wejmutka (2 szt) obw. 190, 210 cm Dąb szypułkowy (1 szt) obw. 282 cm

Nadl. Wronki, L-ctwo Chojno, oddz 355d w alei dojazdowej do 20 1996 r. Wronki drzewo Dąb szypułkowy obw. 400 cm 661 leśniczówki, nr wg rejestru 661 Nadl. Wronki, L-ctwo Chojno, oddz. 355d i w dawnym parku przy 21 1996 r. Wronki grupa drzew Dąb szypułkowy (5 szt) obw. 270 - 570 cm 662 leśniczówce, nr wg rejestru 662

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Na terenie gminy występują siedliska objęte ochroną w ramach sieci NATURA 2000. Należą do nich: Obszar specjalnej ochrony ptaków – „Puszcza Notecka” (PLB 300015), który jest najważniejszą w regionie ostoją ptaków drapieżnych, głównie kani rudej (Milvus milvus), kani czarnej (Milvus migrant), bielika (Haliaeetus albicilla) i rybołowa (Pandion haliaetus). Teren ten jest również istotnym lęgowiskiem błotniaków i sów – puchacza (Bubo bubo) i włochatki (Aegolius funereus) (lit.). Obszary specjalnej ochrony siedlisk: „Torfowisko Rzecińskie” (PLH 300019) - Torfowisko Rzecińskie położone jest w rozległym obniżeniu między wydmami Puszczy Noteckiej, w obrębie międzyrzecza Warty i Noteci, ok. 7 km na północny zachód od Wronek. Planuje się tu utworzenie rezerwatu przyrody ze względu na unikatową w Wielkopolsce ostoję tzw. mechowisk z cenną florą mchów i storczyków. „Jezioro Kubek” (PLH 300006) - Obszar leży na pograniczu wysokiej i środkowej terasy Obornickiej Doliny Warty oraz pól wydmowych Międzyrzecza Warty i Noteci, na północ od Sierakowa. Na terenie gminy Wronki występuje jedynie północny fragment obszaru objętego ochroną. Jezioro Kubek chroni znakomicie zachowany kompleks zbiorowisk naturalnych związanych m.in. ze szczególnym układem warunków siedliskowych powstających na styku dwóch fizjotopów - typowych dla Puszczy Noteckiej zalesionych wydm i stosunkowo rozległej misy jeziornej u ich podstawy. Występuje tu bardzo dobrze wykształcony, rozległy kompleks olsów i towarzyszącej im roślinności związanej z krystalicznymi wodami źródlanymi.

Północna i zachodnia część obszaru gminy Wronki objęta jest ochroną i wchodzi w skład Obszaru Chronionego Krajobrazu „Puszcza Notecka” (Rozporządzenie Wojewody Pilskiego nr 5/98 z dnia 15 maja 1998 r., Dz. Urz. Województwa Wielkopolskiego z 1998r. Nr 13 poz. 83 ).

28 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Rys. 5. Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza Notecka”

Źródło: „Wielkopolska mapa ochrony przyrody, 1:75 000”, Top Mapa, Pietruska & Partner 2000

Jest to obszar obejmujący największy w Polsce kompleks wydm śródlądowych o wysokościach względnych dochodzących do 40 m, zlokalizowany na terasach rzecznych w międzyrzeczu warciańsko – noteckim. Tereny wydmowe porasta bór sosnowy o nazwie „Puszcza Notecka”. Na terenie gminy Wronki granica OCHK „Puszcza Notecka” biegnie południową granicą gminy, dalej drogami w kierunku północnym przez miejscowości Głuchowo, Wróblewo, Pożarowo, Wartosław i Krasnobrzeg. Z Krasnobrzegu prowadzi w kierunku wschodnim do miejscowości Popowo, a dalej granicą lasu na północ od Wronek do drogi Borek - Samołęż. Następnie granica skręca na południe i na wschód wzdłuż linii kolejowej osiąga granice gminy. Na mocy uchwał Rady Miasta i Gminy Wronki z dnia 30 czerwca 2004 r. „w sprawie uznania obiektów przyrodniczych za użytki ekologiczne” (Dz. Urz. Województwa Wielkopolskiego z 2004r. Nr 129 poz. 2651), oraz uchwały nr XXXII/246/2005 z dnia 30.12.2005 r. „w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego pod nazwą „Staw Samita” ochroną objęto 8 obszarów. Są to zlokalizowane w rejonie kompleksu leśnego Puszczy Noteckiej następujące użytki ekologiczne:

„Kobusz” i „Smolarnia” zlokalizowane na terenie leśnictwa Smolarnia, to kompleksy gruntów położone wśród lasów sosnowych, charakteryzujące się roślinnością bagienno – łąkową oraz fauną bezkręgowców właściwych dla danych zespołów roślinnych (rosną tutaj zespoły roślinne turzycowe, sitowia leśnego).

29 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

„Bagno Żurawinowe” - zlokalizowane na terenie leśnictwa Lutyniec jest to kompleks gruntów charakteryzujący się roślinnością bagienno – łąkową. Tereny te sąsiadują z Jeziorem Rzecińskim i obejmują częściowo podmokłe trzęsawiska. Na bagnach i łąkach wykształciły się zespoły turzycowe, zespół sitowia leśnego i zespół mozgawy (trzciny pospolitej). Występują tam takie rośliny jak rosiczka okrągłolistna, żurawina błotna, wełnianka pochwowata, mech torfowiec oraz zwierzęta: żuraw, bocian czarny, słonka, kania ruda, rybołów, wydra.

„Kacze Błota” - zlokalizowany na terenie leśnictwa Lubowo to enklawa zbiorowiska roślin bagiennych z oczkiem wodnym otoczony drzewostanem sosnowym; w pobliżu tego terenu nie ma podobnych obiektów; wykształciły się zespoły roślin turzycowych oraz zespół sitowia leśnego;

„Bobrowy Zakątek” - zlokalizowany na terenie leśnictwa Smolnica jest to kompleks gruntów położonych na siedliskach olsowych, porośnięty roślinnością bagienną wśród której spotyka się kosaćca żółtego, storczyka plamistego, wełniankę wąskolistną, całą gamę traw turzycowych oraz różne odmiany wierzb. Teren ten jest miejscem bytowania bobra, borsuka, żurawia, a także ptaków drapieżnych.

„Wrzosowe Wydmy” - zlokalizowany na terenie leśnictw Gogolice i Smolarnia to szeroki pas przeciwpożarowy przecinający monolit lasów sosnowych Puszczy Noteckiej. Grunty te narażone są na erozję wietrzną. Jest to teren pagórkowaty zbudowany z piasków wydmowych, pokryty kobiercem wrzosów i roślinnością kserotermiczną.

„Bagno i Jezioro Rzecińskie” – obejmuje jezioro Rzepińskie wraz z przylegającymi torfowiskami.

„Staw Samita” – użytek ekologiczny położony na terenie Leśnictwa Samita. Jest to jezioro mające charakter stawu, którego północno-zachodnia część jest porośnięta roślinnością szuwarową. Występuje tam wiele ciekawych gatunków fauny i flory.

30 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

3.8. STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

3.8.1. Wody podziemne Na terenie województwa wielkopolskiego wyznaczono 18 JCWPd (jednolitych części wód2). Gmina Wronki znajduje się w granicach obszaru JCWPd nr 42 (PL_GB_6500_042). W ramach tej jednostki wody podziemne piętra trzeciorzędowego monitorowane są w punkcie pomiarowym zlokalizowanym w mieście Wronki. Na podstawie wyników badań wody z w/w punktu w latach 2004-2006r., stwierdzono, że zaliczana jest do IV klasy czystości, jako wody o niezadowalającej jakości ze względu na wskaźniki w zakresie stężeń żelaza, ogólnego węgla organicznego, wodorowęglanów i amoniaku.

3.8.2. Wody powierzchniowe

Jakość wód powierzchniowych płynących monitorowana jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w 3 punktach pomiarowych: - w ramach monitoringu krajowego – na rzece Warcie poniżej Wronek, w miejscowości Wartosław (163,2 km); - w ramach monitoringu regionalnego: - Smolnica w km 0,8, uchodząca do Warty w km 174,5; - Struga z Ostrorogą w km 0,2, uchodząca do Warty w km 162,4 jej biegu. W punkcie pomiarowym na Smolnicy stwierdzono występowanie wód klasy III, co związane jest z dużym zalesieniem, brakiem większych miejscowości oraz niewielkim uprzemysłowieniem zlewni Smolnicy. W dwóch pozostałych punktach klasy IV. Oznacza to poprawę czystości wód od roku 2002, kiedy to wody Warty i Strugi z Ostrorogą niosły wody pozaklasowe. W przypadku Warty najgorsze są wskaźniki określające stan sanitarny (Miano Coli) oraz stężenie chlorofilu, które określono na klasę V. W wodach Ostrorogi występują przekroczenia dopuszczalnych dla wód IV klasy czystości stężeń fosforanów i fosforu ogólnego, co związane jest ze znaczną presją rolniczą na zlewnie. Jeziora gminy Wronki nie są objęte stałym monitoringiem WIOŚ. Z jezior jedynie Chojno było podane badaniom jakościowym i zakwalifikowane do II klasy czystości wód. (Hoffman L., 2003r.)

2 Jednolite części wód to pojęcie wprowadzane przez Ramową Dyrektywę Wodną (2000/60/WE), ogólnego aktu prawnego mającego na celu zapobieganie dalszemu pogarszaniu oraz ochronę i poprawę jakości środowiska wodnego państw Wspólnoty. Przez JCWP rozumie się określoną objętość wód podziemnych w obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych.

31 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Do naturalnych procesów degradujących zasoby wodne zaliczyć należy obniżanie się poziomu wód gruntowych oraz wzmożoną infiltrację zanieczyszczeń do pierwszego poziomu wód gruntowych na obszarach występowania gleb brunatnych, piasków i mad. Na skutek niewłaściwie prowadzonej gospodarki nawozowej, gospodarki ściekami komunalnymi oraz tworzeniu się dzikich wysypisk odpadów i wylewisk ścieków, wody gruntowe do 12 m nie nadają się do spożycia. Według uzyskanych danych, 90% studni znajdujących się we wsiach Popowo, Chojno, Lubowo, Rzepin, Obelzanki, Jasionnie, Stróżki, posiada wodę o nadmiernej ilości azotanów, azotynów oraz siarkowodoru przy wysokim mianie Coli.

3.8.3. Gleby Podobnie jak w Wielkopolsce gleby na terenie gminy Wronki charakteryzuje znaczny stopień zakwaszenia, co wiąże się z koniecznością przeprowadzania zabiegów wapnowania, niska zasobność w potas i magnez oraz wyższa w fosfor. Zawartość metali ciężkich i zanieczyszczenie nimi gleb Wielkopolski jest stosunkowo niewielkie i kształtuje się na poziomie zawartości naturalnej. (WIOŚ, 2005r.)

3.8.4. Powietrze atmosferyczne

O stanie powietrza decyduje wielkość i przestrzenny rozkład emisji ze wszystkich źródeł, z uwzględnieniem przepływów transgranicznych i przemian fizykochemicznych zachodzących w atmosferze. Na terenie miasta i gminy Wronki nie występują znaczące punkty emitowania do atmosfery uciążliwych spalin. Doprowadzenie gazu sieciowego do Wronek umożliwiło modernizację kotłowni zakładów AMICA Wronki S.A. pełniącej centralną funkcję grzewczą dla części miasta. Rozbudowa sieci gazowniczej w mieście umożliwia sukcesywną wymianę pieców opalanych węglem na ogrzewanie gazowe, bazujące na gazie pozyskiwanym poprzez przyłącza do istniejącego w mieście gazociągu średniego ciśnienia. Odrębnym problemem o niewielkim zasięgu oddziaływania są odory z pół irygacyjnych Zakładów Przemysłu Ziemniaczanego. (Hoffman L., 2003r.). Ocena jakości powietrza sporządzona dla powiatów przez WIOŚ z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia wykazała, że strefa poznańsko-szamotulska obejmująca gminę Wronki nie wykazuje przekroczeń dopuszczalnego stężenia zanieczyszczeń za wyjątkiem ozonu (O3). W zakresie wszystkich zanieczyszczeń (dwutlenek azotu NO2, dwutlenek siarki SO2, benzen C6H6, ołów Pb, arsen As, nikiel Ni, kadm Cd, benzo(a)piren B(a)P, pył PM10, tlenek węgla CO) strefa poznańsko-szamotulska zaliczona

32 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

została do klasy A, co oznacza, ze stężenia zanieczyszczeń na obszarze strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych i poziomów celów długoterminowych. (WIOŚ, 2007r.) Ze względu na przekroczenia poziomów dopuszczalnych ozonu strefę zaliczono do klasy C, co pociąga za sobą potrzebę opracowania programów ochrony powietrza. Ozon troposferyczny jest zanieczyszczeniem wtórnym powstającym w wyniku reakcji lotnych związków organicznych (LZO) i tlenków azotu (NOX) w obecności światła słonecznego. Źródłem lotnych związków organicznych są procesy spalania paliw stałych, stosowanie farb i rozpuszczalników organicznych, emisja ze środków transportu samochodowego oraz ze stacji paliw. Do głównych źródeł emisji na terenie miasta i gminy zaliczyć należy lokalne źródła emisji powstałe w wyniku spalania węgla, oraz emisje spalin samochodów poruszających się po drodze wojewódzkiej nr 182, głównie w centrum miasta. W ocenie pod kątem dwutlenku siarki, tlenków azotu i ozonu z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin miasto i gminę Wronki zaliczono do klasy A (brak przekroczeń).

3.8.5. Klimat akustyczny

Największe uciążliwości3 na terenie miasta i gminy Wronki stwarza hałas komunikacyjny, na który nakłada się hałas kolejowy oraz, w mniejszym stopniu, przemysłowy i komunalny. Podstawą określenia dopuszczalnej wartości poziomu równoważnego hałasu jest przyporządkowanie danego terenu do określonej kategorii, o wyborze której decyduje sposób zagospodarowania. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826). W ramach pomiarów hałasu komunikacyjnego w otoczeniu dróg powiatu szamotulskiego przeprowadzonych w roku 2007 (WIOŚ, 2008r.) zmierzono poziom hałasu w dwóch punktach pomiarowych na drodze wojewódzkiej nr 182, w porze dziennej, w odległościach 1 m, 10 m i 20 m od drogi:  na odcinku Kłodzko – Wronki (wlot do miasta od strony zachodniej na wysokości zakładów Profimax),

3 rozumiane jako wszelkie oddziaływania związane z planowanymi przedsięwzięciami, które mogą powodować przekroczenia standardów jakości środowiska, określonych przepisami odrębnymi, poza terenem do którego posiada tytuł prawny.

33 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

 na odcinku Wronki – Nowy Kraków, wlot do miasta od strony wschodniej. Równoważny poziom hałasu LAeq dB wyniósł odpowiednio:  przy jezdni – 70,7dB i 71,2 dB;  w odległości 10 m od drogi – 64,0 i 64,5 dB. Powyższe wartości wskazują na występowanie przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu dla wszystkich typów zabudowy chronionej zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Tabela 5. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku

L.p. Dopuszczalny poziom hałasu [db} Pozostałe obiekty i grupy Drogi lub linie kolejowe1 źródeł hałasu LAeq D LAeq N LAeq D LAeq N

Przeznaczenie terenu przedział przedział przedział przedział czasu czasu czasu czasu odniesienia odniesienia odniesienia odniesienia równy 1 najmniej równy 16 równy 8 równy 8 korzystnej godzinom godzinom najkorz. godzinie nocy godzinom dnia kolejno po sobie następującym 1 a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska b. tereny szpitali poza miastem 50 45 45 40

2 a. tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. tereny związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży2 55 50 50 40 c. tereny domów opieki społecznej d. tereny szpitali w miastach 3 a. tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b. tereny zabudowy zagrodowej 60 50 55 45 c. tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 2 d. tereny mieszkaniowo-usługowe 4 Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tyś. mieszkańców 3 65 55 55 45

1) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei liniowych. 2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze, nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 3) Strefa śródmiejska miasta powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców powyżej 100 tyś, można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.

Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826).

34 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

3.8.6. Pola elektromagnetyczne Liniowe źródła pól elektromagnetycznych stanowią linie elektroenergetycznego o napięciu znamionowym 110kV. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku, sposoby ich dotrzymania, a także zasady lokalizacji zabudowy w bezpośrednim sąsiedztwie linii elektroenergetycznych określają przepisy odrębne oraz przyjęte zwyczajowi normy. W zależności od wysokości zawieszenia przewodów pas ochronny – ograniczonego użytkowania dla linii wysokiego napięcia 110kV zajmuje ok. 30-40 m. Punktowe źródła promieniowania jonizującego stanowią stacje bazowe telefonii komórkowej.

4. HISTORYCZNO-KULTUROWE UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO

4.1. KRÓTKI RYS HISTORYCZNY Najstarsze ślady pobytu ludzi w okolicy Wronek sięgają środkowej epoki kamienia (mezolit) trwającej od ok. 8300 – 4300 p.n.e. Wskazują na to znalezione na Borku, w pobliżu lewego brzegu Warty, krzemienne grociki od strzał do łuku. Prawdopodobnie w XI w. znajdował się tu gród obronny wraz z kościołem. Pierwszą datę, pod którą wymienia się Wronki jest rok 1251, w dniu 19 listopada Książę Bolesław Wstydliwy w swoim dokumencie wymienia Wronki jako ośrodek grodowo – miejski podległy bezpośrednio królowi i księciu wielkopolskiemu. Jednak historycy nie uznają tego dokumentu za zbyt wiarygodny, za pewniejszy wskazują dokument z roku 1279, w którym na mocy przywilejów nadanych przez księcia Przemysła II - zakon dominikanów otrzymał na lewym brzegu Warty teren pod budowę klasztoru. W okresie średniowiecza Wronki były ważnym grodem książęcym przy przeprawie przez Wartę i szlaku handlowym Poznań – Szczecin. Z rzemiosła najlepiej rozwinięte w mieście były szewstwo, garncarstwo, sukiennictwo i krawiectwo. (Grot Cz., Wronki 1987r.) W 1383 roku Wronki uzyskały prawa miejskie, a od 1390 roku posiadały królewską komorę celną. „Miasto Wronki było własnością królewską i oddawane w dzierżawę rodom szlacheckim”. W 1515 r. Zygmunt Stary przekazał miasto bogatemu i wpływowemu rodowi wielkopolskiemu - Górkom. Następnie w XVII w. przeszło w posiadanie rodu Kostków i Łąckich, w XVIII w. rodu Koźmińskich, a w XIX w. do rodów Dzieduszyckich i Grabowskich. W wyniku II rozbioru Polski miasto Wronki w 1793 r. zostały włączone do Prus.

35 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Od połowy XIX w. we Wronkach nastąpiło znaczne ożywienie gospodarcze, do czego przyczyniło się również uruchomienie linii kolejowej z Poznania do Szczecina w 1848 r., na szlaku wodnym zaczęły pływać parowce pasażerskie, a w 1894 r. wybudowano duży zespół więzienny (najprawdopodobniej na terenie dawnego grodu). W 1904 roku uruchomiono elektrownię, a w latach 1911 – 13 wybudowano wodociągi miejskie, które Wronki zawdzięczają władzy pruskiej. W okresie międzywojennym we Wronkach za inicjatywą mieszkańców powstawały różne organizacje i towarzystwa, powoływano m. in. zespoły muzyczne, drużyny harcerskie, kluby sportowe, działało Bractwo Kurkowe. (Vowie I., red., praca zbiorowa, Wronki 2004 r.) Największym wówczas zakładem była Fabryka Przetworów Kartoflanych. W czasie II wojny światowej miasto nie poniosło dużych strat. Część mieszkańców w okresie okupacji Niemcy wysiedlili do Generalnej Guberni. Wyzwolenie nastąpiło w dniu 25 stycznia 1945 roku.

4.2. Noty historyczne wybranych wsi i charakterystyka przestrzenna

Na obszarze gminy Wronki występuje wiele zachowanych wsi o wartościowych układach przestrzennych oraz o wysoce bogatej spuściźnie dóbr kultury. Wśród zasobów dóbr kultury zachowało się dużo obiektów architektonicznych, które obecnie w większości objęte są ochroną konserwatorską i są w dobrym stanie technicznym. Poniżej scharakteryzowano kilka wsi dla ukazania poglądowego obrazu i ukształtowania na tle historycznym do czasów dzisiejszych.

Biezdrowo Historia Wsi

Pierwsza źródłowa wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu wydanego przez księcia Przemysła II w roku 1284, choć początki wsi sięgają już XII wieku. Nazwa wsi została utworzona od imienia Bezdra, Bezdrew lub Przemysław, najprawdopodobniej któreś z tych imion należało w XII lub XIII w. do pierwszego właściciela wsi z rodu Leszczyców bądź Nałęczów. Nazwie wsi przypisuje się też legendę, która opowiada o niewidomej kobiecie, która odzyskuje wzrok. Pewnego razu kobieta idąc do strugi po wodę, przewraca się i traci wiadro, próbując je wyciągnąć - wyławia z wody duży krzyż, klęka przed nim i słyszy glos: bież zdrowo, wtem odzyskując wzrok.

36 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Dawne dzieje wsi łączą się z rodziną Biezdrowskich wywodzących się z rodu Leszczyców. W XVI w. Biezdrowo było w posiadaniu kolejno rodów: Szamotulskich, Górków i Czarkowskich, a następnie w XVII w. Odalikowskich, Poklateckich i Łąckich. W XVIII i XIX w. należało do rodziny Bnińskich. W roku 1877 Stanisław Kurnatowski herbu Łodzia kupił wieś od rodziny Bnińskich, którą następnie przekazał starszemu z synów – Edwardowi. Kolejno dziedziczyli po Edwardzie jego synowie, Aleksander, a następnie Hubert Kurnatowski, który był właścicielem do 1931 roku. Majątek Kurnatowskich liczył wtedy 856 ha, miał gorzelnię i fabrykę płatków ziemniaczanych. W czasie okupacji hitlerowskiej Biezdrowo nazywało się Feldstaedt.

Układ przestrzenny

Wieś położona 6 km na południowy zachód od miasta Wronki. Sołectwo Biezdrowo obejmuje: Biezdrowo, Pierwoszewo, Biezdrowskie Osady i Biezdrowskie Huby. Na terenie sołectwa mieszka około 500 osób. Układ wsi opiera się o drogi lokalne prowadzące do Pożarowa, Wronek, Ćmachowa, Pierwoszewa i Wartosławia. Centrum wsi tworzy zwarta zabudowa, która ma swoją kontynuację wzdłuż dróg wylotowych, w tzw. ulicówce. Przy skrzyżowaniu dwóch głównych dróg znajduje się ścisła skupiona zabudowa wsi stanowiąca jego główną część. W części północnej wsi zlokalizowany jest zespół pałacowy z ok. 1880 r. z parkiem z II poł. XIX w. o powierzchni ok. 7,45 ha. Neorenesansowy pałac został zbudowany dla Stanisława Kurnatowskiego w końcu XIX w. przez architekta Stanisława Hebanowskiego. Architekt wprowadził elementy klasycyzujące wraz z neorenesansowymi wzbogacając bryłę o wieżę i ryzality, nadając harmonijny efekt. Ponadto do zabytkowych zespołów zalicza się folwark składający się ze stajni cugowej z XIX w., podwórza, obory i spichlerza, kolonii domów pracowników folwarcznych, dwóch domów, dwóch czworaków, budynku inwentarskiego pracowników folwarcznych. Inne zabytki to szkoła z pocz. XX w. oraz trzy XIX - wieczne domy oraz mostek z 1901 r. (Vowie I., red., praca zbiorowa, Wronki 2004 r.)

Chojno-Wieś Historia Wsi

„Pierwsza wzmianka o wsi Chojno pochodzi z 1284 r., kiedy to książę Przemysł II zezwolił kasztelanowi poznańskiemu Tomisławowi z Szamotuł herbu Nałęcz lokować osadę Hojna na niemieckim prawie wiejskim”. Wieś w poł. XV w. była w posiadaniu rodu

37 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Ostrorogów, później Kwileckich z Dobrojewa, a na początku XVIII w. „osiedlono tu grupę osadników, po których zachowały się złośliwe anegdoty i nieliczne odrębności w budownictwie” nazwa wsi pochodzi podobno od stwierdzenia jednego z właścicieli wsi, który powiedział „do przybyszów: a żyjcie sobie tera Chojno!”.

Układ przestrzenny

Chojno jest jedną z większych wsi w gminie Wronki. Położona w odległości ok. 12 km od miasta Wronki na prawym brzegu Warty, na skraju Puszczy Noteckiej. Wieś rozciąga się na długości ok. 8 km i szerokości 2 km, składa się z części zasadniczej i szeregu przyściółek w okolicy. Podzielone są one na trzy sołectwa: Chojno-Wieś, Chojno Młyn i Chojno-Błota Wielkie, Chojno Młyn prawdopodobnie jest najstarszą osadą, na co wskazują wykopaliska. Chojno obecnie pełni funkcje wsi mieszkaniowo – rekreacyjno - turystycznej – z uwagi na fakt, iż większość zabudowy występującej na jej obszarze są to domki letniskowe oraz domy użytkowane w sezonie letnim. Tu znajduje się największy w powiecie szamotulskim ośrodek wypoczynkowy położony nad Jeziorem Radziszewskim. Chojno posiada bardzo urozmaiconą strukturę poprzez naturalne wzniesienia, górki, lasy i strumienie. „Każda z tych enklaw tworzy oddzielną dzielnicę, którym od pokoleń przypisano różne nazwy.” ( Vowie I., red., praca zbiorowa, Wronki 2004 r.) Po środku wsi znajduje się kościół Chrystusa Króla z lat 1926 – 28 z neobarokową wieżą. We wschodniej części Chojna w dawnym dworze dominium chojeńskiego z ok. 1870 r. znajduje się leśniczówka: Chojno. W sąsiedztwie pozostałości parku wiejskiego o powierzchni 1,2 ha rosną stare dęby oraz lipa. Natomiast obok przeprawy promowej rośnie stara topola. W zachodniej części wsi znajduje się mogiła żołnierzy napoleońskich poległych w 1813 r. podczas odwrotu wielkiej armii. Przy niej znajduje się głaz z tablicą pamiątkową odsłonięty 14 sierpnia 1999 r.

Popowo Historia Wsi

Pierwotnie w miejscu wsi znajdował się młyn o jednym kole, który odnotowano w 1508 r. w dobrach wieleńskich. Obok powstała wieś, która w 1768 r. wraz z budynkami przeniesiono na prawa olęderskie, czego pamiątką jest pozostała zwarta zabudowa wsi Popowa. Ponadto na terenie wsi znajduje się wpisany do rejestru zabytków stary, nieczynny, bardzo zaniedbany cmentarz ewangelicki z poł. XIX w. oraz szkoła z pocz. XX w. i zagroda młynarska z domem

38 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

młynarza z 1899 r., stajnią i budynkiem gospodarczym z pocz. XX w. ( Vowie I., red., praca zbiorowa, Wronki 2004 r.)

Układ przestrzenny

Popowo położone jest zaledwie 2 km od zachodniego krańca miasta Wronki pomiędzy rzeką Wartą, a lasami Puszczy Noteckiej. Wieś charakteryzuje zwarta zabudowa zlokalizowana wzdłuż głównej drogi wylotowej, tzw. ulicówka. Zachowało się kilka starych budynków mieszkalnych, a także fundamenty po młynie i staw młyński. W układzie przestrzennym i funkcjonalnym wsi dominują obiekty zabudowy przemysłowej. Po wschodniej stronie położone są nowe zabudowania wytwórni szczotek „ Szczotex” oraz przedsiębiorstwo obróbki metali „Dynaxo”, a także ośrodek treningowy klubu sportowego „Amica”. Natomiast w kierunku północnym wsi wolne tereny wykorzystywane są jako zlewnia pozostałości produkcyjnych z wronieckich zakładów ziemniaczanych. ( Grot Cz., Wronki 1987 r.)

Pożarowo Historia Wsi

Pierwsza wzmianka o wsi została odnotowana w 1385 r., kiedy była własnością rodu Leszczyców Pożarowskich, Bylinów Szreniawitów. W XVIII w. należała do rodu Kurnatowskich, aż do II wojny światowej. Pozostawili oni po sobie okazały pałac (przebudowany w końcu i na pocz. XX w.) i piękny park krajobrazowy z pomnikami przyrody, m. in. platan o średnicy ok. 600 cm. Pałac to eklektyczny dwór neorenesansowo – klasycystyczny z założeniem parkowym, zamieniony obecnie na dom pomocy społecznej. Pożarowo posiada również inne obiekty zabytkowe zasługujące na uwagę, są to m. in. szkoła z pocz. XX w. oraz zespół folwarczny z końca XIX. i pocz. XX w., w skład którego wchodzą: kolonia 6 domów pracowników, podwórze z rządcówką i budynkiem mieszkalnym, stajnią koni wyjazdowych, gorzelnią, owczarnią dwoma stodołami i oborami oraz spichlerzem. ( Vowie I., red., praca zbiorowa, Wronki 2004 r.)

Układ przestrzenny

Wieś położona ok. 9 km na zachód od Wronek, w której skład wchodzi również były folwark – Olin. Strukturę wsi tworzą główne ulice wylotowe, wzdłuż których rozciąga się mieszana zabudowa wiejska oraz założenie pałacowo – parkowe. W pałacu od 1973 roku

39 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

funkcjonował Dom Opieki Społecznej dla upośledzonych umysłowo mężczyzn. Wieś niegdyś o charakterze typowo rolniczym, dziś pełni funkcje mieszkaniową oraz usługowo - zdrowotną.

Wartosław Historia Wsi

Na miejscu dzisiejszej wsi w 1785 r. starosta babimojski i sędzia poznański Łukasz Bniński założyli „prywatne” miasto o nazwie Nowy Most (Neubruck) na gruntach wsi Biezdrowo. Nazwa pochodzi od wybudowanego na rzece Warcie drewnianego mostu. Miasto było lokowane na tzw. „suchym korzeniu” o charakterze przemysłowym i budowane z myślą o rzemieślnikach. Po 12 latach istnienia liczyło 462 mieszkańców, między nimi 84 rzemieślników, w tym 20 sukienników. Miasto rozwijało się dzięki sukiennictwu – funkcjonowało tu 20 manufaktur rzemieślniczych. Poza tym pracowały tu trzy wiatraki, dwie cegielnie, garbarnia i mydlarnia. Jednak po wprowadzeniu barier celnych, miasto upadło i w poł. XIX w. straciło prawa miejskie. Obecna nazwa wsi pochodzi od nazwy rzeki, natomiast w miejscu dawnego mostu znajduje się przeprawa promowa do osady Krasnobrzeg.

Układ przestrzenny

Wieś położona jest ok. 6 km na zachód od miasta Wronki, na lewym brzegu Warty. Układ przestrzenny wsi stanowi pamiątkę o miejskiej przeszłości. Forma zwartej zabudowy zbudowanej z pięciu równoległych bloków, bez rynku, ale z kościołem i placem targowym we wschodnim skraju miejscowości. Wieś posiada bardzo ciekawy układ ruralistyczny. We wsi znajduje się wiele obiektów objętych ochroną konserwatorską. Późnobarokowy na planie ośmioboku, o mansardowym dachu z latarnią kościół św. Trójcy i św. Łukasza z 1785 r., pełniący obecnie funkcję kaplicy cmentarnej. Wewnątrz kościoła znajduje się wczesnoklasycystyczny ołtarz. Msze odprawiane są natomiast w neogotyckim kościele poewangelickim Najśw. Serca Jezusa z 1854 r. z wysoką wieżą, znajdującego się po zachodniej stronie, z którym sąsiaduje neogotycki budynek dawnej pastorówki. Ponadto do zabytków godnych uwagi można zaliczyć dawne domy mieszkalne wraz z zabudowaniami gospodarczymi w ilości ok. 61 z XIX w.

40 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Wróblewo Historia wsi

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1387 r., w której odnotowano nazwisko „ Mrokota de Wróblewo”. Nazwa wsi pochodzi od nazwiska Wróbel, a mieszkańców wsi przezywano „Wróblami”. ( Vowie I., red., praca zbiorowa, Wronki 2004 r.) Od połowy XVIII wieku wieś była w posiadaniu możnego rodu Kwileckich. Rodzina Kwileckich pozostawiła we Wróblewie zabytkowy zachowany zespół dworski z neorenesansowym pałacem, neogotycką kaplicą z 1855 r. i parkiem krajobrazowym z pozostałością barokowego układu regularnego. W parku znajduje się pomnik – kolumna na cześć Józefa Kwileckiego (1791-1860) w otoczeniu 9 lip, ponadto znajduje się również grupa drzew wpisanych do rejestru zabytków przyrody. Oprócz zespołu dworskiego wieś posiada liczne obiekty zabytkowe, są to: budynki zespołu folwarcznego, trzy domy z końca XIX w., szkoła z pocz. XX w.

Układ przestrzenny

Wieś położona w odległości ok. 7 km na południowy zachód od Wronek, na lewym brzegu Ostrorogi. Wieś o skupionej zabudowie wzdłuż głównych dróg wylotowych, stosunkowo gęsto ulokowanej wraz z założeniem pałacowo – parkowym. Obok zespołu dworskiego znajdują się 3 domy wielorodzinne – bloki oraz czworaki wybudowane dla pracowników dawnych pegeerów za czasów ich funkcjonowania. Wieś posiada szkołę trzyklasową z placem zabaw oraz nowy obiekt świetlicy zlokalizowany przy stadionie pełniący funkcje zaplecza klubu sportowego oraz wiejskiej sali. Przedstawione jednostki osadnicze niewątpliwie tworzą charakterystyczny obraz kulturowy gminy. Dlatego należy w jak najwyższym stopniu dążyć do zachowania spuścizny tradycyjnej zabudowy, możliwie kontynuować układy kompozycyjne wsi oraz dostosowywać nową zabudowę do skali i gabarytów charakteru istniejącej.

4.3. OBIEKTY I OBSZARY CHRONIONE

4.3.1. Wykaz obiektów i obszarów chronionych w mieście Wronki

Obiekty, zespoły obiektów i układy przestrzenne wpisane do rejestru zabytków

41 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Nr i data Lp. Obiekt Adres Nr rej. decyzji 16 marca 1. Historyczny układ urbanistyczny miasta, k. XIV – XX w. 476/Wlkp./A 2007 r. AK-I- 21 grudnia 2. Kościół parafialny p.w. Św. Katarzyny, poł. XVII w. ul. Sierakowska 11a/158 1932 r. Kościół podominikański (obecnie franciszkański) p.w. AK-I- 21 grudnia 3. ul. Mickiewicza Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, poł. XVII w. 11a/159 1932 r. zespół budynków a dom, 1902 r. 29 listopada 4. b oficyna, szach., poł. XIX w. ul. Poznańska 1 113/Wlkp./A 2002r. c spichrz, 1897 r. d magazyn, 1890 r. 29 listopada 5. dworzec kolejowy, 1880 r. ul. Dworcowa 114/Wlkp./A 2002r. 29 listopada 6. wodociągowa wieża ciśnień, 1900 r. ul. Dworcowa 114/Wlkp./A 2002r. ul. Partyzantów 29 listopada 7. wodociągowa wieża ciśnień, 1893 r. 112/Wlkp./A 9 2002r. 29 czerwca 8. spichrz, poł. XIX w. ul. Szkolna 2 A - 523 1985 r.

Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Obiekty, zespoły obiektów i układy przestrzenne chronione (ewidencja konserwatorska)

Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. Układ urbanistyczny k. XIV- pocz. XX w. Zespół kościoła par. p.w. Św. Katarzyny a. kościół mur. XV w. b. ogrodzenie mur. XVIII w. 2. c. plebania ul. Sierakowska 5 mur. 1 ćw. XX w. szpital dla ubogich, później ul. Sierakowska d. mur. 3 ćw. XIX w. organistówka 12 Zespół kościoła i klasztoru podominikańskiego, obecnie OO. Franciszkanów kościół klasztorny p.w. Zwiastowania 3 ćw. XVIII w., restaur. ok. a. ul. Mickiewicza mur. Najświętszej Maryi Panny 1875-1882, 1925, 1975 klasztor, obecnie Wyższe Seminarium 3. 1875, 1984, odbudowa l. 80 b. Duchowne, Wydział Teologiczny ul. Poznańska 42 mur. XX w. UAM c. ogrodzenie mur., żel. 1890 r. d. budynek inwentarsko - magazynowy mur. k. XIX w. Zespół cmentarza parafialnego kaplica rodziny Grabowskich, a. ul. Sierakowska mur. 1887 r. 4. obecnie kaplica pw. św. Krzyża mur., b. ogrodzenia i brama ul. Sierakowska 2 poł. XIX w. drewn. 5. cmentarz przykościelny, rzym.- kat., XIII w. -XVIII w.

42 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

zamknięty 6. cmentarz ewangelicki, zamknięty poł. XIX w. 7. cmentarz mojżeszowy, zamknięty XVIII w. pastorówka, obecnie oddział Szkoły 8. ul. Poznańska 42 mur. pocz. XX w. Podstawowej Nr 2 9. ratusz ul. Ratuszowa 5 mur. 1910 r. zespół budynków zakładu karnego mur. 1889-1894 r. zespół budynków mieszkalnych pracowników więzienia: a dom dyrektora, ob. dom ul. Lipowa 1 mur. ok. 1890 r. b dom pracowników służby więziennej ul. Lipowa 2 mur. ok. 1890 r. c dom pracowników służby więziennej ul. Lipowa 3 mur. ok. 1890 r. d dom pracowników służby więziennej ul. Lipowa 4 mur. ok. 1890 r. e dom pracowników służby więziennej ul. Lipowa 5 mur. ok. 1890 r. f dom pracowników służby więziennej ul. Lipowa 8 mur. ok. 1890 r. ul. Niepodległości g dom pracowników służby więziennej mur. ok. 1890 r. 2 h budynek gospodarczy mur. ok. 1890 r. 10. i dom pracowników służby więziennej ul. Niepodległości 5 mur. ok. 1890 r. j dom pracowników służby więziennej ul. Niepodległości 8 mur. ok. 1890 r. k budynek gospodarczy mur. ok. 1890 r. l dom pracowników służby więziennej ul. Partyzantów 3 mur. ok. 1890 r. ul. Partyzantów ł dom pracowników służby więziennej mur. ok. 1890 r. 12 m dom pracowników służby więziennej ul. Polna 1 mur. ok. 1890 r. n dom pracowników służby więziennej ul. Polna 3 mur. ok. 1890 r. o dom pracowników służby więziennej ul. Polna 4 mur. ok. 1890 r. p dom pracowników służby więziennej ul. Polna 5 mur. ok. 1890 r. wodociągowa wieża ciśnień mur. ok. 1893 r. szkoła powszechna, ob. szkoła 11. ul. Mickiewicza 5 mur. pocz. XX w. podstawowa 12. dom sierot i ochronka, ob. przedszkole ul. Kościuszki 20 mur. 1909 r. Zespół dworca kolejowego: a dworzec kolejowy mur. 4 ćw. XIX w. b wodociągowa wieża ciśnień mur. ok. 1910 r. c magazyn ul. Dworcowa szach. k. XIX w. 13. d nastawnia mur. k. XIX w. e dom pracowników kolei ul. Dworcowa 6 mur. k. XIX w. f dom pracowników kolei ul. Dworcowa 8 mur. k. XIX w. g dom pracowników kolei ul. Dworcowa 10 mur. k. XIX w. ul. Kościuszki stacja poczty konnej, obecnie magazyn mur. 2 poł. XIX w. 26A 14. ul. Kościuszki budynek gospodarczy mur. k. XIX w. 26A 15. straż pożarna i świetlica, obecnie OSP ul. Kościuszki mur. 1931 r., częściowo

43 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Wronki przebudowany 16. leśnictwo ul. Leśna mur. 1 ćw. XX w. Pozostałości zespołu folwarcznego Zamość ul. ……….., ob. dom pracowników folwarcznych mur. pocz. XX w. 17. nr 12a/14 ul. ………..., ob. dom pracowników folwarcznych mur. 1912 r. nr 16/18 stodoła mur. 1909 r. 18. Dom nr 15 ul. B. Chrobrego mur. l. 30 XX w. 19. Dom nr 1 ul. Dworcowa mur. 1913 r. 20. Dom nr 3 ul. Dworcowa mur. k. XIX w. 21. Dom nr 5 ul. Dworcowa mur. pocz. XX w. 22. Dom nr 7 ul. Dworcowa mur. pocz. XX w. 23. Dom nr 9 ul. Dworcowa mur. pocz. XX w. 24. Dom nr 13, willa „Astra” ul. Dworcowa mur. pocz. XX w. Dom nr 15 ul. Dworcowa mur. pocz. XX w. 25. budynek gospodarczy ul. Dworcowa mur. pocz. XX w. 26. Dom nr 3/5 ul. Garncarska mur. ok. poł. XIX w. mur., ok. poł. XIX w., cz. przebud. 27. Dom nr 1 ul. Klasztorna szach. pocz. XX w. 28. Dom nr 2 ul. Klasztorna mur. ok. poł. XIX w. 29. Dom nr 3 ul. Klasztorna mur. ok. poł. XIX w. 30. Dom nr 4 ul. Klasztorna mur. ok. poł. XIX w., przebud. 31. Dom nr 5 ul. Klasztorna mur. ok. poł. XIX w. 32. Dom nr 6 ul. Klasztorna mur. 2 poł. XIX w. 33. Dom nr 8 ul. Klasztorna mur. ok. poł. XIX w. 4 ćw. XIX w., częściowo 34. Dom nr 1 ul. Kościelna mur. przebud. ok. poł. XIX w., przebud. 35. Dom nr 4 ul. Kościelna mur. elewacja 36. Dom nr 7 ul. Kościelna mur. k. XIX w. 37. Dom nr 9 ul. Kościelna mur. ok. poł. XIX w., przebud. 38. Dom nr 10 ul. Kościelna mur. ok. poł. XIX w 39. Dom nr 11 ul. Kościelna mur. ok. poł. XIX w. 2 poł. XIX w., przebud. 40. Dom nr 12/14 ul. Kościelna mur. elewacja 41. Dom nr 13 ul. Kościelna mur. 2 poł. XIX w., przebud. 2 poł. XIX w., częściowo 42. Dom nr 15 ul. Kościelna mur. przebud. 2 poł. XIX w., częściowo 43. Dom nr 16 ul. Kościelna mur. przebud. 4 ćw. XIX w., częściowo 44. Dom nr 17 ul. Kościelna mur. przebud. 45. Dom nr 19 ul. Kościelna mur. k. XIX w. 46. Dom nr 21 ul. Kościelna mur. poł. XIX w., częściowo

44 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

przebud. 47. Dom nr 23 ul. Kościelna mur. 1 poł. XIX w. 2 poł. XIX w., przebud. 48. Dom nr 25 ul. Kościelna mur. elewacja 2 poł. XIX w., przebud. 49. Dom nr 27 ul. Kościelna mur. elewacja 50. Dom nr 29 ul. Kościelna mur. k. XIX w., częściowo przebud. ok. poł. XIX w., częściowo 51. Dom nr 31 ul. Kościelna mur. przebud. 2 poł. XIX w., częściowo 52. Dom nr 1 ul. Kościuszki mur. przebud. 53. Dom nr 5 ul. Kościuszki mur. 4 ćw. XIX w. 54. Dom nr 6 ul. Kościuszki mur. ok. poł. XIX w. 55. Dom nr 7 ul. Kościuszki mur. 3 ćw. XIX w. 56. Dom nr 8 ul. Kościuszki mur. 2 poł. XIX w. 57. Dom nr 9 ul. Kościuszki mur. k. XIX w., przebudowany 58. Dom nr 10 ul. Kościuszki mur, glin. 2 poł. XIX w. 59. Dom nr 11 ul. Kościuszki mur. l. 30-te XX w. 60. Dom nr 12 ul. Kościuszki mur. 2 poł. XIX w. 61. Dom nr 13 ul. Kościuszki mur. k. XIX w. 62. Dom nr 15 ul. Kościuszki mur. k. XIX w. 3 ćw. XIX w., przebudowana 63. Dom nr 16 ul. Kościuszki mur. elewacja frontowa 64. Dom nr 17 ul. Kościuszki mur. 2 poł. XIX w. 2 poł. XIX w., przebudowana 65. Dom nr 18 ul. Kościuszki mur. elewacja frontowa 4 ćw. XIX w., cz. 66. Dom nr 22 ul. Kościuszki mur. przebudowana 4 ćw. XIX w., przebudowana 67. Dom nr 24 ul. Kościuszki mur. elewacja frontowa 68. Dom nr 26 ul. Kościuszki mur. 3 ćw. XIX w. 1 poł. XIX w., częściowo 69. Dom nr 2 ul. Kręta mur. przebudowany 4 ćw. XIX w., częściowo 70. Dom nr 3 ul. Kręta mur. przebudowany 2 poł. XIX w., częściowo 71. Dom nr 4/6 ul. Kręta mur. przebudowany 2 poł. XIX w., częściowo 72. Dom nr 5 ul. Kręta mur. przebudowany 73. Dom nr 8 ul. Kręta mur. ok. poł. XIX w. 4 ćw. XIX w., częściowo 74. Dom nr 10 ul. Kręta mur. przebudowany 75. Dom nr 16 ul. Kręta mur. 2 poł. XIX w. 76. Dom nr 18 ul. Kręta mur. k. XIX w. 4 ćw. XIX w., częściowo 77. Dom nr 20 ul. Kręta mur. przebudowany

45 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

78. Dom nr 1 ul. Krótka mur. 1 poł. XIX w. 79. Dom nr 5 ul. Krótka mur. 2 poł. XIX w. 80. Dom nr 7 ul. Krótka mur. 2 poł. XIX w. 81. Dom nr 7 ul. Mickiewicza mur. 4 ćw. XIX w. 82. Dom nr 18 ul. Myśliwska mur. k. XIX w. 83. Dom nr 20 ul. Myśliwska mur. k. XIX w. 84. Dom nr 40 ul. Myśliwska mur. k. XIX w. 85. Dom nr 42 ul. Myśliwska mur. k. XIX w. 86. Dom nr 3 ul. Nadbrzeżna mur. k. XIX w. Zagroda nr 2 a dom ul. Nadbrzeżna mur. pocz. XX w. szach., 87. b stodoła ul. Nadbrzeżna pocz. XX w. drewn. pocz. XX w., częściowo c budynek gospodarczy ul. Nadbrzeżna mur. przebudowany 88. Dom nr 8 ul. Ogrodowa mur. 1910 r. mur., 89. Dom nr 1 ul. Podgórna 2 poł. XIX w. szach. 90. Dom nr 2 ul. Podgórna mur. 2 poł. XIX w. 91. Dom nr 3 ul. Podgórna mur. 2 poł. XIX w., przebudowany ok. poł. XIX w., częściowo 92. Dom nr 5 ul. Podgórna mur. przebudowany 93. Dom nr 9 ul. Podgórna mur. 2 poł. XIX w. 94. Dom nr 6 ul. Polna mur. pocz. XX w. ul. Powstańców 4 ćw. XIX w., częściowo 95. Dom nr 1 mur. Wlkp. przebudowany ul. Powstańców ok. poł. XIX w., częściowo 96. Dom nr 2 mur. Wlkp. przebudowany ul. Powstańców 97. Dom nr 4 mur. ok. poł. XIX w. Wlkp. ul. Powstańców 98. Dom nr 5 mur. 4 ćw. XIX w. Wlkp. ul. Powstańców k. XIX w., częściowo 99. Dom nr 6 (d. magazyn?) mur. Wlkp. przebudowany ul. Powstańców 100. Dom nr 10/12 mur. 1 ćw. XX w. Wlkp. ul. Powstańców 101. Dom nr 24 mur. l. 30 XX w. Wlkp. ul. Powstańców 102. Dom nr 30 mur. pocz. XX w. Wlkp. 103. Dom nr 1 ul. Poznańska mur. 3/4 ćw. XIX w. 104. Dom nr 2 ul. Poznańska mur. ok. poł. XIX w., przebudowany 105. Dom nr 3 ul. Poznańska mur. 4 ćw. XIX w. 106. Dom nr 4 ul. Poznańska mur. 3/4 ćw. XIX w. 107. Dom nr 6 ul. Poznańska mur. pocz. XX w.

46 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

108. Dom nr 7 ul. Poznańska mur. 2 poł. XIX w., przebudowany 109. Dom nr 8 ul. Poznańska mur. 3/4 ćw. XIX w. 110. Dom nr 10 ul. Poznańska mur. 4 ćw. XIX w. 111. Dom nr 11 ul. Poznańska mur. ok. poł. XIX w. 112. Dom nr 12 ul. Poznańska mur. 4 ćw. XIX w. 113. Dom nr 14 ul. Poznańska mur. k. XIX w. 114. Dom nr 15 ul. Poznańska mur. k. XIX w., przebud. 115. Dom nr 16 ul. Poznańska mur. 2 poł. XIX w. ok. poł. XIX w., częściowo 116. Dom nr 18 ul. Poznańska mur. przebudowany 117. Dom nr 19 ul. Poznańska mur. 2 poł. XIX w., przebudowany 118. Dom nr 20 ul. Poznańska mur. 2 poł. XIX w., przebudowany 2 poł. XIX w., częściowo 119. Dom nr 21 ul. Poznańska mur. przebudowany 120. Dom nr 22 ul. Poznańska mur. 4 ćw. XIX w. mur., 121. Dom nr 23 ul. Poznańska ok. poł. XIX w. szach. mur., 122. Dom nr 24 ul. Poznańska częściowo przebudowany szach. mur., 123. Dom nr 25 ul. Poznańska ok. poł. XIX w. szach. ok. poł. XIX w., częściowo 124. Dom nr 27 ul. Poznańska mur. przebudowany mur., 125. Dom nr 29 ul. Poznańska ok. poł. XIX w. szach. 126. Dom nr 30 ul. Poznańska mur. k. XIX w. 127. Dom nr 31 ul. Poznańska mur. 3 ćw. XIX w. 128. Dom nr 33 ul. Poznańska mur. 1846 r. 129. Dom nr 34 ul. Poznańska mur. 3 ćw. XIX w. 130. Dom nr 36 ul. Poznańska mur. 3 ćw. XIX w. 131. Dom nr 37 ul. Poznańska mur. 4 ćw. XIX w. mur., 132. Dom nr 38 z oficyną ul. Poznańska 2 ćw. XIX w. szach. poł. XIX w., częściowo 133. Dom nr 40 ul. Poznańska mur. przebudowany 134. Dom nr 43 ul. Poznańska mur. k. XIX w., przebudowany 135. Dom nr 45 ul. Poznańska mur. k. XIX w., przebudowany 136. Dom nr 47 ul. Poznańska mur. pocz. XX w., przebudowany 137. Dom nr 48 ul. Poznańska mur. pocz. XX w. 138. Dom nr 49 ul. Poznańska mur. 1905 r. 139. Dom nr 50 ul. Poznańska mur. 3 ćw. XIX w. 140. Dom nr 51 ul. Poznańska mur. pocz. XX w. 141. Dom nr 53 ul. Poznańska mur. 3 ćw. XIX w. 4 ćw. XIX w., budowniczy 142. Dom nr 61 ul. Poznańska mur. Wilczewski (?)

47 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

143. Dom nr 2 ul. Ratuszowa mur. l. 20. XX w. 144. Dom nr 1 Rynek mur. 4 ćw. XIX w. 145. Dom nr 2 Rynek mur. ok. poł. XIX w. 146. Dom nr 3 Rynek mur. ok. poł. XIX w., przebudowany 147. Dom nr 4 Rynek mur. pocz. XX w. 148. Dom nr 5 Rynek mur. 1 poł. XIX w. 149. Dom nr 6 Rynek mur. ok. poł. XIX w. mur., 150. Dom nr 7 Rynek 1 poł. XIX w. szach. 151. Dom nr 8 Rynek mur. 4 ćw. XIX w. 152. Dom nr 9 Rynek mur. 4 ćw. XIX w. 153. Dom nr 12/13 Rynek mur. 3 ćw. XIX w. 154. Dom nr 14 Rynek mur. 4 ćw. XIX w. 155. Dom nr 15 Rynek mur. 1909 r. 156. Dom nr 17 Rynek mur. 4 ćw. XIX w. 157. Dom nr 18 Rynek mur. 3 ćw. XIX w. 158. Dom nr 19 Rynek mur. 1 poł. XIX w., przebudowany 159. Dom nr 20 Rynek mur. k. XIX w. 160. Dom nr 21(d hotel) Rynek mur. pocz. XX w. 161. Dom nr 2 ul. Rzeczna mur. poł. XIX w. pocz. XX w., częściowo 162. Dom nr 4 ul. Rzeczna mur. przebudowany pocz. XX w., częściowo 163. Dom nr 11 ul. Rzeczna mur. przebudowany 164. Dom nr 13 ul. Rzeczna mur. ok. poł. XIX w. 165. Dom nr 4 ul. Sierakowska mur. 2 poł. XIX w. 166. Dom nr 6 ul. Sierakowska mur. 4 ćw. XIX w. 167. Dom nr 8 ul. Sierakowska mur. 4 ćw. XIX w. 168. Dom nr 9 ul. Sierakowska mur. ok. poł. XIX w. ok. poł. XIX w., częściowo 169. Dom nr 10 ul. Sierakowska mur. przebudowany 170. Dom nr 14 ul. Sierakowska mur. ok. poł. XIX w. 171. Dom nr 15 ul. Sierakowska mur. ok. poł. XIX w. 172. Dom nr 16 ul. Sierakowska mur. 2 poł. XIX w. ok. poł. XIX w., przebudowana 173. Dom nr 17 ul. Sierakowska mur. elewacja 2 poł. XIX w., częściowo 174. Dom nr 18 ul. Sierakowska mur. przebudowany ok. poł. XIX w., przebudowana 175. Dom nr 19 ul. Sierakowska mur. elewacja 176. Dom nr 20 ul. Sierakowska mur. ok. poł. XIX w. 2 poł. XIX w., częściowo 177. Dom nr 21 ul. Sierakowska mur. przebudowany 178. Dom nr 22 ul. Sierakowska mur. ok. poł. XIX w.

48 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

4 ćw. XIX w., przebudowana 179. Dom nr 25 ul. Sierakowska mur. elewacja 180. Dom nr 27 ul. Sierakowska mur. 4 ćw. XIX w. 181. Dom nr 28 ul. Sierakowska mur. 4 ćw. XIX w. pocz. XX w., częściowo 182. Dom nr 29A ul. Sierakowska mur. przebudowany 183. Dom nr 30 ul. Sierakowska mur. ok. poł. XIX w. ok. poł. XIX w., częściowo 184. Dom nr 32 ul. Sierakowska mur. przebudowany 185. Dom nr 34 ul. Sierakowska mur. ok. poł. XIX w. 186. Dom nr 36 ul. Sierakowska mur. ok. poł. XIX w. 187. Dom nr 38 ul. Sierakowska mur. k. XIX w. 188. Dom nr 40 ul. Sierakowska mur. 3 ćw. XIX w. 189. Dom nr 44 ul. Sierakowska mur. pocz. XX w. k. XIX w., częściowo 190. Dom nr 5 ul. Spokojna mur. przebudowany 2 poł. XIX w., częściowo 191. Dom nr 7 ul. Spokojna mur. przebudowany 2 poł. XIX w., częściowo 192. Dom nr 9 ul. Spokojna mur. przebudowany 2 poł. XIX w., częściowo 193. Dom nr 1 ul. Szkolna mur. przebudowany 194. Dom nr 1 ul. Towarowa mur. pocz. XX w. 195. Dom nr 1 ul. Wodna mur. 2 poł. XIX w. 196. Dom nr 10 ul. Wodna mur. 2 poł. XIX w. ok. poł. XIX w., częściowo 197. Dom nr 11 ul. Wodna mur. przebudowany 198. Dom nr 2 Pl. Wolności mur. l. 30.XX w.(?) 199. Dom nr 3 Pl. Wolności mur. pocz. XX w. 200. Dom nr 4 Pl. Wolności mur. 4 ćw. XIX w. 201. Dom nr 7 Pl. Wolności mur. 4 ćw. XIX w. Dom nr 9 Pl. Wolności mur. pocz. XX w. 202. magazyn Pl. Wolności mur. pocz. XX w. mur., 203. Dom nr 10 (Dom rabina?) Pl. Wolności ok. poł. XIX w. szach. 2 poł. XIX w., częściowo 204. Dom nr 11 Pl. Wolności mur. przebudowany 205. Dom nr 1 ul. Zwycięzców mur. 2 poł. XIX w. ok. poł. XIX w., częściowo 206. Dom nr 2 ul. Zwycięzców mur. przebudowany 207. Dom nr 3 ul. Zwycięzców mur. 3/4 ćw. XIX w. 3 ćw. XIX w., częściowo 208. Dom nr 4 ul. Zwycięzców mur. przebudowany 2 poł. XIX w., częściowo 209. Dom nr 6 ul. Zwycięzców mur. przebudowany 210. Dom nr 7 ul. Zwycięzców mur. 2 poł. XIX w.

49 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

211. Dom nr 8 ul. Zwycięzców mur. ok. poł. XIX w., przebudowany 212. Dom nr 9 ul. Zwycięzców mur. k. XIX w., przebudowany 213. Dom nr 10 ul. Zwycięzców mur. 1 ćw. XX w. poł. XIX w., remontowany 214. Spichlerz, ob. Muzeum Regionalne ul. Szkolna 2 mur. 1983-1987 r. ul. B. Chrobrego 215. Stacja pomp, ob. hydrofornia mur. ok. 1905 r. 6A 216. Stolarnia ul. Szkolna 5 mur. ok. poł. XIX w. 217. Magazyn ul. Szkolna szach. ok. poł. XIX w. Zespół budynków zakładu przemysłu ziemniaczanego, przy ul. Sierakowskiej a Dom dyrektora ul. Sierakowska 48 mur. pocz. XX w. b Altana ogrodowa ul. Sierakowska 48 drewn. pocz. XX w. 218. pocz. XX w., przebudowany c Budynek administracyjny ul. Sierakowska 48 mur. 1923r., budowniczy Hans Kruger d Kotłownia ul. Sierakowska 48 mur. pocz. XX w. e warsztaty ul. Sierakowska 48 mur. l.30. XX w. Zespół cegielni, ul. Rolna 14 a dom ul. Rolna 14 mur. 4 ćw. XIX w. 219. 4 ćw. XIX w., nadbudowany l. b piec ul. Rolna 14 mur. 90. XX w.

Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Ponadto na terenie Starego Miasta – części śródmiejskiej miasta z wykluczeniem osiedli Staszica, Mieszka I, Słowackiego i Borek znajduje się wiele cennych architektonicznie nie objętych ochroną zespołów zabudowy mieszkaniowej, zlokalizowanych m.in. przy ul. Polnej oraz ul. Poznańskiej.

4.3.2. Wykaz obiektów i obszarów chronionych na terenie gminy

Biezdrowo Obiekty wpisane do rejestru zabytków: Lp. Obiekt Adres Nr rej. Nr i data decyzji Kościół parafialny p.w. Św. Mikołaja, 1 poł. AK-I- 1. 21 grudnia 1932 r. XVw., 1784 r. 11a/144 zespół pałacowy, 1870 r. 2. a pałac A-1428 11 kwietnia 1973r. b park Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska):

50 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Zespół kościoła par. p.w. Św. Krzyża i Św. Mikołaja Kościół, gruntowna przebudowa i remont, dobudowa wieży 1784 r., remont w l.80. XIX w., odbudowa wieży po uderzeniu pioruna 1890 a r., dobudowa dwóch kaplic po bokach prezbiterium 1898-1899, mur. 1436-1441 r. przebudowa prezbiterium, remont kościoła 1924-1926 r. wg proj. Arch. Stefana Cybichwoskiego, remont elewacji 1988 r. Plebania, rozbud. i przebud. 2 poł. XIX w., dobudowa ryzalitu i b mur. k. XVIII w. 1. bocznych aneksów XX w. c stodoła mur. k. XIX w. d dom parafialny, obecnie nr 5 mur. ok. 1900 r. e grobowiec rodzinny Wilhelmi mur. k. XIX w. f kostnica mur. XIX/XX w. brama i ogrodzenie, brama przebudowana 1927 r. wg proj. arch. g mur. XVIII w. Stefana Cybichowskiego mur., 2. brama cmentarza parafialnego k. XIX w. drewn. XIV w. – 3. cmentarz przykościelny, rzym. – kat., zamknięty XIX w. poł. XIX w. 4. cmentarz parafialny, rzym. – kat., czynny – XX w. 5. szkoła mur. pocz. XX w. Zespół pałacowy, wł. Robert i Jarosław Moryson l.70/80.XIX a pałac, wg proj. arch. Stanisława Hebanowskiego mur. 6. w. 2 poł. XIX b park krajobrazowy w. Zespół folwarczny, wł. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa mur., a stajnia cugowa k. XIX w. kam. podwórze b obora i spichlerz, obecnie magazyn mur. k. XIX w. kolonia domów pracowników folwarcznych c zespół budynków mieszkalnych pracowników więzienia 7. dom nr 52, wł. U.M i G. Wronki, częściowo przebudowany mur. 1912 r. 1 poł. XIX dom nr 53, częściowo przebudowany mur. w. czworak, obecnie dom nr 54 mur. 1910 r. czworak, obecnie dom nr 55 mur. 1910 r. budynek inwentarski pracowników folwarcznych, mur. pocz. XX w. obecnie mieszkalny nr 56 8. dom nr 6, rozbudowany pocz. XX w. mur. pocz. XIX w. mur., 9. dom nr 10 k. XIX w. kam. mur., 10. dom nr 59 pocz. XIX w. glin. 11. most nad rzeczką mur. 1901 r. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

51 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Chojno Obiekty wpisane do rejestru zabytków: Lp. Obiekt Adres Nr rej. Nr i data decyzji Kościół parafialny p.w. Chrystusa Króla, 1926 - 111/Wlk 26 listopada 2002 1. 28 r. p./A r. 473/Wlk 2. cmentarz parafialny, rzym. – kat., 1917 r. 12 grudnia 2006r. p./A Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Zespół kościoła par. p.w. Chrystusa Króla a Kościół mur. 1927 r. 1. b ogrodzenie i brama mur. l.30.XX w. c plebania, obecnie nr 74 mur. 1 ćw. XX w. d obora mur. pocz. XX w. brama i ogrodzenie cmentarza 2. mur. ok. 1918 r. parafialnego 3. szkoła mur. ok. 1898 r. Zespół leśniczówki Chojno

leśniczówka, przebudowany 4. a mur. pocz. XX w. l.30.XX w.(?)

b budynek gospodarczy mur. pocz. XX w. Sala zabaw, tył działki Chojno nr 10, 5. mur. pocz. XX w. częściowo przebudowany 6. dom nr 4 mur. pocz. XX w. 7. dom nr 7 mur. 1 ćw. XX w. 8. dom nr 13 mur. pocz. XX w. szach., 9. dom nr 32 ok. poł. XIX w. mur. 10. dom nr 37 mur. pocz. XX w. 11. dom nr 39 mur. pocz. XX w. 12. dom nr 61 mur. l.30. XX w. 13. dom nr 63 mur. k. XIX w. 14. dom nr 64 mur. pocz. XX w. 15. dom nr 65, częściowo przebudowany mur. 1901 r. dom nr 78, obecnie była szkoła 16. mur. k. XIX w. ewangelicka 17. cmentarz ewangelicki, zamknięty pocz. XX w. 18. cmentarz rzym. – kat., czynny pocz. XX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007 Chojno Młyn Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Zagroda młynarska pozostałości młyna, częściowo 1. a mur. pocz. XX w. rozebrany l.90.XX w. b budynek inwentarski mur. l.30.XX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

52 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Ćmachowo Obiekty wpisane do rejestru zabytków: Lp. Obiekt Adres Nr rej. Nr i data decyzji 12 października 1. park dworski, 2 poł. XIX w. A-462 1983 r. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Pozostałości zespołu dworskiego (dwór rozebrany po 1945 r.) park krajobrazowy, wł. U.M. i G. a Wronki, przekształcony i 2 poł. XIX w. 1. powiększony ok. 1910 r. stajnia koni wjazdowych, obecnie b mur. pocz. XX w. mieszkanie i budynek inwentarski Zespół folwarczny, wł. RSP podwórze folwarczne obora, obecnie magazyn, a mur. k. XIX w. przebudowany po 1945 r. b stodoła mur. k. XIX w. 2. c spichlerz, obecnie biura mur. k. XIX w. d gorzelnia mur. k. XIX w. e ogrodzenie mur. k. XIX w. kolonia mieszkalna pracowników folwarcznych f 6 domów pracowników mur. k. XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007 Dąbrowa Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Pozostałości zespołu folwarcznego 1. a stajnia, przebudowana k. XIX w. b stodoła, przebudowana mur. k. XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Gogolice Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. cmentarz ewangelicki, zamknięty poł. XIX w.

53 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Jasionna Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. szkoła, obecnie nr 45 mur. k. XIX w. 2. dom nr 2/3 mur. pocz. XX w. 3. dom nr 4 mur. pocz. XX w. 4. dom nr 9 mur. pocz. XX w. 5. dom nr 10 mur. k. XIX w. 6. dom nr 14 mur. Pocz. XX w. 7. Zagroda nr 18 a dom mur. k. XIX w. 8. b budynek gospodarczy mur. k. XIX w. 9. dom nr 36 mur. k. XIX w. 10. dom nr 38 mur. k. XIX w. 11. dom nr 43 mur. k. XIX w. 12. dom nr 50 mur. k. XIX w. 13. cmentarz ewangelicki, zamknięty poł. XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Kłodzisko Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. szkoła mur. pocz. XX w. 2. leśniczówka mur. pocz. XX w. Pozostałości zespołu folwarcznego 3. a ośmiorak, obecnie dom nr 66 mur. 1903 r.. b chlew mur. pocz. XX w. 4. dom nr 25 mur. 3 ćw. XIX w. 5. dom nr 35 mur. pocz. XX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Kobus Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska):

Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. Cmentarz ewangelicki, zamknięty poł. XIX w.

Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Lubowo Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie szach/mur., 1. dom nr 4 2 poł. XIX w. drewn.

54 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

2. dom nr 6 mur. pocz. XX w. Zagroda nr 17 3. a dom mur. 1923 r. b budynek gospodarczy mur. 1914 r. 4. dom nr 18 mur. pocz. XX w. 5. cmentarz ewangelicki, zamknięty XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Lubowo Długie Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. cmentarz ewangelicki, zamknięty XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Lubowo Zdroje Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. cmentarz ewangelicki, zamknięty XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Lutyniec Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie leśniczówka Lutyniec, wł. 1. mur. pocz. XX w. Nadleśnictwo Wronki Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Marianowo Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Pozostałości zespołu folwarcznego dom pracowników folwarcznych, 1. obecnie nr 15, częściowo mur. pocz. przebudowany Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Mokrz Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Zespól stacji kolejowej 1. a budynek przy stacji, obecnie nr 5 mur. k. XIX w.

55 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

b dom pracowników kolei nr 1 mur. pocz. XX w. c dom pracowników kolei nr 2 mur. pocz. XX w. d dom pracowników kolei przy torach mur. k. XIX w. leśniczówka, nr 11, częściowo mur. pocz. XX w. 2. przebudowana a budynek gospodarczy mur. pocz. XX w. mur., 3. dom nr 9 pocz. XX w. drewn. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Nowa Wieś Obiekty wpisane do rejestru zabytków: Lp. Obiekt Adres Nr rej. Nr i data decyzji Zespół pałacowy, 1874 r. A-1429 11 kwietnia 1973r. a pałac A-1429 11 kwietnia 1973r. 1. b park A-1429 11 kwietnia 1973r. c oficyna A-479 12 grudnia 1983 r. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Zespół dworski, obecnie dom Pomocy Społecznej, ul. Szamotulska nr 9 Pałac, arch. Stanisław Hebanowski, a część zachodnia przekształcona w k. mur. 1874 -1876 r. XIX w. oraz po 1945 r. b oficyna I, częściowo przebudowana mur. 3 ćw. XIX w. 1. c oficyna II, obecnie przebudowana obecnie ul. Parkowa nr 3, mur. 4 ćw. XIX w. d oficyna III, obecnie przebudowana obecnie dom ul. Parkowa 4 mur. 4 ćw. XIX w. Park krajobrazowy, przekształcony e 2 poł. XVIII w. 4 ćw. XIX w. i 3 dek. XX w. f budynki d. ogrodnictwa mur. k. XIX w. g bramy wjazdowe mur. 4 ćw. XIX w. Zespół folwarczny a dom dzierżawcy obecnie ul. Parkowa nr 6, mur. 1913 r. b obora mur. 1900 r. 2. c stodołą mur. 1912 r. d spichlerz mur. 1905 r. e kuźnia, obecnie przebudowana mur. k. XIX w. kolonia domów pracowników folwarcznych a dom stangreta obecnie ul. Szamotulska 10 mur. 1909 r. b 2 domy przy ul. Szamotulskiej mur. pocz. XX w. 3. 8 domów przy drodze do Starego c mur. pocz. XX w. Miasta 2 domy przy drodze lokalnej do d Pierwoszewa Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Obelzanki

56 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. dom nr 4, opuszczony mur. pocz. XX w. 2. dom nr 6 mur. pocz. XX w. 3. dom nr 8, częściowo przebudowany mur. pocz. XX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Olesin Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Pozostałości zespołu folwarcznego a dom mur. pocz. XX w. 1. budynek inwentarski, częściowo b mur. pocz. XX w. przebudowany c stodoła mur. pocz. XX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007 Olin Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Pozostałości zespołu folwarcznego dom mieszkalny pracowników a mur. pocz. XX w. 1. folwarcznych stodoła, obecnie magazyn, b mur. pzrebudowany Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Pakawie Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Zespół folwarczny dom nr 16, częściowo a mur. pocz. XX w. przebudowany 1. b wozownia (?), obecnie garaż mur., kam. pocz. XX w. c stajnia mur. pocz. XX w. d spichlerz mur., kam. pocz. XX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Pierwoszewo Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Pozostałości zespołu folwarcznego 1. a stodoła, częściowo przebudowana mur. b gorzelnia (?), obecnie budynek mur., kam. k. XIX w.

57 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

mieszkalny i gospodarczy, przebudowany Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Piła Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska):

Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. Dom nr 1 mur. pocz. XX w.

Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Popowo Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. szkoła mur. pocz. XX w. Zagroda młynarska, obecnie nr 36 a dom młynarza mur. 1899 r. 2. b stajnia mur. pocz. XX w. c Budynek gospodarzcy mur. 1913 r. 3. cmentarz ewangelicki, zamknięty poł. XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Pożarowo Obiekty wpisane do rejestru zabytków:

Lp. Obiekt Adres Nr rej. Nr i data decyzji Zespół pałacowy, 1870 - 80 r. 1. 1449 8 czerwca 1973r. pałac i park

Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. szkoła mur. pocz. XX w. Zespół pałacowy, obecnie Dom Pomocy Społecznej pałac, przebudowany i a mur. XVIII w. 2. rozbudowany k. XIX w., ok. 1910 r. park krajobrazowy, przekształcony b XVIII w. k. XIX w. i pocz. XX w. Zespół folwarczny a podwórze folwarczne rządcówka mur. pocz. XX w. ubikacja mur. pocz. XX w. 3. budynek mieszkalny mur. k. XIX w. stajnia koni wjazdowych mur. 1905 r. 2 obory mur. k. XIX w. cielętnik mur. 1920 r.

58 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

chlewnia mur. k. XIX w. owczarnia mur. 1872 r. stróżówka mur. k. XIX w. gorzelnia mur. pocz. XX w. 2 stodoły mur. k. XIX w. spichlerz mur. k. XIX w. ogrodzenie mur. k. XIX w. b kolonia domów pracowników folwarcznych k. XIX w. – pocz. 6 domów mur. XX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Pustelnia Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Zespół leśniczówki, wł. Nadleśnictwo Wronki a leśniczówka mur. 1904 r. 1. mur., b budynek inwentarski pocz. XX w. drewn. c stodoła drewn. pocz. XX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Rzecin Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Zespół szkoły, obecnie nr 9 1. a szkoła mur. pocz. XX w. b budynek gospodarczy mur. pocz. XX w. 2. Dom nr 3 mur. k. XIX w. 3. Dom nr 7 mur. 1907 r. 4. Dom nr 10 mur. pocz. XX w. 5. Dom nr 16, rozbudowany l. 90. XX w. mur. pocz. XX w. 6. Dom nr 29 mur. pocz. XX w. 7. Cmentarz ewangelicki, zamknięty poł. XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Samita Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska):

Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. leśniczówka mur. 1905 r.

Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

59 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Samołęż Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Zespół szkoły, obecnie nr 9 1. a szkoła mur. pocz. XX w. b budynek gospodarczy mur., drew. pocz. XX w. Zespół folwarczny a podwórze folwarczne, obecnie rozparcelowane rządcówka mur. 1907 r. obora ze spichlerzem, obecnie w mur. pocz. XX w. zagrodzie nr 67 owczarnia, obecnie w zagrodzie nr 73 mur. 2 poł. XIX w. stodoła, obecnie w zagrodzie nr 74 mur., kam. 2 poł. XIX w. mur., stodoła, obecnie w zagrodzie nr 72 pocz. XX w. drewn. 2. b kolonia domów pracowników folwarcznych włodarzówka, obecnie dom nr 63 mur. 1912 r. dom pracowników folwarcznych, mur. 1910 r. obecnie dom nr 64 dom pracowników folwarcznych, mur. 1902 r. obecnie dom nr 65 dom pracowników folwarcznych, mur. 1899 r. obecnie dom nr 66 dom pracowników folwarcznych, mur. 1899 r. obecnie dom nr 67 Zespół domu nr 19 3. a dom mur. k. XIX w. b budynek gospodarzcy mur. 1895 r. 4. Dom nr 24 mur. 1929 r. 5. Dom nr 29 mur. pocz. XX w. mur., 6. Dom nr 33 4 ćw. XIX w. szach. 7. Dom nr 36 mur. 1904 r. 8. Dom nr 37 mur. ok. 1904 r. 9. Dom nr 61 mur. k. XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007 Smolnica Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Zagroda młynarska , obecnie podzielona a młyn mur. k. XIX w. dom młynarza, obecnie w zagrodzie 1. b mur. pocz. XX w. nr 3 budynek gospodarczy, obecnie w c mur. pocz. XX w. zagrodzie nr 3 Zespół folwarczny rządcówka, obecnie dom nr 1, a mur. pocz. XX w. częściowo przebudowany 2. b czworak, obecnie dom nr 2 mur. 1914 r. c czworak, obecnie dom nr 4 mur. pocz. XX w. d owczarnia, obecnie magazyn mur. 1904 r. e stodoła mur. 1911 r.

60 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Stare Miasto Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Pozostałości zespołu folwarcznego Dom pracowników folwarcznych, a mur. 1904 (7) r. obecnie dom nr 15 1. Dom pracowników folwarcznych, b mur. 1904 r. obecnie dom nr 16 Dom pracowników folwarcznych, c mur. 1909 r. obecnie dom nr 18 2. Dom nr 2 drew. 1938 r. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Szklarnia Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Zespół folwarczny a Dom mur. k. XIX w. 1. b Magazyn, przebudowany mur. 1926 r. c Chlewnia, przebudowana mur. k. XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Wartosław Obiekty wpisane do rejestru zabytków:

Lp. Obiekt Adres Nr rej. Nr i data decyzji Kościół ewangelicki, obecnie rzym.-kat. p.w. 1. A-485 13 grudnia 1983 r. Najśw. Serca Pana Jezusa, 1904 r. Kościół cmentarny, fil. p.w. Świętej Trójcy i św. 14 listopada 1964 2. A-775 Łukasza, drewn.-mur., 1785 r. r.

Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. Układ ruralistyczny wsi k. XVIII w. Kaplica pw. Św. Trójcy i Św. Łukasza 2. mur. 1795 r. Ewangelisty, przebudowany 1935 r. Zespół kościoła ewangelickiego, obecnie Rzym. – kat. p.w. Najświętszego Serca Jezusa 3. a kościół mur. pocz. XX w. b Pastorówka, obecnie dom nr 27 mur. ok. 1904 r. Zespół szkoły 4. a szkoła mur. pocz. XX w. b budynek gospodarczy mur., pocz. XX w.

61 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

drewn. Zespół Domu nr 2 5. a Dom, częściowo przebudowany mur. 1859 r. b stodoła mur. k. XIX w. Zespół Domu nr 3 a Dom, częściowo przebudowany mur. k. XIX w. 6. mur., b budynek gospodarczy k. XIX w. drewn. mur., 7. dom nr 4, częściowo przebudowany ok. poł. XIX w. szach. 8. dom nr 6 mur. k. XIX w. 9. dom nr 8, częściowo przebudowany mur. pocz. XX w. 10. dom nr 9, częściowo przebudowany mur. 2 poł. XIX w. 11. dom nr 10, częściowo przebudowany mur. 2 poł. XIX w. 12. dom nr 11, częściowo przebudowany mur. 2 poł. XIX w. Zespół Domu nr 12 mur., 13. a Dom, częściowo przebudowany ok. poł. XIX w. szach. b budynek gospodarczy mur. k. XIX w. 14. dom nr 13, częściowo przebudowany mur. k. XIX w. 15. dom nr 14, częściowo przebudowany mur. ok. poł. XIX w. 16. dom nr 15, częściowo przebudowany mur. ok. poł. XIX w. 17. dom nr 16, częściowo przebudowany mur. ok. poł. XIX w. 18. dom nr 17, częściowo przebudowany mur. ok. poł. XIX w. 19. dom nr 19, częściowo przebudowany mur. ok. poł. XIX w. mur., 20. dom nr 20, częściowo przebudowany 1 poł. XIX w. szach. 21. dom nr 21, częściowo przebudowany mur. 2 poł. XIX w. 22. dom nr 22, częściowo przebudowany mur. 2 poł. XIX w. szach., 23. dom nr 24, częściowo przebudowany ok. poł. XIX w. mur. 24. dom nr 28, częściowo przebudowany mur. ok. poł. XIX w. 25. dom nr 29, częściowo przebudowany mur. ok. poł. XIX w. mur., 26. dom nr 30 ok. poł. XIX w. szach. 27. dom nr 31, częściowo przebudowany mur. pocz. XX w. mur., 28. dom nr 32 ok. poł. XIX w. szach. mur., 29. dom nr 33, częściowo przebudowany ok. poł. XIX w. szach. 30. dom nr 34, częściowo przebudowany mur. 2 poł. XIX w. 31. dom nr 35 mur. 2 poł. XIX w. mur., 32. dom nr 36 szach., 1 poł. XIX w. drewn. mur., 33. dom nr 37, częściowo przebudowany ok. poł. XIX w. szach. 34. dom nr 38, częściowo przebudowany mur. 1 poł. XIX w. 35. dom nr 39 mur. 2 poł. XIX w. 36. dom nr 40 mur. 2 poł. XIX w. 37. dom nr 41 mur. 2 poł. XIX w. 38. dom nr 42, częściowo przebudowany mur. ok. poł. XIX w. mur., 39. dom nr 43 1 poł. XIX w. szach. 40. dom nr 44, częściowo przebudowany mur. 2 poł. XIX w. 41. dom nr 45, częściowo przebudowany mur. 2 poł. XIX w.

62 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

42. dom nr 46, częściowo przebudowany mur. 2 poł. XIX w. mur., 43. dom nr 47 ok. poł. XIX w. szach. mur., 44. dom nr 49 1 poł. XIX w. szach. mur., 45. dom nr 50, częściowo przebudowany 2 poł. XIX w. szach. mur., 46. dom nr 51, częściowo przebudowany ok. poł. XIX w. szach. 47. dom nr 52, częściowo przebudowany mur. k. XIX w. 48. dom nr 53, częściowo przebudowany mur. ok. poł. XIX w. mur., 49. dom nr 54, częściowo przebudowany ok. poł. XIX w. szach. Zagroda nr 56 a Dom. przebudowany mur. k. XIX w. 50. szach., b stodoła k. XIX w. mur. 51. dom nr 59 mur. k. XIX w. 52. dom nr 60 mur. 2 poł. XIX w. 53. dom nr 61, częściowo przebudowany mur. 1 poł. XIX w. 54. dom nr 62 mur. pocz. XIX w. mur., 55. dom nr 63 1 poł. XIX w. szach. 56. dom nr 64 mur. 2 poł. XIX w. mur. , 57. dom nr 66 ok. poł. XIX w. szach. 58. dom nr 67, częściowo przebudowany mur. k. XIX w. mur., 59. dom nr 68 1 poł. XIX w. szach. mur., 60. dom nr 69, częściowo przebudowany ok. poł. XIX w. szach. 61. dom nr 70, częściowo przebudowany mur. ok. poł. XIX w. 62. dom nr 71, częściowo przebudowany mur. 2 poł. XIX w. mur., 63. dom nr 72, częściowo przebudowany ok. poł. XIX w. szach. 64. dom nr 73, częściowo przebudowany mur. 2 poł. XIX w. 65. Cmentarz ewangelicki, zamknięty XIX w. 66. Cmentarz rzym. – kat., zamknięty pocz. XX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007 Wierzchocin Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. szkoła mur. pocz. XX w. Zespół folwarczny, wł. RKS Bobulczyn a Dom właściciela, przebudowany mur. 2 poł. XIX w. b rządcówka mur. 2 poł. XIX w. 2. 4 domy pracowników folwarcznych, c mur. 2 poł. XIX w. częściowo przebudowany d stodoła ze spichlerzem mur. 2 poł. XIX w. e stodoła, obecnie chlewnia drewn. k. XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

63 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Witoldowo - Chojno Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie Pozostałości zespołu folwarcznego 1. Dom, nr 3 mur. 2 poł. XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

Wróblewo Obiekty chronione (ewidencja konserwatorska): Lp. Obiekt Adres Materiał Datowanie 1. szkoła mur. 1 ćw. XX w. Zespół dworski, wł. H. Rusinek pałac, projekt, arch. Stanisław a mur. ok. 1870 r. Hebanowski 2. b Kaplica pw. Św. Stanisława Bpa mur. ok. 1855 r. park krajobrazowy, przekształcony c XVIII w. 2 poł. XIX w. d lodownia ok. poł. XIX w. Zespół folwarczny a Podwórze folwarczne dom mieszkalny, częściowo mur. k. XIX w przebudowany obora I mur. 2 poł. XIX w. obora II, częściowo przebud. mur. k. XIX w. obora III mur. k. XIX w. spichlerz mur. 4 ćw. XIX w. stajnia, przebudowana 1927 r., 3. mur. ok. poł. XIX w. zachowana częściowo wozownia mur. k. XIX w. stodoła 4 ćw. XIX w. gorzelnia mur. k. XIX w. kuźnia mur. k. XIX w. b kolonia domów pracowników folwarcznych 2 poł. XIX w. – pocz. 7 budynków mieszkalnych mur. XX w. budynek gospodarczy mur., kam. 4 ćw. XIX w. 4. Dom nr 23 mur., kam. 2 poł. XIX w. 5. Dom nr 25 mur., kam. 4 ćw. XIX w. 6. Dom nr 57 mur., kam. 4 ćw. XIX w. Źródło: Gminny Program Opieki nad zabytkami dla miasta i gminy Wronki, listopad – grudzień 2007; Wojewódzki Wielkopolski Konserwator Zabytków, Poznań 2007

64 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

4.4. STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE I STREFY OCHRONY ARCHEOLOGICZNEJ

4.4.1. Stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytków

1. Chojno stan. 1 – cmentarzysko z epoki brązu, nr rej. 1360/A chronologia IV-V okres epoki brązu. 2. Pierwoszewo stan. 1 – grodzisko średniowieczne, nr rej. 668/A 3. Popowo stan. 7 – cmentarzysko z epoki brązu, nr rej. 1361/A 4. Wartosław stan. 1 – cmentarzysko z epoki brązu, nr rej. 665/A chronologia IV-V okres brązu. 5. Wróblewo stan. 23 – grodzisko wczesnośredniowieczne, nr rej. A-784/96. 6. Wronki stan.1 – cmentarzysko z epoki brązu, nr rej. 656/A. 7. Wronki stan. 9 – cmentarzysko z epoki brązu, nr rej. 242/1315.

4.4.2. Strefy ochrony archeologicznej Dla ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego na rysunku Studium określono strefy ochrony występowania skupisk stanowisk archeologicznych oraz stanowiska wpisane do rejestru zabytków. Wronki posiadają opracowany „Gminny Program Opieki Nad Zabytkami dla Miasta i Gminy”, w którym zawarte zostały szczegółowo opisane przedmiotowe stanowiska archeologiczne oraz inne zabytki dziedzictwa kulturowego występujące na terenie miasta i gminy. Wszelkie działania planistyczne na tych terenach wymagają uzgodnień z właściwymi organami ds. ochrony zabytków zgodnie z przepisami odrębnymi. Na terenie miasta i gminy Wronki znajduje się wiele stanowisk archeologicznych opisanych w tzw. Archeologicznym Zdjęciu Polski (AZP). Dla stanowisk zewidencjonowanych w ramach AZP, położonych na obszarach zurbanizowanych i planowanych do zagospodarowania planuje się prowadzenie obserwacji archeologicznej.

4.4.3. Cmentarze

Cmentarze zlokalizowane w obszarze gminy Wronki wykazują istotne zróżnicowanie pod względem powierzchni, jak również dalszej jej eksploatacji. W poniższej tabeli przedstawiono stan obecny zachowanych, zewidencjonowanych cmentarzy w większości zamkniętych. Łącznie zewidencjonowano 18 istniejących cmentarzy, w tym: 11 wyznania ewangelickiego, 6 rzymsko – katolickiego i 1 żydowskiego.

65 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Na terenie miasta znajdują się dwa istniejące cmentarze: komunalny - przy ulicy Rzecińskiej i parafialny - przy ul. Sierakowskiej. Czynny jest tylko cmentarz komunalny, który w „Wieloletnim Planie Inwestycyjnym” został wskazany do rozbudowy i ogrodzenia.

Tabela 6. Zewidencjonowane cmentarze na terenie miasta i gminy

Lp. Wyznanie Stan zachowania Miejscowość Datowanie Uwagi 1. ewangelicki zaniedbany Rzecin poł. XIX w. zamknięty 2. ewangelicki zaniedbany Wartosław XIX w. zamknięty 3. ewangelicki zaniedbany Jasionna pol. XIX w. zamknięty 4. ewangelicki zaniedbany Kobus pol. XIX w. zamknięty 5. ewangelicki zdewastowany Lubowo XIX w. zamknięty 6. ewangelicki zdewastowany Lubowo Długie XIX w. zamknięty 7. ewangelicki zaniedbany Popowo poł. XIX w. zamknięty 8. ewangelicki miejsce pocmentarne Wronki poł. XIX w. nie istnieje 9. ewangelicki zaniedbany Chojno pocz. XX w. zamknięty 10. ewangelicki średni Bielawy poł. XIX w. zamknięty 11. ewangelicki zdewastowany Lubowo Zdroje XIX w. zamknięty 12. ewangelicki zaniedbany Gogolice poł. XIX w. zamknięty czynny, 13. rzym. – kat. dobry Wronki XIX w. Kaplica 1887 r. zamknięty 14. rzym. – kat. dobry Wronki XIII w. przykoście lny tabl. z 1811 r. zamknięty 15. rzym. – kat. dobry Biezdrowo XIV w. przykoście lny 16. rzym. – kat. dobry Biezdrowo poł. XIX w. czynny 17. rzym. – kat. dobry Wartosław pocz. XX w. czynny 18. rzym. – kat. dobry Chojno p. XX w. czynny 19. żydowski miejsce pocmentarne Wronki XVIII w. nie istnieje miejsce 20. żydowski zdewastowany Wartosław poł. XIX w. pocm. , 1macewa

Funkcjonujące cmentarze w gminie zaspokajają potrzeby mieszkańców, w związku z czym nie wskazuje się nowych lokalizacji na ich urządzenie. (Brol R., Przybyła Z., Głuszczuk D., Wański J., „ Strategia rozwoju miasta i gminy Wronki. Diagnoza układu lokalnego.”, Wrocław 1998 r.)

66 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

5. UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZE MIASTA I GMINY WRONKI

5.1. LUDNOŚĆ

W końcu 2006 r., obszar gminy Wronki zamieszkiwało 18785 osób4. Liczba ta stanowiła ca 22% ogółu ludności powiatu szamotulskiego i 0,6% ludności województwa wielkopolskiego. Gęstość zaludnienia wynosiła 62 osoby/1 km2. Wartość ta była znacznie niższa niż średnia liczba ludności przypadająca na 1 km2 w powiecie szamotulskim (77 osób/1 km2) i w województwie wielkopolskim, gdzie gęstość zaludnienia wynosi 113 osób/1 km2 (GUS, 2007). Głównym ośrodkiem koncentracji ludności w gminie jest miasto Wronki, gdzie w 2006 r. na powierzchni zaledwie 6 km2 skupiało się 61,5% liczby mieszkańców całej gminy (11 555 osób). Gęstość zaludnienia w mieście wynosiła 1989 osób/1 km2. Pozostała część mieszkańców gminy (ca 7,2 tys. osób) była rozproszona na powierzchni 302 km2 w 53 miejscowościach wiejskich zorganizowanych w 22 sołectwa. Ze względu na uwarunkowania przyrodnicze gminy osadnictwo rozwinęło się głównie w jej południowo- wschodniej części, gdzie skupia się ponad 84% ludności wiejskiej. W końcu 2006 r. w strukturze ludności gminy Wronki według płci zaznaczyła się nieznaczna przewaga liczby kobiet (9527) nad liczbą mężczyzn (9258). Wartość współczynnika feminizacji5 dla analizowanego obszaru wynosiła 103 zarówno na terenach wiejskich jak i na terenie miasta i była niższa niż średnia w powiecie szamotulskim (105) oraz województwie wielkopolskim (106). Analiza struktury ludności w gminie Wronki według wieku w 2006 r. wskazywała, że ludność w wieku przedprodukcyjnym (do 17 roku życia) w liczbie 3,8 tys. osób. stanowiła 20,2 % ogółu populacji gminy. Odsetek mieszkańców Wronek w wieku produkcyjnym (mężczyźni w wieku 18-64 lata, kobiety w wieku 18-59 lat) wynosił 65,8 % (12,4 tys. osób).

4 W ostatnich latach w Polsce oficjalne statystyki urzędowe prezentują liczbę ludności poszczególnych gmin w dwóch ujęciach, tj. jako liczbę ludności według stałego miejsca zameldowania oraz jako liczbę ludności według faktycznego miejsca zamieszkania. Liczba ludności gminy w danym roku przedstawiana jest dodatkowo według stanu w dwóch momentach czasowych, tj. w dniach 30 czerwca oraz 31 grudnia. Warunki te zmuszają analityka sytuacji demograficznej danej lokalnej jednostki terytorialnej do podjęcia decyzji, którą z wartości opisujących wielkość populacji przyjąć za punkt wyjścia analizy. Przyjęta liczba ludności gminy powinna z jednej strony jak najlepiej nawiązywać do jej rzeczywistego stanu zaludnienia, z drugiej zaś – nie powinna być sprzeczna z danymi liczbowymi opisującymi strukturę populacji (według płci, wieku itd.). W niniejszym rozdziale za punkt wyjścia analizy przyjmuje się liczbę ludności faktycznie zamieszkałej na obszarze Miasta Wronki według stanu z 31 grudnia.

5 Współczynnik feminizacji to liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn danej populacji.

67 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Ponadto w mieście wystąpiła wyższa liczba osób w wieku produkcyjnym niż na terenach wiejskich, co wynika z faktu, że miasto skupia większość zakładów produkcyjnych i usługowych gminy. [patrz tab. 7]. Ludność w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni w wieku 65 i więcej, kobiety w wieku 60 lat i więcej), licząca niespełna 2,6 tys. osób, stanowiła 14 % ogółu mieszkańców gminy. Wartość wskaźnika obciążenia demograficznego6 dla gminy Wronki wynosiła 51,9 była tym samym niższa niż dla powiatu szamotulskiego dla którego wyniosła 53,7 jak i dla województwa wielkopolskiego (54,4). Obciążenie demograficzne w mieście Wronki, dla którego wskaźnik osiąga wartość 48,9, jest niższe niż na terenach wiejskich.

Tabela 7. Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w gminie Wronki na tle powiatu szamotulskiego i województwa wielkopolskiego (Stan w dniu 31.12.2006)

Ludność w wieku Ludność w wieku nieprodukcyjnym Jednostka Ludność przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym na 100 osób terytorialna ogółem w tym w tym w tym w wieku razem razem razem kobiety kobiety kobiety produkcyjnym gmina 18785 3805 1852 12366 5913 2614 1762 Wronki (w tym 51,9 miasto) 100 % 20,2 % 9,8 % 65,8 % 31,5 % 14,0 % 9,4 % miasto 11555 2150 1029 7761 3743 1644 1099 48,9 Wronki 100,0 % 18,6 % 8,9 % 67,2 % 32,4 % 14,2 % 9,5 % powiat 86100 18530 8993 56031 27192 11539 7880 53,7 szamotulski 100,0 % 21,5 % 10,4 % 65,1 % 31,6 % 13,4 % 9,1 % województwo 3378502 712880 346801 2188191 1067577 477431 325204 54,4 wielkopolskie 100,0 % 21,1 % 10,3 % 64,8 % 31,6 % 14,1 % 9,6 %

Źródło: Opracowanie na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Poznaniu, WUS 2007

Uszczegółowiona analiza porównawcza struktury ludności gminy Wronki według wieku na tle struktury ludności województwa wielkopolskiego wykazuje że rozkład ten jest zbliżony w obu tych jednostkach. Najmniejszy odsetek ludzi jest w wieku poprodukcyjnym powyżej 60 roku życia. Najliczniej reprezentowane są grupy wiekowe między 20-29 i 40-59 rokiem życia. Duża liczba ludzi młodych i dzieci oraz niewielka liczba ludzi w wieku emerytalnym świadczy o korzystnej wiekowej strukturze ludności w gminie [patrz tab. 8]

6 Wskaźnik obciążenia demograficznego to liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym danej populacji.

68 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Tabela 8. Ludność miasta Wronki według 7 grup wiekowych na tle województwa wielkopolskiego (Stan w dniu 31.12.2006)

województwo gmina Wronki miasto Wronki ludność wielkopolskie w wieku Ogółem w % Ogółem w % Ogółem w % 0-14 1350 18,7 1634 14,1 562372 16,6 15-19 530 7,3 889 7,7 256218 7,6 20-29 1250 17,3 2109 18,2 588772 17,4 30-39 1004 13,9 1598 13,8 478049 14,1 40-59 2012 27,8 3454 29,9 952850 28,3 60-64 254 3,5 491 4,3 137417 4,1 65 i więcej 830 11,5 1380 12,0 402824 11,9 Razem 7230 100,00 11555 100,00 3378502 100,00

Źródło: Opracowanie na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Poznaniu

Ruch naturalny ludności przedstawiono w siedmioletnim przekroju czasowym. Najkorzystniejszy stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów odnotowano w roku 2001, kiedy to przyrost naturalny osiągnął najwyższą wartość 43 osoby. Rok 2005 był rokiem przełomowym, po którym liczba zgonów zaczęła spadać, a liczba urodzeń żywych gwałtownie rosnąć, wynikiem był wysoki przyrost naturalny (32 osoby) [patrz rys. 5].

Rys. 6. Ruch naturalny w gminie Wronki w latach 2000 - 2006 – urodzenia żywe i zgony, przyrost naturalny.

250

202 204 200 190 186 193 181 165 192 177 181 173 150 159 156 158

100

0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

urodzenia żywe zgony

Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS

69 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Rys. 7. Przyrost naturalny w gminie Wronki w latach 2000-2006 w mieście i na obszarze wiejskim (na 1000 ludności)

5,0

4,0

3,0

2,0

1,0

0,0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 -1,0

-2,0

miasto wieś

Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS

W 2006 roku w gminie Wronki względna wartość przyrostu naturalnego wynosząca 1,67 ‰ kształtowała się na tym samym poziomie jak w województwie wielkopolskim (1,65 ‰) i była wyższa niż średnia dla powiatu szamotulskiego (1,57 ‰). Należy jednak zaznaczyć, że z wyjątkiem lat 2001 i 2005 względny przyrost naturalny, tj. odniesiony do liczby ludności, był wyższy na wsi niż w mieście. Ruch naturalny w mieście miał nieco bardziej ustabilizowany charakter. Wartość wskaźnika przyrostu naturalnego wahała się tam w granicach zera z gwałtownym skokiem w latach 2000 (-1,36 ‰) i 2001 (2,90 ‰), podczas gdy w miejscowościach wiejskich notowano skoki i spadki (minimum w 2005 r. o wartości - 1,40 ‰, maksimum w 2006 r. o wartości 4,43 ‰). [patrz rys. 6].

Ruch wędrówkowy w gminie Wronki w latach 2000-2006 charakteryzował się nieznacznymi wahaniami. Do roku 2002 więcej ludzi zameldowało się na pobyt stały w gminie, niż się z niej wymeldowało. Tendencja ta uległa odwróceniu w roku 2003 i nasilała się aż do 2005 roku, kiedy to liczba osób zameldowanych na pobyt stały w gminie osiągnęła najniższą wartość. Uwagę zwraca szczególnie duża dynamika migracji w 2006 roku. Analiza ruchu wędrówkowego w gminie Wronki w latach 2000-2006 według płci ujawnia większą mobilność kobiet niż mężczyzn. W analizowanym okresie łączna liczba kobiet, które zameldowały się na pobyt stały w mieście wyniosła 368 osób i była nieznacznie wyższa od liczby imigrujących mężczyzn (351 osób). Kobiety przeważały również w strukturze ludności wymeldowującej się z pobytu stałego w mieście. W latach 2000-2006 łączna liczba

70 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

emigrujących mężczyzn wyniosła 469 osób, zaś liczba emigrujących kobiet – 502 osoby [patrz rys. 7]. W ostatnim analizowanym roku ta sama liczba osób zameldowała się na pobyt stały jak i zmieniła stałe miejsce zamieszkania, co spowodowało, że saldo migracji wyniosło zero [patrz rys. 8].

Rys. 8. Ruch wędrówkowy w gminie Wronki w latach 2000-2006 - zmiany miejsca stałego zamieszkania ludności według płci`

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 200

144 133 150 130124 129 106 103 109 90 93 96 93 100 85 79

-50

-100 -79 -104 -103 -109 -98 -103 -106 -103 -115-105 -121 -150 -123 -126 -152 -200 zameldowania mężczyźni zameldowania kobiety wymeldowania mężczyźni wymeldowania kobiety

Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS

Rys. 9. Saldo migracji w gminie Wronki w latach 2000-2006 – różnica pomiędzy liczbą ludności napływającej i odpływającej ogółem i według płci.

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 30 2221

20 14 8 8 10 6 6 7 6 1 0 0 -1 -10 -7 -8 -13 -13 -12 -20 -19 -30 -24 -31 -40 -37 ogółem mężczyźni kobiety

Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS

71 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Sytuacja w mieście [rys. 9]. różni się od rozkładu salda migracji na terenach wiejskich [rys. 10]. Zaobserwować tu można zjawisko suburbanizacji, czego wynikiem jest zmniejszanie się liczby ludności w mieście na rzecz ludności zamieszkującej tereny wiejskie. Zjawisko to nasiliło się od roku 2001 z maksymalną wartością w roku 2005, kiedy to z miasta wyprowadziło się 137 osób. Co ciekawe był to też rok, w którym na terenach wiejskich zameldowało się jedynie 11 osób, co oznacza, że ponad 100 osób opuściło teren gminy Wronki. Rys. 10. Saldo migracji w gminie Wronki w latach 2000-2006 – różnica pomiędzy liczbą ludności napływającej i odpływającej ogółem i według płci – obszar miasta.

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 20 2 3 0 -1 -6 -3 -20 -16 -18 -22 -25 -24-27 -40 -31 -34-31 -38 -40 -60 -51 -58 -66 -80 -71

-100

-120

-140 -137 -160

ogółem mężczyźni kobiety

Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS

Rys. 11. Saldo migracji w gminie Wronki w latach 2000-2006 – różnica pomiędzy liczbą ludności napływającej i odpływającej ogółem i według płci – obszar wiejski.

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 70 58 60

50 45 44 44

40 33 33 32 30 26 2123 2018 20 12 11 11 10 7 10 2 1 0 -10 -3 -10 -20 ogółem mężczyźni kobiety

Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS

72 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Na podstawie analizy zmiany liczby ludności gminy w latach 2000-2006 (analiza rzeczywistego przyrostu ludności) [patrz rys. 11] można stwierdzić, że liczba ludności gminy Wronki w tym okresie rosła średniorocznie w tempie 0,50 %. Wzrost liczby ludności jest stały [rys. 12], z pewnymi wahaniami (lata 2003, 2005) i niewielki, rzędu kilkudziesięciu osób rocznie. Duży spadek liczby ludności w roku 2005 spowodowany był zarówno spadkiem liczby urodzeń jak i wzrostem emigracji z gminy Wronki.

Rys. 12. Przyrost rzeczywisty ludności w gminie Wronki w latach 2000-2006

0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 -20

-40

-60

Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS

Rys. 13. Zmiany liczby ludności w gminie Wronki w latach 2000 – 2006

18820

18791 18785

18766

18750 18747 18750

18710

18688 18680 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS

73 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

5.2. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

Podstawowy sektor gospodarki w gminie Wronki stanowią usługi (77,7% podmiotów gospodarczych w gminie w tym 80,3% podmiotów gospodarczych w mieście) zatrudniających odpowiednio 29,3 % ogółu zatrudnionych w gminie i 29,7% ogółu zatrudnionych w mieście, oraz przemysł (18,9% podmiotów gospodarczych na terenie gminy w tym 18,6% podmiotów gospodarczych w mieście). Ponad 69% mieszkańców gminy zatrudnionych jest w przemyśle z czego 70,2% to zatrudnieni na terenie miasta. Działalność produkcyjna reprezentowana jest przez duże i średnie zakłady przemysłowe o profilu, przede wszystkim: produkcji sprzętu AGD, metalowym i rolno-spożywczym. Trzeci sektor gospodarki – rolnictwo (1,4% zatrudnionych) rozwija się głównie w południowo - wschodniej części gminy, dla miasta natomiast ma śladowe znaczenie (0,06% zatrudnionych).

5.2.1. Usługi

Wyposażenie gminy Wronki w instytucje i placówki usługowe rozpatruje się z uwzględnieniem podziału usług na usługi rynkowe i nierynkowe, który stosowany jest przez polskie urzędy statystyczne. Pod pojęciem usług rynkowych rozumie się działalność gospodarczą sklasyfikowaną w Polskiej Klasyfikacji Działalności w sekcjach „Handel i naprawy”, „Hotele i restauracje”, „Transport, gospodarka magazynowa i łączność”, „Pośrednictwo finansowe”, „Obsługa nieruchomości i firm; nauka”, „Pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna”, „Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników” oraz „Organizacje i zespoły międzynarodowe”. Usługi nierynkowe obejmują natomiast działalność zgrupowaną w sekcjach „Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne”, „Edukacja” oraz „Ochrona zdrowia i opieka społeczna”. W 2006 r. w gminie Wronki usługi rynkowe były reprezentowane przez 903 podmioty gospodarcze, które stanowiły 63,5% wszystkich firm zarejestrowanych na terenie gminy. Najliczniejszą grupę podmiotów w sektorze usług rynkowych stanowiły firmy prowadzące działalność w ramach sekcji „handel i naprawy” (418 firm – 29,4% ogółu) oraz „Obsługa nieruchomości i firm” (191 firm – 13,4%). Na 1 tys. mieszkańców gminy przypada około 48 usługodawców. Nasycenie usługami komercyjnymi we Wronkach jest niższe niż średnia wartość dla powiatu szamotulskiego, która wynosi 66 jednostek usługowych przypadających na tysiąc mieszkańców powiatu. Dostępność usług uwarunkowana jest strukturą przyrodnicza gminy, największe

74 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

nagromadzenie jednostek usługowych znajduje się w południowej części gminy, gdzie głównie skupia się osadnictwo. Na usługi nierynkowe składają się usługi związane z administracją publiczną, edukacją i kulturą oraz ochroną zdrowia i opieką społeczną. Największe nagromadzenie usług nierynkowych znajduje się w mieście Wronki będącym centrum administracyjnym gminy. Wronki oprócz instytucji administracji publicznej typowych dla siedziby władz miasta i gminy (Urząd Miejski), skupiają szereg urzędów i instytucji pomocniczych. Należą do nich przede wszystkich Policja, Straż Miejska, Ochotnicza Straż Pożarna (Wronki i Amica). Jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej znajdują się także na terenach wiejskich w takich miejscowościach jak: Chojno-Wieś, Ćmachowo, Jasionna, Kłodzisko, Lubowo, Marianowo, Rzecin, Samołęż, Wartosław oraz Wróblego. Usługi z zakresu edukacji i wychowania na terenie gminy Wronki realizowane są na wszystkich poziomach edukacji. W zakresie szkolnictwa wyższego w mieście Wronki usługi realizuje Wyższe Seminarium Duchowne, posiadające swoją bibliotekę seminaryjną. Szkolnictwo ponadgimnazjalne reprezentowane jest przez dwa ośrodki, takie jak: - Zespół Szkół nr 1 im. Powstańców Wielkopolskich we Wronkach, - Zespół Szkół nr 2 im. Stanisława Konarskiego we Wronkach. Młodzież w wieku gimnazjalnym ma możliwość uczęszczania do dwóch szkół na tym poziomie edukacji, są to: - Gimnazjum im. Zbigniewa Herberta we Wronkach, - Zespół Szkół im. Wincentego Witosa w Biezdrowie.

Na terenie gminy znajduje się 5 szkół podstawowych: - Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Janusza Korczaka we Wronkach, - Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Kornela Makuszyńskiego we Wronkach, - Szkoła Podstawowa w Nowej Wsi, - Szkoła Podstawowa w Chojnie, - Zespół Szkół im. Wincentego Witosa w Biezdrowie. Ogólnokrajowa tendencja zamykania małych, wiejskich jednostek oświatowych zaznaczyła się także w gminie Wronki. Szkoły likwidowane lub przekształcane na ośrodki niepubliczne nie zmniejszają jednakże dostępności do szkolnictwa na poziomie podstawowym w gminie. Obowiązkiem władz lokalnych jest zapewnienie odpowiedniego

75 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

dojazdu do szkoły dzieci z terenów na których nie ma ośrodków edukacyjnych lub zostały one zlikwidowane. Wychowaniem przedszkolne w gminie objętych było 331 dzieci. Do 3 placówek przedszkolnych mieszczących się na terenie miasta uczęszczało 261 dzieci. Przedszkola znajdujące się w gminie to: - Przedszkole nr 1 „Bajkowy Świat” we Wronkach, - Przedszkole nr 2 we Wronkach, - Prywatne przedszkole „Cyrylek” im. Cyryla Sroczyńskiego we Wronkach. Obsługą administracyjno-finansową placówek oświatowych tj.: gminnych przedszkoli, szkół podstawowych i publicznych gimnazjów zajmuje się Samorządowa Administracja Placówek Oświatowych – SAPO. Usługi z zakresu kultury w gminie Wronki świadczone są przez placówki będące w gestii samorządu miejskiego. Należą do nich biblioteki publiczne i Wroniecki Ośrodek Kultury w strukturze którego działają: - Miejsko – Gminna Biblioteka Publiczna we Wronkach, - Muzeum Regionalne, - sala koncertowo-kinowa, - kręgielnia. Według danych GUS w 2006 r. w gminie znajdowało się w sumie 6 placówek bibliotecznych w tym 5 bibliotek z filiami (łącznie 79,2 tys. woluminów, 3172 czytelników). Wynika z tego, że na jedną placówkę biblioteczną przypada 3131 mieszkańców gminy. Do ośrodków sportu i rekreacji zaliczyć należy: Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Klub Sportowy AMICA Wronki, Ludowy Klub Sportowy Czarni Wróbelwo, Międzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy "Herbertus" przy Gimnazjum im. Zbigniewa Herberta we Wronkach, Polski Związek Wędkarski „Warta” (opisane również w punkcie 6.6. „Sport, wypoczynek i rekreacja”). Dostępność usług z zakresu ochrony zdrowia i opieki społecznej w gminie Wronki kształtuje się następująco: 18785 osób zamieszkujących gminę obsługują 4 niepubliczne i 1 publiczny Zespoły Opieki Zdrowotnej. Według danych GUS w roku 2006 w mieście Wronki zlokalizowane były 4 praktyki lekarskie. Samorządowi terytorialnemu podlega Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna przy ul. Poznańskiej we Wronkach. Na terenie miasta działają 4 apteki zatrudniające łącznie 11 farmaceutów. Na jedną aptekę przypada zatem 4 696 mieszkańców miasta i gminy Wronki.

76 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

W ramach usług z zakresu pomocy społecznej na terenie miasta działa Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, natomiast w miejscowościach Chojno-Wieś, Nowa Wieś działają Domy Pomocy Społecznej.

5.2.2. Działalność produkcyjna

Według stanu na koniec grudnia 2006 roku, w rejestrze działalności gospodarczej REGON, na terenie gminy Wronki zarejestrowanych było 1422 podmiotów gospodarczych (osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą), w tym 1010 jednostek w mieście. Od 2000 roku liczba podmiotów gospodarczych wzrosła o 177, czyli o około 14%. W analizowanym siedmioletnim przedziale czasowym liczba podmiotów aż do roku 2005 stale rosła. W roku 2006 zanotowano 1% spadek w stosunku do roku poprzedzającego. Największą dynamiką i stałym wzrostem charakteryzował się sektor prywatny, który w 2006 r. stanowił 96,3 % podmiotów gospodarki narodowej. Reszta czyli 3,7 % to przedsiębiorstwa sektora publicznego.

Tabela 9. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON w latach 2000 - 2006 w gminie Wronki.

Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON LATA sektor sektor Ogółem publiczny prywatny 2000 1245 34 1211 2001 1272 42 1230 2002 1338 46 1292 2003 1415 49 1366 2004 1430 49 1381 2005 1443 52 1391 2006 1422 53 1369

Źródło: Opracowanie na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Poznaniu

Struktura działalności gospodarczej według branż pokazuje, że podstawowymi kierunkami działalności gospodarczej jest handel i rzemiosło (30% podmiotów gospodarczych) przemysł i wytwórstwo (19%), obsługa nieruchomości i firm (13%). W formie graficznej strukturę podmiotów gospodarczych przedstawia poniższa rycina.

77 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Rys. 14. Struktura podmiotów gospodarczych w gminie Wronki według wybranych sekcji ( 2006 r.)

6% 14% 9%

13% 19%

3% 3% 3%

30%

transport i komunikacja budownictwo przemysł i wytwórstwo

handel i naprawy rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo hotele i restauracje

pośrednictwo finansowe obsługa nieruchomości i firm pozostałe

Źródło: Opracowanie na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Poznaniu.

Do największych zakładów pracy w gminie Wronki w 2007r. należały:

- Amica Wronki S.A., - Przedsiębiorstwo Przemysłu Metalowego POMET-2, - Zakład Przemysłu Ziemniaczanego ZETPEZET Sp. z o.o., - Spomasz Wronki Sp. z o.o., - Spółdzielnia Pracy „Postęp”, - Szczotpol s.c., - Format Sp. z o. o. Zakład Pracy Chronionej, - Polkon, - Przedsiębiorstwo Komunalne, - Zakład Karny Wronki, - GELG Sp. z o. o. - Ćmachowo, - Spółdzielnia Usług Rolniczych - Ćmachowo, - Fundament Sp. z o.o. – Jesionna, - Stanmet – Nowak – Popowo, - Szczotex – Popowo, - Dynaxo Sp. z o. o. - Popowo,

78 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

5.2.3. Rolnictwo

Użytki rolne stanowią niemalże 29% powierzchni gminy Wronki, łączna ich powierzchnia to około 8658 ha. Gmina charakteryzuje się korzystnymi, choć zróżnicowanymi przestrzennie warunkami przyrodniczymi rozwoju rolnictwa. Gleby o wysokiej bonitacji (od II-IVa klasy bonitacyjnej) zlokalizowane są głównie w południowej i wschodniej części gminy i stanowią 58 % powierzchni gruntów ornych w gminie Wronki. (Hoffmann L, Poznań 2003 r.) Strefa ta graniczy z miastem Wronki i obejmuje zespół wsi Wróblewo-Ćmachowo-Biezdrowo, charakteryzuje się dużą wydajnością gospodarki rolnej, zarówno w zakresie produkcji roślinnej jak i zwierzęcej. (Plan Rozwoju …. 2008r). Strukturę użytkowania gruntów w gminie Wronki przedstawiają poniższa tabela i wykres.

Tabela 10. Struktura użytkowania gruntów na obszarze gminy Wronki w 2006 r.

Gmina Wronki

(ha) (%)

powierzchnia gminy ogółem 30200 100,0

użytki rolne 8658 28,7

lasy i grunty leśne 19491 64,5

pozostałe 2058 6,8

Źródło: dane GUS 2006, oraz za Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Wronki na lata 2008-2015,

Wśród użytków rolnych dominują grunty orne stanowiące około 85 % całości. Najmniejszy udział wśród użytków rolnych stanowią sady około 0,5%. Łąki i pastwiska zajmują łącznie ok. 14% powierzchni gminy zajmowanej przez użytki rolne.

Rys. 15. Struktura użytków rolnych na obszarze gminy Wronki w 2005 r.

6,1% 0,5% 8,3%

85,1%

grunty orne sady łąki pastwiska

Źródło: dane GUS 2006, oraz za Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Wronki na lata 2008-2015

79 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Dominującym sektorem gospodarki rolnej jest sektor indywidualny obejmujący 1288 gospodarstw (Powszechny Spis Rolny (PWR), 2002). Według danych pozyskanych z czasie PSR liczba indywidualnych gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 1 ha w 2002 r. wynosiła 697, natomiast średnia wielkość gospodarstwa w gminie stanowiła 6,08 ha powierzchni ogólnej (5,49 ha powierzchni użytków rolnych).

Tabela 11. Charakterystyka gospodarstw rolnych wg rodzajów i grup obszarowych użytków rolnych (PSR 2002)

ogółem do 1ha razem 1–2 2–5 5–7 7–10 10–15 15–20 20–50 > 50 gospodarstwa 1292 591 701 190 137 46 82 108 60 67 11 ogółem gospodarstwa indywidualne w 1288 591 697 190 137 46 82 108 60 67 7 tym: miasto 196 153 43 28 12 0 3 0 0 0 0 gmina 1096 438 658 162 125 46 79 108 60 67 7

Źródło: Dane PSR 2002

Według najnowszych danych z referatu finansowego (podatki) UMiG Wronki z 2007 r. liczba gospodarstw rolnych wynosi 987, z czego średnia wielkość gospodarstwa to 7 ha. Wynika z tego, że liczebnie ubywa gospodarstw na rzecz wzrostu ich powierzchni. Dane PSR 2002 zwracają uwagę na względnie intensywne wykorzystanie posiadanego areału rolniczego. W ramach użytków rolnych, aż 91,3% stanowią grunty „pod zasiewami”. Stąd wynika, że odłogi i ugory zajmują zaledwie 8,7% ogółu powierzchni nadającej się do użytkowania rolniczego. Rolnictwo Wronek ma charakter tradycyjny, o czym świadczy wysoki udział zboża w gospodarce roślinnej (aż 78,5% gruntów pod zasiewami) w ogólnej strukturze upraw. Grunty przeznaczone pod uprawę ziemniaków i kukurydzy stanowią tylko 4,4 % tych gruntów. Podobny procent stanowią grunty przeznaczone pod uprawę roślin pastewnych. Duży odsetek gruntów ornych stanowią gleby bardzo dobre i dobre. Około 21 % gruntów ornych należy do kompleksów pszennych (1-3), występują one w miejscowościach Nowa Wieś, Samołęż, Stare Miasto i Ćmachowo. Kompleksy gleb żytnich bardzo dobrych i dobrych (ok. 40 % gruntów rolnych) koncentrują się głównie na południe od Warty. W ramach gospodarki zwierzęcej na badanym terenie hoduje się trzodę chlewną, bydło mleczne i opasowe. Udział sektora indywidualnego i w tym względzie jest dominujący. Należy stwierdzić, iż większość osób kierujących gospodarstwami rolniczymi nie ma żadnego wykształcenia rolniczego lub ma tylko ukończony kurs rolniczy.

80 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Największą liczbę stanowią gospodarstwa, w których głównym źródłem dochodów jest praca najemna (36% ogółu gospodarstw), z działalności rolniczej jako głównego źródła dochodu utrzymuje się tylko 20% gospodarstw. Taki sam procent stanowią gospodarstwa, których głównym źródłem dochodu jest emerytura lub renta Plan Rozwoju …. 2008r). Uzupełnieniem tradycyjnej gospodarki rolnej w gminie Wronki jest agroturystyka. Szczególnie korzystne warunki przyrodniczo-krajobrazowe przyczyniają się do intensywnego rozwoju tej formy działalności w gminie. Na tle powiatu szamotulskiego gmina Wronki wypada w tym zakresie wyjątkowo korzystnie, ponieważ koncentruje w swych granicach najwyższą liczbę gospodarstw o profilu agroturystycznym. Zagadnienie agroturystyki w gminie Wronki w niniejszym opracowaniu szerzej scharakteryzowane zostało w rozdziale 6.5. pt. Agroturystyka.

5.2.4. Leśnictwo

Lasy Państwowe na terenie gminy Wronki są zarządzane przez Nadleśnictwo Wronki podlegające Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Pile, który obejmuje swą działalnością powiaty szamotulski (około 18800 ha) i niewielką powierzchnię w czarnkowsko-trzcianeckim (około 150 ha).

Rys. 16. Położenie Nadleśnictwa Wronki na tle zasięgu działalności Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Pile.

Żródło: URL:http:// www.pila.lasy.gov.pl

Na terenie Nadleśnictwa występują drzewostany, które pod względem struktury należy zaliczyć do średnio, a fragmentami słabo urozmaiconych. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, która zajmuje ponad 95% powierzchni leśnej. Przeciętny wiek drzewostanów

81 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

wynosi 62 lata (www.pila.lasy.gov.pl) i jest to wyraźny wzrost, ponieważ jeszcze w latach 60-tych XX wieku drzewostan miał średnio 41 lat. Udział powierzchniowy podstawowych gatunków lasotwórczych przedstawia się następująco: So - 95,62 %, Brz - 1,41 %, Ol - 1,11 %, Db - 1,02 %, Św - 0,48 %, pozostałe - 0,36 %. Gospodarka leśna Polski opiera się na pięciu podstawowych dziedzinach, tj. użytkowaniu, hodowli, urządzaniu, ochronie i łowiectwie. W praktyce łączą się one ze sobą i przenikają tworząc funkcjonalny ciąg działań w obrębie poszczególnych jednostek regionalnych i nadleśnictw.

Użytkowanie lasu Na terenie Nadleśnictwa Wronki użytkowanie lasu prowadzone jest głównie w zakresie pozyskiwania drewna i jego sprzedaży oraz pozyskiwania i sprzedaży użytków ubocznych, takich jak choinki lub stroisz. Działalność ta przynosi dochody, które pozwalają na wykonanie wszystkich podstawowych prac w zakresie hodowli lasu i jego ochrony. Przyjęte wieki rębności na podstawie planu urządzania lasu dla Nadleśnictwa Wronki: - 140 lat - Db, Js, - 120 lat - Bk, - 100 lat - So, Md, Dg, - 80 lat - Św, Ol, - 60 lat - Brz, Os, Ol Odr, - 40 lat - Tp, Olsz. Pozyskanie drewna odbywa się planowo, wg powyższego zestawienia. Dzięki prowadzonej racjonalnie gospodarce leśnej zasoby drzewne nie maleją, a drewno spełnia najwyższe wymagania techniczne i jakościowe. Ponadto produkowane jest w warunkach nie zagrażających środowisku.

Hodowla lasu

W jednolitym drzewostanie Puszczy Noteckiej podstawowymi kierunkami działalności hodowlanej jest: zbiór nasion, produkcja materiału sadzeniowego – sadzonek, odnawianie lasu, zalesianie, pielęgnacja upraw i młodników, wprowadzanie podszytów i II piętra. Ta dziedzina działalności umożliwia racjonalną gospodarkę zasobami leśnymi, zapewnia ochronę różnorodności biologicznej, umożliwia odtwarzanie naturalnych biocenoz, reguluje wprowadzanie ewentualnych zmian siedliskowych i gatunkowych. Baza nasienna

82 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Nadleśnictwa Wronki jest bardzo uboga, w związku z tym Nadleśnictwo zakupuje nasiona z sąsiednich nadleśnictw, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Urządzanie lasu Gospodarka leśna na terenie Puszczy Noteckiej prowadzona jest w oparciu o plan urządzania lasu opracowany na lata 2003 – 2012. Określa on istniejące uwarunkowania i wskazuje kierunki prowadzenia działalności gospodarczej na terenie nadleśnictwa. Wyznacza konkretne wartości liczbowe i ograniczenia w użytkowaniu i gospodarowaniu zasobami leśnymi. Średnioroczne zadania wynikające z planu urządzania lasu Nadleśnictwa Wronki: - zadania w użytkowaniu: pozyskanie drewna - 68.951 m3, - zadania hodowlane: odnowienia na powierzchniach otwartych (172,2 ha), podsadzenia produkcyjne (12,3 ha), poprawki (35,6 ha), podszyty (10,8 ha), pielęgnowanie upraw (192,6 ha), pielęgnowanie młodników (132,6 ha). Planowanie ma na celu zachowanie lub zwiększenie lesistości oraz zachowanie odpowiednich proporcji i powiązań ekologicznych w Puszczy.

Ochrona lasu

Istotnym elementem prowadzonej w Puszczy Noteckiej działalności gospodarczej ze względu na ubogi skład gatunkowy lasów jest jego ochrona. Monokulturowość drzewostanu sprzyja łatwemu rozprzestrzenianiu się chorób, szkodników i zagrożeń atakujących gatunek dominujący. Gospodarka w zakresie ochrony skierowana jest na 3 podstawowe czynniki: - abiotyczne, czyli pochodzące od nieożywionej części przyrody, takich jak wiatr, mróz, - biotyczne, czyli zagrożenie ze strony roślin, grzybów i zwierząt, - antropogeniczne, wynikające z działalności człowieka. Ochrona przed czynnikami abiotycznymi to przede wszystkim planowe wycinki drzew powodujące ich zróżnicowanie wiekowe i gatunkowe. Puszcza Notecka jest przeważnie monokulturowa, co powoduje zwiększoną podatność na ten typ zagrożenia. Jednolitość drzewostanu stwarza też warunki sprzyjające rozwojowi szkodników i grzybów, czyli czynników biotycznych. W tej dziedzinie Puszcza Notecka objęta jest profilaktyką, polegającą na stałym monitorowaniu stanu drzew, wykładaniu pułapek klasycznych lub feromonowych oraz wspieraniu naturalnych wrogów szkodników, tj. gromadzenie mrówek, zakładanie skrzynek lęgowych dla ptaków. Ostatecznością są

83 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

opryski przeciw szkodnikom, a używane obecnie preparaty są coraz mniej szkodliwe dla środowiska. Działalność człowieka, taka jak zanieczyszczenie powietrza, przekształcenia powierzchni ziemi, zanieczyszczenia wód i gleby, zmiany stosunków wodnych to poważne zagrożenie dla lasów. Również człowiek jest przyczyną większości pożarów w lasach. Puszcze Notecka jest zabezpieczana systemem zbiorników wodnych, oddalonych od siebie o około 3 km oraz poprzez system wież telewizji przemysłowej i dostrzegalni. Ponadto na terenie nadleśnictwa funkcjonują 3 lotniska wyposażone w samoloty patrolowe i przystosowane do oprysków. Znajdują się one koło Lipek Wielkich (woj. lubuskie, pow. gorzowski, gmina Santok) w Jaryszewie (gmina Obrzycko) i w Herbertowie (pow. czarnkowsko-trzcianecki, gmina Wieleń).

Łowiectwo

We współczesnej gospodarce leśnej łowiectwo ma na celu zapewnienie równowagi w ekosystemie leśnym oraz ochrony i poprawy jakości drzewostanu. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 13 października 1995 r. (Dz.U. z 2005r. Nr 127 poz. 1066 ze zm.) Prawo łowieckie Lasy Państwowe zarządzają 242 obwodami łowieckimi, które służą realizacji następujących celów ustawowych zawartych w art. 28: - prowadzenie wzorcowego zagospodarowania łowisk, wdrażanie nowych osiągnięć naukowych i praktycznych z zakresu łowiectwa, - prowadzenie badań naukowych, - odtwarzanie populacji zanikających gatunków zwierząt dziko żyjących, - hodowla rodzimych gatunków zwierząt łownych w celu zasiedlania łowisk, - hodowla zwierząt łownych szczególnie pożytecznych w biocenozach leśnych, - prowadzenie szkoleń z zakresu łowiectwa. W oparciu o te zapisy na terenie Nadleśnictwa Wronki działa 5 kół łowieckich, których działania podlegają zatwierdzeniu przez nadleśniczego. Działalność myśliwych jest prowadzona we współpracy z leśnikami i obejmuje: - kontrolę populacji zwierzyny łownej oraz wyrządzonych przez nią szkód, - sadzenie lasu, - zagospodarowywanie poletek łowieckich z przeznaczeniem na pokarm dla zwierzyny, - dokarmianie zimą, - ochronę upraw przed zwierzyną, - wycenę szkód powodowanych przez zwierzynę na polach uprawnych,

84 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

- partycypację w odszkodowaniach wypłacanych rolnikom.

Edukacja przyrodnicza i turystyka

W przeciwieństwie do innych państw europejskich współczesne gospodarowanie terenami leśnymi nie ogranicza dostępu do lasów społeczeństwu. Jednak by nie zaprzepaścić pracy włożonej w użytkowanie, hodowlę, urządzanie, ochronę i łowiectwo, coraz więcej uwagi poświęca się edukacji przyrodniczej, zagospodarowaniu turystycznemu oraz przygotowaniu lasów dla odwiedzających. Nie są to dziedziny gospodarki leśnej, ale są one prowadzone przez nadleśnictwo, Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych lub Państwowe Gospodarstwo Leśne. Na terenie Puszczy Noteckiej utworzony został zarządzeniem Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 14 października 2004 r. „Leśny Kompleks Promocyjny Puszcza Notecka” o powierzchni ponad 137 tys. ha.

Rys. 17. Schematyczna mapa Leśnego Kompleksu Promocyjnego Puszcza Notecka

0 10 20 30 km CZARNKÓW Krzyż Noteć Wieleń Drawsko Lubasz Drezdenko

Nadl. Potrzebowice Nadl. Krucz Połajewo Noteć

Santok Nadl. Karwin Nadl. Wronki Rogoźno

Nadl. Oborniki Obrzycko Wełna Nadl. Sieraków Wronki Nadl. Międzychód Wronki Warta OBORNIKI Sieraków Warta SZAMOTUŁY Skwierzyna MIĘDZYCHÓD Źródło: „Leśny Kompleks Promocyjny Puszcza Notecka – walory przyrodnicze i edukacyjne” Dr inż. Władysław Kusiak - Akademia Rolnicza w Poznaniu

Ponadto dla obsługi turystów zmotoryzowanych Nadleśnictwo Wronki wyznaczyło 9 miejsc postoju. Dla miłośników jazdy konnej udostępniono 3 szlaki konne na terenie leśnictwa Kłodzisko, Smolnica oraz jeden szlak przebiegający przez obszar Obrębu Wronki i Bucharzewo , który dalej przebiega przez obszar Nadleśnictwa Krucz. Turyści poruszający się pieszo mają do swojej dyspozycji ścieżkę dydaktyczną „Sosnowym Szlakiem”. Formy turystyki na terenie Puszczy Noteckiej zostały opisane w rozdziale 6 „Turystyka, wypoczynek i rekreacja”

85 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

5.3. POZIOM I WARUNKI ŻYCIA LUDNOŚCI W MIEŚCIE WRONKI

Pojęcie „poziomu i warunków życia” jest niejednoznaczne. Jak wynika z ustaleń na gruncie nauk społecznych i geografii społeczno-ekonomicznej może być ono stosowane zarówno w wąskim, jak i szerokim znaczeniu. W pierwszym przypadku „poziom życia” to stan zaspokojenia indywidualnych potrzeb człowieka, „warunki życia” oznaczają natomiast obiektywnie istniejące możliwości zaspokojenia potrzeb wynikające z otoczenia, w którym człowiek żyje i działa. W szerokim znaczeniu „poziom” i „warunki życia” należy rozumieć jako stan i równocześnie możliwości zaspokajania potrzeb. W niniejszym opracowaniu analiza poziomu i warunków życia w gminie Wronki odnosi się do stanu i możliwości zaspokojenia potrzeb mieszkańców gminy w sferach mieszkalnictwa, infrastruktury komunalnej, rynku pracy, dostępności usług oraz do stanu środowiska przyrodniczego. Na zasoby mieszkaniowe gminy Wronki w końcu 2006 roku składało się 5637 mieszkań na które przypadało 22,3 tys. izb o łącznej powierzchni użytkowej 428,5 tys. m2. W mieście znajduje się około 66% zasobów mieszkaniowych gminy, jest to 3715 mieszkań, na które przypadało 14,3 tys. izb o łącznej powierzchni 258,9 m2. Średnia powierzchnia użytkowa 1 mieszkania wynosiła 69 m2 i była mniejsza o ok. 18 m2 od średniej powierzchni mieszkania na terenach wiejskich (ca 87 m2/mieszkanie). Mieszkania w mieście charakteryzowały się jednak mniejszym zagęszczeniem mieszkańców niż lokale na wsi (3,11 osoby na 1 mieszkanie wobec średniej dla całej gminy wynoszącej 3,33 osoby/mieszkanie). Również liczba osób przypadająca na jedną izbę w mieście (0,81) była nieznacznie niższa niż wartość średnia dla całej gminy (0,84). W 2006 r. na gminę Wronki przypadało łącznie 21% wszystkich nowych mieszkań wybudowanych w powiecie szamotulskim, z czego prawie 64% nowych mieszkań powstało na obszarze wiejskim. [patrz tab. 12].

Tabela 12. Zasoby mieszkaniowe w mieście Wronki na tle zasobów powiatu szamotulskiego (Stan w dniu 31 grudnia)a.

przeciętna powierzchnia powierzchnia Jednostka liczba osób na mieszkania izby użytkowa liczba izb użytkowa w m2 administracyjna w miesz- mieszkań 1 miesz- 1 miesz- na 1 w tys. m2 kaniu 1 izbę kanie kania osobę gmina Wronki 5637 22342 428,5 3,96 3,33 0,84 76,0 22,8 w tym miasto 3715 14307 258,9 3,85 3,11 0,81 69,7 22,4 Powiat szamotulski 24928 100557 1990,8 4,03 3,45 0,86 79,9 23,1

Źródło: Opracowanie na podstawie danych US w Poznaniu

86 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

W latach 2002-2006 w gminie Wronki wybudowano łącznie 395 mieszkań. Największą liczbę mieszkań oddano do użytku w 2002 roku (315 lokali). Dominującą częścią oddanych mieszkań były lokale indywidualne. Ponieważ na terenie gminy nie działa Towarzystwo Budownictwa Społecznego rozbudowa infrastruktury mieszkaniowej dokonywana jest tylko przez inwestorów indywidualnych. Aktualne zapotrzebowanie mieszkańców na lokale TBS wg Planu Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Wronki ocenia się na kilkadziesiąt obiektów. W analizie pięcioletniej zauważyć można względnie stałą liczbę użytkowanych lokali komunalnych, których od 2005 jest mniej o 16 lokali. Największymi właścicielami zasobów mieszkaniowych w gminie Wronki są kolejności: osoby fizyczne (71,0%), spółdzielnia mieszkaniowa (16,3%), zakłady pracy (7,3%), Gmina (5,3%), i inni (0,1%). W samym mieście kształtuje się to w kolejności na następującym poziomie: osoby fizyczne (60,7%), spółdzielnia mieszkaniowa (24,7%), zakłady pracy (9,1%), Gmina (5,4%) i inni (0,1%) (Plan Rozwoju…. ,2008 r).

Tabela 13. Sytuacja mieszkaniowa w gminie Wronki

zasoby mieszkaniowe w gminie Wronki zasoby mieszkaniowe wg lokalizacji

ogółem mieszkania komunalne w mieście na wsi lb m2 izby lb m2 izby lb m2 izby lb m2 izby 2002 5 242 391 887 20 761 312 14 172 826 3 529 242 93 13 597 1 713 148 956 7 164 2003 5 557 417 678 21 939 312 14 172 826 3 681 254 15 14 131 1 876 163 563 7 808 2004 5 587 421 789 22 083 312 14 172 826 3 694 256 61 14 196 1 893 165 628 7 887 2005 5 617 425 590 22 239 296 13 334 791 3 708 257 06 14 268 1 909 167 884 7 971 2006 5 637 428 478 22 342 296 13 334 791 3 715 258 06 14 307 1 922 169 572 8 035

Źródło: Opracowanie na podstawie danych US w Poznaniu.

Zła sytuacja mieszkaniowa w MiG Wronki powodowana głównie brakiem budownictwa komunalnego, bardzo niskim standardem istniejących lokali komunalnych, brakiem uzbrojonych terenów pod nową zabudowę mieszkaniową, jest poważnym problemem hamującym lokalny rozwój społeczno-gospodarczy. Kolejnym aspektem charakteryzującym warunki życia ludności w gminie Wronki jest rynek pracy i poziom bezrobocia. W 2006 r. charakteryzował się on przewagą zatrudnienia mężczyzn 62,6 % na 6111 osób zatrudnionych (dane nie obejmują podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie). Struktura zatrudnienia według sektora gospodarki wynika z profilu gospodarczego obszaru. Wskazuje dominację sektora prywatnego (70,5% - 4308 osób). Duże

87 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

znaczenie ma tutaj sektor przemysłowy, w którym zatrudnionych jest ok. 4237 osób. Główny ośrodek zatrudnienia znajduje się w mieście Wronki, skupia on 86,2% wszystkich pracujących. Strukturę zatrudnienia w gminie Wronki obrazuje poniższa tabela.

Tabela 14. Struktura zatrudnienia w gminie Wronki w 2006 r.

gmina Wronki miasto Wronki wyszczególnienie ilość osób % ilość osób % pracujący ogółem, w tym 6111 100 5269 100 sektor I – rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 88 1,4 3 0 sektor II – przemysł i budownictwo 4237 69,3 3700 70,2 sektor III - usługi rynkowe 552 9,0 532 10,1 - usługi nierynkowe 1234 20,2 1034 19,6

Źródło: Dane GUS 2007

Z racji ścisłego powiązania gospodarki gminy Wronki z rynkami zbytu poza granicami kraju poziom bezrobocia w gminie jest odzwierciedleniem sytuacji państwowej. Po latach sukcesywnego wzrostu stopy bezrobocia, w 2005 r. nastąpiło zahamowanie procesu, a następnie regresja. Wynika to z poprawy koniunktury w gospodarce krajowej oraz światowej. Sytuację obrazuje poniższa tabela.

Tabela 15. Liczba bezrobotnych w gminie Wronki w latach 2003 – 2006 – stan na 31.12

rok długotrwale bezrobotni z prawem wyszczególnienie liczba bezrobotnych bezrobotni stan na do zasiłku 31.12 2003 856 b.d. b.d. tereny wiejskie 2004 898 98 b.d. gminy Wronki 2005 954 100 b.d. 2006 710 84 b.d. 2003 525 b.d. b.d. 2004 561 61 b.d. miasto Wronki 2005 582 76 b.d. 2006 423 54 b.d.

Źródło: dane Powiatowego Urzędu Pracy w Szamotułach 2007, dane Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu

Wśród bezrobotnych w gminie Wronki dominują kobiety, w roku 2006 stanowiły one 63% ogółu bezrobotnych.

88 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Rys. 18. Liczba bezrobotnych w latach 2003 – 2006 w gminie Wronki

1 200

1 000

800

600

400

200

0 2003 2004 2005 2006

ogółem mężczyźni kobiety

Źródło: Opracowanie na podstawie danych US w Poznaniu

Warto przyjrzeć się miejscowemu rynkowi pracy poprzez odniesienie do sytuacji panującej w innych przykładowych gminach powiatu szamotulskiego.

Tabela 16. Rynek pracy według gmin wybranych gmin powiatu szamotulskiego w 2006 r.

Liczba mieszkańców Ludność w wieku Gmina Bezrobotni ogółem Stopa bezrobocia wg stanu na 31.12.2006 produkcyjnym

Wronki 18785 710 12366 0,06

Obrzycko 2173 439 1429 0,31

Ostroróg 4863 313 3138 0,10

Pniewy 12012 631 7822 0,08

Szamotuły 28545 1 550 18500 0,08

Powiat 86100 4186 56031 0,07 szamotulski

Źródło: Dane GUS 2007 – Baza Danych Regionalnych wg klasyfikacji NTS .

Z analizy powyższej tabeli wynika, że wielkość bezrobocia w gminie Wronki jest porównywalna z wartościami innych gmin powiatu szamotulskiego. Co prawda stopa bezrobocia przyjmuje najniższą wartość, jednak różnice są minimalne. Gminą o najwyższym poziomie bezrobocia jest Obrzycko (łącznie miasto i wieś). Dochód budżetu gminy przypadający na jednego mieszkańca w gminie Wronki na tle pozostałych gmin powiatu szamotulskiego plasuje Wronki na przedostatnim miejscu.

89 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

W gminach Wronki oraz Szamotuły dochód budżetu gminy na jednego mieszkańca wynosi odpowiednio 1757,63 oraz 1732,31 złotych, podczas gdy najwyższa wartość dochodu na mieszkańca przypada w gminie Kaźmierz – 2913,92 zł. Pozostałe wskaźniki mówiące o poziomie życia w gminie Wronki czyli stan środowiska przyrodniczego, dostępność usług oraz stan infrastruktury komunalnej omówione zostały w następnych rozdziałach niniejszego opracowania (odpowiednio: 3.8. Stan środowiska przyrodniczego, 5.2. Działalność gospodarcza, 7.2. Infrastruktura techniczna)

6. TURYSTYKA, WYPOCZYNEK I REKREACJA

6.1. CHARAKTERYSTYKA GMINY POD WZGLĘDEM TURYSTYCZNYM

Gmina Wronki pod względem potencjału turystycznego i rekreacyjnego posiada bardzo korzystną lokalizację i warunki sprzyjające turystyce. To tereny w zakolu doliny Warty, na południowym krańcu obszaru chronionego krajobrazu Puszcza Notecka. Dodatkowym atutem jest słabo rozwinięta sieć osadnicza na terenie puszczy. Krajobraz gminy Wronki urozmaica 14 jezior polodowcowych. Największe z nich - Jezioro Radziszewskie, z ośrodkiem wypoczynkowym w Chojnie, jest miejscem o dużym potencjale. Przez teren gminy przebiegają znakowane szlaki piesze, rowerowe, konne, ale jest ich mało i mają przeważnie znaczenie lokalne. Przez teren gminy prowadzi szlak kajakowy rzeką Wartą. Pod względem krajobrazowo-przyrodniczym gmina Wronki to teren atrakcyjny turystycznie, możliwy do wykorzystania w przyszłości w miarę rozwoju zaplecza mogącego obsłużyć ruch turystyczny.

6.2. NAJWAŻNIEJSZE ATRAKCJE TURYSTYCZNE W MIEŚCIE I GMINIE WRONKI

6.2.1. Atrakcje przyrodnicze:

 Dolina Warty Na wysokości gminy Wronki rzeka jest nieuregulowana i płynie w sposób naturalny. Mija tereny o znacznej lesistości i liczne jeziora. Posiada wysokie walory krajobrazowo- widokowe zarówno na terenie gminy jak i w samym mieście Wronki, gdzie przepływa blisko zabytkowego śródmieścia. Warta jest dostępna jako szlak kajakowy. Szlak jest łatwy i mógłby służyć większej rzeszy turystów, gdyby nie słabe zaplecze - brak przystani i obsługi turystycznej wzdłuż biegu rzeki.

90 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

 Puszcza Notecka Przeważają tu naturalne tereny leśne lub jeziorno-leśne, pofalowane i falisto-pagórkowate, wznoszące się do wysokości 90 m n.p.m. zbudowane z piasków wydmowych. Rozciągająca się na terenie gminy Wronki puszcza, znana jest powszechnie jako „zagłębie grzybowe” oraz miejsce koncentracji licznych osobliwości przyrody (pomniki przyrody, żeremie bobrowe, kolonie lęgowe kormoranów). Niestety obszar Puszczy Noteckiej i przyległych jej terenów należy do mało popularnych, ruch turystyczny szacuje się tu na poziomie 5-20 tys. osób rocznie (Liro A., 1998 r.).

 Pomniki przyrody i użytki ekologiczne – scharakteryzowane w rozdziale 3.7. Istniejące obszary i obiekty objęte ochrona prawną.

 Jeziora – najważniejsze i największe to jezioro Radziszewskie, Samołęskie i Rzecińskie, którym towarzyszy zaplecze w postaci zorganizowanych ośrodków turystyczno- rekreacyjnych (patrz rozdział 6.6.2. Rekreacja).

 Parki krajobrazowe i podworskie: Nowa Wieś – park krajobrazowy o pow. 7,25 ha wraz ze stawem, założony w XVIII w. 15 drzew, w tym: wiąz, 6 topoli i 8 platanów są pomnikami przyrody. Biezdrowo – park z drugiej połowy XIX wieku o powierzchni 7,45 ha z pomnikami przyrody, wśród których są: lipa drobnolistna ośmiopienna o obwodzie 278 cm i wysokości 24 m, buk zwyczajny o obwodzie 355 cm i wysokości 27 m, platan klonolistny o obwodzie 340 cm i wysokości 26 m. Wróblewo – park krajobrazowy o powierzchni 10 hektarów, z pozostałościami regularnego barokowego założenia. Ćmachowo – park krajobrazowy pochodzący z 2 połowy XIX w. stanowiący obecnie własność gminy. Rosną w nim pomnikowe drzewa: 5 lip drobnolistnych oraz jesion. Pożarowo – park krajobrazowy przy pałacu z końca XVIII w. ze stawem. Rosną tu: tulipanowiec amerykański i platany – drzewa pomnikowe.

6.2.2. Atrakcje pozaprzyrodnicze:

 Miasto Wronki Muzeum Regionalne we Wronkach powstało w 1993 r. dzięki inicjatywie Towarzystwa Miłośników Ziemi Wronieckiej. Mieści się w odrestaurowanym, zabytkowym szachulcowym spichlerzu z połowy XIX w. Eksponaty to przede wszystkim sprzęty, wyposażenie i stroje oraz wykopaliska pochodzące z regionu oraz wystawa poświęcona

91 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

harcerstwu i więźniom politycznym, wystawa flory i fauny Puszczy Noteckiej, wystawa obrazów oraz wystawa „Galeria świątków”, prezentująca m.in. dziewięć drewnianych figur z kościoła p.w. św. Katarzyny. Organizowane są wystawy czasowe, spotkania z twórcami oraz spotkania towarzystw, organizacji i stowarzyszeń. Kościół farny p.w. św. Katarzyny – w swym obecnym kształcie wzniesiony został pod koniec XV wieku. Korpus kościoła jest 3-nawowy ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Ołtarz główny z 1954 r. zawiera w środku rzeźbę Chrystusa pochodzącą prawdopodobnie z XV w. Klasztor – obecny kościół pochodzi z końca XVII w. Fundatorem był prawdopodobnie Jan Korzbok Łącki, a projektantem Krzysztof Bonadura, zw. Starszym, od 1991 r. siedziba Wyższego Seminarium Duchownego pod wezwaniem bł. Jana Dunca Szkota. Więzienie we Wronkach – zostało zbudowane w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku z przeznaczeniem na dom kary dla skazanych na dłuższą karę pozbawienia wolności oraz osadzonych pozostających do dyspozycji Sądu Prowincji Poznańskiej. Podczas II Wojny Światowej było wykorzystywane przez hitlerowców. Po wojnie osadzano tu więźniów wojennych, a potem również politycznych i więzienie zajmowało ważne miejsce z uwagi na zadania w systemie represji politycznej. Obecnie jest to zakład dla więźniów pospolitych recydywistów. Budynek dworca PKP – powstał ok. 1880 r. na podstawie typowego projektu.

 Nowa Wieś Eklektyczny pałac z lat 1874-1876, w którym obecnie ma swą siedzibę Dom Pomocy Społecznej. Na uwagę zasługuje cały zespół dworski – trzy oficyny, budynek dawnego ogrodnictwa, stajnia i bramy wjazdowe.

 Biezdrowo Kościół pw. św. Krzyża i św. Mikołaja jest sanktuarium Męki Pańskiej. We wnętrzu kościoła znajduje się (m. in.) renesansowy nagrobek Stanisława z Bnina Bobolińskiego, obraz "Triumf Krzyża" oraz stara, dębowa skrzynia. Według legendy znaleziono w niej zakopany skarb, za który wybudowano kościół. Obok kościoła znajdują się dwa zabytkowe cmentarze. Pałac w Biezdrowie o klasycyzujących formach wzniesiony w 1877 r. przez Stanisława Hebanowskiego dla Stanisława Kurnatowskiego, ówczesnego właściciela Biezdrowa wraz z zespołem zabudowań folwarcznych. Oryginalne jest umieszczenie jednego z dwóch

92 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

głównych wejść w fasadzie bocznej. W sąsiednim parku znajduje się mostek kamienny z piaskowca z datą 4.7.1901 oraz herbami Kurnatowskich. Obecnie pałac wraz z otoczeniem jest własnością prywatną.

 Wróblewo Pałac neorenesansowy zbudowany w 1855 roku według projektu Stanisława Hebanowskiego na zlecenie rodu Kwileckich. Neogotycka kaplica z 1885 r. przed którą są ustawione kamienne rzeźby Matki Boskiej Niepokalanej i św. Wawrzyńca, obie z 1785 r.

 Wartosław Kościół filialny pw. św. Trójcy z 1785 r., późnobarokowy z klasycystycznym ołtarzem, obecnie kaplica cmentarna. Kościół na rzucie ośmiobocznym, dach zwieńczony latarnią. Ołtarz klasycystyczny, z obrazem św. Trójcy. Fundatorem był Łukasz Żniński. Kościół pw. Serca Jezusowego z 1854 r. – neogotycki kościół poewangelicki z wysoką wieżą. Zlokalizowany jest w zachodniej części wsi. Sąsiaduje z nim neogotycki budynek dawnej pastorówki (plebanii). Wiatrak koźlak zlokalizowany na północnym brzegu jeziora, ostatni spośród wielu istniejących niegdyś na terenie gminy wronieckiej, obecnie w bardzo złym stanie. W Wartosławiu znajduje się przeprawa promowa przez rzekę Wartę.

 Chojno-Wieś Kościół p.w. Chrystusa Króla został wzniesiony w 1927 r. w stylu neobarokowym, znajduje się w centralnej części wsi. Budynek szkoły z 1898 roku. Pomnik historii polsko-francuskiej – upamiętniający wydarzenia i ofiary czasów napoleońskich. Przeprawa promowa – prowadząca przez rzekę Wartę.

 Pożarowo Pałac Kurnatowskich – eklektyczny, częściowo neorenesansowy, częściowo klasycystyczny budynek z XVIII w., przebudowany na pocz. XX w., w pałacu od 1973 roku funkcjonował Dom Opieki Społecznej dla upośledzonych umysłowo mężczyzn.

93 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Zespół folwarczny – 6 domów pracowników, podwórze z rządówką i budynkiem mieszkalnym, stajnią, dwoma oborami, cielętnikiem, chlewnią, owczarnią, stróżówką, gorzelnią, dwoma stodołami i spichlerzem.

6.3. INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNA

6.3.1. Baza noclegowa

 Miasto Wronki Hotel Olympic Amica Sport – przy ulicy Leśnej 15a, Zajazd Karo – przy ulicy Leśnej 6,

 Gmina Dom Wczasowy Wiatrak – w Chojnie, gospodarstwa agroturystyczne wg. punktu 6.5 „Agroturystyka”.

6.3.2. Restauracje

Na terenie miasta działają 3 restauracje: „Borowianka” (przy ulicy Poznańskiej 55), „U Joli” (przy ulicy Mickiewicza 22), bufet „Dworcowy” (na dworcu PKP, ulica Dworcowa). W ramach hotelu „Olympic” działa restauracja „Olimpijska” i pub „Maraton”. W obrębie Rynku staromiejskiego zlokalizowana jest „Kawiarnia pod aniołami”.

6.3.3. Infrastruktura obsługująca ruch turystyczny w Puszczy Noteckiej Gmina Wronki wypada przeciętnie na tle innych ważnych miejscowości Puszczy Noteckiej jeżeli chodzi o zapewnienie obsługi turysty.

Tabela 17. Wyszczególnienie infrastruktury turystycznej w nadleśnictwach Leśnego Kompleksu Promocyjnego Puszcza Notecka (Kusiak W., 2007r.)

Między- Potrze- Wyszczególnienie Krucz Karwin Oborniki Sieraków Średnio Razem chód bowice Wronki Miejsca postoju 13 21 8 4 17 10 10,42 73 Miejsca – – biwakowania 2 7 3 1 2 2,14 15 Punkty widokowe – – 2 – 1 1 – 0,57 4 Miejsca – – – – – – wypoczynku 5 0,71 5 Razem 13 23 15 11 21 2 12 13,85 97

94 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Wroniecka część Puszczy jest wyposażana zwłaszcza w miejsca postojowe, zlokalizowane przy ścieżce dydaktycznej „Sosnowym Szlakiem”.

6.4. Ruch turystyczny

6.4.1. Trasy i szlaki rowerowe Gmina Wronki jest uboga w szlaki rowerowe. Występują one jedynie w małych fragmentach na południowo-zachodnim krańcu gminy, gdzie sięgają trasy prowadzące z Czarnkowa, Wielenia i Krzyża. Ze względu na duży potencjał i atrakcyjność przyrodniczo- krajobrazową możliwy jest w przyszłości rozwój tej formy turystyki.

6.4.2. Szlaki turystyczne piesze

 Ścieżka dydaktyczna „Sosnowym Szlakiem” – nazwany tak ze względu na dominację sosen w Puszczy Noteckiej. Ścieżka zlokalizowana jest w okolicy Nadolnika i sąsiednich stawów, składa się z dwóch obiegów o łącznej długości 4,9 km (obieg mały - 2,1 km, obieg duży - 2,8 km). Przy ścieżce znajdują się przystanki sprzyjające odpoczynkowi i podziwianiu przyrody. Na trasie ścieżki rozmieszczonych zostało 19 tablic dydaktycznych o różnorodnej tematyce dydaktyczno-przyrodniczej, m.in: „Skrzydlaci mieszkańcy lasu”, „Formy ochrony przyrody”, „Las skarbcem człowieka”, „Zwierzęta aktywne gdy jest ciepło”, „Ryby”, „Ptaki wodne”, „Rośliny runa”, „Miasto mrówek”.

 „Szlak Napoleona” – został opracowany w 2006 roku przez Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Poznaniu pod dyrekcją pań Anny Jabłońskiej i Doroty Matyaszczyk w ramach ogólnopolskiego programu Ministerstwa Kultury: „Szlaki dziedzictwa”. Ma on przedstawić sylwetkę genialnego stratega, przybliżyć historię Polski w czasach zaborów oraz połączyć w szlak miejsca i pamiątki związane z Napoleonem. Najważniejsze miejscowości na szlaku to: Buk (pow. poznański), Bytyń (gm. Kaźmierz, pow. szamotulski), Chalin (gm. Sieraków, pow. międzychodzki), Chojno-Wieś (gm. Wronki, pow. szamotulski) (na przeciwko szkoły w 1999 r. postawiono głaz z tablicą ku czci żołnierzy napoleońskich, którzy zginęli tu w lutym 1813 r. (Jabłoński A., Matyaszczyk D. 2006r.)), Gniezno (miasto powiatowe), Górczyn (średniowieczna wieś podpoznańska, obecnie dzielnica Poznania), Jarocin (miasto powiatowe), Kalisz (miasto powiatowe), Kórnik (gm. Kórnik, pow. poznański), Morasko (ob. w granicach miasta Poznania), Mosina (pow. poznański), Piła, Poznań, Sieraków (miasto, pow. międzychodzki), Słupca (miasto powiatowe), Szamotuły (miasto powiatowe), Swarzędz

95 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

(miasto, pow. poznański), Wągrowiec (miasto powiatowe), Wolsztyn (miasto powiatowe), Września (miasto powiatowe) Wronki (miasto, pow. szamotulski) – opisany przez historyka Adama Turno odwrót 9 lutego 1813r. wielkiej armii po klęsce moskiewskiej do Wronek, Wróblewo (gm. Wronki, pow. szamotulski) – należało do kapitana Józefa Kwileckiego, który wykazał się odwagą w bitwie pod Raszynem. We Wróblewie powstał za sprawą jego rodziny reprezentacyjny neorenesansowy pałac, neogotycka kaplica, stojąca w parku krajobrazowym ze śladami regularnego barokowego założenia oraz kolumna-pomnik upamiętniająca postać Józefa Kwilickiego, którą otacza pięć lip i dwa kamienie z tajemniczymi znakami.

Ponadto przez teren gminy Wronki prowadzą następujące oznakowane szlaki piesze:

 czerwony – wchodzący w skład Europejskiego Dalekobieżnego Szlaku Pieszego E-11 łączącego wybrzeże Holandii z przejściem granicznym w Ogrodnikach. Biegnie on ze wschodu przez Obrzycko do leśniczówki Bugaj i przechodzi na teren gminy Wronki. W mieście prowadzi ulicami Mickiewicza, Chrobrego, wałem wzdłuż Warty i dalej ulicą Leśną i Rzecińską poza miasto, do Mokrza, Chojna, częściowo wzdłuż drogi wojewódzkiej, potem odbija na południe i biegnie obok jeziora Chojno i leśniczówki Pustelnia. Mija granicę gminy i prowadzi do Bucharzewa, przez Zatom Stary do Sierakowa.

 zielony – znad jeziora Radziszewskiego do Chojna (4,2 km), dalej wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 145 do Pakawia (6,4 km), Biezdrowa (11,5 km) i dalej drogą gminną do Wartosławia (15,3 km) i Mokrza (18,8 km). Stąd szlak prowadzi dalej przez Puszczę Notecką terenem użytków ekologicznych „Kacze Błota” i „Wrzosowe Wydmy”, skręca na północ i prowadzi do Sierakowa. Na trasie szlaku na terenie Puszczy Noteckiej prócz użytków ekologicznych zlokalizowane są wzniesienia: „Stara Studnia” (70 m. n.p.m.) i „Łysa Góra” (88 m n.p.m.).

 żółty – ze stacji kolejowej we Wronkach, ulicami Dworcową, Niepodległości, Ratuszową, Chrobrego i na wysokości granicy administracyjnej miasta odbija na północny-zachód. Biegnie dalej wzdłuż „Rzecińskiego Rowu” koło Rzecina wzdłuż granicy gminy i już poza granicami gminy do Białej (16,2 km) i Gulcza (26,8 km) mijając po drodze „Górę Rzecińską” (97 m n.p.m.).

96 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

 żółty – prowadzi z Mokrza do Rzecina (4,2 km) i dalej poza teren gminy Wronki do miejscowości Mężyk (11,7 km) i Wrzeszczyna (18,5 km). W obrębie gminy Wronki cały szlak zlokalizowany jest na terenie Puszczy Noteckiej.

 żółty – szlak z Ostroroga do Zajączkowa (13,1 km), Nojewa (17,6 km) i dalej przez Sieraków, Trzciankę do Bydgoszczy. Jest to długi i uciążliwy szlak prowadzący przez bardzo zróżnicowane tereny: lasy, dolinę Warty, wydmy, piaski, wzniesienia i łąki. Jego mały odcinek prowadzi po terenie gminy Wronki od jeziora Wielkiego zlokalizowanego na terenie sąsiedniej gminy Chrzypsko Wielkie. Biegnie do miejscowości Kłodzisko, Pakawie i koło leśniczówki Kłodzisko skręca na południowy-zachód. Dalej prowadzi już poza granicami gminy po terenie gminy Sieraków. Biegnąc na północny-wschód jeszcze raz przecina zachodni kraniec gminy Wronki na wysokości miejscowości Szostaki i stanicy harcerskiej w Kobuszu, a następnie dalej prowadzi do miejscowości Piłka w gmine Drawsko i dalej do Wielenia i Bydgoszczy.

 niebieski – łączy miejscowości: Sieraków, Bucharzewo (6,3 km) położone poza terenem gminy Wronki, a następnie koło leśniczówki Samita biegnie na południe przez wydmowy środkowy pas Puszczy Noteckiej do stanicy harcerskiej w Kobuszu (10,1 km) dalej prowadzi już ponad południową granicą gminy wzdłuż drogi wojewódzkiej 135 przez miejscowości Marylin, Mężyk, Hamrzysko, Bzowo do zamku w Goraju. Jest to bardzo malowniczy szlak prowadzący najpierw lasem, a następnie na terenie gmin Drawsko i Wieleń doliną rzeki Miały. Po drodze zlokalizowane są jeziora: Wielkie, Małe, Księże, Bąd, Białe, Hamrzyskie i Kruteckie.

6.4.3. Szlak kajakowy doliną Warty

Warta jest jedną z głównych rzek Polski, ma zróżnicowany charakter - w górnym biegu zlokalizowane są liczne elektrownie, przenoski i malownicze przełomy wśród wapiennych skałek Wyżyny Krakowskiej. W środkowym i dolnym biegu rzeka płynie z reguły wśród obwałowań, jest częściowo uregulowana zwłaszcza na wysokości większych miast. Na terenie gminy Wronki szlak prowadzi wzdłuż malowniczego, nieuregulowanego odcinka rzeki. Od strony wschodniej – odcinek Obrzycko-Wronki jest obudowany lasami Puszczy Noteckiej, aż do miasta Wronki, gdzie Warta przepływa blisko śródmiejskiego rynku. Z perspektywy rzeki widać wyraźnie malowniczą sylwetę starego miasta. Dalej na zachód rzeka Warta płynie terenami użytkowanymi rolniczo przeplatanymi enklawami lasów. Jest to malowniczy, łatwy i dostępny dla każdego turysty szlak wodny. Ma on również duże

97 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

znaczenie jako trasa służąca motorowodniakom, z uwagi na połączenie m.in. z Berlinem. Mankamentem szlaku jest zanieczyszczenie wody oraz brak infrastruktury turystycznej wzdłuż jego biegu - także na terenie gminy Wronki. Łąki zlokalizowane na północnym brzegu rzeki w okolicy mostu w mieście Wronki są bardzo korzystnym terenem pod lokalizację przystani umożliwiającej obsługę ruchu turystycznego.

6.4.4. Szlaki konne

Na terenie gminy Wronki zlokalizowane są 3 szlaki konne: szlak konny w okolicy miejscowości Smolnica, szlak konny w okolicy miejscowości Kłodzisko oraz fragment „Wilczego Szlaku”, który jest najdłuższą transregionalną turystyczną trasą konną w Europie prowadzącą z okolic Puszczy Zielonki koło Poznania do Sierakowa, przez tereny m.in. gminy Wronki i dalej do Lubniewic położonych na Ziemi Lubuskiej. Nazwa wywodzi się od zlokalizowanej przy szlaku hodowli wilków w Zakładzie Doświadczalnym Akademii Rolniczej w Stobnicy. Całkowita długość szlaku wynosi aż 220 km. Prowadzi doliną Warty, przez sosnowe bory Puszczy Noteckiej i wrzosowiska na wydmowych wzgórzach Miedzianych Gór oraz malownicze jeziora Pojezierza Międzychodzkiego. Cała trasa "Wilczego Szlaku" została opisana w przewodniku, opracowanym przez Stowarzyszenie Promocji Turystyki Konnej i Alternatywnej.

6.5. Agroturystyka

Na terenie powiatu szamotulskiego intensywnie rozwija się działalność agroturystyczna. Największe skupienie gospodarstw o tym profilu zlokalizowane jest na terenie gmin Wronki i Pniewy. Jest to forma turystyki, do której gmina Wronki ma bardzo dobre warunki przyrodniczo-krajobrazowe. Zlokalizowane na terenie gminy gospodarstwa agroturystyczne prezentują przeważnie wysoki poziom usług, w standardzie są przeważnie pokoje 2-3 osobowe z osobnym aneksem kuchennym i węzłem sanitarnym, pełne wyżywienie, ognisko lub grill. Najprężniejsze gospodarstwa to:

 „Na Maliniu” – gospodarstwo położone w Chojnie – Błota Małe 19, oferuje sprzedaż żywności wiejskiej. W gospodarstwie tradycyjny, różnorodny inwentarz. W pobliżu: kąpielisko w odległości 1,5 km oraz ośrodek jeździecki - 4 km.  „Na Koziołku” – Chojno Młyn 41, oferuje swoim gościom wędkowanie. Do kąpieliska i wypożyczalni sprzętu wodnego - 400 m, do ośrodka jeździeckiego - 3 km.  „Na Niedźwiedzie” – Chojno –Błota Małe 21, gospodarstwo wyposażone w jadalnię pod namiotami ogrodowymi, kabiny natryskowe, sanitariaty, kuchnię, plac zabaw (z huśtawką

98 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

zbudowaną przez skautów holenderskich), pole biwakowe i namiotowe, wypożyczalnię rowerów. Organizowane są wycieczki po okolicy. Do kąpieliska i wypożyczalni sprzętu wodnego - 1 km, ośrodka jeździeckiego - 4 km, centrum handlowego - 1 km.  „Dom nad Wodospadem” – położone w Chojnie Młyn 25 gospodarstwo powstało na stary młynie wodnym. Możliwe jest korzystanie z pontonu, łowienie pstrągów, postawienie przyczepy kempingowej lub namiotu. Gospodarstwo położone jest nad potokiem wpływającym do Warty z wyjściem na mały przepływowy zbiornik retencyjny. W dzień działa mała elektrownia wodna na własne potrzeby, w nocy woda spada z wysokości 4 m - bicze wodne. Organizowane są spływy pontonowe rzeką Wartą. 500 m powyżej znajduje się jezioro Pustelnia I klasy czystości.  „Wesoły Domek” – Chojno-Błota Wielkie 16, dodatkowe atrakcje to: wędzarnia, stawy hodowlane, wypożyczalnia rowerów, suszarnia na grzyby, wystawianie atestów na grzyby świeże i suszone, przejażdżki bryczką lub konno, sprzedaż kaczek i królików.  „Na Smugach” – Chojno Młyn 31a.  „Róża” – Obelzanki 13a, gospodarstwo wyposażone w boisko do siatkówki i małą kręgielnię, możliwość wypożyczenia rowerów górskich oraz rowerka wodnego, możliwość grzybobrania, wędkowania - w pobliżu łowiska pstrąga.  "Kasztanka" – Rzecin 32a, gospodarstwo położone jest w centrum Puszczy Noteckiej. Specjalność - wczasy w siodle, przejażdżki bryczką, grzybobranie, wędkowanie, uroczystości rodzinne i firmowe.  „Pod Lipami” – Pakawie 16, obiekt otoczony potężnymi lipami i dębami, tuż nad brzegiem Jeziora Pakawskiego. Gospodarstwo oferuje rowery wodne, dla wędkarzy, sprzęt i bogato zarybione jezioro, dla zapalonych rowerzystów - bazę rowerową oraz oznakowane trasy leśne.  „Agrohotel” – Karolewo 11a, do dyspozycji gości są rowery, strzelnica sportowa, teren rekreacyjny, piaskownica, quad.  Gospodarstwo Agroturystyczne – Genowefa i Marian Sobkowscy, Wartosław 1.  Gospodarstwo Agroturystyczne – Andrzej Szulc, Karolewo 17. W sumie na terenie gminy Wronki jest kilkanaście gospodarstw zajmujących się agroturystyką. Ta forma działalności bazuje głównie na wykorzystaniu piękna krajobrazu wiejskiego, uatrakcyjnianiu gościom pobytu udziałem w codziennych zajęciach w gospodarstwie, uczestnictwie lub obserwacji codziennej hodowli zwierząt i produkcji rolnej, wędkowaniu, grzybobraniu. Duży nacisk jest kładziony na atuty przyrodniczo- krajobrazowe, mniejszy – na wartości i elementy właściwe temu regionowi, takie jak:

99 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

prezentacja i udział w tradycyjnym rzemiośle artystycznym, w przygotowywaniu potraw regionalnych. Oferta ta powinna być cały czas rozszerzana i wzbogacana o charakterystyczne dla ziemi wronieckiej zwyczaje i elementy.

6.6. Sport, wypoczynek i rekreacja Miasto i gmina Wronki posiadają zadowalającą bazę rekreacyjno-sportową sprzyjającą uprawianiu sportu i rekreacji na szczeblu zwłaszcza lokalnym. Również naturalne warunki przyrodniczo-krajobrazowe w gminie (lasy, jeziora, rzeka Warta, wzgórza) stwarzają dobre warunki dla rekreacji i wypoczynku. Zainteresowania sportowe można rozwijać przede wszystkim w sekcjach piłki nożnej, bardzo spopularyzowanej, dzięki dobrym wynikom klubu „Amica Wronki”. Warunki naturalne oraz już stworzona baza o profilu sportowym i rekreacyjno-wypoczynkowym ma korzystne warunki do dalszego rozwoju.

6.6.1. Działalność sportowa

Miasto Wronki Na terenie miasta działają ośrodki sportowe o różnym profilu. Najważniejsze kluby i organizacje sportowe to:  Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Klub Sportowy AMICA Wronki - jest klubem sportowym działającym przy firmie Amica. Klub dysponuje dobrymi warunki do gry oraz treningu. Posiada stadion główny przy ulicy Leśnej z 3,5 tys. miejsc siedzących, Ośrodek Szkoleniowy w Popowie oraz luksusowy obiekt hotelowo-sportowy z zapleczem do szkolenia i regeneracji zawodników.  Międzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy „HERBERTUS” we Wronkach - powstał w 2004 roku przy Gimnazjum im. Z. Herberta. Klub organizuje pozalekcyjne zajęcia sportowe z lekkiej atletyki oraz z piłki siatkowej dla dzieci z różnych szkół.  Śródmiescie Wronki – klub piłkarski.  MKS Wronki – powstały w 2007 roku seniorski, wroniecki (miejski) klub piłkarski, który uczestniczy w sporcie kwalifikowanym. Klub w statucie ma zapisaną nie tylko działalność w piłce nożnej ale i np.: w tenisie ziemnym i biegach.  Klub Kręglarski "Dziewiątka" Wronki – działający przy nowo wybudowanej kręgielni we Wronkach. Obiekt jest również dostępny dla szkół, osób prywatnych oraz zorganizowanych grup z zakładów pracy.  Wroniecki Klub Karate – istnieje od jesieni 1982 roku, zajęcia prowadzone są w sali gimnastycznej Zespołu Szkół Zawodowych przy zakładzie „Spomasz”.

100 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Gmina Wronki Na terenie gminy Wronki działają następujące kluby sportowe i stowarzyszenia:  Klub jeździecki „Kopras” – powstał w 2007 r. przy firmie „Kopras” Sp. z o.o. w Szklarni. Na terenie klubu znajduje się padok, paśnik, plac do jazdy z przeszkodami, zagroda dla kucyków i warsztat kowalski.  Ludowy Klub Sportowy "Czarni" Wróblewo – powstała w 1947 r. obecnie IV-ligowa drużyna piłkarska, najwyżej uplasowany klub sportowy w powiecie szamotulskim.  Ludowy Zespół Sportowy „Warta” Wartosław – z A-klasowym zespołem piłkarskim.

6.6.2. Rekreacja i wypoczynek Gmina Wronki ze względu na dużą lesistość, urozmaicony krajobraz i liczne jeziora jest predysponowana do uprawiania przez mieszkańców i turystów rekreacji na powietrzu, w kontakcie z przyrodą. Najważniejszymi ośrodkami oferującymi zaplecze dla rekreacji są:

 Chojno – wyposażone w ośrodek wypoczynkowy „Wiatrak” o typowej dla lat 70-tych betonowej architekturze, liczne domki letniskowe nad jeziorem Radziszewskim, zlokalizowane nad jeziorem zaplecze w postaci restauracji, przebieralni i sanitariatów. Obecnie infrastruktura rekreacyjna pozostawia wiele do życzenia, budynki są w złym stanie technicznym, jedynie indywidualne budynki rekreacyjne są utrzymywane przez swych właścicieli w należyty sposób.  Jezioro Samołęskie – znajduje się na płd. od wsi Samołęż, na południowym brzegu zorganizowane zostało kąpielisko z przystanią żeglarską i domkami letniskowymi. Dodatkową atrakcją jest zarybianie jeziora karpiem, leszczem i linem.  Pożarowo – kąpielisko nad jeziorem Pożarowskim wraz z polem namiotowym.  Jezioro Rzecińskie okolone torfowiskiem z wieloma rzadkimi roślinami. Jezioro trudno dostępne, oddalone znacznie od siedzib ludzkich bez możliwości kąpania się. Jest od września 2006 r. objęte ochroną jako obszar Natura 2000 „Torfowisko Rzecińskie”. W jego pobliżu zlokalizowany jest ośrodek jeździecki oraz gospodarstwo agroturystyczne „Kasztanka”.

Rekreacji i wypoczynkowi sprzyja również działalność podmiotów nie będących klubami i stowarzyszeniami sportowymi, oferującymi komercyjne usługi dla mieszkańców gminy i turystów, należą do nich:  ogólnodostępne korty tenisowe we wsi Stróżki,  stanica Wodnej Drużyny Harcerskiej im. Floriana Marciniaka w Samołęży,

101 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

 Wiejski Dom Kultury w Chojnie,  liczne świetlice wiejskie, m.in. w: Biezdrowie, Ćmachowie, Głuchowie, Jasionnej, Kłodzisku, Marianowie, Starym Mieście, Wróblewie,  filie wronieckiej biblioteki publicznej w Biezdrowie i Nowej Wsi,  działające w ramach Wronieckiego Ośrodka Kultury na terenie miasta Miejsko-gminna Biblioteka Publiczna, wspomniane już Muzeum Regionalne oraz sala koncertowo-kinowa. Do form rekreacji weekendowej i „po pracy” zaliczyć należy również rodzinne ogrody działkowe, które skupiają się głównie w mieście: ROD im. 1000–lecia, ROD „Borek”, ROD im. B. Chrobrego, ROD im. T. Kościuszki, ROD im. W. Broniewskiego, ROD „Kolejarz”. Wykorzystywane przez mieszkańców w celach rekreacyjnych są również publiczne tereny zielone, place zabaw oraz boiska. W mieście tereny zielone skupiają się głównie w dolinie rzeki Warty na obszarach od ulicy Leśnej do Watry i z drugiej strony – za osiedlem Borek w stronę rzeki, położone w obszarach zalewanych wodami rzecznymi w czasie wezbrań. Obecnie są one wykorzystywane przede wszystkim jako tereny spacerowe. Jednak perspektywicznie mogą one rozwijać się jako tereny sportowo-rekreacyjne w zieleni, wzbogacając atrakcyjność miasta. Pozostałe tereny zielone służące rekreacji w mieście to skwer Cyryla Sroczyńskiego - przy ulicach Ratuszowej i Partyzantów, boiska przy ulicy Łąkowej i Dworcowej. Potencjalnym miejscem dla utworzenia obszaru rekreacyjnego jest również obecnie zdegradowany teren po byłej cegielni przy ulicy Nadbrzeżnej.

6.6.3. Drogi rowerowe

Poza szlakami rowerowymi zlokalizowanymi na obrzeżach wronieckiej części Puszczy Noteckiej, których jest niewiele na terenie miasta i gminy Wronki wydzielone drogi rowerowe praktycznie nie istnieją. Ruch rowerowy odbywa się w niezorganizowany sposób ulicami i chodnikami.

102 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

7. UWARUNKOWANIA ROZWOJU SYSTEMÓW TECHNICZNYCH

7.1. TRANSPORT I KOMUNIKACJA

7.1.1. Komunikacja drogowa - sieć transportowa na terenie miasta i gminy Wronki: Zgodnie z klasyfikacją obowiązującą od 1 stycznia 1999 roku, tj. po wprowadzeniu reformy administracyjnej kraju, przez miasto i gminę Wronki przebiegają następujące drogi: a) drogi wojewódzkie:

 droga wojewódzka nr 133 - Chełst - Borzysko-Młyn – Sieraków – Ryżyn - Chrzypsko Wielkie do drogi nr 186.

 droga wojewódzka nr 140 – o kierunku północ-południe, łączy drogę wojewódzką nr 182 i miejscowości Wronki, Jasionna, Krucz, Kiszkowo, aż do drogi wojewódzkiej nr 181.

 droga wojewódzka nr 143 – jest bardzo krótką, bo zaledwie 5-ciokilometrową drogą o położeniu równoleżnikowym z Wartosławia do Pierwoszewa i Wronek, gdzie łączy się z drogą wojewódzką nr 182.

 droga wojewódzka nr 145 – łączy Chojno-Wieś z drogą wojewódzką nr 182 na wysokości miejscowości Ćmachowo.

 droga wojewódzka nr 149 – biegnie w kierunku wschód-zachód, na wysokości jeziora Radziszewskiego rozpoczyna się od drogi wojewódzkiej nr 150, przez miejscowość Rzecin i łączy się na północ od Jasionnej z drogą wojewódzką nr 140, prawie w całości jej trasa zlokalizowana jest na terenie Puszczy Noteckiej.

 droga wojewódzka nr 150 – relacji Sieraków – Wronki, prowadzi równolegle do biegu rzeki Warty po jej północnej stronie, na jej trasie zlokalizowane są miejscowości Popowo, Chojno-Wieś oraz Bucharzewo i Bukowce (gmina Sieraków), obecnie wraz z odcinkiem na zachód od Wronek drogi wojewódzkiej nr 182, skupia na sobie duży ruch tranzytowy przez miasto Wronki w kierunku wschód-zachód.

 droga wojewódzka nr 182 – prowadzi z Sierakowa do Wronek i dalej w kierunku zachodnim do miejscowości Piotrowo (gmina Obrzycko), potem biegnie w kierunku północnym przez Klempicz, Lubasz, Czarnków do Ujścia, gdzie łączy się z drogą krajową nr 11.

103 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

 droga wojewódzka nr 184 – droga o dużym znaczeniu tranzytowym i dużym nasileniu ruchu kołowego, relacji Wronki – Ostroróg – Szamotuły – Przeźmierowo – Poznań. Obecnie przecina całe miasto Wronki w kierunku północ-południe.

 droga wojewódzka nr 186 – biegnie od drogi wojewódzkiej nr 184 na południowym krańcu gminy Wronki i łączy miejscowości Wierzchowin, Chrzypsko Wielkie (siedziba gminy) i Kwilcz (siedziba gminy), gdzie łączy się z drogą krajową nr 24. b) drogi powiatowe zlokalizowane na terenie miasta i gminy Wronki:

 droga powiatowa 1336P – granica pow. szamotulskiego i gminy Wronki – Rzecin (droga wojewódzka nr 149),

 droga powiatowa 1838P – Lubowo - Wartosław (droga wojewódzka nr 143),

 droga powiatowa 1839P – Pierwoszewo (droga wojewódzka nr 143) – Biezdrowo – Ćmachowo (droga wojewódzka nr 182),

 droga powiatowa 1840P – Ćmachowo (droga wojewódzka nr 182) – Marianowo (droga powiatowa nr 1841P)

 droga powiatowa 1841P – Nowa Wieś (droga wojewódzka nr 184) – Marianowo – Wierzchocin (droga wojewódzka nr 186)

 droga powiatowa 1842P – Wierzchocin (droga wojewódzka nr 186) – Głuchowo,

 droga powiatowa 1843P – Rzecin (droga wojewódzka nr 149) – Wronki (droga wojewódzka nr 150),

 droga powiatowa 1844P – Ćmachowo (droga wojewódzka nr 182) – Wróblewo (droga wojewódzka nr 186),

 droga powiatowa 1845P – Nowa Wieś (droga wojewódzka nr 184) – Samołęż – Ordzin (gmina Obrzycko) – Pęckowo (gmina Obrzycko) – Szamotuły (siedziba powiatu) łączy się z drogą wojewódzką nr 185,

 droga powiatowa 1895P – w mieście Wronki – ulica Mickiewicza – od ulicy Rzecznej do granicy miasta,

 droga powiatowa 1896P – w mieście Wronki – ulica Klasztorna – od ulicy Zwycięzców do Mickiewicza,

 droga powiatowa 1897P – w mieście Wronki – ulica Powstańców Wielkopolskich – od ulicy Poznańskiej do Sierakowskiej,

 droga powiatowa 1898P – w mieście Wronki – ulica Nowa – od ulicy Nowowiejska do Powstańców Wielkopolskich,

104 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

c) drogi gminne Na terenie miasta i gminy znajduje się 117 dróg administrowanych przez gminę w tym:

 48 dróg gminnych na terenie wiejskim wg Dziennika Urzędowego Województwa Pilskiego Nr 10 z dnia 30 września 1985 r., długość tych dróg wynosi 129 km. Obecnie tylko około 25 km, czyli niecałe 20% posiada nawierzchnię utwardzoną, w większości bitumiczną, reszta to drogi gruntowe.

Tabela 18. Zestawienie dróg gminnych na terenie wiejskim wg rodzaju nawierzchni jezdni. rodzaj nawierzchni twarda gruntowa

ulepszona nie ulepszona w tym

ogółem

kostka

żużlem

długość dróg na

terenie wiejskim

z z gruntu

brukowa

betonowa

naturalna

rodzimego

tłuczniowa

bitumiczna wzmocniona km km km km km km km km km 129,351 16,322 2,238 1,342 3,274 2,188 103,987 17,795 86,192 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego..,2008r.)

 69 dróg gminnych w mieście Wronki, zaliczonych do tej kategorii na podstawie uchwały Nr XIII/109/2004 Rady Miasta i Gminy Wronki z dnia 26 marca 2004r. w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg gminnych na terenie miasta Wronki, opublikowanej w Dzienniku Urzędowym Województwa Wielkopolskiego nr 59 poz. 1351 z dnia 30 kwietnia 2004r. Długość tych dróg wynosi 34 km. Wg stanu z 2004r. na terenie miasta nawierzchnię utwardzoną (w przeważającej części bitumiczną) posiada 25 km, tj. około 72% wszystkich ulic.

Tabela 19. Zestawienie ulic w mieście Wronki wg rodzaju nawierzchni jezdni. rodzaj nawierzchni twarda gruntowa

ulepszona nie ulepszona w tym

a a

długość ulic

gruntu

kostka

żużlem

żwirowa

brukowa

betonowa betonowa

naturaln

rodzimego

tłuczniowa

bitumiczna wzmocniona km km km km km km km km km 34,431 21,856 1,202 0,814 0,572 0,404 0,018 1,562 8,003 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego..,2008r.)

105 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Zgodnie z w/w uchwałą na terenie miasta Wronki do dróg administrowanych przez gminę należą ulice: Wierzbowa (dł. 0,367km), Ogrodowa (dł. 0,745km), Dębowa (dł. 0,592km), Gajowa (dł. 0,175km), Zacisze (dł. 0,654km), Sosnowa (dł. 0,140km), Świerkowa (dł. 0,281km), Brzozowa (dł. 0,132km), Topolowa (dł. 0,344km), Klonowa (dł. 0,122km), Łąkowa (dł. 1,020km), Jaworowa (dł. 0,226km), Bukowa (dł. 0,158km), Pogodna (dł. 0,189km), Grabowa (dł. 0,117km), Rolna (dł. 0,425km), Łowiecka (dł. 0,450km), Piaskowa (dł. 0,680km), Nadbrzeżna (dł. 1,028km), Nadwarciańska (dł. 0,402km), Leśna (dł. 0,380km), Garncarska (dł. 0,201km), Podgórna (dł. 0,088km), Szpitalna (dł. 0,074km), Wodna (dł. 0,112km), Rzeczna (dł. 0,436km), Zwycięzców (dł. 0,100km), Szkolna (dł. 0,082km), Kościuszki (dł. 0,212km), Rynek, Kościelna (dł. 0,136km), Kręta (dł. 0,133km), Krótka (dł. 0,065km), Plac Wolności (dł. 0,383km), Spokojna (dł. 0,098km), Dr Ignacego Ziemniaka (dł. 0,192km), Ratuszowa (dł. 0,158km), Niepodległości (dł. 0,517km), Partyzantów (dł. 0,478km), Lipowa (dł. 0,163km), Polna (dł. 0,478km), Towarowa (dł. 1,145km), Warzywna (dł. 0,174km), Sadowa (dł. 0,158km), Działkowa (dł. 0,814km), Graniczna (dł. 0,091km), Aleja Wyzwolenia (dł. 1,050km), Piękna (dł. 0,326km), Wiatraczna (dł. 0,072km), Radosna (dł. 0,347km), Wspólna (dł. 0,238km), Wiosenna (dł. 0,140km), Ukośna (dł. 0,208km), Jaśminowa (dł. 0,055km), Zaułek (dł. 0,064km), Kwiatowa (dł. 0,140km), Różana (dł. 0,260km), Kameliowa (dł. 0,073km), Azaliowa (dł. 0,218km), Morelowa (dł. 0,580km), Jabłoniowa (dł. 0,292km), Wiśniowa (dł. 0,451km), Orzechowa (dł. 0,276km), Czereśniowa (dł. 0,342km), Słoneczna (dł. 0,246km), Prasłowiańska (dł. 0,520km), Cienista (dł. 0,335km), Os. Słowiańskie (dł. 0,522km), Dworcowa (dł. 01,471km). Sieć drogowa ulic administrowanych przez gminę w mieście jest wystarczająca w stosunku do istniejącego zainwestowania i nie stwarza barier dla dalszego rozwoju zagospodarowania przestrzennego miasta Wronki. Utrudnieniem komunikacyjnym jest natomiast brak połączeń przez Wartę części północnej i południowej miasta. We Wronkach funkcjonuje tylko jeden most, który obciążony jest całym ruchem pieszym oraz kołowym w kierunku północ-południe zarówno osobowym jak i ciężarowym w skali regionalnej. Najważniejsze problemy komunikacyjne gminy to: zły stan dróg na terenie gminy, brak obwodnicy, brak połączenia pieszego prawo i lewobrzeżnej części miasta, występowanie kolizyjnych przejazdów,

106 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

brak miejsc parkingowych. (Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Wronki na lata 2008 – 2015)

7.1.2. Komunikacja kolejowa Linia kolejowa E 59 − przechodząca przez miasto Wronki stanowi istotny element krajowej sieci kolejowej i odgrywa ogromną rolę w transporcie pasażerskim i towarowym. Za jej pośrednictwem odbywa się transport towarowy pomiędzy Bałtykiem a państwami Europy Środkowej i Bałkanami. Linia kolejowa E59 jest odcinkiem międzynarodowego ciągu transportowego z Malmö i Ystad przez Świnoujście − Szczecin − Poznań − Wrocław − Chałupki do granicy państwa (kierunek północny-wschód − południowy-zachód) i dalej do Wiednia i Budapesztu. Jest dwutorowa zelektryfikowana. Pociągi po tej trasie jeżdżą z prędkością 100 – 120 km/h, jednak przy obecnym stanie technicznym torów konieczne jest częste ograniczenie prędkości. Trasa jest objęta umową europejską AGC o głównych międzynarodowych liniach kolejowych. Objęcie umową w ramach Unii Europejskiej umożliwia korzystanie z dofinansowania, a co za tym idzie sukcesywną modernizację dla osiągnięcia odpowiednich standardów sieci kolejowej na terytorium Polski w transeuropejskim systemie kolei dużych prędkości i transeuropejskim systemie kolei konwencjonalnej.

Rys. 19. Przebieg linii kolejowej E59 na terenie Polski

kolejowe przejścia graniczne

węzły kolejowe

krzyżujące się linie klejowe

linia kolejowa E59

Źródło: opracowanie na podstawie danych i rysunków ze strony: http://www.plk-sa.pl/inwestycje/przygotowanie- inwestycji/projekty-2004-2006/linia-e-59/

Podstawowe bezpośrednie połączenia kolejowe dla komunikacji osobowej dostępne z miasta Wronki prowadzą do: Poznania, Łodzi, Szczecina, Wrocławia, Krzyża, Gorzowa,

107 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Przemyśla, Terespola, Warszawy, Zbąszyna, Zielonej Góry, Zamościa, Lublina, Świnoujścia, Katowic, Krakowa i jest to około 70 pociągów w ciągu doby.

7.1.3. Komunikacja autobusowa Transport publiczny realizowany jest przede wszystkim przez Przedsiębiorstwo PKS w Pile, Wałczu i Poznaniu oraz Krajową Spółdzielnię Komunikacyjną w Poznaniu. Na terenie gminy znajduje 14 przystanków autobusowych oraz dworzec PKS w mieście Wronki w sąsiedztwie dworca kolejowego. Z Wronek można dostać się bezpośrednim połączeniem między innymi do Poznania (3 połączenia dziennie), Piły (14 połączeń dziennie), Czarnkowa (18 połączeń dziennie), Szamotuł (18 połączeń dziennie), Sierakowa (20 połączeń dziennie), Międzychodu (10 połączeń dziennie), Obrzycka (2 połączenia dziennie), Ostroroga (18 połączeń dziennie), Trzcianki (2 połączenia dziennie), Trzemeszna (2 połączenia dziennie). Publiczny transport autobusowy ciąży wyraźnie w stronę Poznania, prócz docelowych połączeń funkcjonuje kilkanaście dziennie pośrednich, przesiadkowych kursów przez Szamotuły, Sieraków lub Międzychód. Transport autobusowy, pokrywa w znaczącym stopniu popyt na usługi przewozowe w obrębie lokalnego - gminnego zapotrzebowania. Realizowane są połączenia w obrębie gminy Wronek z Chojnem, Ćmachowem, Jasionną, Kłodziskiem, Nową Wsią, Obelżankami, Popowem, Smolnicą, Starym Miastem i Wróblewem. Ponadto na terenie miasta Wronki działają trzy firmy zajmujące się transportem osobowym i wynajmem autokarów.

7.2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

7.2.1. Sieć wodociągowa Właścicielem infrastruktury wodociągowej na terenie Miasta Wronki jest Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o., natomiast na terenie Gminy Wronki właścicielem infrastruktury wodociągowej jest Gmina Wronki. Przedsiębiorstwo eksploatuje 16 studni głębinowych, 7 stacji wodociągowych, 116 km sieci rozdzielczej i 42 km przyłączy wodociągowych. Większość miejscowości jest zwodociągowania, w tym wszystkie miejscowości na lewym brzegu Warty. W prawobrzeżnej części gminy małe miejscowości posiadają własne ujęcia wody. W miejscowości Chojno-Wieś w wyniku przeprowadzonej modernizacji ujęcia wody, jest ona doprowadzana do ośrodka wypoczynkowego nad Jeziorem Radziszewskim i rozprowadzona po zwartym terenie zabudowy wsi Chojno. Sieciowy system dostaw wody

108 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

nie obejmuje miejscowości: Obelzanki, Jasionna, Rzecin, Nadolnik, Piła, Kraków. Większość odbiorców wody zlokalizowana jest w obszarze miejskim gminy (57,5%). Woda, która dostarczana jest odbiorcom ze stacji uzdatniania wody spełnia wymagania określone w przepisach określonych prawem polskim oraz Unii Europejskiej. Stan techniczny sieci jest bardzo zróżnicowany, 16,3 km wykonana jest z rur azbestowo-cementowych (Program Ochrony Środowiska, 2008r.)

7.2.2. Kanalizacja sanitarna i deszczowa Miasto oraz Gmina Wronki nie posiadają prawidłowo funkcjonującego systemu kanalizacyjnego. System kanalizacyjny Wronek cechuje wysoki stopień dekapitalizacji i przestarzałość rozwiązań. Sieć kanalizacyjna na terenie miasta rozdrobniona jest między 11 niezależnych, nie powiązanych ze sobą systemów. Zbudowana jest z odcinków kanalizacji: sanitarnej, deszczowej oraz ogólnospławnej. Spośród ww. rodzajów kanalizacji największy udział, tj. 52,7 % stanowi kanalizacja ogólnospławna. Sieć kanalizacji sanitarnej odprowadza zaledwie 33% ścieków miejskich do 4 oczyszczalni mechaniczno – biologicznych zlokalizowanych we Wronkach tj. oczyszczalni ścieków na Os. Borek o przepustowości

Qd śr = 800 m3/d, oczyszczani ścieków „Ogrody” o przepustowości Qd śr = 100 m3/d, oczyszczalni ścieków Fabryki Kuchni Amica o przepustowości Qd śr =100 m3/d i oczyszczani

ścieków Zakładu Karnego o przepustowości Qd śr = 400 m3/d. Oczyszczalnia ścieków na Os. Borek nie spełnia wymogów określonych w przepisach krajowych i UE i wymaga modernizacji oraz rozbudowy, która umożliwi przyjęcie ścieków z rozbudowanego systemu kanalizacji sanitarnej. Oczyszczalnia ścieków „Ogrody” nie spełnia parametrów określonych w przepisach krajowych i UE i przewidziana jest do likwidacji. Oczyszczalnie ścieków Fabryki Kuchni Amica i Zakładu Karnego nie spełniają wymogów pod względem jakości ścieków oczyszczonych określonych w przepisach krajowych i unijnych. Po rozbudowie oczyszczalni ścieków na Os. Borek obie oczyszczalnie przewidziane są do likwidacji. Pozostała część ścieków trafia bezpośrednio do rzeki Warty będącej dopływem rzeki Odry. Zrzut ścieków odbywa się za pośrednictwem 8 wylotów skierowanych do rzeki (poza wylotami z istniejących oczyszczalni).

109 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Tabela 20. Oczyszczalnie ścieków w gminie Wronki właściciel rodzaj oczyszczalni zdolność przerobowa Przedsiębiorstwo Komunalne Mechaniczno-biologiczna 2 x 800 m3 / dobę Sp. z o.o. (os. Borek) WS 400 Przedsiębiorstwo Komunalne Mechaniczno-biologiczna 2 x 100 m3 / dobę Sp. z o.o (ul. Morelowa) MU 50 Przedsiębiorstwo Komunalne Mechaniczno-biologiczna 300 m3 / dobę Sp. z o.o (ul. Nadbrzeżna) MS 300 Mechaniczno-biologiczna Zakład Karny 400 m3 / dobę WS - 400 Mechaniczno-biologiczna Amica Wronki S.A. 100 m3 / dobę MU - 100 Zakłady Przemysłu Ziemniaczanego Zetpezet Mechaniczno-biologiczna 24 m3 / dobę Sp o.o. Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego..,2008r.

Na terenie obszaru wiejskiego gminy Wronki nie istnieje sieć kanalizacyjna. Gospodarstwa domowe wyposażone są w zbiorniki bezodpływowe (szamba). Ścieki gromadzone w zbiornikach bezodpływowych dowożone są okresowo wozami asenizacyjnymi do punktu zlewczego zlokalizowanego w istniejącej oczyszczalni ścieków na Os. Borek we Wronkach. Przestarzały system kanalizacyjny w mieście oraz brak skanalizowania obszaru wiejskiego stanowią źródło zanieczyszczeń dla środowiska naturalnego w tym dla zlewni rzeki Warty oraz ujęć wód podziemnych.

Tabela 21. Istniejące sieci kanalizacji sanitarnej i ogólnospławnej: Długość sieci Sieć tranzytowa % Miejscowość (km) (km) skanalizowania 95,83 % Miasto Wronki 21,70 0 (w tym: ogólnospławnej - 73,75%, sanitarnej - 12,08%) Gmina Wronki 0 0 0 95,83 % RAZEM 21,70 0 (w tym: ogólnospławnej - 73,75%, sanitarnej - 12,08%) Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego..,2008r.

7.2.3. Energia elektryczna

Gmina Wronki posiada bardzo korzystne położenie w sieci energetycznej regionu zapewniające wysoką pewność dostaw energii elektrycznej. Na terenie gminy zlokalizowane są odcinki linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia WN – 110 kV zasilane wielokierunkowo z GPZ Wronki relacji: Wronki - Drawski Młyn, Wronki – Pniewy, Wronki

110 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

– Szamotuły i Wronki – Czarnków. Istniejący stan linii napowietrznych wysokiego napięcia oraz GPZ pokrywa docelowe potrzeby miasta. (Brol R., Przybyła Z., Głuszczuk D., Wański J., „Strategia rozwoju miasta i gminy Wronki. Diagnoza układu lokalnego.”, Wrocław 1998 r.) Zaopatrzenie w energię elektryczną nie stanowi bariery rozwojowej dla miasta. Stan urządzeń technicznych określono jako dość dobry, tylko niektóre linie napowietrzne SN – 15 kV oraz nn – 0,4 kV powiązane z istniejącymi sieciami niskiego napięcia SN/nn i stacjami transformatorowymi wymagają remontu i rozbudowy. Według informacji uzyskanych w Rejonie Energetycznym oraz na podstawie danych zawartych w „ Planie Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Wronki na lata 2008 – 2015” ww. stan zaspokaja w pełni potrzeby miasta i gminy w zakresie dostaw prądu GPZ Wronki. ENEA Operator Sp. z o.o. wykonuje przyłącza do indywidualnych odbiorców. Inwestycje są realizowane w oparciu o złożone wnioski wraz z dokumentacją formalno – prawną i projektami. Nikłe prawdopodobieństwo strat gospodarczych wywołanych przerwami w dostawach energii elektrycznej wyznacza wysoką jakość lokalizacji działalności produkcyjnej, usługowej oraz funkcji mieszkaniowych w obszarze miasta Wronki. Na terenie gminy Wronki nie ma i nie przewiduje się nowych obiektów elektroenergetycznych ( stacji i linii o napięciu 400 kV i 220 kV) krajowej sieci przesyłowej, których właścicielem są Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA. Teren gminy na obszarze znajdującym się na południe od miasta Wronki, w rejonie miejscowości Nowa Wieś, Marianowo, Samołęż, Oporowo – Huby wykazuje szereg kryteriów, pozwalających na zlokalizowanie inwestycji budowy zespołu elektrowni wiatrowych. Są to bardzo dobre warunki wiatrowe, stacja elektroenergetyczna 110/15 kV położona w niewielkiej odległości (GPZ Wronki), skupiona zabudowa oraz niewielkie zalesienie w tej części gminy.

7.2.4. Gaz.

Na podstawie danych z „Planu Rozwoju Lokalnego Miasta i gminy Wronki na lata 2008 – 2015” – dostawcą gazu na terenie gminy Wronki jest Wielkopolski Operator Systemu Dystrybucyjnego Sp. z o.o. w Poznaniu. Dystrybucja gazu odbywa się na terenie miasta Wronki i wsi Nowa Wieś. Wg stanu na koniec 2006 r. długość gazociągów średniego ciśnienia (bez przyłączy) w gminie wynosi 27,8 km, natomiast 18 km samych przyłączy. Liczba użytkowników gazu wynosi 399.

111 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Na terenie gminy funkcjonuje 5 stacji gazowych. Znajdują się takie obiekty sieci gazowej wysokiego ciśnienia jak: Gazociąg DN 150 odbiornik Wronki wybudowany w 1998 r. oraz stacja gazowa wysokiego ciśnienia Wronki o przepustowości 15.000 m³/ h wybudowana w 1998 r. Wobec istniejącego gazociągu oraz stacji gazowej obowiązują warunki techniczne jakim powinny odpowiadać sieci gazowe zgodnie z przepisami odrębnymi. Poza tym w strefie pasa gazociągu istnieje konieczność zachowania pasa eksploatacyjnego o szerokości 6,0 m (po 3,0 m na stronę), w pasie tym obowiązuje bezwzględny zakaz nasadzeń drzew.

Tabela 22. Zestawienie poszczególnych odbiorców gazu gospodarstwa domowe pozostali w tym (rolnictwo, przemysł i ogółem ogółem ogrzewający usługi handel łowiectwo, budownictwo mieszkania leśnictwo, rybactwo) 1=2+4+5+6+7 2 3 4 5 6 7 399 346 262 18 31 0 4 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Wronki na lata 2008 - 2015; Wronki 2008

Tabela 23. Wolumen sprzedaży paliwa gazowego gospodarstwa domowe pozostali w tym (rolnictwo, ogółem przemysł ogółem ogrzewający usługi handel łowiectwo, (w tys. m3) i budownictwo mieszkania leśnictwo, rybactwo) 1=2+4+5+6+7 2 3 4 5 6 7 6 945,0 472,9 381,0 5977,8 459,3 - 35,0 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Wronki na lata 2008 - 2015; Wronki 2008

Miasto i gmina Wronki jest objęta zatwierdzonym przez Urząd Regulacji Energetyki „Planem Rozwoju Operatora Gazociągów Przesyłowych Gaz – System S.A. na lata 2006 – 2008”, który nie zakłada rozbudowy przesyłowej sieci gazowej wysokiego ciśnienia. Największymi odbiorcami paliwa gazowego są : Amica Wronki S.A., Spomasz – Wronki Sp. z o.o., PROFI ENAMEL Marek Jankowski, Przedsiębiorstwo komunalne Sp. z o.o. oraz Spółdzielnia Mieszkaniowa „Stróżki” we Wronkach.

7.2.5. Ciepło

Gospodarka cieplna na terenie Gminy Wronki ma charakter zdecentralizowany. Podstawowymi źródłami zaopatrzenia gminy w energię cieplną są:

112 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

 kotłownia przedsiębiorstwa Amica Wronki S.A., obejmująca zasięgiem jedynie część powierzchni miasta, pokrywająca zapotrzebowanie zakładu, części wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego oraz obiektów użyteczności publicznej,  kotłownie indywidualne, wybudowane dla potrzeb budynków mieszkalnych lub użyteczności publicznej,  kotłownie wolnostojące, wykorzystywane dla potrzeb przemysłu,  paleniska indywidualne. Administratorem miejskiej sieci cieplnej jest Przedsiębiorstwo Komunalne Spółka z o.o. we Wronkach. Podstawowym źródłem ciepła w zintegrowanym układzie ciepłowniczym jest kotłownia Amica Wronki S.A., zlokalizowana przy ul. Mickiewicza 52. Kotłownia o łącznej mocy 32 MW obejmuje swoim zasięgiem jedynie Osiedle Staszica, Słowackiego, Borek i Mieszka I, oraz ulice Polną, Zwycięstwa, Partyzantów, R. Luksemburg, Chrobrego, oraz niektóre obiekty użyteczności publicznej (Dom Kultury, Szkoły, Kino, Kręgielnia, Ośrodek Zdrowia). Pozostała część miasta korzysta z ciepła wytwarzanego w kotłowniach indywidualnych. Rodzaj i długość sieci ciepłowniczej w mieście Wronki przedstawia poniższa tabela.

Tabela 24. Sieć ciepłownicza w gminie Wronki, stan na 2008 r.

średnica długość [m] w tym

[mm] ogółem sieć preizolowana sieć inna w gruncie w kanałach na estakadzie DN 250 260 - 260 - DN 200 222 - 222 - DN 150 481 181 300 - DN 125 978 - 692 286 DN 100 498 431 67 - DN 80 662 - 662 - DN 65 575 103 331 141 DN 50 842 259 583 - DN 40 259 63 196 - DN 32 73 17 56 - DN 25 128 124 4 - DN 20 30 30 - - RAZEM 5008 1208 3373 427

Źródło: Opracowanie na podstawie danych Przedsiębiorstwa Komunalnego Sp. z o. o., Wronki 2008.

113 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Układ rozprowadzający energię cieplną o długości 5008 m składa się w dominującej części z sieci cieplnej podziemnej prowadzonej w tzw. kanałach łupinowych oraz sieci preizolowanej w gruncie (odpowiednio 3373 m i 1208 m). Jedynie 427 m sieci ułożono na estakadzie. Średnice zastosowanych rurociągów zamykają się w przedziale od 20 do 250 mm. Wydajność sieciowych urządzeń ciepłowniczych nie pokrywa bieżących potrzeb odbiorców.

7.2.6. Telekomunikacja i systemy informatyczne

Teren gminy Wronki obsługiwany jest przez Telekomunikację Polską S.A. oraz przez innych operatorów sieci telekomunikacyjnych w zakresie sieci telefonicznej, telefaksowej i sieci transmisji danych. Na terenie gminy dostępna jest telefonia bezprzewodowa GSM (we wszystkich możliwych systemach). Wszystkie firmy telekomunikacyjne oferują możliwość dostępu do Internetu przewodowo lub bezprzewodowo. Działają również firmy świadczące usługi dostępu do Internetu drogą radiową. Na terenie Wronek prowadzi również działalność telewizja kablowa "AS Azart" z siedzibą w Pile, oraz „RONI” z siedzibą we Wronkach, umożliwiająca zarówno korzystanie z oferty cyfrowej telewizji satelitarnej jak i dostępu do Internetu i telefonu.

7.2.7. Gospodarka odpadami

Gospodarka odpadami na terenie miasta i gminy Wronki prowadzona jest zgodnie z przepisami ustawy o odpadach, gminnym programem gospodarki odpadami oraz ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i wydanym na jej podstawie Regulaminem utrzymania czystości i porządku na terenie miasta i gminy Wronki. Regulamin wskazuje rodzaje urządzeń do gromadzenia odpadów, ich rozmieszczanie oraz zasady usuwania odpadów komunalnych z nieruchomości. Nakłada także obowiązek selektywnej zbiórki odpadów. Według Przedsiębiorstwa Komunalnego 95 % mieszkańców na terenie miasta objętych jest zorganizowanym systemem zbiórki odpadów, brak jest natomiast szczegółowych danych odnośnie mieszkańców wsi (Kokowski J., Siwiński A, Poznań 2004). Gospodarkę odpadami w gminie Wronki realizuje Zakład Handlowo – Usługowy „SANUS” odpowiedzialny za wywóz nieczystości stałych z terenu miasta i gminy, oraz Spółdzielnia Usług Rolniczych Ćmachowo odpowiedzialna za oczyszczanie ulic i parków. Z chwilą zamknięcia składowiska w Samołeżu w roku 2002, odpady deponowane są na terenie sąsiedniej gminy na wysypisku odpadów komunalnych Wieleń-Marianowo zarządzane przez Przedsiębiorstwo Komunalne

114 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

„Noteć” Spółka z o. o. w Wieleniu (powiat czarnkowsko-trzcianecki) w Kamionce (powiat chodzieski) oraz w Kórniku (powiat poznański) Na terenie gminy ustawione są pojemniki na odpady stałe typu SM 110 l (200 sztuk), 240 l, SM 1100 l (100 sztuk) oraz KP5, KP7, KP30 (po kilka sztuk). Pojemniki te są w przeważającej mierze własnością mieszkańców, którzy zakupili je w punktach sprzedaży bądź też odkupili od firmy „SANUS”. Kontenery KP są wynajmowane nieodpłatnie przez firmę „SANUS”. Na terenie miasta odbiór odpadów zmieszanych w spółdzielniach i przedsiębiorstwie komunalnym odbywa się 1-2 razy w tygodniu, według ustalonego przez Zakład Komunalny harmonogramu. Na terenie całej gminy rozmieszczone są pojemniki w systemie „donoszenie”, które w całości są własnością Urzędu Miasta i Gminy Wronki, w tym 58 na terenie miasta i 67 pojemników na terenach wiejskich. Pojemniki na szkło są wykonane z blachy i posiadają pojemność 110 l. Pojemniki na tworzywa sztuczne wykonane są z siatki o pojemności 1,5 m3. Zbiórka selektywna jest całkowicie bezpłatna dla mieszkańców gminy. Zebrane surowce należą do gminy natomiast gmina za wywóz płaci firmie „SANUS”. Przerób i stabilizacja osadów ściekowych odbywa się na terenie Przedsiębiorstwa Komunalnego we Wronkach. Celem neutralizacji, osady ściekowe są w niezbędnej ilości wapnowane oraz umieszczane na stosownie przygotowanych powierzchniach gdzie poddawane są procesowi kompostowania, a następnie wykorzystywane są do rekultywacji komunalnych terenów zielonych. Do końca 1998 osady były składowane na wysypisku w Samołężu. Od roku 1999 do 2002 w całości osady wykorzystano w rekultywacji tego składowiska.

115 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

CZĘŚCIOWA ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA WRONKI W REJONIE UL. MICKIEWICZA

CZĘŚĆ I

UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Wronki, 2012

116 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

1. PRZEDMIOT I PODSTAWA OPRACOWANIA ...... 118 2. UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 118 2.1. Dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenu ...... 118 2.2. Stan ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony ...... 119 2.3. Stan środowiska, w tym stan rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego ...... 119 2.4. Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej ...... 119 2.5. Warunki i jakość życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia ...... 119 2.6. Zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia ...... 120 2.7. Potrzeby i możliwości rozwoju gminy ...... 120 2.8. Stan prawny gruntów ...... 120 2.9. Występowanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych...... 120 2.10. Występowanie obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych ...... 120 2.11. Występowanie udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych…………………...... 120 2.12. Występowanie terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych ...... 121 2.13. Stan systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami ...... 121 2.14. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych ...... 121 2.15. Wymagania dotyczące ochrony przeciwpowodziowej ...... 121

117 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

1. PRZEDMIOT I PODSTAWA OPRACOWANIA Przedmiotem opracowania jest częściowa zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Wronki, w rejonie ul. Mickiewicza, zatwierdzonego uchwałą Rady Miasta i Gminy Wronki nr XLIII/325/2010 Rady Miasta i Gminy Wronki z dnia 30 czerwca 2010 r., zwanej dalej „zmianą Studium”. W celu przeprowadzenia zmiany Studium, Rada Miasta i Gminy Wronki podjęła uchwałę nr XV/134/2012 z dnia 25 stycznia 2012 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia częściowej zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Wronki w rejonie ulicy Mickiewicza. Podstawą prawną sporządzenia częściowej zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 poz. 647 tekst jednolity). Niniejsza częściowa zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Wronki w rejonie ulicy Mickiewicza jest uzupełnieniem i aktualizacją zapisów obowiązującego Studium o pojedyncze ustalenia, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zakres opracowania projektu częściowej zmiany Studium zgodny jest z art. 10 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 poz. 647 tekst jednolity) oraz rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118, poz. 1233).

2. UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 2.1. Dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenu Zmiana Studium obejmuje obszar o powierzchni około 5110 m2, położony w centrum miejscowości Wronki. Południową granicę terenu stanowi teren Zakładu Karnego we Wronkach, od strony północnej teren ograniczony jest ulicą Mickiewicza. Od strony zachodniej obszar sąsiaduje z ujęciem wody, a od strony wschodniej teren sąsiaduje natomiast ze stacją benzynową. Teren objęty zmianą Studium jest zabudowany dwoma zblokowanymi ze sobą budynkami usługowymi. W chwili obecnej realizowany jest trzeci budynek usługowy. Budynki te zostały zrealizowane w oparciu o zmianę miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Wronki uchwaloną uchwałą Nr XX/133/96 Rady Miasta i Gminy

118 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Wronki z dnia 29 sierpnia 1996 roku. Pozostała część terenu jest nieużytkowana i niezagospodarowana. Na analizowanym terenie zlokalizowana jest infrastruktura o znaczeniu lokalnym, w tym sieć wodociągowa oraz podziemna linia elektroenergetyczna niskiego napięcia. Ponadto w sąsiedztwie terenu objętego zmianą Studium zlokalizowane zostało ujęcie wód podziemnych.

2.2. Stan ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony Istotna z punktu widzenia projektowanej zmiany studium jest ochrona istniejącego ujęcia wód podziemnych oraz infrastruktury wodociągowej, ponadto ważne jest również zachowanie ciągłości typu i formy zabudowy usługowej. Proponowany sposób zagospodarowania powinien również uwzględnić uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne.

2.3. Stan środowiska, w tym stan rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego

Na obszarze objętym opracowaniem występują grunty orne klasy bonitacyjnej RV oraz grunty zabudowane typu Bi – inne tereny zabudowane (według Ewidencji Gruntów i Budynków).

2.4. Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej Teren objęty zmianą Studium zlokalizowany jest w sąsiedztwie zabytkowego układu urbanistycznego miasta Wronki wpisanego do rejestru zabytków przez Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków pod numerem rejestru 2266/a z dnia 03.12.1992 r. oraz w bezpośrednim sąsiedztwie zakładu karnego.

2.5. Warunki i jakość życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia Warunki i jakość życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia determinowane są przede wszystkim przez sąsiedztwo drogi powiatowej (ul. Mickiewicza). Droga ta jest wyposażona zarówno w oznakowane przejścia dla pieszych jak i chodniki oddzielone od jezdni pasem zieleni, w związku z tym nie wpływa ona negatywnie na warunki i jakość życia mieszkańców.

119 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Ponadto na terenie objętym opracowaniem nie występują sieci i obiekty infrastruktury technicznej mogące negatywnie oddziaływać na mieszkańców miejscowości Wronki.

2.6. Zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia Główne zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia mogą wynikać ze zdarzeń losowych (np. pożarów, awarii i wypadków, związanych z urządzeniami infrastruktury technicznej, jak również silnymi wiatrami).

2.7. Potrzeby i możliwości rozwoju gminy Udostępnienie nowych terenów pod zabudowę usługową jest odpowiedzią na widoczny wzrost zainteresowania terenami o ww. funkcjach. Położenie terenu w centrum miejscowości Wronki oraz jego uwarunkowania pozwalają na podejmowanie działań, które stwarzają możliwości do dynamicznego rozwoju, dostosowując zmiany do aktualnych potrzeb miasta. 2.8. Stan prawny gruntów Przeważająca część terenu objętego zmianą studium stanowi własność gminy Wronki (działka nr ewid. 1440/4), natomiast pozostałe trzy działki ewidencyjne tj. 1440/1, 1440/2, 1440/3 stanowią własność prywatną.

2.9. Występowanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych W odniesieniu do obiektów zabytkowych podlegających ochronie prawnej obowiązują ustalenia zawarte w pkt. 2.4. Ponadto na terenie objętym zmianą Studium nie występują inne obiekty i tereny chronione na podstawie przepisów odrębnych.

2.10. Występowanie obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych Na terenie objętym zmianą Studium nie występują obszary naturalnych zagrożeń geologicznych.

120 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

zanieczyszczenia antropogeniczne nie mogą stanowić zagrożenia dla wód podziemnych. Ponadto, na terenie objętym zmianą Studium, nie występują udokumentowane złoża kopalin.

2.12. Występowanie terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych Na terenie objętym zmianą Studium nie występują tereny górnicze wyznaczone na podstawie przepisów odrębnych.

2.13. Stan systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami Dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki wodno-ściekowej oraz gospodarki odpadami, dla miasta i gminy Wronki został opracowany Program Ochrony Środowiska powiatu Szamotulskiego oraz Regulamin Utrzymania Czystości i Porządku na terenie Miasta i Gminy Wronki. Przez obszar objęty zmianą studium przebiega wyłącznie infrastruktura o znaczeniu lokalnym zlokalizowana wzdłuż drogi powiatowej.

2.14. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych Ustalenia Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego uchwalonego w dniu 26 kwietnia 2010 r. przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego uchwałą nr XLVI/690/10, zaliczają obszar gminy Wronki do strefy intensywnej gospodarki rolnej (część południowa) i do strefy rolno – leśnej (część północna) Wielkopolski. Obszar gminy położony jest również w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego w granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 146 – „Subzbiornik Jezioro Bytyńskie – Wronki - Trzciel”.

2.15. Wymagania dotyczące ochrony przeciwpowodziowej Na terenie objętym zmianą Studium nie występują uwarunkowania wynikające z wymagań dotyczących ochrony przeciwpowodziowej.

121 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

CZĘŚCIOWA ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI W ZAKRESIE TERENÓW POŁOŻONYCH W REJONIE ULICY MICKIEWICZA W MIEŚCIE WRONKI ORAZ W OBRĘBIE MIEJSCOWOŚCI STRÓŻKI I STARE MIASTO

CZĘŚĆ I UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Wronki, 2015 r.

122 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Spis treści:

1. PRZEDMIOT I PODSTAWA OPRACOWANIA ...... 124 2. UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 124 2.1. Dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenu...... 124 2.2. Stan ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony ...... 125 2.3. Stan środowiska, w tym stan rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego oraz rekomendacje i wnioski zawarte w audycie krajobrazowym lub określne przez audyt krajobrazowy granice krajobrazów priorytetowych ...... 125 2.4. Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej ...... 127 2.5. Warunki i jakość życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia ...... 128 2.6. Zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia ...... 128 2.7. Potrzeby i możliwości rozwoju gminy ...... 128 2.8. Stan prawny gruntów ...... 128 2.9. Występowanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych ...... 128 2.10. Występowanie obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych ...... 128 2.11. Występowanie udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych ...... 128 2.12. Występowanie terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych ...... 129 2.13. Stan systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami ...... 129 2.14. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych ...... 129 2.15. Wymagania dotyczące ochrony przeciwpowodziowej ...... 129

123 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

1. PRZEDMIOT I PODSTAWA OPRACOWANIA Przedmiotem opracowania jest częściowa zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki w zakresie terenów położonych w rejonie ulicy Mickiewicza w mieście Wronki oraz w obrębie miejscowości Stróżki i Stare Miasto. W celu przeprowadzenia zmiany Studium, Rada Miasta i Gminy Wronki podjęła Uchwałę Nr XXXII/281/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia częściowej zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki w zakresie terenów położonych w rejonie ulicy Mickiewicza w mieście Wronki oraz w obrębie miejscowości Stróżki i Stare Miasto. Podstawą prawną sporządzenia częściowej zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2015 r. poz. 199 z późn. zm.). Niniejsza częściowa zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Wronki w obrębie miejscowości Stróżki i Stare Miasto jest uzupełnieniem i aktualizacją zapisów obowiązującego Studium. Zgodnie z uzasadnieniem do Uchwały Nr XXXII/281/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. celem jest opracowanie w pełni spójnego i funkcjonalnego terenu, który zaspokoi potrzeby obecnych i potencjalnych inwestorów. Dotychczasowe przeznaczenie w studium obszaru opracowania to tereny rozwoju zabudowy mieszkaniowej niskiej intensywności z towarzyszącymi usługami (M2), tereny upraw rolnych oraz tereny rozwoju zieleni krajobrazowej i łąkowej (R, ZK). W uzasadnieniu stwierdzono również, że obecny stan prawny na przedmiotowym terenie, znacznie ogranicza jego dalszy rozwój, a zaproponowana zmiana, podyktowana jest potrzebą wygenerowania i zabezpieczenia nowych terenów pod zabudowę przemysłową. Ponadto wskazano również zmianę Studium w miejscowości Stare Miasto, z gruntów rolnych pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną z usługami oraz dopuszczenie możliwości wprowadzenia usług turystyki (tj. lokalizacja punktu widokowego) na jednej z działek ewidencyjnych. Zakres opracowania częściowej zmiany Studium zgodny jest z art. 10 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118, poz. 1233).

2. UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 2.1. Dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenu Zmiana Studium obejmuje obszary o łącznej powierzchni około 64 ha, położone we wschodniej części miasta Wronki i w miejscowości Stróżki oraz w miejscowości Stare Miasto. Zmiana Studium podzielona jest na trzy obszary. Pierwszy z nich zlokalizowany jest w granicach miasta Wronki w rejonie ul. Mickiewicza, drugi znajduje się w miejscowości Stróżki w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Wronki. Trzeci obszar stanowią grunty zlokalizowane w miejscowości Stare Miasto. Teren objęty zmianą Studium w mieście Wronki w chwili obecnej nie jest zabudowany. Znaczną część danego terenu obejmują grunty leśne. Natomiast w bezpośrednim sąsiedztwie obiektów produkcyjnych zostały zlokalizowane miejsca postojowe. Obszar w miejscowości Stróżki jest częściowo zagospodarowany budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi, pozostała część terenu jest obecnie użytkowana rolniczo. Teren w miejscowości Stare Miasto jest w przeważającej części użytkowany rolniczo, wyłącznie w centralnej części obszaru zlokalizowana jest zabudowa mieszkaniowo-usługowa.

124 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Na analizowanym terenie zlokalizowane są następujące elementy infrastrukturalne i środowiskowe o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym tj. m.in.:  linia elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV,  główny zbiornik wód podziemnych w obrębie utworów trzeciorzędowych,  urządzenia melioracyjne (rowy i sieci drenarskie). Infrastruktura o znaczeniu lokalnym zlokalizowana jest wzdłuż głównych dróg oraz na terenach zurbanizowanych. Na terenie objętym opracowaniem nie obowiązują miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.

2.2. Stan ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony Istotna z punktu widzenia projektowanej zmiany studium jest ochrona naturalnych uwarunkowań przyrodniczych. W związku z tym, wprowadzona zabudowa oraz zagospodarowanie terenu objętego zmianą powinny zapewnić maksymalne zachowanie walorów środowiska naturalnego oraz nawiązywać do zabudowy istniejącej. Proponowany sposób zagospodarowania powinien uwzględniać uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, kulturowe oraz kompozycyjno- estetyczne. Ważne jest również zachowanie ciągłości typu i formy zabudowy usługowej (produkcyjno-usługowej).

2.3. Stan środowiska, w tym stan rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego oraz rekomendacje i wnioski zawarte w audycie krajobrazowym lub określne przez audyt krajobrazowy granice krajobrazów priorytetowych Odnośnie oceny jakości powietrza atmosferycznego, obszar gminy Wronki przydzielono do strefy wielkopolskiej, obejmującej całe województwo poza Poznaniem i Kaliszem. Pełna ocena stanu czystości obejmuje następujące zanieczyszczenia: dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, benzen, ołów, arsen, nikiel, kadm, benzo(a)piren, pył PM10, pył PM2,5, ozon i tlenek węgla. Według Rocznej oceny jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2014, uwzględniając kryteria odnoszące się do ochrony zdrowia, strefę wielkopolską zakwalifikowano do klasy C pod kątem zanieczyszczenia pyłem PM10 i benzo(a)pirenem, a w przypadku pozostałych substancji – do klasy A. Oprócz oceny pod kątem ochrony zdrowia badano również jakość powietrza z uwzględnieniem kryteriów dla ochrony roślin. Badania wykonano wyłącznie dla strefy wielkopolskiej, określając stężenie zanieczyszczeń: ozonem, dwutlenkiem siarki i tlenkami azotu. We wszystkich trzech przypadkach zakwalifikowano ją do klasy A. W poniższej tabeli przedstawiono spis jednolitych części wód (JCW) zlokalizowanych na obszarach opracowania lub w ich sąsiedztwie wraz z określoną oceną ich stanu. Zamieszczono w niej również odstępstwa od celów środowiskowych dla każdej JCW według planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry.

Na terenie objętym zmianą Studium występuje Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 146 – „Subzbiornik Jezioro Bytyńskie-Wronki-Trzciel”, w związku z tym zanieczyszczenia antropogeniczne nie mogą stanowić zagrożenia dla wód podziemnych.

125 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

Tab. 1. Zestawienie odstępstw od osiągnięcia celów środowiskowych dla jednolitych części wód na obszarach objętych zmianą Studium (Źródło: Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry) Nazwa jednolitej Ocena Ocena ryzyka Dero- Uzasadnienie derogacji część wód stanu nieosiągnięcia gacje [europejski kod JCW] celów środo- wiskowych JEDNOLITE CZĘŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH (JCWP) Dopływ spod słaby zagrożona 4(4)-1 / Ponad 85% pow. zlewni zajmują Oporowa 4(4)-2 tereny rolne; wskaźnik gęstości [PLRW60001618736] zaludnienia nie daje ekonomicznego uzasadnienia budowy kanalizacji, długotrwały proces inwestycyjny budowy przydomowych oczyszczalni ścieków Warta od Samy do zły zagrożona 4(4)-1 / Silne zmiany morfologiczne Ostrorogi 4(4)-2 (regulacje) - 100% długości cieku [PLRW60002118737] objęte zabudową podłużną; długi czas procesu inwestycyjnego pozys- kania środków na renaturyzację z uwagi na położenie w obszarze NATURA 2000; niski wskaźnik gęstości zaludnienia JEDNOLITE CZĘŚCI WÓD PODZIEMNYCH (JCWPd) 42 [PLGW650042] ilościowy: niezagrożona - - dobry jakościowy: dobry derogacje: 4(4)-1 derogacje czasowe – brak możliwości technicznych 4(4)-2 derogacje czasowe – dysproporcjonalne koszty

W roku 2004 wyznaczono na terenie województwa wielkopolskiego 18 jednolitych części wód podziemnych (JCWPd). Większość powierzchni gminy (w tym obszary objęte zmianą studium) należy do JCWPd nr 42, a północno-zachodnia część zawiera się w jednolitej części wód podziemnych nr 36. W latach 2012, 2013 i 2014 sporządzono ocenę jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych sieci krajowej w ramach monitoringu diagnostycznego /wg badań PIG/ (w 2012 r.) oraz oceny jakości wód podziemnych w punktach pomiarowych sieci krajowej w ramach monitoringu diagnostycznego /wg badań PIG/ (w 2013 i 2014 r.). Badania przeprowadzano w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych. Dotyczyły one oceny wskaźników takich jak: odczyn, temperatura, przewodność elektrolityczna, tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny oraz wskaźników nieorganicznych: amoniak, antymon, arsen, azotany, azotyny, bor, bar, beryl, chlorki, chrom, cyjanki, cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm, kobalt, magnez, molibden, mangan, miedź, nikiel, ołów, potas, rtęć, selen, siarczany, sód, srebro, tytan, wapń, wodorowęglany, fenole, żelazo. JCWPd nr 42 badano w roku 2012. Na jej obszarze znajdowało się pięć punktów kontrolnych, dla których stwierdzono III klasę jakości wody. Najbliżej gminy zlokalizowany był punkt kontrolny w Międzychodzie. W przypadku JCWPd nr 36 badanie przeprowadzono w 2014 r. w jedenastu punktach kontrolnych. Dla sześciu stwierdzono II klasę czystości wód, dla trzech – III klasę oraz dla dwóch określono V klasę czystości wód podziemnych. Natoimiast w 2013 r. jednolitą część wód podziemnych badano w czterech stanowiskach, dla których określono III klasę czystości.

126 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

W 2010 r. na terenie gminy Wronki przeprowadzono badania hałasu na drogach wojewódzkich nr 182 i 184. Badano je w dwóch punktach pomiarowych, których odległość od źródła hałasu wynosiła od 3 do 10 m. Wyniki badania przedstawione są w poniższej tabeli.

Tab. 2. Wyniki pomiarów poziomu hałasu i natężenia ruchu pojazdów prowadzonych przez zarządzającego w otoczeniu dróg wojewódzkich nr 182 i 184 w roku 2010 na terenie gminy Wronki (Źródło: Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010) Odległość Równoważny Natężenie ruchu Nr Miejscowość/ punktu poziom hałasu (dB) pojazdów drogi ulica pomiarowego Pora Pora Pora Pora od drogi dzienna nocna dzienna nocna Wronki 182 ul. Sierakowska 3 m 68,7 62,2 226 60 50 Nowa Wieś 5 m 67,1 61,8 184 ul. Nowowiejska 325 87 3 10 m 65,2 59,9

Z uwagi na różne limity hałasu określone dla poszczególnych typów terenów w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112), w celu określenia emisji hałasu założono dopuszczalny poziom hałasu w dzień – 61 dB oraz w nocy – 56 dB dla każdego z punktów kontrolnych. We wszystkich badanych punktach, niezależnie od pory i odległości od punktu pomiarowego, przekroczone zostały limity hałasu (od 4,2 do 7,7 dB w porze dziennej oraz od 3,9 do 6,2 dB w porze nocnej).

Na obszarze objętym opracowaniem występują grunty rolne słabych klas bonitacyjnych RIVa, RV, RVI, ŁIV. Ponadto północną część terenu objętego zmianą Studium w miejscowości Wronki stanowi zwarty kompleks leśny.

Część terenu zmiany Studium w miejscowości Stróżki znajduje się w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Puszcza Notecka.

Z powodu braku opracowanego audytu krajobrazowego, brak jest jego rekomendacji i wniosków oraz określonych krajobrazów priorytetowych, które należy uwzględnić w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

2.4. Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej Na terenie objętym zmianą Studium w miejscowości Stróżki nie ma żadnych zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych, objętych ochroną konserwatorską. Obszar zmiany Studium w Starym Mieście zlokalizowany jest w strefie zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych. Na terenie działki o nr ewid. 80416/48 w mieście Wronki, przy ul. Mickiewicza znajduje się również domniemana lokalizacja cmentarzyska kurhanowego. W związku z tym, dla ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego, inwestycje związane z zagospodarowaniem i zabudowaniem ww. terenów należy uzgadniać z właściwym miejscowym konserwatorem zabytków.

127 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

2.5. Warunki i jakość życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia Warunki i jakość życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia determinowane są przede wszystkim przez sąsiedztwo drogi powiatowej (ul. Mickiewicza), drogi wojewódzkiej (w miejscowości Stare Miasto) oraz zakładów produkcyjnych zlokalizowanych w sąsiedztwie obszarów zlokalizowanych we Wronkach i Stróżkach. Ponadto przez teren objęty opracowaniem przebiega linia elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV, jednakże przy zachowaniu wymaganych przepisami odrębnymi pasów technologicznych linia ta nie będzie negatywnie oddziaływać na mieszkańców miejscowości Wronki poprzez pola elektromagnetyczne.

2.7. Potrzeby i możliwości rozwoju gminy Udostępnienie nowych terenów pod zabudowę produkcyjno-usługową i mieszkaniową jest odpowiedzią na widoczny wzrost zainteresowania terenami o ww. funkcjach. Położenie obszarów w miejscowości Wronki oraz bezpośrednim sąsiedztwie, a także lokalne uwarunkowania pozwalają na podejmowanie działań, które stwarzają możliwości do dynamicznego rozwoju, dostosowując zmiany do aktualnych potrzeb miasta lub chęci inwestycyjnej właścicieli nieruchomości.

2.8. Stan prawny gruntów Przeważająca część terenów objętych zmianą studium stanowi własność osób prywatnych lub firm i instytucji prywatnych. Ponadto na przedmiotowym obszarze występują grunty leśne należące do Lasów Państwowych oraz grunty będące własnością gminy Wronki.

2.9. Występowanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych Tereny zlokalizowane w miejscowości Stróżki objęte są Obszarem Chronionego Krajobrazu Puszcza Notecka. W odniesieniu do terenów, podlegających ochronie konserwatorskiej, obowiązują ustalenia zawarte w pkt 2.4. Poza przypadkami wymienionymi powyżej, na obszarze objętym zmianą Studium nie występują inne obiekty i tereny chronione na podstawie przepisów odrębnych.

2.10. Występowanie obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych Na terenie objętym zmianą Studium zlokalizowane są obszary naturalnych zagrożeń geologicznych – w miejscowości Stare Miasto występują obszary narażone na niebezpieczeństwo osuwania się mas ziemnych. Są to zarówno osuwisko czynne jak i potencjalny obszar osuwiskowy, typu: spływy.

2.11. Występowanie udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych Na terenie miasta Wronki występuje trzeciorzędowy Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 146 – „Subzbiornik Jezioro Bytyńskie-Wronki-Trzciel”, w związku z tym zanieczyszczenia antropogeniczne nie mogą stanowić zagrożenia dla wód podziemnych. Ponadto, na terenie objętym zmianą Studium, nie występują udokumentowane złoża kopalin.

128 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY WRONKI

2.13. Stan systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami W bezpośrednim sąsiedztwie obszarów opracowania w mieście Wronki zlokalizowana jest droga powiatowa nr 1895P (ul. Mickiewicza). Obszar w miejscowości Stare Miasto znajduje się przy drodze wojewódzkiej nr 182, natomiast reszta dróg publicznych w bezpośrednim sąsiedztwie granic opracowania, w tym wszystkie drogi wokół obszaru w Stróżkach, to drogi gminne. Wzdłuż południowej granicy tego obszaru przebiega linia kolejowa E-59 relacji Poznań-Szczecin. Dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki wodno-ściekowej oraz gospodarki odpadami, dla miasta i gminy Wronki został opracowany Program Ochrony Środowiska powiatu Szamotulskiego oraz Regulamin Utrzymania Czystości i Porządku na terenie Miasta i Gminy Wronki. Przez obszar objęty zmianą Studium przebiega wyłącznie infrastruktura o znaczeniu lokalnym zlokalizowana wzdłuż drogi powiatowej.

2.14. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych Ustalenia Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego, uchwalonego w dniu 26 kwietnia 2010 r. przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego uchwałą nr XLVI/690/10, zaliczają obszar gminy Wronki do strefy intensywnej gospodarki rolnej (część południowa) i do strefy rolno-leśnej Wielkopolski (część północna). Obszar gminy położony jest w granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 146 – „Subzbiornik Jezioro Bytyńskie-Wronki-Trzciel”. Ponadto przez teren objęty zmianą Studium przebiega zapisana w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa linia wysokiego napięcia 110 kV.

2.15. Wymagania dotyczące ochrony przeciwpowodziowej Na terenie objętym zmianą Studium nie występują uwarunkowania wynikające z wymagań dotyczących ochrony przeciwpowodziowej.

129