Numer 3 (17), Wyryki wrzesień/październik 2019 r. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY

KWARTALNIK KULTURALNO – SPOŁECZNY

www.wyryki.com.pl

2 Cudze chwalicie

LUBIEŃ Podążając przez Gminę Wyryki od najbardziej Stąd wiadomo, że w roku 1647 lubieńscy wysuniętej na wschód Suchawy, przez Adampol chrześcijanie posiadali swoją świątynię, nosiła imię zmierzamy ku zachodowi przez Wyryki do Lubienia. św. Mikołaja Biskupa Milicejskiego. Była drewniana Tam, stojąc na skrzyżowaniu, drogę wojewódzką 818 i stara, a przy niej nowa – zaczęta w 1771roku. przecina droga powiatowa - bez nazwy. Duchowieństwo unickie było żonate. Często Nasza podróż zbiega się z tym, że rok 2019 zatem synowie proboszczów przyjmowali święcenia dla Lubienia, jego mieszkańców i parafian jest kapłańskie, byli najpierw wikariuszami swoich ojców, absolutnie wyjątkowy, bowiem rozpoczyna czas a potem po nich zostawali proboszczami. Mogli to też jubileuszu 100 lecia istnienia katolickiej parafii. być zięciowie lub inni krewni. W ten sposób często Legenda mówiąca o powstaniu nazwy probostwo było dziedziczone w rodzinie. miejscowości Lubień, łączy ze sobą legendę Od 1752 roku proboszczem parafii unickiej w Lubieniu powstania nazwy miejscowości Wyryki. Mówi ona był ks. Teodor Markiewicz, później jego syn o tym, że w Wyrykach był kościół w którym znajdował ks. Athanazy Markiewicz wyświęcony przez bp. się obraz Matki Bożej. Mieszkańcy sąsiedniej Felicjana Wołodkowicza, a uposażony przez Księcia miejscowości rzekomo wykradli obraz z kościoła Adam Czartoryskiego, dziedzica włodawskiego, który z Wyryk i zawiesili go w kościele w Lubieniu w roku 1784 korzystając z robocizny miejscowej twierdząc, że Matka Boża „wyrekła sia” jednej społeczności ufundował nowy drewniany kościół miejscowości, a „polubyła” drugą. Stąd Wyryki unicki. Kościół posiadał dwie zakrystie przy części i Lubień. ołtarzowej, a dach wieńczyły trzy kopuły. Obok Historia ta jest bardzo prawdopodobną, ale nie postawiono dzwonnicę. Od 1789 roku- wikariuszem, dlatego, że mieszkańcy Lubienia wykradli obraz Matki a od 1800 roku proboszczem był ks. Jan Markiewicz Bożej, a dlatego, że mieszkańcy Wyryk im ją oddali. (syn Athanazego), wikariuszem w tym czasie był Na pewno w roku 1662 i z całą pewnością wcześniej, Charłampowicz Andrzej, który zmarł w Lubieniu w Wyrykach istniała kaplica filialna, w której 24 marca 1827 roku. Po nim, wikariuszem ks. Jana sprawowano regularną służbę Bożą. Wiadomo też, że Markiewicza był ks. Jan Charłampowicz, który w 1835 w latach 1698 – 1717 proboszczem w parafii roku został proboszczem parafii w Lubieniu. Od 1854 włodawskiej był ksiądz Kazimierz z Ziębic roku jego wikariuszem był ks. Aleksander Sulekiewicz, Krukowiecki, który po pożarze kościoła św Anny i po który po likwidacji parafii w Lubieniu przeniesiony przekazaniu parafii włodawskiej w zarząd Paulinów został do Włodawy, następnie jako proboszcz do osiedlił się w Wyrykach, w folwarku należącym do Orchówka. beneficjum parafialnego i tam zmarł. Istniejąca W latach 1874-1919 ze względu na okrutne kaplica, w której sprawowano regularną posługę była prześladowania unitów kościół został zamieniony na drewniana i z całą pewnością eksploatowana do prawosławną cerkiew. Ostatni unicki proboszcz granic wytrzymałości, mogła mieścić w sobie obraz i jednocześnie dziekan dekanatu lubieńskiego ksiądz Matki Bożej z dzieciątkiem, który później został Jan Charłampowicz został usunięty z probostwa umieszczony w unickim kościele, potem i zesłany w głąb Rosji. Zaś za nieprzyjęcie prawosławnej cerkwi. Tym bardziej jest to mianowanego przez władze carskie popa – Jana prawdopodobne, że obraz znajdujący się w ołtarzu Płocińskiego, wieś Lubień spotkały okrutne represje głównym przedstawia wizerunek Maryi z dzieciątkiem włącznie z odebraniem wszystkiego majątku, zsyłkami należący do obrazów, które historycy sztuki sakralnej na Sybir i całkowitą likwidacją unitów. nazywają Hodegetrią Piekarską, i jest podobny do Kilka miesięcy po odzyskaniu niepodległości wizerunku Matki Bożej Częstochowskiej, więc być kościół powrócił w ręce katolików. Jego poświęcenie może przywieziony został do drewnianej kaplicy odbyło się w dniu 9 sierpnia 1919 roku i już w Wyrykach przez nowo przybyłych do Włodawy 17 sierpnia tegoż samego roku, wierni po raz pierwszy ojców Paulinów, a później oddany do prężnie wysłuchali kazania wygłoszonego legalnie w języku funkcjonującej parafii unickiej w Lubieniu. polskim. Natomiast 20 września 1920 roku, biskup Wracamy jednak do historii Lubienia. Już siedlecki Henryk Przeździecki, swoim dekretem w XV wieku w Lubieniu istniała silna unicka wspólnota powołał nową jednostkę kościelnej administracji jaką parafialna i unicki dekanat. Pierwsza wzmianka była parafia rzymskokatolicka w Lubieniu. o istnieniu placówki duszpasterskiej w Lubieniu Na czele parafii liczącej wówczas 1280 pochodzi z 1608 roku. Opis „starej, drewnianej, katolików staną ks. Zygmunt Brudnicki, który wobec jednokopułowej cerkwi pw. św. Michała Archanioła powtarzających się remontów osiemnastowiecznego pojawia się w protokole z 1726r. Poprzedniczka jej drewnianego kościoła zaczął rozważać plany budowy zbudowana została w 1647 roku, gdyż z tego roku nowej świątyni. pochodzi dedykacja w Ewangeliarzu. 3 Jego następca ks. Mieczysław Klimczyk dokończył został na najwyższym wzniesieniu w okolicy, dzięki dzieła i już 6 czerwca 1938 roku poświęcono czemu widoczny jest z stosunkowo dalekiej odległości. fundamenty świątyni, a już jesienią kościół był Zbudowany został w stylu blokowym, uchodzącym w stanie surowym. w latach poprzedzających II wojnę światową za Zaś miejscowi prawosławni wybudowali w 1936 roku najnowszy krzyk mody w budownictwie sakralnym. własnym sumptem dom modlitwy, który został Wnętrze kościoła składa się z trzech naw. W nawie zburzony podczas likwidacji prawosławia na głównej znajduje się ołtarz z obrazem Matki Bożej Chełmszczyźnie i Podlasiu w 1938 roku. z dzieciątkiem. Obrazowi towarzyszą zasuwa Rzymskokatolicki kościół p. w. św. Mikołaja z obrazem Świętej Trójcy oraz Chrystusa Zbawiciela Biskupa pobudowany został na miejscu po rozebranej w górnym zwieńczeniu. W ołtarzu głównym znajdują cerkwi prawosławnej, którą sprzedano do nowo się elementy dawnego ikonostasu z roku 1851, erygowanej parafii w Woli Korybutowej w gminie późnobarokowe tabernakulum, neobarokowa rzeźba Siedliszcze nad Wieprzem, gdzie do chwili obecnej świętej Magdaleny i rokokowa Jana Ewangelisty. pełni funkcję kościoła parafialnego. W tamtejszym Rzeźby te pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku kościele pw. Najświętszego Serca Jezusowego i prawdopodobnie stanowią część wyposażenia zachowały się elementy wystroju dawnej po dawnej cerkwi prawosławnej. W lewym ołtarzu prawosławnej świątyni z Lubienia, m.in. ikona bocznym znajduje się obraz Św. Mikołaja patrona Wieczerzy Pańskiej i Matki Bożej miażdżącej węża. kościoła, oraz w zwieńczeniu pocerkiewny obraz II wojna światowa przerwała prowadzone św. Teodora. Z kolei w prawym ołtarzu bocznym w lubieńskim kościele prace budowlane. W styczniu znajduje się obraz św. Antoniego, a zwieńczenie 1940 roku został zamordowany ks Marceli Weiss, stanowi obraz św. Anny czytającej z małą Maryją. który sprzeciwił się wydaniu kościoła prawosławnym. Ważnym elementem sakralnym Lubienia są W latach 1940 – 1946 kościół ponownie funkcjonował cmentarze. Pierwszy z nich usytuowany jest na wprost jako prawosławna cerkiew. Dopiero w roku 1946 (po wejścia do kościoła. Nie zobaczymy już na nim wielu wysiedleniu wielu wyznawców prawosławia) parafię drewnianych krzyży czy zabytkowych nagrobków, gdyż lubieńską objął we władanie proboszcz te zostały uprzątnięte i stanowią miejsce na nowe ks. Mieczysław Patejuk i ponownie kościół mógł miejsca pochówku. Na końcu Lubienia, wręcz na służyć rzymskokatolickiej wspólnocie. Od tamtego granicy Gminy Wyryki z Gminą Stary Brus przy drodze czasu nic już nie zakłócało spokoju miejscowych powiatowej usytuowany jest zabytkowy, założony katolików. Jednak ze względu na okoliczności w XIX wieku cmentarz prawosławny. Zachowały się w jakich przez wiele dekad trwała i rozwijała się tam jedynie dwa nagrobki z II połowy XIX wieku. wspólnota parafialna, kościół w Lubieniu nie został Cmentarz administrowany jest przez parafię konsekrowany przez biskupa siedleckiego. prawosławną p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego Już przed wiekami kościół i cmentarz usytuowany w Horostycie. Justyna Torbicz Jubileusz 100 lecia parafii w Lubieniu 18 sierpnia w Lubieniu odbył się piknik Również Agapa – uczta jednego stołu, przygotowana rodzinny rozpoczynający obchody z okazji stulecia przez parafian i przyjaciół przyciągała wszystkich erygowania Parafii Św. Mikołaja. Uroczystość obecnych imponującą ilością smakowitych połączono z dziękczynieniem za tegoroczne plony. i kolorowych potraw. W czasie uroczystości można Doniosłą atmosferę ubogacił wspólny posiłek było posłuchać również pieśni dożynkowych, żniwnych, zebranych parafian i gości, a czas umilały występy patriotycznych oraz religijnych w wykonaniu zespołów śpiewacze oraz zabawy dla dzieci i dorosłych. Echo i Swańki z Wyryk oraz chóru parafialnego. Czas Jubileusz 100-lecia ustanowienia Parafii urozmaicały także gry i zabawy dla dzieci i dorosłych. w Lubieniu stał się doskonałą okazją, by dziękować Po uroczystości okazałe wieńce i kosze Bogu za wielki dar Wspólnoty, by słowa wdzięczności dożynkowe zostały przeniesione do Gminnej Biblioteki skierować do wszystkich ludzi, którzy pod Publicznej w Wyrykach, gdzie obecnie można je natchnieniem Ducha Świętego pracowali przez oglądać. 100 lat na rzecz lubieńskiego kościoła i angażowali Chcielibyśmy, aby w kalendarzu wydarzeń się w życie jego społeczności. To także czas, by kulturalnych dziękczynienie za plony zagościło na społeczność której codzienne życie i prace związane stałe. Jako gminna wiejska, w której uprawa roli była są z uprawą roli dziękowała Bogu za płodność ziemi i jest dominującą działalnością jej mieszkańców i dary pól, łąk, lasów i ogrodów. powinniśmy ukazywać przywiązanie i umiłowanie do Jubileusz przebiegał z uroczystym tego co nasze – rodzime, wzmacniać szacunek do poświęceniem wieńców dożynkowych, które ziemi i pracy rolnika, pielęgnować nasze lokalne przygotowane były przez mieszkańców parafii i innych tradycje i zwyczaje. miejscowości z terenu gminy.

4 Kultura Jesień, jesień…. Wrzesień, wrzesień… Jesień kojarzy nam się przeważnie z długimi, krewnych i sąsiadów na ucztę, którą znano jako deszczowymi dniami, jesienną chandrą i chłodem. zasiewki i dopiero po niej rozpocząć siew. Drzewa zaczynają zrzucać liście, dzień staje się Zwyczaj ten znany był głównie na Podlasiu, krótki, niebo coraz częściej zachodzi chmurami, a my a w niektórych wsiach ucztę organizowano nie coraz więcej czasu spędzamy w domu. w domu, a na obrzeżach pola, gdzie po spożytym Wrzesień jest miesiącem przejściowym pokarmie gospodarz błogosławił zagon znakiem pomiędzy latem a jesienią. Nazwa tego miesiąca krzyża i święconą wodą. pochodzi od kwitnących w tym okresie wrzosów. Już następnego dnia - 8 września obchodzono Ludowe nazwy września to: pajęcznik (od nici święto Matki Boskiej Siewnej, w kościele zwane jako babiego lata) oraz jesiennik (od rozpoczynającej się święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. jesieni). Dla mieszkańców wsi, przed laty jak i teraz, Powszechnie uważano, że tego dnia należy obsiać wrzesień a wraz z nim początek jesieni, to okres choć kawałek pola ziarnem z bukietów święconych na niezwykle pracowity. Matki Boskiej Zielnej (15 sierpnia), aby zapewnić Pomimo końca lata nie ustawały pracy polowe. sobie dobry plon. Mówi o tym ludowe przysłowie: Na Niegdyś mieszkańcy wsi wspólnie zabierali się na Siewną zacznij siać żyto, będziesz miał chleb na wykopki ziemniaków, młócenia zboża, do tarcia siebie i na parobka myto! i międlenia lnu, kiszenia kapusty czy innych prac. 21 września w dzień św. Mateusza należało Każdej takiej schadzce towarzyszyły wesołe ostatecznie zakończyć siew ozimin, z czym wiązał się pogawędki i przyśpiewki. Może właśnie dlatego nasi stary obrzęd dosiewek. Po zabronowaniu obsiane pola przodkowie nie stronili od ciężkiej pracy. Fakt faktem, obrzucano słomą ze zboża, które zasiano to od pracy zależało w jaki sposób przeżyją w uprzednim roku. Ten zwyczaj miał sprawić, że zboże nadchodzące miesiące. Jednak zagłębiając się urośnie równie dorodne jak rok temu. Tego dnia w historię i różne opowieści, można wysnuć wniosek, w domach spożywane były wyjątkowo odświętne iż nasi przodkowie potrafili umilić sobie pracę do obiady. takiego stopnia, że choć ciężka, stawała się Po połowie września rozpoczynano zbiór przyjemnym obowiązkiem. Sąsiedzi, krewni ziemniaków, czyli wykopki. Wychodzono w pole całymi i domownicy wspólnie pomagali przy wszelkich rodzinami, organizowano także wykopki sąsiedzkie. pracach polowych, przy zbiorze ostatnich roślin, Na zakończenie prac wspólnie świętowano paląc na młóckach wiedząc, że po ukończonych pracach, polach ogniska i piekąc ziemniaki tzw. pieczonki – gospodarz odwdzięczy się co najmniej sytym szczególnie lubiane przez dzieci. posiłkiem. Przed końcem września pszczelarze kończyli Już z początkiem września dojrzewał len. Była zabezpieczanie uli na zimę. W tym czasie kończono to roślina niezwykle ważna – z jej włókien również wypas bydła i owiec na pastwiskach. sporządzano nici, z których tkano płótna, zaś z nasion W nocy z 22 na 23 września następuje koniec wyrabiano olej, który był podstawową omastą lata i początek jesieni, czyli równonoc jesienna. w czasie postów. Prace związane z obróbką lnu Nasi przodkowie wiedzieli, że czas równowagi zaczynały się we wrześniu, ale trwały całą jesień między dniem a nocą to dobry moment, żeby wyrazić i zimę. Po wyrwaniu len należało dobrze wysuszyć, swoją wdzięczność za każdą dobrą rzecz, którą związać w snopki i zwieźć do stodoły, gdzie z rośliny przyniosły minione miesiące. Wierzono, że w czas wyczesywano główki (po ich wymłóceniu uzyskiwano nastąpienia równonocy wszystko zapada w sen nasiona, z których wytłaczano olej). Łodygi i ziemia rozpoczyna swój kilkumiesięczny odpoczynek, poddawano długotrwałej obróbce polegającej na by wiosną znowu odżyć. Ludzie dziękowali Bogu moczeniu, suszeniu, międleniu i czesaniu. Gdy już i matce ziemi, która obrodziła zbożami i owocami, uzyskano lniane włókna, to przy użyciu przęślicy lub dzięki którym mogli przetrwać zimę. Dziękowali za kołowrotka przędło się przez całą zimę lniane nici życie i za żyzność ziem, za ciepło światła, dzięki wykorzystywane później do tkania płócien. któremu rośliny mogły rosnąć, a które utrzymuje Prace na wsi były mocno związane ze wszystko przy życiu, dziękowali za deszcze i za świętami kościelnymi i kultem świętych. wstrzymanie letnich burz w okresie zbiorów, by nie 7 września, gdy swoje imieniny obchodzi zniszczyły dojrzewających zbóż i owoców i z nadzieją Regina (dzień św. Reginy) zwyczajem było, że każdy na łagodną zimę oczekiwali co przyniesie każdy gospodarz musiał zasiać choćby garść zboża. Jednak kolejny dzień. przed rozpoczęciem zasiewów, musiał zaprosić J. Torbicz 5 koalicja kulturalnych ludzi „ Nie bądź gałganem ! Żyj poważnie ! NIE ŚMIEĆ ! ”

Spacerując lub przemierzając samochodem Widać, że ludzie wydaje im się niewinnie, miejscowości naszej gminy zauważyć można jak przychodząc na grzybobranie z napojami wiele starań mieszkańcy wkładają w to, by ich w plastikowych butelkach, puszką piwa, napoju obejścia wyglądały ładnie, estetycznie, czysto. Niemal energetycznego, paczką papierosów, batonikiem czy każdy kosi trawnik, sadzi rośliny ozdobne, przycina je opakowaniem landrynek miętowych, tylko wyrzucają lub plewi i na pewno pod swoje nogi nie wyrzuca puste opakowanie bo wnętrze przyjemnie na łonie śmieci. Gdyby ktoś na nasze podwórko wyrzucił natury skonsumowali. Inni, zamiast płacić za wywóz plastikową butelkę, puszkę po piwie lub innych odpadów z gospodarstw rolnych czy firm podrzucają napojach, opakowanie po jogurtach czy papierosach do lasu całe wypchane śmieciami wory. bylibyśmy bardzo oburzeni…, a więc… skąd w lasach A przecież trzeba tylko trochę wyobraźni bierze się tyle śmieci…??? Przecież nie ma i minimum wiedzy, że to wszystko co zostanie zasadniczej różnicy czy wyrzucamy papier na wyrzucone jako śmieć SAMO nie zniknie z lasu. podłogę np. w urzędzie czy w teatrze, na dywan we Przecież śmieci, które wytwarzamy w naszym własnym domu, czy na ściółkę w lesie - zawsze codziennym życiu, z wyjątkiem odpadków wyrzucamy śmieci. Dobrze wychowany, wrażliwy, organicznych, nie ulegają naturalnemu rozkładowi świadomy człowiek nigdy tego nie zrobi, swoje śmieci prowadzonemu przez mikroorganizmy i bardzo długo zabierze ze sobą. zalegają w środowisku np. karton po napoju wewnątrz Obecnie w Polsce powstaje ok.145 mln ton odpadów oklejonym gnije 10–30 lat, puszka po konserwie – rocznie, w tym 133 mln ton odpadów przemysłowych zerdzewieje i skruszeje po 40–80 latach, puszka i 12 mln ton odpadów komunalnych, z których aluminiowa po 50 latach w ziemi wygląda jak nowa, zaledwie 5% jest poddawanych recyklingowi. jednorazowa torba foliowa, worek po nawozie po Oznacza to, że w ciągu roku każdy z nas wytwarza 100–120 latach skruszeje, ale się nie rozłoży, w swoim gospodarstwie domowym prawie 320 kg podobnie gumowa opona samochodowa czy śmieci. A ilość ta wcale nie spada – przeciwnie – plastikowa butelka przez 500–1000 lat będzie zalegać rośnie, głównie z powodu znacznego wzrostu ilości w ziemi, bo żaden mikroorganizm nie żywi się opakowań z tworzyw sztucznych i papieru jakie syntetykami, a niby najbardziej naturalna - butelka przynosimy do naszych gospodarstw domowych wraz szklana czy jakakolwiek ceramika może zalegać z zakupami. w ziemi nawet kilka tysięcy lat. A do lasu ludzie wyrzucają niemalże wszystko A z każdym rokiem, albo nawet z każdym począwszy od śmieci z gospodarstw domowych grzybobraniem śmieci w lesie przybywa. Zresztą (szklanych słoików czy butelek), przez wyroby podobnie jak alergii u dzieci, czy różnych postaci z tworzyw sztucznych (butelki po napojach czy chorób nowotworowych. Skąd…? Chyba ludzie sami z chemii z gospodarstwa domowego, wiadra po są sobie winni, bo czy choćby zaśmiecaniem lasów, farbach), sprzęt AGD, meble, elementy karoserii wydawać by się mogło – najczystszych, najbardziej samochodowych i różne inne przybory metalowe ekologicznych zakątków nie odbieramy sobie, a co (wiadra, parniki, puszki po napojach, farbach itp.), najważniejsze przyszłym pokoleniom możliwości życia materiały rozbiórkowe (gruz, ceramika). Widziałam w zdrowym, naturalnym otoczeniu??? także opakowania po środkach ochrony roślin, leki, Z całą pewnością by zapobiec degradacji lasów akumulatory, opony nawet skruszony eternit czyli ale również rzek czy jezior potrzeba systemowych szkodliwy dla zdrowia azbest. Widziałam także folię rozwiązań, ale przede wszystkim potrzeba z sianokiszonek, sznurki oraz siatki po sprasowanej świadomości – prostej - by wiedzieć i pamiętać, że las słomie lub sianie. przecież śmieci nie produkuje – to my je tam Niemalże wszystko co może służyć wyrzucamy... człowiekowi do jego lepszej, łatwiejszej egzystencji. Dlatego poczujcie się Państwo – Drodzy Porozrzucane w różnych miejscach – na leśnych Czytelnicy zachęceni i zobowiązani do sprzątania drogach, w dołach, pod drzewami, w zakrzaczeniach, i utrzymywania czystości w lasach, i jednocześnie niemalże wszędzie…. Coś strasznego…. edukowania i upominania tych, którzy jeszcze lasy Paradoksem była kupa plastikowych butelek zaśmiecają. pozbawionych zakrętek, zbieranych pewnie przez nieszczęsnego wyrzucającego, na szczytne akcje Życząc powodzenia i wytrwałości charytatywne. Justyna Torbicz

6

Informacje społeczne

BIBLIOTEKA – TU SIĘ DZIEJE ! Drodzy Czytelnicy ,,Wyryckich Wieści”, po raz Ciekawe zajęcia zaproponowała i realizuje z dziećmi kolejny spotykamy się na łamach kwartalnika, by pani Barbara Mierzwa, instruktor tańca z MDK we przybliżyć Wam garść informacji o wydarzeniach Włodawie. Trzymamy kciuki za młodych tancerzy w bibliotece a zarazem serdecznie zachęcić Was, i życzymy im wielu ciekawych wrażeń. byście coraz liczniej odwiedzali to miejsce, bo zostało Oto pierwsze zajęcia ono przygotowane właśnie dla Was. Minęły kolejne miesiące od ostatniego wydania kwartalnika, więc przyszła pora by podzielić się refleksją z biblioteki. O tym jak to miejsce w naszej gminie było potrzebne świadczą wydarzenia, które odbywają się u nas - zarówno inicjowane przez bibliotekę, ale także w partnerstwie z innymi organizacjami. W czerwcu i w lipcu b.r. szczególnie intensywnie użytkowane były sala naukowa i pracownia internetowa w naszej bibliotece, ponieważ tam właśnie szkoliły się cztery 12 osobowe grupy mieszkańców naszej gminy, którzy zgłosili się do udziału w projekcie ,,Cyfrowe Inspiracje w Gminie Wyryki”. Projekt był realizowany przez Gminę Wyryki w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020. Jeszcze wcześniej, bo od kwietnia do czerwca to miejsce, służyło też szkoleniom w projekcie realizowanym przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Wyrykach. Z oferty bazy szkoleniowej naszej biblioteki skorzystały w tym roku też i inne Fot. Warsztaty taneczno – ruchowe w sali wielofunkcyjnej organizacje, chociażby Agencja Restrukturyzacji Gminnej Biblioteki Publicznej w Wyrykach. i Modernizacji Rolnictwa i Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Należy przy tym wspomnieć, że na co dzień z dobrodziejstw biblioteki, już od samego początku jej istnienia, korzysta Szkoła Podstawowa w Wyrykach. Podczas roku szkolnego w kuchni bibliotecznej przygotowywane są obiady dla uczniów. Zarówno dzieci jak i młodzież, a także nauczyciele, doczekali się w końcu, by w komfortowo wyposażonych przestrzeniach biblioteki - w naszej sali wielofunkcyjnej, zjeść obiad, a panie kucharki, by w nowocześnie urządzonej kuchni bibliotecznej - ten posiłek przygotować. Ponadto również w sali wielofunkcyjnej biblioteki, swoje wydarzenia kulturalno-edukacyjne organizuje szkoła, np. akademie, warsztaty, spotkania itp. Bardzo nas to cieszy i zapraszamy do jeszcze szerszej współpracy i organizowania wspólnych działań, właśnie w tym miejscu, jakim jest BIBLIOTEKA! Jeśli już mowa o współpracy, z radością informujemy, iż rozpoczęliśmy działania służące naszym dzieciom, aby w bibliotece mogły skorzystać z oferty różnych ciekawych zajęć pozalekcyjnych. I właśnie, w ramach współpracy z Młodzieżowym Domem Kultury we Włodawie uruchomiliśmy warsztaty taneczno – ruchowe dla dzieci, które odbywają się w bibliotece w każdy poniedziałek o godz. 15:30. 7 Mamy też propozycję dla dzieci, których Drodzy Rodzice, chcielibyście obudzić w swoich zainteresowania skupią się wokół informatyki, dzieciach ciekawość świata, sprawić aby poczuli się jak kodowania, robotyki i nagrywania… Zajęcia w sali mali naukowcy lub odkrywcy? Nic prostszego! Od komputerowej października startujemy z nowym projektem ,,Para i bibliotecznym studiu nagrań, cyklicznie w każdą buch - książka w ruch”. Celem projektu jest promocja środę o godz. 13:30, poprowadzi pan Mariusz książek popularnonaukowych, kształtowanie Józefczuk, również z MDK we Włodawie. Po umiejętności językowych oraz rozwój zainteresowań pierwszym spotkaniu organizacyjnym z rodzicami wśród młodszych dzieci w wieku 3-10 lat. Spotkania, dzieci biorących udział w warsztatach, startujemy które odbędą się z warsztatami informatyczno – multimedialnymi już w naszej bibliotece zabiorą wasze dziecko w świat 2 października b.r. nauki, a odpowiednio przeszkoleni bibliotekarze Jak już wcześniej było wspomniane, i wolontariusze poprowadzą z dziećmi zajęcia we wrześniu rozpoczęliśmy realizację projektu, ,,Mała obejmujące głośne czytanie oraz działania książka – wielki Człowiek”. Drodzy Rodzice, o tym jak popularyzujące książkę i wiedzę w zakresie dziedzin ważne jest czytanie od najwcześniejszych lat życia, STEM (nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii, nie trzeba nikogo przekonywać…..Wanda Chotomska matematyki). Serdecznie zapraszamy! pisze: ,,Dziecko musi mieć w otoczeniu ludzi Już niebawem na facebooku biblioteki: czytających. Już maluchom należy pokazywać https://pl-pl.facebook.com/gbpwyryki/ pojawi się książki, to nie może być ich obcy przedmiot, a litery informacja o terminie pierwszego spotkania nie mogą być tajemniczymi znakami. Książka musi realizowanego w ramach projektu. Więcej informacji być w zasięgu wzroku, najlepiej jeśli jest w rękach o projekcie znajdziecie na stronie http://parabuch.org/. rodzica”(B. Gawryluk, Wanda Chotomska. Nie mam Już za kilka dni kolejne wydarzenie w naszej nic do ukrycia, Wyd. Marginesy, Warszawa 2017.) bibliotece ,,NOC BIBLIOTEK”, w sobotę 5 października Drodzy Rodzice, przyjdźcie i zapiszcie 2019 r. o godz. 20:00. Zapraszamy serdecznie: dzieci, swoich przedszkolaków do biblioteki! Wasze dzieci młodzież i starszych! otrzymają kartę biblioteczną, bezpłatne członkostwo i uczestnictwo w rozmaitych eventach bibliotecznych. Dlaczego warto? Już od najmłodszych lat, Wasze dziecko będzie miało stały kontakt z kulturą, a książki staną się nieodzownym elementem jego życia. Dzięki temu z chęcią sięgnie nie tylko po lektury obowiązkowe, ale i samodzielnie zacznie poszerzać horyzonty literackie – zyskując dzięki temu cenną wiedzę, umiejętności i otwarty umysł. Już samo posiadanie karty bibliotecznej może być powodem do dumy – zwłaszcza, gdy będzie się ona zapełniała kolejnymi wypożyczonymi pozycjami. Ich „kolekcjonowanie” może stać się dla młodego czytelnika motywującym wyzwaniem. Dziecko, które rozpocznie uczęszczanie do biblioteki w przedszkolu, już od najmłodszych lat- w pełni wykorzysta potencjał, jaki drzemie w tej nowoczesnej instytucji kultury, jaką jest BIBLIOTEKA! Nie czekajcie więc - dajcie im tę szansę! Pierwsze wyprawki czytelnicze już rozdane! Zapraszamy dzieci urodzone w latach 2013-2016, po odbiór kolejnych.

O tym co się dzieje w Gminnej Bibliotece Publicznej w Wyrykach najlepiej przekonać się osobiście biorąc udział w proponowanych wydarzeniach. Zapraszamy serdecznie do naszej Książnicy od poniedziałku do czwartku w godz. 9:00-17:00, w piątek: 11:00-19:00 i w sobotę: 10:00-13:00. Każdy tutaj znajdzie swoją

Dyrektor i Pracownicy Gminnej Biblioteki Publicznej w Wyrykach

8

Echa z Urzędu Drodzy Czytelnicy! Za nami kolejny kwartał. Minęły gorące letnie miesiące, a wraz z nimi wysokie temperatury, które w gminnych gabinetach sięgając ponad 30 stopni wszystkim dawały się we znaki. Za nami też czas urlopów – nie zawsze wykorzystanych przez pracowników urzędu w takim wymiarze jakim by chcieli z uwagi na skromną obsadę i szeroki zakres obowiązków, jak też wiele pilnych spraw, wśród których m.in. były te związane z wnioskami suszowymi; przygotowaniem wniosku o dofinansowanie instalacji solarnych, fotowoltaicznych i kotłów na biomasę; organizacja jarmarku leśnego; uzupełnienia formalne wniosku dotyczącego termomodernizacji; czy przygotowania i ogłoszenie drugiego przetargu dotyczącego rewitalizacji. Za nami czas bardzo dynamiczny, z całą pewnością interesujący i niosący lepsze perspektywy dla mieszkańców Naszej Gminy. A przed nami …. wiele... Jednak najpierw podzielę się z Państwem kilkoma istotnymi informacjami.

Jarmark Leśny Tegoroczna jubileuszowa X edycja Jarmarku Leśnego Efekt pokazu w tej chwili jest wyeksponowany była zbliżona do formuły jaka mieszkańcom była w Urzędzie Gminy, w przyszłości postaramy się znana wcześniej. Nowością okazał się natomiast również rozwinąć i to działanie. Występy i koncerty termin organizacji jarmarku, który z końca sierpnia były nieco inne niż wcześniej. Wystąpili na scenie przeniesiono na połowę lipca. Zmiana terminu wynikła Kapela Łopieńczacy, nasze Swańki, zespoły: The z kilku powodów, a dwa moim zdaniem najbardziej Beatlmen, Hunters oraz gwiazdy muzyki disco – polo istotne to fakt kolidowania terminów sierpniowych zespoły Solaris i Skolim. Niezwykłą atrakcją był teatr z innymi wydarzeniami organizowanymi w tym czasie ognia. Spektakl ognia zatytułowany „Duszki ze starego na terenie naszego powiatu oraz przeniesienie boru” robił niesamowite wrażenie, trzeba to było występów uczniów naszych szkół na termin bliższy zobaczyć. Zrezygnowaliśmy natomiast z „imprezy dla zakończeniu roku szkolnego. Zaś w 2020 roku vipów”, a zaoszczędzone środki finansowe planujemy by Jarmark Leśny odbył się jeszcze przeznaczyliśmy na koncerty. wcześniej, czyli w drugą niedzielę lipca. Postaramy się, by każdego roku Jarmark Leśny W tegorocznej edycji nowością był w Wyrykach był inny i coraz ciekawszy. konkurs kulinarny pt. Leśne Smaki, gdzie Wbrew pogłoskom jakie docierały do mnie, że nowy indywidualnie lub w grupach mieszkanki gminy mogły wójt wprowadza prohibicję (zapewne dlatego, że moją zabłysnąć kulinarnie w kategoriach: coś słonego, coś pierwszą decyzją po objęciu urzędu było polecenie słodkiego, coś w słoiczku. Ilość zgłoszonych do opróżnienia obficie zaopatrzonego barku po moim konkursu dań przerosła nasze wyobrażenia. poprzedniku) zapewniam, że na Jarmarku można było Wszystko było smaczne i piękne, a nagrody dla kupić piwo, frytki czy inne przysmaki. Wszystko jest finalistek jak sądzę okazały się przydatne. W przecież dla ludzi …. przyszłości postaramy się zorganizować konkurs nie Już wiemy, że w przyszłym roku w ramach tylko dla pań, pomyślimy również o konkursie dla Jarmarku Leśnego odbędzie się maraton biegowy, panów. Interesujący był pokaz wood carvigu czyli w którego organizację już teraz zaangażowało się rzeźbienia piłą motorową w drewnie. wiele osób spoza naszej gminy.

Woda W sierpniu na ujęciu wody w Lubieniu wymieniono maksymalnej wydajności na którą było przewidziane niesprawną pompę. Było to działanie tylko doraźnie przed laty. Dlatego też na niektórych odcinkach poprawiające stan gminnego wodociągu. Woda pojawiały się problemy. z osadem pojawia się w czasie bardzo dużego Obecnie jesteśmy w trakcie ustaleń zakresu remontu zużycia przez mieszkańców lub przy nagłym koniecznego do prawidłowego funkcjonowania ujęcia. zwiększonym poborze ( np. przy uruchomieniu Przygotowujemy się do tego, by w momencie, kiedy hydrantu). Jak podawano w prasie czy telewizji, tego pojawi się nabór wniosków na przebudowę i/lub lata problemy z dostępnością wody pojawiały się rozbudowę sieci wodociągowych mieć gotową w wielu miejscach w kraju. U nas właściwie od dokumentację z określonym zakresem zadań. czerwca ujęcie pracowało na granicy swojej 9 Solary, fotowoltaika, piece. Gmina Wyryki w dniu 30 września złożyła wniosek do województwa lubelskiego 210 wniosków na łączną Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa kwotę dofinansowania wynoszącą ponad 580 mln Lubelskiego w ramach naboru 4.1 „Wsparcie złotych, podczas gdy planowana kwota wykorzystania OZE”. dofinansowania to 100 mln złotych. Uzyskać więc Wniosek pod nazwą „Energia przyjazna środowisku w gminie Wyryki”. Obejmuje on wszystkich chętnych, dofinansowanie będzie o wiele trudniej niż na projekt którzy zadeklarowali zamiar uczestnictwa w projekcie realizowany w naszej gminie w latach 2018/2019. i podpisali stosowne umowy. Uważam, że przygotowanie i złożenie wniosku daje W ramach wniosku zaplanowano zamontowanie szansę pozyskania dla mieszkańców bardzo 52 instalacji solarnych, 121 fotowoltaicznych oraz korzystnego dofinansowania, którego wartość jest 20 piecy na biomasę (pellet). Jego całkowita wartość zdecydowanie korzystniejsza niż z innych dostępnych nieznacznie przekracza 3 mln złotych, a realizacja dziś źródeł. Dlatego jestem przekonany, że to jest planowana na lata 2021 i 2022. W ramach naboru do Urzędu Marszałkowskiego wyzwanie należało podjąć. A jakie będą jego wyniki… Województwa Lubelskiego wpłynęło z terenu dowiemy się już w przyszłym roku. Co nowego w Zahajkach? Niestety po pierwszej, pozytywnej weryfikacji zadania środków funduszu sołeckiego została ułożona dotyczącego remontu i modernizacji budynku po zakupiona już kilka lat temu kostka brukowa. dawnej szkole w Zahajkach z przeznaczeniem na filę Jeszcze w tym roku wspólnie z Powiatem biblioteki dziś już wiemy, że obecnie nic z tego nie Włodawskim zostanie zrealizowane zadanie pod wyjdzie. Z listy pozytywnie rozpatrzonych wniosków nazwą „Przebudowa drogi powiatowej Nr 1623L wynika, że dofinansowanie otrzymały tylko te, które w miejscowości Zahajki”. Obejmuje ono trzy główne dotyczyły obiektów zabytkowych. Jednak nie zadania, tj. wykonanie nakładki asfaltowej na odcinku rezygnujemy. Mając przygotowaną dokumentację, objętym zadaniem (od osiedla do skrzyżowania oraz jeżeli pojawi się ponowna szansa na pozyskanie obszar samego skrzyżowania), wykonanie dużego dofinansowania, wrócimy do tematu. odwodnienia przebudowywanego odcinka oraz Tymczasem przy budynku po dawnej szkole ze budowę chodnika.

Kiedy rewitalizacja Lubienia i Wyryk – Woli? Pod nazwą zadania „Budowa świetlicy wiejskiej oraz terminie, a ogłoszony przetarg z uwagi na brak ofert zagospodarowanie przestrzeni publicznej w Gminie musiał zostać unieważniony. W związku z tym Wyryki” realizowanych w ramach projektu pn. wystąpiłem do Urzędu Marszałkowskiego z wnioskiem „Działania rewitalizacyjne w Gminie Wyryki” kryją się o przesunięcie zakończenia realizacji zadania na rok budowa nowej świetlicy w Wyrykach – Woli oraz 2020, na co uzyskaliśmy zgodę. Tym razem wpłynęły zagospodarowanie przestrzeni publicznej w Lubieniu. trzy oferty i przetarg został rozstrzygnięty. Zgodnie z pierwotnym projektem Już niebawem rozpoczną się prace budowlane, przygotowanym jeszcze w 2017 r. zadanie miało być a w przyszłym roku w Wyrykach – Woli stanie nowa zrealizowane do końca 2019r. Pierwszy świetlica wiejska. Lubień zaś zyska miejsce spotkań z ogłoszonych przetargów wykazał, że nikt nie był z którego, mam nadzieję oprócz mieszkańców, zainteresowany realizacją zadania w tak krótkim korzystać będą także turyści przemierzający naszą gminę. Drogi Dziś z możliwości dofinansowania inwestycji 25% kosztów na powiat i gminę. Z kolei, gdy o środki drogowych korzysta wiele samorządów, jestem zabiega gmina, realne dofinansowanie może wynieść przekonany, że wkrótce do nich dołączy Gmina od 50 do 80%. Wyryki. W tym roku był plan remontu drogi gminnej Wszystko będzie zależało od tego czy nasze w Suchawie. Jednak w trakcie przygotowywania drogi będą spełniały kryteria punktowe określane wniosku o dofinansowanie okazało się, że część drogi przez organizatorów naborów oraz od kwoty powszechnie uważanej za gminną przebiega po dofinansowania. A ta wygląda następująco – w gruntach będących własnością Spółdzielni przypadku dróg powiatowych dofinansowanie wynosi Mieszkaniowej w Suchawie. W trakcie walnego najczęściej 50%, pozostała część jest dzielona po zebrania członkowie spółdzielni podjęli decyzję, że 10 sprawę przekazania gruntu pod drogą odkładają do W grę wchodziło przejęcie drogi od powiatu oraz przyszłego roku, bowiem wówczas będzie kilkumilionowy kredyt na całość inwestycji, na co prowadzona aktualizacja granic wszystkich gruntów Gminy Wyryki zdecydowanie nie stać. Starostwo zaś w Suchawie. Gdy tylko Spółdzielnia przekaże nie mogło być liderem tego projektu z powodu informację, że działka jest gotowa do przekazania wyczerpania limitu dofinansowania na wcześniej gminie – do sprawy remontu tej drogi na pewno podjęte zobowiązania. wrócimy. Jednak sprawa remontu tej drogi wciąż Poddany pod dyskusję był również remont pozostaje otwarta. Wiele bowiem zależy od możliwości drogi powiatowej w Kaplonosach (pisaliśmy nieco pozyskania środków przez powiat w kolejnych latach. o tym w poprzednim numerze). Tutaj już na wstępie Tymczasem zakończone zostały remonty dróg okazało się, że choć jest to droga powiatowa gminnych, które zrealizowano na terenie tych sołectw, inwestorem musiałaby być nasza gmina. które zaplanowały je w ramach środków Funduszu Sołeckiego na 2019 rok. Sesje Rady Gminy Sesje Rady Gminy obecnej kadencji są stosunkowo Ostatecznie w Radzie Gminy po raz pierwszy zasiada krótkie i merytoryczne. Czasem może się nawet aż 11 osób, a ja jako wójt, staram się im zapewnić wydawać, że Rada Gminy jest wyjątkowo zgodna, pozytywne doświadczenia. Bardzo się cieszę, że radni bowiem wiele głosowań kończy się przyjęciem uchwał potrafią kierować się dobrem gminy i mieszkańców, jednogłośnie lub przy pojedynczych głosach a sesje nie są wykorzystywane do kreowania sprzeciwu bądź wstrzymujących się. Dyskusje konfliktów. Wszelkie dyskusje, bo przecież i te są podczas sesji są merytoryczne i rzeczowe, a radni potrzebne, toczą się natomiast podczas posiedzeń doskonale rozumieją nad czym pracują. poszczególnych Komisji Stałych Rady Gminy Wyryki. Cieszę się, że tak właśnie się dzieje. Właśnie posiedzenia komisji są tym miejscem Przez 4 lata byłem radnym Rady Gminy i czasem gdzie przedstawiane są projekty uchwał, ich Wyryki i tym, na co nie tylko ja zwracałem wówczas uzasadnienia, toczą się dyskusje i ścierają różne uwagę były sesje trwające po 3 – 4 godziny. Nawet argumenty. Jest to miejsce opiniowania uchwał oraz sesje nadzwyczajne zwoływane w celu podjęcia wypracowywania stanowiska przez radnych. pilnych uchwał i decyzji trwały bardzo długo. Z całą Uważam, że zarówno posiedzenia komisji jak i sesje pewnością dla wielu osób było to bardzo uciążliwe. nie są miejscem do „uprawiania polityki”, mają zaś Być może też z tego powodu na ponowny start służyć merytorycznej dyskusji wójta z radnymi w wyborach do rady gminy zdecydowało się zaledwie i omawiania ważnych spraw wyznaczających kierunki 5 z 15 radnych. rozwoju naszej gminy. Fundusz sołecki na 2020 rok podzielony Wrzesień to czas zebrań w sołectwach których oraz urządzeń zabawowych dla dzieci. tematem przewodnim jest podział środków Funduszu Horostyta-Kolonia – remont dróg dojazdowych do pól Sołeckiego na 2020 rok i to mieszkańcy sami i łąk. decydują na co przeznaczyć przydzielone im Ignaców – remont dróg oraz wycinka zakrzaczeń. pieniądze. Kaplonosy – traktorek-kosiarka do koszenia trawy, Mając za sobą doświadczenie realizacji paliwo do kosiarki, grill kamienno – betonowy i kostka funduszu za bieżący rok uważam, że niezbędne jest betonowa przy grillu, montaż grzejnika elektrycznego uproszczenie procedur wydatkowania sołeckich do jednej z sal oraz rolety i karnisze do świetlicy pieniędzy, na co będę zwracał uwagę w trakcie wiejskiej. spotkań na wyższym szczeblu samorządowym. Kaplonosy-Kolonia – zakup 2 ulicznych lamp Uważam, że silne i aktywne sołectwa są nam bardzo solarnych, naprawa i doposażenie placu zabaw, zakup potrzebne, w dużej mierze wspomagają pracę paliwa do równiarki i wykaszarki. w realizacji zadań własnych gminy. Krzywowierzba – ułożenie dojazdu do świetlicy A środki z funduszu na 2020 rok zaplanowano wiejskiej z kostki brukowej. w następujący sposób: Lipówka – wykonanie remontu drogi gruntowej. Adampol – remont dróg gminnych poprzez zakup Lubień – modernizacja wewnątrz budynku świetlicy i ułożenie płyt betonowych drogowych. wiejskiej. Horostyta – zagospodarowanie przestrzeni Suchawa – zakup i montaż lampy solarnej, zakup publicznej wokół filii Biblioteki Publicznej tablicy ogłoszeń, remonty dróg gminnych, zakup w Horostycie polegającej na budowie altanki-wiaty materiałów do malowania przystanków.

11 Wyryki-Adampol – zakup kruszywa i remonty dróg Zahajki – wykonanie instalacji elektrycznej w budynku gruntowych, zakup 2 mundurów specjalnych dla świetlicy po byłej szkole, remont placu zabaw. OSP Wyryki, zakup paliwa do wykaszarki, remont Zahajki-Kolonia – utwardzenie i remonty gruntowych placu zabaw (malowanie i wymiana zepsutych dróg gminnych. elementów). Bardzo dziękuję za możliwość udziału Wyryki-Kolonia – remont drogi gminnej i wycinka w zebraniach, podczas których oprócz tematów zakrzaczeń. dotyczących realizacji Funduszu Sołeckiego na 2020 Wyryki-Połód – remonty dróg gminnych, zakup rok poruszaliśmy wiele innych spraw ważnych 2 mundurów specjalnych dla członków OSP Wyryki, z punktu widzenia mieszkańców. Uważa, że nic nie zagospodarowanie placu przy świetlicy, zakup zastąpi możliwości bezpośrednich spotkań, dlatego podkaszarki teleskopowej, zakup paliwa do równiarki. serdecznie dziękuję za zaproszenia paniom i panom Wyryki-Wola – remont dróg gruntowych dojazdowych sołtysom, którzy uznali za stosowny mój udział do pól, zakup odzieży ochronnej dla OSP Wyryki. w zebraniach.

Dożynki powiatowe 1 Września w Woli Uhruskiej odbyły się dożynki które za jego wystrój uzyskało wyróżnienie. Również powiatu włodawskiego. Zainaugurowała je msza wyróżnienie przypadło w udziale sołectwu Wyryki – święta w Kościele pw. Ducha Świętego w czasie Połód, którego mieszkańcy pod przewodnictwem pani której wójt każdej gminy składał dary dziękczynne. Iwony Buska wykonali piękny wieniec dożynkowy. W tej okazałej ceremonii towarzyszył mi Piotr Szczególne gratulacje należą się pani Agnieszce Horszczaruk – Przewodniczący Rady Gminy Wyryki Pochwatka z Lipówki, która przygotowała zwycięskie oraz panie z Lubienia: Aniela Leszczyńska danie mięsne oraz pani Grażynie Warda z Lubienia, i Agnieszka Siwiec z zespołu śpiewaczego Swańki, której wyjątkowy chleb doceniło dożynkowe jury który również reprezentował naszą gminę na scenie. przyznając jej III nagrodę. Z kolei wyróżnienie za napój Nieodłącznym elementem dożynek dożynkowy przypadło paniom z Suchawy. Wszystkim powiatowych są konkursy. Gminne stoisko w tym roku reprezentantom naszej gminy oraz osobom przygotowało Koło Gospodyń Wiejskich zaangażowanym w przygotowania do dożynek „Suchawianki” z Suchawy, z całego serca dziękuję. Wnioski suszowe Do naszego urzędu wpłynęło 351 wniosków wniosków pozytywnie zaopiniowanych przez o udzielenie pomocy w związku z suszą jaka Wojewodę Lubelskiego. zaistniała tego lata. Zgodnie z ogłoszeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju 30 Sierpnia do Urzędu Wojewódzkiego Wsi producenci rolni mogą w dniach od 3 do 31 przekazałem 240 z nich. Pozostałe dostarczono października 2019 roku składać do oddziałów Agencji tydzień później. Od początku października Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wnioski sukcesywnie zapraszamy rolników po odbiór o udzielenie pomocy.

Połączenia komunikacyjne Od 2 września większość miejscowości z obszaru U nas przewoźnikiem jest Garden Service, który Gminy Wyryki ma połączenia komunikacyjne obecnie zabezpiecza 5 linii na terenie powiatu, w tym z Włodawą. Jest to niezwykle pozytywna dwie przebiegające przez naszą gminę. Wiem, że jest i wyczekiwana zmiana. potrzeba rozbudowy o połączenia z Suchawą Połączenia komunikacyjne w obrębie powiatu i Kaplonosami – Kolonią, dlatego zwróciłem się włodawskiego powstały w ramach rządowego z wnioskiem o rozszerzenie połączeń o te dwie Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych. miejscowości, będzie to jednak uzależnione od decyzji W województwie lubelskim 21 samorządów sięgnęło przewoźnika. po rządowe pieniądze na przywrócenie bądź Rozkłady jazdy są wyeksponowane uruchomienie lokalnych połączeń autobusowych. w miejscach gdzie zatrzymują się pojazdy W myśl założenia organizatorem transportu komunikacji publicznej. Jest również dostępny jest Starostwo Powiatowe we Włodawie, które na stronie internetowej przewoźnika pokrywa 50% kosztów deficytu, pozostałe 50% https://gardenexpress.pl/strefa-pasazera/rozklad-jazdy kosztów deficytu pokrywają gminy. Dla nas oznacza to, że przynajmniej do końca roku mamy zapewnioną komunikację, do której z budżetu gminy dołożymy na pokrycie deficytu kilka tysięcy złotych.

12

Porady, ciekawostki, przepisy, NIE PAL LIŚCI – KOMPOSTUJ !!!

Jesień to czas porządków na działkach. Kompost stosowany w ogrodzie wzbogaca glebę Działkowcy pozbywają się teraz zeschłych liści, w próchnicę, sprawia, że gleba staje się chorych gałęzi i drzew. Pozbywają, czyli przewiewna i pulchna. Poza tym, jest bogatym najczęściej je palą. Unoszący się z nich dym źródłem materii organicznej i zarazem najtańszym przeszkadza wielu mieszkańcom – Nie da się materiałem do użyźniania gleby. oddychać! – narzekają ludzie zmuszeni wdychać W przeciwieństwie do nawozów mineralnych nieprzyjemny zapach i duszące, gryzące i obornika, kompost nie stwarza zagrożenia w gardło opary. I mają rację. Bo spalanie liści jest przenawożenia lub zatrucia środowiska. Kompost niezgodne z obowiązująca ustawą stosuje się do nawożenia roślin ogrodowych, o odpadach, która zabrania spalania zarówno warzyw, drzew i krzewów owocowych, pozostałości roślinnych "poza instalacjami jak roślin ozdobnych. i innymi urządzeniami do tego przeznaczonymi", chyba że nie są objęte obowiązkiem selektywnego zbierania. A odpady zielone takiej zbiórce podlegają. Niektórych ten zakaz śmieszy i dziwi. Mówią, że przecież od lat jesienią palili, co się dało. Paląc liście na posesji pamiętaj, że jeśli nasze „ognisko" spowoduje pożar i zagrożenie dla ludzi i środowiska, straż pożarna na pewno ukaże nas mandatem karnym w kwocie 500 zł, a w skrajnych przypadkach sprawa zostanie skierowana do sądu. Jeśli natomiast dym przedostaje się na ulicę w takiej ilości, że ogranicza widoczność kierowcom i zagraża bezpieczeństwu, to można spodziewać się Z czego można zrobić kompost? interwencji policji. ścięta trawa Kodeks cywilny – mówi, że właściciel liście z drzew i krzewów nieruchomości powinien przy wykonywaniu resztki roślin ozdobnych i warzyw (bez objawów swego prawa własności powstrzymywać się od chorób) działań, które by zakłócały korzystanie chwasty (które nie zawiązały jeszcze nasion) z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną owoce – uszkodzone i obite miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego drobne gałęzie, trociny przeznaczenia nieruchomości i stosunków odpady roślinne z gospodarstwa domowego – miejscowych (czyli np. nie można „zadymić" obierki z warzyw i owoców, resztki potraw sąsiada robiąc ognisko na swojej posesji). zużyte torebki herbaciane Świetnym rozwiązaniem dla popiół drzewny (np. z kominka) zagospodarowania opadłych liści jest szary papier (czysty i niezadrukowany) kompostowanie. Kompost jest lepszy od nawozu. Czego nie kompostujemy? Kompostując resztki roślinne unikniemy ich owoce i warzywa z wyraźnymi objawami chorób marnotrawienia poprzez palenie lub wyrzucanie skórki owoców cytrusowych (obniżają aktywność do kontenerów. Poza tym, niemal za darmo mikroorganizmów w glebie) uzyskamy bardzo cenny nawóz, wzbogacający chwasty (które zawiązały już nasiona) glebę w materię organiczną. W porównaniu duże, nierozdrobnione gałęzie z obornikiem, kompost jest nawozem szybciej mięso i kości działającym, a składniki nawozowe są zadrukowany i bielony papier w większym stopniu wykorzystane przez rośliny. popiół z innych materiałów niż drewno

13 ACH…. ZIEMNIAKI ... Europa je ziemniaki od końca XVI wieku. Do Polski Uważa się, że sok z ziemniaków surowych łagodzi podobno sprowadził je z Wiednia Jan III Sobieski. takie schorzenia jak wrzody żołądka czy artretyzm. Dziś jemy ziemniaki w niezliczonych postaciach - Ziemniaki pomagają w pozbyciu się zaparć i biegunek, gotowane, smażone, pieczone, całe, tłuczone, ponieważ mają sporo błonnika. Inne korzyści w formie purée, frytek czy talarków, kopytek, pyz czy z jedzenia ziemniaków to między innymi: niższe placków... Trudno wyobrazić sobie dietę bez ciśnienie, niższe stężenie cholesterolu, łatwiejsze ziemniaka i, w rzeczy samej, nie powinno się z nich usuwanie wody z organizmu, lepszy wzrok, ładniejsza rezygnować. skóra, sprawniejsza praca układu pokarmowego, Kartofle, ziemniaki, pyry czy grule nazywane niższy poziom stresu i sprawniejszy proces w różnych rejonach Polski są nieodzownym krzepnięcia krwi. elementem tradycyjnej kuchni polskiej i stanowią Jak jeść ziemniaki, by służyły zdrowiu podstawę diety dla większości z nas. Badania i sylwetce? ankietowe nad preferencjami żywieniowymi Polaków Różne typy ziemniaków nadają się do różnych mówią, że aż 82% respondentów zadeklarowało, że potraw. Na przykład mączyste ziemniaki z sypkim, nie byłoby w stanie zrezygnować ze spożycia jasnym miąższem nadają się do robienia placków, ziemniaków. kopytek, klusek, pyz czy purée. Twarde i wilgotne Marian Sikora, Prezes Polskiego Związku świetnie spiszą się upieczone w mundurkach na grillu Producentów Ziemniaków i Nasion Rolniczych – czy przy ognisku, są też dobrym składnikiem sałatek mówił w swoim wystąpieniu: „Ziemniaki już w XIX i konserw. Ziemniaki o średniej twardości dobrze się wieku zyskały miano naszej rodzimej specjalności. dusi i gotuje, świetnie pasują do zup i ziemniaczanych Aktualnie Polska znajduje się w czołówce zapiekanek. Nadają się także na frytki czy talarki. największych europejskich producentów ziemniaków. Cały sekret tkwi w sposobie ich przygotowania. W naszej kampanii chcemy zachęcić Polaków do Ważne jest jaką technikę kulinarną wybierzemy ale odkrywania potencjału kulinarnego tych lokalnych także z jakimi dodatkami je podamy. Najlepiej gotować produktów oraz pokazać je w niestandardowej lub piec całe bulwy ziemniaków wraz ze skórką, odsłonie. Odwołamy się do tradycji spożywania wówczas straty witamin i składników mineralnych są ziemniaków w Polsce i ich walorów odżywczych oraz najmniejsze. Jeżeli chcemy obrać ziemniak, to róbmy smakowych, prezentując ciekawe pomysły na ich to jak najcieniej i wówczas gotujmy je w małej ilości przygotowanie. Jednym słowem – pokażemy, że bez wody, a jeszcze lepiej na parze. Starajmy się nie względu na to, czy wolisz ziemniaki, kartofle, pyry czy smażyć ziemniaków, gdyż ten sposób obróbki grule, warto je smakować i jeść” termicznej znacząco wpłynie na całkowitą Osoby, które decydują się przejść na dietę kaloryczność dania – 10 g oleju to dodatkowe 88 kcal! często w pierwszej kolejności eliminują ziemniaki Do puree ziemniaczanego zamiast dużej ilości masła z jadłospisu. Niesłusznie, gdyż jak donoszą dietetycy i śmietany można dodać niewielką ilość mleka, danie są one niskokaloryczne, a także dzięki łatwo będzie równie smaczne, a z pewnością mniej przyswajalnej skrobi, dają uczucie sytości. Ziemniaki kaloryczne. są doskonałym źródłem energii, białka, witamin Współczesne badania nad właściwościami ziemniaka i składników mineralnych. W ziemniakach znajdziemy obalają mit jakoby ziemniaki głównie tuczyły przede wszystkim znaczne ilości potasu – 100 g porcji i zapychały pustymi kaloriami i były pozbawione zawiera aż 443 mg tego pierwiastka. Poza potasem, właściwości odżywczych. Okazuje się, że jedzenie znajdziemy w nich również fosfor, magnez, cynk, ziemniaków pozytywnie wpływa na nasze zdrowie. miedź, mangan i jod. Ziemniaki są także cennym Współcześni badacze są przekonani, że jedząc tylko źródłem witaminy C, witamin z grupy B, beta karotenu ziemniaki przez resztę życia, możemy pozostać oraz folianów. Ku ogólnemu zaskoczeniu ziemniaki zdrowi: "Jeśli miałbyś przeżyć resztę życia, jedząc zawierają niewiele kalorii – w porcji 100g są zaledwie tylko jedną rzecz i być zdrowym, mogłyby nią być 73 kcal, czyli znacznie mniej niż w takiej samej porcji właśnie ziemniaki. Nie ma zbyt wielu produktów, kaszy czy makaronu. o których można podobnie powiedzieć" Ziemniaki są doskonałym źródłem błonnika Choć ziemniaki są u nas dostępne przez cały pokarmowego, który poprawia perystaltykę jelit, rok i można je jeść do woli to pamiętajmy, że najlepsze ułatwia trawienie, a także pomaga w walce jednak są te jesienne… z nadwagą i otyłością poprzez zwiększanie objętości treści pokarmowej, a co za tym idzie daje uczucie J.T. sytości. Sok (wywar) z gotowanych kartofli ma rozpuszczać kamienie nerkowe i żółciowe. 14

Sałatka ziemniaczana z wędzonym łososiem i jajkiem: Ziemniaki umyj, ugotuj w mundurkach. Po Sos sałatkowy koperkowo-ziołowy z ziarnami przestudzeniu obierz, pokrój w kostkę. Jajka ugotuj na gorczycy rozmieszaj z sokiem z cytryny i niewielką twardo, pozostaw do wystygnięcia. Obierz ze ilością wody. Dodaj olej lniany i dokładnie wymieszaj. skorupek, pokrój. Łososia podziel na małe kawałki. Połącz składniki sałatki, polej sosem. Całość Paprykę umyj, pokrój w kostkę. Kukurydzę odsącz wymieszaj. z zalewy. Pieczone ziemniaczane łódeczki: Ziemniaki dokładnie myjemy - nie obieramy ze skórek. Każdego ziemniaka kroimy na ćwiartki, a następnie każdą ćwiartkę na połowę, tak aby wyszły łódeczki. Pokrojone ziemniaki moczymy w misce z dodatkiem cukru, aby były bardziej chrupiące - około 30 minut. Ziemniaki odcedzamy i osuszamy ręcznikiem papierowym. Polewamy je olejem i posypujemy mieszanką ulubionych ziół. Mieszamy dokładnie, aby każdy kawałek ziemniaka był obtoczony zarówno w oleju, jak i w ziołach. Wkładamy do nagrzanego piekarnika - najpierw pieczemy w 180 stopniach z termoobiegiem pierwsze 15 minut, następnie zwiększamy temperaturę do 200 stopni i pieczemy kolejne 15-20 minut, aż łódeczki będą rumiane. Przepyszne jako dodatek do wszelkich dań. Doskonałe zamiast frytek.

Ogłoszenia

SKRYTKI PAMIĘCI Muzeum – Zespół Synagogalny we Włodawie Celem całego przedsięwzięcia jest realizuje projekt ŚWIAT UTRACONY – HISTORIA zgromadzenie cennej wiedzy źródłowej pod względem ŻYDÓW WŁODAWSKICH, finansowany w ramach historycznym, która posłuży celom badawczym programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. i naukowym w utrwaleniu spuścizny naszych Jednym z punktów zadaniowych projektu są przodków. SKRYTKI PAMIĘCI, zamontowane w różnych Jedna ze SKRYTEK PAMIĘCI znajduje się instytucjach kultury, szkołach, urzędach i kościołach w Gminnej Bibliotece Publicznej w Wyrykach i tam na terenie całego powiatu włodawskiego. mieszkańcy mogą zostawić swoje wspomnienia. SKRYTKI PAMIĘCI to inaczej skrzynki Zachęcamy również do kontaktu mailowego pocztowe, do których mieszkańcy mogą wrzucać listy, pod adres [email protected], gdzie można relacje, kopie zdjęć, które nawiązują do naszej przesyłać wszelkie informacje historyczne lub skany wspólnej historii, niekiedy zapomnianej. Można dokumentów i fotografii. uczynić to anonimowo bądź jawnie. Agnieszka Ignatiuk, adiunkt w Dziale Historii Muzeum – Zespołu Synagogalnego we Włodawie

Sprzedam !!! Nieruchomości położone w obrębie miejscowości ● łąki o powierzchniach: 0,35 ha; 0,29 ha; Kaplonosy; ● grunty orne o powierzchniach: 0,44 ha;0,71 ha; ● lasy i grunty leśne o powierzchniach: 0,43 ha; ● grunty zadrzewione o powierzchni 0,01 ha. 0,23 ha; 0,22 ha; 0,77 ha; Numer telefonu: 668 344 794 15 Sport Agros Suchawa - Duma Gminy Wyryki

Kiedy w zeszłym sezonie nasza drużyna z trudem ciekawe, drużyna strzela zdecydowanie więcej goli na utrzymała się w lidze okręgowej jako beniaminek, po wyjeździe niż na swoim terenie. Zauważamy, że awansie z A klasy, kto mógłby przypuszczać, iż dobra i konsekwentna gra Agrosu przyczynia się do kolejny sezon rozpocznie z takim przytupem i jeszcze wzrostu zainteresowania futbolem nie tylko w trakcie trwającej rundy jesiennej podopieczni miejscowych kibiców, bowiem widzów (tych z terenu trenera Roberta Wójcika będą mieli zaledwie jeden powiatu i spoza niego) na stadionie jest coraz więcej. punkt mniej od zdobyczy z całego poprzedniego Dobre występy przełożyły się również na większe sezonu. Gdyby nie nieszczęśliwy splot okoliczności zainteresowanie lokalnych mediów klubem sportowym w końcówkach kilku spotkań i konsekwentnej grze do z Suchawy. końca mieliby ich zapewne więcej. Nie ma wątpliwości, iż przekłada się to nie W porównaniu do poprzedniego sezonu tylko na rozpoznawalność drużyny, ale wpływa drużyna została wzmocniona kilkoma zawodnikami na również pozytywnie na wizerunek Gminy Wyryki. kluczowych pozycjach, co już od pierwszych spotkań Dlatego powinniśmy naszą drużynę wspierać, przełożyło się nie tylko na efektowną, ale co motywować i stale kibicować, by szło im jak najlepiej. najważniejsze efektywną grę klubu z Suchawy. A wtedy, kto wie, może doczekamy się w już niedługim Jednak, należy zwrócić uwagę, iż drużyna ma czasie w Suchawie piłki na solidnym wojewódzkim spore mankamenty zwłaszcza w grze obronnej, gdyż poziomie. Z takim zaangażowaniem ze strony piłkarzy, będąc obecnie w czubie tabeli jest drużyną, która trenera i kibiców jest to bardzo możliwe. straciła najwięcej, bo aż 22 gole na wyjeździe, a co Władysław Kapica Jr.

Władysław Kapica Jr. 16  Leśniczy spotyka babcię, zbierającą w lesie grzyby. Humor – Niech pani wyrzuci te grzyby! – woła zaglądając do koszyka. – Nie nadają się do jedzenia!!!  – Panie, ale to nie do jedzenia, tylko na handel. Zając dzwoni do rzeźnika:  – Dzień dobry! Ma pan świński ryjek? U dentysty: – Mam! – Ile kosztuje wyrwanie zęba? – A kurze łapki? – Sto złotych. – Też mam! – Co?! Za kilka minut pracy?! – A skrzydełka? – Ok, będę wyrywać powoli. – Oczywiście, że mam!  – Ależ śmiesznie pan wygląda

Wydawca: Stowarzyszenie Aktywności Obywatelskiej "Koalicja Kulturalna" w Wyrykach Wyryki - Adampol 95 22-205 Wyryki email: [email protected] www.wyryki.com.pl

Zespół redakcyjny: Justyna Torbicz - redaktor naczelna Marek Majewski Emilia Kwiecień Mirosław Torbicz Marek Niedzielak Copyright© "Wyryckie Wieści". Wszystkie teksty zamieszczone w Wyryckich Wieściach mogą być cytowane i przedrukowywane wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody redakcji, pod warunkiem podania źródła i przekazania redakcji egzemplarza publikacji z cytowanym tekstem.

Numer 3(17), Wyryki wrzesień/październik 2019 r.. Nakład: 500 egz. EGZEMLARZ BEZPŁATNY