Journal of Geological Engineering
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Jeoloji Mühendisliği Dergisi / Jeoloji Mühendisliği Dergisi / Journal of Geological Engineering Journal of Geological Engineering Cilt - Volume 42 Sayı - Number 2 Aralık / December 2018 Cilt - Volume 42 ISSN 1016 - 9172 Aralık / December 2018 Journal of Geological Engineering Sayı - Number 2 İçindekiler / Contents Makaleler / Articles 121- Araştırma Makalesi / Research Article Ömer ÜNDÜL, Buğra C. ÇOBANOĞLU, Feyat TAZ İstanbul Paleozoyik İstifi’ndeki Dayklar ile Yan Kayalarının Dayanım ve Deformasyon Özelliklerindeki Farklılıklar The Differences of Strength and Deformation Properties of Dikes and Host Rocks in the Paleozoic Sequence of İstanbul 143- Araştırma Makalesi / Research Article Evren POŞLUK, Mustafa KORKANÇ Zayıf Kayaçlarda Makinalı Kazı Performansının Kestirilmesindeki Zorluklar Difficulty on Performance Prediction of Excavation with Machine in Weak Rocks 159- Araştırma Makalesi / Research Article Ibrahim A. AL-AKHALY Engineering Properties of Basalt Coarse Aggregates in Hamdan Area, NW Sana’a, Yemen 175- Araştırma Makalesi / Research Article Aralık / December 2018 42 Sayı/Number: 2 Cilt/Volume: C. Bertan GÜLLÜDAĞ, Mehmet ALTUNSOY Türkiye’de CBS Tabanlı Kömür Maden Bilgi Sistemi (KMBS) Kurulmasında Kullanılacak Bazı Kriterler Some Criteria For Creating GIS Based Coal Mine Information System (CMIS) in Turkey 191- Derleme / Review Paper Hasibe KÖRBALTA “Kula Volkanik Jeoparkı Yönetim Planı” İçin Öneriler Recommendations for Kula Volcanic Geopark Management Plan 215- Derleme / Review Paper Bahattin Murat DEMİR , Sami ERCAN, Mustafa AKTAN, Harun ÖZTAŞKIN Türkiye’nin Asbest Profili ve Asbest Güvenliği Sorunu Turkey’s Asbestos Profile and Safety Problem of Asbestos EDİTÖR / EDITOR Yayın Kurulu / Editorial Board Tamer TOPAL Orta Doğu Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Mutluhan AKIN (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi) Jeoloji Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. Erhan ALTUNEL (Osman Gazi Üniversitesi) 06531, Ankara Prof. Dr. Serdar BAYARI (Hacettepe Üniversitesi) Tel: 0 312 210 26 90 Prof. Dr. Zeki ÇAMUR (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Faks: 0 312 210 57 50 Prof. Dr. Hasan ÇETİN (Çukurova Üniversitesi) E-Posta: [email protected] Dr. Özcan DUMANLILAR (Demir Export) Dr. Nusret EMEKLİ (İller Bankası) TEKNİK EDİTÖR / TECHNICAL EDITOR Prof. Dr. Murat ERCANOĞLU (Hacettepe Üniversitesi) Müge AKIN Doç. Dr. Nazan Yalçın ERİK (Cumhuriyet Üniversitesi) Abdullah Gül Üniversitesi Prof. Dr. Ünsal GEMİCİ (Dokuz Eylül Üniversitesi) Müh. Fak. İnşaat Müh. Bölümü Prof. Dr. Candan GÖKÇEOĞLU (Hacettepe Üniversitesi) Sümer Kampüs 38080 Doç. Dr. Reyhan Kara GÜLBAY (Karadeniz Teknik Üniversitesi) Kocasinan /KAYSERİ Prof. Dr. Nilgün GÜLEÇ (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) E-posta : [email protected] Doç. Dr. Leyla KALENDER (Fırat Üniversitesi) Prof. Dr. Remzi KARAGÜZEL (İstanbul Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Nurkan KARAHANOĞLU (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Makale Gönderim Adresi: Doç. Dr. Ali KAYABAŞI (Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi) TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Prof. Dr. Recep KILIÇ (Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet Yalçın KOCA (Dokuz Eylül Üniversitesi) PK. 464 Yenişehir, 06410 Ankara Dr. Ayhan KOÇBAY (Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü) Tel : (0312) 434 36 01 Prof. Dr. Halil KUMSAR (Pamukkale Üniversitesi) Faks : (0312) 434 23 88 Doç. Dr. Yılmaz MAHMUTOĞLU (İstanbul Teknik Üniversitesi) E-Posta : [email protected] Prof. Dr. Harun SÖNMEZ (Hacettepe Üniversitesi) URL : www.jmo.org.tr Prof. Dr. Mehmet Lütfi SÜZEN (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Gültekin TARCAN (Dokuz Eylül Üniversitesi) Prof. Dr. Atiye TUĞRUL (İstanbul Üniversitesi) Doç. Dr. Dilek TÜRER (Hacettepe Üniversitesi) Yayın Türü: Yaygın Süreli Yayın Prof. Dr. Necdet TÜRK (Dokuz Eylül Üniversitesi) Yayın Şekli: Yılda 2 kez (6 ayda bir) Prof. Dr. Asuman TÜRKMENOĞLU (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Türkçe ve İngilizce Prof. Dr. Taner ÜNLÜ (Ankara Üniversitesi) Yayın Sahibi: TMMOB JMO Adına Prof. Dr. Hasan YAZICIGİL (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Hüseyin ALAN Doç. Dr. Koray YILMAZ (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Ali Bahadır YAVUZ (Dokuz Eylül Üniversitesi) Yayının İdare Adresi: Kocatepe Mah. Hatay 2 Sokak No: 21 Kocatepe/Ankara Jeoloji Mühendisliği Dergisi makale ve dizin özleri Baskı: ERS Matbaacılık, SCOPUS, ULAKBİM, GeoREF, Geobase/Geo Abstracts, EBSCO ve Kazım Karabekir Cad. Altuntop İşhanı Cabell No:87/7 İskitler/Ankara uluslararası indeksleri tarafından taranmaktadır. Tel : (0312) 384 54 88 Baskı Tarihi : Aralık 2018 Journal of Geological Engineering is indexed and abstracted by Baskı Adedi : 500 SCOPUS, ULAKBİM, GeoREF, Geobase/Geo Abstracts, EBSCO and Cabell Jeoloji Mühendisleri Odası Chamber of Geological Engineers Yönetim Kurulu / Executive Board Hüseyin ALAN Başkan / President Yüksel METİN İkinci Başkan / Vice President Faruk İLGÜN Yazman / Secretary D. Malik BAKIR Sayman / Treasurer M. Emre KIBRIS Mesleki Uygulamalar Üyesi / Member of Professional Activities Gonca ŞAHİN Sosyal İlişkiler Üyesi / Member of Social Affairs Buket YARARBAŞ ECEMİŞ Yayın Üyesi / Member of Publication Jeoloji Mühendisliği Dergisi JMO yayını olup para ile satılmaz. Jeoloji Mühendisliği Dergisi / Journal of Geological Engineering Cilt - Volume 42 Sayı - Number 2 Aralık / December 2018 İçindekiler / Contents Makaleler / Articles 121- Araştırma Makalesi / Research Article Ömer ÜNDÜL, Buğra C. ÇOBANOĞLU, Feyat TAZ İstanbul Paleozoyik İstifi’ndeki Dayklar ile Yan Kayalarının Dayanım ve Deformasyon Özelliklerindeki Farklılıklar The Differences of Strength and Deformation Properties of Dikes and Host Rocks in the Paleozoic Sequence of İstanbul 143- Araştırma Makalesi / Research Article Evren POŞLUK, Mustafa KORKANÇ Zayıf Kayaçlarda Makinalı Kazı Performansının Kestirilmesindeki Zorluklar Difficulty on Performance Prediction of Excavation with Machine in Weak Rocks 159- Araştırma Makalesi / Research Article Ibrahim A. AL-AKHALY Engineering Properties of Basalt Coarse Aggregates in Hamdan Area, NW Sana’a, Yemen 175- Araştırma Makalesi / Research Article C. Bertan GÜLLÜDAĞ, Mehmet ALTUNSOY Türkiye’de CBS Tabanlı Kömür Maden Bilgi Sistemi (KMBS) Kurulmasında Kullanılacak Bazı Kriterler Some Criteria For Creating GIS Based Coal Mine Information System (CMIS) in Turkey 191- Derleme / Review Paper Hasibe KÖRBALTA “Kula Volkanik Jeoparkı Yönetim Planı” İçin Öneriler Recommendations for Kula Volcanic Geopark Management Plan 215- Derleme / Review Paper Bahattin Murat DEMİR , Sami ERCAN, Mustafa AKTAN, Harun ÖZTAŞKIN Türkiye’nin Asbest Profili ve Asbest Güvenliği Sorunu Turkey’s Asbestos Profile and Safety Problem of Asbestos Jeoloji Mühendisliği Dergisi / Journal of Geological Engineering 42 (2018) 121-142 DOI 10.24232/jmd.486009 Araştırma Makalesi / Research Article İstanbul Paleozoyik İstifi’ndeki Dayklar ile Yan Kayalarının Dayanım ve Deformasyon Özelliklerindeki Farklılıklar The Differences of Strength and Deformation Properties of Dikes and Host Rocks in the Paleozoic Sequence of İstanbul Ömer ÜNDÜL1 , Buğra C. ÇOBANOĞLU2 , Feyat TAZ2 1İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Avcılar, 34320 İstanbul, Türkiye 2İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa, Fen Bilimleri Enstitüsü, Vezneciler, 34116 İstanbul, Türkiye Geliş (Received): 19 Eylül (September) 2017, Düzeltme (Revised): 01 Haziran (June) 2018, Kabul (Accepted): 03 Ağustos (August) 2018 ÖZ Nüfus artışına bağlı olarak yeni yerleşim alanlarına gereksinim artmakta, bu alanlarda, altyapı hizmetleri ve diğer mühendislik amaçlı pekçok yapının inşası zorunlu hale gelmektedir. Farklı türdeki mühendislik yapılarının (Örneğin altyapı hizmetleri, derin kazılar, tüneller vb.) inşaası 1900’lü yılların ikinci yarısından itibaren İstanbul’da yoğun olarak devam etmektedir. Önümüzdeki yakın gelecek için de pekçok büyük mühendislik projesi planlanmaktadır. Günümüzde inşa edilen yapılar öncekilere göre daha büyük boyutlarda ve daha derinde yapılmaktadır. Böylece, planlayıcı ve uygulayıcı mühendisler daha fazla jeolojik belirsizliğin yarattığı jeo-mühendislik sorunlarla karşılaşılmaktadır. İstanbul’daki büyük mühendislik projelerinin önemli bir kısmı son yıllarda İstanbul Boğazı’nın her iki yakasında ve genelde İstanbul Paleozoyik istifinde yoğunlaşmaktadır. Bu istif genel olarak çökel kayalardan oluşmaktadır. Çökel kayalar pekçok yerde farklı bileşimlerde, belirgin olmayan yönlerde ve boyutlardaki (milimetreden birkaç metre boyutlarına kadar) dayklar tarafından kesilmektedir. Bu istifteki çökel kayaları kesen dayklar pekçok tünel projesinde, TBM sıkışması, stabilite ve su problemleri vb. beklenmeyen ve istenmeyen durumları oluşturmaktadır. Bunların sonucunda da projelerde zaman kayıpları ve maliyet artışları yaşanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, İstanbul’daki daykların eksenel yükler altındaki dayanım ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesidir. Ayrıca, çalışılan kayaçların gevreklik özellikleri de değerlendirilmiştir. Bu bağlamda, tek eksenli sıkışma dayanımı ve dolaylı çekme dayanımı deneyleri dayklar üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bunlara ek olarak, daykların ve yan kayaçlarının temel kaya özelliklerine göre mühendislik davranışları karşılaştırılmıştır. Deneylerden elde edilen sonuçlara göre daykların ve yan kayaçların tek eksenli sıkışma dayanımları sırasıyla 46-277 MPa ve 33-158 MPa, Young modülleri ise 16-99 GPa ve 5-57 GPa arasında değişmektedir. Ayrıca magmatik kayaların eksenel yükler altındaki gevrek kırılma türündeki yenilmeleri gerilme-şekil değiştirme diyagramlarında oldukça belirgindir. İstanbul’da başta tüneller olmak üzere yeraltı kaya yapılarında karşılaşılan problemlerin tümü dikkate alındığında;