juni 2019

122.415 inwoners Visie volkshuisvesting per januari 2018 gemeente gemeente Leeuwarden

Gemeente Leeuwarden bestaat uit de stad Leeuwarden, 35 woonkernen en 37 buurt-schappen. Vijf uitdagingen voor de toekomst van de Gemeente Leeuwarden is in 2014 uitgebreid met voormalig gemeente Boarnsterhim. Hiermee valt inwoners onder andere vanaf dat moment onder Leeuwarden. Op 1 januari 2018 wordt Leeuwarden per januari 2018 woningmarkt: uitgebreid met en een deel van Littenseradiel. 1. Groeitempo: plannen vanuit onzekerheid 92.057 Leeuwarden stad In gemeente Leeuwarden wonen op 1 januari 2018 122.415 inwoners. Stiens heeft in 2018 7.584 2. Verschillende aanpak voor stad en dorpen inwoners en Grou 5.715. Daarnaast heeft gemeente Leeuwarden nog 33 andere dorpen die grof- 3. Meer aandacht voor bestaande voorraad weg zijn in te delen in dorpen ten noorden van Leeuwarden en dorpen ten zuiden van Leeuwarden. inwoners 4. Inspelen op de veranderende vraag Ten noorden van Leeuwarden is (950) de grootste kern en (26) de kleinste kern. per januari 2018 Ten zuiden van Leeuwarden is (3.120) de grootste kern en (19) de kleinste kern. 5. Toekomst sociale huur 3.147 Dorpen Noord 7.584 Stiens 13.912 Dorpen Zuid Bevolkingsopbouw 2018 5.715 Grou Bron: CBS 2018, bewerking Partoer

DorpenDorpen Noord Noord StiensStiens DorpenDorpen Zuid Zuid GrouGrou

95+ jaar 95+ jaar 95+ jaar 95+ jaar 90-94 jaar 90-94 jaar 90-94 jaar 90-94 jaar 85-89 jaar 85-89 jaar 85-89 jaar 85-89 jaar 80-84 jaar 80-84 jaar 80-84 jaar 80-84 jaar 75-79 jaar 75-79 jaar 75-79 jaar 75-79 jaar 70-74 jaar 70-74 jaar 70-74 jaar 70-74 jaar 65-69 jaar 65-69 jaar 65-69 jaar 65-69 jaar 60-64 jaar 60-64 jaar 60-64 jaar 60-64 jaar 55-59 jaar 55-59 jaar 55-59 jaar 55-59 jaar 50-54 jaar 50-54 jaar 50-54 jaar 50-54 jaar 45-49 jaar 45-49 jaar 45-49 jaar 45-49 jaar 40-44 jaar 40-44 jaar 40-44 jaar 40-44 jaar 35-39 jaar 35-39 jaar 35-39 jaar 35-39 jaar 30-34 jaar 30-34 jaar 30-34 jaar 30-34 jaar 25-29 jaar 25-29 jaar 25-29 jaar 25-29 jaar 20-24 jaar 20-24 jaar 20-24 jaar 20-24 jaar 15-19 jaar 15-19 jaar 15-19 jaar 15-19 jaar 10-14 jaar 10-14 jaar 10-14 jaar 10-14 jaar 5-9 jaar 5-9 jaar 5-9 jaar 5-9 jaar 0-4 jaar 0-4 jaar 0-4 jaar 0-4 jaar 150 100 50 0 50 100 150 200 300 200 100 0 100 200 300 400 600 400 200 0 200 400 600 800 200 100 0 100 200 300

Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen vrouwen mannen huishoudens 61.860 per januari 2018 huishoudens huishoudens per januari 2018 per januari 2018 1.405 Dorpen Noord 3.135 Stiens gemeente Prognose huishoudens voor gemeente Leeuwarden* 48.850 Leeuwarden stad 5.775 Dorpen Zuid Leeuwarden Grou Bron: Provincie Fryslân 2016, bewerking Partoer 2.695 40.000 40.00040.000 *Voor prognoses is een lager niveau onbetrouwbaar 35.000 35.00035.000

30.000 30.00030.000

25.000 25.00025.000

20.000 Op 1 januari 2018 ligt het totaal aantal huishoudens in gemeente Leeuwarden op 20.00020.000 61.860 (CBS, 2019). In de stad neemt naar verwachting het aantal inwoners toe, 15.000 hoewel het aantal inwoners in omliggende kernen nauwelijks groeit of er zelfs een 15.00015.000 10.000 krimp wordt verwacht. Het aantal gezinnen met kinderen is juist gedaald en verwacht 10.00010.000 wordt dat in de toekomst het aantal alleenstaanden toeneemt. 5.000 5.0005.000

0 00 2017 2018 2019 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 20172017 20182018 20192019 20202020 20252025 20302030 20352035 20402040 20452045 20502050 Alleenstaand Alleenstaand met kinderen AlleenstaandalleenstaandAlleenstaand AlleenstaandalleenstaandAlleenstaand metmet met kinderen kinderen kinderen Samenwonend zonder kinderen Samenwonend met kinderen SamenwonendsamenwonendSamenwonend zonder zonder zonder kinderen kinderen kinderen SamenwonendsamenwonendSamenwonend met met met kinderenkinderen kinderen Percentage huishoudens naar samenstelling Bron: CBS 2018, bewerkingDorpen Partoer Noord Stiens Dorpen Zuid Grou Dorpen Noord Stiens Dorpen Zuid Grou

33% 30% 27% 27% 31% 36% 39% 37%

34% 36% 37% 33%

eenpersoonshuishoudens huishoudens zonder kinderen huishoudens met kinderen

Eenpersoonshuishoudens HuishoudensEenpersoonshuishoudens zonder kinderen HuishoudensEenpersoonshuishoudens zonder kinderen HuishoudensEenpersoonshuishoudens zonder kinderen Huishoudens zonder kinderen

Huishoudens met kinderen Huishoudens met kinderen Huishoudens met kinderen Huishoudens met kinderen Inkomensverdeling huishoudens 2018 Het aandeel huishoudens met een laag inkomen ligt in gemeente Leeuwarden iets Bron: CBS 2018, bewerking Partoer hoger dan provinciaal en landelijk. Huishoudens met een inkomen tot € 36.798 vallen onder de potentiële doelgroep sociale huur. Dit ligt in Grou het hoogste; 47 procent van 13% 14% de huishoudens valt onder de potentiële doelgroep voor sociale huur. In de dorpen 20% ten zuiden van Leeuwarden ligt het aandeel huishoudens dat in aanmerking komt voor sociale huur met 45 procent ook hoger dan in Stiens en de dorpen ten noorden van 39% 41% 40% Leeuwarden.

In 2018 kunnen eenpersoonshuishoudens met een inkomen tot € 22.400 huurtoeslag ontvangen (€ 30.400 voor meerpersoonshuishoudens). In 2019 ligt dit op € 22.700 voor 48% 44% 40% eenpersoonshuishoudens en € 30.825 voor meerpersoonshuishoudens. Het aandeel huishoudens dat huurtoeslag kan ontvangt ligt het hoogst in Grou.’ Leeuwarden Fryslân Nederland

Inkomensopbouw huishoudens laagLaag inkomen inkomen middenMidden inkomen inkomenhoog inkomenHoog inkomen Bron: Woningmarktonderzoek 2018, bewerking Partoer

sociale huur (tot € 36.798): 670 huishoudens 1.330 huishoudens huishoudens 1.240 huishoudens Dorpen Noord Stiens Dorpen Zuid2.060 Grou Dorpen Noord Stiens Dorpen Zuid Grou

19% 23% 24% 28%

49% 47% 51% 57% 19% 19% 21% 19%

6% 6% 6% 5%

< = € 22.400 € 22.400 - € 36.798 € 36.798 - € 41.056 > = € 41.056

>= € 22.400 € 22.400 - € 36.798 € 36.798>= € - €22.400 41.056 € >=22.400 €41.056 - € 36.798 € 36.798>= € - 22.400€ 41.056 € >=22.400 €41.056 - € 36.798 € 36.798>= - € 22.40041.056 >=€ 22.400€41.056 - € 36.798 € 36.798 - € 41.056 >= €41.056 In gemeente Leeuwarden zijn 61.075 woningen. Hiervan is 53 procent (32.340) een Koopwoningen worden vooral betrokken door samenwonenden of gezinnen. koopwoning en 47 procent is een huurwoning. Koopwoningen zijn over het algemeen Huurwoningen worden vaker betrokken door alleenstaanden. In Leeuwarden wonen ouder dan huurwoningen, hoewel het aandeel nieuwbouwwoningen ook hoger ligt over het algemeen iets meer jongeren, kleine huishoudens en eenoudergezinnen. onder koopwoningen. Veel huurwoningen zijn gebouwd in de periode 1945 tot 1995. In Stiens en kleinere kernen wonen meer gezinnen met kinderen. Grou kent naar verhouding meer kleine huishoudens dan de andere dorpen. Koopwoningen zijn over het algemeen groter dan huurwoningen. Hoewel koop- woningen over alle kernen ongeveer een gelijk formaat hebben, zijn er in de kleine kernen iets meer woningen van 200 m2 of meer. In Leeuwarden ligt dit bijvoorbeeld op 7 procent tegenover 19 procent van de koopwoningen in de dorpen ten noorden van Leeuwarden.

Bouwperiode woningen Leeftijd en type huishoudens Bron: Woningmarktonderzoek 2018, bewerking Partoer Bron: Woningmarktonderzoek 2018, bewerking Partoer

5% 3%

DorpenDorpen Noord 31% 15% 12% 15% 19% DorpenDorpen Noord Noord 22% 15% 7% 15% 26% 15%

2% Stiens 28% 10% 18% 12% 11% 14% 7% StiensStiens 27% 8% 11% 12% 26% 14% 5% 2% DorpenDorpen Zuid 41% 7% 10% 14% 10% 13% DorpenDorpen Zuid Zuid 28% 10% 11% 13% 23% 13% 3% 3% 4% GrouGrou 18% 23% 20% 16% 17% GrouGrou 28% 10% 9% 10% 22% 17%

0% 20% 40% 60% 80% 100% Tot 25 jaar Alleenstaand 25 - AOW Paar 25 - AOW Tot 1945 1945 - 1965 1965 - 1975 1975 - 1985 Gezin Eenoudergezin Alleenstaand vanaf AOW tot 1945 1945 - 1965 1965 - 1975 Paar vanaf AOW tot 25 jaar alleenstaand 25 - AOW paar 25 - AOW 1985 - 1995 1995- 2005 Vanaf 2005 1975 - 1985 1985 - 1995 1995 - 2005 vanaf 2005 gezin eenoudergezin alleenstaand vanaf AOW vanaf 2005 Op korte termijn blijft de vraag naar grondgebonden koopwoningen bestaan. Deze vraag lijkt voor alle dorpen van 2025 tot 2030 wel iets af te nemen. In de dorpen ten noorden van Leeuwarden is er ook vraag naar grondgebonden sociale huurwoningen. Voor de overige woningen lijkt er geen mismatch te bestaan tussen vraag en aanbod. Dit is in andere dorpen anders. Hier ontstaat een overschot aan woningen. In Stiens wordt bijvoorbeeld een overschot gezien van particuliere huurwoningen.

Prognose vraag en aanbod naar woningen voor 2025 en 2030 Bron: Woningmarktonderzoek 2018, bewerking Partoer

DorpenDorpen Noord Noord Stiens Stiens

Huur grondgebonden sociaal Huur grondgebonden sociaal Huur gestapeld sociaal

Huur particulier

Koop grondgebonden Koop grondgebonden Koop gestapeld

0 10 20 30 40 50 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120

2018 - 2025 2025 - 2030 2018 - 2025 2025 - 2030

Dorpen DorpenZuid Zuid Grou Grou

Huur grondgebonden sociaal Huur grondgebonden sociaal Huur gestapeld sociaal Huur gestapeld sociaal Huur particulier Huur particulier Koop grondgebonden Koop grondgebonden Koop gestapeld Koop gestapeld

-50 0 50 100 150 -150 -100 -50 0 50 100 150

2018 - 2025 2025 - 2030 2018 - 2025 2025 - 2030 2018 - 2025 2025 - 2030 In het stedelijk gebied ligt het aandeel huurwoningen over het algemeen hoger dan op het platteland. Dit is ook in de gemeente Leeuwarden het geval. De kleine kernen hebben een hoog aandeel koopwoningen, alleen in Grou zijn relatief veel huurwoningen.

De meeste huurwoningen zijn corporatie woningen. In gemeente Leeuwarden zijn 17.795 corporatiewoningen. De twee grootste corporaties zijn Elkien (9.614) totaal aantal en WoonFriesland (7.556). Daarnaast zijn Woonzorg Nederland, Habion en woningen Wonen Noordwest actief in de regio. per januari 2018

Er staat een relatief grote druk op de sociale huursector in Leeuwarden, 3.147 Dorpen Noord minder druk op Grou en de dorpen ten zuiden van Leeuwarden en een zeer 7.584 Stiens lage druk op Stiens en de dorpen ten noorden van Leeuwarden. 13.912 Dorpen Zuid 5.715 Grou

Samenstelling netto huurprijsklasse sociale woningvoorraad Elkien en WoonFriesland Verdeling woningen naar koop en huur Bron: Woningmarktonderzoek 2018, bewerking Partoer Bron: Woningmarktonderzoek 2018, bewerking Partoer

3%

DorpenDorpen Noord Noord 19% 47% 19% 11% DorpenDorpen Noord Noord 83% 12% 5%

StiensStiens 13% 34% 25% 19% 8% 1% StiensStiens 72% 20% 8%

4% DorpenDorpen Zuid Zuid 18% 41% 27% 10% DorpenDorpen Zuid Zuid 78% 16% 6%

GrouGrou 28% 35% 18% 10% 7% 2% GrouGrou 61% 30% 8%

0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Tot € 417,34 € 417,34 - € 538,41 € 538,41 - € 597,30 Koop Sociale huur Particuliere huur tot € 417,34 € 417,34 - € 538,41 € 538,41 - € 597,30 koop sociale huur particuliere huur € 597,30 - € 640,14 € 640,14 - € 710,68 € 710,68 of meer € 597,30 - € 597,30 € 640,14 - € 710,68 € 710,68 of meer vanaf 2005 Beoordeling woning In 2018 heeft Partoer een onderzoek gedaan naar de woningbehoefte van inwoners van een aantal kleine dorpen. De focus lag hierbij vooral op de ervaring van inwoners. In gemeente 7,8 Leeuwarden zijn er drie dorpen uitgenodigd om mee te doen: , en .

cijfer dat inwoners Gemiddeld geven de drie dorpen een 7,8 aan hun huidige woning. Inwoners zijn vooral geven aan hun tevreden over de grootte van de woning. Ouderen beoordelen het huis en de tuin in huidige woning een aantal gevallen als te groot. Huurders zijn over het algemeen minder tevreden over de onderhoudstoestand van hun woning: 51,6 procent van de huurders beoordeelt de onderhoudstoestand als matig tot slecht tegenover 12,2 procent van de huiseigenaren. Beoordeling van de huidige woning Woonbehoefte onderzoek kleine dorpen, 2018 Woonlasten 1% De woonlasten zijn alle kosten die bij een woning horen. Het gaat dus niet alleen om de huur Grootte van de woning Grootte van woning 89% 5% 5% of de hypotheek, maar ook om bijvoorbeeld de energielasten. Over het algemeen vinden 2% 1% inwoners dat de woonlasten in verhouding zijn met de kwaliteit van de woning. Hier is er

GrootteGrootte bergruimte bergruimte 77% 20% ook weer verschil tussen huur en koop: 45 procent van de huurders vindt de woning te duur tegenover 5 procent van de woningeigenaren. 1%

Grootte van tuin tuin 76% 11% 12% Verhuismotieven 22 procent van de gevraagde inwoners wil graag in de nabije toekomst verhuizen. Er zijn Goed goedTe groot te grootTe klein teNiet klein van toepassingniet van toepassing meer inwoners met een huurwoning die willen verhuizen dan inwoners met een koopwoning. Ook hier zien we een lokale woningmarkt: 44 procent wil het liefst in eigen dorp blijven. Top vijf motieven om te verhuizen Slechts een klein deel wil naar een andere gemeente of een andere provincie. Woonbehoefte onderzoek kleine dorpen, 2018 De belangrijkste reden die inwoners geven wanneer ze willen verhuizen, is dat ze dichterbij algemene voorzieningen als een supermarkt of een school willen wonen. Jongere inwoners DichterDichter bij algemene bij algemene voorzieningen voorzieningen 38% vinden het vooral belangrijk om groter te wonen, terwijl oudere inwoners vaker aangeven dichter bij zorgvoorzieningen te willen wonen. Inwoners hebben liever bestaande bouw (50 GroterGroter wonen wonen 30% procent) dan nieuwbouw (8 procent). Daarnaast geven ze de voorkeur aan een koopwoning (64 procent) en een vrijstaande woning (61 procent). DichterDichter bij zorgvoorzieningenbij zorgvoorzieningen 27%

Partoer MinderMinder onderhoud onderhoud 27% Meer informatie? Westersingel 4 Lotte Piekema, 8913 CK MeerMeer kwaliteit kwaliteit 24% [email protected] Leeuwarden of bel (058) 234 85 01 T (058) 234 85 01

Opmaak: Jongens van de Jong www.partoer.nl De mens als maat