Jezykoznawstwo 8.-9
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana D áugosza w Cz Ċstochowie Seria: J Ċzykoznawstwo 2012, z. VIII Anna ADAMEK Najpopularniejsze imiona nadawane w gminie Kosz Ċcin w latach 2000–2009 Imiona s ą najpowszechniejszym sposobem nazywania ludzi. U Īywa si Ċ ich we wszyst- kich epokach i kulturach. Imi Ċ i nazwisko s áuĪą do identyfikacji cz áowieka. Ka Īdy Polak tu Ī po urodzeniu otrzymuje imi Ċ wybrane przez rodziców lub opiekunów, które nast Ċpnie urz Ċdnik wpisuje do dokumen- tów. Imi Ċ to towarzyszy cz áowiekowi przez ca áe Īycie, a jego ewentualna zmiana jest bardzo trudna – wymaga specjalnych i uci ąĪ liwych zabiegów. We wspó áczesnym Ğwiecie imiona i nazwiska wpisuje si Ċ do wszystkich dokumentów s áuĪą cych identyfikacji osób 1. Imion u Īywamy te Ī w kontaktach codziennych. Gdy jeste Ğmy blisko z kim Ğ zwi ązani, zazwyczaj u Īywamy imienia, kiedy zwracamy si Ċ do danej osoby. Stosowanie imienia w celu zwrócenia si Ċ do kogo Ğ Ğwiadczy o naszej bliskiej za ĪyáoĞci z t ą osob ą. Bardzo dobrze wyra Īaj ą to nast Ċpuj ące frazeologizmy: 1) „mówimy sobie po imieniu”, 2) „jeste Ğmy na ty”. Natomiast gdy nie jeste Ğmy z kim Ğ blisko zwi ązani lub znajdujemy si Ċ w sy- tuacji oficjalnej, do identyfikacji osób u Īywamy zazwyczaj nazwiska lub imie- nia po áą czonego z nazwiskiem. W Polsce, tak jak w wi Ċkszo Ğci krajów europejskich, ludzi nazywa si Ċ, u Īy- waj ąc do tego imienia (zdarza si Ċ zastosowanie kilku imion, ale s ą to rzadsze przypadki) oraz nazwiska. Nie jest to jednak jedyny sposób nazywania. Warto w tym miejscu wspomnie ü o Rosji, gdzie do nazywania ludzi stosuje si Ċ nazwy sk áadaj ące si Ċ z trzech elementów, w których pomi Ċdzy dwoma podstawowymi elementami (imieniem i nazwiskiem) znajduje si Ċ tzw. „otczestwo”, czyli okre- Ğlenie, które pochodzi od imienia ojca, np. Iwan Pietrow , co oznacza áo: Iwan, syn Piotra 2. Znacznie rzadziej do imienia m Ċskiego jest dodawane imi Ċ matki. 1 J. Grzenia, Sáownik imion , Warszawa 2002. 2 Zob. tam Īe. 10 Anna ADAMEK Z nadawaniem imienia wi ąĪą si Ċ cz Ċsto obchodzone w Polsce imieniny (z wyj ątkiem Górnego ĝląska i Kaszub, gdzie obchodzi si Ċ urodziny ). Jest to zwyczaj (cz Ċsto hucznie obchodzony), w którym solenizant Ğwi Ċtuje swoje imieniny zgodnie z kalendarzem chrze Ğcija Ĕskim. W mojej pracy zostan ą omówione imiona nadawane w gminie Kosz Ċcin w latach 2000–2009. Gmina Kosz Ċcin jest jedn ą z najwi Ċkszych i najatrakcyjniejszych w powiecie lubliniec- kim. Otoczona lasami, polami i áą kami, pozbawiona zanieczyszcze Ĕ przemys áowych jest zaliczana do gmin o charakterze rolniczo-turystycznym. Zajmuje obszar 129 km kwadra- towych, z czego po áow Ċ stanowi ą pi Ċkne lasy, które decyduj ą o przyrodniczej atrakcyj- no Ğci gminy i s ą istotnym elementem jej krajobrazu. Liczba ludno Ğci przekracza 11 ty- si Ċcy. W sk áad gminy wchodzi 14 miejscowo Ğci, a mianowicie: Kosz Ċcin, Brusiek, Bu- kowiec, Cieszowa, Irki, àazy, Nowy Dwór, Pi áka, Pr ądy, Rusinowice, Rzyce, Sadów, Strzebi Ĕ i Wierzbie, z czego siedem to so áectwa 3. Najbardziej znanym obiektem znajduj ącym si Ċ w Kosz Ċcinie jest neoklasy- styczny pa áac z XVII wieku, w którym swoj ą siedzib Ċ ma Zespó á Pie Ğni i Ta Ĕca „ĝląsk” im. Stanis áawa Hadyny. Arty Ğci wykonuj ący muzyk Ċ ludow ą rozs áawia- ją Kosz Ċcin oraz ca áą gmin Ċ zarówno w kraju, jak i za granic ą. Miejscem, które równie Ī warto zobaczy ü w Kosz Ċcinie, ze wzgl Ċdu na du Īą liczb Ċ bardzo cieka- wych eksponatów, jest O Ğrodek Kultury i Edukacji Regionalnej „U Myrcika”. Wa Īnymi zabytkami w gminie s ą te Ī: — drewniany ko Ğció á z 1724 roku pw. Ğw. Trójcy znajduj ący si Ċ w Kosz Ċcinie, — drewniany ko Ğció á z II po áowy XVII wieku pw. Ğw. Marcina, znajduj ący si Ċ w Cieszowej, — zabytkowy ko Ğció á z XIV wieku pw. Ğw. Józefa, znajduj ący si Ċ w Sadowie, — cmentarz Īydowski oraz zabytkowy spichlerz w Cieszowej. Gmina Kosz Ċcin znajduje si Ċ blisko aglomeracji Ğląskiej. To dogodne po áo- Īenie, liczne zabytki, bogate tradycje kulturowe oraz pi Ċkna przyroda sprawiaj ą, Īe jest ona cz Ċsto odwiedzana przez turystów i wycieczkowiczów. Punktem wyj Ğcia do analizy tendencji w zakresie wyboru imion jest materia á antroponimiczny zebrany w Urz Ċdzie Gminy w Kosz Ċcinie. Jego analiza staty- styczna zosta áa podana w postaci tabel, zgodnie z zajmowan ą pozycj ą w rankin- gu, na któr ą wp áyn Ċá a ilo Ğü u Īyü w ka Īdym roku, poczynaj ąc od roku 2000. W tabelach przedstawione zosta áy imiona, które mia áy do 3 u Īyü. Nast Ċpnie wymieniam jeszcze imiona, które w danym roku mia áy po 2 u Īycia oraz oma- wiam imiona oryginalnie brzmi ące. W 2000 roku przysz áo na Ğwiat 112 dzieci (62 dziewczynki i 50 ch áopców). Dziewczynkom nadano 41 ró Īnych imion, ch áopcom natomiast 30. 3 ħród áo: http://www.koszecin.pl/cms/index.php?option=com_content&view=article&id=51&Ite mid=60 [stan z 12.03.2012]. Najpopularniejsze imiona… 11 Tab. 1. Imi Ċ Liczba u Īyü Paulina 5 Aleksandra 3 Julia 3 Marta 3 Natalia 3 Zestawienie imion w tabeli 1. pokazuje, Īe najch Ċtniej nadawanym imie- niem ĪeĔskim by áa Paulina , imi Ċ to otrzyma áo 5 dziewczynek. Nieco rzadziej zosta áy wykorzystane imiona Aleksandra , Julia , Marta i Natalia. Za Ğ po 2 u Īycia mia áy imiona: Anna , Beata , Dominika , Joanna , Katarzyna , Laura , Marta , Oliwia i Weronika. WĞród oryginalnych imion znalaz áy si Ċ: Angelika (imi Ċ bezpo Ğrednio zapo- Īyczone z j Ċzyka francuskiego, cho ü równolegle dzia áaá te Ī wp áyw j Ċzyków an- gielskiego, niemieckiego, a mo Īe i w áoskiego. Popularne w Polsce od lat 70.) 4, Daniela (odpowiednik m Ċskiego imienia Daniel ), Esther (angielska, francuska lub niemiecka wersja biblijnego imienia Estera ), Melanie (angielska, niemiecka lub w áoska wersja imienia Melania ), Wioletta (z podwójn ą g áosk ą „t”. Imi Ċ przyby áo do Polski z j Ċzyka w áoskiego, w którym funkcjonowa áo w formie Vio- la . Violetta jest w áoskiem zdrobnieniem tego imienia). Tab. 2. Imi Ċ Liczba u Īyü Kamil 7 Dawid 5 Dominik 4 Szymon 3 Najcz ĊĞ ciej nadawanym imieniem m Ċskim w analizowanym roku by á Kamil (7 u Īyü), nast Ċpne miejsca zajmuj ą: Dawid , Dominik i Szymon. WĞród imion, które mia áy po 2 u Īycia, znalaz áy si Ċ: Jakub , àukasz , Mateusz oraz Patryk. W roku 2000 nie zauwa Īyáam, aby rodzice nadawali swoim dzieciom orygi- nalne imiona. W 2001 roku przysz áo na Ğwiat 137 dzieci (60 dziewczynek i 77 ch áopców). Dziewczynkom nadano 36 ró Īnych imion, natomiast ch áopcom 37. 4 Wi Ċkszo Ğü omówie Ĕ imion pochodzi ze Sáownika imion . 12 Anna ADAMEK Tab. 3. Imi Ċ Liczba u Īyü Oliwia 5 Natalia 4 Patrycja 4 Paulina 3 Nicole 3 Weronika 3 Zestawienie imion w tabeli 3 pokazuje, Īe w 2001 roku rodzice najcz ĊĞ ciej nadawali swoim córkom imiona: Oliwia (5 u Īyü), Natalia , Patrycja (4 u Īycia) oraz Paulina , Nicole i Weronika (3 u Īycia). Po 2 u Īycia maj ą imiona: Agata , Agnieszka , Karolina , Katarzyna , Laura , Martyna , Vanessa i Zofia . Je Ğli chodzi o imiona oryginalne, to w Ğród nich znalaz áy si Ċ: Angelika , Bian- ka (imi Ċ b Ċdące albo spolszczeniem w áoskiego imienia Bianca , które wywodzi si Ċ z francuskiego Blanche i oznacza „bia áa, jasnow áosa” lub te Ī „czysta niewin- na”, albo zapo Īyczeniem z j Ċzyka niemieckiego, w którym jest rzadszym wa- riantem imienia Blanka ), Nicole (imi Ċ ĪeĔskie – obca forma imienia Miko áaj . Po- jawi áo si Ċ w Polsce najprawdopodobniej pod wp áywem angielskim lub niemiec- kim za po Ğrednictwem mediów. Jego popularno Ğü wzrasta w ko Ĕcu lat 80. oraz na pocz ątku lat 90.), Vanessa (imi Ċ, które utworzy á angielski pisarz Jonathan Swift od pierwszych sylab imienia i nazwiska swojej przyjació áki Esther Van- homrigh, dodaj ąc zako Ĕczenie podobne do imion takich jak: Clarissa. W ten sposób powsta áo modne w wielu krajach, tak Īe i nas, imi Ċ Vanessa ). Tab. 4. Imi Ċ Liczba u Īyü Mateusz 8 Szymon 6 Dawid 5 Jakub 5 Patryk 4 Dominik 3 Kamil 3 Oskar 3 Pawe á 3 W roku 2001 najch Ċtniej nadawanym imieniem m Ċskim by á Mateusz (8 u Īyü), nast Ċpne miejsca zaj Ċá y imiona: Szymon , Dawid i Jakub . Najpopularniejsze imiona… 13 Ponadto po 2 u Īycia mieli: Daniel , Filip , Kacper , Krzysztof , àukasz , Marcin , Rafa á, Tomasz , Wojciech . WĞród imion oryginalnych wyst Ċpowa áy: Borys (imi Ċ zapo Īyczone z j Ċzyka bu ágarskiego. Wywodzi si Ċ ono najprawdopodobniej z starobu ágarskiego przy- miotnika bogori , co oznacza „biedny, ma áy”), Emmanuel (angielska, francuska lub niemiecka wersja imienia biblijnego). W roku 2002 przysz áo na Ğwiat 122 dzieci (51 dziewczynek i 71 ch áopców). Nadano 36 ró Īnych imion ĪeĔskich i 30 imion m Ċskich. Tab. 5. Imi Ċ Liczba u Īyü Julia 8 Kinga 4 Natalia 3 Paulina 3 Jak wynika z zestawienia (tab. 5.), w 2002 roku w Ğród dziewczynek zdecy- dowanie przewa Īaáo imi Ċ Julia (8 u Īyü). Nast Ċpne miejsca zajmowa áy imiona: Kinga , Natalia oraz Paulina . W Ğród imion, które mia áy po 2 u Īycia, znalaz áy si Ċ: Emilia , Magdalena , Martyna , Nikola , Weronika , Wiktoria/Viktoria 5. WĞród imion oryginalnie brzmi ących wymieni ü nale Īy: Jasmin (angielski bądĨ niemiecki odpowiednik imienia Ja Ğmina ), Jessica (imi Ċ to „przysz áo” do polszczyzny z j Ċzyka angielskiego), Nikola (spolszczona wersja imienia Nicole ), Viktoria (inny wariant graficzny imienia Wiktoria ).