Pim Mulier En Friesland Giin Federalist
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
zen.' DûmnyJaap Kalma kin it neffens Meerburg net west haW\l/e: 'Dat wie Pim Mulier en Friesland giin federalist. aars soenen je noch earder tinke kinne oan ien as Piter Gosse Blom YVijbenga. ' Dat lêste liket net wierskynlik. Fan Wijbenga ferskynde yn 1948 de bro Willem Johan Herman (Pim) Mulier (Witmarsum 10 maart 1865 - Den Haag sjuere Decentralisatie. Een recht en een nood 12 april 1954) komt steevast in beeld als er een Elfstedentocht wordt verre zakelijkheid, skreaun op fersyk fan de den. Ook dit jaar was dat weer het geval. Sportredacties van kranten beste Ried fan de Fryske Beweging en gáns den in hun historische overzichten geheid aandacht aan Mulier, die als de minder polemysk fan wan as Friesland grondlegger van 's lands grootste sportevenement wordt beschouwd. Kort op de tweesprong, dêr't de Beweging no voor de tocht verscheen een biografie van hem onder de PÎm Mulier, ijdel krekt net oer te sprekken wie. maar weergaloos (Amsterdam, 1996) van de hand van Gijs Zandbergen. ./ Foaroansteande Friezen Konk1ózje: de rol fan de Ried fan de Een rentenier met een roeping steeds een warm hart toe. We nemen Fryske Beweging bij Linthorst Homan Pirn Mulier is een typische exponent Mulier's betekenis voor een tweetal syn benearning la kommissaris is in van de moderne sportbeweging die in aspecten van het Friese sportleven kort goed bewarre geheim of hat it praat de tweede helft van de negentiende onder de loep: het kaatsen en het net wurdich west. Faaks fait der foar eeuw opgang deed. Dankzij verbeterde afstandschaatsen. Mulier's verdiensten Sustring syn fersy noch it measte te siz transport- en communicatiemogelijk voor de kaatssport worden door som zen: Den Haach hat in tal foaroanste heden kregen sommige nationale spor migen overschat. Zandbergen neemt ande Friezen tante dy't net ta de orga ten in Europa destijds een internatio het verkeerde spoor door hem ten nisearre Beweging hearden. En wat it nale basis. Vooral de uit Engeland onrechte in verband te brengen met anonime striidskrift oangiet, dat moat geïmporteerde sporten als atletiek, de teloorgang waarin die sport in de öfkomstich wêze fan Folkertsma c.s. In cricket en voetbal kregen in vorige eeuw dreigde te raken. Want in rûnte dy't doe as steatsgefaarlik beskö• Nederland een voet aan de grond. tegenstelling tot de introductie van de ge waard. Dus wa wit, smite de argiven Aanvankelijk waren het vooral leden Engelse sporten vervulde Mulier hier fan de BVD nochris wat nijs op. van de aanzienlUke burgerij die zich bij geen pioniersrol. met de introductie en de verbreiding 12 van de nieuwe sporten bemoeiden. Zo 'Slanke dochteren' ook Mulier, die als rentenier in de Zijn contacten met de kaatsbestuur z gelegenheid was veel tijd in zijn sport ders vingen zo rond de eeuwwisseling c:: ~ roeping te steken. De rol van Mulier aan toen het kaatsen al aardig in de =-. lag, naast de introductie van diverse lift zat en organisatorisch inmiddels ~ buitenlandse sporten in ons land, goed op de rails stond. Voor de propa ::2, z vooral in het opzetten van een organi ganda bleek Mulier overigens een .<, satorische basis voor die sporten. Zo onmisbare kracht. Zijn invloed wendde ~ ~ stond hij op nationaal gebied onder hij aan, door met succes bij de "" meer aan de wieg van de Nederlandse Minister van Oorlog te pleiten, naast Voetbal- en Atkletiek Bond (1889), die atletiek en voetbal, het kaatsen in het later gesplitst werd in afzonderlijke opleidingspakket van het leger op te organisaties. nemen. In 1914 schreef hij op verzoek van het bondsbestuur een brochure Overschat onder de titel Op nieuwe banen met Ook internationaal trad hij op de richtlijnen voor de trainingsopbouw voorgrond door een benoeming te van de kaatsers. Opvallend was zijn aanvaarden als eerste voorzitter van de pleidooi voor het vrouwenkaatsen: Internationale Eislauf Verein (lEV), de 'Waarom zouden nu de slanke dochte latere /SU, in 1892.Jammer genoeg ren van het Friesche volk achterblijven schiet Zandbergen's boek tekort waar en het Friesche volksspel, het kaatsen, het de informatie over de sport in het alleen maar als toeschouwend publiek algemeen betreft, waardoor niet duide kennen'. Klaarblijkelijk was hij zijn tijd lijk wordt welke betekenis Mulier voor erg ver vooruit, ",..-ant uiteindelijk kwa de nationale sporthistorie heeft. Voor men de vrouwen pas in de jaren zestig het feit dat de verhouding Mulier aan bod. Verder schonk Mulier in 1900 Friesland niet goed uit de verf komt een fraaie wisselprijs die jaarlijks wordt kan misschien nog als excuus worden verkaatst op de Bondspartij, een van aangevoerd dat onze sportpionier de bekendste toernooien, die elk jaar Beker; uitgeloofd door Pim Mulier voor de slechts kort in Friesland woonde. op Pinkstermaandag wordt gehouden. winnaar van de Elfstedentocht van 1929, Bovendien verrichtte hij zijn activitei Karst Leemburg (Eerste Friese ten vooral op het nationale vlak. Schaatsmuseum, Hindeloopen) Niettemin droeg hij onze provincie Tocht der tochten ~{ulier's grootste succes was echter de Het Kollumer Oproer totstandkoming van de georganiseerde Friese Elfstedentocht. De elfsteden· Jacques Kuiper tocht is geen uitvinding van Mulier, zoals sommigen denken - de tocht stamt al uit de achttiende eeuw· maar Tweehonderd jaar geleden, begin februari 1797, werden de noordelijke de organisatorische versie is dat wel. Friese Wouden opgeschrikt door een kort, maar heftig oproer. Omdat het Als secretaris van de N (ederland geweld zich concentreerde in Kollum en naaste omgeving is deze revolte de schen) B(ond) v(oor) L(ichameIUke) geschiedenis ingegaan als het Kollumer Oproer. Maar in werkelijkheid werd O(pvoeding) schreef hU in 1908 de een veel groter gebied, van de Dongeradelen tot aan Smallingerland, door Fn'esche Ijsbond (FYB) aan met zijn het geweld aangetast. Het Friese revolutionaire schrikbewind reageerde met voorstel een elfstedentocht te organi krasse maatregelen, uit angst dat de troebelen naar Stad en Lande zouden seren in het kader van een actie om overslaan. Het oproer duurde slechts enkele dagen en kostte 30 doden en het afstandschaatsen te stimuleren. De talloze gewonden. Honderden mensen werden opgepakt en naar FYB ging akkoord en nam de organisa Leeuwarden weggevoerd. tie van de tocht van 1909 op zich. Ondanks het succesvolle verloop wilde de FYB er geen blijvend evenement Hardvochtig animo bleek gering. In Friesland wil van maken. Mr Mindert Evert De Bataafse Revolutie van 1795 was in den bijvoorbeeld maar 766 mannen Hepkema (1881-1947),jurist te Friesland allengs ontaard in een grim meedoen. Te weinig voor een gewest Leeuwarden, besloot het initiatief naar mige machtsstrijd tussen gematigde en waar de patriotse schutterijen en zich toe te trekken, hetgeen leidde tot radicale republikeinen. Begin 1796 wapenkorpsen met zo'n 7000 leden de oprichting van de vereniging 'De werd die strijd door middel van een wel goed gedijden. Op 13 september Friesche Elfsteden'. Hepkema, die de staatsgreep in radicaal voordeel beslist. 1796 besloot de Nationale Vergadering eerste voorzitter werd, wilde een eigen Sindsdien regeerden de Jacobijnen de dienstplicht voor Nederlandse man organisatie in Friesland om de elfste Friesland met harde hand. nen tussen 18 en 45 jaar in te voeren. dentocht veilig te stellen. Andersdenkenden werden keihard Burgers die ongeschikt werden bevon aangepakt. De toenmalige Raad van den ofwaren vrijgesteld (bestuurders, Verdienste Justitie, een soort volkstribunaal ambtenaren, predikanten, studenten, Mulkr had liever een andere structuur bestaande uitjuridisch ongeschoolden etc.) werden aangeslagen voor het 13 gezien omdat hij tegen de versnippe en vreemdelingen, kende ook met de wapengeld. Voor dienstweigeraars had ~ ring van sportorganisaties was. Maar Kollumer rebellen geen enkel pardon. men een driedubbele heffing in petto. z hij realiseerde zich later wel dat die ~ Tussen februari 1797 en juli 1798 wer De invoering van de dienstplicht was '" onrnrikkeling niet tegen was te hou den 35 van hen tot zware straffen ver opgedragen aan provinciale commis '"~ den. In een briefaan elfstedenwinnaar oordeeld. Twee mannen hoorden zelfs sies bestaande uit volksbestuurders en o '"~ Auke Adema gaf Mulier in 1941 zijn een doodvonnis tegen zich uitspreken. burger-officieren. De Friese commissie z motief. Via een afstandsrit als de elfste Anderen kregen jarenlange gevange~ werd geleid door één van Frieslands .j dentocht had hU getracht zijn 'geboor nisstraffen opgelegd of werden - even meest gevreesde radicalen, de ~ teland, ons goede Friesland' op het tueel na het uitzitten van die straf ~ Koudumer houwdegen gebied ,ran de Schaatsentochten (toer voor lange tijd uit Friesland verban AJG. de Beere. tochten) 'uit den slaap te wekken'. nen. Bovendien werd een flink aantal Pim Mulier tilde het evenement dus gegeseld en gebrandmerkt. Vanwaar Arrestatie als aanleiding wel over de drempel heen, maar mr trad Leeuwarden zo hardvochtig op Begin januari 1797 was de registratie Hepkema zette de beslissende beleids tegen ogenschijnlijk doodgewone van recruten in Friesland in volle lijnen uit. Desalniettemin is het idee oproerkraaiers? gang. Die liep aanvankelijk zonder een georganiseerde elfstedentocht te / problemen, waarbij mogelijke verzets houden Mulier's belangrijkste verdien Dienstplicht haarden het laatst aan de beurt kwa~ ste voor de nationale sport. De atle Het bondgenootschap met Frankrijk men. Zo'n verzetshaard was Hennaar tick-, cricket- en voetbalorganisaties maakte de Bataafse Republiek tot een deradeel waaraan Leeuwarden deze