BALKANLAR: SİYASET Ve GÖÇ
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
BALKANLAR: SİYASET ve GÖÇ SAMSUN MÜBADELE ve BALKAN TÜRK KÜLTÜRÜ ARAŞTIRMALARI DERNEĞİ KÜLTÜR YAYINLARI SERİSİ:10 1 8. ULUSLARARASI MÜBADELE ve BALKAN TÜRK KÜLTÜRÜ ARAŞTIRMALARI KONGRESİ BİLDİRİLERİ SAMSUN/TÜRKİYE 06-07 ARALIK 2014 8TH INTERNATIONAL POPULATION EXCHANGE AND BALKAN-TURKISH CULTURE INVESTIGATION CONGRESS PROCEEDINGS SAMSUN/TURKEY 06-07 DECEMBER 2014 Tasarm/Dizgi: Kapak Tasarm: Mehmet KÖSEOĞLU Ön Kapak Fotoğraf: Necmettin ATASEVER Arka Kapak Fotoğraf: Balkan Harbi’nde Yollara Düşen Muhacirler I.BASKI Balkan Harbi’nde İstanbul’a Ulaşan Muhacirler 500 Adet / 2 Aralık-2015 ISBN: Bask978-605-88120-3-1 - Cilt : M. Kemal ATATÜRK “Muhacirler, kaybedilmiş toprakların aziz hatıralarıdır” Matbaacılık Yayıncılık Ambalaj San. ve Tic. Ltd. Şti. Pazar Mah. Necati Efendi Sk. No.43/A İlkadım / SAMSUN SAMSUNTel.: +90 362MÜBADELE 431 98 96 ve Fax: BALKAN +90 362 TÜRK 432 KÜLTÜRÜ41 17 ARAŞTIRMALARI DERNEĞİ Samsun Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Derneği’nin Kale Mah. Orhaniye Geçidi No: 6 Kat. 1 kültürümüze armağanı olan bu kitabın oluşumunda kongreye katkı veren Tel: 0362 431 20 83 İLKADIM/SAMSUN Bilim Kurulu’na, akademisyenlere, araştırmacılara, yönetim kurulu üyelerine, derneğimizin üyelerine ve sponsorlarımıza teşekkürErdoğan ederiz. ÖZORAL Her hakkı mahfuzdur. Bu kitabın hiçbir bölümü, metin kısmı, belgeler, resimler, Dernek Başkanı fotoğraflar; yazarların yazılı izni olmaksızın mekanik ya da elektronik veya başka herhangi bir yöntemle, hiçbir şekil ve biçimde iktibas edilemez, yeniden satış amacıyla fotokopi de dâhil olmak üzere hiçbir sistemle çoğaltılamaz. Dergi, gazete veya radyo- TV’lerce yapılacak kaynak gösterilmesi şartıyla2 bu hükmün dışındadır. 8. ULUSLARARASI MÜBADELE ve BALKAN TÜRK KÜLTÜRÜ ARAŞTIRMALARI KONGRESİ BİLDİRİLERİ SAMSUN/TÜRKİYE 06-07 ARALIK 2014 8TH INTERNATIONAL POPULATION EXCHANGE AND BALKAN-TURKISH CULTURE INVESTIGATION CONGRESS PROCEEDINGS SAMSUN/TURKEY 06-07 DECEMBER 2014 Tasarm/Dizgi: Kapak Tasarm: Mehmet KÖSEOĞLU Ön Kapak Fotoğraf: Necmettin ATASEVER Arka Kapak Fotoğraf: Balkan Harbi’nde Yollara Düşen Muhacirler I.BASKI Balkan Harbi’nde İstanbul’a Ulaşan Muhacirler 500 Adet / 2 Aralık-2015 ISBN: Bask978-605-88120-3-1 - Cilt : M. Kemal ATATÜRK “Muhacirler, kaybedilmiş toprakların aziz hatıralarıdır” Matbaacılık Yayıncılık Ambalaj San. ve Tic. Ltd. Şti. Pazar Mah. Necati Efendi Sk. No.43/A İlkadım / SAMSUN SAMSUNTel.: +90 362MÜBADELE 431 98 96 ve Fax: BALKAN +90 362 TÜRK 432 KÜLTÜRÜ41 17 ARAŞTIRMALARI DERNEĞİ Samsun Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Derneği’nin Kale Mah. Orhaniye Geçidi No: 6 Kat. 1 kültürümüze armağanı olan bu kitabın oluşumunda kongreye katkı veren Tel: 0362 431 20 83 İLKADIM/SAMSUN Bilim Kurulu’na, akademisyenlere, araştırmacılara, yönetim kurulu üyelerine, derneğimizin üyelerine ve sponsorlarımıza teşekkürErdoğan ederiz. ÖZORAL Her hakkı mahfuzdur. Bu kitabın hiçbir bölümü, metin kısmı, belgeler, resimler, Dernek Başkanı fotoğraflar; yazarların yazılı izni olmaksızın mekanik ya da elektronik veya başka herhangi bir yöntemle, hiçbir şekil ve biçimde iktibas edilemez, yeniden satış amacıyla fotokopi de dâhil olmak üzere hiçbir sistemle çoğaltılamaz. Dergi, gazete veya radyo- TV’lerce yapılacak kaynak gösterilmesi şartıyla bu hükmün dışındadır. 3 İÇİNDEKİLER BALKANLAR: SİYASET ve GÖÇ OSMANLI SEMBOLLERİ SİLİNEN ŞEHİR ÜSKÜP VE ‘ÜSKÜP 2014 PROJESİ Neval KONUK (s. 9-40) BULGARİSTAN TÜRKLERİNİN GÖNÜLLÜ GÖÇ KADERİ VE 1972 GÖÇÜNE BAKIŞ AÇISI Nesrin Sipahi Kıratlı (s. 41-44) SİGETVAR'DA TÜRK ESERLERİ VE TÜRK EVİ MÜZESİ Mehmet Emin YILMAZ - Gökçe GÜNEL KONGRENİN ONUR KONUĞU (s.45-54) Onur konuğu olarak kongremize teşrif eden Cumhurbaşkanı Genel YUNANİSTAN: TARİH ve COĞRAFYA Sekreteri Prof. Dr. Mustafa İSEN’e teşekkür ediyoruz. Erdoğan ÖZORAL Dernek Başkanı THE ISSUE OF THE CHRISTIAN ORTHODOX TURKS: A HISTORICAL PERSPECTIVE Dimitris MICHALOPOULOS (s.55-60) 1839 NÜFUS SAYIMLARINDA DRAMA KAZASI Despoina VASILEIADOU (s.61-76) ADALAR ARASINDA, BALKANLARIN KIYISINDA: KIZILHİSAR (KARİSTO) MÜSTAHKEM MEVKİİ VE KASABASI İbrahim Alper Arısoy (s.77-122) VİYANA BASINI FİGARO VE DER FLOH POLİTİK KARİKATÜRLERİNDE GİRİT SORUNU (1866-1869) Mehmet KÖSEOĞLU (s.123-136) 4 İÇİNDEKİLER BALKANLAR: SİYASET ve GÖÇ OSMANLI SEMBOLLERİ SİLİNEN ŞEHİR ÜSKÜP VE ‘ÜSKÜP 2014 PROJESİ Neval KONUK (s. 9-40) BULGARİSTAN TÜRKLERİNİN GÖNÜLLÜ GÖÇ KADERİ VE 1972 GÖÇÜNE BAKIŞ AÇISI Nesrin Sipahi Kıratlı (s. 41-44) SİGETVAR'DA TÜRK ESERLERİ VE TÜRK EVİ MÜZESİ Mehmet Emin YILMAZ - Gökçe GÜNEL KONGRENİN ONUR KONUĞU (s.45-54) Onur konuğu olarak kongremize teşrif eden Cumhurbaşkanı Genel YUNANİSTAN: TARİH ve COĞRAFYA Sekreteri Prof. Dr. Mustafa İSEN’e teşekkür ediyoruz. Erdoğan ÖZORAL Dernek Başkanı THE ISSUE OF THE CHRISTIAN ORTHODOX TURKS: A HISTORICAL PERSPECTIVE Dimitris MICHALOPOULOS (s.55-60) 1839 NÜFUS SAYIMLARINDA DRAMA KAZASI Despoina VASILEIADOU (s.61-76) ADALAR ARASINDA, BALKANLARIN KIYISINDA: KIZILHİSAR (KARİSTO) MÜSTAHKEM MEVKİİ VE KASABASI İbrahim Alper Arısoy (s.77-122) VİYANA BASINI FİGARO VE DER FLOH POLİTİK KARİKATÜRLERİNDE GİRİT SORUNU (1866-1869) Mehmet KÖSEOĞLU (s.123-136) 5 TÜRKİYE: MÜBADELE ve KÜLTÜR MÜBADELE EŞİTTİR İNSAN ZİYANLIĞI İskender ÖZSOY (s.137-148) YUNANİSTAN MÜBADİLLERİNDE KÜLTÜREL BELLEĞİN AKTARIMINDA GELENEKSEL OYUNLARIN İŞLEVİ Mehmet Öcal ÖZBİLGİN - İdris Ersan KÜÇÜK (s.149-166) KESRİYE (MÜBADİL KÖYÜ JERVENİ’DE) BELLEKLERDE KALAN KIZ İSTEME VE DÜĞÜN ADETLERİ Süreyya AYTAŞ – Leyla KAPLAN (s.167-184) 6 TÜRKİYE: MÜBADELE ve KÜLTÜR MÜBADELE EŞİTTİR İNSAN ZİYANLIĞI İskender ÖZSOY (s.137-148) YUNANİSTAN MÜBADİLLERİNDE KÜLTÜREL BELLEĞİN AKTARIMINDA GELENEKSEL OYUNLARIN İŞLEVİ Mehmet Öcal ÖZBİLGİN - İdris Ersan KÜÇÜK (s.149-166) KESRİYE (MÜBADİL KÖYÜ JERVENİ’DE) BELLEKLERDE KALAN KIZ İSTEME VE DÜĞÜN ADETLERİ Süreyya AYTAŞ – Leyla KAPLAN (s.167-184) 7 OSMANLI SEMBOLLERĠ SĠLĠNEN ġEHĠR 1 ÜSKÜP VE ‘ÜSKÜP 2014 PROJESĠ Neval KONUK Üsküp, Osmanlı’daki Rumeli’nin özetidir. Kalenin eteklerinde, Balkan Türkçesi’nin çınladığı Türk Çarşısı’nda, eskiyle yeniyi birbirine bağlayan Taş Köprü’nün çevresinde unutturulmak istenen bir geçmiş nefes alıp veriyor. Öte yanda ise, 1912’den beri milliyetçi arzuların, sosyalist modernleşme hamlelerinin ve son olarak da antik zamanlara öykünme çabalarının şekillendiği yeni Üsküp yükseliyor. Makedonya Hükümeti, Üsküp Büyükşehir ve Merkez Belediyesi, 2010 yılından beri, Makedonluk ve Ortodoks Hıristiyanlık dışında tüm etnik ve dini unsurları yok sayan 'Üsküp 2014' isimli bir projeyi hayata geçirebilmek için yoğun gayret sarf ediyor. Makedonya Başbakanı Nikola Gruevski'nin talimatıyla hazırlanan “Üsküp 2014 Projesi” kapsamında, Nikola Karev, Pitu Guli, Büyük İskender, Goce Delçev, Dame Gruev, Çar Samuil gibi, birçoğu Osmanlı döneminde eşkıya olarak kabul edilen isimlerin heykel ve sembolleri dikildi. Buna karşılık aynı meydanda 1925 yılında Sırplar tarafından yıkılan ve Balkanların en önemli mimari eserlerinden birisi olan Burmalı Camii'nin inşasına ise, müsaade edilmedi. Üsküb’ün Tarihçesi Günümüzde Makedonya Cumhuriyeti’nin başşehri olan şehir, Balkan yarımadasının ortasında Vardar nehrinin her iki yakasında yer alır. Şehir çeşitli yollar vasıtasıyla Kosova-Priştine’ye, Selânik ve Ege denizine, Niş ve Belgrad’a, Sofya ve İstanbul’a bağlanan önemli bir güzergâh üzerindedir; denizden yüksekliği 220-340 m. civarındadır. Bazı kaynaklarda, bugünkü şehrin bir kısım mahallelerinde ortaya çıkan antik harabelerin ilk yerleşmeye ait olduğu ve Dardan adı verilen kabilelerin 1 Öğretim Görevlisi-Neval KONUK-Marmara Üni.Sosyal Bilimler Meslek Yülksekokulu 8 OSMANLI SEMBOLLERĠ SĠLĠNEN ġEHĠR 1 ÜSKÜP VE ‘ÜSKÜP 2014 PROJESĠ Neval KONUK Üsküp, Osmanlı’daki Rumeli’nin özetidir. Kalenin eteklerinde, Balkan Türkçesi’nin çınladığı Türk Çarşısı’nda, eskiyle yeniyi birbirine bağlayan Taş Köprü’nün çevresinde unutturulmak istenen bir geçmiş nefes alıp veriyor. Öte yanda ise, 1912’den beri milliyetçi arzuların, sosyalist modernleşme hamlelerinin ve son olarak da antik zamanlara öykünme çabalarının şekillendiği yeni Üsküp yükseliyor. Makedonya Hükümeti, Üsküp Büyükşehir ve Merkez Belediyesi, 2010 yılından beri, Makedonluk ve Ortodoks Hıristiyanlık dışında tüm etnik ve dini unsurları yok sayan 'Üsküp 2014' isimli bir projeyi hayata geçirebilmek için yoğun gayret sarf ediyor. Makedonya Başbakanı Nikola Gruevski'nin talimatıyla hazırlanan “Üsküp 2014 Projesi” kapsamında, Nikola Karev, Pitu Guli, Büyük İskender, Goce Delçev, Dame Gruev, Çar Samuil gibi, birçoğu Osmanlı döneminde eşkıya olarak kabul edilen isimlerin heykel ve sembolleri dikildi. Buna karşılık aynı meydanda 1925 yılında Sırplar tarafından yıkılan ve Balkanların en önemli mimari eserlerinden birisi olan Burmalı Camii'nin inşasına ise, müsaade edilmedi. Üsküb’ün Tarihçesi Günümüzde Makedonya Cumhuriyeti’nin başşehri olan şehir, Balkan yarımadasının ortasında Vardar nehrinin her iki yakasında yer alır. Şehir çeşitli yollar vasıtasıyla Kosova-Priştine’ye, Selânik ve Ege denizine, Niş ve Belgrad’a, Sofya ve İstanbul’a bağlanan önemli bir güzergâh üzerindedir; denizden yüksekliği 220-340 m. civarındadır. Bazı kaynaklarda, bugünkü şehrin bir kısım mahallelerinde ortaya çıkan antik harabelerin ilk yerleşmeye ait olduğu ve Dardan adı verilen kabilelerin 1 Öğretim Görevlisi-Neval KONUK-Marmara Üni.Sosyal Bilimler Meslek Yülksekokulu 9 Yıldırım Bayezid 1390’da Timurtaş Paşa, Evrenos ve Paşa Yiğit beyleri Sırbistan’ın fethine gönderdi. Üsküp, Osmanlı uç beylerinden Paşa Yiğit’in akınlarına hedef oldu ve onun tarafından ele geçirildi. İlk Osmanlı kronikleri fetih tarihini vermemektedir. Buna karşılık Batılı müellifler şehrin 6 Ocak