Seren Michelin I Un O Fechgyn Dyffryn Ogwen A'r Beach House

Papur Bro Dyffryn Ogwen

Rhifyn 504 . Tachwedd 2019 . 50C Seren Michelin i un o fechgyn Dyffryn Ogwen GWASANAETH a’r Beach House NADOLIG CYMUNEDOL Llongyfarchiadau mawr i Hywel Llŷr Griffith, pen-gogydd y Beach House Hywel yng Nghapel Jerusalem ym Mae Oxwich ar y Gŵyr ar dderbyn Griffith Nos Sul, Rhagfyr 15 trydydd Rosette AA yn gynharach Michelin eleni ac ar dderbyn ei Seren Michelin am 7.00yh cyntaf mewn seremoni yn Llundain ar Dewch i ddathlu’r Ŵyl yng nghwmni Hydref 7fed. Dywedodd Hywel ei fod yn falch Côr Meibion y Penrhyn iawn o’r wobr a’i bod yn fraint cael Côr y Dyffryn cydnabyddiaeth gan sefydliad mor Côr Ysgol Dyffryn Ogwen uchel ei barch. Mae’n garreg filltir ynghyd ag unigolion mawr i’r Beach House prin dair mlynedd a hanner ers i Hywel symud *Mynediad am ddim” yn ôl i Gymru i sefydlu’r bwyty ac mae’n cydnabod mai gwaith caled Gwneir casgliad tuag at achos da ac ymdrech y tîm cyfan sydd wedi Croeso cynnes i bawb arwain at dderbyn yr anrhydedd hon. Prosiect ‘Ein Bro’ Ysgol Pen-y-bryn

Mae athrawon a disgyblion penodol o fewn cof byw y Llais Ogwan, cymdeithasau a copïau o luniau, ac erthyglau Ysgol Pen-y-bryn ar fin cychwyn mwyafrif o drigolion yr ardal. phartneriaid Mentrau Iaith a newyddion, cytuno i gyfweliadau prosiect addysg cyffrous diwylliant, yn ogystal â busnesau a sgyrsiau gyda disgyblion i newydd. Bydd Prosiect ‘Ein Cyfnod 1 – Y chwe degau lleol yn ardal Dyffryn Ogwen. gyflwyno atgofion am hanes Bro’ yn ddehongli a chofnodi Cyfnod 2 – Yr wyth degau Gwahoddir rhieni a thrigolion a datblygiad Bethesda dros newidiadau mewn hanes, Cyfnod 3 – 2000 i 2020 yr ardal sydd â diddordeb yn y blynyddoedd diwethaf, gan diwylliant a hunaniaeth ardal Cyfnod 4 – Cychwyn y daith y prosiect i gysylltu gydag nodi newidiadau cymdeithasol, Bethesda, Dyffryn Ogwen ac yn ystod cyfnod y streic a Ysgol Pen-y-bryn, er cyfrannu a diwydiannol a diwylliannol. Eryri, mewn cyfres o ffilmiau a chymharu gyda’r chwarel chydweithio gyda’r disgyblion Edrychwch allan am raglen chyflwyniadau amlgyfrwng. heddiw. ar y prosiect yma. Mae hefyd yn waith y prosiect yn nhudalennau Fe fydd y cyflwyniadau yma ar gofyn yn garedig i bobl yr ardal mis Rhagfyr a Ionawr Llais ffurf cyfres o ffilmiau, a storïau Bydd yr Ysgol yn cydweithio’n i ddod ymlaen i gynnig atgofion Ogwan, a thrwy gyfryngau digidol, i ddehongli 3 cyfnod agos gyda’r Cyngor Cymuned, o ddigwyddiadau hanesyddol, cymdeithasol yr Ysgol. 2 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 Panel Golygyddol

Derfel Roberts Golygydd y mis Dyddiadur y Dyffryn  600965 Golygydd mis Rhagfyr fydd [email protected] Carwyn Meredydd, Tachwedd Ieuan Wyn 15 Eisteddfod Gadeiriol Dyffryn Ogwen.  600297 4 Rhes Gordon, Bethesda, Neuadd Ogwen am 6.30 yn brydlon. [email protected] Gwynedd, LL57 3NR. 16 Eisteddfod Gadeiriol Dyffryn Ogwen. 07867 536102 Neuadd Ysgol Dyffryn Ogwen am Lowri Roberts [email protected] 10.00.  600490 Pob deunydd i law erbyn 16 Bore Coffi Gorffwysfan. Cefnfaes. [email protected] dydd Mercher, 04 Rhagfyr 10.00 – 12.00. Neville Hughes os gwelwch yn dda. 18 Te Bach. Ysgoldy Carmel Llanllechid.  600853 2.30 – 4.00 [email protected] Casglu a dosbarthu 20 Marchnad Nadolig Ogwen. Neuadd Ogwen. 5.00 – 8.00. Dewi A Morgan nos Iau, 19 Rhagfyr, 21 Bingo Nadolig Eglwys Sant Tegai.  602440 yng Nghanolfan Cefnfaes am 6.45. Neuadd Talgai am 7.00. [email protected] DALIER SYLW: NID OES 23 Bore Coffi Neuadd Talgai. Cefnfaes. Trystan Pritchard GWARANT Y BYDD UNRHYW 10.00 – 12.00.  07402 373444 DDEUNYDD FYDD YN 28 Sesiwn Hyfforddi Diffribiliwr. Festri [email protected] CYRRAEDD AR ÔL Y DYDDIAD Capel Bethlehem Talybont. 6.00 – Walter a Menai Williams CAU YN CAEL EI GYNNWYS. 8.00.  601167 30 Bore Coffi’r Blaid Lafur. Cefnfaes. [email protected] Cyhoeddir gan 10.00 – 12.00. Bwyllgor Llais Ogwan @Llais_Ogwan Rhodri Llŷr Evans Rhagfyr  07713 865452 Cysodwyd gan Elgan Griffiths 01 Gwasanaeth Nadolig Cyfeillion [email protected] [email protected] Ysbyty Gwynedd. Capel Carmel Owain Evans  01970 627916 Llanllechid am 3.00.  07588 636259 Argraffwyd gan y Lolfa 02 Merched y Wawr, Tregarth. Dathlu’r [email protected] Nadolig- Cecil Williams. Shiloh am 7.30 Carwyn Meredydd 03 Bore Coffi Nadolig. Ysgoldy Maes y  07867 536102 Archebu Groes am 10.30. [email protected] trwy’r 04 Ffair Nadolig Bethlehem Talybont. Y post festri am 6.30. 05 Sefydliad y Merched Carneddi. Dathlu’r Nadolig. 06 Te Nadolig Eglwys Crist Glanogwen. Swyddogion Gwledydd Prydain – £22 Y Douglas. 2.00 – 4.00yp Ewrop – £30 Cadeirydd: 07 Ffair Nadolig Eglwys St. Ann a St. Gweddill y Byd – £40 Dewi A Morgan, Park Villa, Mair. Neuadd Goffa M. Llandygai. 11- Lôn Newydd Coetmor, Owen G. Jones, 1 Erw Las, Bethesda, 2. Bethesda, Gwynedd Gwynedd LL57 3NN 07 Bore Coffi Ysgol Sul Jerusalem. LL57 3DT  602440 [email protected]  01248 600184 Cefnfaes. 10.00 – 12.00. [email protected] 07 Eglwys Sant Tegai. Arddangos a Trefnydd hysbysebion: Threfnu Blodau. Neuadd Talgai am 2.00. Neville Hughes, 14 Pant, Mae Orina Pritchard wedi camu i lawr o 09 Cymd. Hanes D. Ogwen. Deri Tomos. Bethesda LL57 3PA  600853 Banel Golygyddol Llais Ogwan. Diolch Festri Jerusalem am 7.00. [email protected] i Orina am ei chyfraniad, a dymuniadau 12 Cymdeithas Jerusalem. Dathlu’r Ysgrifennydd: gorau iddi am y dyfodol. Nadolig, Gareth Llwyd, Talgarnedd, Y Festri am 7.00 3 Sgwâr Buddug, Bethesda 12 ETHOLIAD CYFFREDINOL. 7.00yb LL57 3AH  601415 Nid yw pwyllgor Llais Ogwan na’r panel – 10.00yh. [email protected] golygyddol o angenrheidrwydd yn cytuno â 14 Marchnad Nadolig Ogwen. Neuadd phob barn a fynegir gan ein cyfranwyr. Ogwen. 9.30 – 1.00 Trysorydd: 14 Bore Coffi Cwmni Drama’r Llechen Godfrey Northam, 4 Llwyn Las. Cefnfaes. 10.00 – 12.00. Bedw, Rachub, Llanllechid 15 Gwasanaeth Nadolig Cymunedol. LL57 3EZ  600872 Rhoddion i’r Llais Capel Jerusalem am 7.00 [email protected] 19 Noson gasglu a dosbarthu’r Llais. £10 Llewela O’Brien, Bangor, er cof Cefnfaes am 6.45. Y Llais drwy’r post: am ei hannwyl dad, Richard Cyril Owen G Jones, 1 Erw Las, Thomas, 22 Maes Ogwen, Tre- Bethesda, Gwynedd garth, ar ddiwrnod ei benblwydd, 17 Tachwedd. LL57 3NN  600184 [email protected] £10 Er cof am Mr. Gwilym Llewelyn Williams, Maes Caradog, oddi wrth y teulu. Diolch yn fawr. Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 3

Rhiwlas Carol wedi anfon y raffl a enillwyd gan fu’n byw yng Nghefn Braich ac mae’n sôn Jean. Diolchwyd i Gwilym a Beti am noson am ei nain a’i thaid. Dyma ei stori, “Pan Iona Jones, 17 Bro Rhiwen, Rhiwlas hwyliog iawn. yn ddwy neu dair oed rwy’n cofio ymweld  01248 355336 â fy hen daid a fy hen nain, John ac Ann Llongyfarchiadau Moses yn y bwthyn olaf ar y chwith ym Merched y Wawr Llongyfarchiadau i Angharad a Rhys, Mhen y Ffridd. Bythynnod unllawr oedd ar Cyfarfod Hydref 8fed. Derbyniwyd Aralia ar ddod yn nain a thaid am y tro y chwith ar ôl mynd heibio’r rhai deulawr ar ymddiheuriadau gan Linda Carol, Beryl ac cyntaf. Ganwyd mab bach, Siôn Roger i y dde. Merch o Bodedern oedd Ann Moses, Annes. Daeth Gwilym a Beti Williams o Martha a Mark. Maent yn byw yn Sir Fôn Williams gynt. Symudwyd y ddau i Wesley Borthaethwy atom a chawsom noson ddifyr, ar y funud ond yn bwriadu symud i ardal Terrace ar ôl gadael Pen y Ffridd ac ar ôl roeddent wedi paratoi cwis gweledol, ac Pontllyfni yn y dyfodol. Pob dymuniad da i eu marwolaeth fe’u claddwyd ym Mynwent roedd amrywiol gategorïau a dipyn o waith chi fel teulu. Pentir.” crafu pen! Dilys wnaeth y baned ac roedd Mae’n awgrymu fod gan Owie Williams, Cofio cau Chwarel Dinorwig brawd yng nghyfraith Ann Williams, Cae Cawsom noson arbennig gan Cadi Iolen Mawr fwy o wybodaeth. EGLWYS UNEDIG BETHESDA i gofio hanner canrif ers cau chwarel Llawer o ddiolch Shirley am ymateb i gais LLENWI’R CWPAN Dinorwig. Clywsom leisiau rhai o’r Hefin, gobeithio y daw mwy o wybodaeth Dewch am sgwrs a phaned. chwarelwyr a’u hymateb i’r newyddion trist am Ben y Ffridd. Bob bore dydd Iau rhwng 10.00 o’r gloch fod y chwarel yn cau a 350 yn colli eu gwaith. a hanner dydd. Mae’n debyg nad oedd pethau heb fod yn Dymuno’n dda dda yn y chwarel ers rhai blynyddoedd am Mae Carol Jones , Creigle, yn gwella wedi sawl rheswm, dim cymaint o alw am lechi cyfnod yn yr ysbyty. Cofion atat ac at eraill toi, teils yn rhatach, mae’n debyg. Yn ogystal sy heb fod yn dda, mewn cartref gofal neu roedd Chwarel y Penrhyn a Dinorwig yn gartref. Clwb Cyfeillion cystadlu â’i gilydd am yr un farchnad. Roedd Llais Ogwan y buddsoddiad ym Marchlyn yn fethiant Clwb Rhiwen ac yn 1969 daeth archebion o Ffrainc i ben Cyfarfod Hydref 13. Fe aeth rhai o’r aelodau Gwobrau Tachwedd hefyd. Beth am y chwarelwyr? Aeth rhai i i gaffi Menter Fachwen yng Nghwm y Glo. £30 (169) Rita Lewis, Pantglas, Ferodo, Peblig, Dolgarrog a rhai mor bell Cawsom baned a theisen flasus. Yn ogystal Bethesda. â Corby yn Lloegr. Gwerthwyd y chwarel y mae siop ddiddorol yno, siop yn gwerthu £20 (87) Rhian Owen, Bro Syr Ifor, am £20,000 yn unig. Clywsom hefyd fel amrywiaeth o bethau ail law. Rwy’n siŵr y Tregarth. y gwnaeth Huw Richard Jones sicrhau bydd ymweliad arall yno yn ystod y tymor £10 (173) Helen Williams, Penrhiw, na werthwyd popeth yn yr arwerthiant a nesaf. Mynydd Llandygai. dyma oedd sylfaen yr Amgueddfa Lechi £5 (156) Sandra Williams, Stryd Goronwy, Gerlan. Genedlaethol a sefydlwyd yn 1972. Ôl rifynnau Llais Ogwan Braf oedd gweld cynifer wedi troi allan Pob nos Lun mae’r Clwb Crefftau yn Gwobrau Blynyddol ar y noson, llawer o ddiolch i ti Cadi am cyfarfod ac y mae Nia Jones yn gwneud £50 (78) Dafydd Roberts, Bwthyn noson lwyddiannus iawn. llyfr lloffion gan gasglu pigion diddorol am Cefn Braich, Rhiwlas. £30 (165) Meirwen Williams, Gaerwen. hanes Rhiwlas o ôl rifynnau Llais Ogwan. £20 (123) Dilys Jones, Pencilan, Ymateb i gais Mae’n awyddus i gael y rhifynnau yma, Bethesda. Rhai misoedd yn ôl gofynnodd Hefin Ionawr 1987 – Rhagfyr 2011. Os oes rhai Wiliams am hanesion rhai o’r adfeilion ar gael , neu eu menthyg mi fuasai’n eu (Os am ymuno, cysylltwch â sy’n y pentre. Braf yw cael ymateb a daeth llungopïo. Cysylltwch â rhif ffôn gohebydd Neville Hughes – 600853) llythyr oddi wrth Shirley, Williams gynt ac Rhiwlas os gwelwch yn dda.

Morgan a Nerys Haf ac yn ewythr, Ciltwllan ar gwblhau Marathon Bore coffi Y Gerlan perthyn, cyfaill a chydnabod Eryri yn ddiweddar a hynny mewn Diolch i bawb gefnogodd bore poblogaidd iawn yn ei filltir sgwâr. 3 awr a 45 munud. Bu i mam coffi’r Caban ar y 12fed o Hydref Heledd Selwyn, Cydymdeimlaf â chi eto fel Megan gwblhau hefyd ac felly yn y Cefnfaes. Codwyd bron i £220 2 Pen Clwt, Gerlan teulu ac am y poen i mi achosi i llongyfarchiadau i chi fel teulu! o bunnoedd i gronfa’r neuadd. LL57 3TJ chi gyd. Diolch hefyd i bawb wirfoddolodd  01248 208254 (CB) Croeso i Gerlan ar y diwrnod mewn unrhyw ffordd. 07880 702640 Croeso mawr i Lois Williams Da ni’n ddiolchgar iawn. [email protected] Chwarae rygbi yn Affrica ac Imran i’w cartref newydd Bu Iago Davies, Tŷ Dŵr allan yn Ffordd Gerlan. Gobeithio y Pasio Prawf Gyrru yn Nairobi wythnos diwethaf byddwch yn hapus yma. Llongyfarchiadau i Glesni Owen, Ymddiheuriad yn chwarae i dîm y Wailers yng Gwaen Gwiail ar basio ei phrawf Ymddiheuraf o waelod calon i nghystadleuaeth y Safari 7s. Diolch gyrru. deulu’r diweddar Dylan Morgan Enillodd eu grŵp ar y diwrnod Mae Caren Brown penderfynu o’r Gerlan am y camgymeriad a cyntaf cyn colli i dîm Academi camu i lawr fel casglwr Dyweddïo wnes i yn y Llais mis diwethaf. Rwsia yn rownd yr 8 olaf. newyddion ardal Y Gerlan. Hoffai Llongyfarchiadau i Awen Haf ‘Roedd Dylan yn fab i Mrs Llais Ogwan ddiolch yn ddiffuant Williams a Danial Thomas ar eu Vera Morgan a’r diweddar Tom Marathon Eryri i Caren am ei gwaith dros y dyweddïad. Pob dymuniad da i Morgan. Yn frawd annwyl i Gwyn Llongyfarchiadau i Megan Hughes, papur. chi’ch dau. 4 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019

Bethesda yn y Clwb Rygbi. Jones, Bryn Caseg, ar ddod yn Mrs. Violet Owen, roedd yn dad Dymuna Llewela O’Brien, ddiolch daid unwaith eto - i ferch fach ar annwyl i Tina, Karen, Angela Mary Jones, maryeds@ am y cardiau a’r dymuniadau da 22 Hydref. a Steven, tad yng nghyfraith hotmail.co.uk a dderbyniodd ar achlysur ei llaw- i Arfon, Peter a Hayley, taid  07443 047642 driniaeth yn ddiweddar. Cydymdeimlo hoffus i Claire, Liam, Enlli, Llion, Joe Hughes, Awel y Nant, Anfonwn ein cydymdeimlad Cieran, Ruth, Amy, Chloe, Katie, Ffordd Ffrydlas, Bethesda Ysbyty at Wendy a John Dore, Siân, Amelia ac Emily a hen daid  601902 Cofion annwyl a gwellhad buan Garneddwen, a’r teulu. i Mathew. at y rhai a fu yn yr ysbyty yn Bu farw modryb i Wendy yn Cynhaliwyd ei angladd ddiweddar, sef:- Mrs. Jennie ddiweddar, sef Mrs. Edith Hughes ddydd Mercher, 9 Hydref, Genedigaeth Jones, Bryn Caseg; Mr. Richard o Dregarth. gyda gwasanaeth i’r teulu yn Llongyfarchiadau mawr i Jennifer Hughes, Ffordd Sarnau; Mrs. Abercaseg, ac yna gwasanaeth a Siôn Wyn Griffith, mab hynaf Rhiannon Efans, Ffordd Pant; Mr. Gorffwysfan cyhoeddus yn Eglwys Crist Iorwerth a Marian, Ffordd Calvin Hughes, Maes Coetmor a Cofiwch am y wibdaith nesaf i a Mynwent Coetmor. Yn Pant a brawd Hywel a Rhys, ar Mrs. Mair Jones, Ffordd Bangor. Farchnad Bury ddydd Mercher, gwasanaethu ‘roedd y Barchedig enedigaeth eu merch, Enlli Mair 20 Tachwedd. Christina McCrea a’r Parchedig Griffith, ddydd Sul, 6ed Hydref Genedigaeth Cychwyn ger y gofeb am 8.30yb. John Matthews, a chafwyd yn Ysbyty Mamolaeth Glasgow. Llongyfarchiadau mawr i Gwenno Cofiwch hefyd am ein Cinio darlleniadau gan Amy a Chloe. Wyres cyntaf i Iorwerth a Marian a Sion ar enedigaeth eu merch Nadolig, ddydd Sadwrn, 7 Rhagfyr. Mrs. Christine Edwards oedd a’r degfed gor-ŵyr/wyres i Mrs fach Anna Mai. Mae Nain a Taid, Cychwyn ger y gofeb am 9.45yb, wrth yr organ, ac wrth y drws Menai Jones, Tregarth. Erw Las sef Sioned a Paul Davies a galw yn Pringle’s Llanfairpwll, ‘roedd Mrs. Glenys Morgan a Nain Ciltrefnus sef Karen Roberts ac ymlaen i Westy’r Breeze Hill, Mrs. Barbara Owen, a Mr. Albert Diolch wrth eu boddau, fel yn wir y mae Benllech am y cinio. Humphreys oedd y clochydd. Dymuna Mrs. Blodwen Cavanagh, Jessie Jones Glanafon wedi dod Cydymdeimlwn â chwi fel teulu i Maes y Garnedd, ddiolch yn fawr yn hen nain a Gwen a John Davies Profedigaeth gyd yn eich profedigaeth. iawn i bawb am yr holl gardiau Tanysgrafell yn hen nain a thaid. Mr Vernon James Owen Gŵr tawel a boneddigaidd, ac anrhegion a dderbyniodd ar Llongyfarchiadau i chi i gyd. Ar Hydref 2il yn dawel yng hoffus a pharod ei gymwynas achlysur dathlu ei phenblwydd yn nghwmni ei deulu yn ei gartref oedd Vernon, yn aelod o 90 oed yn ddiweddar. Diolch i’r Taid yn 30 Abercaseg bu farw Vernon Eglwys Crist Glanogwen, ac teulu am drefnu parti ardderchog Llongyfarchiadau i Mr. Richard Owen. Priod annwyl y ddiweddar yn drysorydd ac aelod selog o

Yr Eglwys ar hyn o bryd yn ymchwilio i’r broblem o ddŵr yn llifo o Ffordd Unedig Ffrydlas a thrwy’r ardd i’r A5 yn A wyddoch chwi mae’r Eglwys ystod cyfnodau trwm o law. Unedig yw perchennog yr ardd sydd o flaen y Capel? Yn Oedfaon y gorffennol, byddai’r Cyngor Cynhaliwyd Gwasanaeth Sir yn gofalu am dorri’r gwair a Diolchgarwch hyfryd gan y phlannu blodau a llwyni ynddi, plant, o dan ofal Lowri, pryd ond erbyn hyn, yn dilyn toriadau y derbyniwyd llu o roddion yng nghyllid y Cyngor, ein tuag at y Banc Bwyd yng cyfrifoldeb ni fel aelodau yw’r Nghaernarfon. Dilynwyd yr cyfan. ‘Rydym yn ddiolchgar oedfa gyda chawl blasus wedi’i dros ben i bwyllgor Balchder Bro baratoi gan Alwenna. Diolch yn am gyfraniad ariannol sylweddol fawr i’r ddwy, ac i Ceri a Minnie tuag at brynu planhigion, ac i’r am gynnal dwy oedfa arall yn Gardd Jerusalem gwirfoddolwyr sydd yn edrych ystod y mis – gwerthfawrogir eu ar ôl yr ardd. cyfraniad parod bob amser. ar gyfer y Gwasanaeth Nadolig Cyhoeddiadau’r Sul ‘Rydym yn falch hefyd o weld Cymunedol blynyddol a Tachwedd oedolion a phlant yn mynychu’r Y Gymdeithas gynhelir nos Sul, Rhagfyr 15fed, 17: Mr Eryl Wyn Davies (10) ardd, ac yn cael cyfle i fwynhau’r Ym mis Hydref, cafwyd sgwrs am 7 o’r gloch yr hwyr. Trefniant Mewnol (5) “lle i enaid gael llonydd” hwn, addysgiadol iawn am waith 24: Y Parchedig Gwenda ond testun pryder a siom i ni yw’r y Samariaid a’r NSPCC gan Cofion Richards (10 a 5) difrod a’r sbwriel sydd yw ganfod Mr Meic Griffiths. Cynhelir y Anfonwn ein cofion arbennig ynddi bob wythnos. Hoffem cyfarfodydd ar yr ail nos Iau y mis yma at Mrs Mair Jones Rhagfyr bwysleisio mai NID cae chwarae o’r mis yn ystod y gaeaf a’r (Mair Siop), sydd yn derbyn 1: Y Parchedig R O Jones yw’r ardd, ac nad yw reidio beic gwanwyn – croeso cynnes i triniaeth unwaith eto. Da (10 a 5) neu gicio pêl yn dderbyniol bawb, ac am fwy o wybodaeth, deall bod Mrs Rhiannon 8: Oedfa Nadolig y Plant ynddi. Apeliwn yn garedig felly cysyllter â Mrs Luned Edwards Efans yn gwella’n raddol wedi (10.30) ar i chwi rieni drosglwyddo’r (601 921). llawdriniaeth, a hefyd Mrs Elina Ms Jennifer Roberts (5) neges hon i’ch plant. Owen, yn dilyn codwm go arw 15: Mr Richard Lloyd Jones (10) Gyda llaw, mae swyddogion Côr y Dyffryn yn ddiweddar. Dymuniadau Gwasanaeth Nadolig o’r Cyngor Sir a Dŵr Cymru Mae’r Côr yn brysur yn paratoi gorau i’r tair ohonoch. Cymunedol (7) Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 5

Gorffwysfan. Roedd pawb o’r wedi colli cymeriad annwyl Llanllechid, ar ddydd Sul, 1 Gwneir casgliad tuag at waith y ardal yn arfer ei weld yn cerdded unwaith eto. Rhagfyr am 3.00yp. Bydd Côr Cyfeillion yn ystod y gwasanaeth. yn gefnsydd wrth fynd am dro Ysgol Llanllechid yn cymryd rhan ar hyd llwybrau yr ardal. Bydd Cyfeillion Ysbyty Gwynedd yn y gwasanaeth, ac aelodau o Cyfarchion Nadolig chwith amdano. Ar nos Wener, 25 Hydref, gymdeithasau’r fro yn darllen. Mae Ni fydd Helen a Bethan, Ffordd Dymuna’r teulu ddiolch o yng Nghanolfan Ôl-raddedig croeso cynnes iawn i bawb ymuno Ffrydlas, yn anfon cardiau galon i’r Nyrsys Ardal, Gofalwyr Ysbyty Gwynedd, cafwyd noson â ni i gloi dathlu ein penblwydd Nadolig eleni, ond maent yn Abacare, Shirley Hughes y ardderchog o Arddangosiad yn 50 oed. Yn dilyn y gwasanaeth dymuno Nadolig Dedwydd i’r nyrs arbenigol a staff Ward Gosod Blodau gan Dawn Weaver bydd paned a mins pei yn y festri. teulu, cymdogion a chyfeillion. Moelwyn Ysbyty Gwynedd, o Gaer. Cafwyd gair o groeso pob un ohonynt wedi bod gan yr Is-gadeirydd, Iona Jones, yn gefn mawr i Vernon a’r a’r diolchiadau a’r raffl gan Clwb Hanes Rachub, Caellwyngrydd a Llanllechid teulu. Diolch hefyd am yr Joe Hughes a Norman Evans. holl gardiau a phob arwydd o Cafwyd lluniaeth ysgafn wedi ei AR WERTH - YN ANRHEG NADOLIG DELFRYDOL gydymdeimlad. Rhannwyd y baratoi gan yr aelodau. Rydym yn rhoddion a dderbyniwyd er cof ddiolchgar i Norman am drefnu’r Llyfr Hen Luniau o Rachub, Caellwyngrydd a Llanllechid rhwng Hosbis Dewi Sant a Ward noson a wnaeth elw o £740.00. Moelwyn. Yna, i gloi’r flwyddyn bydd y Cydymdeimlwn â chi fel teulu Cyfeillion yn cynnal Gwasanaeth yn eich colled, mae ein hardal Nadolig yng Nghapel Carmel,

Eglwys Crist, Glanogwen £5 Gwasanaethau Pob Bore Sul: Cymun Bendigaid Corawl am 11yb. Nid oes Cymun am 8 dros y gaeaf. Pob bore Mercher: Gwasanaeth Cymun byr am 10.30yb, ac i ddilyn, paned a sgwrs hwyliog. Sul, Rhagfyr 1af Cynhelir gwasanaeth Carolau a darlleniadau ar gyfer yr Adfent am 11 y bore. Croeso cynnes i bawb i’r holl wasanaethau. - ar gael gan Dilwyn Pritchard - 2 Bron Arfon, Rachub Anfonwn ein cofion fel arfer at bawb sydd yn wael neu yn gaeth i’w cartrefi. neu yn Marchnad Ogwen ar stondin Crefftau Howget

Os hoffai unrhyw un dderbyn cymundeb yn eu cartref, Os am gael trwy’r post cysylltwch â Dilwyn Pritchard cysylltwch â Glenys Morgan ar 600371. [email protected] 01248 601880 Bydd Te Nadolig yng Ngwesty’r Douglas Arms prynhawn Dydd Gwener, 6 Rhagfyr rhwng 2 a 4 o’r gloch. Côst drwy’r post fydd £6.60 am un copi, £12 am 2 gopi. Tocynnau £5

Newyddion Ynni Ogwen Ynni Ogwen ac er fod cynhyrchiant ychydig yn ystod y flwyddyn a mae croeso mawr i eraill is na’r llynedd, rydym bellach wedi cynhyrchu gysylltu os hoffent gyfrannu tuag at waith Cynhaliwyd Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol 1191012 KWh o ynni glan adnewyddadwy o Ynni Ogwen yn y dyfodol. Ynni Ogwen yng nghlwb rygbi Bethesda ar y lif yr afon Ogwen. Cyrhaeddodd Ynni Ogwen Mae diddordeb yn ein cynllun hydro yn parhau 25ain o Fedi 2019. Croesawodd y Cadeirydd restr fer y Prosiect Gorau yng ngwobrau Ynni yn uchel a mae aelodau o’r Bwrdd Cyfarwyddwyr Griff Charles Morris nifer o aelodau Ynni Cymunedol Cymru a Lloegr 2019 ac mae hyn yn tywys teithiau at yr hydro yn gyson. Mae’r Ogwen i’r cyfarfod blynyddol ac i glywed yn adlewyrchu’r gydnabyddiaeth genedlaethol ymweliadau hyn yn amrywio o deithiau gan mwy am weithgarwch Ynni Ogwen yn ystod sydd i’n gwaith. Mae un o’n Cyfarwyddwyr ysgolion lleol i fudiadau fel y British Hydro 2018-2019. Rhoddwyd cyflwyniad gan Gareth - Meleri Davies wedi ei enwebu fel Arloeswr Association neu wleidyddion o bob plaid. Cemlyn Jones ar gynhyrchiant yr hydro yn Ynni Gwyrdd yng Ngwobrau Regen Prydain ac Mae Bwrdd Ynni Ogwen yn awr yn gweithio ystod y flwyddyn a’r gwaith cynnal a chadw fel Pencampwr Cynaladwyedd yng ngwobrau gyda nifer o bartneriaid i ddatblygu cynllun sy’n cael ei wneud gan ein tîm o wirfoddolwyr. Academi Gynaladwyedd Cymru 2019 a Heuldro Ogwen - cynllun i osod paneli solar Rhoddodd Paul Rowlinson adroddiad llawn dymunwn yn dda iddi yn y gwobrau ddiwedd ar adeiladau cymunedol yn Nyffryn Ogwen ac ar y cyfrifon gan wneud argymhellion a Tachwedd. edrychwn ymlaen i gydweithio ar brosiectau dderbyniwyd yn unfrydol gan yr aelodaeth. Mae’r gwaith o gynnal a chadw yr hydro sy’n dod a budd amgylcheddol a chymunedol i’r Yn dilyn y materion swyddogol rhoddwyd yn parhau i gael ei wneud gan dim o Dyffryn. cyflwyniad ar brosiect Dyffryn Gwyrdd wirfoddolwyr gweithgar a mae’n dyled yn gan Huw Davies o Bartneriaeth Ogwen a fawr i’n cyfarwyddwyr Gareth Cemlyn Jones Meleri Davies cafwyd trafodaeth grwp ddifyr ar ddatblygu a Griff Charles Morris sy’n arwain y gwaith Prif Swyddog prosiectau cynaladwyedd yn y Dyffryn. hwn o ddydd i ddydd. Mae gwirfoddolwyr Partneriaeth Ogwen Mae wedi bod yn flwyddyn lwyddiannus eto i newydd wedi dechrau gwirfoddoli hefo ni yn [email protected] 6 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019

YSGOL PEN-Y-BRYN

Arbed Ynni hynod o gyffrous yn Ysgol Pen-y-bryn pan Cafodd plant blwyddyn 6 wahoddiad i recordiwyd rhaglen Aled yn fyw o’r ysgol i Neuadd Ogwen ar Hydref 23ain ar gyfer ddathlu llwyddiant Lois. Heb os, byddwn yn noson arbennig iawn. Cyn yr haf bu plant yr clywed mwy o straeon Lois yn y dyfodol agos! ardal leol yn cyd-weithio gyda Partneriaeth Ogwen i greu fideos ynglŷn a sut i arbed Sialens Ddarllen egni. Croesawyd y plant i Neuadd Ogwen Da iawn pawb sydd wedi gwneud y sialens gyda charped gwyrdd!! Dangoswyd y ddarllen dros yr haf. Rydych yn ddarllenwyr fideos ar y sgrin fawr a chafodd y plant eu o fri!! mwynhau gyda phop-corn! Diolch o galon i Cynan, Huw a phawb arall yn Partneriaeth Diwrnod Shwmae Su’mae Ogwen am eu gwaith caled a’u croeso Bu’r ysgol yn dathlu diwrnod Shwmae Su’mae cynnes. Edrychwn ymlaen at y cyd-weithio drwy greu posteri i annog pobl i gychwyn nesaf! sgwrs yn y Gymraeg. Bydd y posteri yn cael eu rhoi yn ffenestri siopau lleol er mwyn Yasus Afari hybu’r Gymraeg. Da iawn, bawb! Roedd Ysgol Pen-y-bryn yn lwcus iawn o groesawu Yasus Afari o Jamaica unwaith eto. Llongyfarchiadau Bu’n cydweithio gyda phlant blwyddyn 5 a 6 Llongyfarchiadau gwresog i Mrs Bethan i gymharu Cymru a Jamaica ac yna lluniwyd Hughes ar enedigaeth Gruffudd Wyn ar yr barddoniaeth am y ddwy wlad. Roedd y ugeinfed o Hydref. Edrychwn ymlaen i’w plant wedi mwynhau dysgu am Jamaica a gyfarfod yn fuan! chymharu’r wlad gyda Chymru. Diolch yn fawr, Yasus! Sticeri Aldi Hoffwn ddiolch o galon i bawb a fu’n gwario PC Owain Edwards Enillydd Stori Fer BBC yn Aldi yn ddiweddar er mwyn casglu y Croesawyd PC Owain Edwards i’r ysgol Llongyfarchiadau anferthol i Lois Ryder sticeri. Rydym yn hynod falch o gyhoeddi i siarad gyda phlant blwyddyn 5 a 6 am o ddosbarth Elidir a ddaeth yn fuddugol ein bod wedi llwyddo i gasglu 300 o sticeri ymddygiad gwrth-gymdeithasol. Ymatebodd yng nghystadleuaeth ysgrifennu stori fer ar gyfer y gystadleuaeth. POB LWC YSGOL y plant yn dda iawn a dysgwyd llawer yn Radio Cymru i flwyddyn 5 a 6. Cafwyd bore PEN-Y-BRYN! ystod y sesiynau. Diolch yn fawr, PC Edwards am ddod atom!

Disgo’r Urdd Ar Hydref 15fed, cynhaliwyd disgo’r Urdd yn Ysgol Tryfan. Cafwyd llawer o hwyl a dawnsio di-ri! Diolch yn fawr i staff yr Urdd am drefnu’r disgo eto eleni.

Disgo Calan Gaeaf Cafwyd llond neuadd o wisgoedd dychrynllyd ar Hydref 16eg yn ystod disgo Calan Gaeaf yr ysgol! Roedd yn wych gweld y plant wedi mynd i gymaint o ymdrech i wisgo fyny. Cafodd Jay a Tobie wobr am y gwisgoedd gorau a gafodd Elliw wobr am ddawnsio! Diolch yn fawr iawn i bawb a fu’n rhan o’r trefnu.

Caerdydd Buom ar daith anhygoel yng Nghaerdydd yn ddiweddar gyda disgyblion blwyddyn 6. Cawsom brofiadau gwych yn ymweld â Sain Ffagan, Y Senedd, Pwll Mawr, a’r uchafbwynt yn ddiamheuaeth oedd taith o amgylch Stadiwm Principality. Diolch i bawb a drefnodd y daith, ond diolch pennaf i’r plant am ymddwyn mor dda! Da chi werth y byd ddosbarth Elidir!! Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 7

YSGOL DYFFRYN OGWEN

Seremoni Gwobrwyo 2019 Cynhaliwyd Seremoni Gwobrwyo blynyddol yr ysgol yn ddiweddar ble cafwyd cyfle i ddathlu llwyddiannau ein disgyblion a’n pobl ifanc yn academaidd, yn allgyrsiol ac o ran presenoldeb ac ymdrech gyda’u gwaith ysgol. Yr oedd yn braf iawn croesawu rhai o Disgyblion a dderbyniodd wobr ymdrech Disgyblion yr ysgolion cynradd yn mwynhau’r benaethiaid ysgolion cynradd y dalgylch i rannu noson agored. llwyddiannau eu cyn ddisgyblion. Diolch yn fawr iawn i Mrs. Ceren Lloyd, Pennaeth ysgolion Pen-y-bryn ac Abercaseg am ei geiriau doeth oedd canmoliaeth fawr i’r noson gan y rhieni a yn anerchiad y wraig wadd. Hoffem ddymuno’r fu’n bresennol a gobeithir yn fawr y bydd pob gorau iddi ar ei ymddeoliad y Nadolig hwn. disgybl sy’n byw yn y dalgylch yn dod i Ysgol Mae’r ysgol yn rhoi llawer o bwyslais y Dyffryn Ogwen. dyddiau yma ar bresenoldeb da, gan fod llawer o dystiolaeth fod disgyblion gyda phresenoldeb da yn llwyddo’n llawer gwell na’r rhai sy’n colli Ymweliad Adran Ddaearyddiaeth dyddiau yma ac acw – ac nid yw hynny’n syndod Bu rhai o’r disgyblion sy’n astudio wrth gwrs. Yr oedd yn braf iawn gwobrwyo Daearyddiaeth ar gyfer eu TGAU yn mesur cymaint o ddisgyblion am bresenoldeb 100%. ystum afon fel rhan o’r gwaith cwrs. Diolch i Mr Disgyblion a dderbyniodd wobr blwyddyn 7 Y tri disgybl a dderbyniodd wobrau am y Dylan Jones a Ms Jen Roberts am fynd a nhw, perfformiadau TGAU gorau eleni Dafydd roedd yn ymweliad llawn hwyl! Herbert-Pritchard, Gwydion Rhys a Jasmine Carwyn Thomas a gyflwynir gan ei rieni, Mr a Griffith. Enillwyr y gwobrau am y perfformiadau Mrs Emlyn Thomas, er cof amdano. Mae’r darian Diwrnod ‘Cymru Coch’ Lefel A gorau oedd Esme Crowe a Gethin yn cael ei chyflwyno i ddisgybl sydd yn gwneud Gwisgodd y disgyblion mewn coch ar gyfer codi Hughes. cyfraniad arbennig ym maes chwaraeon, a’r arian tuag at brosiectau yn yr ysgol a gwylio Rhannwyd Ysgoloriaeth Dafydd Orwig eleni enillydd eleni oedd Ela Oliver am ei chynnydd rygbi Cymru yn erbyn Ffiji. ‘Roedd awyrgylch rhwng Sion Davies, Ellen Gould, Cadi Roberts arbennig fel rhedwraig gyflym, a’i llwyddiant yn arbennig yn neuadd yr ysgol yn enwedig pan fu ac Efa Williams. Mae’r ysgoloriaeth yn cael ei cynrychioli Cymru ar y trac rhedeg. i Gymru ennill a mynd ymlaen i’r rownd nesaf. dyfarnu’n flynyddol am berfformiadau Lefel A Esme Crowe oedd enillydd gwobr goffa eithriadol i ddisgyblion sydd yn parhau gyda’u Frank Rhys Jones, sef y wobr a gyflwynir gan y Ffilmio ‘Un Cwestiwn’ yng Nghaerdydd hastudiaethau drwy gyfrwng y Gymraeg ac yn Prifathro i ddisgybl sydd wedi gwneud cyfraniad Bu i Siwan Lewis, Seren Hinchliffe, William gwneud hynny ym Mhrifysgol Cymru. arbennig i fywyd yr ysgol. Cyflwynwyd tlws Jones a Cian Rhys gael y profiad anhygoel o Aeth Ysgoloriaeth Cyngor Cymuned athletwr y flwyddyn i Boe-Celyn Jones. Mae Boe- hedfan i Gaerdydd yn ddiweddar ar gyfer ffilmio Bethesda i gofio am y Streic Fawr i Dafydd Celyn gwneud yn arbennig o dda fel rhedwraig cwis poblogaidd ‘Un Cwestiwn’. Bydd y rhaglen Owain a Ryan Williams, y ddau wedi gadael yr pellteroedd hir, ar y trac ac ar draws gwlad. yn cael ei darlledu ar ôl y flwyddyn newydd. ysgol ar Ddydd Gwener ym Mehefin a dechrau Diolch i’r holl ddisgyblion am eu gwaith caled prentisiaethau ar y dydd Llun canlynol! ac wrth gwrs i’r rhieni, staff a llywodraethwyr am Chwilio am Seren Y disgyblion a dderbyniodd y gwobrau am y eu cefnogaeth iddynt. Llongyfarchiadau i Rhiannon Roberts (a perfformiad gorau ym mlwyddyn 7 oedd Seren Mackenzie) ar eu perfformiad gwych yn Hinchliffe, Daniel Jones, Megan Macdonald Dymuniadau Gorau ddiweddar yn ffeinal ‘Chwilio am Seren’. Jones, Idris Morris, Rhiannon Roberts, Cian Hoffem ni oll yn yr ysgol ddiolch i Ms Jen Rhys a Nicola Wheatcroft. Roberts am ei gwasanaeth arbennig i’r ‘Only Boys Aloud’ Diolch i Gyngor Cymuned Llandygai am disgyblion yn yr ysgol dros ddegawd a mwy. Diolch i ‘Only Boys Aloud’ am daro heibio yn gynnig gwobrau i ddisgyblion a ddangosodd Mae Ms Roberts wedi ein gadael ddiwedd ystod mis Medi i roi sesiwn flasu hwyliog ac ymdrech arbennig ymhob agwedd o’u gwaith Hydref ac wedi cael dyrchafiad i swydd efo’r ysbrydoledig i’r bechgyn. Da iawn i Samuel ysgol. Enillwyr eleni oedd Afra Haider, Kyle Gwasanaeth Ieuenctid. Dymuniadau gorau iddi. Valentine o flwyddyn 8 am ddangos ei ddoniau. Williams, Katie Griffith, Jac Roberts, Elin Smith a Catherine Roberts. Prif Ddisgyblion Poteli Dŵr Bu i wyth disgybl dderbyn gwobrau Cyngor Prif ddisgyblion yr ysgol am y flwyddyn Mae poteli dŵr newydd wedi cael eu dosbarthu Cymuned Llanllechid, gwobr newydd eleni, am yw Beca Nia a Meilir Griffiths gyda Megan i bob disgybl. Mae hyn yn ganlyniad eu gwaith gyda Bagloriaeth Cymru, Hannah Williams a Reece Davies yn ddirprwyon. uniongyrchol gwaith un o grwpiau ‘Llais’ yr Jones, Dafydd Herbert-Pritchard, Esme Crowe, Llongyfarchiadau i bob un ohonynt. ysgol. Da iawn chi. Ellen Gould, Hannah Morgan, Sion Davies, Gethin Hughes a Cadi Roberts. Noson Agored Athletau Sir Cyflwynwyd Gwobr Goffa Charlotte Speddy Cynhaliwyd Noson Agored flynyddol yr ysgol Llwyddwyd i dorri pedair record yn Athletau Sir eleni i Catrin Jones am ei gofal o gyfeillion nos Fawrth, 22ain o Hydref, i rieni disgyblion gan athletwyr talentog yr ysgol. Bu i Madeleine yn yr ysgol a rhoddwyd gwobr Ysgoloriaeth ym mlynyddoedd 5 a 6. Yr oedd yn braf iawn Sinfield dorri record 300medr, 800medr a naid Charlotte Speddy i Lois Ashton sydd bellach yn gweld yr ysgol yn llawn o ddarpar rieni a uchel (1.43medr) a hefyd record newydd i Ela astudio ar gyfer gradd mewn nyrsio. disgyblion o ysgolion Bodfeurig, Llanllechid, Oliver yn y 300medr. Perfformiadau arbennig Gwobr arbennig bob blwyddyn yw Tarian Pen-y-bryn, Rhiwlas, Tregarth a Llandygai. Yr gan weddill y garfan hefyd. 8 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 Newyddion o Bartneriaeth Ogwen

Carwen y Car Cynaliadwy wedi cyrraedd! Mawr fu’r edrych ymlaen ym Hyn i gyd am bris rhesymol, ac Mhartneriaeth Ogwen dros yr yn defnyddio trydan gwyrdd a wythnosau diwethaf a bellach glan! Dywedodd Meleri Davies, mae’r weledigaeth yn realiti Prif Swyddog Partneriaeth gyda Carwen y Car Trydan wedi Ogwen “Mae cael car trydan sefydlu yn ei chartref newydd tu yn y dyffryn am 12 mis am fod allan i’r Llyfrgell. Partneriaeth am yn gyfle gwych i hyrwyddo flwyddyn gydag Arloesi Gwynedd trafnidiaeth fforddiadwy a Wledig yw’r cynllun newydd hwn chynaliadwy i’n trigolion. Mae fydd yn rhoi cyfle i drigolion y gennym weledigaeth o Ddyffryn dyffryn brofi gyrru car trydan ac Gwyrdd lle mae pawb yn gallu hefyd hyrwyddo cyfleoedd i yrwyr cael mynediad at drafnidiaeth gwirfoddol wrth gludo unigolion safonol fydd yn hybu cyfleon i apwyntiadau meddygol a gwirfoddoli a gweithio yn cefnogaeth ac edrychwn ymlaen Am fwy o fanylion ar sut i logi’r chymdeithasol. Bydd y car ar gael ogystal a hamddena. Rydym at brosiect llwyddiannus fydd car trydan cysylltwch a swyddfa hefyd i unigolion a theuluoedd yn ddiolchgar iawn i Arloesi yn arwain at leihau ein ôl-troed Partneriaeth Ogwen ar 01248 led-led y dyffryn ei defnyddio. Gwynedd Wledig am eu carbon”. 602131 neu [email protected]

M-Sparc yn mynd ‘ar y lôn’... ac yn Noson Ffilmiau dechrau ym Methesda! Arwyr Arbed Ynni Dyffryn Llinos fu wrthi wedyn yn Ogwen - Noson Ffilmiau golygu a gorffen y gwaith. Datblygiad arall cyffrous yn y Gwynedd “Mae Rhaglen ARFOR 23.10.19 Gwnaed 11 o ffilmiau bychain Stryd Fawr yn ddiweddar oedd yn brosiect ar gyfer Gwynedd, Am 6 o’r gloch yr hwyr ddydd rhwng y ddwy ysgol gyda sefydlu gofod teithiol Msparc yn treialu prosiectau arloesol Mercher Hydref 23ain 2019 phynciau yn cynnwys tyfu ein yn swyddfa’r Dyffryn Gwyrdd, i ddatblygu’r economi leol a bu noson yn Neuadd Ogwen bwyd ein hunain, prynu bwyd 26 Stryd Fawr. Mae prosiect hybu’r Iaith Gymraeg. Bydd pan y bu “Premiere” dwy ffilm yn ei dymor, peidio gwastraffu, blwyddyn yn cael ei gynnal, wrth Ffiws yn gyfle i fynd â’r dechnoleg ar arbed ynni a grëwyd gan rhannu ceir a llawer mwy. i M-SParc fynd ‘Ar y Lôn’. Bydd y newydd i leoliadau amrywiol, gan ddisgyblion ysgolion Pen-y- Cafodd y sêr gerdded i mewn daith yn cychwyn ym Methesda ddatblygu syniadau newydd.” bryn a Thregarth. i Neuadd Ogwen ar garped ar y 1af o Dachwedd, gan rannu Bydd pobl yn gallu defnyddio’r Treuliodd rhai o staff gwyrdd (yn hytrach na charped adeilad gyda Partneriaeth Ogwen gofod i weithio wrth ddesg Partneriaeth Ogwen a’r coch yr Oscars!) a chael pop- ar y stryd fawr, ac ar ôl tri mis gan ddefnyddio wi-fi am cynhyrchydd ffilmiau Llinos corn a sudd afal lleol newydd bydd yn symud i leoliad yng ddim, mynychu unrhyw un o’r Griffin o gwmni Gwefus ei wasgu i fwynhau y noson. Nghonwy. Mae hwn yn gyfle digwyddiadau busnes niferus a ddiwrnod a hanner yn y ddwy Yn ogystal dangoswyd gwych i siarad gyda chymunedau fydd yn cael eu cynnal, o glinigau ysgol yn arwain y plant drwy y ffilm ddirdynnol Mari Huws newydd o bobl, gweithio gyda cynghori i arbrofion gwyddonol camau o greu ffilm. “Arctig – Môr o Blastig” sydd chynlluniau presennol a gweld ble ar gyfer plant, ac wrth gwrs creu Rhannwyd un dosbarth yn cofnodi ei thaith ar long gall M-SParc ychwanegu gwerth. prototeipiau a phrosiectau prawf o’r ddwy ysgol yn grwpiau ymchwil ’r Arctig i fesur effaith Mae M-SParc yn awyddus i yng ngofod creu Ffiws. o bedwar neu bump a plastig ar y moroedd hyd yn sicrhau bod y bartneriaeth yn Croeso’i unrhyw un sydd cychwynnwyd ar y gwaith gan oed ym mhellafoedd y byd . effeithiol, ble bynnag fydd y eisiau dod i ddefnyddio’r gofod ddilyn y camau canlynol: Neges y ffilm Mari yw ein daith yn mynd â hwy. Nid dim i weithio, i’n holi ni am gychwyn bod ni fel Cymry yn llawn mor ond cyrraedd yn uchel eu cloch busnes, i gael cymorth, neu wrth • Gweithio trwy syniadau gyfrifol am y llygredd a phawb yw’r nod, ac wedyn gadael dri gwrs i fynychu unrhyw un o’n am arbed ynni arall a neges y plant oedd bod mis yn ddiweddarach i geisio digwyddiadau! • Dewis un syniad a “gwneud y pethau bychain” gwneud yr un peth eto. Y bwriad Gwyliwch ein cyfryngau phenderfynu sut i’w gan bob un ohonom yn yw cael effaith ar y cymunedau cymdeithasol am fwy o fanylion; droi yn ffilm trwy greu cyfrannu tuag at arbed ynni a maent yn ymweld â hwy, @SiopOgwen a tudalen facebook “Storyboards” lleihau gwastraff a llygredd. gan greu meddylfryd busnes Partneriaeth Ogwen. • Sgriptio’r ffilm Y mae modd gweld entrepreneuraidd gyda’i ffocws ar • Dewis actorion, y ffilmiau ar safle we y gymuned. cyfarwyddwr a person Partneriaeth Ogwen www. Mae rhan o’r prosiect yn camera ogwen.org o dan y pennawd cynnwys gofod creu Ffiws, • Ffilmio Arbed Ynni. prosiect sy’n cael ei gyllido gan Arfor. Nododd y Cynghorydd Gareth Thomas, Cyngor Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 9

oedfa. Mae’n bosib mai’r ffaith fod stori’r Nant Ffrancon gair neu ddau Pentecost yn dweud fod dyfodiad yr Ysbryd ‘fel gwynt grymus yn rhuthro’ a wnaeth y peth yn gofiadwy iddo. Capel Nant y Benglog John Pritchard Doeddwn i’n cofio dim. Ond mae’n rhaid Trefn y Gwasanaethau (am 2.00yp.) i mi gyfaddef fy mod wedi gwerthfawrogi’r Tachwedd 17: Oedfa. Mentrwch Ddweud atgof. Chefais i ddim cyfle i’w holi a oedd o’n Tachwedd 24: Mr. Tudur Hughes. Mewn oedfa Ddiolchgarwch ddiwedd mis cofio unrhyw beth arall am yr oedfa. O bosib Rhagfyr 01: Parchg. Cledwyn Williams. Hydref fe’m hatgoffwyd am oedfa arall bron i nad oedd. Ond roedd y ffaith ei fod yn cofio Rhagfyr 08: Oedfa. ddeugain mlynedd yn ôl. Doedd gen i fawr o o gwbl wedi’r holl flynyddoedd yn galondid i Rhagfyr 15: Parchg. Dafydd Coetmor gof o’r oedfa honno a drefnwyd gan aelodau mi. Y mae hefyd yn ysgogiad i mi i ddal ati i Williams. Clwb Ffermwyr Ifanc Llannefydd. Rwy’n cofio gyhoeddi Efengyl Iesu Grist heddiw gan ei fod Rhagfyr 22: Gwasanaeth Nadolig. i mi gael fy ngwahodd i arwain un o’r oedfaon yn f’atgoffa nad oes yr un ohonom yn gwybod Croeso cynnes i bawb. y byddai’r Clwb yn ei drefnu bob blwyddyn yn aml iawn pa werth sydd i’r dystiolaeth a adeg y Diolchgarwch. Rwy’n tybio mai ar ddygwn i’n Gwaredwr, boed hynny mewn ôl i Falmai a minnau briodi oedd hynny, er sgwrs, pregeth, erthygl neu unrhyw gyfrwng I hysbysebu yn Llais Ogwan, y gallasai’n hawdd fod cyn hynny gan mai arall. Ar brydiau, gallwn dybio nad oes neb Neville Hughes 600853 hi oedd Ysgrifenyddes y Clwb am flwyddyn yn clywed nac yn cymryd sylw o’r neges a neu ddwy cyn i ni briodi. Mae’n debyg y rannwn. Ond ŵyr neb ohonom pwy sy’n deuwn o hyd i ddyddiad yr oedfa pe bawn i’n gwrando ac yn gwerthfawrogi’r dystiolaeth a chwilota am hen ddyddiaduron sy’n rhestru’r ddygwn i’r Ffydd ac i’r Arglwydd Iesu Grist. llefydd y bûm yn pregethu ynddynt dros y Ac felly, chi sy’n credu ynddo, daliwch i sôn Llais Ogwan ar CD blynyddoedd. O bosib y byddai’r dyddiadur amdano wrth gyfeillion a châr a chymdogion. Gellir cael copi trwy gysylltu â Gwyn hefyd yn nodi beth oedd testun y bregeth y Cewch eich temtio o bosib i feddwl nad oes yn swyddfa’r deillion, Bangor noson honno. neb eisiau clywed; ond daliwch ati am nad oes 01248 353604 Y peth a’m synnodd y noson o’r blaen modd i chi wybod pwy ddaw i werthfawrogi’r Os gwyddoch am rywun sy’n oedd bod y cyfaill a soniodd am yr oedfa’n hyn a ddywedwch am y Gwaredwr. Mentrwn cael trafferth â’i olwg, ac a hoffai cofio o leiaf ddau beth amdani. Roeddwn ddweud amdano gan gredu y gall Duw dderbyn copi o’r Llais ar CD bob mis, wedi dweud rhywbeth am yr Ysbryd Glân; ddefnyddio’n tystiolaeth, er i ni o bosibl beidio cysylltwch ag un o’r canlynol: ac a hithau’n noson egr yr oedd gwynt wedi â deall sut yn union y digwydd hynny na phwy Gareth Llwyd  601415 chwythu drws y capel yn agored yn ystod yr a fydd yn ymateb i’r dystiolaeth honno. Neville Hughes  600853

ANNWYL OLYGYDD weithredu i ennill yr hawl i fod byw ynddi, waeth pwy ydynt. yn Wrecsam ar yn wlad annibynnol o Loegr. Nid breuddwyd mo hyn ond y 18fed o Ebrill. Annibyniaeth i Gymru Tynnwyd sylw at y ffaith fod yn hytrach y realiti y gall hyn Yn y cyfamser, Prin y mae modd osgoi Prydain Fawr bellach yn undod ddigwydd drwy rym ewyllys, ewch i edrych cael eich dal yng ngolwg y drylliedig a bleidleisiodd o cyd-drafod, dyfalbarhad ac ar y cyfryngau cyfryngau cymdeithasol y drwch blewyn ystadegol i fod yn bwysicach oll yr hyder a’r cymdeithasol i gael rhagor dyddiau hyn! Aethom ni a yn wlad dlotach, a Chymru - a ymddiriedaeth y gallwn lwyddo. o wybodaeth am yr ymgyrch ym nifer dda o’n cyd-ardalwyr o dderbyniodd yn eithriadol hael Dyna oedd byrdwn araith y Methesda ac yn genedlaethol! Fethesda ar orymdaith AUOB o goffrau’r Undeb Ewropeaidd - gŵr o’r Alban, sef bod yn rhaid Mae cangen o YesCymru Cymru dros annibyniaeth ym yn dilyn yn wasaidd y cymydog i ni ennill ein hunan-barch ac ym Methesda: facebook.com; Merthyr Tudful ar y seithfed Seisnig i adael Ewrop. Nid felly ymgyrchu yn amhleidiol ac yn [email protected] o Fedi eleni, ac fe’n gwelwyd yr Alban a Gogledd Iwerddon, ddi-drais nes cyrraedd y nod. YesCymru yn genedlaethol: yn gorymdeithio ger Stryd a’u pleidlais adeiladol hwy yn Mae’n arwyddocaol fod arolwg cy.yes.cymru; @YesCymru Bethesda yn y dref honno. A sicr o arwain at annibyniaeth barn YouGov yn dangos y AUOBCymru: facebook.com/ dyna brofiad oedd mynd o yr Alban ac uno de a gogledd byddai 41% o boblogaeth Cymru auobcymru; @AUOBCymru Fethesda yr holl ffordd i Stryd Iwerddon. Heb annibyniaeth, bellach yn cefnogi annibyniaeth Bethesda! y rhagolwg yw y byddai petai hynny’n golygu bod Yr oedd bod yno yn brofiad Cymru yn aros yn wasaidd Cymru yn gallu parhau yn aelod nodedig iawn, fel yn wir fel rhanbarth bach ymylol ym o’r Undeb Ewropeaidd, ffigur y y profiad blaenorol yn yr mhoced din Lloegr i dderbyn byddai’n anodd ei ddychmygu orymdaith yng Nghaernarfon y briwsion gan lywodraeth ddwy flynedd yn ôl hyd yn ddiwedd Gorffennaf. Ym genedlaetholgar adain dde sydd oed. Y nod yw Cymru yn wlad Merthyr, cafwyd areithiau bellach yn barod i anghofio annibynnol yn Ewrop ond gyda grymus iawn gan yr holl canonau democratiaeth ac i chysylltiadau o gydweithredu’n siaradwyr – dim byd herio cyfraith gwlad. Ai dyma’r rymus â Lloegr a gwledydd ymfflamychol yn addo tân rhagolwg y mae pobol Cymru eraill, ond yn rhydd i wneud ei a brwmstan niweidiol - ond yn ei ddeisyfu? Bellach, mae’n phenderfyniadau ei hun. yn hytrach ymresymiadau ofynnol i ni benderfynu ar Ymunwch felly ag ymgyrch adeiladol, doeth a di-emosiwn lwybr gwahanol a wnaiff arwain amhleidiol YesCymru a dowch i yn cadarnhau pam ei bod at annibyniaeth ac at wlad orymdaith nesaf AUOB Cymru yn angenrheidiol i Gymru decach sy’n parchu pawb sy’n yn y flwyddyn newydd a fydd 10 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019

Ceisiadau am Tregarth Drws Agored Nawdd Ariannol Mae drws agored yn Shiloh bob bore Gwener Olwen Hills (Anti Olwen), rhwng 10 o’r gloch a 12 o’r gloch. Cofiwch alw Hysbysiad Pwysig 44 Bro Syr Ifor, Tregarth  600192 i mewn am baned, sgwrs a chwmni. Mae Angharad Williams, Mae’r arian sydd yn cael ei gyfrannu gan y CYNGOR CYMUNED LLANDYGAI 23 Ffordd Tanrhiw, Tregarth  601544 rhai sydd yn mynychu Drws Agored wedi cael yn gwahodd ei rannu yn ddiweddar tuag at Gronfa sydd ceisiadau am nawdd ariannol gan yn cefnogi bachgen o’r pentref, sef Morgan, Gymdeithasau/Mudiadau lleol Cangen Tregarth o Ferched y Wawr, nos sydd yn derbyn triniaeth yn Ysbyty Alder Hey Cysylltwch am ffurflen gais a bydd angen Lun, Hydref 7 a thuag at Caffi Deinol sydd yn paratoi bwyd ei ddychwelyd gyda’ch Mantolen Ariannol Braf iawn oedd gan y Llywydd, Myfanwy a chysur i’r digartref ym Mangor. Diolch o ddiweddaraf ynghyd â manylion eich banc Harper, groesawu pawb i Festri Capel Shiloh galon i bawb am eu cefnogaeth. cyn 31 Rhagfyr 2019 ac yn arbennig i rai aelodau newydd oedd yn ymuno â’r gangen am y tro cyntaf. Gwasanaethau Shiloh Clerc a Phrif Swyddog Ariannol: Noson yng nghwmni Alan Pritchard o Oedfaon yn Shiloh am 5 o’r gloch oni nodir Bethan Roberts, Rhostrehwfa, Ynys Môn, ddaeth i’r gangen i yn wahanol Cyngor Cymuned Llandygai, 26 Stryd Fawr, siarad am ei waith ef a’i briod yn gweithio am Tachwedd 17: Gwynfor Williams, Caernarfon Bethesda, LL57 3AE. gyfnodau yn ystod y flwyddyn mewn pentref yn Tachwedd 24: Gwyndaf Jones, Bangor 01248 602131 Kenya ar gyfandir Affrica, sef Omwabini. Ers Rhagfyr 1: Richard Gillion E bost: [email protected] bron i ddeng mlynedd bellach mae Alan wedi Rhagfyr 8: Dafydd Hughes, Caernarfon bod yn rhoi cefnogaeth i drigolion y pentref Rhagfyr 15: Gwynfor Williams, Caernarfon drwy godi arian a mynd draw yno i adeiladu Rhagfyr 22: Oedfa Deulu y Nadolig yng tai gyda’r brodorion ac hefyd i roi system ddŵr nghwmni Jennie Hurd Ceisiadau am yn ei lle. Drwy gyfrwng lluniau cawsom weld Rhagfyr 29: Trefniant Lleol Nawdd Ariannol ffrwyth y gwaith a chyfarfod â theuluoedd y rhoddwyd help ymarferol ac ariannol iddynt Hysbysiad Pwysig i wneud eu bywydau yn fwy cysurus. Mae’r Canolfan Tregarth Mae CYNGOR CYMUNED BETHESDA prosiect yn un hir-dymor a’r gobaith yw gwella Cynhelir Cyfarfod Blynyddol Canolfan yn gwahodd a rhoi gobaith i wahanol gymunedau yn yr Tregarth nos Fercher 20 Tachwedd 2019 am ceisiadau am nawdd ariannol gan ardal. Braf oedd medru helpu Alan drwy wneud 7 o’r gloch yn y Ganolfan. Gymdeithasau/Mudiadau lleol casgliad at y gwaith yn ystod y noson. Croeso i bawb. Diolchwyd gan Gwenda ar ran y gangen a Os ydych am wneud cais anfonwch eich Mantolen Ariannol ddiweddaraf ynghŷd gwnaed y baned gan Jên, Iona a Delyth. â manylion eich banc at y Clerc cyn Enillydd y gystadleuaeth am Arteffact Clwb Cant Canolfan Tregarth 31 Rhagfyr 2019 Affricanaidd oedd Moira Farmworth. Mis Medi 57 Peter Roberts £15 Clerc a Phrif Swyddog Ariannol: 24 Emlyn Thomas £10 Donna Watts, Capel Shiloh, Tregarth Cyngor Cymuned Bethesda, Gyda thristwch y daeth y newyddion am 2 Owenna Thomas £5 26 Stryd Fawr, un o aelodau ffyddlonaf Capel Shiloh , Bethesda, LL57 3AE sef Mrs Edith Hughes, Erw Faen gynt, fu Mis Hydref 01248 602131 farw yng Nghartref Nyrsio Ceris Newydd, 40 Sulwen Roberts £15 E bost: [email protected] Treborth ar Hydref 14, yn 99 mlwydd oed. 34 Olwen Jones £10 Edith oedd blaenor hynaf Shiloh ac yn ei 43 Peter Jones £5 thro bu’n ysgrifennydd a thrysorydd y Capel am flynyddoedd. Roedd ei theulu gyda chysylltiad â Shiloh ers pum cenhedlaeth. Eglwys y Santes Fair Ceisiadau am Er na chawsom ei chwmni yn yr oedfaon ers Gwasanaethau Nawdd Ariannol rhai blynyddoedd gwelwyd bwlch mawr ar Tachwedd 17 Ymuno ag Eglwys Crist, Hysbysiad Pwysig ei hol. Roedd yn briod â’r diweddar Joseph Glanogwen Mae Andrew ac yntau yn aelod ffyddlon yn Shiloh. Tachwedd 24 Cymun Bendigaid 9:30 y.b. CYNGOR CYMUNED LLANLLECHID Cydymdeimlwn gyda Arwel, Gwyn a theulu Rhagfyr 1 Boreol Weddi yn gwahodd ei diweddar fab Richard a’r holl deulu yn eu Gwasanaeth Adfent 4 y.p. ceisiadau am nawdd ariannol gan profedigaeth o golli mam, nain , hen nain Rhagfyr 8 Cymun Bendigaid Gymdeithasau/Mudiadau lleol. a hen-hen nain gariadus ac annwyl. Bu ei Os ydych am wneud cais anfonwch eich hangladd preifat yn Amlosgfa Bangor, Dydd Oherwydd y sefyllfa ar y funud, efallai bydd Mantolen Ariannol ddiweddaraf ynghŷd â Llun, Hydref 28. amser gwasanaethau yn gorfod newid weithiau. manylion eich banc at y Clerc cyn Bydd yr amseroedd ar yr hysbysfwrdd. 31 Rhagfyr 2019 Yn yr Ysbyty Cafwyd gwasanaeth ffarwelio’r Parch Clerc a Phrif Swyddog Ariannol: Gwellhad llwyr a buan i ddau o’r aelodau sydd Christina McCrea yn St Cedol ar Hydref 20fed Donna Watts, yn Ysbyty Gwynedd ar hyn o bryd, sef Dennis ac wedyn gwasanaeth ffarwelio’r Parch John Cyngor Cymuned Llanllechid, Vaughan Griffiths, Llanllechid a Wynne Matthews yn St Tegai ar Hydref 27ain. Pob 26 Stryd Fawr, Roberts, Bryn Difyr, Tregarth. bendith i’r ddau. Bethesda, LL57 3AE Bu Mrs Noreen Jones, Bethesda yn yr Ysbyty Ar Hydref 11eg priodwyd Lona Lewis ag 01248 602131 yn ddiweddar a da yw clywed ei bod yn Andrew Bramham – llongyfarchiadau mawr E bost: [email protected] gwella. iddynt. Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 11

YSGOL BODFEURIG

Ymweliad Sain mawr wedi cyrraedd, diwrnod bedydd Lola Hydref 24ain, cyrhaeddodd y plant i’r ysgol Cafodd plant dosbarth Ogwen y fraint o y babi dol. Fel rhan o thema Dosbarth Idwal gyda’u arian, powlen a llwy yn barod i fwyta recordio can a CD gyda’r Welsh Whisperer mae’r plant wedi bod yn dysgu am ddathliad llond eu bol o gawl iach oedd wedi cael ei yn ystod ymweliad i stiwdio Sain Dydd hapus o fedyddio plentyn. Aeth y plant ar y baratoi gan y cyngor Eco. ‘Blasus iawn’ oedd Llun Hydref 21ain fel rhan o ddathliadau’r bws i Eglwys Santes Mair a’r Santes Ann ym ymateb y disgyblion. cwmni yn 50 mlwydd oed. Roedd pawb Mynydd Llandegai lle cafwyd croeso mawr gan wedi mwynhau cymryd rhan yn yr holl y gweinidog Tad John. Cafodd pawb cymryd Gwasanaeth Dosbarth Ogwen weithgareddau, ymweld â’r stiwdio a dysgu rhan yn wasanaeth bedydd Lola gyda’r rhieni Cafodd plant a rhieni’r ysgol wledd Dydd mwy am hanes y cwmni ac amryw o artistiaid. a rhieni bedydd yn cytuno i ofalu am Lola. Ar Gwener Hydref 25ain yn gwrando ar Cyfle bythgofiadwy i bob plentyn. ôl y gwasanaeth aeth pawb yn ôl i’r ysgol i gael wasanaeth dosbarth Ogwen. Braf oedd clywed parti bedydd. Roedd gwên mawr ar wynebau plant yn siarad yn hyderus am beth roeddynt pawb wrth iddynt ddawnsio, bwyta a mwynhau. wedi dysgu am yr holl ryfeddodau byd a pa mor bwysig yw edrych ar ôl y byd. Cafodd Cyngor Eco y plant hefyd y cyfle i arddangos eu gwaith Cyn yr gwyliau haf, bu plant yr ysgol yn cartref o ryfeddodau’r byd. Am waith gwych!! brysur yn plannu llysiau yng ngardd yr ysgol. Erbyn mis Hydref, roedd y llysiau wedi tyfu ac Gwasanaeth Dosbarth Idwal yn barod i fwyta. Ar ôl casglu’r llysiau roedd Yn dilyn gwasanaeth bedydd Lola y babi dol rhaid meddwl beth i goginio. Aeth y cyngor cafodd y plant y cyfle i ddangos eu gwaith Eco ati i gasglu syniadau a phenderfynwyd paratoi a’r gwasanaeth bedydd i’w rhieni yn coginio cawl llysiau a’i werthu i blant yr ysgol ystod gwasanaeth dosbarth bore Dydd Iau er mwyn casglu arian i brynu llestri i’w hail- Hydref 17eg. Roedd gwledd o ganu a dawnsio ddefnyddio ar gyfer unrhyw ymgyrch yn a gwên ar wynebau pawb. Bedydd Lola y dyfodol. Penderfynwyd gwneud hyn gan Roedd cyffro mawr yn yr ysgol fore Dydd mai un o flaenoriaethau’r cyngor yw lleihau Dyddiadau i’r dyddiadur: Mawrth Hydref 8fed gan fod y diwrnod plastig a phapur yn yr ysgol. Felly, Dydd Iau Ffair Nadolig – Tachwedd 28ain

Bro360 ar daith yn y dyffryn

Yn ystod y mis diwethaf, mae bro360 wedi bod yn brysur yn dechrau casglu straeon yn y dyffryn ac yn gweithio ar elfennau newydd i’w cynnwys ar Ogwen360.cymru – gan gynnwys calendr digidol. O fewn yr wythnosau nesaf, fydd ‘na galendr digidol i’w gael ar y wefan. Bydd hwn o fantais i’r gymuned gyfan, ac yn agored i unrhyw un ychwanegu digwyddiad iddo. Yr oll fydd rhaid ei wneud i ychwanegu digwyddiad, neu i ychwanegu stori ar y wefan, yw ymuno ag Ogwen360. Os oes angen help ar unrhyw un i wneud hyn, mae ‘na ddwy fideo ar sianel Youtube ‘bro360’, sydd yn rhoi cyfarwyddiadau cam-wrth-gam. Yn ystod mis Tachwedd, bydd bro360 yn mynd ar daith o amgylch sawl mudiad yn y dyffryn er mwyn dangos y wefan, ac i drafod y fantais o’i defnyddio. Byddwn hefyd yn creu cynnwys yn fyw o ‘steddfod Dyffryn Ogwen felly dewch draw i ddweud helo! Bydd Emyr a Heulwen, Ystradawel, Ffordd Bangor yn rhoi rhodd i'r Os hoffwch i Bro360 ymweld â’ch elusen crisis.org.uk eleni yn hytrach nag anfon cardiau Nadolig. mudiad chi, neu am fwy o wybodaeth, Hoffem ddymuno Cyfarchion y Tymor a Blwyddyn Newydd Dda cysylltwch gyda Guto ar gutojones@ i'n Teulu, Ffrindiau a Chymdogion i gyd. golwg.com. 12 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 Llandygái CHWILA R Iona Wyn Jones, Dyma Fo, 16 Pentref, Llandygái, Bangor LL57 4HU  01248 354280 Eirlys Edwards, Sŵn y Coed, 23 Pentref Llandygái, Bangor LL57 4HU C’MON MIDFFILD  01248 351633

Eglwys Sant Tegai, Llandygai Diolch Fel eglwys, hoffem ddiolch i Hazel Jones a’r merched am eu gwaith yn addurno’r adeilad ar gyfer Diolchgarwch eleni. Roedd lliwiau’r Cynhaeaf yn hardd iawn. Diolch hefyd i bawb a gyfrannodd gymaint at fanc bwyd y Gadeirlan ac i Nerys Jones am ddanfon yr eitemau.

Gwasanaeth Ffarwel Roedd Eglwys St Tegai yn orlawn ar Hydref 27ain wrth i eglwysi Bro Ogwen ddod ynghyd i ddweud ffarwel a dymuno’n dda i John a Sue Matthews. Fel y datgelwyd yn rhifyn Hydref o’r Llais, daeth y newydd o ymddiswyddiad y Parchedig John Matthews ar ei apwyntiad i blwyf Havelock North, Seland Newydd yn sioc i bob eglwys ym Mro Ogwen. Ar ôl bron i ddeg mlynedd yn yr ardal teimlodd yr alwad i wasanaethu Duw yr ochr arall i’r byd – cam o ffydd wrth adael teulu, ffrindiau a bywyd llawn yn y dyffryn. Mae ei ymdrechion di-flino i greu, arwain a chynnal un teulu eglwysig yn yr ardal o dan amgylchiadau ariannol anodd wedi bod yn ysbrydoliaeth. Diolchwn hefyd am ei waith caled fel cadeirydd Llywodraethwyr Ysgol Llandygai. Rhaid peidio anghofio ymdrechion Sue, ei wraig, sydd wedi llenwi swydd gweinyddwraig yr Ardal Gweinidogaethol ers y cychwyn. Bydd colled enfawr ar eu hôl ond erys y cof am yr hiwmor bywiog, y brwdfrydedd a’r gofal diffuant oedd yn nodweddiadol o’u cyfnod gyda ni. Dymunwn pob lwc ac hapusrwydd iddynt. Yn y chwilair mis yma mae DEUDDEG C’mon Midffild sydd dan y chwydd-wydr TEITL RHAGLENNI C’MON MIDFFILD y mis yma. Gobeithio cewch hwyl wrth Bingo’r eglwys nos Iau Tachwedd 21ain i’w darganfod. Mae un cliw wedi ei ddangos gofio am Wali a’i gyfeillion.Dyma atebion Bydd noson Bingo yr Eglwys ar nos Iau, yn barod. A oes modd i chwi ddod o hyd i’r Hydref: Bisgedi; Bwrdd Gwerthu; Canolfan Tachwedd 21ain am 7.00 yn Neuadd Talgai. gweddill? (Mae LL, CH, DD, TH, acyb yn Cefnfaes; Cymdeithasu; Elusenau; Gwobrau; Dewch yn llu i fwynhau’r hwyl! un llythyren yn y Gymraeg, ond i bwrpas y Llefrith; Mudiadau; Paned o De; Raffl; Siwgr; chwilair dangosir hwynt fel dwy lythyren ar Tâl Mynediad. Dyma enwau’r rhai a gafodd Blodau’r Nadolig wahân). yr atebion cywir: Shaun Osian Hughes, Cynhelir prynhawn o arddangos a threfnu Atebion gydag enw a chyfeiriad i Andre Rhes Tabernacl; Rosemary Williams, blodau yn effeithiol gan Mrs Barbara Murcutt Lomozik, Zakopane, 7 Rhos y coed, Bethesda, Tregarth; Elizabeth Buckley, Tregarth; Mrs (gynt o Barbara’s Flowers, Bangor) am 2 y.p. ar Bangor, Gwynedd LL57 3NW, erbyn Gwen Davies, Tanysgrafell Isaf, Bethesda; ddydd Sadwrn Rhagfyr 7fed yn Neuadd Talgai. RHAGFYR 2 . Bydd gwobr o £10 i’r enw Mair Jones, Ffordd Bangor; Gwenda Bowen, Rhagwelir prynhawn difyr a diddorol pan gawn cyntaf allan o’r het. Os na fydd unrhyw un Gerlan; Gwenda Roberts, Rhosmeirch; gyfle i fwynhau medrusrwydd a dawn Barbara wedi canfod y deuddeg, yna’r rhif agosaf Merfyn a Laura Jones, Penisa’r Allt, Halfway i greu awyrgylch gyda blodau. Bydd y pris fydd yn cael y wobr. Bridge; Doris Shaw, Bangor; Elfed Bullock, mynediad yn cynnwys lluniaeth ysgafn. Maes y Garnedd; Dilys A. Pritchard-Jones, Roedd eich atebion chi, Barbara Anne Abererch. Gwasanaethau - Tachwedd Eglwys Sant Tegai Conlan, ddau ddiwrnod yn hwyr yn cyrraedd Tachwedd 17eg – Dim gwasanaeth yn St trwy’r post er fod yna stamp dosbarth cyntaf I bawb a fu yn anlwcus y mis diwethaf, gwell Tegai. Gwasanaeth Plwyfol yn Eglwys Crist, ar yr amlen, mae hyn yn digwydd i nifer lwc y mis yma, Andre. Enillydd Hydref Glanogwen gyda’r Esgob Andy am 11.00 y.b. ohonoch, felly peidiwch a gadael y postio oedd:- Mair Jones, Bryn Onnen, Ffordd Tachwedd 24ain – Boreol Weddi am 9.30 y.b. tan y munud diwethaf. Teitlau y rhaglen Bangor, Bethesda. Atodiad Hysbysebion

Papur Bro Dyffryn Ogwen

Argraffwyr RHIF 68 Siop Bwydydd Cyflawn Dôl Ddafydd, Bethesda (68 Stryd Fawr) Bethesda Oriau Agor LL57 3LY Dydd Iau a Gwener: 3.00 – 7.00 Llun-gopïo lliw llawn Dydd Sadwrn: 10.00 – 4.00 Ffôn: 01248 601669 Galwch i mewn am amrywiaeth eang o nwyddau iachus - i chi a’r blaned! Ffacs: 01248 602634 Ymunwch â ni ar facebook [email protected] “Bethesda Wholefood Co-op”

Dydd Gwener 9.00 y bore – 3.00 y pnawn Sadwrn 9.00 y bore – 5.00 y pnawn Sul 9.00 y bore – 4.00 y pnawn Cau 22 Rhagfyr dros Wyliau’r Nadolig Ail agor Dydd Gwener 10 Ionawr 2020 BELLS Stryd Fawr, Bethesda PANTMae YR croeso ARDD, cynnes y nTregarth nhafarn Ffon: 07776365509 BELLS Stryd Fawr, Bethesda Enillwyr "Tafarn Gymunedol y FlwyddynPANTMa e YR croeso ARDD, cynnes y nTregarthDODREFN nhafarn NEWYDD gan Louise a'r criw - 7 diwrnod yr wythnos 2016" AC AIL-LAW, CARPEDI Ffon: 07776365509 Oriau Agor Dydd Nadolig: N adolig Llawen Enillwyr "Tafarn Gymunedol y Flwyddyn 2016" DODREFN NEWYDD 11.00yb -2.00yp; 5.30yh -12.00.gan Louise a'r criw - 7 diwrnod yr wythnos AC AIL-LAW, CARPEDI Oriau Agor Dydd Nadolig: N adolig Llawen 11.00yb -2.00yp; 5.30yh -12.00. Diolch yn fawr i'r pentrefwyr am eu cefnogaeth Trin gwallt merched a dynion Nadolig Llawen JOHN ROBERTS E S a M W WilliamsBELLSRhes Optegwyr Victoria Blodau Hyfryd Bethesda 7 RhesDi Buddug,olch yn Bethesda fawr i'310 r pentrefwyr Stryd Fawr,Stryd amBangor, eu Fawr, cefnogaeth LL57 Bethesda 1UL Trin gwallt merched a dynion PANTPaentiwrMae YR croeso ARDD, cynnes y nTregarth nhafarn 01248 600988 • 602112 (gyda'r nos 602767)NadoligFfôn: Llawen 01248 354949 Papurwr JOHN ROBERTS DiolchFfon: am 07776365509eich cefnogaeth Rhes Victoria Blodau ar gyferpob Gofal achlysur llygaid proffesiynolBlodau a phersonol Hyfryd i’r teulu oll. Bethesda Enillwyr "Tafarn Gymunedol y FlwyddynYn arbenigo mewn lensys7DODREFN Rhes cyffwrddNadolig Buddug, LlawenNEWYDD a golwgBethesda gwan. gan LouiseTeilsiwr a'r criw - 7 diwrnodPriodasau, yr wythnos AngladdauPaentiwr 2016 ayyb " AC AIL-LAW, CARPEDI 01248 600988 Dewis eang o fframiau• 602112 ffasiynol (gyda'r a'r nos lensys 602767) Ffres a SidanPapurwr Diolch am eich cefnogaeth Symudol: 07747Oriau 628650 Agor Dydd Nadolig: diweddaraf.BlodauN adoligar gyfer Llawenpob achlysur Gwasanaeth 'Archebu a Dan/on ' Nadolig Llawen Ffon:11 01248.00yb 600995 -2.00yp; 5.30yh -12.00.Teilsiwr GarethPriodasau, AngladdauWilliams ayyb TrefnyddFfres Angladdau a Sidan Symudol: 07747 628650 Elwyn Jones & Co Gwasanaeth 'Archebu a Dan/on ' Ffon: 01248 600995 Crud yr Awel Diolch yn fawr i'r pentrefwyr amhefyd eu yncefnogaeth masnachu fel 1 Ffordd Garneddwen Gareth Williams Trin gwallt merched a dynion Trefnydd Angladdau Nadolig LlawenParry Davies Clwyd-Jones & Lloyd LLP Bethesda Contractwyr Trydanol JOHN ROBERTS ElwynRhes Jones Victoria & Co Crud yr Awel Blodau- Cyfreithwyr Hyfryd - Ffon: (01248)Bethesda 600763 a 602707 7 Rhes Buddug, Bethesda hefyd yn masnachu fel 1 Ffordd Garneddwen Paentiwr GWASANAETH01248 600988 DYDO A NOS • 602112123 (gyda Stryd'r Fawr nos 602767) Parry Davies Clwyd-Jones & Lloyd LLP Bethesda Jones & Whitehead cyr Bangor Diolch am eich cefnogaeth Papurwr Blodau arGwynedd gyferpob achlysur - Cyfreithwyr - Ffon: (01248) 600763 a 602707 (01248) 370224 Nadolig Llawen Teilsiwr Priodasau, Angladdau ayyb Na123dolig Stryd Llawen Fawr a GWASANAETH DYDO A NOS Swyddfa Gofrestredig Ffres a Sidan BlwyddynBangor Newydd Oda Ar gyfer eich holl anghenion cyfreithiol Penrala, Tregarth, Bangor, Gwynedd, LL57 4AU Symudol: 07747 628650 oddi wrthGwynedd Holl Gynghorwyr GwasanaethGwasanaeth dwyieithog 'Archebu personol a aDan/on chyfeillgar ' Ffon: 01248 600995 (01248) 370224 Ffon: 01248 601257 Swyddfeydd eraill: Gareth Williams Nadolig Llawen a TrefnyddPlaid AngladdauCymru Blwyddyn Newydd Oda Ffacs: 01248 601982 Llangefni Amlwch Benllech Ar gyferyn eich Nyffryn holl anghenion Ogwen cyfreithiol (01248)Elwyn 723106 (01407) Jones 831777 &(01248) Co 852782 Gwasanaeth dwyieithog personol a chyfeillgar oddi wrth Holl Gynghorwyr Caernarfon Pwllheli Y CynghoryddCrud yr Dyfrig Awel Jones E-bost: [email protected] hefyd yn masnachu fel (01248) 673616 (01758) 703000) (Cyngor1 Ffordd GwyneddSwyddfeydd Garneddwen- Ward eraill: Gerlan/Rachub) Plaid Cymru Mae croeso cynnes yn Parry Davies Clwyd-Jones & Lloyd LLP Llangefni• Bethesda07810Amlwch 874 882 Benllech (01248) 723106 (01407) 831777 (01248) 852782 yn Nyffryn Ogwen - Cyfreithwyr - Ffon: (01248) 600763 a 602707 Y CynghoryddCaernarfon Ann WilliamsPwllheli Y Cynghorydd Dyfrig Jones ' 123 Stryd Fawr GWASANAETH(01248)(Cyngor 673616 Gwynedd -DYDOWard(01758) Ogwen) A703000) NOS (Cyngor Gwynedd - Ward Gerlan/Rachub) WECA �6r Mae croeso cynnes yn ·l'!!IA!I. L Carneddi CAFFIBangor SEREN • 01248 601583 • 07810 874 882 0- ··-· ... gan Dewi a'r criw Gwynedd - Y Cynghorydd Dafydd Meurig (01248)Bethesda 370224 Y Cynghorydd Ann Williams Cwrw traddodiadol Cymreig Oriau agor (CyngorNadolig NaGwynedddolig -LlawenWard Arllechwedd) a a (Cyngor Gwynedd - Ward Ogwen) Tan braf - Amser difyr �6r Blwyddyn• 07765 Newydd 400140 Oda Llun i Gwener : 8.30yb - 4.00yp • 01248 601583 BWYTY Ar gyfer eichCarneddi holl anghenion cyfreithiol BlwyddynCAFFI Newydd SEREN Dda Siop y Pentref Archebu Llais Ogwan drwy'r Post GwasanaethDydd Sadwrngan dwyieithog Dewi : 9.00yb personol a'r criw- 3 a.3 chyfeillgar 0yp Hefydoddi einwrth holl Holl Gynghorwyr Gynghorwyr ar N adolig Llawen Dydd Sul: 10.00yb - 2.30yp Y Cynghorydd Dafydd Meurig aINDIAIDD Blwyddyn Newydd Dda i OddiGynghorau wrthBethesda Cymunedholl Gynghorwyr Bethesda, Cwrw tradSwyddfeydddodiadol* eraill: Cymreig Llanl/echid a Llandygai. (Cyngor Gwynedd - Ward Arllechwedd) Prynwch danysgrifiad i Lais Ogwan, (Bwyta i mewnbawb neu allan) Tan braf *- Am* ser difyr Plaid CymruPlaidO ynriau Cymru Nyffryn agor Ogwen Rach b Llangefni Amlwch Benllech Llun i Gwener : 8.30yb - 4.00yp • 07765 400140 Yr anrheg Nadolig delfrydol (01248) 723106B w(01407)yd Cartref 831777 (01248) 852782 yn Nyffryn Ogwen 9 Stryd Fawr, Bethesda DyddY Cynghorydd Sadwrn : 9.00ybPaul Rowlinson - 3.30yp Hefyd ein holl Gynghorwyr ar NTr adoligaddodiadol Llawen (CyngorDydd Gwynedd Sul: 1–0.00yb Ward Gerlan/Rachub) - 2.30yp Ir 0 1248 600224 Tel: 01248 209772 a BlwyddynCaernarfon NewyddPwllheli Dd a i Y Cynghorydd Dyfrig Jones Gynghorau Cymuned Bethesda, Gwledydd Prydain - £22 Owen G. Jones, 1 Erw Las, Croeso Cynnes i'r (01248) 673616 (01758) 703000) 01248 605365 Mae croeso cynnes yn Partionba wbi Blant Ymgymerwr(Cyngor Gwynedd -*Ward * *adeiladu Gerlan/Rachub) a Llanl/echid a Llandygai. Ewrop - £30 Bethesda, Gwynedd LL57 Y Cynghorydd• 07810 Rheinallt874 882 Puw DEWIS HELAETH 0 Gweddill y Byd - £40 3 N N Ar agor 7 diwrnod yr wythnos gwaith saer Royal Oak * * * (CyngorB Gwyneddwyd Cartref – Ward Ogwen) � 4.30Ra -chub 10.00 Y CynghoryddTr07789addodiadol 742092 Ann Williams NWYDDAU [email protected] tt 01248 600184 Croeso Cynnes i'r Ronald Jones oddi wrth�6r 01248 600661 (CyngorY Cynghorydd Gwynedd Dafydd - Ward OwenOgwen) Ymgymerwr adeiladu a Mae Shirin’sCarneddiAlison yn a'r cfwytyriw BYO, CAFFI SEREN (CyngorP •arGwynedd01248tion -601583i Ward Blant Llandygai) Bwydydd ♦ Papurau Newydd gan Dewi a'r criw Royal Oak Bron Arfon,01248 605523 Llanllechid gwaith saer sef bwyty “Dewch a’ch Nadolig Llawen a Y Cynghorydd* *Da * fydd Meurig gan ddymuno BethesdaRachub Y CynghoryddBethesda Dafydd Meurig ♦ Da-da ♦ Cardiau ♦ Diodydd - Gwinoedd a Cwrw traddodiadol Cymreig Blwyddyn Newydd Dda (Cyngor Gwynedd - Ward Arllechwedd) - alcoholNadolig L laweneich ahunain”. Blwyddyn Oriauoddi agorwrth (Cyngor Gwynedd – Ward Arllechwedd) Ronald Jones Tan braf - Amser difyr oddi wrth John a'r Staff 901 •0124820776548 600661 400140601052 Gwirodydd. Newydd Dda i bawb Llun i GwenerAlison : 8.30yb a'r criw - 4.00yp 00765 400140 YBWTHYNTE Wi-fi Nyn adolig rhad Llaca wamen ddim” Dydd Sadwrn : 9.00yb - 3.30yp Hefyd ein holl Gynghorwyr ar Bron Arfon, Llanllechid Dydd Sul: 10.00yb - 2.30yp HefydGynghorau ein hollNadolig Gynghorwyr Cymuned Llawen arBethesda, aGynghorau Hyn i a Blwyddyn Newydd Dda i gan ddymuno Bethesdagyd mewn awyrgylch cyfeillgar a Pea, vL..LWYBJl ceaa Yk,aat wYO!l!>FA LLANJ!JmlS Isa,._ bawb * * * CymunedLlanl/echidB Bethesda,lwyddyn LlanllechidNea Llandygai.wydd Dda a Llandygai CJ f- Nadolig Llawen a Blwyddyn chroesawus Newydd Dda i bawb oddi wrth John a'r Staff 9 01248 601052 Bwyd Cartref IPEH'\i' CEUNANT l&Af.. i�� la. Traddodiadol ·1 � � � � Hefyd ;fO l!1AN8ERt8) Croeso Cynnes i'r 'W'a'm:rco'lfl!'cl.0,1,NlilF Ymgymerwr adeiladu a �� Tregarth Partion i Blant Peiriant Arian Parod (Heb Dal), • '¥ltlA,WI00'1'81[ALA, Owen’sRoyal Oak gwaith saer � CJWYiC'l,I, EHi:08 Cerbydau 4, 8 ac 16 sedd * * * Gwasanaethau'r Swyddfa Bost, Loteri. Ii.LYN�Alil7r'FJ=RVN PERIS Rachub Arbenigo mewn oddi wrth Ronald Jones 01248 600661 AR.AGORlilm·,.� 9,pm. 908D'Wim .Dli!/WY'R�� meysydd awyr Alison a'r criw 1 Cludiant Preifat Bron Arfon, Llanllechid ·��,G'fTiASOON : NEU DEISEN(l!li;n IP")'diauo gw'lw,f)' Nadolig Llawen a Mae Iain, Janet a Rebecca yn dymuno Nadolig M/11,1 P.I\Ro.100 IFE.JiB,IIY BWil'l'rn· • YN A'.OOAS l'RAl'fAIIL a Bws Mini gan ddymuno Oriel.an,ennlg I o 111 au Syr- l(Jffln WIIlams Blwyddyn Newydd Dda Bethesda Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i'w hall : Nadolig Llawen| a Blwyddyn a u o artunw.y.1" ,era.IllCymMlg 01248 60 22 60 07761 619 475 oddi wrth John a'r Staff 9 01248 601052 gwsmeriaid hen a newydd. w w w .N oew w yedd n sDda w a il bawbe s . c o . u k Contractwyr Trydanol

Jones & Whitehead cyr

Swyddfa Gofrestredig Penrala, Tregarth, Bangor, Gwynedd, LL57 4AU

Ffon: 01248 601257 Ffacs: 01248 601982

E-bost: [email protected]

' WECA l'!!IA!I. L 0- ··-· ... · -

Siop y Pentref Archebu Llais Ogwan drwy'r Post

Rach b Prynwch danysgrifiad i Lais Ogwan, Yr anrheg Nadolig delfrydol Ir 0 1248 600224 Gwledydd Prydain - £22 Owen G. Jones, 1 Erw Las, Ewrop - £30 Bethesda, Gwynedd LL57 DEWIS HELAETH 0 Gweddill y Byd - £40 3 N N � NWYDDAU [email protected] tt 01248 600184

Bwydydd ♦ Papurau Newydd ♦ Da-da ♦ Cardiau ♦ Diodydd - Gwinoedd a - Gwirodydd. YBWTHYNTE Hyn i gyd mewn awyrgylch cyfeillgar a Pea, v ceaaaat Isa,._ CJL..LWYBJl Yk, wYO!l!>FA LLANJ!JmlSf- chroesawus PEN Y CEUNANT ISAF IPEH'\i' CEUNANT l&Af.. i�� la. Y BWTHYN TÉ ·1 � � � � Hefyd ;fO l!1AN8ERt8) www.snowdoncafe.com 'W'a'm:rco'lfl!'cl.0,1,NlilF �� Peiriant Arian Parod (Heb Dal), • '¥ltlA,WI00'1'81[ALA, � CJWYiC'l,I, EHi:08 Gwasanaethau'r Swyddfa Bost, Loteri. Llwybr Yr Wyddfa Ii.LYN�Alil7r'FJ=RVN PERIS Llanberis

LL55AR 4UW.AGORlilm·,.� 19,pm. 908D'Wim .Dli!/WY'R�� ·��,G'fTiASOON : NEU DEISEN(l!li;n IP")'diauo gw'lw,f)' Mae Iain, Janet a Rebecca yn dymuno Nadolig 01286M/11,1 872 P.I\Ro.10 6060 IFE.JiB,IIY BWil'l'rn· • YN A'.OOAS l'RAl'fAIIL Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i'w hall Oriel.an,ennlg I o 111 au Syr- :l(Jffln WIIlams a u o artunw.y.1" ,era.IllCymMlg gwsmeriaid hen a newydd. BELLS Stryd Fawr, Bethesda PANTMae YR croeso ARDD, cynnes y nTregarth nhafarn Ffon: 07776365509 Enillwyr "Tafarn Gymunedol y Flwyddyn DODREFN NEWYDD gan Louise a'r criw - 7 diwrnod yr wythnos 2016" AC AIL-LAW, CARPEDI Oriau Agor Dydd Nadolig: N adolig Llawen 11.00yb -2.00yp; 5.30yh -12.00.

Diolch yn fawr i'r pentrefwyr am eu cefnogaeth Trin gwallt merched a dynion Nadolig Llawen JOHN ROBERTS Rhes Victoria Blodau Hyfryd Bethesda 7 Rhes Buddug, Bethesda Paentiwr 01248 600988 • 602112 (gyda'r nos 602767) Papurwr Blodau ar gyferpob achlysur Diolch am eich cefnogaeth Nadolig Llawen Teilsiwr Priodasau, Angladdau ayyb Ffres a Sidan Symudol: 07747 628650 Gwasanaeth 'Archebu a Dan/on ' Ffon: 01248 600995 Gareth Williams Trefnydd Angladdau Elwyn Jones & Co Crud yr Awel hefyd yn masnachu fel 1 Ffordd Garneddwen Parry Davies Clwyd-Jones & Lloyd LLP Bethesda - Cyfreithwyr - Ffon: (01248) 600763 a 602707 123 Stryd Fawr GWASANAETH DYDO A NOS Bangor Gwynedd (01248) 370224 Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Oda Ar gyfer eich holl anghenion cyfreithiol Gwasanaeth dwyieithog personol a chyfeillgar oddi wrth Holl Gynghorwyr

Rhagfyr 14eg Neuadd Ogwen, 9.30am - 1.00pm

Ionawr 11eg Neuadd Ogwen, 9.30am - 1.00pm Bwydydd, Crefftau, Lleol

www.marchnadogwen.co.uk Facebook

0808 164 0123

BELLS Stryd Fawr, Bethesda PANTMae YR croeso ARDD, cynnes y nTregarth nhafarn Ffon: 07776365509 Enillwyr "Tafarn Gymunedol y Flwyddyn DODREFN NEWYDD gan Louise a'r criw - 7 diwrnod yr wythnos 2016" AC AIL-LAW, CARPEDI Oriau Agor Dydd Nadolig: N adolig Llawen 11.00yb -2.00yp; 5.30yhNadolig -12.00. Llawen a Iechyd Da Diolch yn fawr i'r pentrefwyr am eu cefnogaeth Trin gwallt merched a dynion Nadolig Llawen JOHN ROBERTS oddi wrth Griw Rhes Victoria Blodau Hyfryd Bethesda 7 Rhes Buddug, Bethesda Paentiwr Cwrw Ogwen. 01248 600988 • 602112 (gyda'r nos 602767) Papurwr BlodauBoed ar gyfer aea'pob achlysur Diolch am eich cefnogaeth Nadolig Llawen Teilsiwr neuPriodasau, ha' Angladdau mae'n ayyb Ffres a Sidan Symudol: 07747 628650 Gwasanaethsobor 'Archebu o dda! a Dan/on ' Ffon: 01248 600995 Gareth Williams Trefnydd Angladdau Elwyn Jones & Co Crud yr Awel hefyd yn masnachu fel 1 Ffordd Garneddwen Parry Davies Clwyd-Jones & Lloyd LLP Bethesda - Cyfreithwyr - Ffon: (01248) 600763 a 602707 123 Stryd Fawr GWASANAETH DYDO A NOS Bangor Gwynedd (01248) 370224 Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Oda Ar gyfer eich holl anghenion cyfreithiol Gwasanaeth dwyieithog personol a chyfeillgar oddi wrth Holl Gynghorwyr

Swyddfeydd eraill: Plaid Cymru Llangefni Amlwch Benllech (01248) 723106 (01407) 831777 (01248) 852782 yn Nyffryn Ogwen Caernarfon Pwllheli Y Cynghorydd Dyfrig Jones (01248) 673616 (01758) 703000) (Cyngor Gwynedd - Ward Gerlan/Rachub) Mae croeso cynnes yn • 07810 874 882 Y Cynghorydd Ann Williams (Cyngor Gwynedd - Ward Ogwen) Carneddi�6r CAFFI SEREN • 01248 601583 gan Dewi a'r criw Bethesda Y Cynghorydd Dafydd Meurig Cwrw traddodiadol Cymreig Oriau agor (Cyngor Gwynedd - Ward Arllechwedd) Tan braf - Amser difyr Llun i Gwener : 8.30yb - 4.00yp • 07765 400140 N adolig Llawen Dydd Sadwrn : 9.00yb - 3.30yp Hefyd ein holl Gynghorwyr ar a Blwyddyn Newydd Dda i Dydd Sul: 10.00yb - 2.30yp Gynghorau Cymuned Bethesda, bawb * * * Llanl/echid a Llandygai. Bwyd Cartref Traddodiadol Croeso Cynnes i'r Partion i Blant Ymgymerwr adeiladu a Royal Oak * * * gwaith saer Rachub oddi wrth 01248 600661 Ronald Jones Alison a'r criw Bron Arfon, Llanllechid Nadolig Llawen a gan ddymuno Blwyddyn Newydd Dda Bethesda Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i bawb oddi wrth John a'r Staff 9 01248 601052 Mabinogion W..H.W..H. LEWIS LEWIS a'i a'i FEIBIOFEIBIO Mabinogion (Jess(Jess aa Tom)Tom) StrydStryd Fawr, Fawr, Beth Bethesdaesda 68-7068-70 STRYD STRYD FAWR, FAWR, BETHESDA, BETHESDA, LL57LL57 3AR Fron:Fron:01248 01248 600210 600210 e-bost.:[email protected].:[email protected] •= 600899600899 •=Mabinogion NWYDDAUNWYDDAUW..H. LEWIS GWELLA'RGWELLA'R a'i FEIBIO CARTCART.REF. salonsalon Pryd ar Frys (Jess a Tom) gwalltgwallt aa harddwchharddwch PrydStryd ar Fawr,Frys Bethesda TANWYDDAU:COED,GLOaNWYTANWYDDAU:COED,GLOaNWY Pysgod a Sglodion 68-70 STRYD FAWR, BETHESDA, LL57 3AR Pysgod a Sglodion Fron:W..H.OFFER01248 OFFER 600210 LEWIS PYSGOTAe-bost.:[email protected] a'i FEIBIO PizzasPizzasMabinogion ac ac ati 600899ati W..H. LEWIS a'i FEIBIO Ffordd Pen-y-bryn, Pen-y-bryn, Bethesda Bethesda Mabinogion•= NWYDDAU(Jess GWELLA'R a Tom) CART.REF salon StrydPryd Fawr, ar Beth Frysesda NADOLIGNADOLIG68-70 STRYD FAWR, LLAWENLLAWEN BETHESDA, LL57 3AR gwalltNadoligNadolig a harddwch LlawenLlawen aa Stryd Fawr, Bethesda TANWYDDAU:COED,GLOaNWYFron:68-7001248 STRYD 600210 FAWR, e-bost.:[email protected] BETHESDA, LL57 3AR Pysgod a Sglodion Fron:01248 600210 e-bost.:[email protected] Blwyddyn NewyddNewydd DdaDda 600899 OFFER PYSGOTA oddi wrth Catrin a Sue •= 600899 NWYDDAU GWELLA'R CART..REF Fforddoddi Pen-y-bryn, wrthsalon Catrin Bethesdaa Sue Pizzas•= ac ati NWYDDAU GWELLA'R CART.REF salon Catherinegwallt a harddwch acac AnnestAnnest Pryd ar Frys TANWYDDAU:COED,GLOaNWYNADOLIG LLAWEN gwalltNadolig a harddwchLlawen a TANWYDDAU:COED,GLOaNWY Blwyddyn Newydd Dda Pysgod a Sglodion OFFER PYSGOTA OFFER PYSGOTA Fforddoddi Pen-y-bryn,wrth Catrin Bethesdaa Sue Pizzas ac ati FforddCatherine Pen-y-bryn, ac Annest Bethesda NADOLIG LLAWEN Nadolig Llawen a NADOLIG LLAWEN Nadolig Llawen a BlwyddynNadoligRydym Newydd Llawen yn cynnig Dda a Croeso i Dafarn BlwyddynRydym Newydd yn cynnig Dda Croeso i Dafarn "Shellac","Shellac",oddiBlwyddyn wrth "Threading","Threading", Catrin Newydd a"Party "Party Sue Dda lashes", lashes", DiolchDiolch i'n i'n ho hollll gwsmeriaid gwsmeriaid oddi wrth Catrin a Sue CatherineoddiGwalltGwallt wrth aa cholurac cholurCatrin, Annest priodas. priodas. Sue amam eu eu cefnogaeth cefnogaeth CatherineAeliauAeliau "HD"HD ac Eyebrows"AnnestEyebrows" Croeso i Dafarn Rydymac Annestyn cynnig Diolch i'n holl gwsmeriaid "Shellac",Am ragor"Threading", o fanylion "Party am lashes", ein holl YVICTORIAYVICTORIA AmGwallt ragor a cholur o fanylion priodas. am ein holl am eu cefnogaeth driniaethau,Aeliau "HD neuneu Eyebrows" i i wneudwneud apwyntiad apwyntiad Bethesda Galwch: 01248 600861 Bethesda AmGalwch: ragorRydym o fanylion yn01248 cynnig am ein 600861 holl YVICTORIACroeso i Dafarn serenahairanRydym [email protected] cynnig "Shellac",driniaethau,serenahairan "Threading", neu i [email protected] "Party apwyntiad lashes", CHRISDiolch GRIFFITHS i'n holl gwsmeriaid Croeso i Dafarn "Shellac", "Threading", "Party lashes", CHRIS GRIFFITHSDiolch i'n holl gwsmeriaid 0 I 248 600997 Gwallt a cholur priodas. 0 I 248Bethesda 600997 Galwch:Gwallt a01248 cholur priodas. 600861 TrwsioTrwsio ffenestri ffenestri upvc,am upvc, eu drysau, drysau,cefnogaeth Aeliau "HD Eyebrows" cloeau, bachau,CHRISam twll euGRIFFITHS llythyrau cefnogaeth ac serenahairanAeliau "[email protected] Eyebrows" cloeau, bachau, twll llythyrau ac *Cwrw0 I 248 go 600997 iawn* Am ragor o fanylion am ein holl Trwsio ffenestri upvc, drysau, YVICTORIA*Cwrw go iawn* Am ragor o fanylion am ein holl unedauunedau gwydr gwydr wedi wedi chwythu chwythu YVICTORIA driniaethau, neu i wneud apwyntiad cloeau, bachau, twll llythyrau ac *Prisiau*Prisiau*CwrwBethesda Rhesymol*Rhesymol* go iawn* driniaethau,Galwch: neu 01248 i wneud 600861 apwyntiad unedau gwydr1 wedi6 Carreg chwythu Felin Bethesda serenahairanGalwch: [email protected] 600861 CHRIS GRIFFITHS16 Carreg Felin *Prisiau Rhesymol* [email protected] TrwsioCHRIS ffenestri GRIFFITHS upvc,Llandegfan drysau, 0***** I 248 600997 Trwsio ffenestri upvc,Llandegfan1 6drysau, Carreg Felin 0***** I 248 600997 cloeau, bachau, twllYnys llythyrau Mon ac Adeiladwr / Saer Coed cloeau, bachau, twllYnys llythyrau MonLlandegfan ac *Cwrwhefyd***** go iawn* Adeiladwr / Saer Coed unedau gwydr wediLL59 chwythu SYSYnys Mon *Cwrwhefyd go iawn* Adeiladwr / Saer Coed unedau gwydr wediLL59 chwythu SYS *PrisiauBYNCWShefyd Rhesymol* 16 CarregLL59 FSYSelin *PrisiauBYNCWS Rhesymol* Bryn Awel tr 01248 713 369 neu 07813 14556536 Carreg Felin BYNCWSCROCHENDY BETHESDABryn Awel tr 01248 713 369 neu 07813 455653Llandegfan TRADDODIADOL BrynTalybont Awel tr 01248 713 369 neu 07813Llandegfan 455653 TRADDODIADOLTRADDODIADOL***** Talybont Ynys Mon ********** Stiwdio CrochenwaithAdeiladwr ac OrielTalybont Celfyddyd / Saer CoedGain Ynys Mon **********hefyd Adeiladwr / Saer Coed LL59 SYS hefyd 40 Stryd Fawr, Bethesda,• (01248) Gwynedd, 354268 LL57 a 3601598AN LL59 SYS BYNCWS ••(01248)(01248) 354268 354268 a 601598 a 601598 BYNCWS07952153955 Bryn Awel tr 01248 713 369 neu 07813 455653 NadoligTRADDODIADOL Llawen a 079570795707957 735915 735915735915 ,_,_1; 1; 17..,_tr 17.. 1; 01248 JIOIUUA-, JIOIUUA-, 71317.. 369JIOIUUA-, neu 07813 455653 NadoligTRADDODIADOLNadolig Llawen Llawen a a Talybont BlwyddynBlwyddyn Newydd Newydd***** Dda Dda www.iandodgsonfinearts.co.uk i ibawb bawb Amcan-bris am ddim Blwyddyn Newydd Dda i bawb • (01248)Amcan-brisAmcan-bris 354268 am amddim a 601598 ddim Pob MathPob o MathWaliau o Waliau Cerrig, Cerrig, • (01248) 354268 a 601598 Pob Math o Waliau Cerrig, Nadolig Llawen a 07957 735915 ,_1; 17.. JIOIUUA-, Nadolig Llawen a 07957 735915 Ffensio,,_Ffensio, 1;Tarmacio 17.. Tarmacio JIOIUUA-, a Thir lunio.a Thirlunio. Blwyddyn Newydd Dda i bawb Ffensio, Tarmacio a Thirlunio. Blwyddyn Newydd Dda i bawb Amcan-bris am ddim Gwaith gydGwaitaPob hpeir gydMathianta peiro tyrchu Waliauiant tyrchu ba Cerrig,ch. ba ch. Gwaith gyda Pobpeir iantMath tyrchuo Waliau ba Cerrig,ch. 07770 900531 07770Ffensio, 900531 Tarmacio a Thirlunio. Landis Bethesda Gwait07770h gyd90053101248a peir 600282iant tyrchu bach. Landis Bethesda Gwait01248h gyd 600282a peiriant tyrchu bach. Landise O 1248Bethesda 605566 01248jt emplemorris@b 60028207770 900531 tintern et.com e O 1248 605566 jt emplemorris@b07770tintern 900531et.com LandisAr agor 7 diwrnodeyr wyth O 1248nosBethesda o 7.00605566 y bore tan 10.00 yr hwyr jt emplemorris@b01248tintern 600282et.com Ar agor 7 diwrnodyr wythnos o 7.00 y boretan 10.00 yr hwyr Ar agor 7 diwrnod♦ Awyrgylchyr wythe O nos1248 Cyfeillg o 6055667.00ar a yHapus bore ♦tan 10.00 yr hwyr jt [email protected] e ♦ Bwydydd Poeth ♦ Bara Ffres♦ Eich Holl Anghenion ♦ DAFYDD CADWALADR Ar agor 7 diwrnod♦ Awyrgylchyr wythnos Cyfeillg o 7.00ar ay Hapusboretan ♦ 10.00 yr hwyr ♦ Loteri Cenedl♦ Awyrgylchaethol ♦ Payp Cyfeillgoint ♦ar Pe air Hapusiant codi ♦ arian di-dal DAFYDDCynhy CADWALADRrchion Coedlannol ♦ Bwydydd Poeth ♦ Bara Ffres♦ Eich Holl Anghenion ♦ ♦ Bwydydd Poeth♦ Awyrgylch ♦ Bara Cyfeillg Ffresar♦ aEich Hapus Holl ♦ Anghenion ♦ DAFYDD CADWALADR ♦ NadoligLoteri Cenedl Llawenaethola Blwyddyn ♦ PaypNewydd oint ♦ PeDda iriant i'n ho/Icodigwsmeriaid arian di-da l CynhyDAFYDDCorchioned Tan Coed - Ll CADWALADRwythilannol bach a mawr ♦ Loteri♦ CenedlBwydyddaethol Poeth ♦ ♦ PaypBara Ffresoint ♦♦ EichPeir Holliant Angh codienion arian ♦ di-dal Cynhyrchion Coedlannol ♦ Loteri Cenedlaethol ♦ Paypoint ♦ Peiriant codi arian di-dall CynhyYsglodirchionon pren Coed i'r arddlannol Nadolig♦ Loteri Llawen Cenedla Blwyddynaethol ♦ PaypNewydd oint ♦ PeDdair iant i'ncodi ho/I ariangwsmeriaid di-dal Coed Tan Cynhy- Llwythirchion bach Coeda mawrlannol Nadolig Llawena BlwyddynNewydd Dda i'n ho/Igwsmeriaid Coed Tan - LlwythiFfensio bach a th aorri mawr coed Nadolig Llawena BlwyddynNewydd Dda i'n ho/Igwsmeriaid YsglodiAsCoonianted Ta prensystemn - Ll wythii'r arddgwres bach ogi a mawrtrwy Nadolig Llawena BlwyddynNewydd Dda i'n ho/Igwsmeriaid YsglodiCooned pren Tan - Lli'rwythi ardd bach a mawr POPTY BAKERY FfensioYsglodi a thorrilosgion coed prencoed i'r ardd L. Storrs AsFfensioiant system aFfensio th orrigwres coeda thogiorri trw coedy 01248 605207 a'i feibion POPTY BAKERY Asiant systemAslosgiiant gwres systemcoed ogi gwres trwogiy trwy L. Storrs POPTY BAKERY sefydlwyd yn 1965 POPTYPOPTY BAKERY BAKERY losgi coedlosgilosgi coed L.L.StorrsStorrs • Sefydlwyd• 1900 • losgi coed a'i feibion @) 01248 605207 � a'i feibion 01248 605207 a'ia'i feibion feibion Rachub, Llanllechid (01248) 600517 01248 605207 sefydlsefydlwyd ynd yn 1965 1965 Sefydlwyd 1900 Y Douglas Arms wy • • Sefydlwyd• 1900 • • I I ADEILADWYRsefydlwyd yn 1965 • • • sefydlwyd yn 1965 • Sefydlwyd• 1900 • • Sefydlwyd 1900 • @) * Lluniaeth i Barti'on * Te Cynhebrwng*� • I@) I� Hen lard Stesion, !@) *Te a Choffi* � Rachub,Rachub, Llanllechid Llanllechid (01248) (01248) 600517 600517 @) � Rachub, Llanllechid (01248) 600517 ArfbaisORIAU Douglas AGOR Arms I Fforddy Stesion, Bethesda Rachub, Llanllechid (01248) 600517 I Y Douglas�I Y Douglas Arms Arms I I ADEILADWYRADEILADWYR NadoligRachub, Llawen Llanllechid (01248) 600517 I CwrwLlun Casgen- Gwener: - Gardd6.00 - 11.00 Gwrw iI ADEILADWYR *YLluniaeth Douglas� * iLluniaeth Barti'onSadwrn: *i Barti'on TeArms Cynhebrwng* 3.30- * Te12.00, Cynhebrwng* aBl ddyn I �I *NosonLluniaeth Cwis Yri Barti'on ail nos Fawrth * Te bobCynhebrwng* mis –I 20:00 I�I ADEILADWYRHen lard Stesion, wy I Sul: 1.00-4.00*Te a Choffi* a 8.00 -11.00 I Hen lard Stesion, @!I *Te a Choffi* I Ffon:Hen lard 600953 Stesion, !* Lluniaeth! i Barti'on * Te*Te Cynhebrwng* a Choffi* NewyddDda I � 01248ORIAUOriau 600219 AGORAgor I !�I FforddFforddHeny lardStesion,y Stesion, Stesion, Bethesda Bethesda ;� *TeORIAU awww.douglas-arms-bethesda Choffi* AGORORIAU AGOR I I Nadolig Llawen ! � � Llun - LlunGwener: - wedi 6.00 cau - 11.00 ii NadoligNadolig Llawen Llawen Llun� - Gwener:MawrthLlunCewchSadwrn: - Gwener:6.00 – groeso Gwener -3.30-11.00 cynnes6.00 18:0012.00, - –gan11.00 23:00 i i [email protected] � � ORIAU AGORSadwrn: 3.30- 12.00, I � Fforddy Stesion, Bethesda aBlwyddyn �� Sadwrn:Sul: 3.30-Sadwrn Gwyn1.00-4.0012.00, a 15:30Christine a 8.00– 00:00 -11.00 . � �I� NadoligaBlaBlwyddyn Llawenddyn � � LlunSul:ifil@ - Gwener:1.00-4.00Sul: a6.001.00-4.00 8.00 - -11.0011.00 a 8.00 -11.00 iI F.ilI Ffon: 600953 Ne wyddDda � @ @ Sul 13:0001248 – 15:00 600219 a 20:00 – 23:00 ! Ffon:Ffon: 600953 600953 NewyddDda �Sadwrn:www.douglas-arms-bethesda 3.30-0124812.00, 600219 � �! NeaBlwywywyddDdaddyn � � Sul:;� 1.00-4.00douglasarmsbethesda.com01248www.douglas-arms-bethesda a600219 8.00 -11.00 I!� i� @ www.douglas-arms-bethesda; Cewch groeso cynnes gan i Ffon:[email protected] 600953 ; Cewch groeso cynnes gan i [email protected] Ne ddDda � 0124801248 600219 600219Gwyn a Christine . ! � wy � www.douglas-arms-bethesdaifil�Cewch groeso Gwyncynnes a Christine gan . � F.il� [email protected] ; � ifil Gwyn a Christine . i� F.il ifil Cewch groeso cynnes gan F.il [email protected] � � ifil Gwyn a Christine . F.il STEPHEN JONES TREFNWR ANGLADDAU CYF PEN Y BRYN BETHESDA Proffesiynol, diogel a chyfrinachol GWASANAETH PERSONOL LLEDDFU POEN Cefn, cyhyrau, esgyrn, PEDAIR AWR AR HUGAIN cymalau, a thensiwn cur pen CAPEL GORFFWYS BETHESDA l 01248 600455 l 07770265976 Eli Lichtenstein ✆ 07743373895  [email protected] Ebost: [email protected]

Ogwen Advert Mono.indd 1 2015-09-15 8:56 AM

PEIRIANNAU AMAETHYDDOL A THIROFAL

* LLIFIAU CADWYN A CHYNYRCHION ECHO * DARNAU AC OFFER I DRACTORAU A PHEIRIANNAU FFERM * OFFER HOLLTI COED * OLEW A SAIM PEIRIANNAU TORRI GWAIR A GWYRYCHOEDD ... A LLAWER MWY

Am fwy o fanylion, cysylltwch a ni ar y rhifau isod UNED 2, STAD DDIWYDIANNOL PANTDREINIOG, BETHESDA, GWYNEDD LL57 3LP

01248 600103 NEU 07891 172649 www.tryfanagri.co.uk

Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 13 Nyth y Gân Torri’r Coeden Hynafol Ond am gyfnod bu’r olygfa Hon wyddai am heneiddio o hafau Hon i’w gweled yn y berth Cyntefig ei phrifio; Cyn i’r noethni unwaith eto Hi a ddaliodd i ddeilio Ddod a dangos yno’i nerth. Marchnad Ogwen A bu fel hyn er cyn co’. Dafydd Morris Mae croeso cynnes i chi ymuno â ni yn ein Marchnadoedd Nadolig eto eleni. Mae’r gyntaf ar nos Fercher, Tachwedd * * * * 20fed o 5 tan 8 o’r gloch a’r llall fel arfer ar yr ail Sadwrn o’r mis sef Rhagfyr 14eg. Fe fydd y Boncathod yn canu Llwyd y Berth carolau yn yr un nos a Hogia’r Bonc yn ein diddanu ar y Gwasgod o liw llygoden – yn swatio Sadwrn. Mae ein diolch yn fawr iddynt am fod mor barod i Yn ei siwt mor gymen; gefnogi’r Farchnad leol hon. Diolch genod a hogia! Yn anffodus, mae un neu ddau o’n cwsmeriaid wedi Yn gryf ei big gwyra’i ben cael dirwy parcio yng Nghae Star - rhai stondinwyr hefyd. I godi pryf dan goeden. Rhaid talu rhwng 10.00 a 4.30. £1 am 4 awr neu £2 am fwy na’r 4 awr. Ni fydd rhaid talu am barcio yn y Farchnad Nos! Dewch yn llu! ‘The Woodcutters’, paentiad gan Rydym angen rhai stondinau bwyd - yn enwedig bara. John Linnell Neville Hughes a’i jam sydd yn cynnal y Stondin Elusen yn y Farchnad nos a Chyfeillion Ysbyty Gwynedd ym Marchnad Rhagfyr. Y stondin nesaf sy’n rhydd yw Ionawr 2020. ‘Gwell clwt na thwll’ Mae gwybodaeth lawn am y Farchnad ar ein gwefan Gwraig a gŵr ar eu gorau yn ceisio www.marchnadogwen.co.uk ac ar facebook. Cysur yn yr edau; Stondin y Mis - Siop Bethlehem Bu cuddiad y rhwygiadau Dyma un o Stondinau mwyaf unigryw Marchnad Ogwen. A gwedd dwt i wisgoedd dau. Rania Alqass sy’n gyfrifol amdani ac mae hi yn dod o Fethlehem. Er ei bod wedi hen ymgartrefu yma efo ni yn Daear y Llwynog ‘I’r Gad’ Nyffryn Ogwen, nid yw Rania wedi anghofio ei gwreiddiau Enllyn ni wêl yn unlle o edrych (cân gan Dafydd Iwan) na’i chymuned ym Methlehem. Mae’r goeden olewydd O odre’r cadarnle; yn hynod bwysig i’r bobl yno - yn wir, mae’n symbol Aflwydd a ddaw o’r safle A fynnwn i’n cynefinoedd – heddiw cenedlaethol i Balesteina - fel ein cenhinen Bedr ni yma Gan mor drwm a llwm yw’r lle. Ddioddef croeswyntoedd? yng Nghymru. Nid yn unig y ffrwyth a’r olew sy’n bwysig ac yn cynnal y cymunedau, ond hefyd, mae pren y goeden Â’n cenedl mewn drycinoedd arbennig yma yn hardd iawn. Dyma welir ar stondin Rania. Fel un rhoddwn ninnau floedd. Sgwrsio Ym Methlehem mae gweithwyr wedi creu cwmni Hen esbonio dros banaid, a’u doniau cydweithredol o grefftwyr sy’n sicrhau gwaith yn y gymuned Yn denu anwyliaid; ac yn cefnogi Masnach Deg. Maent yn creu crefftau o waith Wrth y bwrdd yn druth di-baid, Y Wennol Olaf coed olewydd, crochenwaith a gemwaith ymysg pethau Eu twymo fesul tamaid. Y wennol dymhorol hwyr – yn oedi eraill. Trwy gefnogi a sicrhau gwerthiant i’r nwyddau, mae Cyn mudo yn drylwyr; Rania yn rhoi cefnogaeth i’r cwmni a’i chymuned gartref ac Darluniau Maith ei gwibdaith, hi a’i gŵyr o ganlyniad mae tua 100 o deuluoedd yn elwa. Ardderchog Dechrau’r flwyddyn daeth y blagur A hynny’n ôl hen synnwyr. ynte! Dewch i weld nwyddau coed olewydd Rania sy’n Ar y brig oedd uwch fy mhen; arbennig o addas ar gyfer y Nadolig ac yn unigryw. Ymhen amser deilen fyddai Tachwedd Wedi tyfu ar y pren. Tachwedd ddaw i’r Carneddau, Y glwth â’i hen ysfa glau. Mor urddasol yr edrychai Yn gaeth ymestynna’r gwyll Yno’n dawnsio yn y gwynt, I oer doeau’r awr dywyll Yn bur araf ar y cychwyn Fel mynach o linach lwyd Ond ar brydiau’n llawer cynt. Unlliw â gwedd y Fronllwyd. Tachwedd sydd fel bedd byddin Bywyd gwyllt gysgodai tani Yn gelain, a drain y drin Rhag yr haul a hefyd law, Fel coron o gylch onnen, A phryfetach dreuliai’u hamser A’r pryf yn merwino’r pren. Wrth ei bôn ac yn y baw. Clywch hunllef y dolefain, Y cuwch dros y meysydd cain, Buan iawn aeth amser heibio Breuddwyd â’i llwyd yn lledu Nes i’r hydref ddod â’i gŵyn, Dros y bryn a’r dyffryn du; Ac ymledodd hyd y tiroedd A goslef brudd crochlefain, Wyn y barrug yn y brwyn. Llais bore oer fel llys brain; Llaw drom ar war y domen, Troi ei lliw a wnaeth y ddeilen, Sgrech o wynt ar ei hynt hen; A delfrydol oedd i mi Glaw â’i lwyd yn cuddio’r glyn Yno ’mysg amrywiol liwiau, I alaw rhyfelgri gelyn. O! mor hardd edrychai hi. Goronwy Wyn Owen Nwyddau wedi eu llunio o goed olewydd 14 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019

Côr y Penrhyn gan Derfel Roberts

Rhaglen lawn a mentrus Penrhyn. Bydd rhan Siwan yn y prosiect yn Ymweliad y côr ag America Mae’r côr ynghanol ymarferion ar gyfer cael ei ddirwyn i ben gydag arbrawf cerddorol Fel y cyhoeddwyd cyn hyn mae’r côr wedi Eisteddfod Gadeiriol Dyffryn Ogwen, ac erbyn arall a chanolbwynt yr arbrawf fydd Côr y derbyn gwahoddiad am y pumed tro i i chi ddarllen y geiriau hyn bydd canlyniad yr Penrhyn ond bydd tri cherddor gwadd yn berfformio yng ngŵyl Gymreig Gogledd ymdrechion hynny’n hysbys i bawb. Byddwn perfformio gyda ni gan gynnwys Patrick America. Philadelphia fydd y gyrchfan y tro yn arbrofi gyda darnau newydd eto eleni Rimes a Simon Humphries. Newydd da arall hwn ac mae disgwyl y bydd cynrychiolaeth ac mae hynny’n brawf o barodrwydd y côr yw’r ffaith bod Caleb Rhys yn dod yn ôl atom dda o’r aelodau yn teithio i gynrychioli’r côr. i gyflwyno darnau cyffrous a gwahanol i’n o Goleg Cerdd Manceinion i fod yn rhan o’r Prawf pellach yw’r daith hon o boblogrwydd cynulleidfaoedd. O dan arweiniad Owain arbrawf. ac apêl Côr y Penrhyn i drefnyddion yr ŵyl Arwel, mae’r côr wedi gwneud enw iddo’i hun a Gŵyl Cymry Gogledd America yw’r cyfle fel un o’r corau mwyaf blaengar a mentrus yn Paentio Sŵn i bawb o dras Gymreig ar y cyfandir cyfan i y wlad. Un agwedd o newydd-deb ein cyflwyniad ddod at ei gilydd i ddathlu eu hetifeddiaeth. Prawf pellach o ffresni syniadau’r côr fydd y syniad o berfformio gyda “Sound Mae rhai Americanwyr yn hoffi ymffrostio yw’r cydweithrediad sy’n digwydd rhwng y Painting” sef syniad a grëwyd gan ŵr o’r yn eu tras Gymreig hyd yn oed mor bell yn côr a mudiadau eraill yn y gymuned. Fel y enw Walter Thompson a dylai unrhyw un ôl â chyfnod y Mayflower yn 1620 ac adeg soniwyd y mis diwethaf, enghraifft nodedig sy â diddordeb mewn cysyniad o’r fath gwladychu rhannau o Ogledd America o’r cydweithio hwn yw’r prosiect ’Perthyn’ ymweld â gwefan y cyfansoddwr ar www. gan bobl fel William Penn a’r Crynwyr a wnaed ar y cyd â Siwan Llynor a Chastell soundpainting.com cynnar.

Plaid Lafur Cymeriadau’r Côr Dyffryn Ogwen Cyfres yw hon sy’n rhoi rhag plygu fy nghlust pob nos Cymuned Y Felinheli yn mynd Ar ddiwedd mis Medi, ychydig o fanylion am Sadwrn. a fy mryd a fy amser. Dwi ‘di ymddiswyddodd Susan Davies, aelodau Côr y Penrhyn. Yr Pa un ydy dy hoff gân yn dechrau tynnu lluniau am hwyl Ward Rachub o Gyngor aelod y mis hwn yw Daniel rhaglen y côr? Mae geiriau tra’n teithio gyda fy ngwraig, Bethesda. Diolchwn iddi am Williams o’r Felinheli. ‘Bring Him Home’ yn fy atgoffa Sarah. 15 mlynedd o wasanaeth nad ydy hi’n bosib rhoi popeth Oes yna rywbeth faset ti’n gwerthfawr. Be’ ydy dy enw llawn? fasai rhywun yn ei hoffi i’w hoffi gweld y côr yn ei wneud? Daniel Llewelyn Williams blant. Mae rhai bendithion Rhoi sioe dda yn y steddfod a Yna, ar ddechrau mis Hydref, Oed? 54 allan o afael dyn. chanu ym Mhen Llŷn - bro fy cynhaliwyd cyfarfod o Blaid Gwaith Peiriannydd gwella Pwy ydy dy hoff ganwr/ mebyd. Lafur Arfon ym Mangor, yn prosesau gantores? Alison Krauss bennaf i dderbyn adroddiad o Lle wyt ti’n byw? Y Felinheli Beth ydy dy farn di am ganu Gynhadledd Llafur Prydain . Un o le wyt ti’n wreiddiol? pop? Hefyd, cymeradwywyd cynnig Morfa Nefyn Rhai caneuon a bandiau gwych am bolisi werdd gan gangen Pa dri pheth fasai’n a rhai da ni ddim yn gofio. Dyffryn Ogwen. dy ddisgrifio orau? Rhoddodd y sin roc Gymraeg Cymdeithasol, cymwynasgar, lot o bleser a hwyl i mi fel Yn ddiweddarach yn y mis, hapus dilynwr a pherfformiwr. Mae yn cynhaliwyd cyfarfod o Blaid Ers faint wyt ti’n aelod o’r côr gwneud ‘r un peth i fy hogia. Lafur Gogledd Cymru ger 3 mlynedd Oes gen ti atgof am ryw Abergele. Uchafbwynt y Pa lais wyt ti? Bas 2 ymweliad efo’r côr? cyfarfod oedd anerchiad gan Pam wnest ti ymuno â Chôr y Canu yn Stavanger yn Norwy David Hanson (aelod seneddol Penrhyn? a chael gweld y “Priest etholaeth Delyn), gyda digon Pan ddaeth côr Cyntaf i’r Felin rock”. Wedyn, ymateb y o gyfle i ofyn cwestiynau a i ben roeddwn eisiau parhau dorf yn Blackpool pan mynegi barn. i ganu mewn côr. Roedd rhyw ymddangosodd y côr o’r dynfa at Ddyffryn Ogwen gan tywyllwch - rhai ohonyn Cynhelir bore coffi’r fy mod wedi cael amser braf nhw erioed wedi clywed Nadolig (efo Sion Corn) yn gweithio yn y chwarel yn y côr o’r blaen. yng Nghanolfan Cefnfaes 90au ac wedyn wedi darganfod Pa ddiddordebau ar ddiwedd y mis bod fy nhaid yn wreiddiol eraill sy gen (Tachwedd y 30ain). o Fethesda. Hefyd roedd yn ti y tu allan i’r ffordd i stopio Llion Derby côr? Mae Cyngor Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 15 Y Dyddiadur toriadau (15) Detholiad gan Derfel Roberts deall fod yno ddigon i’w gael i fwyta ac yfed. chwythu, yn bwrw yn goleuo mellt ac yn taranu (sef adroddiadau o bapurau Newyddion Arosasom yno am awr a hanner yn ddifyr iawn yn arswydus ar hyd y ffordd a phan ddaethom Cymraeg fel ‘Y Cloriannydd’ a rhai eitemau eraill wedi eu gludio ar dudalennau er gwaetha’n dillad gwlybion. i olwg Pont Conwy y canfyddais gyntaf lle’r dyddiadur bychan 10cm x 6cm [4m x 2½m] Cychwyn eto drwy’r gwynt a’r glaw a mynnu oeddem. Yr oedd Afon Conwy wedi codi a blocio’r yn dyddio o 1933, oedd yn eiddo i John Owen, cyrraedd Trefriw. Landio yno tua hanner dydd ffordd fel y bu raid i ni aros lle’r oeddym am gryn Garnedd Wen, Llanfairpwll.) fel dyfrgwn a’r cyntaf welsom oedd blaenor amser yn y storm enbyd. Goleuai’r mellt o’n Methodist o Lanfair oedd yn aros yno gyda’i cwmpas nes ymddangosai popeth fel pe ar dân Côr Meibion yn Llanfair PG wraig a’i ferch. Ar ôl ein dwrdio’n hallt am ddod a rhuai’r taranau nes dychryn pawb i farwolaeth cyn belled ar dywydd mor ofnadwy, daeth gyda bron; ond diolch I Dduw, cyraeddasom y dref. Mae rhan olaf y Dyddiadur Toriadau yn ni i chwilio am le i gael cinio. Pawb yn methu Pan ddaethom o’r car roeddem at ein penliniau cynnwys nifer o straeon yn hytrach na trefnu i gymryd cymaint o nifer yn ddirybudd. mewn d ŵr a neb I’w weld yn unlle. Bu raid i ni newyddion am fywyd y fro. “Tua’r flwyddyn Chwilio y buom o dy i dy ond o’r diwedd symud ymlaen am le i roi’r ceffylau a chafodd 1897,” meddir, “ blodeuai Côr Meibion cawsom le ond fod yr ystafelloedd yn rhy y driver le iddynt yn yr Harp Inn. Wrth fynd i’r Gwyngyll a phan sonnir yma am y cyfnod fychan i ni i gyd-fwyta. Cas i rai oedd edrych iard cefais y fath gnoc gan lamp y car ar fy mhen hwnnw try’r sgwrs ar unwaith at hanes y daith drwy ddrws a phaneli gwydr ynddo ar y lleill yn nes y bum yn anymwybodol am amser a rhowd i Drefriw ar Ŵyl y Banc.” mwynhau cinio da a hwythau’n gorfod aros yn fi i orwedd ar y gwellt yn y stabl. Dois ataf fy hun Â’r hanes ymlaen i ddweud bod eisteddfodau eu dillad gwlybion. ar ôl cael dropyn o whisgi poeth a’r peth nesaf blynyddol yn cael eu cynnal yn ardal Llanfair glywsom oedd twrw’r ‘fire brigade’ yn rhuthro bryd hynny ac fe enillwyd y wobr gyntaf am heibio’r Harp ac aeth rhai i weld lle’r oedd y tân. ysgrifennu hanes taith fythgofiadwy’r côr gan Nid oedd tân yn unman - rhyw dai oedd wedi ŵr o’r enw William Fair, brawd i’r Dirprwy Brif llenwi â dŵr ac eisiau eu hachub. Achosodd hyn Gwnstabl Fair o Gaergybi. Disgrifir Will Fair Inni golli ein gilydd, ond deallasom yn fuan fod fel ‘bachgen talentog iawn’ ond yn anffodus fe’i y gweddill yn y Boat Inn - yn hanner noeth a’u collwyd yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Bu ei ysgrif dillad yn sychu o flaen y tân a rhai ohonynt mewn fuddugol ar goll am dros ddeugain mlynedd peryg o fynd cyn wlyped oddi mewn ag oeddynt cyn i awdur yr adroddiad gael gafael ynddi. oddi allan. Dyma Mr Griffith Thomas yn galw Dywed yr awdur (John Owen, Garnedd Wen ei arnaf i ddod gydag ef i stopio’u tap. Roedd gan hun o bosib’) nad oedd o ar y daith pan aeth y Dichon mai mewn siarabang geffylau tebyg i’r yr hogiau gaws a biscuits brynwyd iddynt gan côr i Drefriw oherwydd ei fod ef a Mr Thomas uchod y teithiodd y côr ynddi i Drefriw Richard Edwards ac anelwyd aml i belen o gaws o’r Ysgol Genedlaethol ar eu ffordd i Sbaen. * [Rhaid cofio mai cerbydau agored heb do arnynt at Mr Thomas am stopio’u tap. Llwyddasom yn Cawsant hwythau eu dau brofi’r un storm ag oedd mwyafrif siarabangau’r cyfnod - Gol.] ein hamcan ar waethaf y bombardio. Nid oedd ôl aelodau’r côr pan oedden nhw ym Mae Biscaia, y ddiod ar yr un ohonynt ond cawsant jest digon ond yma, trown at y stori fel yr adroddwyd hi Chwarae teg cawsom oll ein digoni cyn bo i’w cadw rhag cael oerfel. gan William Fair. hir a sicrhaf chi y gwnaeth pawb gyfiawnder â’r O’r diwedd trefnwyd i gychwyn am adref. ‘Codais tua phedwar o’r gloch y bore er danteithion gan ein bod yn oer a bron newynu. Roedd rhai wedi mynd ar y trên ddeg o Gonwy, mwyn i mi orffen fy ngwaith cyn cychwyn, Ar ôl cinio, aethom i’r Hall I gynnal cyngerdd, rhai am aros yng Nghonwy tan y bore. Ond achos roedd y charabanc i fod yn Llanfair ac ymddengys bod yr ymwelwyr wedi clywed fedren ni oll ddim fforddio talu lodgings yno, erbyn 6.30. Aros wrth y Post Office yn y glaw amdanom, oblegid llanwyd yr ystafell.. Nid talu dros y ceffylau a’r driver a cholli diwrnod o i ddisgwyl wrthi am awr. Penderfynu cerdded oeddem mewn cywair i ganu - lleisiau cryglyd waith y bore wedyn. Cychwynasom o Gonwy i gyfeiriad y Borth i’w chyfwr a chyn belled ag a gerwinder y daith - ond cawsom hwyl dda tua 11.30 y nos am y daith adref. Oerodd dipyn y cofiaf yr oeddym oll oddi fewn ynddi cyn ar yr hen bethau. ‘ Awn i ben y Wyddfa Fawr’ erbyn hyn, ninnau wedi dechrau teimlo’n cyrraedd Chwarel Bridd, 28 mewn rhif ac yn a ‘Chytgan y Morwyr’ - edrychem fel rhai wedi flinedig ac fe syrthiodd tawelwch mawr ar y ein plith un ferch ifanc ond gadawodd ni ym bod ar y Wyddfa ac yn y môr. ‘Comrades Song fintai yn y cerbyd. Trwy Benmaenmawr mewn Mangor i fynd efo’r trên, a dylai pob un ohonom of Hope ‘ wedyn a ble caech chi well ‘comrades’ tywyllwch. Llanfairfechan yr un fath ac Aber fod wedi gwneud yr un peth - doedd y tywydd yr adeg honno na hogiau’r côr? Ond gyda ‘Call yn dywyllach fyth ac yn dawel fel y bedd. ddim ffit.’ John’ cawsom hwyl ac encore fyddarol, nid Bangor rhywbeth yn debyg yn oriau mân y ‘Nid oeddym am roi’n calon i lawr tae hi’n am y canu yn gymaint â’r action. Yn hon yr bore. Cyraeddasom Bont y Borth a bu raid inni bwrw hen wragedd a ffyn a dyna oedd y oedd Will Fair ar ei orau. Gwelsom beth oedd dalu’r doll yr ail waith ar ein gwaethaf. Gwneud password, “Mi godith at y deg boys.” Y stop yn plesio a rhoes Fair ei ‘stump speech’ gan casgliad o 12 swllt i’r driver a chyrraedd Tŵr cyntaf oedd y Victoria Hotel, Bethesda. Ymlaen dynnu’r lle i lawr. Rhaid ei fod wedi cael diferyn Marcwis tua 2.30. Mynd am y cartref, newid fy ar ein siwrnai eto drwy Nant Ffrancon ac fel y o rywbeth i’w gynhesu rhag cael annwyd nillad, gwneud fy mrecwast fy hun a chychwyn nesaem at Lyn Ogwen yr oedd yn ddrycinllyd oblegid chlywsom ni mohono mor hwyliog at fy ngwaith gan fod teulu Plas Newydd yn ofnadwy. Pob ymbarelo wedi ei rwygo yn erioed o’r blaen na’r fath eneiniad ar bob dod adref y diwrnod hwnnw. Chafodd yr un o’r rubanau a ninnau wedi socio drwyddom. symudiad o’i eiddo. Ar y diwedd daeth y blaenor hogiau annwyd nac unrhyw afiechyd ac maent Cyrraedd Swallow Falls ond nid oedd obaith ato , “Well done machgen i wyddwn i erioed o’r yn edrych yn ôl ar y daith i Drefriw fel rhywbeth am gysgod na thamaid yno; roedd fan honno blaen bod chdi mor glyfar,” A fo gaeth yr hwyl nad aiff byth yn angof ganddynt tra byddont yn llawn ffyliaid fel ninnau o bob rhan o’r y p’nawn hwnnw - y comedian aeth â bryd yr fyw, ac fe’n clymodd wrth ein gilydd fel y bu wlad, ac yn ein blaenau yr aethom nes dod i’r ymwelwyr. hen veterans Waterloo yn closio at ei gilydd ar Royal Oak Hotel, Betws y Coed a balch oedd Ar ôl te cychwynnodd y côr am adre, ‘ond hyd eu hoes, felly y closiwyd ninnau ac y cyd- pob un ohonom i ddod o’r chara am eiliad a pa ffordd yr aethom nis gwn achos yr oedd yn ganasom am flwyddi maith.’ 16 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 Beth sy’n digwydd yn y Dyffryn?

CANOLFAN CEFNFAES DYDDIADUR Clwb Camera BOREAU GYRFA CHWIST Dyffryn Ogwen TACHWEDD 26 Croeso Cynnes i Bawb COFFI 2019 RHAGFYR 10 a 17 Lleoliad: am 7:00 o’r gloch. Croeso i bawb Canolfan Cefnfaes, Bethesda 7.15yh - 9.30yh 2019 Tachwedd RHAGLEN HYDREF - RHAGFYR 2019 16 Cefnfaes – Gorffwysfan. 27 Tachwedd ‘Taith y Ddraig’ - 23 Cefnfaes – Neuadd Talgai. Cymdeithas Jerusalem Margaret Salisbury 30 Cefnfaes – Plaid Lafur. MFIAP FRPS APAGB 11 Rhagfyr Noson Aelodau Rhagfyr DATHLU’R 07 Cefnfaes – Ysgol Sul Jerusalem. Gweler gwefan y clwb am ragor o 14 Cefnfaes – Cwmni Drama’r Llechen NADOLIG wybodaeth a lluniau gan aelodau: Las. yn Festri Jerusalem www.dyffrynogwencamera.co.uk Nos Iau, 12 Rhagfyr 2020 Ionawr am 7 o’r gloch 18 Cefnfaes – Ysgol Pendalar er cof am Vernon Owen. Sgwrs a Chân Mawrth CANOLFAN CEFNFAES Canolfan Iechyd 07 Cefnfaes - Plaid Cymru. yr Hen Orsaf, Bethesda 28 Cefnfaes – Eglwys St. Cedol, Pentir. BORE COFFI 1.15 – 2.30 Ebrill YSGOL SUL Dewch i fwynhau sgwrs a 04 Cefnfaes – Eisteddfod Dyffryn chân dros baned Ogwen. JERUSALEM Croeso cynnes i bawb. 18 Cefnfaes – Cymdeithas Jerusalem. SADWRN, 7 RHAGFYR 25 Cefnfaes – Plaid Lafur. 10.00 – 12.00 Dyddiadau: Mai Hydref 18 02 Cefnfaes – NSPCC Tachwedd 1, 15, 29 16 Cefnfaes – Cymorth Cristnogol. CANOLFAN CEFNFAES Rhagfyr 13 Gwybodaeth: 01286 685230 Mehefin 20 Cefnfaes – Eisteddfod Dyffryn BORE COFFI Ogwen. 27 Cefnfaes – Eglwys St. Cedol, Pentir. NEUADD TALGAI SADWRN, 23 TACHWEDD Medi 10.00 – 12.00 12 Cefnfaes – NSPCC. 26 Cefnfaes – Plaid Cymru. Eglwys St. Ann a St. Mair Hydref CANOLFAN CEFNFAES FFAIR NADOLIG 17 Cefnfaes – Eisteddfod Dyffryn Ogwen. yn Neuadd Goffa 24 Cefnfaes – Eglwys St. Cedol, Pentir. BORE COFFI Mynydd Llandygai Sadwrn, 7 Rhagfyr CWMNI DRAMA’R 11.00 – 2.00 LLECHEN LAS Lluniaeth a Stondinau SADWRN, 14 RHAGFYR 10.00 – 12.00 CANOLFAN CEFNFAES CYMDEITHAS HANES DYFFRYN OGWEN BORE COFFI Ysgoldy Carmel, Llanllechid Nos Lun, 9 Rhagfyr am 7.00yh PLAID LAFUR yn Festri Capel Jerusalem DYFFRYN OGWEN TE BACH Pnawn Llun, 18 Tachwedd Deri Tomos SADWRN, 30 TACHWEDD “Gwyddonwyr Dyffryn Ogwen” 2.30 – 4.00 10.00 – 12.00 £1.50 wrth y drws neu BYDD SIÔN CORN YN GALW Croeso i bawb am ddim i aelodau Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 17

CANOLFAN CEFNFAES Neuadd Talgai, Llandygai BORE COFFI BINGO’R NADOLIG GORFFWYSFAN Nos Iau, 21 Tachwedd SADWRN, 16 TACHWEDD 10.00 - 12.00 am 7.00yh Er budd Cronfa Eglwys Sant Tegai Croeso i bawb. Hefyd CAPEL BETHLEHEM Prynhawn o arddangos TALYBONT a threfnu blodau Dydd Sadwrn, 7 Rhagfyr am 2.00yp. FFAIR NADOLIG yn y Festri Cyfeillion Ysbyty Gwynedd Nos Fercher, 4 Rhagfyr GWASANAETH NADOLIG am 6.30yh (I gloi dathliadau eu DIFFRIBILIWR Talybont Mynediad : £1.00 50fed penblwydd) Sesiwn Hyfforddiant i’r cyhoedd Dydd Sul, 1 Rhagfyr am 3.00yp yn Festri Capel Bethlehem yng Nghapel Carmel Llanllechid 28 Tachwedd 2019 gyda Chôr Ysgol Llanllechid ac eraill 18.00 – 20.00 Gwneir casgliad at waith y Cyfeillion Dewch i ddysgu sut i CYFARCHION NADOLIG Panad a mins pei yn y festri wedyn ddefnyddio eich Diffibriliwr lleol Ni fydd Alan Davies, Porthaethwy (gynt o Fynydd Llandygai), na John a Gwen Davies, Tanysgrafell Isaf, Eglwys Glanogwen a Llanllechid Andrew Edwards yn anfon cardiau Nadolig eleni, Gwesty’r Douglas (Rachub) ond maent yn dymuno Dydd Gwener, 6 Rhagfyr GYDA LLAW Therapi Nadolig Llawen a Blwyddyn 2.00yp – 4.00yp Stondin a Raffl Tylino’r Corff (Massage) Newydd Dda i’w cymdogion 07957 002567 a’u ffrindiau i gyd. Tocyn : £5 [email protected]

Ffarm Moelyci, Tregarth Dydd Sul: 15ed Rhagfyr 10 - 6yh Cynnyrch a Chrefftau Lleol Cerddoriaeth Fyw Mins Peis a Gwin Sbeislyd Cynnes Cynyrch Nadolig, Tombola Addurniadau a Writhoedd Ffres AWYDD STONDIN? Stondinau Lluniaeth Cysylltwch a Carol Flame & Grain Pizza Zapatisimo Tacos 07884 454 992 Veggiman

Ffarm Moelyci, Lôn Felin Hen, Tregarth, LL57 4BB 01248 602 793, [email protected] 18 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019

Mae’n siŵr fod llawer ohonoch ardal Croydon – nyrs oedd Gill llwyd ar eu gwedd a’u gwisg. Dw hogia’, dan arweiniad Llywydd chitha’, fel finna’ yn dal i gadw a Ffrancon yn athro cerdd; Wyn i’n gallu clywed rŵan sŵn eu neu Gadeirydd, yn cynnal cysylltiad efo hen ffrindia’ sydd Thomas, gynt o Stryd Goronwy, sgidia-hoelion-mawr (a chlocsia trafodaethau ar faterion y dydd, bellach yn byw ymhell o’r hen Gerlan, cynhyrchydd teledu a gan ambell un) yn taro bron yn pregeth y Sul, gwleidyddiaeth, ardal. Dw i wedi bod yn mwynhau sefydlydd Ffilmiau Tawe, sy’n unsain ar wyneb y ffordd, a’r cerddoriaeth, crefydd, addysg, ac sgyrsiau difyr iawn dros y ffôn byw yn Garden Village, ger rhesi yn eu trywsusau melfaréd ati. Dyna pryd y caent egwyl i roi ers blynyddoedd efo nifer o Abertawe; Doreen a’i chwaer, yn chwibanu gyda phob cam heibio’r morthwylion a’r cynion ffrindiau. Dyma, er enghraifft, Sheila (Williams gynt), a arferai a gymerent. A thybed faint o man-hollt a bras-hollt, yr ebillion rai ohonyn nhw: John Ffrancon fyw yn y Gerlan, Doreen yn byw ddarllenwyr Llais Ogwan sy’n dal a’r trosolion, ac ymroi i drafod Davies, o Faes Coetmor gynt, yn Waltham Cross, Llundain, a i gael ‘swpar chwaral’ y dyddia’ cynlluniau ar gyfer trefnu timau ac yn awr yn byw yn Windsor, Sheila yn Lockerbie, Yr Alban. hyn? pêl-droed a bandiau a chorau’r a fu’n dal swyddi cyfrifol iawn Wrth gael sgwrs ar y ffôn Wedi llafur y diwrnod, byddai ponciau. O’r rhain y daeth tîm gyda’r Rheilfyrdd Prydeinig ac yn ddiweddar, soniodd Wyn digon o weithgareddau’n cael enwog y ‘Penrhyn Quarry’ yna gyda Cyngor Kensington yn am ei ddiddordeb yn y geiriau eu cynnal ar noson waith yn yr yn ogystal â Seindorf Arian Llundain; John Ffrancon Griffith, a’r ymadroddion y byddai ardal: eisteddfodau, cyfarfodydd y chwarel a Chôr presennol y Tŷ’r Ysgol Glanogwen, fu’n chwarelwyr Dyffryn Ogwen yn cystadleuol, cylchwyliau Penrhyn a’i ragflaenydd, sef y Côr Bennaeth yr Adran Gymraeg yn eu defnyddio ‘ers talwm’, llawer llenyddol a cherddorol – yn aml a ddaeth yn ail i gôr o’r Rhondda Ysgol Emrys ap Iwan, Abergele, ohonyn nhw wedi hen ddiflannu wedi eu trefnu gan y capeli a’r yn y gystadleuaeth honno yn ac yn byw o hyd yn nalgylch yr erbyn hyn. A chawsom orig ddifyr eglwysi lleol – a byddai nifer Ffair Fawr y Byd Chicago ym ysgol honno; Vincent Roberts, yn cofio am eiriau diflanedig helaeth o gwmnïau drama a 1893. o Adwy’r Nant, cyn Ddirprwy a’r rheini weithiau yn dŵad ag chwmnïau-cadw-nosweithiau- Rhagor o eiriau a thermau’r Brifathro Ysgol Glanconwy, sydd ambell olygfa’n fyw i’r cof. llawen yn dŵad i’r ardal i chwarel y tro nesaf. Yn y yn byw heddiw yn Rogerstone, Cofiaf fel y byddai rhesi diddanu’r trigolion. cyfamser, anfonwch ataf unrhyw ger Casnewydd; Gillian Thomas o chwarelwyr, fesul pedwar Byddai diwylliant y rai y gallech chi fod yn eu cofio a Ffrancon, ei brawd, y ddau neu bump, yn gorymdeithio chwarelwyr hefyd yn dŵad i’r (gydag eglurhad, pe baech o Res Jâms, Braichmelyn, ac fel byddin, yn llenwi lôn amlwg yn eu caban neu’r cwt yn teimlo y byddai hynny’n yn byw y dyddiau hyn heb fod Braichmelyn, wrth ddŵad adra (neu, weithiau, y cwt-mochal- angenrheidiol). nepell oddi wrth ei gilydd yn o’u gwaith, a llwch y chwaral yn ffaiar) yn y chwarel, lle byddai’r

YSGOL ABERCASEG

Diwrnod Shwmae am gynllunio prynhawn arbennig pawb yn edrych yn wych yn eu gwledydd, cinio arbennig ar y tri Diolch yn fawr i Ddreigiau Shwmae ble roedd pawb yn yr coch, gwyn a gwyrdd! diwrnod a hefyd gweithgareddau Caseg y Siarter Iaith am ysgol yn cael cymryd rhan mewn diddorol yn cyd fynd a’r gwledydd gynllunio posteri oedd yn cael gweithgareddau diddorol a oedd Dathlu Cwpan Rygbi y Byd yn digwydd ym mhob dosbarth. eu harddangos o amgylch a thu yn hybu’r iaith Gymraeg, sinema Wel am dri diwrnod bythgofiadwy a Diolch yn fawr iawn i’r holl rieni am allan i’r ysgol yn atgoffa pawb Cymraeg, Disgo Cymraeg, lliwio gafwyd yn dathlu Cymru, Japan ac yr ymdrech arbennig gan ystyried i, ‘gychwyn bob sgwrs yn y baneri a phosteri yn ogystal â America. Pawb wedi gwisgo fyny gwisgoedd y plant, a diolch hefyd i Gymraeg’. Diolch hefyd iddynt defnyddio apiau Cymraeg. Roedd mewn dillad a oedd yn cynrychioli’r Anti Marian am ginio bendigedig.

Baner America Diwrnod Shwmae Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 19 Caerhun a Glasinfryn

Cylch Glasinfryn a’i deulu i Perth, Awstralia. Daeth newyddion 9 Hydref – Noson i’w chofio yn y Cylch. Noson i law fod Chloe, merch Jonathan a Hayley i ffarwelio â ffrind annwyl. Mae’r Barchedig wedi llwyddo yn dda yn ei chwrs arbennig yn Christina McCrea (Christina) yn ymddeol ac yn y Brifysgol yno. Mae Chloe yn dilyn cwrs y anffodus i ni bydd yn dychwelyd i’r Iwerddon. Gyfraith a Chyfiawnder ac fel rhan o’i chwrs yn Fel trysorydd penigamp a mwy na hynny , fel cael profiad gwaith yng Nghanolfan Cymunedol ffrind, bydd chwith mawr ar ei hôl. Oedolion yn Perth sydd yn arbenigo mewn Talwyd teyrnged rhagorol iddi gan Mair ceisio cywiro a helpu rhai sydd wedi torri’r Cawl Blodfresych a a phwysleisiodd y gwaith tawel a di-stŵr bu gyfraith. Bydd y profiad gwaith yn parhau am Brocoli gyda Chaws Christina yn ei wneud am flynyddoedd. 14 wythnos. Ym mis Ionawr bydd Chloe yn I ffarwelio ac i ddathlu ymddeoliad hapus graddio gyda gradd Baglor mewn Cyfiawnder glas neu Cheddar iddi cawsom wledd yn y Ganolfan. Pawb wedi ac Astudiaethau Troseddau (Criminal and Cynhwysion cyfrannu at y bwyd ardderchog. Ar gychwyn y Justice) cyn bwrw ymlaen gyda chwrs gradd 1½ cenhinen a ½ nionyn (wedi eu torri’n noson bu Christina yn sôn am ei bywyd cynnar arall yn y gyfraith. fras). ar ôl gadael y coleg wedi graddio fel fferyllydd, Braf yw clywed hanes llwyddiant merch ½ blodfresychen (caulie) ac 1 brocoli. yn gweithio yn wirfoddol (VSO) yn Zambia. Bu adawodd yr ardal gyda’i theulu pan yn 9 oed. 1 owns o fenyn. yn byw yn Lusaka o 1988 – 1990 yn gweithio fel 2 lwy fawr o olew. fferyllydd yn dysgu o dan amgylchiadau tlawd Bingo Nadolig 1-1½ peint o lefrith. ac anodd. Bydd y Bingo Nadolig yn cael ei gynnal ar 13 ½ peint o stoc cyw iâr neu lysiau. Diddorol iawn oedd gweld y lluniau o’r dref a’r Rhagfyr yn y Ganolfan. Cofiwch fod y Bingo Halen a phupur du. amgylchiadau bu rhaid iddi weithio ynddo. Bu yn dechrau am 6.30yh y tro hwn gan y bydd 1-2 owns o gaws glas neu Cheddar (wedi’i gratio). yn gyfnod hynod o hapus meddai Christina, lle lluniaeth ar gael ar y diwedd. Croeso cynnes y dysgodd lawer am y byd a’i phobl. iawn i bawb, byddwn yn falch iawn o’ch gweld. Dull Diolch Christina am dy gwmni tawel, Elw yn mynd at achosion da lleol. Ffriwch y cennin a’r nionyn yn yr olew a’r ffyddlon. Dymunwn bob hapusrwydd i ti adra menyn am 2-3 munud. yn yr Iwerddon gan fawr obeithio dy weld eto ar Opera’n y Boced Ychwanegwch y flodfresychen a’r brocoli ymweliad â Chymru. Ar nos Wener 15 Tachwedd am 7.30yh yn y (heb y coesau, ac wedi eu torri’n fras). Ganolfan cynhelir opera byr gan Pergoles. Ychwanegu’r stoc. Llwyddiant yn Awstralia “Pocket Opera – Opera’n y Boced”. Menter Dod â fo i’r berw, ac wedyn ei fudferwi Bydd trigolion Bro Infryn a Waen Wen yn siwr newydd, gyffrous wedi ei ddarparu gan Marian am ryw 10-15 munud (nes ei fod yn dendar). o gofio Jonathan Jones a’i wraig Hayley, sef Bryfdir yw’r noson yma a chymerir rhan gan y Ychwanegwch yr halen a’r pupur. mab Allan Jones, Bwthyn y Waun, Waen Wen. bariton o Amlwch, Keifer Jones. Mynediad am Malwch y cwbl efo hylifwr llaw Rhai blynyddoedd yn ôl ymfudodd Jonathan ddim a darperir lluniaeth ysgafn. (liquidiser). Ychwanegwch y llefrith a dod â fo eto i’r berw (heb gaead). Mynydd Llandygái Troi’r gwres i lawr wedyn, a’i fudferwi am ryw 10 munud. Theta Owen, Gwêl y Môr, Mynydd Llandygái  600744 Tynnwch y brigwyn (froth) efo llwy fawr a’i luchio i ffwrdd. Ychwanegwch y caws i’r cawl, a phan Clwb Ieuenctid Janet Williams - 600434; Stephen Thompson fydd y caws wedi toddi, mae’n barod. Bydd aelodau’r Clwb yn gwneud dwy daith - 601418; Peter Price - 601199. Cofiwn am bawb gerdded noddedig yn ystod y misoedd nesaf sy’n sâl ac anfonwn ein cofion atoch. Mwynhewch y cawl efo bara, tost neu i godi arian at y clwb. Hefyd, cynhelir Bingo ciabatta. Nadolig ar nos Fawrth, 26 Tachwedd am 7yh. “FFAIR NADOLIG” Os hoffech ein noddi, mae tudalen Just Sadwrn, 7fed Rhagfyr - 11 - 2 p.m. Giving ar dudalen Facebook y Clwb, neu yn y NEUADD GOFFA, Mynydd Llandygai. cysylltwch â Lynda, Dana neu Corina. Bydd lluniaeth ysgafn ar gael dros yr awr I hysbysebu yn Llais Ogwan, Diolch i Lynda, Dana a Corina am redeg y ginio ynghyd ag amrywiaeth o stondinau Neville Hughes 600853 clwb yn ddi-dâl, a gwneud gwaith ardderchog. Nadoligaidd.

Eglwys St. Ann a St. Mair Tach. 17eg. 9.30 y.b. Boreol Weddi Tach. 24ain. 9.30 y.b. Cymun Bendigaid Tacsi A2B Rhag. 1af 9.30 y.b. Gwasanaeth Teuluol Busnes newydd lleol Rhag. 8fed 9.30 y.b. Cymun Bendigaid Rhag. 15fed 9.30 y.b. Gwasanaeth Tacsi glân a ffres sydd ddim ond yn “Naw Llith a Charol”. gwybod am y siwrna’ fyrraf o A i B Hefyd Teithiau i Feysydd Awyr a Phorthladdoedd Bydd unrhyw newidiadau i’r gwasanaethau i’w gweld ar yr hysbysfwrdd. Os oes unrhyw 07534 473112 un yn dymuno trefnu unrhyw wasanaeth arall Gallwch gysylltu drwy “Facebook” yn yr eglwys cysyllter ag un o’r Wardeiniaid: neu Ebost: [email protected] 20 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019

Talybont Emrys, godwm cas iawn yn ymyl ei gartref dri mis yn ôl. Anafodd Neville Hughes, 14 Pant, ei ysgwydd yn ddrwg iawn, Bethesda  600853 a gwneud niwed ofnadwy i’r Barbara Jones, gewynnau a’r nerfau yn ei fraich 1 Dol Helyg, Talybont dde. Mae’n debyg y bydd hi’n  353500 rhai misoedd eto, nes bydd yn medru defnyddio ei law a’i fraich fel cynt. Llongyfarchiadau! Brysia wella, John. Mae pawb Mae Bill Murrell, 4 Dolhelyg, yn cofio’n gynnes atat. yn daid am y pedwerydd tro. Ganwyd merch fach, Delilah Jill, Rose ar benblwydd ei mam, Lucy, yn Yn oriau mân bore Sadwrn, yr Las Vegas. Mae’r teulu wrth ei ail o Dachwedd, yng Nghartref bodd, yn enwedig ei chwaer fawr, Nyrsio Ceris Newydd, lle Maggie, sydd bron yn dair oed derbyniodd ofal eithriadol, bu erbyn hyn. farw Mrs Rose Thomas. Bu Rhaid inni ymddiheuro i deulu farw, fel y bu byw, yn dawel ac Cae Mawr, Gatws. Mae Eos, urddasol, â’i theulu agos o’i chwaer fach Eban ac Efa, wedi chwmpas, ond, heddiw, mae dod i’r byd ers rhai misoedd Dolhelyg yn dlotach lle o lawer, bellach, ond ‘chlywsom ni mo’r wedi inni golli un o’r rhai olaf ac newyddion llawen yn fan hyn tan anwylaf o’r hen drigolion. fel y gwelir yn y llun uchod, lle Gwaeledd yr wythnos ddiwethaf! ‘Chafodd Rose fawr o gyfle mae Hughie Post, a’r diweddar Mae tad Sandra, 13 Dolhelyg, Llongyfarchiadau, Geraint a i fwynháu gwelliannau’r tai annwyl Ifor Morris a Brian wedi cael triniaeth yn Ysbyty Meinir, a phob bendith arnoch i ‘Airey’, cyn i afiechyd a llesgedd Hanks, yn edmygu cynnwys yr Gwynedd yn ddiweddar. gyd fel teulu. ei threchu ond, rywsut, er yr holl arddangosfa. Anfonwn ein dymuniadau gyfleusterau, ‘doedd 16 Dolhelyg, Bu gofal Rose dros ei theulu’n gorau iddo am wellhád llwyr a Llwyddiant ar ei newydd wêdd ddim yn fawr, a hwythau, yn eu tro yn buan, ac i bawb arall o’r teulu Fe gofiwch i Mitchel Jones, 70 debyg i gartref Rose gynt. gofalu’n dyner amdani hithau. sydd wedi bod o dan y don yn Bro Emrys, ddod yn Bencampwr Roedd tŷ Rose ac Idris, ei gŵr, Roeddynt i gyd, yn ogystal â’i ddiweddar. Cymru yn yr Ornest Bocsio a yn ogof hud a lledrith i blentyn ffrindiau ffyddlon, yn meddwl y byd Cafodd Gary Casey, 20, gynhaliwyd yng Ngerddi Sophia, bach. Byddai’n genod ni wrth eu ohoni. Estynnwn ein cydymdeimlad bwl o lid yr ysgyfaint y mis Caerdydd , fis Mai diwethaf. bodd yn cael picio yno ar neges, a dwysaf at Idris, Arfon, Henry a’r diwethaf. Brysia wella, Gary, Enillodd Mitchel yn y dosbarth chanfod y ‘trysorau’ oedd ganddi teulu oll yn eu hiraeth. cyn i oerfel y Gaeaf gyrraedd. ar gyfer bechgyn ysgol ac, ymhob twll a chornel. Un o’r Roedd ffydd Rose yn syml ac Mae hi ar y ffordd yn barod, fel canlyniad, cafodd fynd i ffefrynau oedd cloc ar ffurf Elvis, yn gadarn. Bu’n gefnogol iawn i‘r mae arna’i ofn. Gopenhagen i gynrychioli ei wlad a’r coesau’n dawnsio i rythm y Achos ym Methlehem, mangre yn yr HSK Box Club Cup. tipiadau! ei Gwasanaeth Angladdol, ac i Diolch! 11 oed ydi Mitchel, ac ef, mae’n Casglwr o fri oedd Rose. Eglwys St. Cross, lle dymunai Hoffwn ddiolch o galon i’m siwr, oedd un o’r rhai ieuengaf yn Gwelai werth ym mhob tamaid gael ei chladdu. cwsmeriaid ‘Llais Ogwan’ i gyd. ei ddosbarth. Paffiodd ei orau glas o ddeunydd ail-gylchu: darn Pan oedd y tai yn cael eu Roedd pawb wedi talu imi am y ac, er na lwyddodd i gyrraedd o’r rhwyd o gwmpas orennau; hadnewyddu, a hwythau’n gorfod flwyddyn cyn i gopi mis Hydref y brig y tro hwn, mae pawb tameidiau mawr a bach o symud dros dro i Dregarth, ddod o’r Wasg. yn ffyddiog iawn bod ganddo gardfwrdd; pacedi a blychau di- daeth Rose acw i gynnig ei hen ddyfodol disglair o’i flaen yn ei ri; oherwydd arlunydd reddfol harmoniym i’r Capel. Bu peth Gyda llaw, mae rhywfaint o gamp ddewisedig. ydoedd, heb erioed gael gwers yn oedi cyn derbyn ei chynnig Galendrau 2020 yma, os oes gan Anfonwn longyfarchiadau i’w ei bywyd. Meddai ar synnwyr lliw caredig, oherwydd bod gennym rhywun sydd heb fod ar fy rhestr frawd mawr, Jamie, a ddathlodd a llun; maint a chyfartaledd. Yn organ a phiano yn barod. Beth arferol â ddiddordeb. £4 yw’r pris; ei benblwydd yn 21 ar yr 11eg o fis llygad ei meddwl, gwelai gegin ei bynnag, daeth cyfle, ymhen yr anrheg Nadolig gwerth ei chael. Hydref; y diwrnod roedd Mitchel nain; y bythynnod a’r tyddynnod wythnos, i groesi’r lôn, a gofyn yn hedfan i Ddenmarc. o gwmpas yr hen gartref yn y plîs gawn i weld yr offeryn. Eglwys St Cross Mae Logan Sellers, 16 Cae Groeslon; a meddai ar y ddawn Ateb ffraeth Rose oedd: Mae Dymunwn bob hwyl, bendith a Gwigin, wedi ennill gwobr i droi ei hatgofion yn lluniau a hi wedi mynd, cariad. Mae hi yn hapusrwydd i’r Parchedig John genedlaethol yn ddiweddar. Er modelau anhygoel o gywrain. y Nefoedd. Mae’r hogia wedi’i Matthews a Mrs Matthews wrth nad ydym wedi cael y manylion, Roedd addfwynder, anwyldeb thorri hi i fyny. Dydi hi ddim yma iddynt gychwyn pennod newydd mae unrhyw lwyddiant sy’n dod a ffraethineb naturiol Rose yn dim mwy; mae hi wedi mynd i’r yn eu bywydau a’u gweinidogaeth i ran Logan yn destun llawenydd hysbys i bawb a’i hadnabu, ond Nefoedd. yn Seland Newydd - dipyn bach inni i gyd, ac yntau wedi bod mor nid felly ei doniau celf. Rhai Erbyn hyn, cawn ninnau rhy bell i ni bigo am banad a wael. Da iawn chdi, Logan. Pob blynyddoedd yn ôl, gofynnodd ddweud bod ei pherchennog sgwrs! Diolch o galon, John a bendith i’r dyfodol. Neville iddi ddod â samplau annwyl wedi dilyn ei harmoniym Sue, am eich holl waith yn ein o’i gwaith llaw efo hi i ‘Bwrlwm at ei gwobr haeddiannol. Cawn plith - mae wedi bod yn fraint Damwain Bethlehem’ . Roedd ei chyd- fod yn berffaith sicr o hynny! ac yn bleser dod i’ch adnabod a Cafodd John Baston, 56 Bro aelodau yn rhyfeddu at ei dawn, (B.J.) gweithio efo chi. Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 21

Gweler y cyhoeddiad ar wefan yr Rhagfyr 29: Parchg. Iwan Esgobaeth am fwy o’u hanes: Llewelyn Jones, Porthmadog. https://bangor. eglwysyngnghymru.org.uk/ Oedfaon am 2 o’r gloch oni nodir newyddion/2019/09/22/y- yn wahanol. parchedig-john-matthews/) Croeso cynnes i bawb. Gwasanaethau’r Sul: Mis Tachwedd: Cyfarfod Chwarter 17/11 – DIM gwasanaeth yn Ar nos Fercher, 23 Hydref, St Cross, ond Gwasanaeth cynhaliwyd Cyfarfod Chwarter Cymun y Plwyf yn Eglwys Crist, Cyfundeb Annibynwyr Gogledd Glanogwen, am 11.00yb gyda Arfon yma ym Methlehem.Yn Esgob Andrew John. dilyn y rhannau arweiniol gan 24/11 am 11.00yb – Cymun. Jean a Neville gyda Barbara wrth yr organ, trafodwyd busnes Gweithgareddau eraill: arferol y Cyfundeb, cyn i ni gael Dydd Mawrth, Rhagfyr 3ydd - y fraint o wrando ar y Parchedig Diolchgarwch y plant Bore Coffi Nadolig yn yr Ysgoldy Ddr. Alun Tudur, Caerdydd, am 10.30 a.m. yn traddodi pregeth rymus ac amserol iawn. Cyn i bawb Capel Bethlehem droi am adre cafwyd paned a Braf oedd cael croesawu nifer gyfer Oedfa Deulu’r Nadolig a Oedfaon lluniaeth ysgafn yn y festri mewn dda o deuluoedd a chyfeillion i’r gynhelir ar 15 Rhagfyr. Tachwedd 17: Parchg. Ddr. awyrgylch gartrefol dros ben. Oedfa ac i’r baned wedyn. Geraint Tudur. Diolch i’r rhai fu’n paratoi ac yn Diolch i Barbara am drefnu’r Dyddiad i’w Gofio Tachwedd 24: Gweinidog. gweini! Oedfa, ac i’n gweinidog, y Edrychwn ymlaen at ein Ffair Rhagfyr 01: Parchg. R.O. Jones, Parchedig John Pritchard am ei Nadolig flynyddol a gynhelir Gaerwen. Ysgol Sul gyfraniad gwerthfawr yntau. eleni ar nos Fercher, 4 Rhagfyr Rhagfyr 08: Gweinidog. Llongyfarchiadau i’r plant am eu Bydd yr Ysgol Sul yn ail-agor ar ôl am 6.30. Rhagfyr 15: Oedfa Nadolig yng rhan yn yr Oedfa Ddiolchgarwch gwyliau hanner tymor, am 10 o’r Edrychwn ymlaen hefyd at nghwmni plant yr Ysgol Sul. a gynhaliwyd ar bnawn Sul, 13 gloch fore Sul, 10 Tachwedd, pryd groesawu ein cefnogwyr ffyddlon Rhagfyr 22: Gweinidog. Hydref. y byddwn yn cychwyn paratoi ar o’r pentref a thu hwnt. 22 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019

Rachub a Carmel, Llanllechid Trefn Gwasanaethau (am 5.00yp oni nodir yn Llanllechid wahanol.) Tachwedd 17: Cyfarfod Gweddi. Emlyn Williams, 13 Hen Barc, Llanllechid, Tachwedd 24: Gweinidog. Bangor, LL57 3RS. 01248 605582 a Rhagfyr 01: Gweinidog (Cymun). 07887624459 [email protected] Rhagfyr 08: Parchg. Dafydd Coetmor Williams. Rhagfyr 15: Gwasanaeth Nadolig (am 4.00yp.) Newyddion Croeso cynnes i bawb Ar ddiwedd mis Medi, ymddiswyddodd Ysgol Sul am 10.30yb. Susan Davies , Hen Barc o Gyngor Bethesda. Clwb Dwylo Prysur bob nos Wener am 6.30. Diolchwn iddi am bymtheg mlynedd o wasanaeth gwerthfawr. Yr Ysgol Sul Aeth y cynghorydd Godfrey Northam o Daeth tymor Diolchgarwch am y Cynhaeaf amgylch Ward Rachub i weld faint o ddeunydd unwaith eto. A cawsom wasanaeth bendithiol oedd yn y biniau halen, er mwyn i Gyngor o Ddiolch i Dduw am ei gynhaliaeth i ni eleni Bethesda eu hail lenwi lle bo angen. Rhif ffôn eto yng nghwmni’r plant a’r bobl ifanc. Diolch i Cyngor Bethesda yw 602131. PRIODAS bawb yn rieni, teulu ac aelodau Carmel am ddod Da oedd gweld bod y tywydd yn braf ar gyfer Llongyfarchiadau i Llio Medi Williams i gefnogi’r ifanc yn eu gwaith. Roedd y casgliad Ffair Llan. o 13 Hen Barc a Carwyn Price o o £150 i’w roi tuag at y genhadaeth fyd-eang. Atgoffwn ein darllenwyr bod Llais Ogwan ar Benrhyndeudraeth ar achlysur eu priodas gael yn siop Rachub ar y trydydd Dydd Gwener ym Mhortmeirion ar ddydd Sadwrn, Clwb Dwylo Prysur o’r mis. Hydref 5ed. Ddiwedd mis Hydref cafodd aelodau’r Ni fydd Medi Williams Ystad Coetmor Clwb drip i’r Wybrnant sef cartref yr Esgob yn gyrru cardiau Nadolig y flwyddyn yma. William Morgan sydd gerllaw Penmachno. Fe Dymuna Nadolig Llawen i’w ffrindiau i gyd. mewn ardaloedd fel Llandudno a Bae Colwyn wnaethom ni aros am ychydig ym Metws y drwy anufudd-dod sifil, protestiadau a thor- Coed i weld y siopau a chael cinio yno. Yna Ann Tugwell cyfraith, ac am y driniaeth anhygoel o frwnt ymlaen a ni i’r Wybrnant lle roedd yno dân braf Dymuna Ann Tugwell diolch yn fawr iawn i’w a gawsant gan aelodau o dorfeydd mawrion ar yr aelwyd a chroeso mawr i ni yno. Diolch theulu a’i ffrindiau am wneud ei phenblwydd yn y protestiadau. Roedd llawer yn meddwl i Nathan am roi hanes William Morgan i ni yn 65 oed ar Awst 9fed yn un hapus iawn. mai goddefol iawn oedd merched y dosbarth mewn ffordd syml a chlir. Bu rhai ohonom yn Diolch hefyd am yr holl anrhegion a blodau a gweithiol, am nad oedd ganddynt amser mewn ceisio sgwennu hefo pluen ac inc a chafodd dderbyniodd. gwirionedd i brotestio a mynychu cyfarfodydd. rhoi o’r bobl ifanc hwyl arni! Cyn mynd oddi Diolch hefyd am y blodau hyfryd a Ond mae cofnodion ar gael yn tystio bod dros yno fe gawsom ni wasanaeth o ddiolch am y dderbyniodd ar benwythynos anodd iawn, 300 o ferched wedi mynychu cyfarfod ym Beibl yn yr iaith Gymraeg. Darllenwyd Salmau penblwydd Raymond yn 70eg. Diolch o waelod Mhantdreiniog tua 1911 - pob un yn cefnogi’r o gyfieithiad William Morgan, gweddi, ac i gloi calon. ymgyrch am bleidlais i ferched. Roedd rhaid fe wnaethom ni ganu Penblwydd hapus arbennig i Gaynor (darts) disgwyl tan 1918 i ferched dros 30 gael hawl “Dyma Feibil annwyl Iesu Williams yn dathlu ei 60 ar Tachwedd 6ed. i bleidleisio, a than 1928 i ferched gael yr un Dyma rodd deheulaw Duw” hawliau pleidleisio â dynion. Diolch Shân, am Clwb Hanes Rachub, Caellwyngrydd a sgwrs ddifyr tu hwnt. Carmel Llanllechid - TE BACH Llanllechid Dymunwn adferiad buan i Mr Wyn Roberts ‘Pnawn Llun, 2:30 – 4 o’r gloch Daeth criw da iawn i ysgoldy Carmel i (Tanbwlch) ar ôl iddo dreulio cyfnod yn yr Tachwedd 18fed. wrando ar Shân Robinson yn sgwrsio am Ysbyty yn ddiweddar. Edrychwn ymlaen i’w CROESO ddigwyddiadau’n ymwneud â mudiadau groesawu’n ôl yn fuan. hawliau merched yn ardal Gwynedd a thu hwnt. Cofiwch am ein llyfr o hen ffotograffau’r ardal Carmel Llanllechid - TE BACH Roedd yn ddiddorol iawn clywed am y sydd ar werth yn awr am £5 - anrheg Nadolig Rhagfyr 16eg merched dosbarth canol ac uwch (Seisnig) yn gwych! 2:30 – 4 o’r gloch cychwyn y mudiadau i hawlio pleidlais i ferched Cyfarfod nesaf - Tachwedd 27. CROESO

Y plant wrth ddrws y Capel Y bobl ifanc y tu allan i’r Wybrnant Llais Ogwan | Tachwedd | 2019 23 Croesair Llais Ogwan AR DRAWS 1 Dirywio, dim yn gwella (8) 5 Yr arweinwyr, gan lynu un dudalen, i’w roi’n sownd i un arall (4) 7 Myrdd o bysgod efo’i gilydd (4) 8 Un sy’n ceisio bod yn AS mewn etholiad (8) 9 Mae braster mewn bol a gên yn dangos eich bod yn magu hwn (6) 12 Chwit-chwat (7) 15 Cyffesu (7) 19 Warws (6) 21 Natur hanner y boblogaeth ………… (8) 22 ………. ac enw bedydd fedrir ei roi ar un o’r hanner arall (4) 23 Cyfeiriad wrth fynd i lawr yn y byd, yn farddonol (4) 24 Tosturi (8)

I LAWR 1 Gwaith dyn papur newydd (6) 2 Codi emynyddol, “…gyda’r lluoedd, Fry i fynydd Duw” (5) 3 Ynghanol rhai eraill (5) 4 Rhaid ffitio’r un gôt yn daclus cyn chwythu hwn (6) 5 Rhestr drefnus a fegir yn gywir yn y llyfr (6) 6 Saboth (3,3) 10 Ym mhen draw’r heol af yn bwyllog, er mai dwytha fyddaf (4) Lawr) a ‘Dolurus’ yn lle ‘Dolefus’ (20 Ar Evans-Hill, Llanberis; Adrian Poulton, Pentir; 11 Hwn fydde metel y trydydd (4) Draws). Jean Hughes, Talybont; Dilys Parry, Rhiwlas; 12 Cleddyf, bwa neu wn (3) Dyma enwau’r rhai anfonodd atebion cywir: David T. Hughes, Cyffordd Llandudno; Bryn a 13 Heb raff yn un pen mae yn wastraff llwyr Lowri Evans, Llanllechid; Gwenda Roberts, Gwen Evans, Gaynor Elis-Williams, Bethesda; (4) Rhosmeirch; Dilys A. Pritchard-Jones, Llongyfarchiadau i chi oll. 14 Eofn a mentrus (4) Margaret Williams, Abererch; Elizabeth Ond yr enw cyntaf o’r celwrn sy’n derbyn y 15 Cryman oedd yn ei daflu ar nofel fawr Buckley, Rosemary Williams, Dulcie Roberts, clod a’r wobr, sef John a Meirwen Hughes, 1953 (6) Sian Beidas, Tregarth; Gill King, Mynydd Cwellyn, 4 Heol Elwy, Abergele, Sir Conwy. 16 Edrych a sylwi’n ofalus (6) Llandygai; John a Meirwen Hughes, Dilys LL22 7US. Da iawn chi. 17 Trem all weld fod nam ar y garreg Wyn Griffith, Abergele; Gwyneth Jones, Atebion erbyn 7fed Rhagfyr, 2019 fan werthfawr (6) Glasinfryn; Emrys Griffiths, Rhosgadfan; bellaf i ‘Croesair Tachwedd’, Bron Eryri, 12 18 Ansawdd a geir yn aml ar ôl swm (idiom) Doris Shaw, Bangor; John Huw Evans a Rhian Garneddwen, Bethesda, Gwynedd LL57 3PD. (6) 19 I’w cadw mewn theatr i fod yn siwr o le (5) 20 e.e.’Hywel a Blodwen’ (5) Atebion erbyn 7 Rhagfyr i ‘Croesair Tachwedd’ Bron Eryri, 12 Garneddwen, Bethesda LL57 3PD ATEBION CROESAIR HYDREF 2019 AR DRAWS 1 Cyllideb, 5 Estyn, 8 Mwyar, 9 Einioes, 10 Dirybudd, 11 Sillaf, 12 Traed y Enw Meirw, 16 Tebyg, 18 Jam Oren, 20 Dolefus, 21 Y Rhwyd, 22 Owain, 23 Ffroenau I LAWR 1 Cymodi, 2 Llwybr, 3 Dŵr y Bae, Cyfeiriad 4 Breuddwyd Joseff, 5 Ernes, 6 Troellwr, 7 Nesaf, 13 Rubella, 14 Esmwytho, 15 Unedau, 16 Tudno, 17 Gofyn, 19 Rowen

Dau ohonoch wedi gwneud yr un camgymeriad y tro hwn, sef cynnig ‘Croen y Meirw’ (12 Ar Draws) yn lle’r ateb cywir ‘Traed y Meirw’ fel yn y dywediad ‘gwynt traed y meirw’ am wynt y dwyrain. Hefyd cafwyd ‘Gwron’ yn lle ‘Gofyn’ (17 i 24 Llais Ogwan | Tachwedd | 2019

YSGOL LLANLLECHID

Gwellhad Buan mewn gweithdai i ddangos rhai Cynhaliwyd diwrnod o hwyl o arferion da Ysgol Llanllechid i i godi arian tuag at gronfa 150 o fyfyrwyr o Brifysgol Bangor. Ms Lliwen. Cafwyd diwrnod Cafwyd amser gwerth chweil, byrlymus, a chafodd y disgyblion a braf cael cyd-weithio a chyd ddangos eu talentau i ni yn ein rannu arferion da ein hysgol hefo sioe Talent Llechid. Dymunwn athrawon y dyfodol. Diolch i Ms adferiad iechyd llwyr a buan i Ms Gwenlli Haf ac i Mrs Tegid am eu Lliwen, a dymunwn yn dda iawn cymorth parod, ac i’n disgyblion iddi gyda’r triniaethau sy’n ei Blwyddyn 6 am eu hymddygiad hwynebu. Llawer iawn o ddiolch boneddigaidd, eu brwdfrydedd i chi rieni am eich cymorth a’ch a’u haeddfedrwydd. Diolch hefyd cefnogaeth i sicrhau diwrnod i Gwawr Maelor o Brifysgol arbennig iawn, a braf oedd gweld Bangor am y gwahoddiad. Ms Lliwen yn mentro atom yn y prynhawn i ymuno yn yr hwyl! Cyfarfod Diolchgarwch Capel Yn yr un modd, anfonwn ein Carmel cofion at Ms Thelma, sydd ar Braf iawn oedd cael mynd i hyn o bryd yn gwella yn dilyn Gapel Carmel i’r Gwasanaeth gwaeledd. Mae pawb yn cofio Diolchgarwch i siarad hefo’r atoch ac yn dymuno’n dda i chi plant, a diolch unwaith eto Ms Thelma. Edrychwn ymlaen i Mrs Helen Williams am ei i’ch gweld yn ôl yma hefo ni yn gwaith di-flino yn arwain y fuan. cyfan gydag athrawon eraill Croesawn Ms Leanne yn ôl yma yr Ysgol Sul. Roedd Capel atom, ac rydym i gyd yn falch o’i Carmel yn werth ei weld, wedi gweld! Clamp o ddiolch i Anti ei addurno’n chwaethus ar gyfer Yasus Wendy am sefyll yn yr adwy, ac y Diolchgarwch. Da iawn chi Braint oedd croesawu y bardd Yasus Afari o Jamaica atom i Ysgol am yr holl gymorth yn ystod yr blantos am fynd i’r Ysgol Sul! Llanllechid – a’i neges oedd: Un Byd, Un cariad, Un Ddynoliaeth. wythnosau diwethaf yma. Cawsom amser difyr yn ei gwmni yn canu, dawnsio ac yn dysgu Ein Perllan am Jamaica, ynghyd â dysgu am bwysigrwydd cyfeillgarwch a’n Dymuniad da Mae blynyddoedd wedi mynd cyd ymwneud â’n gilydd fel brodyr a chwiorydd ar draws y byd, Pob dymuniad da i Zoe, sy’n heibio ers i Mrs Bethan Jones gan ddathlu ein gwahaniaethau, a dysgu oddi wrth ein gilydd. ein gadael am gyfnod i fynd a’r disgyblion blannu ein coed Braint hefyd oedd cael cyfansoddi cerddi am y byd a’r betws o dan ar absenoldeb mamolaeth. afalau, ac erbyn hyn maent yn ein thema Ysgol Eco. Dymuniadau da i ti Zoe. Bydd dwyn ffrwyth – llond bwcedi i yn chwith heb weld dy wên pob ddweud y gwir! Bu’r disgyblion dydd! yn brysur yn eu hel ac yn gwneud pentyrrau o gacennau afal blasus! Sialens Ddarllen yr Haf sef: Dei Llew Jones. Ar ôl cael cinio yn yr Siarter Iaith Durrell, Taliesin Lewis-Williams, awyr agored, aethom draw i Oriel Fel rhan o waith y Siarter Iaith, Sialens Ddarllen yr Haf Grace Owen, Bobi Jac, Catrin Môn yn Llangefni, lle cawsom aeth ein disgyblion Blwyddyn Llongyfarchiadau calonogol i’r Jones, Ela Grace Evans, Erin weithdy arbennig. Cawsom 6 draw i Lanllyn, i gymryd rhan disgyblion a fu’n llwyddiannus yn Jones, Mia Griffiths, Ioan Tetlow, ein haddysgu sut i edrych yn Harri Hinchliffe, Dylan Billington, fanwl ar wahanol ddarnau o Catrin Sian a Mila Owen. gelfyddyd, gan ganolbwyntio ar liw, siâp a chynnwys cefndiroedd Taith i Ynys Môn y darluniau. Mae’n anhygoel Aeth dosbarth Blwyddyn 3, sef sylweddoli faint o fanylion dosbarth Mrs Marian Jones, diddorol sy’n digwydd yng draw i Sir Fôn yn ddiweddar nghefndir pob un o’r lluniau! i gael gwneud gweithgaredd Diwrnod gwerth chweil! map ym Mhlas Newydd. Gan eu bod yn canolbwyntio ar Cwpan y Byd goedwigoedd, roedd yn brofiad Wrth i ni gyd chwysu chwartiau bendigedig cael dilyn y llwybrau yn cefnogi ein gwlad, cafodd hyfryd drwy’r coed, a gweld Mr David Alsop, tad Elsi a Beti, nifer fawr o wiwerod cochion y cyfle i fynd i Japan i wylio’r yn sboncio yma a thraw ar hyd gemau! A chwarae teg iddo, aeth y canghennau uchel. Roedd â chrys Ysgol Llanllechid hefo fo, lliwiau’r dail yn fendigedig, ac ac mae’r lluniau’n werth eu gweld. roedd y cyfan yn atgoffa’r plant Enghraifft arall o Addysg Byd o gerdd ‘Dawns y Dail’ gan T. Eang! Diolch Mr Alsop! Disgyblion a Myfyrwyr yn Gymysg Oll Ynghyd