Spanning 11/2011 • Alles Draait Om Energie
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ALLES DRAAIT OM ENERGIE UITGAVE VAN HET WETENSCHAPPELIJK BUREAU VAN DE SP Verschijnt 11 keer per jaar, jaargang 13, nummer 11, december 2011 ALLES DRaaIT OM INHOUD 3 TWEE haNDEN OP ÉÉN BUIK ENERGIE 10 ‘LaTEN WE ONS RICHTEN OP DE ZAKEN DIE ECHT EEN VERSCHIL Sinds Einstein weten we dat energie keuzes moet maken; de technieken MAKEn’ aan de basis ligt van alle dingen. zijn bekend maar hebben alle hun 10 Zonder energie zijn er geen grondstof- voor- en nadelen. ALLEEN EEN STERKE SAMENLEVING fen, is er geen arbeid en zijn er geen De politiek heeft de afgelopen jaren KAN DE CRISIS OVERWINNEN eindproducten. Energie is de kern van op het gebied van energie wel degelijk 12 alles in de wereld om ons heen. Voor keuzes gemaakt, zoals bij de verkoop VAN ‘OPMaaKENERGIE’ NaaR de productie van elk goed dat in de van energiebedrijven aan private DuuRZAME ENERGIE winkel ligt, is energie nodig. ondernemingen. Tiny Kox, voorzitter 15 van de SP-fractie in de Eerste Kamer HOE NEDERLAND ZIJN Vrijwel alle door mensen gebruikte laat in zijn bijdrage zien dat door deze ENERGIEBEDRIJVEN IN DE energie is op een of andere manier keuze de samenleving haar greep op UITVERKOOP DEED afkomstig van de zon. Zonlicht is door de energievoorziening is kwijt geraakt 18 een proces van fotosynthese omgezet en de consument er niets mee is PLAN VOOR EEN DuuRZAME EN in suikers waardoor planten kunnen opgeschoten. De progressieve SOLIDAIRE EcONOMIE IN NEDERLAND groeien. Die planten zijn dood gegaan denktank DSE publiceerde onlangs 20 en tijdens het vergaan zijn hun zijn Plan voor een Duurzame en ENERGIEBELEID EN GEOPOLITIEK fossielen veranderd in veen, bruinkool, Solidaire Economie in Nederland, 23 steenkool, aardolie en gas. Twee Bernard Gerards schreef er een NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN eeuwen na het begin van de Industri- recensie over. GRIEKENLAND EN DE EUROZONE ele Revolutie dringt het besef door dat Omdat energie van levensbelang is 26 de verbranding van die oude planten- voor alle samenlevingen en de HET RIJKE ROOIE LEVEN 74 resten mogelijk gevolgen heeft voor de bronnen niet onuitputtelijk zijn speelt 28 atmosfeer en het klimaat. Ook raken de jacht naar bronnen en vindplaatsen OPINIE: REMI POPPE de voorraden van deze ‘fossiele een grote rol in de verhouding tussen brandstoffen’ een keer op; wat in staten. De verwevenheid tussen staten miljoenen jaren is gevormd jagen we en de grote multinationale COLOFON er in een hoog tempo doorheen. Of ondernemingen zoals Shell kunnen Spanning wordt uitgegeven door het dat punt nu nabij is of nog enkele die landen op de rand van oorlog Wetenschappelijk Bureau van de SP honderden jaren duurt, is niet van drijven. Karel Koster betoogt dat de Een abonnement kost 12 euro per jaar voor belang; de voorraad is eindig. We keuze voor fossiele brandstoffen de SP-leden en 25 euro voor niet-leden. De moeten dus op zoek naar alternatieven wereld kwetsbaar maakt voor oorlogen. betaling gaat per incasso. voor fossiele brandstoffen om de De onafhankelijke socialistische Abonnementenadministratie toekomstige generaties van energie te denker Vangelis Chorafas die we in Vijverhofstraat 65 voorzien; energie die ze nodig zullen Spanning van september j.l. 3032 SC Rotterdam hebben om te leven. interviewden, becommentarieert in T (010) 243 55 40 een artikel de laatste ontwikkelingen F (010) 243 55 67 Paulus Jansen, woordvoerder energie in Griekenland en de eurozone. Het E [email protected] en klimaat voor de SP in de Tweede Rijke Rooie Leven laat deze keer zien Redactieadres Kamer legt in deze Spanning uit welke dat er ook in de wereld van de heavy Vijverhofstraat 65 argumenten socialisten volgens hem metal bands bestaan die 2032 SC Rotterdam T (010) 243 55 35 moeten aandragen voor hun bijdrage maatschappelijk geëngageerde teksten E [email protected] aan het energie- en klimaatdebat. schrijven. Redactie De Kyoto-doelstelling om de CO 2 Sjaak van der Velden uitstoot terug te dringen is voor veel Arjan Vliegenthart deelnemers aan het debat heilig. Tekstredactie Donald Pols van het Wereld Natuur Daniël de Jongh Fonds (WNF) stelt vast dat het Redactieraad enthousiasme van mensen over die Hans van Heijningen doelstelling afneemt als de discussie Tiny Kox buiten de meerderheid van de Ronald van Raak bevolking omgaat. Evert Wesker, Basisontwerp onderzoeker bij Shell, laat een aantal Thonik en BENG.biz alternatieven voor fossiele Vormgeving brandstoffen de revue passeren. Zijn Antoni Gracia hoofdconclusie is dat de politiek Robert de Klerk Gonnie Sluijs Foto cover 2 SP Archief SPANNING NOVEMBER 2011 ENERGIE EN KLIMaaT TWEE haNDEN OP ÉÉN BUIK Tekst: Paulus Janssen, woordvoerder Energie/klimaat, SP-Tweede Kamerfractie ‘Ieder Nederlands huishouden heeft tien slaven in dienst om zijn stroom op te wekken’, is een mooie uitspraak van de Leidse natuurkundige Jo Hermans, ter illustratie van de enorme revolutie die de mensheid heeft doorgemaakt na de uitvinding van de wind- en watermolen, maar vooral van de stoommachine. Als je door middel van je eigen arbeid elektriciteit zou moeten maken, dan kunnen de meeste mensen in een werkdag iets minder dan 1 kilowattuur (kWh) produceren. Op 1 kilowattuur kun je in de gemiddelde woning net de tv huishouden nodig om in onze totale energiebehoefte te en computer(s) laten draaien. Het gemiddelde huishouden voorzien. Daar komt nog dat deel van de producten bij dat verbruikt ongeveer 3.500 kWh per jaar. Je zou dus tien zelf ook wordt gemaakt uit fossiele grondstoffen: de mensen in dienst moeten hebben die voor je werken, als er plastics. geen elektriciteitscentrales bestonden. Die centrales gebruiken voor het merendeel fossiele brandstoffen. Het En we zijn niet de enigen. De wereldbevolking telt op dit huishoudelijke elektriciteitsverbruik bedraagt slechts moment bijna zeven miljard mensen. De meesten daarvan ongeveer 5 procent van de Nederlandse energieconsump- zijn minder rijk dan de Nederlandse huishoudens, dus ze tie. Daarnaast verwarmen we onze woningen en kantoren kunnen zich een stuk minder ‘slaven’ veroorloven. Maar de met aardgas, een fossiele brandstof. Ook voor onze reizen Chinezen, de Indiërs, de Brazilianen halen hun achter- en het maken van economische producten is energie nodig. stand snel in en willen ook hun stukje van de mondiale In de vergelijking van Hermans1 hebben we 200 slaven per welvaart. Dus stijgt het energieverbruik – het lijkt wel een SPANNING DECEMBER 2011 3 natuurwet – al twee eeuwen met 2 procent per jaar. Slechts het kappen van bossen en de grondstoffenwinning in brede 2 procent? Dat is toch hartstikke weinig? Nou nee: als je zin. De fossiele energiecrisis is een bijzondere verschijnings- jaar in, jaar uit 2 procent groeit, gaat dat in het begin niet vorm van dit algemene probleem2. zo hard. Maar na twee eeuwen wordt de grafiek steeds hellender en nog eens honderd jaar later nog meer. In DuuRZaaM IS NOODZaaK cijfers uitgedrukt is een gebruik van 100 in jaar 1 gegroeid De ontwikkeling van een duurzame energievoorziening is tot 710 in jaar 100. Tot ruim 5.100 in jaar 200 en ruim een urgent vraagstuk met het oog op de energievoorzie- 37.000 in jaar 300. Dat betekent dus dat ons nog een forse ning. Maar het is om nog een reden een urgent probleem. groei van de energiebehoefte te wachten staat, als de Het opstoken van al die fossiele grondstoffen heeft er in ontwikkeling onverminderd doorgaat. twee eeuwen voor gezorgd dat de mens voor het eerst in de historie het klimaat ingrijpend heeft veranderd. Helaas Grafiek 1. Groeicurve na tweehonderd jaar bij een jaarlijkse toename beschikt de auto van het klimaatbeleid op dit moment van 2 procent. alleen nog maar over een gaspedaal, waarmee we de opwarming van de aarde kunnen versnellen. Voor het 6000 inbouwen van een koppeling- en rempedaal zijn al wat voorbereidingen getroffen, maar de aanleg moet nog 5000 beginnen. De Engelse econoom Isaac Stern heeft onder- zocht wat de kosten zijn van de verschillende strategieën voor klimaat-/energiebeleid3. Zijn conclusie: nu beginnen 4000 met een ambitieuze transformatie van onze economie is de goedkoopste aanpak, die ongeveer 0,7 procent van het 3000 bruto binnenlands product extra kost. ‘Goedkoop’ is in dit verband een relatief begrip, want voor Nederland zou het 2000 dan nog steeds om 4 miljard euro per jaar extra gaan. Met een laissez faire-strategie lopen de kosten op tot 12 miljard 1000 euro per jaar. 0 Wat de SP betreft zetten we in op een aanpak waarbij 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 energie- en klimaatbeleid hand in hand gaan, in een Bron: Sjaak van der Velden bredere strategie om onze economie op een sociale manier te verduurzamen. De hoekstenen voor die strategie zijn de GEBRUIK HOGER DAN VOORRaaD volgende. Op dit moment wordt in meer dan 90 procent van de • Een internationale aanpak bevorderen. Veel mondiale energiebehoefte voorzien door het opstoken van transformatiestrategieën zijn goedkoper als je ze in fossiele brandstoffen en hout uit bossen. De rest komt uit breder verband uitvoert. kernenergie en duurzame bronnen, op dit moment vooral • Tegelijkertijd gewoon zelf beginnen. Nederland waterkracht. Doordat we jaarlijks ongeveer de voorraad behoort wereldwijd tot de koplopers voor wat betreft verbruiken die in een miljoen jaar gevormd is, beginnen de energieverbruik per hoofd van de bevolking; onze gemakkelijk – dus goedkoop – winbare voorraden op te economie is zeer kwetsbaar als onze eigen fossiele raken. In sommige regio’s is het einde van de winbare voorraden op zijn. fossiele voorraden al helemaal in zicht. Helaas hoort • Een actieve rol van de overheid is de sleutel voor Nederland daarbij. Als we in het huidige tempo effectief energie- en klimaatbeleid; de belangrijkste doorpompen, is het Nederlandse aardgas over dertig jaar sturingsmogelijkheden zijn wetgeving, financiële op. Zowel Slochteren als de kleinere gasvelden zijn dan prikkels (belastingen/vrijstelling, subsidies) en het leeg. Olie hebben we nu al nauwelijks meer.