Paylaşım 2018/1
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
2018/01 paylasımKartonsan Karton Sanayi ve Ticaret A.Ş. KARA SOKAK EDEBİYATIN SÜFRAJET SABRIN SİNEMANIN ÜNLÜ SANATI DEV MÜZİSYENİ DEDEKTİFLERİ AFİŞLERİ KAĞIT DANTEL Paylaşım Endemik ve nadir türleriyle Yaşam Kültürü Dergisi Kartonsan Karton Sanayi A.Ş. tarafından T.C. yasalarına uygun olarak yayınlanır ve ücretsizdir. Dergide yayımlanan yazı ve görseller izinsiz kullanılamaz. Anadolu'nun Çiçekleri Acılarını tuvale hapseden kadın Yayın Türü Yaygın Süreli Yayın İmtiyaz Sahibi Kartonsan A.Ş. adına Haluk İlber Frida Kahlo Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Atiye Tuğtekin Yönetim Yeri KARTONSAN Karton Sanayi ve Ticaret A.Ş. Prof. Bülent Tarcan Caddesi Pak İş Merkezi No:5 Kat:3 Gayrettepe . İSTANBUL Tel: +90 (212) 273 20 00 Faks: +90 (212) 273 21 70 www.kartonsan.com.tr Baskı & Cilt Sabrın Sanatı ANKA Matbaacılık Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Fevzi Çakmak Mahallesi, 2. Cd. 1119. Sk. No:3, 34220 Esenler . İstanbul Tel: +90 (0212) 565 9033 Faks: +90 (0212) 565 9034 Kağıt www.ankamatbaa.com.tr Danteller İngiltere'de kadına seçme hakkı Yayıncı verilmesinin SYNERGY Bilişim ve İletişim Hizmetleri Ltd. Şti. Parşömenin keşfedildiği 100. yılında Mall of İstanbul Ofiice No:136 topraklar Başakşehir İSTANBUL Tel: +90 (212) 347 40 00 Faks: +90 (212) 347 40 04 www.kurumsalyayin.com Sufrajet Bergama Afişleri Moda ve tarihsel gelişimin izini süren Sinema Müziklerinin Dahi Çocuğu Çanta Müzesi Dany Elfman Paylaşım Yaşam Kültürü Dergisi, %100 geri dönüşümlü kağıt kullanılarak hazırlanmıştır. Kapakta Kartonsan ürünlerinden Lutriplex 350 gr. kağıt kullanılmıştır. Holmes'tan Poirot'ya Paylasim Life Style Magazine is printed on 100% recycled paper. Cover pages printed on Lutriplex 350 gr. paper produced by Kartonsan. Edebiyatın Ünlü Dedektifleri doğa Endemik türler nadir bulunmaları nedeniyle ülke ekonomisi için önemli bir değer oluşturma- nın tüm olumsuzlukları ile karşı karşıya kalıyor- lar. Uzun yıllar devam eden kaçak sökümlerle yurtdışına taşınan bitki soğanları türlerin Anado- lu’daki varlığını tehlikeye atıyor. Türü tehlikeye giren bazı çiçeklerin yetiştirilmesi için üniversi- telerde yapılan çalışmalar hem doğadaki varlık- larının korunması ve sayılarının artırılması hem de ekonomik değerlerinden faydalanılması gibi önemli artılar sağlıyor. Ekonomik değer taşımayan veya endemik ol- mayan türler ise korunmak ve yaygınlaştırılmak için böyle bir şansı da bulamıyorlar. Oysa top- raklarımızdaki her tür canlı, son derece hassas bir dengenin bileşenlerini oluşturuyorlar. Özen- le korunmaları ekolojik denge açısından büyük önem taşıyor. Dünyanın en nadide çiçeklerinden biri olan Ters TersLale’nin Lale göz (Fritillariakamaştıran kırmızı, imperiaris) turuncu ve sarı renkli kadife yaprakları, zarifçe toprağa doğru döner. Doğal olarak sadece Hakkari ve Şemdinli civarında, 1.500-2.500 m. yüksekliklerde yetişen Ters Lale, 60-80 cm. boyundaki sapların üst kısmında dairesel olarak dizilmiş 3-8 adet çan şekilli çiçekten oluşur. İlkbaharın başlarında kar topraktan kalkar kalkmaz çiçek açan Ters Lale, baharın müjdecisi bir çiçektir. Yaz sonlarına doğ- ru toprak üstündeki sararıp kurur, toprak altında- ki soğanları ise yıllarca yaşamaya devam eder. Halk arasında Kerbela Lalesi, Kral Lalesi, Yayla Çanı, Yerebakan Lale gibi isimlerle de anılan Doğu Karadeniz’de, Kaçkar Dağları’nın Anadolu toprakları üzerindeki endemik Ters Lale, sabahları içinden su aktığı için Ağla- yani sadece bu topraklarda yetişen çiçek yan Lale veya Ağlayan Gelin olarak da adlandı- eteklerindekiANADOLU’NUN kayaların arasında, Haziran türlerine dair yapılmış detaylı bir bilimsel rılır. Bir efsane Hz. İsa’nın çarmıha gerilişi sıra- ayında öbekler halinde beyaz çiçekler açan araştırma veya oluşturulmuş bir veri ta- sında boynunu büküşünü anlattığını, bir efsane banı ne yazık ki yok. Anadolu toprakları- ise, Hz. İsa çarmıha gerildiğinde Hz.Meryem’in Akçaçıngırak, Spil dağlarını –15 derece nın botanik zenginliği, Anadolu’ya özgü yere dökülen gözyaşlarından yetiştiğini anlatır. endemik tür sayısının fazlalığına dair söy- Bu nedenle de Hıristiyan alemince kutsal kabul sıcaklıkta bile kıpkırmızı kaplayan Manisa lemler bilimsel bir tabana oturtulamadığı edilen Ters Lale’ler Hakkari ve Van’da kabristan- ÇiÇEKLERiiçin de söylemden öteye gidemiyor. lara hüznün sembolü olarak dikilir. Lalesi, 11 tanesi sadece burada yetişen 1171 Bu konuda yapılan en son çalışmalardan bitkiye ev sahipliği yapan Erciyes’in nazlı Kaçak olarak sökülen soğanları yasadışı yollarla biri, Fatih Orbay’ın 20 yılda yaz kış deme- Avrupa ülkelerine satılan Ters Lale’nin doğal or- süsü Erciyes Papatyası. Anadolu toprakları den Anadolu topraklarını dolaşarak oluş- tamında korunması ve ticari üretiminin yapılması turduğu 15.000 dialık arşivinden seçtiği için Van 100.Yıl Üniversitesi Gevaş Meslek Yük- Antalya Süseni, Anadolu Keteni, Anadolu 307 fotoğrafla süslediği Anadolu’nun sekokulu ile Fırat Üniversitesi Süleyman Demirel Glayölü, Adana Menekşesi, Ağrı Çan Çiçeği, Çiçekleri adlı kitabı. Türkiye’nin florası Meslek Yüksekokulu bünyesinde yapılan çalış- konusunda yapılacak araştırmalara te- malar çok olumlu sonuçlar verdi. Fırat Üniversi- Artvin Zambağı ve daha nicelerinin aralarında mel oluşturacak bir kaynak niteliğindeki tesi Süs Bitkileri ve Seracılık Bölümü çoğaltarak kitaba göre, Türkiye’de 3.022’si endemik lale yetiştirmeleri için köylülere sattıkları so- bulunduğu 3000’den fazla endemik bitki 10.765 çeşit çiçekli bitki ve eğrelti türü ğanlardan, köylüler ise yetiştirdikleri lalelerden bulunuyor. Bu rakamlar da gösteriyor ki, önemli gelir elde ediyor. Ters Lale, sadece süs türüne kucak açıyor. üklemizdeki her üç türden biri endemik, çiçeği olarak parkları süslemekle kalmıyor, koz- yani sadece Anadolu topraklarında yeti- metik ve ilaç sektörlerinde kullanılıyor. "Nazan MERT şiyor. doğa Anadolu’yaÇiğdem özgü pek çok endemik türü Anavatanı,Göl Soğanı Güney Afrika ve Akde- (Crocus)bulunan çiğdem, Crocus familyasından (Leucojumniz Bölgeleri olan aestivum) göl soğanı, Avru- bir çiçek. Abant Çiğdemi, Adana Çiğdemi, pa ve Batı Asya’da geniş alanlarda Alata Çiğdemi, Ankara Çiğdemi, Antalya yetişiyor. Ülkemizde Trakya, Kuzey Çiğdemi, Artvin Çiğdemi, Ilgaz Çiğdemi, Anadolu Bölgesi, Samsun ve Bey- Hakkari Çiğdemi, İstanbul Çiğdemi tür- şehir civarında doğal olarak bulu- lerinin yanı sıra, botanik çalışmalarıyla ün nan ve deniz seviyesi ile 1.100 m kazanan eczacı Prof. Dr. Turhan Baytop’un yükseklikler arasındaki nemli, ba- adını verdiği Baytop Çiğdemi ve eşinin taklık ve sulak alanların yarı gölge adını verdiği Asuman Çiğdemi sadece yerlerinde yetişen Göl Soğanı, içer- Anadolu’da yetişiyor. miş olduğu alkoloidler sayesinde tıpta geniş kullanım alanı buluyor. Soğanlı bir bitki türü olan çiğdem, ilkbahar Özellikle sinir sistemini etkileyen ve sonbahar aylarında çiçek açıyor. Ge- hastalıklara karşı ilaç üretiminde nellikle sarı, beyaz ve mor çiçekleri olan kullanılan Göl Soğanı doğadan çiğdem, Anadolu’da kalkgit, vargit, mah- toplanarak ihraç edilen türlerden murçiçeği gibi adlarla da anılıyor. Pek çok biri. Başta Bulgaristan olmak üze- alanda yaygın olarak yetişen çiğdem, en re yıllık ihracat miktarı 4.000.000 çok yaylalarda geniş alanlara yayılıyor ve adete ulaşan Göl Soğanı, Nisan Anadolu’da pek çok yayla, yaylaya çıkma ayında çiçek açıyor ve bir ay ka- ve yayladan inme zamanını da belirleyen dar çiçekli kalıyor. Çan şeklindeki bu narin çiçeğin adıyla anılıyor. çiçeklerinin sayısı genellikle bir ile beş arasında değişen Göl Soğanı çiçekleri sapları ile toplanarak, çi- çekçi dükkanlarında da satılıyor. Safran Hipokrat reçetelerinde bile yer alan dün- Hem süs bitkisi hem de tıbbi ham- (Crocusyanın en eski sativus) ve en değerli baharatların- madde olarak ekonomik önem dan biri safranın 8.000’e yakın türü bulu- taşıyan Göl Soğanı’nın doğal po- nuyor. Soğanlı bir bitki olan safranın en pulasyonlarının korunması için değerli kısmı, eflatun yapraklı çiçeklerinin doğadan sökümünün tamamen orta kısmında yer alan kırmızı renkli dişi önüne geçilmesi gerekiyor. Bunun organın tepesi. Bu kısımdan elde edilen yolu da sadece yasal önlemler ve safran, insanoğlu tarafından binlerce yıldır kısıtlamalardan değil, sürdürülebi- sağlık ve kozmetik alanlarında kullanılıyor. lir üretiminin sağlanmasından ge- Boyu 20-30 cm.ye ulaşan şerit yapraklı çiyor. safran çiçeklerinin 80.000 tanesinden 1 kg. safran elde edilebiliyor. Safran, kendi ağır- lığının 10.000 katı suyu sarı renge boyuyor. Ortaçağda kadınların saçlarını boyamak için kullandığı safran, günümüzde tekstil HalkGölbaşı arasında Sevgi yanar Çiçeği döner, gelin sektörü için önemli bir boya hammaddesi. (Centaureadüğmesi, türbe, tchihatcheffii) kırmızı peygam- ber çiçeği gibi adlarla da bilinen Anavatanının neresi olduğu hakkında kesin Sevgi Çiçeği dünyada yalnızca bir bilgi olmamakla beraber, Anadolu’ya Ankara’nın Gölbaşı ilçesi Hacı Ha- ve oradan da Avrupa’ya Arap tüccarlar san Köyü yakınında yetişiyor. Pa- tarafından taşındığı düşünülüyor. Safran, patyagiller familyasından olan çi- daha uzun tepeciklere sahip olması için çek, tarım ilaçları nedeniyle nesli yüzlerce yıldır uygulanan aşılamalar ne- tükenme tehlikesiyle karşı karşıya deniyle kısır bir bitki, doğada kendi başına olan türler arasında ve Bern Söz- yetişmiyor. Üretimi toprak altındaki soğan- leşmesi kapsamında koruma altı- larının bölünüp ayrılarak tekrar dikilme- na alınmış. İlk kez 1848 yılında Rus siyle yapılıyor. Günümüzde Safranbolu’da bilim insanı Pierre de Tchihatcheff Davutobası köyünde yetiştirilmeye devam tarafından Afyonkarahisar yakının- eden safran, tarih boyunca sahip olduğu daki Mehmetköy’de bulunan çiçe- değerini koruyor ve neredeyse altın