Fluktuacji Promieniowania Tła Opia Radiowa • * Arodowe Konferencje
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
tom LXXVI wrzesień—październik fluktuacji promieniowania tła opia radiowa • ■ * arodowe konferencje astronomiczne February 2004 13h20m 13h10m 13h00m 12h50m RA [hours] Podwójny układ złożony z pulsara PSR B-1258-63 i nie- +-> bieskiego masywnego olbrzyma SS2883 okazał się na- TO Teleskop kosmiczny Chandra zaobserwował liczne błyski promie- J^>turalnym akceleratorem cząstek, który podnosi energię £ niowania X wokół Saturna. Tu widzimy je nałożone na obraz w świet- N zwykłych fotonów do najwyższych możliwych poziomów 3 le widzialnym. Błyski te powstają, gdy słoneczne promieniowanie X ^ energii. Za każdym razem, gdy na skutek wzajemnego rg uderza w cząstki lodu pierścienia tej planety i jego otoczenia i jest q obiegu tych ciał promieniowanie pulsara przechodzi przez (/) załamywane w kierunku Ziemi. Astronomowie nie wiedzą jeszcze, +2 dysk materii wyrzuconej z szybko ratującego olbrzyma, ■— jak one powstają. Jedna z hipotez mówi, że to mikrometeoryty spa- Ui jego silne pole magnetyczne oddziałuje z materią dysku w dające na Saturna (wspomagane nieregularnym docieraniem sło- JłJ i podnosi energię fotonów, normalnie z widzialnego za- necznego promieniowania X) powodują nagle wyparowanie okru- ^ kresu widma do superenergetycznych poziomów energii J3 chó w lodu promieniowania gamma. Część tego promieniowania rtł oddziałuje z ziemską atmosferą i dlatego możemy je ob- .22 ASTROPHYSICAL SOURCES OF ^ HIGH ENERGY PARTICLES > i serwować z powierzchni Ziemi.Odkrycie to zostało świe- </) AND RADIATION £ żo (2005 r.) dokonane przy pomocy 12,5 m systemu od- 2 biorczego promieniowania wysokich energii HESS (który 3 wykorzystuje efekt Czerenkowa). Obiekt znajduje się ■{fl w gwiazdozbiorze Krzyż Południa w odległości 50001. św. Z od nas. Źródło: Universe Today, 22.06.2005 SCIENTIFIC OaCAfg 2INO CONUVMTTECi Na schodach budynku Instytutu Fizyki UMK w Toruniu pamiątkowe zdjęcie uczestników międzynarodowej konferencji poświęconej cząstkom i promieniowaniu wysokich energii. Fot. Zbigniew Głuchowicz Szanowni i Drodzy Czytelnicy, Powszechnie uważa się letni okres wakacyjny za sezon ogórkowy. W tym okresie nawet plony ogórków są ważnym wydarzeniem, o którym głośno w mediach. Ale nam, astronomom, przydarzyły się w tym zwykle wolnym od wielkich wydarzeń okresie rzeczy ważne i mające duże znaczenie. Wahadłowce powróciły do kosmicznej służby — prom Discovery zawiózł załogę i zaopatrzenie fot. A. Dauksza-Wiśni na Międzynarodową Stację Kosmiczną, sonda Deep Impact zbliżyła się do komety Tempel 1 i trafiła ją pociskiem, który utworzył w jądrze komety znacznych rozmiarów krater i odsłonił w ten sposób wewnętrzne warstwy jądra komety. Polak, Maciej Konacki z Torunia, posługując się 10-m teleskopem na Hawajach, odkrył planetę w potrójnym układzie gwiazd. Choć poszukiwania były świadome, odkrycie było zaskakujące i brzemienne w skutki. Otwiera bowiem na nowo istotny problem kosmogoniczny —jak powstają planety? Obecne teorie nie dopuszczają istnienia planety w tak ciasnym układzie gwiazdowym, którego zewnętrzne wymiary są mniejsze od odległości Saturna od Słońca. Inny astronom kalifornijski, Mike Brown, odkrył najodleglejszy, większy od Plutona, obiekt naszego Systemu Słonecznego, który określił jako dziesiątą planetę. Obiekt ten nazwany 2003 UB313 jest tak odległy od Słońca, że z jego powierzchni nasze Słońce potrafilibyśmy całkowicie zasłonić łebkiem od szpilki. 0 tych dwóch ostatnich wydarzeniach piszemy szerzej na stronach tego zeszytu, do wcześniej wspomnianych wrócimy w następnych. Istotnym wydarzeniem tegorocznego lata były też międzynarodowe konferencje astronomiczne, które odbywały się w Toruniu i Gdańsku oraz europejski kongres astronomiczny, który odbył się w Liege w Belgii. Na naszych stronach przybliżamy Czytelnikom problematykę tych konferencji oraz innych spotkań, które odbyły się w Polsce. Krótko po tym, jak ten zeszyt dotrze do rąk PT Czytelników, odbędzie się we Wrocławiu naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Astronomicznego. Publikujemy program Zjazdu i zachęcamy wszystkich zainteresowanych do uczestnictwa w nim. Niniejszy zeszyt otwieramy artykułem Bartka Lwa, doktoranta w Centrum Astronomii w Toruniu, aktualnie pracującego nad doktoratem z kosmologii w Japonii, na temat Kosmologii fluktuacji promieniowania tła Autor odsłania nam trochę tajemnic dotyczących sposobu postępowania 1 wyciągania wniosków z danych, które dotyczą pierwszych chwil istnienia naszego Wszechświata. Drugim istotnym artykułem w tym zeszycie jest opowieść Leszka Błaszkiewicza, adiunkta Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, o spektroskopii radiowej. Niejako przy okazji Autor ten wyjaśnia nam dość szczegółowo zasady działania radioteleskopu i metody wychwytywania z odbieranych szumów informacji naukowych, jakie one zawierają. Za bardzo ważny uważam też artykuł Panów Vladimira Śtefla z Brna i Juliusza Domańskiego z Torunia na temat Wszechświat na różnych długościach fal w naszym dziale „Astronomia w szkole”. Niestety musimy pisać o rozstaniach z ludźmi zasłużonymi dla środowiska astronomicznego. W tym zeszycie wspominamy Jana Kwaśniewicza z Krakowa i Jana Palta z Chorzowa. Obaj zapracowali na to, byśmy zachowali ich we wdzięcznej pamięci. Jak zwykle treść tego zeszytu dopełniają porady obserwacyjne w postaci Galerii galaktyk, listy ciekawych obiektów w gwiazdozbiorach Liska, Lutni i Łabędzia oraz Kalendarzyka astronomicznego. Zainteresowanych meteory tyką odsyłamy do bardzo dobrej książki Materia kosmiczna na Ziemi — jej źródła i ewolucja. Jej Autorami są Bogusława i Hieronim Humikowie z Obserwatorium Poznańskiego, a wydawcą Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Życzę Państwu przyjemnej lektury. Pozostaję z szacunkiem i ukłonami Toruń, w sierpniu 2005 r. 5/2005 U R A N IA - Po s t ę p y a s t r o n o m ii 193 czytelnicy piszą... UROKI WIEJSKIEGO Co więcej, o północy (także PODZIWIANIA NIEBA czasu letniego) — z czwartku Tu może być reklama Twojej Firmy! 19 maja 2005 r. (czwartek) na piątek nastąpiło bardzo blis podziwiałem — bowiem trudno kie złączenie Księżyca z Jowi Nasz cennik jest następujący: powiedzieć, że obserwowałem szem i był to naprawdę prze cała strona kolorowa: 1000,00 zł — wieczorne niebo w podkra piękny widok. kowskiej miejscowości Łuczy- Podobna sytuacja powtó cała strona czarno-biała: 400,00 zł ce, na byłych włościach Unru- rzyła się w wieczór pierwsze Przy mniejszych formatach dla stron czarno-białych: gów. go dnia ostatniego miesiąca Łuczyce zostały założone wiosny astronomicznej (czyli 1/2 s.: 300,00 zł przez króla Kazimierza Wielkie w sobotę 21 maja), przy czym 1/4 s.: 200,00 zł go jako podstołeczna osada Księżyc, bliski już pełni, prze 1/8 s.: 100,00 zł —- ten rozmiar traktujemy jako służebna wytwarzająca łuki dla sunął się dalej na wschód od najmniejszy „moduł”, Podobnie jest ze stroną kolo- potrzeb uzbrojenia. Jowisza i znalazł się w sąsiedz rową. W XIX i w pierwszej poło twie Kłosu Panny. wie XX w. posiadłość należała Dodać należy, iż położony Istnieje możliwość negocjowania warunków. do rodziny Unrugów. Jednym kilkanaście kilometrów na po Zapraszamy na nasze łamy! z nich był słynny z obrony Helu łudnie od Łuczyc Kraków, prze we wrześniu 1939 r. kontradmi słonięty pasmem wzgórz i la rał Józef Michał Unrug, który po sem, nie utrudniał podziwiania II wojnie światowej osiadł w pogodnego, wieczornego i noc Wielkiej Brytanii. Po wojnie nego nieba. Od czasu do cza Ogólnopolski konkurs majątek rozparcelowano, dwór su przelatywały tylko... samo na fotografię astronomiczną upaństwowiono, po czym po loty, lądując w niezbyt odleg padł on w kompletną i nieod łych Balicach (również przesło Odkrywanie i Wyobraźnia wracalną ruinę... niętych wzgórzami). Rzeczonego wieczoru ma T. Z. Dworak Organizatorem konkursu jest Olsztyńskie jowego, kiedy Słońce już za Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne. szło, dostrzegłem niebawem Konkurs jest adresowany do wszystkich miłośników nad północno-zachodnim wid Szanowna Redakcjo! astronomii i fotografii bez względu na wiek, nokręgiem — i to pomimo pew Dzięki kilku ogłoszeniom, wykształcenie czy zawód. nego zmętnienia atmosfery — które ukazały się na łamach Celem konkursu jest: bardzo jasną Wenus. Obser waszego pisma, oraz uprzej — rozwijanie naturalnej fascynacji Wszechświatem, wowałem ją chociaż niekiedy mości Prezesa Zarządu Głów jego różnorodnością i pięknem; przejawiał się wpływ ekstynk nego Polskiego Towarzystwa — kształcenie umiejętności obserwacji zjawisk cji, aż do samego horyzontu, za Miłośników Astronomii udało astronomicznych, ich dokumentowania i opisu. którym znikła o 2128 czasu let mi się niemalże skompletować niego. To oczywiste, iż w mie wszystkie egzemplarze „Ura Warunki konkursu ście taka obserwacja jest nie nii”. — Zgłoszone do konkursu prace powinny w możliwie możliwa — bądź z powodu Niestety, do pełni szczęścia pełny sposób przedstawiać piękno zjawiska świateł ulicznych, jak również brakuje mi kilku przedwojen astronomicznego. ze względu na dość silne za nych roczników i zwracam się — Prace mogą być wykonane dowolną techniką — pylenie atmosfery. do Was jako „ostatniej deski przy użyciu aparatu tradycyjnego lub cyfrowego. Nim Gwiazda Wieczorna ratunku” o zamieszczenie krót — Fotografie powinny być opatrzone podpisem zaszła, na niebie dawno już kiego ogłoszenia: i krótkim opisem prezentowanego zjawiska oraz widniał Księżyc, pojawił się jas wymagane jest podanie następujących informacji: data ny Jowisz w Pannie, wreszcie Poszukuję pilnie komplet wykonania fotografii, rodzaj użytego aparatu i parametry Saturn w Bliźniętach. Stały się nych roczników Uranii