HERBARZ POLSKI

i J Ąj ani ®a®aE?i8 • / za§lużonycli w Police ludzi

wszystkich stanówli czasów;

UŁOŻONY PORZĄDKIEM ALFABETYCZNYM NA'/ PCp^A W IE HEfl ARZA NIESIECKIEGO I MANUSKK)

Kości gpruchniałe powstańcie z mogiły, Przywdaiejeie ducha i ciało i siły.

Woronicz. psaM cr OzsloisM

LWÓW. Drtrtnem Jxornefa Jftffera. 1855. ' r “ «i .0*3'jTiI>4 //■ ri •. Przedmowa.

Herbarz Niesieckiego jesl dzieło tak dla drogości (stare wydanie ko­ sztuje bowiem do 100 złr., a nowe Bobrowicza 70 złr.}, jak dla rzadkości swej przystępne małej tylko części czytającej Publiczności— i dlatego po­ stanowiłem obdarzyć nim Czytelników „Przyjaciela domowego^ w kształcie dodatku kolejno cały Herbarz w sobie zawierającego — skracając z jednej strony tekst Niesieckiego robieniem z niego treściwych wyciągów, a i dru­ giej wyjaśniając i rozprzestrzeniając go dołączaniem różnych wiadomości według rękopisu obecnie w mem posiadaniu będącego i według źródeł - dziejowych lub nakoniec według podań familijnych, udzielanych ini przez łaskawych Czytelników. Ten udział okazany memu przedsięwzięciu, jak z jednej strony stał się dla mnie zachętą do największego o Jle być może uzupełnienia lego dzieła, tak i drugiej strony jest dowodem, że Herbarz Niesieckiego znajduje u na­ szej czytającej Publiczności należyte ocenienie — że jcdncm słowem ta Pu­ bliczność pojmuje go nie jako prosty spis imienny szlachty, ale jako dziejo­ wą księgę cnót narodowych, jako dziejową księgę opowiadającą świetne czyny mężów jaśniejących zaletami rycerskiemi i obywatelskiemi— bo wia­ domo powszechnie, że, jeżeli gdzie, tedy osobliwje w Polsce szlachectwo było uwieńczeniem czynów istotnie szlachetnych. Ten sposób pojmowania i udział w skulek lego memu przedsięwzięciu okazywany, dają mi nadzieję i dalszej pomocy łaskawych Czytelników do zupełnego ukończenia mego przedsięwzięcia — a oraz nadzieję uznania mej do tego pobudki — to jest dalekiej od wszelkiego poszukiwania zysku, szcze­ rej i prawdziwej chęci przyniesienia Czytelnikom „Przyjaciela domowego1* daru istotnie pożylecznego.

A Ii .1* iC $ A flS iiji! Ii Lwów. dnia 31. Grudnia 1855. 02101*0 W $ Ii j[

Hipolit Stupiłick!.

Imionospis w powszechności zasłużonych w Polsce ludzi wszystkich stanów i czasów, ułożony porządkiem alfabetycznym na'podstawie herbarza Niesie c- kiego i manuskryptu, zebranego z różnych autorów.

A 13 ID A H gird, Gambarzewski, Gembarzewski, Górski, Hro/nyka, Kaczycki, Kajmir, Koplewski, Kru­ Klejnotem her­ szewski, Krzywiński, Lasicki, Machowski, bu A bd aD k pie­ Puczniewski, Raduński, Rażek, Regowski, czętują się: An- Słomka, Starosiedliski, Starosielski, Telszew- kwicz, Bardziń­ ski, Toczyński, Trzebiński, Ustarbowski, Wa- ski, Beszewski, rakowski, Ważyński, Wielobyski, Wołyński, Białobrzeski,Bia- Wojczyński, Wykowski. łoskórski, Bieliń­ 0 każdym w szczególności mówić się ski, Bogucki, Bo­ będzie w miejscu, które oznaczy porządek rowski, Borzy­ alfabetyczny. kowski, Borzy- Opisanie tegoż lierbu. miński,Bram, Bu­ czacki , Budzi- Według Paprockiego znajdują się białe szewski, Bystrze- traktury w polu czerwonem, według innych jowski, Chojeń- litera M przewrócona do góry, którą Kro­ Czarkowski, Cze- mer za literę W uważa — Polakom i wszyst­ latycki, Dąbrowski, Dłuto, Dunikowski, Ga- kim Słowianom zwyczajną, nad hełmem zaś stold, Haraburda, Jazłowiecki, Jugoszewski, korona, a nad tą podobna litera. — Począ­ Kiełczowski, Klonowski, Kołaczkowski, Ko­ tek tego herbu wyprowadzają autorowie je­ narski, Kosowski, Kowalski, Koziotulski, Ko­ szcze od czasów Gracha, albo Krakusa, mo­ zubski, Krobanowski, Kunicki, Leszczyński, narchy niegdy polskiego, a to z tej okazyi: Lewikowski, Lidźbiński, Magnuski, Mal­ na górze Wawel, gdzie teraz zamek stoi Kra-■ czewski, Milechowski, Mikołajewski, Miłkow- kowski, pokazywał się od strony Wisły smok ski, Młynkowski, Obornicki, Oborski, Pęko- jadowity, który nietylko powietrze tchem swo­ sławski, Piotraszewski, Przeborowski, Prze- im zatruwał, ale też wypadając z legowiska zwicki, Psarski, Radzanowski, Rajmir, Rogow­ swego, ludzi i bydlęta pożerał. Skuba nieja­ ski, Rogoziński, Roguski, Rudzki, Skarbek, ki, prostego gminu człowiek, wzruszony cięż­ Skoraszewski, Skuba, Słomowski, Starski, ką stratą sąsiadów swoich, przedsięwziął ową Suchodolski, Swoszowski, Szczyjeński, Iwo- bestyę zgładzić, i użył ku temu następują­ rzyański, Warszycki, Ważeński, Wojenkow- cego fortelu. Wypchał skórę cielęcą świeżo v ski, Wojewódzki, Wołczek, Wychowski. odartą, smołą, siarką i żagwią zapaloną, i Oprócz tu wymienionych dodają pó­ podrzucił takewą u progu jaskini, gdzie się źniejsi heraldycy (Kuropatnicki i Wielondek) ów potwór ukrywał. Wyszedłszy tenże po­ jeszcze następujące familie: . rankiem na zwykłe obławy, napada owe Bejnart, Boleński, Borzymski, Czahorski, zgrabnie ukształcone ciele, i połknął je z Dowgiało, Dowgiałowicz, Dworakowski, Ey- chciwością, tym czasem zapalona od ukrytego M l 2 Ab, A b. ognia tłusta materya, pali wnętrzności po- do Rzymu wysłany, zdołał wyprosić u Grze­ tworu, a luboć pijąc wodę z pobliskiej Wisty, gorza VII. papieża zniesienie włożonego na wszolakoż wkrótce zdechł na pół rozsadzony. królestwo interdyktu, poczem też na biskupa Kzakus tedy w nagrodę tego pomysłu, nadałte- poświęcony, powrócił do osieroconej dyece- muż Skubie literę W, pierwszą od słowa Wąż, zyi po męczeriiku ś. Stanisławie. Za jego to czyli od góry Wawel, jako znak herbowy. B.f.30. radą Judyta, małżonka Władysława Herma­ — X. Parisyusz Soc. J. podaje znowu do­ na, będąca w niepłodności, udała się do gro­ mysł o początku tego herbu. W onczas, gdy bu ś. Idziego, a powiwszy syna Bolesława Rzymianie szerząc swe zabory aż do pogra­ Krzywoustego, w odwdzięczeniu się za to, sta­ nicza krain sarmackich, rozstawili swo woj­ rała się o to u męża, iż otrzymane od nie­ ska po leżach zimowych, wysłali Polacy dla go hrabstwo Kroppeńskie dała jako fundusz strzeżenia swych granic liczne wojska; na kościół Krakowski. On też w lat 16 po w tern był i niejaki Skubów, dowódzca śmierci ś. Stanisława ciało jego ze Skałki oddziału, który swą chorągiew naznaczył li­ na zamek przeniósł, grób z ciosu zbudował terą W, jako że ta litera jest początkową i blachą złotą ozdobił. — Po 18 lat prac głoską Wisły; stawiał on mężny opór Rzy­ gorliwych swego pasterstwa, zakończył życie mianom, zwyciężał ich w wielu utarczkach, r. 1101, naśladując wzniosłymi czyny świą­ zaco w zasługach tę sarnę literę W jako go­ tobliwego poprzednika swego. Dług. 4. i inni. dło otrzymał herbowe. Skarbimierz, wojewoda Krakowski i — Długosz przytacza znowu, że ten klej­ hetman za panowania Bolesława Krzywouste­ not odzierzył Skuba, dzielny mąż z natury go. Roku 1106 będąc wysłanym na zbunto­ za to, że w oczach pana swego pokonał sil­ wane Pomorze, zdobył zamek Bytomski, i nego jakiegoś harcownika z Alemanii. nieprzyjaciół zupełnie zwyciężył. Po tej kam­ Herb ten zwał się początkowo od przod­ panii zgromił z Krzywoustym li tylko w sto ka swego Skuba, zaś r. l l 09 zaszła w nim koni 3000 Pomorzan zdradziecko nań napa­ odmiana przez następujące zdarzenie; Bole­ dających, przyczem ciężko raniony, prawe sław Krzywousty wysłał Jana z Góry do Hen­ oko utracił; wszelakoż nie osłabiło to w nim ryka cesarza w poselstwie dla utwierdzenia ducha męzkiego, albowiem powtórnie na Po­ pokoju. Przy ukończonej umówię, gdy Hen­ morzan ruszył, i tych zupełnie upokorzył. ryk ostre stawiał warunki, a na pop'arcie Następnie hetmanił na psiem polu pod Wro­ tychże ogromne skarby okazał, mówiąc do cławiem przeciw Henrykowi cesarzowi; pod niego: „Hic perdomabit Polonos,u otóż ów Nakłem powtórnie przeciw Pomorzanom, a Jan z Góry zdjąwszy swój sygnet z palca, nad rzeką Albą przeciwko Czechom, dając rzucił go w skarbiec, rzekłszy z powagą: j w każdem zajściu rzadkie dowody rozsądku „aurum auro a d d im u s — złoto do złota przy­ i waleczności. Okryty sławą i znaczeniem, dajemy—dając tem do zrozumienia, że serce popadł atoli u Bolesława w podejrzenie, ja­ mężno i złotem nieda się ustraszyć. Cesarz koby miał związki ze Zbigniewem, bratem chcąc to ludzkością pokryć, rzekł mu na to 1 jego, przeto obrano go z godności i jako z niemiecka: „Hrh-danku dziękujeć; od cze- więźnia stanu życia pozbawiono r. - 1117 go.óifr Jan Skarbkiem został nazwany .Dług.1.4. Pożałował tej porywczości swojej król, przeko­ Przodkowie domu tego. nany o jego niewinności, i pielgrzymką do miejsc świętych starał się przebłagać Jak się już wyżej mówiło, przodkowie Najwyższą sprawiedliwość. tego zacnego domu pisali się z Góry: z tych Michał'z Góry, albo z Krzywina, fun­ był M icliał z Góry, którego syn Lambert, dował klasztor 00. Benedyktynów w Lubi­ kanonik Krakowski od Władysława Hermana nie w Wielkiej Polsce r. 1114, Ac. Ab. 3 S ■■ R u sła w, umierając bez potomstwa, wy­ Abramowski, z województwa Troc­ stawiwszy klasztor w Sulejowie dla zakonuXX, kiego podpisał elekcyę Stanisława Augusta. M.* Cystersów, zapisał im na dziedzictwo wszystkie A b ran t, w powiecie Pińskim; Jan, dobra swoje, podpisał elekcyę Jana III. Kagnimir z Bieganowa, nadał probo­ Abratowicz, herbu Odrowąż. M.* stwu Miechowskiemu wieś Bieganów r. 1198; Krzysztof zaś, brat jego takoż pobożny, zapisał temu probostwu swoją wieś Żytnę. Wojciech, wojewoda Sandomierski, wal­ cząc z Tatary, którzy już po Wisłę zapędzili się, ciężko strzałem z łuku raniony, poległ Opis herbu. śmiercią żołnierza walecznego r. 1344. Dzieła wielu innych członków tego sta­ Wiewiórka czer­ rożytnego domu, zatarła niepamięć historyi wona w złotem po­ tamtoczesnej, tak ważnej przez różne wypad­ lu z zadartem na ki wojenne. — grzbiet ogonem, na hełmie taka sama sie­ Abrahamowie*, herbu Jastrzę­ dząca ku prawej biec, jedynie z tą odmianą, że w podkowie stronie między dwie­ znajduje się nie cały, lecz tylko pół krzyża, ma rogami — we­ a na hełmie ogón pawi, — Inni mają zno­ dług Okólskiego są wu herb Siepowron z pierścieniem. Dóm to rogi jelenie. — ten rozrodzony niegdy na Litwie i ziemi Przodek domu tego Chełmskiej, wydał' wielu znakomitych mężów: niejaki Zybult A- Jan, wojski Wileński,1 starosta Lidzki chinger, przybył z Niemiec do Polski za pa­ r. 1601; Mikołaj, wojewoda Mścisławski nowania Zygmunta I. około r. 1455; osie­ około 1650 r.; Jan, wojewoda Smoleński dliwszy się na Busi, spłodził z Maleezkow- mąż wielkich nauk i powagi, wyszczególnił skiej dwóch synów : Zy bul ta j Jerzego. się w obronie różnowierców na soborze to­ Pierwszy mąż biegły w różnych sprawach ruńskim r. 1615. M.*. — Mikołaj, syn jego kraju, zjednał sobie wielkie względy Bogda­ wojewoda Trocki; Stanisław, starosta Buła- na, hospodara Wołoszy; wtóry był podkomo­ kowski byli zacnemi senatorami. W Chełm­ rzym Stefana Batorego, a że niepospolite skiej ziemi używali przydomku B ur cza k, a posiadał zdolności, przeto używał go król Zygmunt III. dał im za herb Lubicz, podo­ do wielu poselstw, w których sprawił się bnież z pół krzyżom w podkowie. Z tych był zaszczytnie. Dwóch synów pierwszego z Zar- Piotr, niespracowany misyonarz podczas woj­ szczyńskiej, poległo na polu sławy w obro­ ny szwedzkiej na Szlązku, Morawie i Brande- nie kraju. — Achinger Augustyn, brat burgii; chodząc po wsiach i miasteczkach, stryjeczny Zybulta i Jerzego, peregrynując nauczał dzieci powinności chrześciańskich, do Jerozolimy i po dwoi*a«k panów Europej­ upominając nadto grzeszników do uczynnej skich, nabył wiele umiętnffsci, zwłaszcza w poprawy życia; umarł w Krakowie r, 1697 językach zagranicznych, następnie zasłużywszy w czasie powietrza morowego. się w bojach, umarł w Krakowie r. 1582, Abramowicz, herbu Waga na Cesarz Rudolf nagradzając dzieła rycerskie Litwie, tego samego domu, co i Niepokoj- tegoż Augustyna, dodał do herbu jego ba­ czycy. — Grzegorz Abramowicz, no­ sztę w czerwonym polu po prawej stronie bilitowany r. 1790. M.* tarczy, u spodu cztery linie z ukosa idące, 4 A c ___A d. A d.-—A k. na hełmie zaś męża zbrojnego z gołym mie­ bnie wielce przykładał się do krzewienia czem, olśnionego w różnofarbne skrzydła. oauk. M.* Dóm Achingerów mieścił się także Adziewicz, herbu Ślepo wron. M.* w księztwie Oświęcimskiem i Zatorskiem; Affanasowiez Kazimierz, w No- Stanisław deputował na sejm 1633 r.; wogrodzkiem województwie, głosował na elek- Ignacy z Radoczy, pisał sięna elekcji Sta­ cyi Władysława IV. nisława Augusta. A ffata Izydor, kapitan inżynieryi z Medyolanu, otrzymał od króla Michała Achler, herbu Dąb. M.* r. 1673 indygenat w Polsce. Adamczowskt, herbu D ąb, kwitnął A g rip p a Wacław, kasztelan Smo­ w województwie Sandomierskiem. leński r. 1590.; Jędrzej, Jan i Zacha- Adamkowie*, herbu W ad wic z, ryasz, gorliwi o dobro kraju, wiele nad tem dóm kwitnący niegdy w księztwie Zmudz- pracowali, aby pojednawczo i jednomyślnie kiem. Michał służąc wojskowo pod knia­ odbywały się, obrady na sejmach. J a n , po­ ziem Kurpskim, wziętym został w Witebsku gardzając światem, w pokorze duszy oddał w niewolę i umarł w mieście Moskwie; Ka­ się posłudze zakonnej, i umarł w klasterze zimierz odznaczył sig pod Radziwiłłem wa­ XX. Jezuitów we Lwowie r. 1689. lecznością w bojach z Kozakami; Teodor, a> Jerzy, Hieronim, Krzysztof i Ale­ ksander zasłużyli,sig czynami ryeerskiemi. Adamowicz, herbu Lei i w a. Przodek AKSZAK, czyli OBRONA. domu tego Adam, odznaczył się w wielu oka- Opis herbu. zyach niepospolitemi cnoty w zawodzie rycer­ skim, zaco obdarzony został tym klejnotem W pośrodku tar­ od Montwida syna Gedyminowego W. ksią- czy serce ludzkie na żęcia Litewskiego, którym to herbem pie­ wylot przez środek czętował się sam książę; dla tego też i król strzałą przeszyte i Władysław Jagiełło osobnym przywilejem za­ na bok z nią obró­ twierdził mu to znamię herbowTe, wyliczając cone w polu częr- międ»y innemi zasługami jego odwagę pod­ wonem, na hełmie czas wyprawy Witolda na Tatarów, tudzież korona, a w niej 3 poselstwa do nich z korzyścią sprawowane, pióra strusie. jako też wierność dla tronu nieskazitelną. Przyczyna nada­ Od tego Adama zaczęli się też nazy­ nia tego herbu była wać potomkowie jego Adamowiczami. waleczne rozgromie­ Adamowslii, herbu Jastrzębiec; nie Tatarów przez praojca tej familii, który dóm rozkrzewiony w wielu województwach, z gdy zabił wodza nieprzyjacielskiego nań na­ którego sześciu pisało się na elekcyę Jana III. cierającego, tak bardzo tym czynem przera­ Adamowski towarzysz w chorągwi Czar­ ził tłuszczę tatarską, iż natychmiast pierz- nieckiego, odznaczył się walecznością w bi­ chnęła z placu, a świette zwycięztwo przy twie pod Holdingiem ze Szwedami r. 1658. chorągwi Chrześcian pozostało, za co ten A dam ski, herbu Jastrzębiec. M.* herb jemu jako klejnot rodzimy nadany zo­ A depski Tomasz, profesor w stał, oznaczając w litewskim języku Obro­ akademii Chełmińskiej r. 1733, wykładał i n ę .— Jan Akszak, sędzia ziemski Ki­ chlubą retorykę i poetykę, później został ka­ jowski, wypełniał zaszczytnie prawego oby­ nonikiem przy katedrze tamecznej i podo­ watela obowiązki. Dawszy rycerskiego serca AI. AI. 5 dowody, później przez rzadką swą sprawie­ rzadkich zdolności, wezwanym został od Za­ dliwość w sądach zjednał sobie powsze­ łuskich na bibliotekarza, u których też przy­ chne poważanie w kraju. Michał, brat te­ wiódł do skutku spis ich ogromnego zbioru, goż, w obronie ojczyzny w bitwie pod Uła­ z kąd przeniósł się na urząd dozorcy gabi­ mkami od Tatarów zabity. Stefan, sędzia netu starożytności Stanisława Augusta. Wska­ ziemski Kijowski r. 1626, wyznaczył na fun- zawszy królowi środki do zbierania rozpro­ dacyę klasztoru XX. Dominikanów tamże 20 szonych skarbów za granicą, wysłanym zo­ tysięcy złp. — Więcej członków domu togo, stał od króla do Włoch, gdzie w przeciągu zasłużyło się podobnie orężem i radą dla trzech lat w bibliotece Watjkanu porobił wa­ kraju. żne wyciągi do historyi polskiej należące, napisawszy z nich 110 tomów. W tym sa­ ALABA1VDA. mym celu udał się do Szwecyi, lecz gdy mu w Sztokholmie i Upsali niepozwolono robić Opis herbu. wypisów, toż przez całe dnie zajmował się czytaniem po archiwach, a w wieczór przy­ W tarczy znajduje szedłszy do domu, z pamięci spisywał co się biały księżyc jak przeczytał, z której to pracy urosło znowu na nowiu , oboma 200 tomów. Za powrotem do kraju,- gdzie rogami do góry skie­ zamianowanym został biskupem Zenopolskim rowany, między któ- (iii partibus), ułożył katalog krytyczny biblio­ remi jest końska gło­ teki królewskiej. Przy zawiązaniu się towa­ wa , dotykająca się rzystwa Przyjaciół nauk, jednomyślnie zo­ szyją księżyca. Pole stał obrany Albertrandy jego prezesem, na tarczy jest według którem to stanowisku nieustannie pracą umy­ jednych czarne, we­ słową zajęty, umarł r. 1808 w 77mym roku dług innych autorów rycia swego. E. szare; na hełmie zaś trzy piór strusich. herbu Jastrzębiec, Według Paprockiego przyniósł ten klej­ Albinowgki, kwitnął w ziemi Przemyskiej. Jędrzej, był not Ja snach., rodem Włoch; pierwszym był sufraganem Kujawskim i archidyakonem Po­ on biskupem w Kruświcy, gdy Chrześciaństwo morskim r. 1687. zaprowadzono w Polsce. Podobnego herbu używał i nominat na biskupstwo Płockie, A lbrecht, herbu Mi łyd ar. Włoch Mamphiola r. 1305. Kształt tego herbu: Serce, a w nim w Vianda Jan, Jezuita r. 1590, pilny środku gwiazda złota sześciorożna, zaś na w obowiązkach kapłańskich i biegły w nau­ około serca zielone oliwne gałązki w polu kach, wydał kilka dzieł, treści duchownej, w białem, na hełmie pięć piór strusich, między starości os:adł na dworze księcia Radziwiłła, temi w środku także gwiazda. Pierwszym wojewody Wileńskiego, gdzie też życie świą­ był Jakób Stanisław, który dla zasług w tobliwe zakończył. M. r. 1786 został tym klejnotem obdarzony. W. Alantowicź, herbu Poraj. M.* Albryehowic* Kazimierz, bi­ bliotekarz klasztoru Tynieckiegor. 1742, mąż Albertrandy Jan, urodzony w War­ wielce uczony, wydał niektóre poezye. M. szawie, r. 1731; w I6tyin roku życia swego wstąpił do zakonu Jezuitów, gdzie już we 3 A lem bek Ludwik, Lwowianin, mąż lata powołany został na nauczycielstwo do uczony, pisał w XVI. stuleciu wiersze stylem Połtuska, a później do Wilna. Jako mąż gładkim. M. Nr. 2. 6 Al. A l— A m .

A L E 31 ANI. trybucyę nałożoną. Piotr, przepędził niemal całe życie na żołnierce; podczas wojny Wo­ Opis herbu. łoskiej odznaczył się nadzwyczajną odwagą, Tarcza na dwie części wzdłuż zwyciężając li w 100 ludzi 1000 Wołoszy. przedzielona, z tych w jednej Tomasz, posłował w charakterze Internun- są dwa pola sięgające z uko­ cyusza do Turcyi r. 1777; spełniwszy tam sa jednego boku ku lewemu chwalebnie dane mu polecenie od króla Sta­ w równi od siebie odległe, nisława Augusta, zamyślał założyć w Kon­ druga część na dwie inne stantynopolu szkołę języków wschodnich dla Przedzielona, z tych wyższa zawiera w sobie młodzieży polskiej, które to zamiary zaszłe dwie kule działowe, spodnia zaś jednę; na wypadki polityczne zniweczyły. hełmie dziewica laurową koroną uwieńczona, Są też Alexandrowicze herbu Koście- trzymająca takiż wieniec w ręku. Dóm ten sza na Żmudzi, inni znowu herbu Kruki i przyszedł do Polski z Hetruryi w drugiej po­ S reniawa. — Alexandrowicz Dyoni- łowie XVI. wieku. Dominik, dziedzic na z y, superyor zakonu XX. Bazylianów we Gawronowie, Piotrkowicach i Łyszkowicach, Lwowie, mąż wielce uczony, drukował r. 1688 starosta Nowomiejski, posłował od Stefana pierwszy psałterz w klasztorze ś. Jerzego. M. Batorego do Szwecyi. Zygmunt, syn jego A lp iic c li Fryderyk, zasłużony aka­ w Sieradzkiem, podpisał elekcyę Władysła­ demik Krakowski r.1619; Jan, niegdy radz- wa IV. r. 1632; następnie przeniósł się ów ca Lwowski, wydał opis tego miasta i nie­ dóm na powrót do swej włoskiej ojczyzny. które wiersze. M, ALEXANDROWICZ. Alnsiewlcz, dóm na Litwie, nobili­ towany roku 1763. M.*

O p is herbu. A M- A b E J. Dwi e kosy ostrzem do sie bie obrócone, Opis herbu. końcarni zaś do góry Orzeł biały bez o- I na krzy ż z ukosa u- gona, w złotej na przez ich śro- głowie koronie, gło­ %tłożone, Idek sc lodzą się dwa wą ku lewej stro­ miecze niemieckie nie tarczy obrócony, końcan i, jakby wje- trzymający w dzió­ dno bj ly spojone,, na bie złoty pierścień, hełmie 3piórastrusie. zaś skrzydła i nogi Z jakiej przyczyny ten herb został na­ rozszerzone w polu dany, o tem niema żadnej pewności, Z po­ czerwonem; na heł­ między grona zasłużonych mężów tego do­ mie pięć piórstrusich. mu, wyszczególnia konsf^tucya sejmowa z ro­ Według naszych kronikarzy przyszła ta ku 1662 Stanisława, rotmistrza pancer­ rodzina do Polski z Węgier na początku nej chorągwi, który w bitwie pod Miodnika­ XIV. stulecia. Gdy^Vładysław Łokietek rugo­ mi r. 1662 na placu poległ. Michał, mar­ wany z tronu wszedł do Węgier, przyjął go szałek powiatu Lidzkiego, mąż nieskazitelnej Amadej, wojewoda Węgierski nietylko z przy- cnoty, w czasie najazdu Szwedów zastąpił należytą czcią, ale nadto pieniędzmi i ludź­ szlachtę uboższą, zapłaciwszy za nią kon- mi zasilił, któremi to posiłkami wzmocniwszy A m . A u. 7

się Łokietek, w krotce warowne zamki ode­ A Ji C u T A. brał. Pamiętając o tej uczynności, sprowa­ dził wdzięczny monarcha krewnych Amadeja Opis herbu. do PoUki, i dobrami ich obdarzył, Z domu tego Mikołaj Mzurowski, fundował kościoł Strzała w tarczy do góry w Rudołowicachj któremu włości Bystrowiec, wystająca, po prawej stronie Woczkowjce, Tuligłowy i Węgierkę na wieczne tej gwiazda ośmiograniasta, po czasy zapisał roku 1393. Toż samo i Jan lewej księżyc niepełny rogami z Mzurowa, stolnik Przemyski tenże sam ko­ ku strzale obrócony. — Leon, otrzymał ro­ ściół wcielił do probostwa Miechowskiego; ku 1394 za odznaczające się czyny wo­ synowie jego zaś Jan wojski, i Mikołaj, jenne od Witolda Wiel: księcia Litewskiego miecznik Przemyski nadto i grunta do tego dobra ziemskie Ancuta zwane, od których daru dodali r. 1454. też tą nazwę przyjął. Potomkowie jego piasto­ A m boten Jan i Maciej Fryde­ wali przez kilka wieków znakomite urzęda, ryk, z ziemi Inflanckiej, podpisali elekcyę z pomiędzy których Maciej na biskupstwo Władysława IV. Wileńskie był nominowany r. 1723. A m b ro sk i Maciej, Ostrorogczyk, Aliczewski Marcin, radzca miasta członek kościoła ś., w języku greckim i he­ Lwowa, z prawości obywatelskiej i surowej brajskim bardzo biegły, prócz dzieł teolo­ sprawiedliwości znany, traktował pokój z gicznych, wydał wiersze treści duchownej, Chmielnickim, miasto w oblężeniu trzymają­ 1624. M. cym, roku 1654. M. Ambrożewicz, herbu Wąż. M* A nderson, otrzymał indygenat w A m enda Stanisław, zwiedzając w Polsce r. 1673. M-* młodym wieku obce kraje, pozyskał względy cesarza Maksymiliana, klóry go w kompot szlachty niemieckiej wyniósł. Wysłanym od AIVDRAULT de B I J J . tego monarchy do Carogrodu, zwiedził Gre- cyę, Egypt, Syryę i ziemię ś,, z kąd po­ Opis herbu. wróciwszy do Polski, od Zygmunta III. indy- genat otrzymał i królewską olborę srebrnych T arcza na dwie i ołowianych kruszców w administracyę ob­ części wzdłuż prze- jął. Wypłacając się Amenda Bogu za szczę­ dzielo na: po jednej śliwe powodzenie, wystawił w Olkuszu wspa­ stronie pół orła, któ-, niały kościół z kaplicą Loretańską. Zuzan­ ,rego głowa w koro­ na, córka jego jedynaczka, obróciła odzie­ nie, skrzydło zaś je­ dziczone skarby na uczynki pobożne i hojne dno i ogon są roz- jałmużny dla ubogich, przyczyniając się nad­ prostarte, a w no­ to do fundacyi klasztoru XX. Beformatów w dze snopek zwyczaj­ Krakowie. ny; — druga część A m for, herbu Sreniawa, w woje­ tarczy wszerz na dwie części przedzielona; wództwie Mińskiem. Michał Amfórowicz, w wierzchnej znajdują się trzy gwiazdy, dwie mąż sławy rycerskiej; Stefan, stolnik Mści- w rzędzie, a jedna pod niemi; w spodniej sławski, podpisał elekcyę Jana III. zaś trzy rzeki wszerz płynące, przez które A m e ry k Mateusz, sławny kazno­ ukosem od prawego boku pas rycerski o dzieja i nauczyciel Latalski 1632. M. trzech liliach przechodzi. 8 A n. A u — A p.

Franciszek Andrault, z francus­ AndrzejowskJ, herbu Prus, kształ­ kich hrabiów de Langeron pochodzący, był tu półtora krzyża i strzałą końcem do gó­ niegdy Jana Kazimierza nadwornym marszał­ ry obróconą, na hełmie zaś ręka z mieczem kiem, nastgpnie niemieckich wojsk, będących do góry wzniesiona. Inni kładą w herbie na żołdzie polskim, jenerałem. Pozyskawszy strzałę przez ów krzyż. —■ Andrzejowscy są w zasługach indygenat w Polsce, (w r. 1658), wspominani zaszczytnie w urzędach krajo­ przydany mu został do rodzimego herbu ów wych; między innymi Arsen i, władyka klejnot, pół orła z snopkiem królewskim. Chełmski r. 1619. Andronowski, herbu Syro kom la, Andrzejkowicz, herbu Pobóg. M.* z tą odmianą, że na Abdanku kładą Anforowicz Z Wileńskiego, podpi­ strzałę prosto żelezcem do góry wyrychtowa- sał elekcyę Jana Kazimierza. M.* ną, na której pod żelezcem dwa krzyże, na A nikindi, nobilitowany r. 1685. M.* hełmie zaś trzy pióra strusie się znajdują.— A nkw icz, herbu Abdank, dóm wio- Przodek tegó domu, przybywszy do Polski z dący swój początek od Jana z Góry Skarb­ ziemi Czeskiej, osiadł w Andronowie w wo­ ka (obacz Abdank). Z wielu członków tego jewództwie Brzeskiem, od której to posiadło­ domu, piastujących wysokie dostojeństwa, za­ ści otrzymał nazwę Andronowskiego, będąc sługuje na osobliwszą pamięć Stefan, Je­ dotąd nazywanym Czechowiczem. zuita kolegium Sandomierskiego, który przy- A ndruski, dóm kwitnący w XVI kładnem życiem i wysoką nauką wielkie stuleciu na Wołyniu. sobie poważanie zjednał; umarł 1711. r. Andrnszewicz, herbu Doli w a.— A nilibal, herbu Kruki. Przodek te­ Jan, biskup Łucki a potem Kijowski, mąż go domu przyszedł z Boną Sforcą, małżon­ wielkich nauk i cnót pasterskich, niespraco- ką Zygmunta I. z Francyi do Polski, gdzie wanie czuwał nad poprawą obyczajów du­ dobrami szczodrze opatrzony, zamieszkał. chowieństwa; on . to dźwignął katedrę Łucką Antonowicz Jan, rotmistrz wsła­ od upadku; umarł 1579. wiony walecznością w bojach, za co na sej­ Andruszkiewicz, herbu Mogiła. mie r. 1670 publiczną podziękę otrzymał.— Bogdan, rotmistrz wojsk Lit:, odznaczył się Antonowicz exbazylian, niegdy nauczyciel w bitwie pod Chojnicami niezwykłą wytrwało­ Jana Tarnowskiego, mąż uczony i lubujący ścią, albowiem pomimo niepomyślności wal­ w literaturze narodowej. M. ki, aż do ostateczności przy królu dotrwał. Antoszewski, nobilitowany r. 1775.M* Andrychewicz , nobilitowany roku Antoszkiewicz , w Wileńskich ak­ 1775. M* tach z r. 1763 zaszczytnie wspomniany, M.* Alldrycwicz, herbu Rubiesz, w A n sz e w sk i albo Anczewski, her­ Mińskiem województwie. Iwan. marszałek i bu Lei i w a. tenutarz za panowania Zygmunta I. Apełniail, zapanowania Zygmunta III. AlldrysowiCZ Łazarz Jan, dwo­ dowódzca floty polskiej na morzu Bałtyckim, rzanin Maksymiliana II. cesarza, potem se­ wsławił się zwycięztwem na morzu, jedynern kretarz Zygmunta III., mąż rzadkich umję- może w dziejach Polski. — R. 1626 podczas tnosci i autor kilku dzieł uczonych, założył wojny z Gustawem Adolfem, gdzie flota Szwedz­ pierwszą drukarnię w Krakowie, roku 1550, ka z 11 okrętów złożona port Gdański, a która się później pod nazwiskiem Łazarow-f 'w nim i flotę polską w oblężeniu trzymała, skiej wsławiała. Po zgonie swej małżonki wypłynął Apeiman niespodzianie z portu, na­ obrał stan duchowny, i w tem zakończył ży­ padł na Szwedów, dwa ich okręty zabrał, cie świątobliwe r. 1613. M. jeden zatopił, inne uszkodzone rozproszył, w której to bitwie sam dowódzca Szwedzki miątki tegoż, kazali wybić duży medal z na­ poległ. E. pisem łacińskim, wyrażającym ich wdzięcz­ Araniowicz z Mińskiego, podpisał ność za wielkie jego czyny. Zatęsknił jednak elekcyę Stanisława Augusta. M,* Arciszewski do własnego kraju, i powrócił do Polski, gdzie też umarł w Lesznie roku Arasimowicz, herbu Ś r e n i a w a. M.* 1650. E. ARCGMBERgKI. Piotr, brat Krzysztofa, kasztelan Sa­ nocki, starosta Pilznieński z polecenia Zy­ Herb domu tego : Jeleń sto­ gmunta III, odprawił kilka ważnych podróży jący na szachownicy. Jan, dwo­ do Szwecyi i Pragi, następnie dowodził z rzanin książęcia Pomorskiego, chwałą artyleryi polskiej, w której urniętno- otrzymał go pierwszy r. 1030 ści, nauki w Holandyi pobierał. z tej okazyi: Zabawiając się ów Jakób Arciszewski, herbu Rola, książę na łowach szachami, nie był kanonikiem Krakowskim, gdzie uczynka­ prędzej te j gry poprzestał, aż mi mifosiernemi dla ubogich i życiem nie- postrzegł, iż Jan jelenia iriimo nagannem wielkie poważanie sobie zjednał, nich bieżącego, trzema strzała­ Biegły w prawie, dwa razy piastował go­ mi przeszył. — W a leni y, bi­ dność rektora akademii Krakowskiej;! 1533.M. skup Kijowski, pasterz wielką Arcinszkiewicz , herbu Świer­ pobożnością i dobremi uczynkami wsławiony; cze k, dóm kwitnący w Słonimskiem. umarł 17 17. M a c i e j, znakomity mówca XVIII. A rd ck z Pomorskiego, podpisał eiek- wieku. M. cyg Jana Kazimierza. M. ' Arciechowski, herbu Grabie. — Areiliowicz , zapisany w aktach Z tego domu zostawiło kilku piękną pamiąt­ Wileńskich r. 1763. -M.* kę \v gorliwości niespracowanej w usługach A rnold Jerzy, - medycyny doktor, kraju. — członek Towarzystwa Warszawskiego Przy­ jaciół nauk, przyczynił się swemi rozprawa­ herbu Prawdzie. Arciszewski, mi niemało do wyświecenia światła medycy­ Krzysztof, kasztelan Przemyski, a później ny wPolsce; umarł 1827. M. starosta Kamieniecki, jako pułkownik odzna­ A rłe ń sk i Rafał, z Łowicza, przy- czył się dzielnem bronieniem miasta 3,wosva służyłsię literaturze wydaniem kilku dobrych od napaści Chmielnickiego r. 1048. Dozna­ poezyi r. 1072— 1685. M. jąc w kraju różnych przeciwności, udał się A ry iie k , herbu Lubicz, rodzina na do Holandyi, będącej na ów czas w wojnie Mazowszu, wywodzi swoje, pochodzenie od z Portugalczykami na drugiej połowie zierai, G o l ó w . gdzie pragnąc sławy, przyjął służbę wojsko­ A siew icz, w aktach Wileńskich ro­ wą. Poznawszy stany Holenderskie biegłość ku 17 64 zaszczytnie wspomniony, M.* wojenną i odwagę Arciszewskiego, uczynili go admirałem i rządcą Brazylii, zdobytej na A s in a il, nobilitowany r. 1673 za od­ Portugalczykach. W tej najwyższej godności znaczenie się w bojach. M.* rozwijając Arciszewski niezwykłą sprężystość, A ster, nobilitowany r. 1768. M.* prawie wszystkie w tym kraju znajdujące A li Jakób, nobilitowany r. 1790. M.* się dzisiaj twierdze: Rio-Janeiro, Baja, Per- nambuco i t. d. powystawiał Liczne zwy- Audziewicz, herbu S ie po wron. cigztwa nad Hiszpanami, taką mu u Holen- Augustynowicz Jakób, arcybi- ,drów zjednały sławę, że na uwiecznienie pa- J skup Ormiański we Lwowie r. 1737, mąż Nr. 3. 10 A u .— lia . B a . szczególnej dobroczynności dla ubogich, wy­ B n b iłło z Wiłkowisk, pisał się na robił pierwszy u Rzeczypospolitej polskiej elekcyi Stanisława Augusta. M.* fundusze na utrzymanie godności biskupiej. M. Babino wski Mateusz, kanonik Augustynowski , herbu 0 goń­ Żmudzki w pierwszej połowie XVII. wieku, czy k; Stanisław, burgrabia Malborski celował na zgromadzeniach synodalnych nie­ za Władysława IV., mąż nieugiętej tęgości pospolitem rozumem i umiarkowaniem. w trudnym położeniu kraju. B ab iń sk i, herbu Bończa;. Sieinon, rycerz na dworze księcia Ostrogskiego, wo­ A u liń sk i Ad ara, akademik Krokow­ jewody Kijowskiego, niemało położył zasług ski fl 611), mąż wielkich nauk i w poezyi w bojach z Tatarami, torując temi drogę do biegły, M.* sławnych zwycigztw. AUERSZWAL». Babonaubek Daniel Tadeusz, urodzon w Persyi z rodziców Armeńskich, Opis herbu, przyjął służbę w wojsku polskiem, gdzie do­ stąpił rangi rotmistrza lekkiej chorągwi, a Dwa lewki białe, jeden nad odznaczając się we wszystkich kampaniach drugim w polu czarnem, na heł­ nieustraszonem męztwem, otrzymał indygenat mie głowa żubra z rogami. J a- na, wspomina Niesiecki jako mę­ roku 1676. ża w zajściach wojennych do­ B ab sk i, herbu Radwan, dóm staro­ świadczonego serca. żytny w województwie Rawskim, którego sy­ A w ak, obacz Wakowski. M. nowie z nauk i męztwa słynęli. Aleksan­ der, w walce z Tatarami na Podolu poległ Axamitowski, herbu Gryf; śmiercią chwalebną ; zwłoki zostały sprowa­ według Wielądka dóin staroda­ dzone do Kamieńca, gdzie też na pamiątkę wny na Mazowszu. jego zgonu fundowano klasztor Dominikanów. Azarewicz, zapisany zaszczytnie w Ludwik i Erazm, bracia tegoż, zakończyli aktach Wileńskich r. 1762- M.* zawód rycerski niemniej z wielką sławą na Wołoszczyznie. — Dymitr, urzędnik grodz­ B abecki, herbu Cholewa, — Jan, ki Krakowski, położył niemałe zasługi tak dzielny rycerz w pierwszych wojnach z Tur­ przez gorliwość w obowiązkach swoich, jak kami ; odznaczając się nadzwyczajnem męz- i przez opisanie strasznej zarazy morowej, twem, popadł w pewnej utarczce z najezdni- r. 1677. M: kami w niewolę niewiernych, od których do Bachmiński, sędzia sejmowy r. 1787, galar przykuty, tamże i życie zakończył. Ja- słynny z prawości obywatelskiej. M. kób, przy zdobywaniu Pskowa r. 1582 wsła­ wił się niepospolitem męztwem. Wielu innych Bachowski, herbu Korwin. Seba- tego domu chwali Okólski z waleczności. styan, głosował na elekcyi Augusta II. — Feliks, dziekan Ołycki, mąż niepospolitych B abecki, herbu Dołęga, dóm sta­ nauk, wydał kilka dzieł treści moralnej. M. rodawny na Mazowszu. — Walenty, aka­ Bachrynowski, obacz Bahrynowski. demik Krakowski w połowie XVIII. wieku; znakomity wierszopis. M. B ac z cw sk i z ziemi Łomżyńskiej, pod­ pisał elekcyę Jana Kazimierza. M.* B abicki, herbu Dołęga. M.* . Bączalski, herbu Gozdawa^-dóm B ab icz, dóm wywodzący swoje po­ słynący niegdy z nauk i dzielności oręża chodzenie z linii książąt Ruskich. M.* w Płockiem i na Podgórzu. Jan, rycerz cho­ B a. Ba. 11 rągwi ussarskiej Stanisława . Potockiego ro­ Baj erski, herbu Fogelwander, ku 1665, wsławił się walecznością w bojach. starożytny dóm w Prusięch; Jan, wojewoda Baczyński, herbu Sas, dóm kwitną­ Pomorski r. 1477. cy w województwie Ruskiem, pisał się z B a ir Jędrzej Ignacy, umiętny w Baczyny pod Samborem. różnych językach, piastował za króla Micha­ Badeili, herbu Bończa. Leonard, ła godność najwyższego pisarza skarbowego, za położone zasługi nobilitowany r. 1768.— poczem w nagrodę zasług nobilitowany zo­ Stanisław, regent Stanisława Augusta, stał. On też podpisał elekcyę Jana III. pomimo posiadania wielkich względów króla, Bajsei), herbu Wiewiórka. M.* nie pragnął nigdy korzystać z łaski jego; od­ B ąk , herbu Zadora, tak nazwan od dawszy się następnie życiu wiejskiemu, zostawił góry bąkowej, o których obszerniejsze wspo­ potomności wzór do naśladowania; umarł mnienie pod Lanckorońskim. w sędziwym wieku r. 1824. M. B ak a, herbu Ma sals ki, pochodzący BądliOWSki Z ziemi Dobrzyńskiej, z Siewierza. Dwaj rotmistrze tego nazwiska głosował na elekcyi Władysława IV. odznaczyli się za panowania Zygmunta Au­ B a d o w sk i na Mazowszu; dwóch bra­ gusta nadzwyczajną walecznością w bojach. ci pisali się na elekcyi Augusta II. Wielu innych z tego domu, piastujący urzę- Bądzyński, herbu Junosza, dóm da i godności, niemniej zjednali sobie po­ z dzielnicy- Rościszcwskich. Jan, miecznik chwałę narodu. Bazyli, władyka Chełmski Wołyński i tegoż dwóch synów, odznaczyli r. 15 36, dla przykładnego życia wielce sła­ się w usługach kraju; Franciszek jako wiony na Rusi. Od tych przezwali się też deputat sejmowy na Ukrainę r. 1633; L u­ potomkowie Bakowskiemi. dwik, wojski Chełmski zalecony z dzieł ry­ Bąkałowicz Mikołaj, nobilitowa­ cerskich r. 1662. ny za położone zasługi r. 1790. M.* B a g iń sk i, herbu Radwan. M.* Bal janowski, herbu Lubicz, dóm ten zamieszkały na Litwie za króla Aleksan­ B a g n ic k i, herbu Slepowron. M.* dra, nadane miał sobie dobra w nagrodę Bagnićwski, herbu Bawół, różni «osług w Smoleńskiem. Bazyli, odznaczył się od herbu Wieniawa albo Pomian tern, się orężem w wielu bitwach, fundował na­ że nie ma ani pierścienia w nozdrzach, ani stępnie klasztor i kościół 0 0. Dominikanom miecza przez głowę. Stanisław, przeor w Nieświeżu, w którem też został pocho­ konwentu Oliwskiego zakonu ś. Bernarda wany. — - r. 1643, mąż niepospolitych nauk i życia Bakowiecki, herbu Wukry, dóm przykładnego. jednego gniazda, co Mikosiejów i Deniszków. Bahrynowski obacz Bakrynowski. Z tych Józef Mikosiej, dziedzic na Bakow- cach, pierwszy był nazwan Bukowiecki. Jó­ B a h ry ń s k i w województwie Kijow- zef, drugi tego imienia, będąc lat 16 se­ skiem. Tego domu przodek Stefan, setnik kretarzem Zygmunta III., postąpił na skar- Kozacki za okazane męztwo i odwagę nobi­ bniclwo Wołyńskie; w tym zawodzie porzu­ litowany r. 1 676. ciwszy świat, szukał w życiu zakonnćm ode- B ajcc k i Teofil, marszałek Lidzki, tchnienia, poświęcając się w głębokiej po­ za Jana III. sprawywał ważne polecenia. korze usłudze klasztornej, lecz i tam od kró­ B aj er, herbu Lei iwa. Andrzej, bi­ la niezapomniany, został na Archymandrytg skup Chełmiński i Pomezanii, mąż wielkiej Zjdyczyńsklego, a w krotce na Władykę ludzkości; f 1785. ' Włodzimierskiego wyniesiony. W tej godno­ 1*2 B a.

ści pracował gorliwie za unją Rusi, i p o ­ ustąpił na sejmie r. 1616 od wszystkich pre- patrzył katedrę swoją zamkiem i walami tak tensyi zaległych mu sum na tern starostwie, trwałemi, że taż następnie napadom Tatar­ niemniej szczodry dla chwały Boga, na erek- skim oprzeć sig zdołała; umarł 1655. cyę kościoła Szotlandzkiogo w Gdańsku su­ mę 5,000 złotych wypłacił.— Piotr, brat te­ B ą k ie w sk i Z Nowogrodzkiego, pod­ pisał elekcyę Stanisława Augusta. M.* goż, mąż gładkiej wymowy i nienaruszonej cnoty obywatelskiej, po trzykroć posłował na Bąjkowski, herbu Gryf, Piotr z sejmy; umarł 1640.—Jan Ignacy, wojewoda Bąkowa, pódsędek Krakowski r; 1410, jest Komorski, położył zasługi w poselstwach mu niejako pierwszym tego domu. Walenty, poruczonych do Moskwy, Elbląga i Torunia; mąż wsławiony z mgztwa i szczodroty chrze- dbając przytem o podniesienie wiary chrze- ściańskiej, zakończył życie cnotliwe r. 1017 ściańskiej, wystawił w Gdańsku r. 1666 ko­ we Lwowie. Paweł, zakonu .00. Jezuitów, ściół i klasztor dla OO. Reformatów, drugi celował nad inne nauką i życiem świąlobli- w Kiszporku, wspierając nadto hojnie kolle- wem; był oraz wspomożycielem nowicyatu Krakowskiego, któremu pewną sumg przeka- gium jezuickie w Gdańsku. Wielu innych z zał;-umarł 1617. Krzysztof, dziekan Chełm­ tego domu piastowali wyższe urzęda w ko­ ski i sekretarz królewski, dał piękny przy. ronie.— Bąkowski hr. Jan Wincenty, mąż klad zachowania zgody na sejmie Warszaw­ znakomity w naukach, a nadto umiętny w ry- skim r. 1643.— Jeden z tego domu położył townictwie, dla ustalenia Zakładu naukowego niemałe zasługi około winnicy Pańskiej, od­ imienia Ossolińskich we Lwowie, niemałe po­ prawił bowiem trudną podróż do Chin jako łożył zasługi; umarł 1826. M. missionarz apostolski. Wielu innych piasto­ Bakrynowski albo B a h ry n o w - wali z zaszczytem urzęda krajowe. ski, herbu Lei iwa. Dóm ten mający po­ chodzenie od książąt Druckich, a tem samem BĄKOWSKI, herbu Ryś. od Włodzimierza, jednowładcy Rusi, kwitnął w województwie Kijowskiem. Opis herbu. B al, herbu Gozdawa, dóm wywodzą­ cy swój początek od Gotów. — Michał, syn Byś w prawą stro­ Jana z Nowegotańca, stolnika Sanockiego, nę tarczy bieżący z będąc na dworze Kazimierza Jagiellończyka, głową skrgconą, jak z nauk i dobrych obyczajów tak się podo­ gdyby w tył poglą- bał temu królowi, że go swym posłem do dał obzierając sig, postronnych dworów uczynił. Pomimo świet­ mając korong na nych widoków, wyrzekł się jednakże świata głowie; nad hełmem i honorów i wstąpił do zakonu ś, Francisz­ trzy lilie, z których ka, w którym takie zjednał sobie zaufanie średnia nieco wyż­ przełożonych, że będąc jeszcze dyakonem, sza nad inne, a na posłanym został do Czech dla powściągania niej gwiazdka o 6ciu szerzącej się herezyi Husytów. — 1’i’wając grankach. — Dóm je­ lam czas niemały, i odszczególniając się przy- den z Jackowskiemi, kładnem życiem, gdy mu następnie Arcybi- przyjął tę nazwg od dóbr swoich Bąkowa. skupstwo Pragskie ofiarowano, li z głębokiej Jeden z przodków tego rodu, położył funda- pokory nie przyjął takowego, lecz wróciwszy cyę Kartuzów pod Gdańskiem. Jan, chorą­ do Polski, rządy swego zakonu objął, które ży Malborski, starosta Kiszewski, ujgty miło­ z zamiłowaniem publicznego dobra, chwale­ ścią zgody i' powszechnego dobra kraju, bnie sprawował. Za jego to staraniem stanęły n

klasztory w Samborze i Bydgoszczy, on to Ja n Stanisław Balicki, nauczycier urządził missye katolickie r.a Iluś, Wołoszę i języka hebrajskiego na akademii Krakowskiej do Tataryi. Pełen zasług około kościoła ka­ r. 1670, pozyskał niemałe zalety z prac lite­ tolickiego, zakończył życie w Krakowie r. 1495. rackich. M. Reszta czterech synów zwyż wsporanionego B a lik a Izajasz i Jerzy Purkuła- Jana, stolnika Sanockiego, jako i tych po­ powie, szlachta Wołoska, za położone za. tomkowie, piastowali różne urżęda i dosto­ sługi w Polsce, otrzymali indygenat r. 1607. jeństwa w kraju aż do najnowszych czasów, Balikiewicz, wspomniony zaszczy­ z których Piotr, podkomorzy Sanocki, mąż tnie w aktach Wileńskich r. 1763. M,* niepospolitych cnót obywatelskich, założył‘od B aliń sk i, herbu Jastrzębiec; gnia­ imienia domu swego miasteczko Baligród z zdo domu tego pochodzi z Balina w Sie­ zamkiem obronnym r. 1614. Fundował oraz radzkiem. Baliński, wojski Sandomierski, i kolegium Jezuitów w. Krośnie, kościół z /, nauk i życia przykładnego wielce po­ klasztorem dla XX. Franciszkanów w Sano­ ważany. ku, ogółem zaś przykładał się jak najgorli- B aliń sk i, herbu 0 g oń cz yk, niegdy wiej do oświecenia ludu prostego, dla które­ w województwie Kujawskiem Bułatem zwa­ go w majętnościach swoich szkółki zakładał ny.—Adam, kasztelan Bydgowski, starosta i kościoły budował. Kruświcki, wsławił się nadzwyczajną odwagą B a la k ic r Fiedor, poborca łanowy w bitwie pod Tczewem, r. 1577. w ziemi Mozyrskiej. B aliń sk i, herbu Przosna, dóm w B alassa , nobilitowany r. 1768. M.* ziemi Pruskiej rozkrzewiony; z tego J a a , B a lb a s, herbu Łabędź. M.* wojewoda Pomorski za położone zasługi w Balcerowicz, herbu D oliwa. M.* odbudowaniu zamku Gdańskiego swoim ko­ B alew icz na Litwie, nobilitowany ro­ sztem i osobiste poświęcenie się, od króla ku 1775. M.* Kazimierza wielce poważany i udarowany. Jan, kasztelan Gdański, zamek Malborski B alick i, herbu 0 stoją, dóm kwitną­ z upadku dźwignął. Z potomstwa jego pia­ cy w województwie Ruskiem, przyjąwszy na­ stowało wielu godności urzędowe w Prusiech zwę od Balic, majętności Jacka, i w ziemi Dobrzyńskiej, odznaczając się nie­ B alick i, herbu Topor. Dóm ten bie­ mniej prawością obywatelską. rze początek z Tęczyńskich, którzy pisali się B allas, z tych pierwszy Stefan, z Balic. Jędrzej, słynął z męztwa w woj­ otrzymał indygenat w r. 1685. nie Tureckiej pod Władysławem Warneńczy­ B ałabail, herbu Ko rczak. Przodek kiem na Węgrzech; Hvnko, toż samo wo­ domu tego niejaki Badera, walcząc w zie­ jując lamie r. 1443, poraził w ziemi Bułgar­ mi Kroackiej r. 1405 z Turkami, przyczynił skiej na głowę najezdnicze tłuszcze tureckie, się swą walecznością sławnemu Skanderbe- a zabrane na nich chorągwie, aęawiesił w Bu- gowi do świetnych zwycięztw nad nieprzyja­ dzinie w kościele Najśw. Panny Maryi. Paweł, ciółmi, przyciśniony atoli w Albanii od sze­ posłował r. 1471 od króla Kazimierza IV. rzącej się potęgi tureckiej, wyszedł z całą do Czech na sejm elekcyjny, dla zalecenia swą rodziną z ojczyzny i osiadł najprzód na syna jego do tronu. J a k ó b, rotmistrz królew­ Rusi, zkąd się do Litwy przeniósł, gdzie ski w. bitwie pod Obertynem z Wołoszą ro­ następnie radą i orężem mężnie służył. ku 1531, dał dowody nadzwyczajnego męz­ Gedeon, mąż niezwykłych zdolności, twa. Jan, poległ pod Kamieńcem od sza­ na usilne żądania szlachty ruskiej władyką bli tureckiej. ycvJi. .Lwowskim obrany r. 1566, urządził klasztor Nr. 4. l & m Z 14 B a.

ś. Onufrego we Lwowie i drukarnię przy Jako bibliotekarz akademii Krakowskiej, po­ nim założył. Arseni,podobnie władyka Lwow­ łożył wielkie zasługi nietylko do jej odbu­ ski zBazylim, bratem swoim dobra pospo­ dowania, ale i uporządkowania. — Pod cię­ litego pilnie przestrzegając, niemało położyli żarem niezmordowanej pracy, uległ pełen ■zasług dla kraju; synowie ostatniego: Jan, chluby dla kraju r. 1835. M. pod hetmanem Mieleckim walecznością się Bandrowski, herbu Sas, w woje­ wsławił; Aleksander, starosta Winnicki, wództwie Ruskiem. Jan, podpisał elekGyę Rohalyński i Trembowelski, złamany nawalą Władysława IV. nieprzyjaciela w bitwie pod Cecorą, gdzie Bamlurskf, wspomniony z zaszczy­ się do upadłego bronił, dostał sig w niewo­ tem w aktach Kościańskich. M.* lę Turecką, za którego atoli Rzeczpospolita, Baniewicz, zapisany w archiwach pamiętna na jego zasługi wojenne, 10 tysię­ Wileńskich r. 1763. M.* cy ze skarbu koronnego tytułem okupu wy­ Bańkowski, herbu Ryś, odnoszący liczyła; r. 1623. On to był, który zamek miano od Bańczyc; z tych Klemens, pod- Trembowelski swoim kosztem z -upadku po- stoli Łęczycki r. 1436, podpisał pokój Brze­ dźwignął. — Marcin, walcząc z zapałem ski; Mikołaj i Aleksander z Podlasia, w bitwie pod Chocimem r. 1621, rozsieka­ głosowali na elekcyi Władysława IV. nym został od Turków, którym się poddać nie chciał. Baraniecki, herbu Sas, dóm kwi­ Aleksander Bałaban, niemający z tnący w XVI. stuleciu w województwie Ru­ skiem. Damian, sędzia kapturowy Lwowski poprzedniemi żadnych związków familijnych, za ofiary, jakie dla popierania wojny Turec­ r. 1737, zalecony z surowej sprawiedliwości. kiej hojnie sypał, został na sejmie korona­ Barankiewicz, nobilitowany roku cyjnym r. 1670 nobilitowany. 1790. M.* B atail, dóm wywodzący swój począ­ Barankowicz Marcin, akademik t e k z linii książąt rusko-polskich. M.* Krakowski r. 1672, i Stanisław, obaj nieźli poeci. M. — Jakób, biegły w nau­ B ałaszk o , herbu Łabędź, dóm kwi­ kach i pilny w obowiązkach stanu swego, tnący w województwie Wileńskiem. piastował zaszczytnie godność rektora kościo­ B anaszewlcz Adam, radca szkoły ła i gospody ś. Stanisława w Rzymie, roku ś. Ducha w Krakowie r. 1687, położył nie­ 1649. M. małe zasługi około wykształcenia ówczesnej Baranowicz, herbu Junosza. Inny^ młodzieży, której dawał przykład wzorowem znowu herbu Sy r oko ml a.- Z tych Józef, pi­ swem życiem. W poezyi niemniej był bie­ sał się z Trockiego na elekcyi Władysława głym. M. IV., Konstantyn zaś i Michał z powiatu Banczakiewicz, nobilitowany roku Lidzkiego na elekcyi Jana III. 1790. M.* Baranowicz Łazarz, archiepiskop Sie­ Baildinclii Franciszek i Miko­ wierski roku 1070, mąż uczony i uczonych łaj, na sejmie Grodzieńskim r. 1720 w kom- przyjaciel. Pracując osobiście nad wydaniem put rycerstwa polskiego policzeni. dzieł duchownych, podniósł drukarnię Kijow­ B aildtkie Jerzy Samuel, urodzo­ ską, sprowadzając do niej sztycharzów i od- ny w Lublinie r. 1768, słynął naukami w lewaczów, gdzie też jego kosztem wiele ksiąg całej Sławiańszczyznie i daleko po za jej krań­ drukowano. M. ce. Prace jego odnosiły się jedynie do dzie­ Baranowski, herbu1 Grzymała, jów narodowych i do badań języka ojczystega.' a k ó b z Baranowa nad Wisłą, podstoli B a.

Sandomierski, podpisał pokój Brzeski r. 1436. drzej naostatek, poległ na polu sławy w Stanisław, opat Benedyktynów w Tyńcu, wojnie pruskiej przeciw Szwedom. położył zasługi przy odnowieniu kościoła B a ra ń sk i, herbu Ślepo wron. Bar- tamże;-Wincenty, synowiec i następca po­ na b as z, kapłan zakonu ś. Franciszka, sły­ przedzającego na tej godności, mąż pokoju nący z miłosierdzia dla ubogich, dla których i chrześciańskiej pokory, ułatwił wszelkie wyżywienia słowem i uczynkiem nieprzerwa­ spory o dobra klasztorne; f„ 1558. nie działał, umarł jako gwardyati klasztoru Baranowski, herbu Jastrzębiec. Bieckiego r. 1715, zostawiwszy nadto oso­ Wojciech, mąż wielce roztropny na ra­ bliwszy wzór życia ostrego. Z. dach i odznaczający się umiętnością prawa, Barberiusz. herbu1 Pobóg z tą tyl­ doszedł do pierwszej godności w koronie. ko odmianą, że koło podkowy znajdują sig Jako biskup Przemyski, następnie Płocki, Ku­ trzy gwiazdy, jedna z nich pod podkową jawski, a naostatek arcybiskup Gnieźnieński, we środku, dwie drugie zaś wedle krzyża dla wybornych przymiotów pozyskał wielkie nad podkową. Gwilhelm, szlachcic Fran­ poważanie Stefana Batorego, Zygmunta III. cuzki, zasłużony w wojsku polskiem z wale­ i całego narodu. Nietnalo też położył zasług czności, na zalecenie hetmana Chodkiewicza około uporządkowania kościoła; on to pierw­ tym klejnotem na sejmie r, 1607 zaszczy­ szy ze względu pilniejszego przestrzegania i cony. — karności podzielił dyecezye na dekanaty, zaś B a rb o w sk i Jerzy, chorąży Jana dla kształcenia młodzieży do stanu duchowne­ Bohusza, dawszy dowody rycerskiej odwagi, go, fundował seminarium w Pułtusku, które konslytucyą sejmową r. 1662 między synów - jak i inne dobroczynne zakłady hojnie w fun­ koronnych policzony. dusze zaopatrzył; f 1615. B a rc ik Jan, zostawił niektóre poezye Baranowski, herbu Łodzią, dóm r. 1560. J. w wielkiej Polsce rozkrzewiony, z którego W oj c i e ch słynął z waleczności. Barcikowski, herbu Jasieńczyk. Kilku z tego domu pisali się na elekcyi Augu­ Baranowski, herbu Ostoja. Jan, sta II.—Jadwiga, słynęła z dobroczynności pułkownik Ordynacki odznaczył się w boju dla kolegium Jezuitów w Rawie; f 1708." z Tatarami r. 1690, z szczupłym bowiem za­ Barczewski Jan, akademik Kra­ stępem uderzył odważnie pod Konstantyno­ kowski, znakomity poeta. J. wem na tłuszcze najezdnicze z łupem powra­ cające i plon odebrał, lecz napadnięty tuż Bardeleben, nobilitowany za usługi od następującego drugiego oddziału wroga wojenne r. 1768. M. idącego w 12 tysięcy, i postrzelony ciężko, B ard sk i. herbu Szaszor. Mśćiug, popadł w niewolę, z której wywikławszy się, wojewoda Poznański, podczas panowania otrzymał w nagrodę cześnikostwo Lwowskie. Władysława Jagiełły szczęśliwie walczył z. Krzyżakami, wdzierającemi się do Wielkiej Baranowski, herbu Prawdzie, Pojski. Toż samo syn jego Maciej, starosta dóm kwitnący w województwie Lubelskiem. Bydgoski, mąż osobliwszych przymiotów ro­ Baranowski, herbu Rawicz w Kra- zumu, wsławił się wielką roztropnością w kowskiem. Z wielu członków domu togo od­ bojach, zaco w nagrodę różnemi przywileja­ znaczyli sig: Stanisław, osobliwszą szczo­ mi od króla Kazimierza IV. obdarzony został; drobliwością dla chwały Boskiej ; Samuel r. 1457. zamiłowaniem stanu wojskowego, przepędził Bardziński, herbu Abdan k,wlnowro- bowiem całe życie swoje w obozach ; Ję­ cfawskiemodBardzinataknazwany; Jan Adam. 16 Ba. B a. przeor Dominikanów w Warszawie, przypilnem Bartliński. zawiadywaniu obowiązków swoich, pracował oraz nad 'tłumaczeniem klassyków łacińskich Opis herbu. na język polski, które to tłumaczenia zaleca­ ją się z wiernego przekładu i zwięzłości po- Sowa stojąca na ezyjnej ; umarł 1^30. M. pieńku o dwóch sę­ B a rio tti Jerzy, pułkownik w woj­ kach, dziobem wpra­ sku Litewskim, dawszy dowody inęztwa w wą stronę skierowa­ wojnach Kozackich i Moskiewskich, obdarzo­ na, mająca skrzydła ny szlachectwem na sejmie r. 1662. niby do lotu w gó­ B a rk a c k i Sebastyan z Sandomir- rę wspięte. Pocho­ skiego, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. dzenie tego herbu nie jest w żadnym B a rk m a n Grzegorz, sekretarz Gdań­ autorze podane. — ski, nobilitowany r. 1658. M.* Bart lińscy słynęli z cnót rycerskich i B arn cw a l, nobilitowany r. 1775.M.* gospodarności na Pomorzu, z kąd też na B a ro w sk i Werych i Aleksan­ elekcyę Władysława IV. głosowali. der 7. Trockiego, podpisali elekcyę Włady­ Bartnicki, herbu Dołęga. Miko­ sława IV. łaj, kustosz Płocki i sekretarz koronny ro­ B a r s Franciszek, nobilitowany ro­ ku 1561, podpisał elekcyę Aleksandra. — ku 1690. M.* Tomasz, kasztelan Płocką podpisał inter- B a rso b a Z Brzeskiego (Lit.), podpi­ cyzyę ślubną między Zygmuntem I. i Barba­ sał elekcyę Jana Kazimierza. M.* rą Zapolanką r, 1512. — Tego imienia ma­ B aszcz obacz Bartsch, larz zawołany we Lwowie, wykończył we­ wnętrzne malowanie kościoła XX. Bernady- Kazimierz, pro- Barszczewicz nów tamże r. 1740. M. wincyał zakonu XX. Karmelitów w Polsce; herbu Rola. Jan, za jego to staraniem wystawiony został ko­ Bartocliowski, starosta Babimojski, zasłużony z dobroczyn­ ściół ś. Marcina we Lwowie r. 1736. M. ności dla zakonu ś. Franciszka w Poznaniu. Bartkowski, herbu Przegonią, Wojciech, podczaszy Wieluński, pisał się dóm zamieszkały w województwie Bełzkiom. na elekcyi Stanisława Augusta. Walenty, sędzia grodzki Bełzki w połowie XVII. wieku, odprawiał sądy nie według opi­ Bartodziejski, herbu Łabędź, w województwie Sandomierskiem, Stanisław sanych praw, lecz według zdania swego spra­ i Jędrzej, pisali się na elekcyę Augustali. wiedliwie miłością ojcowską, a nie srogo- ścią sędziego. M. Bartolanus. Przodek domu tego Stanisław, przybyły z Włoch do Polski, S ą też Bartkowscy i herbu TaozoU odszczególnił się walecznością w wojnach na w Sieradzkiem. Wołoszy i Inflantach pod Zamojskim, nastę­ Tego imienia porucznik polski w kam­ pnie posłował w interesach korony do Hiszpa­ panii Hiszpańskiej, poległ przy pamiętnem nii, Anglii i Niderlandów, z których sprawi­ zdobywaniu Saragosy, r. 1808. — Maciej, wszy się należycie i z godnością, powołany znamienity poeta w Łucku. M. został na sekretarza Zygmunta III. f 1618. M. B a rtlic k i Ba rlłomiej, wspomniony B a rto ld , herbu Grzymała; ciż pi­ w relacyi z waleczności i odwagi w bitwie sali się z ziemi Ciechanowskiej na elekcyę pod Obertynem z Wołoszą r. 1531. Angusta II. B a. B a. 17

B a rto sz (z Trembowli), mąż rycerski nem, królewiczem węgierskim do Halicza wsławił się walecznością w bitwie pod Mal- r. 1207. Gdy jednak Ruś domowemi wojna­ borgiem r. 1410. M. mi zagorzała, to przeniósł się Iwo do Ma­ Bartoszewicz, nobilitowany r. 1764. zowsza, gdzie dla znakomitych przymiotów Bartoszewski, herbu Bończa, w dostąpił honorów i majętności. Stracił też ziemi Chełmskiej. trzech synów w obronie kraju przeciw Litwi­ Bartoszewski, herbu Jastrzębiec. nom.— Henryk, wsławił się walecznością na Wojciech; z województwa Poznańskiego, Szlązku. — Marcin, kaznodzieja katedry podpisał elekcję Augusta II. Krakowskiej, miłośnik prawdy i gardziciel Bartoszewski, herbu Zadora. — wszelkich marności światowych, nadto ka­ Walenty, zakonu Soc. Jesu, znakomity pi­ płan wielkiej wymowy, gdy na rozkaz bisku­ sarz dzieł duchownych w XVII. wieku, zo­ pa swego, króla Kazimierza III. do poprawy stawił kilka pięknych utworów poetycznych.#. życia upomniał, odniósł z prawdziwem po­ święceniem się więzienie, a potem i śmierć Bartoszowicz . według Wielądka samą r. 1349. herbu Łada; jeden z tego domu podpisał się z Witebskiego na elekcyi Jana III. Wojciech, sławny z dzieł rycerskich, B a rtsc h , herb podobny zupełnie do poległ w obronie króla swego w bitwie pod Achingera, mający w tarczy i na hełmie Warną; Szymon, brat Wojciecha, naśladu­ wiewiórkę, przedniemi nogami wspiętą do jąc cnoty jego, wsławił się walecznością w góry. Z podobieństwa zbliża się też i do Ba- Polsce i w Czechach. — Wojciech, starosta żeńskich, do których dzielnicy należą. Z tych Ujczdowski, odznaczył się męztwem pod Stry- sławny Bartsch, generał w wojsku koronnem goniem, Smoleńskiem i Kirchholmem, zaco cudzoziemskiem, odszczególnił się tak żarli­ osobliwsze względy i poważanie Rudolfa II. wością w wierze katolickiej, jak i umiejętno­ cesarza, Zygmunta III. i Władysława IV. kró­ ścią w sztuce wojennej. Pod jego to dozo­ lów polskich pozyskał;f 1643. — Stanisław, rem usypane zostały okopy ś. Trójcy na Po­ biegły w sztuce wojennej: puszczania ogniów dolu. Drugi tego imienia, major regimentu i stawiania machin, wielce się przyczynił do Kamienieckiego, mąż wielbiony z dobroczyn­ zwycięzlw pod Zborowem, Beresteczkiem i ności. — Zwańcem; or), też odebrał Szwedom Toruń, Barwiński, wspomniony zaszczytnie Kraków i Warszawę. — Wielu jeszcze z do­ w aktach Oszmiańskich. M. mu tego zostawiło zaszczytną pamiątkę z nie­ pospolitych nauk i szczodrobliwości dla sług B a r y czka. Bożych. '

Opis lierba. Barczyński W Kaliskiem, podpisał W tarczy złotej elekcyę Stanisława Augusta. M* dwie podpory, w któ­ B arzy , herbu Korczak, dóm wywo­ rych pośrodku dwa dzący swój początek z Włoch. Stanisław, krzyże, jeden w gó­ wojewoda Krakowski, dziedzic na Wiśniczu, rze prosto, dragi u jako marszałek koronny podpisał unję Pod­ dołu obrócony, lecz lasia z koroną r, 1569. — Piotr, kasztelan oba jedną linią połą­ Przemyski, starosta Lwowski, mąż pełen za­ czone Iwo, słynący sług »a wojnach i w radzie, posłował od na Węgrzech z dzieł Zygmunta Augusta do Hiszpanii, gdzie go rycerskich, przybył też śmierć zaskoczyła r. 1573. — Andrzej, pierwszy z Koloma- brat tegoż, odbudował Zamek Lwowski, tak

Nro. 5. 18 Ba. B a. \ ' nazwany niższy na lepszy kształt i z twarde­ z Czech, gdzie miał nazwę Baworski; we­ go materyału. dług innych kupiwszy dobra Baworów na Po­ Barzykowski, lierbu Sulima. M* dolu, od tych się Baworowskim przezwał. Barzymowski, herbu Belina. M* Baworowskich herb B astiail Henryk, nobilitowany ^o- zawiera strzałę zło­ ku 1790. M* tą w polu błgkitnem, B aszko, pisał pierwszy historyg pol­ której wierzch żelez- ską r. 127 3. M ca jest złamany i H a tk o w sk i Stanisław, kanonik nakrzywiony z lewej Krakowski, zostawił błogą pamiątkę w do­ strony, koniec zaś ro­ broczynnych uczynkach, których osobliwszym zdarty; przez tę strza­ był miłośnikiem. M.t łę idzie krzyż od sza­ B ato ry , herbu Trzy z6by. Dóm za­ bli środkiem, mię­ cny w ziemi Siedmiogrodzkiej, przyszedł do dzy rozdartemi koń­ Polski w osobie Stefana, obranego kró­ cami liczba zwyczaj­ lem po ustąpieniu Henryka Walezyusza, roku na 8 przydana, na 1575. Był to jeden z najdzielniejszych kró­ hełmie zaś pięć piór strusich. Wacław, na lów, jacy władali Polską. Sam uczony, ko­ dworze Zygmunta I. piastował godność pi­ chał i opiekował się naukami, a akademia sarza polnego kor., w której to funkcyi w Wileńska winna ma swoje powstanie. Ledwo kawaleryi polskiej nadzwyczajnem męztwem wstąpił Batory na tron, pokazał że był kró­ się wsławił. On fundował też zamek i mia­ lem; upokorzył bowiem rokoszujących Gdań­ steczko Baworów na Podolu, odmieniając szczan i dał dzielny odpór Tatarom. On był oraz swój herb z Czech przyniesiony na herb prawie jednym królem, którego sig obawia­ Prus. — Mikołaj, syn jego z Zbarazkiej, ła nasza szlachta i którego rozkazy wypeł­ rotmistrz doświadczonej odwagi, bronił Ruś niała, wskutek czego urosło przysłowie: „Za przeciw inkursiom Tatarskim, stając mężnie króla Stefanka, strach i na panka.1* Zdolny i w każdej potrzebie na czele ludzi własnych. do dania odporu i zgromienia nieprzyjaciół, Jan, dowódzca wojska posiłkowego pod uhamował i zewnętrzną rozpustę;, i zapewr.e Rzewuskim, rnąż dzielności wielkiej i odwa­ byłby ustalił pomyślność kraju, gdyby zbyt gi, rozpłoszył r. 1704 li tylko w 200 koni wczesna śmierć. nie zebrała go ze świata; Szwedów pod Lwowem' obozem stojących; umarł w Grodnie 12. Grudnia 1586. — uderzywszy bowiem nocną porą na zwycię­ Jędrzej, synowiec jego, Kardynał i Biskup żające dotąd zastępy Karola XII., wprawił cały Warmiński. Pełen wielkich zdolności, lecz obóz w zamieszanie. M. bynajmniej -na księdza nie stworzony, gdy się B a y b u % a. przy dziedzicznem księztwie Siedmiogrodz- Opis herbu. kiem utrzymać pragnął, w kwiecie wieku poległ od żelaza Wołocha; r. 1599. M. Strzała na dół żelezcem obróco­ K ato w sk i, herbu Trzy zęby. M.* na, przeszywająca nobilitowany r. 1768. B atto , M* głowę węża na Bani* Jędrzej, nobilitowany na sej­ wylot, który się mie r. 1673, od którego przezwali się też na okcło strzały potomkowie jego Baurskiemi. okręcił, że piór Baworowski, herbu Prus II. — jej ogonem się Według niektórych autorów przybył ów dóm dotyka. Strzała ta B a. 19 utkwiona po między trzema grzybami, z tych herbu ma być wedle jednych czerwone, według jeden przed żelezcem strzały, drugie po je­ drugich żółte, wiewiórka zaś szara albo czer­ dnemu z obydwóch stron w polu ezerwonem. wona. I Bartschowie używają taką wiewiór­ kę, tylko bez murzyna, z czego wnioskują, Według podań bierze ów herb swój po­ że to jedna była familia. czątek: że gdy pewny znaczny Murza, na dworze książęeia Litewskiego bawiący, temu Przodkowie domu tego zwali się de książęciu w drodze assystował, postrzegł Baisen, a po naszemu Bażeńscy. — Przyczy­ pełzającego się węża , którego z łuku ny tego klejnotu podaje Niesiecki: Jan, bę­ tak dobrze ugodził, że strzała z góry lecąc, dący w młodym wieku w służbie wojennej głowę mu do ziemi przybiła. Książę patrzą­ króla Aragońskiego, podczas boju Hiszpa­ cy na to, tego samego węża, jak się był nów z Maurami, gdy przeciwnika swego stra­ w około strzały okręcił, za herb mu nadał; sznego murzyna w pojedynku stanowczym a że się na teinże „ miejscu trzy grzyby znaj­ zwyciężył, otrzymał za to od zawdzięczającego dowały, więc i te do węża przydał, jego zaś się króla chrześciańskiego pas rycerski i Hrybunem nazwał. Potomkowie jego na­ kosztowne upominki, z któremi powróciwszy bywszy majętności, pisać się zaczęli od Baj- do ojczyzny (do Prus), na pamiątkę tej od­ buzowa na Rajgrodzie (w Bracławskiem) wagi, nadano mu ów klejnot. Uciśniony na­ Baybuzami (Baybuzkiemi).— Bajbuza Hre- stępnie od Krzyżaków, którzy jego dobra złur bunowicz Michał, otrzymał w zasługach od pili, udał się pod opiekę króla Kazimierza IV., króla Stefana niektóre grunta nad Sułą. — konferując oraz w imieniu swoim i innych S im eon, wojski Bracławski r. 1647. P a ­ obywateli, na których jarzmo Krzyżaków nie­ w eł i Michał w Wołyńskiem r. 1648. pi­ znośnie ciężyło, połączenie tej prowincyi z , sali się na elekcyach. — Herbem Bajbuza koroną. Po odebraniu Prus poruczył tedy pieczętują się i Ambrożewicze na Litwie. król polski Bażeńskiemu województwo Gdań­ skie i gubernatorstwo nad Prusami r. 1454, Baykowski, herbu Lubicz. Kilku Wielu członków domu tego, piastowało z za­ z tego domu pisało się na elekcyach. — szczytem najcelniejsze godności w ziemi Pru­ Są też Baykowscy i herbu Krzywda. M* skiej aż do r. 1612. Bazalijski, zapisany w metryce Wo­ B az y lik Cyprian, jeden z pierw­ łyńskiej r. 1528. M.* szych historyków polskich za czasów Zy­ B a z a ls k i Kaz i mi er z, kapitan w gmunta Augusta, pisał wiele ważnych i rzad­ pieszym pułku pod Czarneckim, zalecony od kich dzieł. M. — Daniel, z województwa tegoż z waleczności, mianowicie na wypra­ Bełzkiego, podpisał elekcyę Władysława IV. wie Duńskiej, między synów koronnych poli­ B ączalsk i Seweryn, herbu Go­ czony r. 1662. — Antoni, mąż z urodze­ zdawa, znamienity poeta na początku XVH. nia i cnót obywatelskich znamienity, uposa­ wieku, zasłużył się wydaniem kilku dzieł. M. żył klasztor XX. Karmelitów w Lucku fun- B e a u l i a u Henryk, w nagrodę po­ dacyą 19,Q00 złp. r. 1740. M, łożonych 14 letnich zasług wojennych «'Pol­ Bazail, nobilitowany r. 1768. M* sce, a mianowicie na wojnach 1 z Kozakami, B ażeń sk i. Opis herbu: Murzyn Tatarami i Szwedami, na'których dał świe­ trzymajęcy w ręku wiewiórkę, siedzącą na tne dowody męztwa i umiejętności w sztuce dwóch nogach i gryzącą orzech, nakrywszy fortyfikacyjnej, zaszczycony został indygena- grzbiet ogonem, na hełmie zaś podobny mu­ tem polskim r. 1662. Herb z Debolim jeden: rzyn trzymający w ręku chorągiew, na któ­ dwa Iwy na przeciw siebie do góry wspięte, rej ta sama wiewiórka, co i w herbie. Pole trzymające lichtarz w przednich łapach.. 20 B e. Be.

Bębnowski, herbu Odrowąż, kwi­ Będzisławski, herbu Jastrzębiec, tnął już w XVI. wieku, piastując różne urzę- dóm rozkrzewiony w Mazowieckiem. da. Czterech z iego domu pisali się też na B e ll 111 obacz B e in. elekcyi Stanisława Augusta. — Rajmund, 3 e h r J a n z Inflantskiego, podpisał przeor klasztoru XX. Dominikanów w San­ elekcyę Władysława IV. domierzu, pisał historyę klęsk tego miasta; Bejkowski, herbu Jastrzębiec. M* 17 36. J. Bek, nobilitowany za położone zasługi B e e ll, herbu Rogala; z tego poszli wojenne r. 17 75. M* Bechowscy naszych czasów. B ek er (Becker) Daniel, Gdańszcza­ nin , doktor medycyny i lekarz nadworny B eczk a; herbu Beczki złotej za­ króla Jana Kazimierza, dla swej biegłości zwy­ żywano li w księztwie Litewskiem. kle Hypokratesem nazywany, pisał wiele dzieł B ę d a r s k i w Poznańskiem, podpisał medycznych; f 1653. M. elekcyę Stanisława Augusta. M* B ekesz. Opis herbu: Noga orla u Bedleński, herbu Wieniawa. — wierzchu czarna, niżej do pazurów złola w Benedykt, stolnik Poznański, podpisał pokój polu brunatnem, z jednej strony wyżej przy Brzeski r. 1436. Mikołaj, scholastyk Krakow­ kolanie księżyc nie pełny, z drugiej strony gwiazda, na hełmie- trzy piór strusich. ski, mąż dla ubogich wielce szczodrobliwy, fundował szkołę na zamku dla uczącej się Kasper, podkomorzy kslążęcia Sie­ młodzieży i dwie kamienice dla rezydencyi dmiogrodzkiego, posłował od tegoż do Wie­ kanoników zbudował swoim kosztem ; f 1540. dnia i Konstantynopola, gdzie dla wielkich przymiotów obcych monarchów pozyskał po­ B e d lc w ic z , herbu Korczak w'Smo- ważanie i pokój szczęśliwie utwierdził. — leńskiem z odmianą, że ukośnie płyną trzy W czasie wojen domowych opuścił kraj ro­ rzeki, w hełmie zaś trzy pióra strusie. M* dzimy i przybył z bratem Gabryelem do Bedliliskl, herbu Leli w a. Stani­ Polski. Mile przyjął ich Stefan Batory i uczy­ sław, biskup Cesareopolski, sufragan Łuc- nił wodzami wojsk węgierskich na żołdzie ki, mąż wielce przychylny dla ludzkości i polskim będących. Obydwa dali też męztwa niespracowany w urzędzie pasterskim; f 1688. i wierności dowody. Gabriel zginął pod B ędoński Jędrzej, pisarz grodzki Pieszkowem, dwiema kulami postrzelony, K a­ Włodzimierski, głosował na elekcyi Władysła­ sper zaś przestał żyć w Wilnie, gdzie też wa IV., innych zaś trzech z Łęczyckiego na pochowany został na górze wysokiej, zwaną Augusta II. — Szymon Będoński, zwany po dziś dzień górą Bekeszową. — Włady­ pospolicie Simon Simonides, rodem ze sław, rotmistrz królewski, w bitwie pod Lwowa, jeden z najcelniejszych poetów pol­ Byczyną pomimo ciężkich ran z placu nie skich, wielce szacowany od Jana Zamojskie­ ustąpił, poczem udawszy się do Węgier, w go, który go do rady używał i wychowanie sprawie króla Macieja przeciw Turkom nad­ własnego syna powierzył. Umarł w Zamościu zwyczajną walecznością się wsławił. Tam je­ r. 1629. M. dnym podjazdem 100 Turków trupem poło­ B ędziński Jan i Jędrzej z San- żył, 148 w niewolę zajął i 49 wielbłądów domirskiego, głosowali na elekcyi Jana Ka­ dobrze opatrzonych zabrał. Powróciwszy na- zimierza.— Wojciech i Mikołaj, zaleceni zad do Polski, walczył śmiało ze Szwedami, z dzieł rycerskich r. 1669. — Wawrzy­ za które to zasługi obdarzył go Zygmunt III. niec, akademik Krakowski, profesor szko­ krom Wschowskiego, jeszcze i Preneńskiem, ły Pińczowskiej, zasłużył się z prac poetycz­ Bastawskiem i Hansełskiem starostwami. — nych r. 1727. J. Jest też dóm Bekieszów i herbu Gwiazdy. M* B e, Be. 21

B e k l c r , nobilitowany'r. 1678. M* trzecia pod niemi u spodu, w której tkwi B e k i e r s k t , herbu Jastrzębiec z miecz niemiecki w polu błękilnem, nad heł­ domu siarożytnego Koziorków. Stefan, zgi­ mem zaś złota ręka z mieczem do góry nął w bitwie pod Wiedniem r. 1683. Jan, wzniesiona. brat tegoż, starosta Dołhecki, jako mąż wiel­ Paprocki o początku tego herbu podaje: kich obrotów, użyty był do różnych poselstw że Zelisław, przodek tego domu, w wojnie do Porty Ottomańskiej, do Moskwy i do In­ Bolesława Śmiałego z Busią mężnie się sta- flant.— .Jan, łowczy Żydaczewski r. 1698, wiąc, do znaku rodzimego jednej podkowy, zapisał na budowę klasztoru XX. Karmeli­ dwie drugie z mieczem zamiast krzyża otrzy­ tów w Drohobyczy znaczne fundusze.— An­ mał. A że nieprzyjaciel przezeń porażony od toni, oboźny polny, dziedzic na Slratynie, dalszej zguby pomiędzy byliną po polach ro­ <9spbliwszy dobroczyńca zakonu XX. Piarów snącą się ukrywał, przeto nadano temu her­ w Krakowie. bowi nazwę Bylina. Inni autorowie zaś B ek lei* , nobilitowany r. 1775. 1/,* twierdzą: że Belinowie ze krwi książąt Cze­ skich pochodzą, którzy z Dąbrówką, mał­ B e k l e w s k i albo B ę k l e w s k i , her­ bu,Nałęcz. — Jan i Jerzy z Pińskiego,, żonką Mieczysława I. do Polski zawitali. W wojnie Bolesława Krzywoustego z Mora­ stawili się na elekcyę Jana Kazimierza. — Benedykt, podpisał zaś elekcyę Jana III. wianami, jeden z domu tego Zelisław, wa­ lecznie swego Pana zastępując, stracił rękę B e l ę c k f , herbu Leszczyc, nazwan od oręża nieprzyjacielskiego, co Bolesław od Belęcina w Poznatiskiem. nadgradzając, rękę mu ze złota odlaną w u- B e l i c a Jacek, nobilitowany r. 1790.M* pominku posłał, a do trzech podków w herbie, B e l i c k j , herbu Gryf w województwie miecz przydał. Tą ręką na hełmie w koro­ Krakowskiem. nie i mieczem, różnią się też nasi Belinowie od Czeskich, którzy tylko trzech podków uży­ B e l i n a . wają. -— Przodków domu tego kładą Su- Herbem Belina pieczętują chosława i Stomira, hrabiów na Belinie w się: Belina, Borzjmowski, Brzo­ Czechach, najwyższych hetmanów w XI. wie­ zowski, Czechowski, Fałęcki, ku, których potomkowie do Polski się prze­ Goleniowski, Grocki, Gruszczyń­ nieśli, a l tych był pierwszy Zelisław za Bo­ ski, Gulczewski, Jaszczułtow- lesława Śmiałego r. 1064, i Zelisław dnjgi ski, Kadłubowski, Kędzierzyń- za Bolesława Krzywoustego, który umarł ka­ ski, Kraska, Lesczyński, Ło­ sztelanem Krakowskim r. 1120. — Bory­ chowski, Młochowski, Naro- sław, arcybiskup Gnieźnieński, mąż wielkiej piński, Okuń, Podhorecki, Porudeński, Pra- powagi i pobożności, umarł w AwenioDie żmowski, Skupieński, Stawski, Szczytnicki, r. 1312. Bównie jeden z Belinów odznaczył Taranowski, Wągrowski, Węgierski,. Wolski, się walecznością w bitwie pod Pieszkowem, Żeligowski, gdzie ciężko został postrzelonym. O każdym w szczególności mówić się Bełlefried Antoni, nobilitowany będzie w miejscu, które oznaczy porządek r. 1790. M* alfabetyczny. B c llo , nobilitowany r. 1768. M.* Opisanie tęgo herbu. , Jakób, rodem ze Lwowa, zostawił pamiąt­ Herb Belina składa się z trzech pod­ kę prac poetycznych r. 1721. J. ków grzbietem do siebie obróconych, tak, że B clk n r, osiągnął szlachectwo konsty- jedna jest z prawej, druga z lewej strony, a tucyą r. 1790. M. 22 Be. B e.

Bełcliacki, herbu T o p o r. Dóm ten już w IX. stuleciu, w którem za Ziemowita poświęcający się od dawna zasłanianiem kra- z Moraw przybył. — Tym klejnotem pieczę= ju od napaści, dał oczywisty dowód tego, tują się: . Chochorowscy, Graniewscy, Pozo- gdy w bitwie pod Batowem czternastu Beł- rzyccy i Sniechowscy. cbacbich mężnie na placu legio. Czterech te­ B ełzecki, herbu Jastrzębiec, dóm go imienia głosowało na elekcyi Władysła­ zasłużony na Rusi i w ziemi Bełzkiej. wa IV. —• Jan Michał, łowczy Buski, za­ Pierwszy tego imienia Jan Żakowski, na­ brany w wieku młodocianym w jasyr od Ta­ bywszy dobra w województwie Bełzkiem, za­ tarów, gdy po ośmiu lecieeh niewoli do ojczy­ łożył Bełżec, od którego Bełzeckim zwać się zny powrócił, bronił ją z wielką odwagą począł. Jan, wnuk tegoż wprawiwszy się na przeciw Szwedom i tłuszczy najezdniczej Ta­ dworze Stefane Batorego, na ów czas jeszcze tarów. — Balcer, hurgrabia Krakowski, książęeia Siedmiogrodzkiego do rzemiosła podobnie będący w niewoli Tureckiej, krzywd rycerskiego, dał następnie dowody męztwa poniesionych w bitwie pod Wiedniem (r. 1683) w bitwie pod Sokołem, której powodzenie dostatecznie się odpłacił. — Adryan, sę­ jemu sam hetman Mielecki przypisał. Za to dzia grodzki Krakowski r. 1689, w zasłu­ szczęśliwe powodzenie wystawił ów zarównie gach trzymał arendą ziemię Oświęcimską i waleczny jak i pobożny mąż kościół w Ma- Zatorską. M. gierowie. — Bartłomiej, mąż nieszczę- Betdowskl, herbu Jastrzębiec, dzący zdrowia i majątku w obronie kraju dóm rozkrzewiony w Brzeskiem i Kujawskiem. przeciw najazdom Tatarskim, sprawował za­ Jan, mąż wsławiony z męztwa, posłował szczytnie poselstwo do Moskwy; umarł roku wespół z innemi do Siedmiogrodu z ofiaro­ 1502, którego zwłoki spoczywają we Lwo­ waniem korony Stefanowi Batoremu. Kilku z wie w kościele 0 0. Bernardynów, — Miko­ domu tego pisało się na elekcyach królów: łaj, toż samo majątek i życie położył w Kazimierza IV., Jana III. i Augusta II. — obronie Rusi, utrzymując po temu i ludzi Wedle Niesieckiego są też Bełdowscy i her­ zbrojnych swoim kosztem. Bartłomiej, bu Rawicz. brat tegoż podkomorzy Bełzki, przetrwawszy Bełdycki, herbu Prus 111. młode lata w bojach, następnie jako mąż zgodę obywatelską miłujący i poważany, od Belkowski, herbu Jastrzębiec. sejmu do ważnych czynności był obierany, B ełtow skt Stanisław z Poznań­ które też z pożądanym skutkiem do końca skiego, podpisał elekcyę Władysława IV. doprowadzał- On to wystawił zamek w Bu­ B ełty. dzie z fundamentu,— Jędrzej, zwiedziwszy kraje postronne, za powrotem swoim do kra­ Opis herbu. ju, rotmistrzował z chwałą w wojnach z Ta­ Trzy bełty na krzyż tarami i Wołochami. W bitwie pod Sokołem w kształt gwiazdy upadającą chorągiew dźwignął, i do zwy- ułożone w polu czer- cięztwa fprowadził, Jan, kasztelan Halicki, wonem, na hełmie 5 starosta Bełzki, odznaczył się przytomnością piór strusich. Ułoże­ umysłu przy oblężeniu Smoleńska, gdzie z nie bełtów jest: je­ Nowodworskim miny zakładał i skutecznera den do góry, dwa wysadzeniem ich do zwycięztwa się przyczy­ zaś poprzek na dół nił. Na wyprawę Turecką wystawił 100 koni, końcami .obrócone. na których czele nie mniej wielkiej dzielno­ Dóm ten starożytny ści dał dowody. Jak na polu sławy, tak i kwitnął w Polsce w radzie wielce roztropny, dla czego też B e. 23 na sejmach często na jego zdaniach polegano. klasztoru Bielańskiego pod Krakowem, mąż Kollegium Przemyskie liczyło go nadto mię­ pokory zakonnej i ostrego życia, zajmował dzy swoich dobrodziejów. — Stanisław się tłumaczeniem różnych pieni z włoskiego, Aleksander, wojewoda Podolski, starosta w czem jako i w kaligrafii szczególne miał Bełzki i Szydłowiecki, syn poprzedzającego zamiłowanie; f 1720. J. z Zarczyńskiej, senator mądry i wielce do­ i li cnot*, herbu Taczała. — Paweł, broczynny, zostawił pamiątkę z wspierań ko­ skarbnik Podolski, sędzia grodzki Halicki, legium Lwowskiego i Sandomirskiego; f 1677. deputował na trybunał koronny r, 1728; na­ Zwłoki jego spoczywają w kościele Jezuic­ stępnie postąpił na instygatora koronnego, kim we Lwowie. — Ewaryst Jan, staro­ a umarł kasztelanem Warszawskim. Kilku z sta Wyszogrodzki, szczodry dla kościoła Bo­ tego domu piastowali godności za Augusta III. żego, zapisał podobnie kollegium Lwowskie­ i Stanisława Augusta. mu kilka tysięcy, gdzie też pochowany został. B ensa, nobilitowany r. 17(38. B elzo w ek i Aleksander w Krakow- Bentkowski obacz Bętkowski. skiem, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. B erawski, Herbu Trzy radła. B e m. Bei •ens Jan, pułkownik wojska cu­ Opis herbu. dzoziemskiego w służbie polskiej, nobilitowa­ W tarczy przedzielonej wzdłuż ny za położone zasługi r„ 1685. »a dwie części, jest baran z rogami wspięty do góry w polu B erent Szymon, kaznodzieja Zy­ czerwonem, z drugiej strony tar­ gmunta III., prócz innych wiadomości posia­ czy zaś gryf skrzydlaty zielony dał doskonałą znajomość muzyki. Uzyskaną w polu bialem ku baranowi nagrodę za wydawane książki muzyczne, któ­ obrócony, na hełmie korona, re w owym czasie wielkie poshwały zyskały, a w niej taki sam znak bara- rozdawał zwyczajnie po między ubogie ucz- na i gryfa. Heraldykowie ma­ nie, lub legował na zbudowanie domów szkol­ ło o tej rodzinie wspominają, prócz Iiuropa- nych; f 1649. M. tnickiego, któren Wincentego umieszcza Beresniewiez, herbu K oś cieszą. w Galicyi r. 1782. Tomasz pisał się z powiatu Upitskiego na B em b u s Mateusz, rodem z Pozna­ zjezdzie pod Olkienikami r. 1700. ! nia, nadworny kaznodzieja Zygmunta III, zo­ B ereza, herbu Prawdzie, dóm za-- stawił znaczną liczbę pism naukowych. M. mieszkały w Lubelskiem. B en d o ń sk i obacz Będoński. Bereżański, czyli Berżański, her­ herbu Wyszogota, Bendorski, bu Przestrzał. Kilku z tego domu pisało gniazdo domu Będorzyn w Płockiem. się z Litwy no elekcyę Jana Kazimierza. Benedyktowie» w Sandomierskiem, podpisałelekcyęSlanisławaAugusta r. 1764M* Bereznicki, herbu Sas, w ziemi Przemyskiej. Jacek podpisał elekcyę Augusta II. B enetti, nobilitowany r. 1676. Bel*ezniewricz, Mikołaj, znamieni­ Beilisławski, herbu Pobóg. Mar­ ty rytownik w Krakowie r. 1689. cin i Ignacy z Inflanckiego, pisali się na elekcyę Stanisława Augusta. — Jan. biskup Berezowski, dóm kwitnący w ziemi Mohylowski rit: gr:, miłośnik pokoju i je­ Halickiej i w województwie Kijowskiern, dności obywatelskiej, zaszczycony też obiema gdzie znakomite godności urzędowe piastował. orderami orla białego i ś. Stanisława. M. B e r g , herbu Orły, rodzina Szlązka, B en iu szk o Kazimierz, kameduła przybywszy do Polski, osiadła w Inflantach. 24 Be. B e.

Z tych Jan uczestniczył w wyprawie wojen­ B ern o w icz według Wielądka ma w nej Władysława IV. r. 1633, gdzie zasłu­ herbie trzy róże w polu błękitnem, nad ka­ żywszy się z honorem, otrzymał w nagrodę żdą z nich jedna gwiazda, tak podobnie i na starostwo Rajgrodzkie. Następnie dostawił i na hełmie. przez siebie utworzoną piechotę, którą przez B e rso t Grzegorz, dworzanin króla czas niemaiy swoim kosztem utrzymywał, Jana Kazimierza, za położone zasługi wojen­ który to koszt konstytucyą z roku 1647 mu ne nobilitowany r. 1667. zwrócony został. Władysław Franciszek, erygował kościół w dobrach zwoich w Sche- Berszten I. neburgu. Berg]elewie* Jan, horodniczy Czer- Opis herbu. niechowski, podpisał elekcyę Jana III. Na tarczy pola Bergonzoili, nobilitowany r, 1790J/.* czerwonego znajdu­ ją się trzy kółka B erkhatl, herbu Cietrzew. Jerzy, odznaczył się odwagą przy zdobywaniu Pie­ płużne t£&im skła­ szkowa r. 1582. dem, że dwa podle siebie goróją, trze­ Berkowicz, herbu Os trze w z od­ cie spodem idzie, mianą we środku, na heł­ B erk o w sk i Walenty Kaz: z Po­ mie zaś trzy pióra morza, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. strusie. Herb ten Berliński, podpisał elecyę Stanisła­ wniesiony do Pol­ wa Augusta. MS ski z Niemiec. — Tym klejnotem szczycą się Karniowscy, Ga­ B ernacki Krzystof, nobilitowany szyńscy i Wierzchlińscy czyli Wierzchlejscy. r. 1676. Bernaszewski, nobilitowany ro­ Berszten II. ku 1676. MS W tarczy czerwonej są dwa Bernatowicz z przydomkiem Giej- kółka, jak w pierwszym Ber- sztowt, ma w herbie podkowę na dół obró­ sztenie ułożone, miasto trze­ coną w polu czerwonem, którą przeszywa ciego zaś sztakiety forteczne, strzała z góry na dół lecąca. M, na hełmie dwa skrzydła grzbie­ Bernatowicz z przydomkiem Ton- tami do siebie obrócone, niby gin, herbu Leliwa. M. Wyp. p. 1. 139. — do lotu w górę wspięte. Mikołaj, rodem Ormianin i obywatel Lwo­ Odmiana tego herbu stała wa, przy oblężeniu tego miasta przez Tur­ się według Niesieckiego za ków r, 1672, poświęcił się dobrowolnie za panowania Zygmunta Augusta zakładnika, dokąd umówiony okup niezosta- r. 1563. Podczas oblężenia Połocka przez nie złożonym. W. kniazia Iwana Wasylewicza, gdy załoga znękana obroną, nareszcie na łaskę poddać B ernanx Klemens, nobilitowany się umyśliła, toć Wierzchlejski, rotmistrz r. 1790. MS ' polski, rodem Szlązak herbu Berszten, prze­ B ern aw sk i Miro, były wojewoda ważnie się temu opierał, i tak długo mężny Wołoski, otrzymał indygenat w Polsce r. 1629. odpór stawił, aż wszystkie zapasy prochu B ernie, nobilitowany r. 1673. MS wyszły i sił więcej niestało, poczem dopiero B o. Bo. twierdzę oddano. Ta odwaga zjednała takie Bestenhaus w Kaliskiem, podpisał poważanie zwycięzcy, że Wierzchlejski z to­ eiekcyę Stanisława Augusta. warzyszami swemi hojnie uczęstowany, wolno Bcszewski, herbu Abdank, w wo^' puszczony został. Od tego zdarzenia otrzy­ jewództwie Sandomirskiem. mał też on tę odmianę w herbie rodzimym. B etań sk i Wacław, biskup Przemy­ B e rtra n d , nobilitowany r. 17 64. M*. ski obrządku ruskiego r., 1 7 84, mąż wybór» B ery lida Pan fi li, mnich zakonu nych nauk, sprawował poprzednio z chwałą XX. Bazylianów w Kijowie* r. 1627, mąż urząd rektora akademii Lwowskiej. pracowity i biegły w naukach, jak-to twierdzą Bętkowski, herbu Prawdzie. — dzieła przezeń wydane, 'szczególnie wielce Wielu z domu tego pisało się i różnych użyteczny lexykon sławiański. M. czasów na elekcyach, niemniej piastowali go­ dności urzędowe. Berżański, herbu Łabędź, dóm wywodzący swoje pochodzenie od Klausucia Betinaii, rodzina z Niemiec do Pol­ na Litwie. — Stanisław, wspomniony za­ ski przybyła, czego dowód jest nazwisko 'do­ szczytnie z waleczności pód Ossolińskim, sta­ mu tego, bo Betman znaczy człowieka mo­ rostą Stobńickim. dlącego się, co i analogia herbu potwierdza, albowiem w tarczy znajduje się. ręka aż do B erżew icz Marcin, kanc­ ramienia w prawą stronę skierowana, trzy­ lerz Siedmiogrodu, otrzymał mająca w palcach koronkę do modlenia, nad od Stefana Batorego indygenat hełmem zaś pół człowieka w zbroi z bro­ w Polsce, a do herbu rodzimego dą i bez czapki, mający obie ręce na pier­ K o zy, dodano mu orła polskie­ siach jak do modlitwy złożone, u któiych go. Uformowano zatem klej­ koronka wisi. Przyczynę tego herbu żaden not: tarcza na cztery części autor nie wymienia. — Seweryn Betman w krzyż przedzielona, z tych trzymał w zastawie kopalnie Olkuskie. On na wyższej linii po prawej to podczas pamiętnego pożaru kopalni soli stronie tarczy jest koza noga­ w Wieliczce, spuściwszy się z Kościeleckim, mi przedniemi do góry mier­ żupnikiem w szyby gorejące, ów straszny po­ nie wspięta, po lewej stro­ żar przytłumił; f 1515, nie zaś orzeł polski zwyczajny; na niż­ szej linii po prawej stronie orzeł tenże, po B eynar, herbu S y ro kom 1 a. M.* lewej znowu koza, nad hełmem i koroną zaś B e y w a r t, herbu A b dank z tą odmia­ orzeł polski z koroną. — Ów Marcin otrzy­ ną, że Abdank przeszywają dwie strzały, je­ mał następnie w zasługach starostwa Staro­ dna od prawego boku w tarczy w górę, dru­ gardzkie i Osieckie. ga niżej od lewego boku, na hełmie zaś trzy pióra strusie. - - Ambroży Beynart^ ka­ Besiekierski, herbu Pomian. M,* nonik Wileński, mąż osobliwszej dobroczyn­ B eeki, herbu Prawdzie, od Beska ności dla ubóstwa, fundował tamże bursę w ziemi Chełmskiej, gniazda domu nazwany. dla uczącej się młodzieży i zakłady szpital­ Walenty, zginął w bitwie pod Byczyną; ne. Stanisław,‘skarbnik Litewski, zosta­ Mikołaj, syn jego, porucznikował zaszczy­ wił piękną pamiątkę po sobie, fundując kla­ tnie za panowania Zygmunta III. sztor XX. Dominikanów w Paprociach, i B eski, herbu Jastrzębiec. Kilku XX, Jezuitów w Poszawcach, majętności swo­ z domu tego pisali się na elekcyach królów jej. _ Także jeden z Bejnartów erygował polskich. konwent XX. Bazylianów prowincyi Litew­

Nr. 7. 26 B i. skiej. M .— Jan, rotmistrz, jancarskiej buła­ rowege powietrza w Krakowie, poświęcał się wy polnej W. kś. Lit., zasłuży} się walecz­ z zapałem ratowaniu umierających, słucha­ nością w różnych potrzebach w połowie u- jąc ich spowiedzi bez wszelkiej ochrony, co płynionego wieku. M. gdy mu to było ganionem, dał pamiętną od­ powiedź: „Nie jest to zakonnik, który ka­ B eyzym , dóm starożytny na Wołyniu. żdego momentu na śmierć nie jest gotowy.“ Klejnot herbowy jest; rycerz z natężonym Pełen chwały umarł w Jarosławiu r. 1716, lukiem na białym koniu w prawą stronę przepędziwszy w zakonie lat 32. Z. bieżący w polu czerwonem, nad nim księżyc, a pod nogami konia zaś podkowa. M.* Biatięftki, herbu Lesz czyc. B iata, patrz Trzaska. Białkowski, herbu Lubicz. Sta­ nisław, dworzanin Zygmunta Augusta, mąż Białaczewicz, herbu Odrowąż. M.* rozumem i dowcipem celujący, zostawił nie­ Biataczewski. herbu Odrowąż. które powieści, Eliasz z Wileńskiego, gło­ Jan P rand o ta r. Białaczewa, biskup Kra­ sował na elekcyi Władysława IV. kowski, urodzony w Bolesławicach, pasterz Bialobłocki, herbu O gończyk. jak z urodzenia, tak i z cnót pamiętny, dał Jan, sędzia Chełmiński r. 1608, uposażył niemały przykład wierności ku swemu mo­ hojnie klasztor panien Benedyktynek w Cheł­ narsze, albowiem pomimo prześladowań Kon­ mie, do którego jego córka z Płotowskiej, rada, kś. Mazowieckiego, wytrwał niewzru­ Anna wstąpiła, gdzie jako ksieni piękną szony przy Bolesławie Wstydliwym, za co ów pamiątkę po sobie zostawiła. książew szlachetnem odwdzięczeniu się, wiel- Bialobłocki. herbu Biały ni a. Na kiemi przywilejami kościoł Krakowski obda­ pamiątkę ' waleczności rycerskiej jednego z rzył. Za ofiarowanie Stolicy Apostolskiej pią­ Jastrzębczyków w bitwie u wsi Białyni, do» tej części z dochodów kościelnych w jej po­ stał przodek domu tego z Rynkowa ów klej­ trzebach, otrzymał dla Polski postanowienie not herbowy. dotąd trwające, że post, przedwielkanocny dopiero z popielcem się zaczyna. Wyrobił Biatobocki. herbu Janina. Jan, oraz kanonizację i. Stanisława, biskupa przed dworzanin Stanisława Lubomirskiego, walczył 175 laty okrutnie zamordowanego. Nadto zaszczytnie przy boku lego hetmana w bitwie wielki dobroczyńca dla sierot i ubogich, fun­ pod Chocimem r. 1621 ; następnie osiadłszy dował świątynie i hzpitale, z kąd go też, po- ; na zagrodzie w Przemyskiem, oddawał się spolicie ojcem ubogich nazywano. Po 24 le­ pracy literackiej, czego dowodem są dotąd kil­ tnim błogoczyrmyrn działaniu pasterskiem, ka dzieł historycznych.— Sta n isł a w, brat je> umarł r. 1266, zaś roku 5444 został między go, mąż bystrego dowcipu i myśli wesołej, błogosławionych policzony. zasłużył się pisaniem trafnych powieści. M. Biafobrodzki, herbu Janina. M.* Białaczowski. herbu Rola, dóm niegdy kwitnący w województwie Łgczyckiem. Bialobrzeskic herbu Abdank. — Marcin, opat zakonu Cystersów' w Mogile, B iałecki, herbu Jelita. Aleksan­ w krotce sufragan Krakowski, na ostatek bi­ der i Wojciech, podpisali elekcyę Augu­ skup Kamieniecki, przewyższał powagą i ro­ sta 11. — Są też Białeccy i herbu Szeli­ zumem wszystkich współczesnych,,mając oraz ga i Leszczyc. — Felicyan Białecki, słayvę wielkiego kaznodziei, Ani urząd bisku­ kaznodzieja zakonu ś. Franciszka, mąż nad­ pi, ani godność senatorska nie odwodziły go zwyczajnej gorliwości w pełnieniu obowiąz­ od apostolskiej pracy, miewał bowiem częste ków kapłańskich, w czasie grasowania mo- i wielce wzruszające kazania, słuchał spo­ B i. BI. 27 wiedzi i nawiedzał chorych, pisząc w czasie Białogiowski. wolnym książki treści duchownej i moralnej; na sejmach zaś tak gruntownie mawiał, że Opis herbu. pospolicie wszyscy na jego zdanie przysta­ wali: dla tej wymowy więc był często zaży­ W tarczy trzy tru­ wany do różnych logacyi, gdzie się zaszczy­ pie głowy tak uło­ tnie wywiązywał. [Jmarł ów cnotą pasterską żone, że dwie u spo­ wsławiony mąż r. 1586, a ciało jego spo­ du, jedna zaś nad czywa według testamentu w kościele Mogil­ niemi na wierzchu. skim pod Krakowem. Około r. 1600 przy­ Jędrzej, brat poprzedzającego, opat był przodek tej fa­ Jędrzejowski r. 1578, mąż niemniej zachwa­ milii do Polski z In­ lonych cnót kapłańskich i osobliwszy przyja­ flant, gdzie za poło­ ciel cierpiącej ludzkości. Mikołaj, dawszy żone zasługi wojen­ dowody waleczności w bitwie pod Chocimem, ne indygenat otrzy­ zgasł w kwiecie młodości w Białobrzeziu ro­ mał. — Felicyan, ku 1624. Chorągiew turecka, zawieszona wojski Przemyski, przezeń w kościele 0 0 . Franciszkanów w rolmislrzował przez 20 lat w wojsku kró- Krakowie, świadczy o jego czynach wo­ lewskiem. jennych. Białojezierski, z Starod,ubskiego, posłował na sejm r. 1764. M.* Bialobrzcski, herbu Bończa. — Kilku z domu tego pisało się na elekcyach Jana III. i Augusta II, — Stefan, porucz­ nik pancerny, poległ w bitwie pod Choci­ mem. M.* B i a ł o c h o w s k l , herbu Cholewa, dóm tak nazwany od Białochowa w ziemi Pruskiej, majętności nadanej Pawłowi w zasługach od mistrza Krzyżackiego r. 1424, Stanisław z Chełmińskiego, podpisał elek­ cyę Jana Kazimierza. Felicyan, major woj­ ska polskiego, głosował na elekcyi Stanisła­ Białokurowicz, (nazwany także Po­ wa Augusta. Elżbieta, przełożona klaszto­ ci sk). Pierwszy go otrzymał Bazyli Bia- ru panieńskiego w Zbysławku, gospodarno­ łokurowicz za heroiczne odznaczenie się ścią dla zakonu nie mało zasług położyła. w wojnach za panowania Stefana Batorego. Bialogórski Szymon, kapłan pe­ łen cnót świętych i surowy ,w umartwieniu Białopiotrowlcz z Lidzkiego, pod­ ciała, przenosząc ubóstwo nad wszelkie zbio­ pisał elekcyę Stanisława Augusta. M.* ry doczesne, odprawił pielgrzymkę do grobu Białoskórski, herbu Abdank, dóm Zbawiciela w Jerozolimie; powróciwszy z tam- kwitnący na Rusi, z którego Jan, cześnik tąd, wezwany został od Mikołaja Radziwiłła Halicki r. 1569 podpisał unję Litwy z koro­ do towarzyszenia mu w drodze do ziemi ną, następnie rotmistrzował z chwałą w woj­ świętej, w której to powtórnej peregrynacyi sku królewskim. — B i a ł o s k ó r s k i) burgrabia obowiązek kapelana książęcego przykładnie zamku Lwowskiego, mąż w wielu potrze­ sprawował; f 1615. Ż bach kraju doświadczonej odwagi, złożony 26 Bi; B i. został za swawolę swoich synów z togo urzę­ pozyskał głośną pochwałę męztwa, a w na­ du r. 1590. M. grodę swojej śmiałości od króla medal złoty. Riałoskórski. Później doszedł na stopień majora. M. Opis herbu: B ia lu sk l Jan Józef, wielce uczony Jezuita, piastował z zaszczytem godność rek­ Podkowa ułożona tora akademii Wileńskiej r. 1600. M. jak w herbie Dąbro­ wa, tylko że bez uf B iały, herbu Trzaska; z tych kilku nalów, w której po­ pisało się z województwa Mazowieckiego na środku znajduje się elekcyę Augusta II. noga orla, na wierz­ Są też Biały i herbu Dąbrowa. — chu zaś krzyż, nad Piotr był wojewodą Trockim i W. hetma­ hełmem i koroną nem Litewskim; f 1 198. zaś tjzy piór stru­ B i a 1 y n i a. sich, — Pochodze­ nie tego klejnotu nie- Op is herbu: podają aulorowie,je­ dyne jest domnie­ Podkowa biała ocelajni do góry obrócona, w środku jej manie, że wziął swój początek od herbu Dą­ browa, a to w osobie Daniela Białosk or­ krzyż tym właśnie kształtem, jak w herbie Jastrzębcu, tylko skiego, przez ożenienie się z Łążyńską, że nad skrzydłem wystaje pro­ herbu Dąbrowa. sto do góry strzała w polu Biatośliwski. herbu Topor, ML* błękilnem; nad hełmem i ko­ Bialowiejski Wacław i Jan z Ino­ roną pięć piór strusich. wrocławskiego, pisali się na elekcyę Au­ Klejnot len nabyty został r., 1332 za gusta II. Władysława Łokietka, a to z tej okazyi. Gdy B iałozor, herbu Wieniawa; dóm ów król na wyprawę Krzyżacką się wybrały wsławiony z urzędów na Litwie. Stani­ toż pewien rycerz z domu Jastrzębczyk, tak sław, tytułem sędziego Upitskiego podpisał sziuc/.nie strzały urządził, że, w nich ogień tranzakcyę Będzińską r. 1578. — Gabryel, przyprawny utaił, któremi w czasie ciemnej przewódzca nałogi zamku Dyament v Inflan­ nocy obóz Krzyżacki zapalił. Ulkwione bo­ tach* r. 1604, bronił go z wielką odwagą wiem strzały w namiotach wkrótce płomie­ przeciw Szwedom i przymusił ich 4° ha­ niem wszystko ogarnęły, przyczem gdy Pola­ niebnego odstąpienia. M. — Krzysztof, cy natarli, wszczął się w obozie nieprzyja­ starosta Abehski r. 1628, mąż słynny z spra­ cielskim okropny popłoch i ucieczka. W na­ wiedliwości. posłował pięć razy na sejmy, i grodę za tak pomyślny fortel, dodał Łokie­ załatwiał najtrudniejsze sprawy kraju. — tek owemu rycerzowi do ojczystego herbu Jerzy, biskup Wileński, przyprowadził woj­ Jastrzębczyka bełt. czyli strzałę, a że to zwy- sko sfermfederOwane do posłuszeństwa, na cięztwo przy wsi Białynia uzyskanem zosta­ którego zaspokojenie żołd zaległy ze skarbu ło, otóż i ow klejnot Białynią nazwano. kościelnego wyliczył: f 1607. M. —- K»iy= Tym herbem pieczętują się: Białobłocki, S7, tof, chorąży Upilski. w tym samym roku Mirski, Bzepecki, Wilczek i Zabłocki. darował 10.000 na potrzeby kraju. — Mar­ Biaiyński. herbu Lubicz. —Fran­ cin, chorąży brygady ussarskiej, odznaczy- ; ciszek z Sandomirskiego, podpisał elekcyę wszy się walecznością w wojnie r. 1792, Jana Kazimierza. Bi.

" B ia n k i Jacek, nobilitowany r. 1662. bywaniu Chocima był jednym z piepwszych, Będąc podczaszym W arszawską, gorliwość który na wyło.m wałów odważnie skoczył. i prawość zdobiły go w trudnych zajściach ; W podeszłym wieku fundował szpital dla ubo- wydał nadto 20 tysięcy na potrzeby kraju. giph i skalecząłych żołnierzy, naco 100,000 B ia ło w ie ż Walenty, rodem, z Li­ złp. ofiarował. Podobnie też legował testamen­ twy, uczony akademik Ołomuniecki r. 1671, tem 100.000 złp. dla XX, Trynitarzy w przysłużył się literaturze wydaniem kilku Krakowie, trudniących się wykupywaniem dzieł treści duchownej. J. więźniów z -niewoli Tureckiej. Przyczynił się oraz najzna.czniej do erekcyi konwentu B i b e r g t « i n. XX. Reformatów w Pińczowie : f 17,04. M. r Trzech z tego domu pisało się na elekcyi Au­ Opis herbu. gusta II. — Krzysztof, wydał w Krako­ wie r. 1604 kilka dzieł poetycznych. J. ' > Róg jeleni czerwony o czte- rpch sękach w polu z}otem, B iechow ski,herbu O gończy,^.; dpfĄ na hełmie w koronie podobnie zamieszkały w Krakowskiein, gdzie Mikołąj taki róg. był żupnikiem Boi heńskim i Wielickim roku Przodkowie tego domu, Bi- 1496. — Kilku lego imienia podpisali elek­ bersteinowie, weszli do Polski cyę Jana Kazimierza. ze Szlązka, gdzie tak byli po- Bieczyński, herbu Lodzi a. Zy­ tężnemi, że książę Henryk Gło­ gmunt z Poznańskiego, głosował na elekcyi gowski r. 1420 o pokój z nie­ Jana Kazimierza; Wojciech zaś odprawił mi traktować musiał.--- Fryderyk ftiber- z zaszczytem poruczone mu poselstwo do Ta­ stein, przyczyniwszy się do zwycięztw wojsk tarów r. 1658. polskich za panowania Hermana, otrzymał od Biedkowski, herbu Prawdzie. — tego książęcia w nagrodę znaczne dpjbra. Stanisław, pisarz grodzki Malborski, pod­ pisał elekcyę Jana Kazimierza. Tym herbem pieczętują się: Białkowscy, Błońscy, Boiszewscy, Jaźwieccy, Kazimirscy, Są też Biedkowscy i herbu Pół,kozic. Sebieńscy, Starpwiejscy. Biedrzycki, herbu R a w i cz, Pierw­ B id c rm a n Jerzy, w nagrodę ry­ szy tego imienia Jakób, piastował godność cerskich zasług za zleceniem Jana Zamoj­ komornika Zygmunla III,; wielu, innych zaś skiego r. 1590, szlachectwem zaszczycony. zasłużyło się w kraju, przez gorliwe sprawo­ Jan z Sandomierskiego podpisał elekcyę Au­ wanie urzędów publicznych. gusta II. Biedrzyński, herbu Gozdawa; Bidziński, herbu Janina. Stefan, dóm kwitnący w Sandomierskim. wojewoda Sandomierski, służąc podczas wy­ Bieganowski, herbu Grzymała. prawy Korsuńskiej za towarzysza, dostał się Mikołaj, o klórym pierwszym dzieję wspo­ do niewoli Tatarskiej, z której wyszcdłszv minają, wsławił się z męztwa na Węgrzech stanął do boju przeciw Kozactwu, Tam nie­ na po,cząlku XIV. vxieku, gdzie też J życie mniej dał odważnego serca dowody, albo­ położył. Stanisław, ni.emniej mąż wielkiej wiem nietylko króla Jana Kazimierza od waleczności w bojach pod Batorym, którego nieprzyjaciela w koło opasanego wyrąbał, był podczaszym, a potem chorążym Kąliskinp. ale nadto w głąb kraju obcego się zapuści­ Mikołaj, syn tego, kasztelan Kamieniecki, wszy, wyrządzope szkody pjieczem poweto­ wielce się odznaczył jako żołnierz i dyplo­ wał. Następnie w wojnie z Turcyą przy zdo­ mata, Posłany bowiem w poselstwie do Prus,

Nr. 8. 30 B i. B i. a potem do wezyra Tureckiego, dzielnością wy­ umarł w sławie miłosierdzia i pokory ro­ mowy zawsze pożądany skutek odnosił; w bo­ ku 1690. Stanisław, sekretarz królewski, jach zaś zasłużył na większą jeszcze pochwa­ fundował klasztor XX. Franciszkanów w Po­ lę*, pod Kamieńcem bowiem, Kurniejkami, Ku- stawach. Jan, wstawił się z odwagi w woj­ dakiem i Perejesławiem, odznaczy! się nad- nach na Węgrzech i Inflantach; Piotr, pod­ twyczajną walecznością, w skutek czego w komorzy Połocki, dostał się w bitwie pod nagrodę aż na pułkownikowstwo postąpił. Głębokim r. 1654 w niewolę Moskiewską, W nieszczęśliwej bitwie pod Korsuniem, od- w której też i umarł. — Wielu innych za­ jpierając z wytrwałością całą potęgę nieprzy­ cnych z urzędów i godności, brało czynny jaciela, dostał się z innemi do niewoli. Wy­ udział przy zjazdach i obradach. szedłszy po dwóch leeiech na wolność, objął pułk cudzoziemski, z którym znowu w bitwie Biejkowski, obacz Bieykowski. pod Horyniem mężnie się sprawił. Następnie B ielackl Mikołaj, podpisał elek­ odprawił dwa poselstwa do Stambułu, z któ­ cyę Jana Kazimier/a; drugi zaś tego imienia, rych się zaszczytnie wywiązał, zaco publicz­ Jana III. ne podziękowanie zgromadzonego senatu ode­ brał, ofiarowane zaś Bełzkie i Gzerniochow- B ielak rodem Tatar i generał Tata­ skie województwa przyjąć nie chciał. Lecz rów Litewskich, w wojnie siedmioletniej z nie w tem był już koniec jego zasług: dla Prusami, od Augusta III. króla polskiego z ubóstwa wielce dobroczynny, ratował i wspo­ pułkiem lekkiej kawaleryi Cesarzowej Maryi magał potrzebnych, przyczem zwykł był ma­ Teresie na pomoc posłany, odznaczył się nie­ wiać: „Ten u mnie dzień szczęśliwy, którego pospolitą przezornością dobrego wodza, za ubogim co dobrego uczyń ię;“ przytem fun­ co też zaszczycony został medalem złotym dował leż trzy klasztory XX. Reformatów: na łańcuchu. M. w Kazimierzu, Lublinie i we Lwowie (dzisiaj Bielakowski, herbu Zaręba. Jan PP. Miłosiernych), gdzie też jego ciało spo­ i Franciszek pisali się na elekcyi Au­ czywa; f 1674.— J e r zy, pułkownik i Miko­ gusta II, łaj, starosta Mostowski, synowcy poprzedza­ jącego, stając w obronie kraju, który Woło- B ielań sk i Piotr, biskup Lwowski sza szarpała, polegli obaj na polu sławy. i Halicki obrządku ruskiego (1780 — 1798), Jan Bieganowski, obywatel Lwowski mąż rzadkich przymiotów, był pierwszy z du­ r. 1657, posiadający zaufanie mieszkańców chowieństwa świeckiego na tą godność wy­ tego miasta, zgodnemi głosy wybranym zo­ niesiony, albowiem poprzednie tylko kapłani stał za deputowanego do Rakoczego, który wyłącznie z zakonu XX. Bazylianów na bi­ właśnie pod ów czas w Stryju bawił, gdzie skupstwie zasiadali. M. też na nim wymógł ocalenie miasta. M. Bielanowski Adam z Wileńskiego, Biegański, herbu Lesz czy c. Sta­ podpisał elekcyę Augusta II. nisław był spowiednikiem Maryi Leszczyń­ skiej królowej Francuzkiej, który to urząd Bielawski, herbu Je Ii ta. Kilku z do­ aż do jej śmierci zaszczytnie sprawował. mu tego pisało się na elekcyach królów pol­ skich. Bielawskiego męzlwo w bitwie pod Biegański, herbu Prawdzie. Wie­ Tczewem z Gdańszczanami i pod Pieszkowem, lu z tego demu pisało sig na elekeyach Wła- sławi nasz Paprocki. dyslawalY. i Jana Kazimierza. — Fran ci­ sz ek^ kapłan zakonu ś. Franciszka, z pro- Bielawski, herbu Zaręba, kwitnął wineyała na biskupstwo Wołoskie poświęcony, już w połowie XV. wieku. Stanisław, pod­ B i. 31 komorzy Łęczycki r. 1433, podpisał przywi­ Bielewicz, herbu Mogiła, dóm lej Jedliński Władysława Jagiełły i pokój biorący swój początek od ojca Bila na Żmu­ Brzeski. — Za panowania Stefana Batorego dzi, gdzie potomstwo jego przez długi sze­ słynął jeden.ztego domu z waleczności w bo­ reg lat urzęda krajowe piastowało. Siedmiu jach; trzech znowu podpisało elekcyę Au­ tego nazwiska pisało się też na elekcyi gusta II. Jana III. Bielewski, herbu Jastrzębiec, Bielaw ski,malarz we Lwowie przykoń- kwitnął na Mazowszu. cuXVIIL wieku, wielce cenionym był z dokładno­ ści w portretowaniu ; inny znowu tego imie­ B ielicki, herbu Roch II. -- Ale­ nia, położył pierwszy w sztukach dramatycz­ ksander, strażnik fortecy ś. Trójcy, przy nych gust i pisał powabne komedye ; f 1809. M. zdobywaniu Kamieńca przez Turków życie położył; Marcin zaś poległ w bitwie pod Bielczewski czyli Bieliczewski, Wiedniem r. 1683. wspomniony w księgach Ostrzeszewskich na B ielicki, herbu Pobóg. Kilku z do­ początku XVII. wieku. mu tego pisało sig na elekcyach Władysła­ wa IV. i Jana Kazimierza. B ielecki, herbu Janina. Jan, wzię­ ty w młodym wieku od Tatarów w jasyr, i B ielicki, herbu P apr z y ca. Fabian, wychowany w ich wierze i języku, tak sobie sędzia Rawski, pamiętny z prawości obywa­ ujął dobremi postępkami pohańców, że mu telskiej i surowej sprawiedliwości, który są­ bez okupu do Polski wrócić pozwolili, gdzie dy nie według opisanych praw, lecz według od Stefana Batorego mile przyjęty, tłuma­ sumienia swego odprawiał. czem nadwornym został mianowany. Lecz B ielicki, herbu Samson, w Kaliskim. wkrótce doznał przeciwności, i gdy mu chci­ Prócz powyżej wyrażonych Stanisław wość dobra od króla otrzymane wydarła, Bielicki służąc w wojsku koronnem po wyjechał rozgniewany nazad do Tatarów, ro­ ussarsku, za odszczególniającą się walecz­ ku 1588, z kąd już więcej nie powrócił, czy­ ność na wojnach, szlachectwem udarowany niąc wszelako ziomkom swoim w niewolę roku 1673, popadłym różne przysługi. M. — Drugi tego imienia, jako mąż zawołanej waleczności pod Bielikoicz. Żółkiewskim, w wojnie z Kozakami miał po- ruczone dowództwo przedniej straży, przy- Znakiem herbu są czem też odszczególnił sig zabraniem miasta trzy wędy w tar­ Lubian r. 1596. M. — Marcin, akademik czy stojąco uło­ Krakowski i niepospolity poeta, przysłużył żone. Dóm Bieli- się literaturze polskiej pisaniem dobrych wier­ koiczów kwitnął szy; 1689. J. — Stanisław, Jezuita i na Wołyniu już w sławny swoich czasów mówca. M. — Jan pierwszej połowie Kazimierz, cześnik Słonimski, podpisał XVI. wieku, na­ elekcyę Jana II!. stępnie przezwa­ wszy się Bieliko- Bieleński, herbu Szeliga. — Jan, wiczami, piasto­ rotmistrz i dziedzic na mniejszych Bielinach, wało wjelu z niego godności urzędowe. r. 1613, miał pozwolone pobieranie cła w tych dobrach, w celu utrzymania dróg w po­ Bieliński, herbu Ju noszą. Dóm wy­ rządku. wodzący swój1 początek od dóbr Bielna. Ja- - **-v . - • • 1 • ■ B i. B i. k 6 b, biskup Lacedemoński; sufragan Płocki, rycersko służąc, został dla biegłości w nau­ zjednał sobie wiekopomną pamięć dla o- kach na sekretarza Zygmunta III. powołany, sobliwszej szczodrobliwości na kościoły i mi­ w którym to urzędzie wydał historyę ojca łosierdzia dla ubogich. Jan, brat tegoż, bi­ swego i wiele innych dzieł poetycznych. skup Płocki, pamiętny z wielkich nauk, umarł Adam, chorąży ziemi Lwowskiej, podpisał w Krakowie r. 1646. elekcyę Stanisława Augusta. — Szymon, członek zgromadzenia XX. Pijarów, poświęcał Z pomiędzy wielu członków domu tego, się przez cały przeciąg życia niespracowa- piastujących znaczne urzęda w kraju, odszcze- nego naukom, i wydał prócz innych wielu gólnia się: Franciszek Jan, wojewoda dzieł „życia znakomitych Pijarów,t: zawierają­ Malborski, któremu za położone zasługi w cego ważne wiadomości dla literatury; umarł wojnach za Jana Kazimierza starostwo Mławskie w Warszawie r. 1826. M. oietyIko dozgonnie, ale jeszcze i jego suk- B ielski, herbu Jasieńczyk, gniaz­ cossorom na lat pietnaście nadane zost&ło, do domu tego ziemia Czerska. r. 1662. Podobnie jak w bojach waleczno­ B ielski, herbu Jelita, w Lubelskiem. ścią i męztwem, tak i w życiu urzędowem ja­ śniał chwalebną prawością, czego dowód dał, B ielski, herbu Ra w i cz; mający mia­ będąc marszałkiem trybunału koronnego. — no od Biela, majętności swoich w Sieradzkiem Kazimierz Ludwik, syn jego, marszałek B ielski, herbu Sreniawa, piszący wielki kor. starosta Tucholski, marszałkował się z Biały w Krakowskiem województwie. na elekcyi Augusta U. B ielski, herbu Trzaska, w woje­ Bieliński, herbu Abdank: dóm kwi­ wództwie Rawskiem. — Piotr, burgrabia Ino­ tnący w ziemi Przemyskiej. wrocławski podpisał elekcyę Władysława IV. Bieliński, herbu Sreniawa, niegdy Bielski, herbu Wieruszowa. Jan w województwie Sieradzkim. i A d a m, pisali się z Sieradzkiego na elekcyę Bieliński Emeryk, zginął przy pa­ Władysława IV. miętnym zdobywaniu Saragosy w Hiszpanii, B ieln n k a, herbu Pogonia. r. 1809. M. Bieńczewski, szlachetność domu te­ Bieliński Piotr, hr. senator woje­ go wykazana w sądzie Lwowskim r. 1782. ML woda, zmarły r, 1829 w Warszawie, żyjąc Bieniecki, herbu Korab, towarzysz pod pięoiu królami, przechodził wszystkie z chorągwi Stadnickiego, stawiąc się wa­ stopnie zasług, jaśniejąc w najtrudniejszych lecznie w boju z Turkami, poległ na polu nawet razach nieugiętą tęgością umysłu. M. sławy pod Chocimem, r. ‘1621. M. Bieiowski, zasłużony w urzędowaniu Bieniedzki,herbuKo rab.Krzys z tof, w powiecie Latyczewskiem. ML* rotmistrz a potem towarzysz ussarskiej cho­ rągwi Pieniążka, w szturmie Pieszkowa r. 1582 B ielski, herbu Prawdzie, dóm wy­ wsławił się odwagą rycerską, gdzie też brat wodzący swoje gniazdo w ziemi Wieluńskiej. jego młodszy poległ. Marcin, rodem z Białej, znakomity pisarz historyi polskiej, którą pierwszy w języku Antoni, podczaszy Trefabowelski, mąż polskim od najdawniejszych czasów aż do rycerski, spędził lat 30 na żołnierce, poruczni- wieku swego ułożył. ■ W młodych leciech słu­ kując w ussaryi w różnych potrzebach kraju. żył wojskowo i odznaczył się walecznością Bieniewski, berbu Radwan. S ta ­ w bitwie pod Obertynem ;\iftiarł 1576. — nisław Kazimierz, zasłużony w kraju tak Joachim, syn jego, pod Stefanem Batorym przez sprawowanie publicznych funkcyi,jakoteż B i. B i. 33 f \ i służby wojskowej, doszedł do godności wo­ Przemyskim r. 1462. Jędrzej, sędzia ziem­ jewody Czerniechowskiego. Jako mąż niepo­ ski Przemyski, osobliwszy miłośnik pokoju spolitej wymowy, połączonej z wysoką rozwa­ i jedności obywatelskiej, ‘marszałkował chwa­ gą w sprawach krajowych, odprawił różne lebnie w Wiśni r. 1607. legacye; na sejmie elekcyjnym r. 1669. zaś Bierkowski, obacz Bier. dowodził gruntowną przemową do stanów zgromadzonych, potrzebę refoęmy Rzeczpo­ Biernacki, herbu Poraj. Wielu z domu tego zasłużyło się w kraju tak przez spolitej. . sprawowanie urzędów publicznych, jako izsłuż- Są też Rieniewscy Pruszakowie, by wojskowej. — Kazimierz, prowineyał których się kilku na elekcyi królów polskich zakonu ś. Franciszka, wydał kilka dzieł uczo­ pisało. nych ; f 1724. — Jan Chryzo sto tu, mąż Bienidński, podpisał z Starodubia nadzwyczajnej pilności w obowiązkach stanu elekcyę Stanisława Augusta. swego, a nadto nieposzlakowanej cnoty, po­ Sienkiewicz Michał, pisał się z siadał niemałe zaufanie, albowiem jako kasyer Wileńskiego na elekcyi Augusta II. generalnego skarbu, a oraz i cesarsko-au- stryackiej dyrekcyi solnej, wywiązał się za­ Bieńkowski, herbu Korwin. Krzy­ szczytnie z powierzonych mu czynności. Sta- sztof z Krakowskiego, podpisał elekcyę wiąc swoich trzech synów do usług kraju, Augusta II. ofiarował oraz przy ustanowieniu wojsk polskich Bieńkowski, herbu' Łada. Czterech r. 1788, 100.001 złp. M. tego imienia stawali na elekcyę tego sa­ Biernaszewski Jan/ wsławił się mego króla. przy zdobywaniu Pieszkowa r. 1582 nadzwy­ Bieńkowski Waleryan, kapłan re­ czajną odwagą. M. guły ś. Frańciszka (Reformat), prócz oso­ Biernawski, herbu Korczak, na bliwszej świątobliwości wsławił się heroicznem Rusi. — poświęceniem w czasie grasowania powietrza morowego w Wieliczce, r. 165 i, gdzie po­ SSierzyński, za panowania Stanisła­ mimo podeszłego wieku pierwszy ofiarował wa Augusta pierwszy probował spławności się bez wszelkiej obawy na oczewiste nie­ Dniestru, albowiem naładowawszy dwa statki bezpieczeństwo do usług zapowietrzonych, produktami krajowemi, aż do Konstantyno­ pola jo doprowadził. M. stał się przeto przykładem innym do naślado­ wania jego, a pocieszycielem dotkniętych tą B icrult, herbu Hołobok, straszną zarazą; umarł w Wieliczce r. 1675. M. fSierzawski, herbu Korczak. M* B ier, herbu Sroniawa,^ od którego Bierzyński, herbu J ąstrzębiec. M.* Bierkowscy poszli. Stanisław Bier, ko­ Bies, herbu Kornic, od których Bie- mornik Krakowski r. 1584, sławiony z nie­ sieccy idą. Trzech Biesieckich podpisało elek­ złomnej sprawiedliwości w sądach. cyę Jana III. . Bierczyński, herbuJ a s t r z ęb i e c. M* Biesiadecki, herbu Jelita. Jan z Biesiad, marszałek nadworny i chorąży Kra­ B ierecki, herbu Gozdawa. Rafał, .syn Jerzego Gizickiego, kasztelana Sanockie­ kowski r. 1455. Franciszek i Jędrzej, podpisali elekcyę Jana Kazimierza. go, pierwszy od dóbr Bierczy, które mu się działem dostały, przyjął tą nazwę około ro­ Biesiadzki, herbu Jeli ta. M.* ku 1462. Iwan, brat Rafała, był władyką Biesiecki. obacz Bies.

Nr. 9 - 34 B i. B i.

B kesieliicrski, herbu Pomian. — B ijn iis k i, nobilitowany r. 1662. Kilku pisało się na elekcyach któlów pol­ B ija lt Mikołaj z Czerniechowskie- skich. Jan, zakonu kanoników laterańskich go, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. w Krakowie, pisał naukę o czci i poszano­ waniu obrazów r. 1624. M. Bije Mikołaj, rezydent królów Wła­ dysława IV. i Jana Kazimierza w Niederlan- Biestrzecki, herbu Ostoja, w po­ dach, za położone zasługi szlachectwem za­ wiecie niegdy Słonimskim. szczycony r. 1662. Bicstrzykowski, horbu Prus 1. Trzech tego imienia pisało się na elekcyach B ijew sk i M ikołaj, fundował kościoł królów polskich. w Baworowie r. 1522. M. Bietkowski, herbu Półkozic. Pa­ B ile n e c k i Jan, opat Obryński ro­ weł, archydyakon Płocki, umarł r. 1610 w ku 1'589. sławie wielkiego miłosierdzia dla ubogich.M. B iligin albo B iliuiin, herbu P o- B iety s Jan, podpułkownik wojska raj — Mikołaj na Litwie, pierwszy ów kor: autoramentu cudzoziemskiego, za oka­ herb otrzymał na sejmie Horodelskim za Wła­ zane męztwo w bojach, nobilitowany r. 1662. dysława Jagiełły. Bicykowski, herbu Jastrzębiec, B iliński, herbu Sas. Waieryan, dóm starożytny na Rusi, którego przodek nie­ podpisał elekcyę Jana III. jaki Stańko od nadanej mu włości Bieyko- wa, tą nazwę, przyjął, od czego się potom­ B inbik, herbu Rawicz. Jozyasz, kowie jego Bieykowskieini pisać zaczęli. — podpułkownik kawaleryi ciężkiej (dragonii), Mikołaj, marszałek książąt Mazowieckich, dla okazanego męztwa w różnych okazyach, zasłużył się w wojnach z Litwą, na ów czas nobilitowany r. 1662. jeszcze pogańską. — Paweł, mąż rycer­ B ireck i I wan, biskup Przemyski ro­ skiej odwagi za panowania Zygmunta Augu­ ku 1462,. drugi z porządku tego biskupstwa. sta, w jvojnie z Bossyą w zamku Niszborg w niewolę wzięty i przed księciem stawio­ B irk o w s k i F abian, rodem ze Lwo­ ny, gdy z nieustraszoną śmiałością doń prze­ wa, kapłan zakonu ś. Dominika, sławny wie­ mawiał, o fiiaJo oszczepem nie został prze­ ku swego poeta, filozof i orator, którego szyty, wyrwawszy atoli oręż z rąk jego, i za­ tern droższe są kazania jego, że w rozmai­ słaniając się niem, do więzienia został wtrą­ tych miane zdarzeniach, świetny czasów tam­ cony, i tam nędznie życie zakończył.—Jan, tych przechowują obraz słynnych wiekami stolnik Przemyski, podpisał elekcyę Stefana bohaterów i znakomitymi ludźmi: towarzy­ Batorego, potem jako mąż doświadczonej szył on prawie zawsze Władysławowi IV., prawości do różnych interesów krajowych z którym nawet trudy obozowe pod Choci- był używany. mem i Smoleńskiem dzielił, pracując słowem i przykładem na poprawę obyczajów, piórem B ieżanowski Stanisław, rodem zaś na oświatę, wydał bowiem wiele dzieł ze Lwowa, akademik Krakowski i znakomity treści duchownej: f 1636. Szymon, brat poeta, pozbawiony wzroku, pomimo tego Fabiana, jako mistrz zawołany sztuki lekar­ kalectwa nucił harmonijne pienia, wykła­ skiej, uczył na akademii Zamojskiej, której dał nadto młodzieży prawidła sztuki rymo- był rektorem po kilka razy; zasłużył się nad­ tworczej, i prowadził roczniki akademii Kra­ to dla • literatury tłómaczeniem poematów kowskiej, zawierające ważne zdarzenia kraju. M. greckich i łacińskich na język ojczysty. Bieżczycki, herbu Grzymała. M.* f 1626. M. B i. B i. 35

Birynowskl Władysław, podpi­ Blankeilstein, herb niegdy w zie­ sał elekcyę. Jana Kazimierza. mi pruskiej kwitnący, zawierający w tarczy B i s k u p s k i , herbu Lis. Ja n z Ru­ pola modrego dwa dnik, cześnik Sieradzki, mąż znakomity nau­ pasy czerwone, przez kami w obywatelstwie, zjednał sobie niema­ które środkiem złota łą chwałę przez gorliwość dla chwały Boga strzała żelezcem pro­ i opieki sług jego; f 1623. sto do góry idzie; na Biskupski, herbu Niesioba. — hełmie i koronie 3 Piotr Wierzbięta Biskupski, kanonik War­ pióra strusie, dwie miński r. 1620, osobliwszy dobroczyńca ko­ modre, trzecie białe. legium w Braunsbergu, słynął swoich cza­ Dzielnica domu te­ sów z wymowy, którego też oracya, miana go używała także w przez niego przed papieżem Pawłem V. i herbie tylko jedne­ kardynałami wyszła drukiem. go pasa, inna zno­ wu strzałę żelazcem Biskupski, herbu Sreniawa. — na dół obróconą. Paweł z Biskupic, ljasztelan Małagoski, podpisał pokój Brzeski r. 1436. Ja k ó b, ka7 B lęcki, herbu S a m s o n. S tan i s ł a w nooik Krakowski i Płocki, mąż wielce umię- z Kosiczyna, wydał drukiem Soleam Zapol- tny w filozofii, astronomii i medycynie; scianum r, 1646. f 1553. Jan, burgrabia Kaliski, podpisał Bledzewski, herbu Lubicz w zie­ elekcyę Władysława IV., Krzysztof zaś mi Dobrzyńskiej, Jana Kazimierza. BlillOWSki, herbu Ostoja. Ję­ B isp in k albo B iszpink Samuel, drzej, biskup Margarytański, sufragan Ku­ skarbnik Starodubowski, ’ podpisał elekcyę jawski, sekretarz Zygmunta Augusta, mąż Jana III. Teofil, miecznik tamże zaś Au­ wielkiej powagi i porządku'; f 1574. gusta II. BHillstml», herbu Łabędź, kwitnął na Żmudzi, z których kilku piastowali urzg- Biaelia-Biirfwicz, da królewskie. II lisk o w sk i Zbigniew, starosta O,» is herbu. Żytomirski, rotmistrzował na wojnach r. 1681, W tarczy w bia- Szczodry dla świątyń pańskich, wielkie dary szafował kościołowi jezuickiemu we Lwowie, lem polu sterczy między dwiema lilia­ gdzie też zwłoki jego pochowane zostały. mi strzała żelezcem EMizanowski, wspomniony zaszczy­ do góry obrócona, tnie konstytucyą sejmów r. 1567. podobnie też i dru­ B liźm ski, rodzina zasłużona naj- ga taka w hełmie. | więcej wojskowo. Ten znak herbowy przyniesiony do Pol­ B loch, hgrbu Ogończyk, 0 pierw­ ski z ziemi Czeskiej. szym tego imienia, sędzi Dobrzyńskim, wzmian­ — Mikołaj, urzę­ kuje list Władysława Jagiełły, danym dla dował niegdy jako miasta Lwowa r. 1415, który Piotr Bloch cześnik Wschowski. podpisał. Kilku znowu służyło wojskowo, z których Michał w Prusiech poległ, w boju 36 B i. B i.

B lum berk, dóm gdzie też do ważnych interesów kraju byli delegowani. kwitnący niegdy w Błędoslawski Alexander, z zie­ Inflantach. Siferd, mi Różańskiej, podpisał elekcyę Jana 111. Błędowski, herbu Nałęcz. Kilku był Arcybiskupem z tego domu pisali się na elekcyach królów Ryzkim r. 1400. — polskich. Błędowski, herbu Półkozic. Sta­ Mikołaj, stawał na nisław, towarzysz chorągwi ussarskiej, od­ elekcyi Władysława znaczył się odwagą pod Pieszkowem, idąc pieszo do szturmu tej twierdzy. Wielu in­ IV., Jerży na Ja­ nych stawali na elekcyach królów polskich. na III. Błeszyński, herbu Oksza. Wielu z domu lego zasłużyło się w kraju tak przez Blaszko wicz czyli Blażejowicz, sprawowanie urzędów publicznych, jako też herbu Odrowąż. Mikołaj, biskup Prze­ i przez służbę wojskową. — Między innymi myski, mąż wytwornego dowcipu i nauki, Baltazar, w wyprawie Jana Sobieskiego ale i gorliwej pieczołowitości w urzędzie pa­ pod Wiedeń r. 1(583, dał dowody wrodzone­ sterskim, wystawił swoim kosztem teraźniej­ go męztwa, gdzie też otrzymał znaczną zdo­ szą katedrę łacińską; umarł po 23 lelniem bycz : pałasz kosztowny osadzony rzęsisto zawiadywaniu tej dyecezyr r. 1474. drogierai kamieniami. Trzech braci jego wal­ cząc w obronie kraju, polegli na polu sła­ Błaszkowski, herbu Łabędź. — wy. Wieląd. Stefan z Poznańskiego, podpisał elekcve Jan, wsławił się wa­ Władysława IV. Błcszczyński lecznością w bitwie pod Chocimem r. 1621. M. obacz B łaszkowicz. Blażejowicz, Błociailkowski, wspomniony w Błażejewski, herbu Trzaska. To­ księgach Ostrzeszewskich r. 1604. masz, towarzysz chorągwi iiussarskiej w Błoci* zewslii, herbu Ostoja, na­ walce z Kozakami pod Starczem, odniósł zwany od dóbr Błociszewa. — Jan, sędzia ciężkie rany. , ziemski Poznański, jeździł za Zygmunta III. B łaŻ C W Ski Marcin, mąż uczony w poselstwie do Węgier, z kąd powróciwszy, i biegły w dziejach ojczystych, zasłużył się w czasie smutnego rokoszu województwo przetłumaczeniem kroniki. Kromera na język Wielkopolskie w nienadworężonej dla swego polski r. 1607. M. monarchy wierności utrzymał; towarzysząc Błazowski, herbu Półkozic. Mi­ następnie królowi na wyprawę Moskiewską, kołaj z Pińskiego, podpisał elekcyę Jana poległ na tej śmiercią walecznego. Kazimierza. B ło ck i, herbu Lei iwa. Walenty, Błazowski, herbu Sas, dóm kwi­ wsławił ■ się walecznością w bitwie z Tata­ tnący na Rusi. Jerzy i Jan pisali się na rami pod Trzecinkami r. 1574, pamiętnej z elekcyę Władysława IV., Dominik, podsta- klęski najezdników. J a n Bartłomiej, pod­ rosta Lwowski zaś na elekcyi Stanisława pisał elekcyę Jana Kazimierza. Augusta. Wielu innych piastowali z zaszczy­ B ło ń sk i, herbu Bib er stein. Wielu tem urzęda ziemi Lwowskiej i Żydaczewskiej, z domu tego piastowali urzęda w ziemi SM. B o. 37

Sanockiej. Jan na Łusławicach, podpisał ski, o którym dzieje wzmiankę czynią. We­ elekcyę Władysława IV. — Adam, dziedzic dług jednych autorów zgromił on ^a Bole- Łusławic, mąż uczony i uczonych ludzi ko­ lesława Wstydliwego r. 1229 nieprzyjaciela, chający, rad dawał opiekę prześladowanym; Podgórze . polskie najeżdżającego, a że to Maciej, nauczyciel ś. teologii w akademii zwycięztwo podczas nocnej pory dopełnił, Krakowskiej, zasłużył sig z niepospolitej gor­ kiedy gwiazdy i miesiąc świeciły, otóż gwia­ liwości w obowiązkach swego stanu; f 1046. zdę i księżyc jako znak zasługi (herb Leli­ wa) otrzymał. Inni znowu podają, że to za Są też Błońscy i herbu Nałęcz w czasów Władysława Łokietka dziać sig mia­ ziemi Drohickiej. ło. Niemniej z męztwena rycerza łączył on i Błoński Karol, proboszcz w Bro­ cnoty chrześciańskie, albowiem dla zbudo­ dach r. 1754, zapisał kościołowi Brodzkiemu wania ducha stawiał nie-mało' świątyń,' po­ fundusz 18.000 złp. M, między temi kościół wszystkich Świętych w> Blotnlcki, herbu Doi iwa w San- Krakowie, który w dochody hojnie opatrzył. domirskiem. Z potomstwa jego dalej zaszczytnie wspo- inriiony: Mikołaj, cześnik Jadwigi, t żony B t u d n i c k i , herbu To pac z. Piotr, króla Łokietka; Jan, mający ed królów Al­ sędzia ziemski Halicki r. 1532. berta i Aleksandra dobra na Podgórzu w B iliński, herbu Jastrzębiec. nagrodę nadane; Krzysztof, wsławiony z B iliń sk i, herbu Łodzią, pisze się dzieł mgztwa i odwagi; Jędrzej, podko­ z Bnina, jednego domu z Opalińskiemi i Ra- morzy korony i starosta Pilznieński, zrodzo­ dzewskiemi. -Wielu piastowali godności urzę­ ny z Wielopolskiej, jako dzielny żołnierz sta­ dowe. wał za Stefana Batorego we wszystkich wy­ Bnozowiccki, herbu Odyniec. M* prawach wojennych po rycersku, poczem od Zygmunta III. dla cnoty i chwalebnych przy­ dóm niegdy kwitnący Bobiatyński, miotów szczególnem zaufaniem zaszczycony, na Wołyniu. otrzymał od tegoż dozór i rząd domu kró­ B o b ick i Mi chał, "podpisał elekcyę lewskiego i młodzieży szlacheckiej. Dla pod­ Stanisława Augusta. danych i sług Bożych , dobroczynny, bronił Bobikowski, ziemianin w ziemi Czer­ ich w przykrych zajściach kraju swą powa­ skiej r. 1577. M. * gą; z jego hojności powstał też kościoł Je­ zuitów w Warszawie, a dla kollegium Kroś­ B ab iń sk i, herbu Lei iwa. Wielu z nieńskiego uczynił fundacyę 5000 złp. Pełen z tego domu pisało sig na elekcyach królów zasług i poważania, umarł w stanie bezżen- polskich. nym r. 1016 wieku sgdziwego.— Kasper, Bobkowski, herbu Korab w Sie­ synowiec poprzedzającego, kanonik Krakow­ radzkiem. ski, celował szczodrobliwością dla kollegium BobLewski, dóm kwitnący w Troc- Krakowskiego, dla którego nad 10.000 złp. kiem. M. * wyłożył; f 1645. — Jakób, podczasy San­ domierski, fundował konwikt dla uczącej się Bobodzicjowski, dóm znakomity młodzieży przy kollegium Sandomierskiem, na Litwie. gdzie też i kaplicę wystawił; f 1635. "B obojet w Witebskiem r. 1578. M.* Jędrzej, podobnie synowiec podko­ B o b o l a , herbu Leliwa. — Dóm ten morzego koronnego Jgdrzeja, kapłan zakonu przybył do Polski z Czech około r. 1200 ; XX. Jezuitów, dla gorącej żarliwości o zba­ pierwszy był Jakob, kawaler Jerozolimitań- wienie du$z ludzkich, udał sig za zezwoIe- Nr. 10 38 B o . niem przełożonych na Iluś, dla opowiadania familia zgasła, albowiem brat jego ostatni słowa Bożego. W dyecczyi Łuckiej rozpo­ w Holandyi wojskowo służąc, podobnie ry­ czął on-swoją pracę i tak skutecznie, iż wiel­ cerską śmiercią zginął. ką mnogość ludu przywiódł do jedności ko­ Bobolecki. herbu Łodzią. Kilku ścioła katolickiego. Przez 26 lat działał tam pisało się na elekcyach królów polskieh. Je­ słowem i przykładnem życiem, obchodząc wsie den z domu lego rotmistrzując w wojsku i miasta, i dając zbawienne nauki. W tem polskim r. 157 7, miał od hetmana poruczo- wybuchło w r. 1653 owe pamiętne w dzie­ ne sobie pojmanie Podkowy przewódzcy Ko­ jach powstanie ludu Kozackiego, które mia­ zaków', który wpadając do Wołoszy, pokój nowicie przeciw wyznawcom wiary katolic­ gwałcił. kiej było zwrócone i okropny rozlew krwi sprawiło. Bobola bynajmniej tem nieulęknio- B o b o w s k i , herbu Gryf. Zygmunt, wy, nieustawał w swem pasterskim powoła­ w bitwie z Krzyżakami pod Grunwaldem ro­ niu. I właśnie zajmywał się opowiadaniem ku 1410, przywodził obyczajem dawnych Po­ słowa Bożego we wsiach Mohylnie i Beredy- laków, kiedy się wszyscy herbowni choć ró­ lu, gdzie też od zbukanego Kozactwa został żnego nazwiska, pod jeden znak ściągali, pojmany. Odarty ze sukien, przywiązany do chorągwią Gryfów; później jako podsędek pala, odniósł wśród najokropniejszych katu­ ziemi Krakowskiej, podpisał przewilej Jedliń­ szy, smaganiem kauczukami, darciem pasów ski Władysława Jagiełły. — Jan, rycerz z ciała, wybrania ócz i t. p. śmierć męczeń­ zawołany w różnych potrzebach kraju, przy ską (16. Maja 1657), wśród którego nie- zdobywaniu Smoleńska, wsławił się z swym przestawał za swoich prześladowców zasy­ pieszym pułkiem nadzwyczajną odwagą. Z te­ łać modły do niebios. Zdjęte ciało jego z go to pułku wyszedł też ów Aleksander Li­ szubienicy, odwiezione zostało do Pińska i sewski, który się następnie odszczególnił nie­ pogrzebione tam w grobie zwyczajnym, roku porównaną walecznością. Mikołaj, zasłużo­ 2aś 1712 wydobyte i przeniesione do innego ny tak w spokoju, jak w wojnach obywatel, grobu w ścianie świątyni, gdzie dotąd niena­ zóstał od sejmu Brzeskiego r. 1653 obrany ruszone od zepsucia spoczywa, odbierając na przełożonego miasta Lwowa. Wielu innych cześć osobliwszą doń się uciekających. Sto­ piastowali urzęda publiczne w ziemi Sanoc- lica Apostolska oceniając zasługi dla wiary kiej, — ■ tego świątobliwego męża^ uczyniła już za Jakób Bobowski, pułkownik do­ Benedykta XIV. pierwsze stopnie do kanoni- świadczonego serca pod Żółkiewskim, przy­ zacyi jego, obecnie atoli przystąpiła oo ukoń­ łożył się wielce do zwycięztwa pod Kluszy- czenia tego procesu, a w krótce będziemy nem. W Moskwie podczas rokoszu wojska święcić obchód uroczysty umieszczenia jego w polskiego, przedkładał z godnością imieniem poczet Świętych Pańskich i Patronów na­ tego krzywdy w niedochodzeniu żołdu, nie- szych. M. łącząc się wszelakoż z buntowanemi, albo­ Następnie zasługuje jeszcze na osobliw­ wiem pomniał, że będąc żołnierzem, obywa­ szą pamiątkę : Woj ci e c h , podkomorzy Prze­ telem być nie przestał. M. myski, mąż w trudnych kraju zajściach nie- ugjętej tęgości, którego łask doznawały kol- Wojciech Bobowski, rodem ze Lwo­ legia Przemyskie i Krośnieńskie; umarł w wa, .w młodym wieku podczas najazdu Rusi Przemyślu r. 1631 i pochowany u 00. Fran­ r. 1624 od Tatarów w jasyr zabrany i do ciszkanów tamże. — Zygmunt, poległ w Carogrodu zaprzedany, odebrał tam wycho­ obronie chrześciaństwa przy odsieczy Wie­ wanie w wierze mahometańskiej, a zyskawszy dnia r, 1683, na którym też ta przezacna następnie względy wezyra, otrzymał posadg B o . B o. 39 tłumacza rządowego. Wśród zatrudnień obo­ odznaczył się walecznością przy zdobywaniu wiązku swego, pisał on gramatykę turecką, Sumen i Petracz, zamków obronnych w Tra- przetłumaczył psalmy Dawida i pismo ś. na cyi, przy którem pierwszy wpadał na tnury, język turecki, i wiele szacownych rozpraw o gromiąc przeważnie nieprzyjaciół. W bitwie prawodastwie Islamizmu. Wyniesiony nastę­ pod Warną r. 1444, odpierając śmiało z pnie na godność Baszy pod nazwiskiem Ali- hufcem swoim zastęp turecki, poległ razem Bega, zamyślał już do ojczyzny, a polem na z kolein bohaterem w obronie jego. M. łono wiary chrześcijańskiej powrócić, gdy go B o ccard o , nobilitowany r. 1775. M.* w lem w r 1676 śmierć zabrała. M. Bocheński; Jan z Chełmińskiego, B ó b r z Płockiego, podpisał elekcyę podpisał elekcyę Władysława IV., W o j- Stanisława Augusta. M.* ciech zaś z Wileńskiego Augusta II. B o b re ck i Sebastian, wójt miasta M o d l i ń s k i , z Pomorskiego, podpisał Żółkwi r. 1666,-zostawił piękną pamiątkę po elekcyę Jana Kazimierza. M.* sobie zapisaniem 2000 złp. kollegiacie Żół­ kiewskiej. Pam. X. B. B o cb n ar, herbu Starykoń. Dóm starożytny, z którego wyszedł ród Wielo­ Bobrowlcz, dóm kwitnący w pier­ polskich. wszej połowie XVI. wieku na Wołyniu. Na Litwie będący pieczętował się herbem Gryf. Bochotllicki, herbu Dębno, od Bochotnicy w Lubelskim tak nazwany. Jan, Bobru wntcki, herbu Doi iwa. — wojewoda Lubelski za panowania Zygmunta I. Pierwszy domu tego Jan, podpisał ustawy zjazdu Pokrzywnickiego roku 1587. —Kazi­ Bochotrycki, herbu Dębno. M.* mierz, sędzia ziemski Brzeski, rotmistrz za­ Bochowicz, herbu Radwan. M.* wołany na wojnach, z nadzwyczajną odwagą Bociatiowski, zamieszkały w powie­ bronił przez dziesięć niedziel twierdzę Ho- cie Oszmiańskitn. M. * rnel, i dopierq*po odparciu .wojsk Litewskich przez Kozaków, poddał się przez traktat za­ B ock, nobilitowany r. 1775 M.* przysiężony, lecz niedotrzymany. Wielu in­ Boczarski, dóm kwitnący niegdyś nych zasłużyło się w urzędach publicznych. w Płockiem. M.* Bobrowski, herbu Jastrzębiec, Boczkowski, herbu Gozdawa.' — dóm kwitnący już od początku XV. wieku na Jan z Krakowskiem województwem pisał Mazowszu. Jędrzej z Ruskiem, Wacław się na elekcyę Jana Kazimierza.—J er zy, to­ i Teodor z Bełzkiem województwem, a warzysz chorągwi Koniecpolskiego, przy zdo­ Ignacy, cześnik ksigztwa Zatorskiego i bywaniu Pieszkowa r. 1582, wsławił się wa­ Oświęcimskiego, pisali się na elekcyach kró­ lecznością rycerską, idąc pieszo do szturmu lów polskich. twierdzy. — Zofia Boczkowska, ksieni Bobrowski, herbu Nałęcz. M.* Staniątecka, zasłużyła się wielce około tego klasztoru, który jej staraniem i nakładem B o b ry k , herbu Półkozic. M.* był restaurowany. M. B o b rzeck i Maciej, sędzia Przemy­ ski r, 1511, mąż niezachwianej sprawiedli­ Boczfcowski, herbu Pomian. M.* wości, zasłużył się w młodym wieku czyna­ Boczyłowicz Jakób, kancelista mi rycerskiemi w bojach. M. grodzki Krakowski r. 1675, przy pilności B o b rz y c k i Leszek, rycerz polski swego urzędu, niepospolitej poezyi pokazał w kompucie Władysława III. (Warneńczyka), talent, wydając różne prace litetackie.. J. 40

Bo dek. Bodzanowski Jan, odszczególnił się męztwem przy zdobywaniu Pieszkowa ro­ Kształt tego herbu: ku 1582. — Zacharyasz, służąc po us- Tarcza ze szczytem mo­ sarsku pod znakiem królewskim, nobilitowa­ drym na cztery części prze­ ny r. 1659. Jeden tego imienia zginął w bi­ dzielona, u góry jego po twie pod Warną r, 1444. M. — Jan, woj­ prawej stronie krzyż zloty, ski Halicki, mąż rzadkiej w pracach biegło­ po lewej lew czerwony; ni­ ści, otrzymał od Zygmunta I. r. 1549 wójto­ żej zaś po prawej stronie stwo dożywotne miasta Tarnopola, właśnie lew, po lewej krzyż takim w tedy nowa założonego. kształtem, jako wyżej: na B odzęta, herbu Szeliga. — Bo­ hełmie podobnie lew czer­ dzęta, arcybiskup Gnieźnieński, syn Włady­ wony bez korony między dwoma skrzydłami, sława Szeligi, dziedzica na Szeligach, w wo­ którego ogón' aż na głowę zadarty, a noga jewództwie Sandomierskiem, którego imię (Bo- przednia prawa do góry wzniesiona. — Fa­ dzęty) przywłaszczyli sobie później poblizsi milia Bodek kwitneła niegdy w Prusiech krewni jego za nazwisko domu. On to dla polskich. M. pomnożenia czjci Boskiej, odstąpił strony Zie­ Boduchowski, dóm kwitnący w po­ mowita, książęcia Mazowieckiego, a przystał wiecie Starodubskim. M.* na obranie Jagiełły królem polskim, by przez- to pogańską jeszcze Litwę z prawowiernym B o (1 11 t a. kościołem pojednać; poczem też Jagiełłę Opis herbu. ochrzcił i zaślubionego z królową Jadwigą Trzy lilie białe w w Krakowie koronował. Zjechawszy potem z polu błękitnem tak królem na Litwę, pomagał gorliwie temu w ułożone, że jedna rozmnażaniu wiary chrześciańśkiej, stanowiąc pod drugą w pro­ oraz biskupstwo Wileńskie; f^l389. stej linii idą, na Jan Chryzostom Bodzęta, kanonik hełmie zaś pięć piór Gnieźnieński i Krakowski r. 1650, znakomi­ strusich. ty kaznodzieja wieku swego, uposażył klasz­ Między herbowne- tor Kamedułów pod Krakowem w wyborną mi kładą kronikarze bibliotekę. pierwszego Marci- B ochni Jan, zasłużył się literaturze n a, arcybiskupaGnie- polskiej za Augusta III. wydaniem kilku pię­ znieńskiego, znako­ knych poematów. J. mitego pisarza zmar­ łego w Bononii r. 1279, nim jeszcze stolicę B oelke, nobilitowany r. 1775. M.* posiadł, gdzie się też jego nadgrobek w ko­ B ogacki, herbu Prawdzie, kwitnął ściele Dominikańskim tej treści ma znajdy­ na Mazowszu. Stanisław, kasztelan Cie­ wać: Hic jacet Frater Martinus Polonus Or­ chanowski. . dinis Praedicatorum Archiepiscopus Gnes- 'i nensis. B o g atk o , obacz Bohatko. B odyw ił, herbu Sulima. Przedniej- Bogdanowicz, herbu Łada, łow­ szy z panów Litewskich Budywił przy po­ czy Inflantski, podpisał elekcyę Jana III. — łączeniu Litwy z Polską r. 1413, przyjął Łukasz, chorąży Kijowski, r. 1764, mąż ów herb na siebie i pstomstwo śwoje. pilny w obowiązkach, przyjemny w pożyciu, B o. B o. 41 a biegły w prawach, wyznaczonym był ko­ obrócony, w którym trzyma strzałę także misarzem w sporze województwa Kijowskie­ złamaną z żelezcem do góry skręconą. go z powiatem Mozyrskim. M. Przyczynę tego herbu podają historycy: Bogdanowicz, herbu Mogiła, dóm W bitwie Bolesława Śmiałego z Połowcami pochodzący od Bogdana, syna Montwiłowego pod Snowskiem, gdy ów król bohater tylko na Żmudzi. we trzy tysiące kawaleryi na daleko większą Bogdanowicz, herbu Gozdawa, M. zgraję nieprzyjaciela natarł i na głowę go Bogdanowicz Bernard, znakomi­ poraził, toć niejaki Michał Bogorya, ry­ ty naukami, wydał w Rzymie kilka dzieł tre­ cerz polski z wielkiem męztwem sam dzia­ ści duchownej^ r. 1603. — Drugi podobnie łając i swoich do waleczności zapalając, od­ tego imienia, zakonu Cystersów i professor niósł kilka ran i postrzałów, co po uzupeł- filozofii, umarł w Rzymie r. 1722, którego nionem zwycięztwie Bolesław spostrzegłszy, zwłoki złożone spoczywają w kościele San­ owe postrzały z piersi walecznego męża wła­ ta Croce Gerusalome. M. sną ręką wyjął, i jak były złamane, nadał mu je i potomkom jego na wieczny zaszczyt. Bogdański, herbu Prus III. Wielu z domu tego pisało się na elekcyach królów Tym herbem pieczętują się: Bohomolec, polskich. Buczkowski, Gniazdowski, Górski, Kolanow- ski, Maciejowicz, Magnuski, Mokranowski, Bogdeszewski , herbu Jastrzę­ Podłęski, Porębny, Skotnicki, Staszkowski, biec. M*. Tarnowski, Tur, Wołowicz, Zakrzewski. Boglewskf, herbu Jelita. Dóm sta­ rodawny w ziemi Czerskiej na Mazowszu, Mikołaj Bogorya, wojewoda Sando­ gdzie znakomite dostojeństwa piastował. mierski za czasów Kazimierza Sprawiedliwe­ B o g n ar, herbu Wieniawa. M.* go, którego przyjaźń i zaufanie posiadał, na­ dał konwentowi Miechowskiemu włości Jaxi- Bognarowlcz, herbu Wieniawa. ce i Rzeplice, zarówno i klasztorowi Ko- Szymon, żołnierz doświadczonego męztwa przywnickiemu kilka wiosek r. 1185.— Ja­ dawszy tego dowody w oczach Stefana Ba­ rosław, arcybiskup Gnieźnieński, pobiera­ torego, został od tegoż monarchy między sy­ jący nauki w Bononii we Włoszech, dla wy­ nów koronnych policzony. Drugi tego imie­ bornych przymiotów swoich sprawował urząd nia, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. rektora akademii tamtejszej. Powróciwszy do Bogltiewski, podpisał elekcyę Sta­ Polski, za promocyą Kazimierza W. został archi- nisława Augusta. M.* dyakonem Krakowskim i kanonikiem Gnie­ źnieńskim, na których prelaturach takiemi za­ B o g o ry a . jaśniał cnotami, że nie będąc jeszcze bisku­ pem, jednak od kapituły został obrany arcy­ Opis herbu. biskupem (r. 1 342), który to najwyższy urząd Dwie strzały białe zła­ pasterski sprawował z osobliwszą roztropno­ mane w polu czerwQnem ścią, fundując wszędzie nowe plebanie i takim kształtem, że że- świątynie, by chwałę Bożą przymnożyć. — lezce jednej ku górze, W zgrzybiałej starości czynnych prac paster­ drugiej ku dołowi są obró­ skich, wstąpił do klasztoru Lędzkiego, z cone; na hełmie paw z kąd po dwu leciech mieszkania, prze­ ogonem rozciągnionym w niósł się do Kalisza, i tam w r. 1376 życie prawą stronę dzióbem zakończył.

Nr. 11 42 B o . B o.

B o g o rsk i, herbu 0 goń czy k. J ę ­ Bogusławski, herbu Jezierza.— d rzej, burgrabia Malborski, podpisał elekcyę Woj ci e ch, starosta Płocki, Stanisław zaś Jana Kazimierza. instygator koronny r. 1637. Kilku z domu S% też Bogorscy i herbu Sucheko- tego pisali się na elekcyach Augusta II. i mnaty. Stanisława Augusta. Boguchwał, biskup Poznański, pi­ Bogusławski, herbu Korab, dóm sał dzieje Polski w czterech księgach dosyć kwitnący w Wielkiejpolsce, zajmujące, bo zawierają anekdoty i zdarzenia, Bogusławski, herbu Ostoja. Mel­ o których jego poprzednicy przymilczeli; chior, wsławiony z męztwa za Stefana Ba­ f 1253. M. torego, pod Pieszkowem bowiem zsiadłszy z B o g a c k i, herbu Abdank, niegdy konia, szedł z innemi pieszo do szturmu te­ kasztelan Sądecki. go miasta. B o g ack i, herbu Krzywda w ziemi Bogusławski, herbu Prus I. Nurskiej. Wielu z domu tego piastowali zna­ Bogusławski, herbu Świnka. — komito urzęda, równie pisali się na elek­ Kilku z domu tego z różnych powiatów, pi­ cyach królów polskich. sali się na elekcyach. Bogucki Franciszek, professor Bogusławski Jan, niewiedzieć ale akademii Krakowskiej, słynął w swych cza­ którego z tych domów, pleban z Miechocina sach z nauk głębokich, szczególniej z filozofii przy końcu XVI, wieku i znakomity mówca, i teologii; f 1645. ^1. zasłużył się \vydani6m kilku dzieł pogrze- Bogucki Józef, Jezuita zasłużył się bnych. M. wydaniem kilku dzieł treści duchownej hi­ Wojciech, dyrektor teatru Warszaw­ storycznej; r. 1720. J. — Jeden tego imie­ skiego, zasłużył się niezmordowanem usiło­ nia zginął w bitwie pod Waladolid w Hiszpa­ waniem utrzymania sceny polskiej; nadto wy­ nii r. 1809 M. dał w 15 tomach wszystkie prace swoje i dzieje teatru polskiego ; umarł w Warszawie Bogumirski Bernard, nauczyciel r. 1829. M. niegdy Morsztynów, jaśniał niezwykłemi nau­ kami i talentem poetyckim. J. B ogusz, herbu Półkozic, piszący się z Ziemblic, dóm starożytny i wsławiony B oguski, herbu Rawicz, nazwany z dzieł rycerskich już w XI. wieku. Bo­ od Boguszyc w ziemi Przemyskiej. Jędrzej gusz, syn Mieczysława, nadał kościołowi był kasztelanem Sanockim r. 1032. Jan2 ka­ Kujawskiemu prawem wiecznym znaczne do­ sztelanem Czchowskira. bra r. 1260. — Inny tego imienia, sędzia horb.u Topor, którego B o g u sk i, Pomorski i starosta Gdański, z niewielką garst­ gniazdo domu ziemia Łomżyńska. Jędrzej ką Polaków trzymał mężnie na wodzy potęgę i Stanisław, podpisali elekcyę Augusta II. margrabiów Pomorskich, następnie r. 1306 B ogusław , herbu Przyjaciel z popadł przez zdradę w niewolę Krzyżaków. odm:— Daniel Bogusław, podstoli Upit- Bogusz marszałek W. księztwa Lit:, posłował ski r. 1633, podpisał pacta conventa Wła­ od Zygmunta I, względem umówienia promo­ dysława IV. — Następnie nazywali się Bo­ wania wojny Tureckiej do Rzymu r. 1518. gusławskiemu Filon i Hieronim, podpi­ Mikołaj, starosta Krasnostawski, mąż do­ sali elekcyę Jana 111. świadczony w boju i na urzędach; f 1560. Bogusławski, herbu Jastrzębiec; Jan, kasztelan Czchowski, posłował do w powiecie Piotrkowskim dziedziczyli znaczne Wiednia dla zawiadomienia dworu o elekcyi dobra. > Zygmunta III. B o . B o. 43

Elżbieta z Ziemblic Bogószówna, cór­ Bohdanowicz, herbu Mogiła. M. ka Jana, kasztelana Zawichostskiego, owdo­ B o h ło w sk i, kerbu O 9 o r y a. M.* wiawszy po Myszkowskim, marszałku W. ko­ ronnym, wiodła przez lat trzydzieści i kilka Bohomolec, herbu Bogorya, dóm życie wielce bogobojne i cnotliwe. Nawiedza­ kwitnący w powiecie Witebskim, gdzie zna­ jąc szpitale i szafując hojnie jałmużną, zbu­ komite urzgda piastował; z tamtąd pisało dowała w Pińczowie szpital murowany, w się też kilku na elekcyach królów polskich.— Krakowie zaś fundowała szkołę teologiczną Z pomiędzy wielu najzaszczytniej odznaczył dia Paulinów, którym oprócz tego kilka ty­ się Franciszek, członek zakonu Jezuitów, sięcy ofiarowała. Zbogacając nadto kościoły po zniesieniu tego konsyliarz Stanisława drogiemi aparatami, zakończyła wielce przy­ Augusta. On to przyłożył się najbardziej do kładne życie r. 1643. M. reformy i pomnażania nauk w Polsce, obe­ znany bowiem z potrzebami narodu i z du­ Marcin Bogusz, podkomorzy Podol­ chem czasu, wydawał przez 20 lat pismo ski, żołnierz nieustraszony, a mianowicie perjodyczne „Monitor,przez które na oświa­ przy zdobywaniu Chocima r. 1673, i usta­ tę swych ziomków wpływał; nadto wydał wiczny prawie regimentarz na Podolu, gdzie zbiór kronikarzy polskich: Bielskiego , Kro­ szczęśliwie gromił napaście Tatarskie. Umarł mera, Stryjkowskiego i Gwagnina; przezco r. 1705 i pochowany w Kamieńcu w koście­ smak czytania złych książek usunął. Najwię­ le Karmelitów bosych, z klasztorem przez sie­ cej zasłużył się jednak wyznaczaniem fundu­ bie fundowanym. —■ Jan, starosta Dzwino- szu na poratowanie podupadłych tak z szla­ grodzki, i wielu innych piastujących godno­ checkiego, jako też i z miejskiego stanu oby­ ści i urzęda krajowe aż do najnowszych cza­ wateli, mocą którego urząd miasta War­ sów, wsławili się poselskiemi jak i komisar- szawy corocznie pięciu takowym po 20 du­ skiemi funkcyami. katów, innym dziesięciu zaś po 5 dukatów Boguszewski, herbu Junczyk II. płacić był obowiązany; f 1757. M. Pierw&zy, o którym autorowie wspominają, Bohowltyn, herbu Korczak, dóm był Jerzy z Hrebina, skarbnik Bełzki r. 1697. kwitnący na Wołyniu. Bohusz Bohowi- Kilku późniejszych sprawowało niemniej urzę- tyn, pisarz Litewski i starosta, Zyźmorski da krajowe. r. 1508. miał poruczone kilkakrotne posel- B o g u ta, herbu Dąbrowa. M.* ktwo do Moskwy, za które w nagrodę otrzy­ B oliatko, herbu Pomian. W Mazo­ mał starostwa Słonimskie i Kamienieckie.— wieckiem Bogatkami zwani, przyjęli tę nazwę Wielu innych piastowali godności urzędowe po przeniesieniu się na Litwę. Jan dworza­ w ziemi Wołyńskiej. nin Zygmunta III. rotmistrz chorągwi ussar- Marianna z Bohowitów Łosiowa, w skiej i jego trzech synów, zasłużyli się czy­ pierwszej połowie XVII. wieku wzniosła nie- nami rycerskiemi. Kilku innych pisali się na małem kosztem upadający kościół w Łucku. elekcyach królów Jana Kazimierza i Jana III Zofia, z domu Czartoryjskich, chorążanka Boliatyrowicz Mikołaj z Troc­ Wołyńska r. 1616, niewiasta wielkiej cnoty kiego, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. i nauki, zajmowała się tłumaczeniem z grec­ kiego i wydawaniem dzieł duchownych; po­ B o lid an , herbu Boncza, rotmistrz mimo odmiennego wyznania, wielce była przy­ kozacki, mąż rycerski i zdawna zasłużony, kładną w dobrze czynieniu ludzkości. M. poległ w bitwie pod Chocimem r. 1021, ścierając się z Turkami przed rozpoczęciem B ohllfa), herbu Lis. M.* walki. B o h u sław , obacz Bogusław. 44 B o. B o .

BohllSZ, herbu Odyniec. Wielu z ta III. na tron polski, a r. 1605 do dworu domu tego, zaszczyceni dostojeństwy i urzg- Wiedeńskiego od tego króla względem poślu­ dami krajowemi, odszczególnili sig chwale- bienia arcyksigżniczki Konstancyi. M. bnemi, czynami, mianowicie: Aleksander, Bojanowki Jan, dowodził walecznie dowodzący chorągwią Wołoską pod Czar­ rotą jazdy Mikołaja Sieniawskiego w bitwie neckim r. 1658. — Dwóch pisało się też pod Chocimem r. 1621. M. — Inny tego 116 elekcyach królów Jana III. i Augusta II. samego imienia, wsławił sig przez pigkne Są też Bohuszowie Siestrzeń- utwory poetyckie treści historycznej r. 1622. J. c y, herbu S t r z a ł a, wywodzący swój początek B o ja rs k i, herbu Sas. Długosz na- ze Szlązka, z kąd za Władysława Jagiełły mienia o tym domu pod rokiem 1478 na do Polski przybyli. Ja n Siestrzeniec, Pomorzu, byli atoli Bojarscy już w XVII. wieku pułkownik chorągwi Nowogrodzkiej, odzna­ i na Podolu. czył sig walecznością w bitwie z Tatarami B ojem ski, herbu Korab. Trzech z pod Kleckim r. 1507, zaco mu Zygmunt I. tego domu pisali sig z Liwskiego na elekcyę w nagrodę tego potwierdził tytuł kniazia. M. Jana Kazimierza. Bohusz Aleksander, rodem Wołoch, B ojm , rodzina przybyła do Polski z służąc lat kilka w wojsku polskim, gdzie Węgier. Paweł Jerzy, lekarz przyboczny sprawował zaszczytnie dowództwo nad huf­ Zygmunta III, nastgpnie burmistrz miasta cem, po powrocie swoim do ojczyzny został Lwowa, zostawił po sobie pamiątkę założe­ starostą Ćhocima. I tam nieprzestawał sprzy­ niem kaplicy przy Archikatedrze Lwowskiej jać Polsce, zawiadomił bowiem wcześnie o Ogrojcem zwanej (roku 1617), którą nadto napaści Tureckiej (1672 r.) i przygotował ją w fundusze zaopatrzył. Michał, syn jego, do dania skutecznego odporu. M. urodzony we Lwowie, członek towarzystwa Bohuszewicz, herbu Gozdawa. Jezusowego, odprawił podróż missyjną do Wielu z domu tego popisywali sig prawością Chin r. 1649, gdzie zostawszy powiernym w urzędach, dla czego poruczanem im były domu cesarskiego w Pekinie, oddawał się różne funkcye w trudnych zajściach kra­ niespracowanie obowiązkom stanu swego, jowych, przytem i nauczeniu się języka i sztuki le­ Bohuszewicz, rotmistrz kozacki, ja­ karskiej kraju tego. Powróciwszy do Europy ko żołnierz doświadczonego mgztwa, zjednał r. 1653, zajmował sig w Rzymie wykładaniem sobie zaszczytne zaufanie hetmana Lubomir­ starożytności chińskich i ułożeniem słownika skiego, które jeszcze więcej pomnożył oso­ chińskiego. M. bistą walecznością w bitwie pod Chocimem r. 1621. M. B o k lj Bolszewski, herbu Bibersztein Opis herbu. na Rusi. Aleksander, skarbnik Przemy­ Topor biały w po­ ski r. 1670. lu czerwonem, o- Bojanieckl, herbu Strzemię. Jan strzem w prawą stro­ z Krakowskiego, podpisał elekcyę Włady- nę tarczy obrócony, stawa IV. nad nim krzyż zło­ Bojanowski, herbu Junosza, dóm ty; na bełrnie w ko­ piastujący od dawna znakomite urzęda w ró­ ronie zaś pięć piór żnych województwach. — Jeden tego imie­ strusich. nia, kawaler maltański i komandor tego za­ Początek tego zna­ konu w Poznańskim, posłował r. 1587 do ku herbowego po­ Szwecyi z doniesieniem o wyborze Zygmun­ dają autorowie: B o. B o. 46

W bitwie Rusi z poganami, pewny rycerz, j Bułauowski, herbu Lubicz, dzie­ wyjechawszy na harc przed czoło wojska, dziczył niegdy dobra na Podolu i w Prze­ gdy się zcierał '/. nieprzyjacielem, opadł od mysłem, brolii, czćrn ośmielony przeciwnik, gwałto­ łlolbn*, herbu Juńczyk II., rodzina wnie nań uderzył; rycerz niemając się tedy kwitnąca jeszcze w XVI. wieku na Wołyniu. czym bronić, porwał topor i niein naje/.dnika Jan, pisarz ziemski Krzemieniecki, podpisał zwyciężył. Książe Ruski, przypatrujący się elekcyę Władysława IV. walce, w nagrodę tej odwagi nadał mu też ów topor za herb po wszystkie czasy, przy­ fiolcewlcK z Wiłkomirskiego, podpi­ dawszy do niego krzyż ś. sał elekcyę Stanisława Augusta. M.* Z domu tego Gabryel, sędzia Łucki, itolciliiiiski, herbu Leszczy c.' M’.* podpisał unję księstwa Litewskiego z koro­ B olcm ski. herbu Korab.* ną r. 156W, następnie pomimo zwątlonych B oleski, tego wspomina konstytucja sił stanął w obronie kraju, gdzie też poległ z roku 1647. w jednej bitwie z Tatarami, — Jan, rot- miattz pułku Kozaków, wsławiony czynami Boicslawksi wSieradzkióin r. 1097, rycerskiemi w wojnie Szwedzkiej, poległ w B olesta, herbu Ja strzębie c , dóm bitwie pod Gorżnem r. 1625. W uznaniu kwitnący w Polsce jeszcze w XII, wieku. M.* tych zasług, wypłoco.no za uchwalą sejmu Bolestraszycki, herbu. Lis. Przo­ synowi jego Filipowi II00 złp. Trzech z dek domu (ego Swatopelk z Krakowskiego domu tego podpisali elekcyę Jana 111. województwa, przeniósłszy się do ziemi Prze­ B o k o y , herbu Wieruszowa w wo­ myskiej, nabył tę nazwę od dóbr Rolestra- jewództwie Poznańskim, dokąd przodek domu szyc. Stanisław-, rotmistrz królewski za tego z Niemiec przybył. czasów Zygmunta Augusta, zkolegaciwszy się. Bokłowski, herbu Osorya. Kilkuch z Dzieduszycką, jako też i jego potomkowie tego nazwiska pisało się na elekcyi Augusta U. z innemi domy znakomitymi, piasjtpwali pier­ BokojMlłski, herbu Pietyróg na wsze urzęda krajowe w ziemi Przemyskiej i Wołyniu, Sanockiej. B o k o w sk i, herbu Gryf. M.* BolcśZ, herbu Jastrzębiec. B o k sza, herbu Oksza. M.* Bokszański Dadz-ibóg, podpisał Botamiński, herbu Leszczye, nie­ elekcyę Jana III. gdyś w ziemi Pruskiej. B okutt. herbu Paprzyca, Przodek B oliński, herbu Abdank. M.* domu tego Ja n Henryk, przeniósł się pier­ B olko, herbu Rogala. Bartłomiej wszy z Kurlandyi do Litwy, gdzie w zasłu­ H i e r on i tri, uposażył znakomitemi darami gach wojennych został srolnikiem. Litewskim; kościoł ś. Piotra w Krakowie, gdzie tez je­ Ja n Kazimierz, syn tegoż z Branickiej, go zwłoki spoczywają; f 1654,—Jan, wsła­ biskup Przemyski a potem Chełmiński, dla pra­ wiony męztwem w wojnach za Stefana Ralo- wości i niezwykłych nauk posiadał takie po­ rego, pochowany w Wieliczce. ważanie Augusta II., że mu ten nielylko pieczęć herbu Rola. Jan pisał mniejszą, ale i biskupstwo Krakowskie kon­ Bolko wski, się na elekcyi Jana Kazimierza. ferował: f 1722. B o k u sz S te f a n , nobilitowany r. 1658. B olski, wspomniany w aktach Wileń­ Adam, Jerzy i Hieronim,' podpisali skich r. 1783. iM.* elekcyę Augusta II. B o lsz ^ W H iii, herbu B i b o rszt e i n, iM*

Nr. 12. ■ 46

llułharyil na Litwie. Jan, posłował [ skiem, gdzie w królce znakomite doslojeń- na sejtn r, 1613 z Mińskiego. | siwa osiągnęli. — Mikołaj, prezydował : temu miastu r. 1383 i 1396, będąc oraz żu­ B o l ti l c Michał, podpisał elekcyę Augusta li. pnikiem kopalń soli Bocheńskich, — Iza- Ijasz, z ojca Florjana, a matki Bronisławy B o m b c k. j Lanckorońskiej, mąż wielkich najk i doktor Opis herbu. | teologii przy szkołach Krakowskich, porzu- Tarcza na dwie ! ciwszy marności świata, przyjął habit zakonu części przedzielona, pustelników ś. Augustyna, w którym stał się w której po jednej przykładem cnót kapłańskich. On to z innymi stronie !ew obiema tego zakonu doktorami na konzylium Kon- łapami do góry wspię­ stancyeńskim, a następnie w Pradze błędy ty, po drugiej stro­ Hussytów gruntownymi zwątlił dowodami. nie pięć róż ciągiem W zakonie wśród najostrzejszego życia po­ w pasie. święcił się li na usługi bliźnich, nawiedzając J óz ef, podpisał bowiem ubogie chaty i szpitale, cieszył nędz­ elekcyę Stanisława nych i wpajał w nich nadzieję, żywił nadto Augusta. ubóstwo własną porcyą u forty klasztornej. B o n a r o w a. Nieustając w tych cnotach chrześciańskich, umarł r. 1471. Ciało lego błogosławionego Opis herbu. męża podniesionem zostało z grobu za kon- W tarczy znajduje się lilja sensem Urbana VIII. papieża r. 1633. polna z drugą tak związana, Ja n Boner i trzema braćmi z Hollandyi że jedna z nich do góry, dru­ w Krakowskiem osiadłszy, przez osobliwsze ga na dół, obie zaś tak się z zasługi pozyskał względy Zygmunta I., który sobą zchodzą, jakby jedną by­ go też burgrabią i żupnikiem Krakowskim ły; z których połowa lilii bia­ uczynił. Wdzięczny i przywiązany do osoby łej z lewej strony znajduje się króla, wielce mu się przysłużył, gdy dobra w polu czerwonem, z prawej wszystkie królewskie wielkiemi długami ob­ zaś druga połowa czarna w ciążone za własne pieniędzy wykupił, i dwo­ polu hiałera; na hełmie człowiek do pół cia­ rowi całemu nie płatnemu od wielu lat, ła w zbroji i szyszaku na głowie, trzymają­ wszystkie zaś długi wypłacił, na co wydał oko­ cy dwie chorągwie w ręku, w prawej czar­ ło ‘210.000 złp., sumę pod ówczas bardzo ną, w lewej czarno-białą. wielką. Nadto podżwignął on i zamek Kra­ Klejnot ów nabył Ja ii Bo ner z W i se tu­ kowski prawie już upadający, za co mu król li ergu r. 1346, a to w wojnie Francuzów z Zygmunt dał w nagrodę starostwo Rab- Anglikami, w której odznaczając się w wielu szlyńskie i Oświęcimskie, cła zaś Lwowskie, potyczkach niezwykłem męztwem, w jednej Buskie i Bełzkie puścił w possesię. Jako z tych zdobył na Anglikach dwie chorągwie, osobliwszy przyjaciel uczonych, których w po­ czarną i białą, które jako znak zwycięztwa trzebie zasilał, umarł r. 1523. — Seweryn, królowi francuzkiemu Filipowi pod nogi rzu­ syn poprzedzającego, kasztelan Biecki, żupnik cił, za co od lego samego monarchy prócz i wielkorządzca Krakowski, położył zasługi znacznych upominków, też same chorągwie przez odbudowanie zamku Kamieńca (Odrzy- z przydatkiem lilii francuzkiej jako klejnot konia) pod Krosnem; f 1540. — Drugi te- herbowy otrzymał. Tego męża potomkowie go imienia Seweryn, kasztelan Krakowski przyszedłszy do Polski, osiedli w Kraków- i starosta Rabsztyński, w wojnie za Slefana B o . B o. 47

Batorego cały pułk konnych ludzi własnym szdwski, Turobojski, Uszdowski, Wiśniew­ kosztem urządził i pod Plrszków osobiście ski, Wilga, Żółkiewski; o których każdym przyprowadził, następnie z Leonem Sapiehą, będzie więcej pod właściwą nazwą. kanclerzem Litewskim jako komisarz królew­ B o n c l l i «Jan i Jakób, nobilitowani ski do Rygi ordynowany, roztropnym postę­ roku 1658. powaniem rebelją swywolnych ludzi uspokoił; umarł r, 1593. — Pomienionych Boherów B oniecki, herbu Bończa, wywo­ pamiątka istnieje po dziś dzień, a to w ko­ dzący swą nazwę od posiadłości dóbr Boń­ palniach soli w Bochni i Wieliczce, których cza na Mazowszu. Kilkuch tego imienia pi- wielkorządztwo zawiadując do lepszego po­ ■ sali się na eiekcyi Augusta II. — Boniec­ rządku przyprowadzili, gdzie też od ich imie­ ki, towarzysz wielkiej odwagi w bojach, po­ nia dotąd szyba jedna zowie się Bonerowską. legł pod Chocimem r, 1621 od kuli ar­ matniej. M. ' Bonarowicz, herbu Honorowa, M.* Boilfcki z Sandomierskiego, podpisał elekcyę Stanisława Aagusta. M.* . B o ń c z a. Boilikowski, herbu Brodzie. — Daniel, kapłan zakonu ś. Franciszka, wsła­ Opis herbu. wiony w Polsce z cnót kapłańskich. W tarczy pola błękitnego Boilill, herbu Korona, na Pomorzu, luje się biały jednorożec od których poszli Czeszewscy i Stawia­ przedniemi nogami w prawą no w scy. i stronę do góry wspięty, jakby Builisiawski z Płockiego, podpisał w biegu rozpędzony, nad heł­ elekcyę Stanisława Augusta. M.* mem w koronie podobnie pół takiego jednorożca do góry B o ń k o w sk i z Płockiego, posłował wspiętego.— O początku tego herbu podają na sejm r. 1761. M.* autorowie tylko tyle, że do Polski przybył ?■ B o n e a u , nobilitowany r. 1768.M* Włoch zaraz na początku zaprowadzenia chrześciaństwa w Polsce. Według jednych Borakowski, nobilitowany r. 1775, znowu wzięto nazwę Bończa od Bonifacego, z nadaniem herbu Pę. ko sław. M.* według drugich od Boritemps, familii Wło­ B o r a t i n i Filip i Tytus, otrzymali skiej, co znaczy dobry czas, co na Boń- indygonat r 1658. — Tytus został staro­ czę przekształcono. stą Osieckim i kontrahentem mennicy że­ laznej. Tym herbem pieczętują się: Bartoszew­ ski, Białobrzeski, Boniecki, Braciejowski, Boratyński, herbu Korczak, dóm Brzeski, Brzostowski, Bukowski, Bystrzycki, starożytny na Rusi, którego pierwszego kła­ Charlęski Chmielecki, Chomętowski, Ghro- dzie Paprocki r. 1374. Siedmiu synów jego ściejowski, Fredro, Gasparski, Gozimirski, od różnych dóbr, które im się w podziale Guliński, Iżycki, Kargowski, Klonowski, Kra- dostały, przyj© i od tych i nazwę inną; tak kowiccki, Krzewski, Kulwiński, Kunicki, Li­ Jerzy od Malczyc w ziemi Przemyskiej na­ sowski, Moraniecki, iNiedabylski, Osmolski, zwał się Malczyckim, Sieńko od Dąbkowic Pioro, Pokrzywnicki, Postruski, Hadawiecki, Dąbkowskim, Teodor od Tamanowo Tama- Romanowski, Hutkowski, Rybczewski, Sienicki, nowski, Iwan od Chańkowic Chańkowski, Skoczewski, Skorowski, Socha, Solikowski, Deńko od Michalewic Michalewski, Dymitr z Srżebiecki, Strzeszkowski, Szerzeński, Toma- najmłodszym Wasylem od Boratyna Boratyń- 48 Ko. skiemi. — • Jan Boratyński, starosta Ro- mu podpisali W a I e n t y i Aleksander elck- hatyńtki, chorąży Przemyski, rotmistrzując za cyę Augusta II. c*asów króla .Aleksandra, wsławił się wiel­ B orcll, herbu Trzy kruki; dóm sta­ kim męztwem na wojnach. Najpierw na Wo- rożytny na Pomorzu, któremu Zygmunt I. na­ łoszczyznie, gdy hetmana Lanckorońskiego dając tytuł hrabstwa polskiego, zostawił krzy­ gmin nieprzyjacielski opasał, toć wyrąbał go żaka trzymającego w jednej ręce dwa mie­ j wyprowadził Boratyński z brałem swoim z cze, w drugiej zaś chorągiew z literami S. R. tego ciężkiego razu: następnie pod Połoc- (Sigismundus Rex), nadto za podporę tar­ kiein w małej liczbie swoich uderzył na obóz czy herbowej orła białego z koroną i berłem: nieprzyjacielski po drugiej stronie Dzwiny prócz tego tryanguł w herbie z napisem : położony, i zniósł go zupełnie, za co też „tres in unum," czyniącprzez to alluzyę do trzech otrzymał w nagrodę storostwo Rohalyńskie herbów złączonych razem t. j . : pierwotnego i chorążtwo Przemyskie. Wezwany od Jana trzech kruków, pomorskiego mitrę z gryfami, Zapolii do Węgier, przyprawił się lam w 400 i inflanckiego gryfa i dwóch mieczy. łudzi, lecz przekonawszy się o złym szyku i Według heraldyki Wielądka pochodzą niedobrym rządzie wojska Węgierskiego, co Borchowie z Włoch, z królestwa Neapolitań- oczywistą zgubę jego wróżyło, jako doświad­ skiego, gdzie w XIV. stuleciu posiadali księz- czony żołnierz odwodził jak mógł od potycz­ two udzielne.. Z powodu rewolucyi przenieśli ki z wojskiem niemieckim, co nieusłuchawszy się do Niemiec, a z tamtąd przyszli z Krzyża­ Zapolyja, przegrał bitwę i zmuszony został kami do Inłlant, gdzie osiadłszy, wydaiy do ucieczki przez Karpaty aż do Tarnowa. z czasem sławnych mężów. W tej batalii Boratyński ciężko ranny, zo­ Bernard, hermistrz inflancki r. 5-180; stał między trupami na pobojowisku, gdzie Szymon, brat jogo, koadjutoj- tego.zakonu; dopiero drugiego dnia znaleziony, aż po Szymon, biskup Rewelski, który założył uzdrowieniu z ran do ojczyzny powrócił. — dwa miasta do dziś dnia kwitnące: Borchholm Piotr, kasztelan Bełzki, starosta Sam­ i Fegfeier: Fryderyk, synowiec tego bi­ borski, syn poprzedzającego dla pięknych skupa, zawarł śluby małżeńskie z Heleną, przymiotów takie sobie zjednał względy Zy­ księżniczką grecką, której jedna siostra po­ gmunta Augusta, iż mu ów monarcha najwa­ szła za cara Iwana Wasylewifiza, a druga za żniejsze śzynności domu swego polecał, mia­ Batorego, księcia siedmiogrodzkiego Stani­ nowicie odprowadzenie królowej Bony do sław, dziekan katedry Krakowskiej, osobliw­ granic państwa, i odwiezienie Izabeli siostry szy dobrodziej uczącej się młodzieży, uczynił królewskiej na Węgry r. 1558, — Jan, cho­ najpierwszy znaczną fundacyę na dobrach rąży Przemyski, starosta Rohatyński, syn po- swoich dla ubogich szkołv Krakowskiej. Rów­ mienionego Piotra z Dzieduszyckiej, zasłu­ nic z wielkim zaszczytem odprawił z polece­ żony podobnie na dworze Zygmunta Augusta, nia Zygmunta Augusta poselstwa do Rzymu i wniósł ostatni chwałę domu Boratyńskich z do Madrytu. - sobą do grobu. Fabian, rotmistrz kawaleryi polskiej, poległ w boju z Turkami pod Wiedniem r. herbu Ostoja, niegdy Boratyński, 1683. Jan Jędrzej, podkomorzy a później w ziemi Orszańskiej. wojewoda Inflancki ; F a b i a n , w wojnie szwedz­ Boratyński, herbu Topor. Anna kiej popadłszy w niewolę i osadzony przez Boratyńska wriosłszy posagiem przez małżeń­ Karola XII. w zamku Ryskim, dopiero po stwo Mateuszowi Krasnopolskiemu, herbu To­ siedmiu leciech z,j wstawieniem się Leszczyń­ por część Uoidtjna, dala powód, iż jej po­ skiego otrzymał wolność, z kąd powróciwszy tomstwo Boratyńskiemi się;przezwało. Z tego do­ do domu, urn'arl przez zadaną mu truciznę. B o. B o. 49

Borchowski, herbu Lubicz, grasowania srogiego powietrza w r. 1652, Grzegorz, zginął w wojnie Mpskiewskiej; ofiarował się dobrowolnie na usługi zapowie­ Jan, syn tegoż poległ znowu pod Cecorą. trzonych. Na tym polu tyle niebezpieczeństw, Borchowski, herbu Zadora. M.* gdzie już prawie wszyscy kapłani wymarli, nieustawał ten mąż wielkiej doskonałości Borcikowskl, herbu Junosza. M.* nieszczęśliwych ratować, usługując im nie- Borczyński, zapisany w aktach Wi­ znużenie i ciesząc nędznych i umierających. leńskich r. 1763. M.* W tych heroicznych pracach wytrwał siedm miesięcy, lecz w ostatku dotknięty od zara­ B o reck i, herbu Hołob og, dóm kwi­ tnący na Rusi w połowie XVI. wieku. — zy, zakończył trudy i życie świątobliwe. M.# Jan, metropolita Kijowski i Halicki, podczas Boremlski, z domu starożytnych zamieszania Rusi r 1629, zostawił obrządki kniaziów Wołyńskich. — Jędrzej, dziedzic i naukfe wiary kościoła ruskiego woli ka­ na Boremlu, młodziasł pragnący sławy wo­ żdego. M. jennej, poległ śmiercią walecznego r. 1(110, B orek. B o r e j k o. O p is h c r Hi u. Dóm starożytny Kaganiec z ogniem i pło­ rozrodzony na Li­ mieniem gorejący w polu mo- twie, w Kijowskiem drem, na hełmie zaś dwa i na Wołyniu, Je­ skrzydła, jedno modre, drugie rzy Władysławi czerwone, a między niemi toż Kazimierz Ste­ samo kaganiec gorejący. — fan, podpisali z Wi­ Dóm len kwitnął od dawna leńskiego elekcyę -la­ na Pomorzu, gdzie znaczne na II!. ; F ranci- dobra posiadał. s ze k , podczaszy Jan Wojciech, marszałek i regent Podolski, Anflhzej księztwa Pruskiego, podpisał dekrela ko- i Feliks zaś. ka- misyi królewskiej w r. 1609. sztelanowice Zawichostcy-, elekcyę Stanisława Augusta. B o rek , herbu Wąż. — Wielu 2 lego domu starożytnego piastowało godności du­ B orejko, herbu Dołęga. M.* chowne. Stanisław, dziekan Krakowski, B orejko. herbu Jastrzębiec na z pomiędzy wielu czynów szlachetnych usta­ Litwie. — Józef, znakomity krasomowca nowił fundacyę na utrzymanie 30 studentów w zakonie Jezuitów; 7 1763. M. ubogich; 7 1556. — Mikołaj, podstarosci B o r e j s z a , herbu W a d w i cz. — H r e- Sądecki, podpisał elekcyę Jana Kazimierza; hory z Orszańskiego podpisał elekcyę Ja­ Stanisław, kasztelan Wieluński zaś elek­ na lit. — Samuel, wsławiony waleczno­ cyę Władysława IV. Kilku jeszcze później­ ścią na wojnach, w nagrodę otrzymał od szych odznaczyło się zaszczytnie w «rzędach króla Zygmunta przywilej na dobra Petryhy publicznych. w powiecie Mśeisławskim. M. Ja n Albert, uczony lekarz Poznański, B oresza. podpisał z Mińskiego elek­ obdarzony qd Zygmunta KII!, szlachectwem cyę Jana Kazimierza. M.* roku 1588. M. ■ , B orgii), nobilitowany r. 1764. M* B o re k Marcelin, kapłan zakonu ś. Borkiński, podpi-al elekcyę Augu­ Franciszka w Kazimierzu dolnym, podczas sta 11. M.*

Nr o. 13. 50 B o. B o .

Borkowicz, herbu Na pi w on, w przeciw Kacerzom; Michał, wsławił się podo­ księstw{e Litewskim. bnież pisaniem dzieł duchownych r. J670. M t Borkowilieki Nikodem, zasłużo­ B o rlcck i Krzysztof z Sandomier­ ny na wojnach pod Lubomirskim; f 1644. skiego, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. B o r mu n, nobilitowany r. 1768. M.* Borkowski, herbu Grzymała. Krzysztof, waleczny rotmistrz chorągwi pan­ B o rn a, herbu Doi i w a, na Pomorzu. cernej r. 1656. Stanisław, uposażywszy Bornowski, z Mazowieckiago, posło­ kolegium ś. Piotra, w Krakowie datkiem wał na sejm w r. 1569. M.* 6000 zł|>., wstąpił do zakonu Jezuitów^ i ja­ Borodclski, herbu Na bram. M.* ko rektor rządził tym kolegium z zaszczy­ tem niemałym. Borodziuski Szymon z Wileńskie­ go, podpisał elekcję Jana III. Borkowski, herbu Junosza, z Bor­ kowa w Płockiem.— Pięciu z domu tego pi­ Boroszewski, herbu Epinger. sało się na elekcyę/Augusta II. Boro wieki, herbu Dębno. — Ja« Borkowski, herbu Łabędź, — Od pisał się z Wołyńskiem na elekcyę JanaKa. XVI. wioku piastując urzęda i dostojeństwa, zimierza. odznaczało się wielu mężów z domu tego Borowiecki, herbu Ogończyk. — prawością w trudnych zajściach kraju. — Jan i Aleksander podpisali elekcyę Au­ Jędrzej, poległ wbitwie pod Kluszynem. M. gusta II. Jacek, podpisał z województwa Ruskiego Jan, mąż rycerski w elekcyę Stanisława Augusta.. W id: — Jó­ Borowińskf nieszczęśliwej bitwie pod Warną r. 1444, z e f hr. Dunin, znakomity poeta polski, prze­ dostał się w niewolę Turecką, z,której prze­ szło 20 lat poświęcał sią z żelazną wytrwa­ cież ocalał i po wielu przygodach do; ojczy­ łością dla podniesienia literatury narodowej, zny powrócił. działając niemniej w cichości wiele dobrego tak poradą, jak i pomocą czynną: umarł B o ro w sk i, herbu Abdank. Dóm we Lwowie r. 1843. M. niegdyś kwitnący w Sandomierskim, a po: chodzący od Skarbków, który później przy­ Borkowski, herbu Nowina. Mar­ cin, najprzód pisarz grodzki Przemyski, po­ jął tą nazwę o dóbr Borowa. Mikołaj, dziedzic na Borowie, jest jakoby przodek tej tem sędzia Lwowski, zostawił pamiątkę fun- familii, z której wielu zaszczyceni dostojeń- dacyą kaplicy w Zdarzę. stwy i urzędami, przez długi szereg- lat po­ Borkowski, herbu Su i ima, wSan­ święcali się w usługach kraju. — Benia­ domierskim. min Skarbek Borowski, kasztelan Zawichost- Borkowski Modest, przeor zakonu ski r. 1733, podpisał konfederacyę Sertdo- ś. Dominika w Żółkwi, niemałe położył za­ mierską, Wiel: sługi około tego klasztoru; f 1668. M. B o ro w sk i, herbu Gozdawa na Borkowski Wawrzyniec, mąż Żmudzi. uczony w podróżach swoich po obcych kra­ B e ro w sk i, herbu Jastrzębiec, jach, przysłużył się literaturze niemieckiej niegdyś w województwie Krakowskim. Wie- przez , tłumaczenie dzieł ojczystych na język lądek podaje, że Borowscy Jastrzębczykowie niemiecki; r 1602. J. i po innych województwach się znajdują, o Borkowski Olbracht, mąż zacny których starodawne monumenta, kroniki i i wielce uczony, pisa! w r. 1611 w Krakowie akta aż do XI. wieku świadczą. • . . ' '4 Bo. Bo. 51

B o ro w sk i, herbu Junosza. Czte­ B o rstel, nobilitowany r. 1685. M.* rech z domu tego pisało się 119 elekcyę Borszsa, herbu Nałęcz I., o' którym Augusta II, więcej pod Drze wiek i 0111 i. B o ro w sk i, herbu Lis. Marcin Ka­ B orsz n a k z Nowogrodzkiego, pod­ si mierz, kasztelan Gdański, starosta Gru­ pisał elekcyę Stanisława Augusta. M.* dziądzki, strawiwszy młode lata na dworze Jana Kazimierza, średnie na wojnach, w za­ Bortliowski, herbu Korczak. M.* sługach otrzymał ekonomię Rogozińską, na­ Bornchowski, herbu D oliw a. — stępnie od Jana III, krzesło senatorskie. Kilku z domu tego piastowało wysokie go­ Przy hojności dla ubogich, niemniej odszcze- dności duchowne, z pomiędzy których Jan, gólniał się innemi cnotami chrześciańskiemi, archydyakon Krakowski, osobliwszym był pro­ a mianowicie staropolską żarliwością o ho­ tektorem ludzi uczonych. Nadgrobek jego nor Boski. znajduje się też w kościele katedralnym B o ro w sk i, herbu Lubicz. Gniazdo w Krakowie. domu lego ziemia Chełmińska. Kilku z nie­ B orucki, herbu Tarnawa, M* go pisało się z różnych powiatów, gdzie B o ru ck i, herbu Rolicz. Kilku z do­ urzęda piastowali, na elekcyach królów mu tego zajmowało znakomite stopnie urzę­ polskich, dowe w ziemi Kujawskiej i Warszawskiej. B o ro w sk i, herbu Ogoń czyk,- dóm Borucki, żołnierz Ichnący duchem wo-4 kwitnący w Prusiech i na Rusi. Michał z jennym, za konsensem Rzeczpospolitej poszedł Kościelca, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. w r. 1620 w 2000 ludzi na sukurs cesa­ B o ro w sk i, herbu Pilawa, biorący rzowi Ferdynandowi II. do Niemiec, gdzie swój poc/.ątek od Kamienieckich. Piotr, się niepospolitą walecznością i zadziwiającą opal Gzyrzycki, słynął z ludzkości a szcze­ odwagą w Czechach wsławił. M. gólnie z hojności dla ludzi uczonych. Bornkowski, herbu Jnn o sza, je­ B o ro w sk i, herbu Prus I. Sześciu dnej dzielnicy z Bielińskiemi herbu Junosza. z tego domu podpisało z Sieradzkiego' elek- Jan, biskup Przemyski, podkanclerzy koron­ cyę Władysława IV. ny, zostawił piękną pamiątkę szczodrości oby­ Borowski Leon, profesor Wileń­ watelskiej 1 f r. 1585. ski, jaśniał swego czasu jako ozdobny pisarz * i poeta. M. Borukowski, porucznik wojska pol­ skiego w Hiszpanii, przy pamiętnem zdoby* B o rsa, herbu Dołęga- Stanisław, waniu Saragossy r, 180S, odniósł cigżkie zabity w Moskwie r. 1606. Kilku pisało rany. M. się na elekcyi Władysława IV. i Jana III. B o r u s t a w s k i Józ ef, szlachcic pol­ B o r s k i. ski, rodem z pod Halicza, wzrostu karłowate­ • Opis Iicrbu. go, wychowany od hrabiny Humieckiej, po odbyciu podróży (>o Europie osiadł w An­ Noga człowiecza goła od glii, gdzie prawością swoją wieiki szacunek stopy aż po kolano w polu sobie zjednał; umarł tamże w podeszłym wie­ eaerwonem slrzałą przeszyta, ku w r. 1837. M. na hełmie zaś skrzydło orle szare. — Klejnotem tym szczy­ B o ru ta, herbu J a strz ęb ie c. % B 0- ci się jedynie familia Borskich ruta. chorąży Drohicki r. 1458. w Prusiech. Są też Borutowie i herbu Nowina. 52 B o. H o.

Borycliowski M aci ej, komornik Borysaewski, herbu Rawicz. -x z i e iri i Drohickiej, podpisał elekcyę Jana 111, Piotr, mąż dobroczynny dla ubogich, na które wszystkie swoje dobra rozdał; umarł B o ry ck i, herbu Tarnawa. Z b i - r. 1487. Paprocki kładzie jego nadgrobek w gniew, podpisał z województwem Ruskim katedrze Krakowskiej — Kasper, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. elekcyę Władysława IV., Franciszek zaś Boryczewski, podpisał elekcyę Sta­ Stanisława Augusta. nisława Augusta. M.* B o rd zy ń s k i Ośmiu tego nazwiska B o ry sław , kerbu Belina. M.* stawało na elekcyę Jana I!I, Borysław^ki, herbu Sreniawa, B o r z e c h o w s k i , herbu Lubicz. — Piotr, kanonik Warszawski, sekretarz kró­ dóm wywodzący swój poeaątek od Miero- sława hrabi z Nakla. Piotr, podkomorzy lewski V. 1 553, podpisał przywilej Zygmun­ ta Augusta. Podolski, stawiając plądrującym Tatarom dzielny odpór, utracił przez zabranie w ja­ Bo rzęcki, herbu Półkozic, dóm syr czterech synów, na których wykupienie starożytny, o którym księgi dawne grodu stany koronne r. 1610, 0000 złp. ze skar­ Wąwolnickiego jakoby jeszcze w r. 1335. bu wyznaczyły. Wielu innych i tego domu kwitnącego, wspominają, Przez długi szereg piastowało urzęda publiczne w ziemi Prze­ lat piastowali mężowie z tego domu godno­ myskiej, Halickiej i na Podolu. ści i urzęda publiczne, osobliwie na Rusi, Boryslawski, towarzysz wojska pol­ kilku pisało się też na elekcyę Stanisława skiego pod Żółkiewskim w Moskwie, prze­ Augusta. jeżdżając do obozu Zaruckiego wodza, Ko­ B o rz ę c k i Paweł, dzielny żołnierz zaków, został od kniazia Truęckiego pojma­ w wojnie moskiewskiej, zasłużył się uspo­ ny, i od tego po zadaniu okrutnych katuszy, kojeniem wojsko ^rokoszowanego o żołd zale­ żywcem na ogniu pieczony, r. itili. M. gły, nakłonił go czułą wymową do przepro­ BorysJtawski, delegat wojska kor:,, szenia króla, i traktował sam z komisarzami na sejmie r, 1670 stawał jako gorący obroń­ królewskiemi we Lwowie r. 1662 o zaspo­ ca obrażonego honoru hetmana Sobieskiego. kojenie niepłatnego wojska. M. Borysaewski, herbu Poraj, z dziel­ B o r z e j o w s k i , herbu Drya, niegdy nicy domu Bużeńakich, który wziąwszy dzia­ w województwie Krakowskim. łem Boryszuvuce, Boryszewskim się przeżwał. Mikołaj, kas/.telan Zaw'ichostski, podpisał B or z e i n s k i , herbu Jelita. Siedmiu list Kazimierza 111. względem tinij ziemi z tego domu pisało się na elekcyę Włady­ Bełzkiej. Jędrzej, arcybiskup Gnieźnieński, sława IV. — Jan, niewiedzieć jednak czyli będąc jeszt ze -proboszczem Łęczyckim i ka­ z tego do,mu, dostał się w nieszczęśliwej bitwie nonikiem Krakow&kisn, jezdził w poselstwie pod Warną r. i444 w niewolę Turecką. M, do Węgier: postąpiwszy na biskupstwo Prze- Borzewicki Jan, podpisał elekcyę’ inyskip, a potem na arcybiskupów o Lwow­ Jana Kazimierza. skie, siał się prawdziwym dobroczyńcą ubo­ gich i poddanych, którym ile mógł pomoc i Borzewski, herbu L u b i cz. M a t e- ratunek dawał. Roku 1506 odprawił zbór w usz, opat fcę.dzki, jako mąż uczony był na Łęczycy, na którym wyznaczone subsidja z sejmie r. 1587 do korekty praw koronnych dochodów duchownych na wyprawę Pruską I wyznaczony: Stanisław, podsędek Dobrzyń- podwoił: f 1510, ; ski, podpisał elekcyę Władysława IV. B o. B o. ,53

Borzobohaty, herbu Jelita. — Bosakowski, herbu 'Godziemba. Stanisław, podczaszy Mścisławski r. 1698, Franciszek, regent grodzki Kaliski, zo­ mąż wielkiego umiarkowania i porządku na stawił piękną pamiątkę staropolskiej dobro­ obradach sejmowych. M. czynności; f 1674. Borzykowski, herbu Abdank; B oscam p (L a so polski), nobilito­ dóm kwitnący jeszcze w XIV. stuleciu, któ­ wany r. 1768 M.* rego Włodzimierz podczas bezkrólewia B o siack i Mateusz, podpisał elek­ w Polsce r. 1382. podpisał konfederacyę cyę Jana III. szlachty Wielkopolskiej. B oski, herbu Jasień czy k. Wielu z tego domu piastowali w ziemi Czerskiej Borzykowski, herbu Łodzią. — Piotr, mąż niegdy wsławiony dobroczynno­ znakomite urzęda, ścią dla kościoła Bożego; Stanisław i B o sro g er, nobilitowany r. 1768. M.* Mikołaj, pisali się na elekcyi Stanisława B ossilta, herbu Wieniawa, rodzina Augusta. czeska, przybyła do Polski z Dąbrówką, żoną Mieczysława I. M. B o rz y m Marcin, podpisał elekcyę Jana III. Bostowski, herbu Szeliga, niegdy w województwie Sandomirskiem. Borzymiiiski, herbu Abdank. — Boszkowski, herbu Warnia. Jan i Jakób, stawili się na elekcyi Wła­ dysława IV. B oteckl, zapisany w aktach Wileń­ skich w r. 1763. M.* Borzymowski, herbu Be lina. — Bo turzy liski, herbu Łzawa. Ja­ Dwóch rotmistrzów z domu tego służyło wojsko­ kób z Boturzyna, kawaler bożogrubski, wo z zaszczytem za Stefana Batorego, czte­ pierwej dworzanin Jana Olbrachta, pogardza­ rech innych pisali się na elekcyę Augusta II. jąc marnościami światowemi, wstąpił do za­ Borzymowski, herbu Łada, któ­ konu Cystersów, gdzie cnotami kapłańskiemi rego gniazdo Barzymy na Mazowszu. Sta­ zasłynął; f 1531. nisław, długi szereg lat walczył pod Chod­ B btw ina. strukczaszy Smoleński w kiewiczem i Radziwiłłem hetmanami, i do­ roku 1700. M.* piero w podeszłym wieku osiadł w woje­ Boilfał, herbu Kościesza. — 'Zy­ wództwie Połockiem. gmunt, porucznik pancerny pod wodzą Borzymowski, herbu Lubicz. — Sobieskiego, odznaczył się walecznością przy Michał, podczaszy powiatu Lidzkiego, pod­ odsieczy Wiednia r. 1683. M. pisał elekcyę Stanisława Augusta. W. Boum ail, herbu Godziemba. M.* . Borzymowski, herbu Topacz w Bowdynowicz Iwan, kozak z Za- Sandomirskiem. porozkiego pułku, za nadzwyczajne odszczę- Borzymowski Marcin, zasłużony gólnienie się na wojnach, nobilitowany roku poeta w Lublinie: f 1762." J. 1661; nadto otrzymał dobra Futory, Fastów- ka i Parahimówka na Ukrainie. Borzymski, herbu Abdank. M.* B oxa, herbu Oksza. M* Borzysławski, herba Drużyna.M.* B oxycki, herbu Zaręba. Franci­ B o rz y w ó j. herbu Tępa podko- szek, podpisał z Bełzkim województwem v? a. M> elekcyę Augusta II. B osacki, wspomniony w aktach Wi­ B o y b n sk i Jan, stolnik Inowrocław­ leńskich r. 1767. M* ski r. 1436, podpisał pokój Brzeski.

Nr. 14. 54 Bo. Bo. I B o y c z a. że mu właśnie wschodzący księżyc do tego zwycięztwa dopomógł, dla tego mu książę Opis herbu. Mazowiecki do ojczystego herbu Lubicz Trzy krzyże złote ów księżyc dodał, i Rożawola nazwał. w polu czerwonem, według Okólskiego B o ż e d a r z. zaś trzy krzyże bia­ Opis herbu. łe w polu błękitnem, Krzyż biały, po którego ro­ a na hełmie trzy gach cztery lilie czarne, to piór strusich. Biel­ jest, w każdym po jednej lilii ski dodajo, że któ­ się znajduje; na hełmie trzy remuś z Pilawczy- pawie pióra, w których po­ ków do poł trzecia środku podobny krzyż, jak krzyża dodano trze­ ;ia tarczy. ci w całości. Ow Ow klejnot był nadany jednemu rajcy znak znany był w Polsce już w XIV. wieku. miasta Krakowa, imieniem Jerzemu Szwar­ B o y n ar, herbu Nowina. Pierwszy cowi r. 1442 od Władysława Warneńczyka. domu tego na Litwie, przyjął ów herb na Braciejowskl, herbu Bończa, nie­ sejmie Horodelskim r. 1413. gdy w ziemi Przemyskiej. B oynow ski iakób, nobilitowany Braeiszewski Jędrzej i Miko­ łaj z Wileńskiego, podpisali elekcyę Jana w r. 1790. M* Kazimierza. Brachowski, wspomniony w aktach B o ż a w o I a. Wileńskich w r. 1763. M* Opis herbu. Braclawski, podpisał akt konfede- racyi'Krakowskiej w r. 1705. M.* W polu błgkitnem Braczkowekl, herbu Bogorya, podkowa biała na dół ocelami położo­ dóm starodawny w wielkiej Polsce na, u której się B r a <1 a c i c e. znajdują dwa krzy­ Opis herbu. że, jeden nad pod­ Dwie oksze w po­ kową, drugi w jej lu czerwonem na pośrodku, którą u krzyż tak ułożone, dołu opasuje księżyc że toporzyskami na żółty niepeł/iy, roga­ dół, żelazem zaś dc mi do góry obróco­ góry, a obuchami do ny, na hełmie zaś siebie są obrócone; trzy. piór strusich. na hełmie trzy pió­ Tym herbem pieczętują się: Gąsecki, ra strusie.— Różnie Gościmiński, Jernielicki, Komorowski, Ostro­ go też nazywano: wiec, Reymunt, Rzeczkowski. Bradaczyce, Brada- Przyczynę nabycia lego klejnotu podają: cice, Bradaczycealbo że pewien Lubiczanin wyprawiwszy się w no­ Bratczyc. cy na nieprzyjaciela, bezpiecznie w swym B rajeck i Jakób z Rawskiego, pod­ obozie zasypiającego, w pień go wyciął, a pisał elekcyę Jana Kazimierza. B r. B r. 55

B rak iel, niegdy w Kurlandyi, później udał się z Henrykiem, księciem Sandomir- na Litwie. skim i Lubelskim do ziemi świętej, gdzie B ratu, herbu Abdank, na Wołyniu. dawał dzielną pomoc Baldwinowi, trzeciemu królowi Jerozolimskiemu, uciśnionemu od Sa- Bramo wicz Walenty, sławny z racenów. Pod Edessą i w wielu potyczkach nauki ś. teologii r. 1678. M. z nieprzyjacielem krzyża ś., dał dowody Braneewicz, zapisany w aktach Wi­ wielkiego męztwa, poczem wróciwszy do Pol­ leńskich w r. 1637. M.* ski, fundował w Miechowie klasztor zakonu B ra n d t Jan, Jezuita i oficyał kolle­ Bożogrobców, r. 1162, i panien Norberta­ gium Lwowskiego, biegły w muzyce i poe- nek na Zwierzyńcu pod Krakowem, r. 1181, zyi; f 1501, M. którym po trzy wioski na utrzymanie na wieczne czasy zapisał; f 1197. — Lenard i Zdysław z Odrowążównej, wstępujący w B r a n d y s . ślady ojca swego, niemniej temu klasztorowi Opis herbu. Miechowskiemu włości nadali. —Stefan, brat Z korony wystaje ręka zbroj­ Jaxy, wojewoda Krakowski, wielce się przy­ czynił do wyniesienia Kazimierza II. na tron na po ramie nieco zakrzywio­ polski, a następnie walecznością do uspo­ na, trzymająca miecz, końcem kojenia zaburzonej Rusi czerwonej. — Ge­ na doł obrócony, a na hełmie deon, syn tegoż, biskup Płocki, pasterz w koronie podobnie taka ręka. przykładnego życia, niemało położył zasług Niegdy kwitnęli Brandysowie około pomnożenia wiary chrześciańskiej w w ziemi Pruskiej, gdzie Jan Prusiech; f 1223. — Klemens, kasztelan Giszkra Brandys wspomniony Krakowski, drugi syn Stefana, sławny legacyą już w r. 1458. do Węgier do króla Beli r. 1239, gdzie B ra n d y sz , herbu Radwan, dóm umówiwszy małżeństwo Kunegundy z Bole­ starodawny— piszący się z Grabiszyc. Kle­ sławem Wstydliwym, tę królewnę do Polski mens, starosta Chęciński, ochmistrz królo­ sprowadził. Niemając prócz jednej córki ża­ wej Bony, oddawał królewnę Izabellę Jano­ dnego potomstwa, gdy ta życie zakonne so­ wi Zapolii na Węgrzech, i Barbarę Joachi­ bie obrała, zbudował dla niej klasztor w' mowi, księciu Brandeburskiemu w małżeń­ Staniątkach, i uposażył go całym jej posa­ stwo. — Piotr, rotmistrz wsławiony z męz- giem. Podczas najazdu Tatarów na Polskę twa, poległ w bitwie pod Krasnobrodkiem r. 1241, stawiając dzielny odpor pod Chmiel­ od strzała działowego. Wielu innych piasto­ nikiem, poległ od szabli pogańskiej; zwłoki wało przez długi szereg lat urzęda publicz­ jego pochowane zostały w zakrystyi kościo­ ne w ziemi Zatorskiej i Oświęcimskiej. ła Staniąteckiego. — Marek z Brzeźnicy, B ra n e c k i, herbu Radwan. Jan, wojewoda Krakowski, syn trzeci Stefana, a burgrabia. Sochaczewski, podpisał elekcyę brat Klemensa jak niezwyciężonego męztwa Jana Kazimierza, Stanisław i Remigin żołnierz, tak i wielkiej roztropności senator, Augusta II., Mi chał zaś Stanisława Augusta. wielce się zasłużył utrzymaniem zgody w kra- Bratlicki, herbu Gryf. Dóm staro- ju, zakłóconym po zgonie Leszka Białego żytny, pochodzący od Jaxy, księcia Serbii, r. 1227. — Andrzej, biskup Płocki, syn który jeszcze za panowania Bolesława Krzywo­ poprzedzającego wojewody, słynął z miło­ ustego w Polsce niepospolitą dzielnością wbo- sierdzia na ubogich i hojności dla sług Bo­ jach się zasłużył; f 1159.— Jax a , syn jego, żych. On to uposażył klasztor Staniątecki w poczcie zebranego przez siebie rycerstwa, dobrami, które mu na wieczne czasy zapisały 56 B r. B r. f 1249. — Włodzimierz z Huszczy, wo­ stawił się osobiście, by walczyć i dzielić jewoda Krakowski, odpierając, skutecznie na­ sławę bohatera króla; f 1716. — Jan, jazd Tatarów na Polskę, zadał im w bitwie hetman wielki koronny, ostatni domu tego pod Turskiem klęskę niemałą, w innej zaś potomek, umarł w Białym Stoku r. 1773. M. pod Chmielnikiem, gdzie mnogością nie­ Z pomiędzy tylu godnych mężów tego przeliczoną tej dziczy przywalony tak dobre­ domu jaśniała niemniej i Anna, poślubiona go żołnierza, jak i rozsądnego wodza po­ Sebastianowi Lubomirskiemu, kasztelanowi winność pełniąc, .poległ od ręki Ta­ Wojnickiemu. Ta prócz wielkiej żarliwości o tarskiej r. '1241. — Sulisław, brat jego, pomnożenie wiary, nieznużenie oddawała się widząc rozpuszczone zagony Tatarów aż na w czynieniu dobrego: ratując’ bowiem ubo­ Szlązko, pospieszył pod sztandar Henryka, gich i poddanych, zaopatrywała i wszystkie książęeia Lignickiego, który wojowników szpitale w Krakowie w hojne jałmużny. Umie­ krzyża ś. dla powstrzymania tego strasznego rając, kazała wszystkim swoim dłużnikom wroga około siebie gromadził, i poległ ra­ poddanym długi darować, i wszystkie zasoby zem z nim w bitwie pod Lignicą r. 1241.— zboża po między nich rozdać. Ona to fundo­ Tendor, wojewoda Krakowski, syn Sulisła- wała klasztor panien Dominikanek na Grod­ wa, fundował klasztor Cystersów w Lu- ku w Krakowie, na co przeszło 65.000. złp. dzimierzu niedaleko Nowegotargu, który pó­ wyłożyła, do którego się co rok na 10 dni źniej do Czyrźyc został przeniesiony, opa­ dla pełnienia ostrej pokuty udawała. W tem trzywszy go w majętności; f 1280.— Kle­ bogomyśinem i wielce przykładnem życiu, do­ mens, wojewoda Krakowski, w czasie na­ szedłszy lat 77 wieku, zasnęła wr Bogu jazdu Konrada, księcia Mazowieckiego na roku 1639. Polskę, stanął odważnie w obronie swego monarchy, Bolesława Wstydliwego, i zadał B ran ick i, herbu Janina. Piszą się nieludzkiemu najeźdźcy pamiętną klęskę pod z Branicy w województwie Lubelskim, Kilku Suchodołem, co zawdzięczając Bolesław, w i el­ z do"mu tego stawali na elekcyach kró­ ki em i go łaskami i przywilejami obdarzył.— lów polskich. Stanisław, miecznik koronny, starosta Chę­ B ranicki, herbu Korczak. Seba­ ciński, wsławił się z legacyi do Włoch roku stian, biskup Poznański, zostawił piękną 1617; on to zrestaurował własnym ko­ pamiątkę po sobie: miłosierdzia nad ubogie- sztem zamek w Chęcinie, pożarem zni­ mi, któremi jak ojciec się opieko wał; f 1544. szczony, na wojnę Moskiewską zaś przysta­ Piotr, podpisał z Ruskiem województwem wił Zygmuntowi II!. dwa pułki piechoty i elekcyę Jana III. — Franciszek Ksawe­ dwie chorągwie ussarskie, własnym kosztem ry, starosta Halicki, potem hetman polny, a uformowane, których dla wyzłoconych szy­ nakoniec hetman W. koronny, chwalebnie się szaków ntiles aurcus nazywano; f 1620. — przyczynił dó uśmierzenia buntów na Ukrai­ Jan KI emens, marszałek nadworny ko­ nie; za panowania Stanisława Augusta po­ ronny, wsławił się niepospolitem męztwem słował z niemałą chwałą do różnych dwo­ na wyprawach wojennych Czarnieckiego w rów, w przykrem położeniu kraju zaś złożył Danii1 i Holsacyi, następnie na sejmie roku buławę i resztę dni poświęcił prywatnemu 1664 wymówił się od przyjęcia buławy het­ życiu. M. mańskiej niesłusznie Lubomirskiemu odjętej; umarł r. 1673. M.— Stefan Mikołaj, syn Brailicki, herbu Hołobok, niegdy Jana Klemensa, wojewoda Podlaski, posło­ na Rusi possesionaci. wał z niemałą chwałą w różnych zajściach j Brailiecki Krzysztof, podpisał kraju; na wyprawę Sobieskiego pod Wiedeń j elekcyę Jana Kazimierza. U r. B r 51

B r a ń s k i ; o pierwszym z domu tego j Daniel Bratkowski, skarbnik Bra- Hrycku z Branik, wspomina metryka Wo- ' cławski, podpisał elekcyę Jana III. łyńska Z roku 1528. Bratkowski, herbu Prawd z i c. M.* B r a n t. Bratkowski, herbu Przegonią, Opis herbu. dóm rozrodzony już dawniej po wielu woje­ Pochodnia czarna wództwach, z którego kilku znakomite go­ gorejąca w polu mo- dności duchowne i urzęda publiczne pia­ dróm, z ukosa wpra­ stowali. wą stronę pochylona, Bratkowski, herbu Sas; pisze się na hełmie zaś trzy z Bereznicy w Przemyskiem. Dwóch braci, piór strusich, z po­ Samuel i Jan Jakób, walczyli pod So­ między których jedno bieskim przy odsieczy Wiednia, gdzie też czerwone, drugie mo­ pierwszy poległ w tej bitwie, drugi zaś prze­ dre, a trzecie żółte. szyty na wylot strzałą Tatarską, przecież Dóm starodawny j uniósł życie, za co na dziękczynienie Bogu na Pomorzu, z któ­ za szczęśliwe ocalenie, wystawił swoim ko­ rego Jędrzej i sztem dwie cerkwie. Po 40 letnej służbie Krzysztof podpisali elekcyę Jana Kazimie­ wojskowej, przestał żyć wr. 1703. M. rza. Rozrodzeni później na więcej gałęzi, Bratkowski, herbu ś-winka, nie­ przeszli z krajem w usługi książąt Brande- gdy w Sieradzkim województwie. burskich, gdzie też tego herbu dotąd lecz z B ratko wski, herbu S 1 e p o w r o n. M* odmianą używają. Bratkowski, hęrbu Sulima. M.* Branwicki, herbu Janina. M. Bratkowski Bogdan, jaśniał jako Branwicki, herbu Koś cieszą. Mi* osobliwszy dobroczyńca bractwa Łuckiego B ra te zy c , herbu Bradacice. M. w r. 1614. M. B ratcck I, podpisał elekcyę Jana Ka­ Bratkowski Aleksander na Woły­ zimierza. M.* niu; r. 1168 zapisał klasztorowi Brodzkiemu ś. Dominika fundusz 2000 złp. M. Bratkowski. Bratoszewski, herbu Prawdzie. Marcin, podpisał elekcyę Jana Kazimierza, Opis herbu. Ludwik i Stanisław zaś Jana III. W tarczy pod­ Bratoszewski, herbu Sul ima; dóm kowa ocelami na kwitnący wŁęczyckiem jeszcze wXVI. wieku. dół obrócona, Bratliski, zapisany w księgach grodz­ przez której śro­ kich Ostrzeszewskich w r. 1607. dek strzała że- B ra u n z Inllantskiego, nobilitowany lezcem do góry w r. 1673. — Antoni, lekarz nadwornv wystaje: z lewej i * króla Michała Wiśniowieckiego, przy wiel­ strony na prawą kich naukach posiadał i tę cnotę, iż nieznu- tarczy przeszy­ żeńie udzielał pomoc lekarską ubogim. M. wa znowu podkowę i ową strzałę miecz prosty; z podkowy u góry wystają na ostatek jeszcze Braurski.. Wojciech, nobilitowany dwie palmy. w roku 1676.

Mro. 15. 58 • B r. B r.

Brautykowski, w Krakowskiem. Krzyżakami niemniej nieporównanej odwagi Brellecki, w Mścisławskim. M.* dał dowody. W Kujawach napadnięty w obo­ Bremer Idzi, urodzony z szlachetne­ zie swoim od Krzyżaków, nietylko że dał go domu Britraar we Flandryi, dosłuży­ dzielny odpór, lecz najezdników na głowę wszy sig w polskim wojsku pułkownikow- poraził. W bitwie pod Grunwaldem, będąc stwa, gdzie też rycerśkiemi dziełami znako­ już pułkownikiem, niemniej mężnie dowodził, micie sig odznaczył, otrzymał indygenat w a przy zdobywaniu zamków Kowalewa i Go- Polsce w r. 1062. łubia, nierównie wielką sławą się okrył, przezco takie względy króla Jagiełły sobie Brenit, nobilitowany w r. 1175. M* zjednał, że starostą Brzeskim został uczynio­ Brcsiowicz, podpisał z województwa ny, w której godności wszystkim chorągwiom Nowogrodzkiego elekcyę Stanisława Augusta. Kujawskim walecznie hetmanił. Wielu z do­ Bretys Jerzy, podpułkownik wojsk mu tego piastowali urzęda krajowe aż do pieszych, dla rycerskich zasług nobilitowany najnowszych czasów. w roku 1662. Brochocki, herbu Prawdzie. — Marcin, podpisał elekcyę Jana Kazimierza, B r o z a. Samuel, Marcin i Szymon zaś Au­ gusta II. Opis herbu. Brochwicki, herbu Brochwicz. Tarcza na trzy pola. prze­ Brochowie*, zapisany w metryce dzielona, tych jedno od do­ Wołyńskiej w r. 1528. łu tarczy szersze, i z lekka ku Brochowski, herbu Prawdzie.— górze kończato zachodzące Dóm pochodzący od Szczawińskich, z którego białe, drugie no lewej stro­ Jędrzej od dóbr Brochowa zaczął się nie błękitne, a trzecie czer­ pierwszy pisać Brochowskim. Temu to nadał wone. Władysław' Jagiełło, nagradzający położone Przodek domu tego przybył z Francyi. zasługi w bitwie pod Grunwaldem, zamek' Wojciech Konstanty, wojewoda Poznań­ Morąg w posiadanie w r. 1410.— Wielu z ski, wsławił się w wielu funkcyach zdrową domu tego, piastujący długi szereg lat zna­ radą ; rzadką sprawiedliwością. ' Niemniej komite dostojeństwa urzędowe, zasłużyli się był dla chwały Boga szczodrobliwy, zbudo­ tak dzielnością w wojnach, jak i prawością wał bowiem wspaniałą świątynię w swojetn w życiu prywatnem. starostwie, i opatrzył ją znacznym fundu­ Brochowski, herbu Zadora, na szem; umarł w r. 1798. Rusi. — B rigtdo, nobilitowany w r. 1790. M.* Brochwicz I. Według Brigiem, pisał się na zjezdzie pod Okólskiego jeleń czerwony w Olkienikami w roku 1700. M.* polu białem, pogami do góry wspięty, jak gdyby do biegu B rillgh Fryderyk i Ernest z In­ zapędzony, a na szyi jego ko­ flanckiego, stawili się na elekcyę Włady­ rona, nad hełmem zaś pawie sława IV. pióra, Niesiecki kładzie zno­ Brochocki, herbu Osorva. — Ję­ wu jelenia białego w polu drzej, wsławił się za Władysława Jagiełły czerwonem. Okazyi tego herbu nigdzie nie czynami rycerśkiemi w wojnie Tureckiej na ma, przyniesiony . został bowiem z Niemiec Węgrzech, z kąd powróciwszy, w wojnie z do Polski. B r. 59

Brochwicz II. Jeleń B rocki Maciej, akademik Krakow­ obrócony głową wprawą stro­ ski w r. 1676; zasłużył się dla literatury wy­ nę tarczy, a to bez korony na daniem pięknych poezyi. J. szyi, na hełmie zaś pawie B rodecki, herbu Jastrzębiec. — pióra. Z domu tego wsławił się jeden za Zy­ Tym herbem pieczętują się: gmunta I. niepospolitem męztwem. Za bliż­ Bryszkowski, Burgrafski, Do- szych czasów Balcer Brodecki, sta­ brocieski, Dubaniewski, Goi- rosta Jasielski, posłował z województwa sowski, Graba nów, Kątski, Bełzkiego na sejm Warszawski r. 1620. — Korczyc, Orzelski, Palęcki, Kazimierz, a następnie Jan, podobnie Podkański, Połomski, Prusz­ piastowali godność starostów Jasielskich, pier­ kowski, Szałowski, Trembecki, wszy r. 1648, drugi r. 1674. — Są też Wiktor, Witowski, Wojakowski, Zieleński. Brodeccy i na Szlązku podobnie herbu Ja­ Brochwicz III. Pół je­ strzębiec, piszący się ale z Brodku. lenia złotego, w prawą stro­ nę wyskakującego w polu zło­ Brodecki Zygmunt, kapłan wielce tem, od którego przodu za­ zasłużony w XVII. wieku tak z pilności obo­ miast tylnej części wystaje wiązków swoich, jak i pisania dzieła treści księżyc niepełny z gwiazdą'zło­ moralnej. J. tą, w pośrodku, na hełmie pa­ B rodecki, herbu Tępa podkowa. wie pióra, a w nich podobnie Brodeleki, herbu Nabram, niegdy księżyc z gwiazdą. — W Pol­ w ziemi Przemyskiej. sce używa tego herbu li tyl­ B rodeil Melchior, podpułkownik pie­ ko rodzina Śląskich. szego pułku sławnego Czarneckiego, odszcze- Brochwicz IV. Jeleń gólnił się. przy, zdobywaniu Brześcia Litew- leżący w polu czerwonem w skiego — M. zatem nobilitowany w r. J601. M.* Brodnicki, herbu Łodzią, w Wiel­ prawą stronę obrócony,' na kiej Polsce. hełmie pięć piór strusich bia­ Brodnicki, herbu Wieniawa, nie­ łych. Tym klejnotem szczycą gdy w ziemi Wieluńskiej. — Trzech pisali się w Polsce tylko Destra- się na elekcyi Augusta 11. Brodowski, herbu Grzymała. — hanowie. Franciszek z Inowrocławskiego, podpisał Brocki, herbu Łodzią. Wojciech elekcyę Augusta II. z Kaliskiego, podpisał elekcyę Jana III., Brodowski, herbu Łada; dóm Adam zaś Augusta II. ' dziedziczący w Lubelskiem i na Rusi.— W a- ' B rocki Jan, kanonik Krakowski, pra­ wrzyniec, sędzia ziemski Łomżyński, mąż łat wielce uczony i w językach różnych bie­ słynący niegdy z wielkiej powagi i sprawie­ gły, nadto teolog, filozof, matematyk, lekarz dliwości. — Zygmunt, niespracowaoy ka­ i starożytności badacz, i od tego nazwany płan zakonu Jezuitów, i dozorca konwiktu encyklopedya chodząca. Jemu to winna aka­ szlacheckiego w Kaliszu : f 1622.— Trzech demia Krakowska swoje życie, albowiem on Brodowskich, braci rodzonych ż Kaza- to szczególniej w obronie jej praw przeciw nowskiej, walcząc z najezdnikami kraju, po­ potędze zakonu Jezuitów najmężniej stawał; legli w obronie jego na polu sławy; jeden umarł w roku 1652. J. w bitwie z Talarami, drugi pod Zbarażem. tiO B r. B r. a trzeci pod Beresteczkiem. Jednemu tego Brodziński Kazimierz, w młodym nazwiska, synowi cześnika Buskiego, nadała wieku służąc z zaszczytem w wojsku fran- konstytucya z r. 1(562 dobra Brodalycze na cuzkim, po ukończeniu wojny złożył broń i 15 lat za położone zasługi wojenne. — An­ poszedł za skłonnością swoją do nauk i do toni, znakomity artysta i profesor malar­ poezyi. Bogaty w talenta, przekładał pieśni stwa przy uniwersytecie Warszawskim, później sławiańtskie na język ojczysty, i zachęcał tem członek towarzystwa przyjaciół nauk, wielce młodych poetów do uprawiania niwy całej się zajmował kształceniem uczącej się mło­ sławiańszczyzny. Jako profesor literatury pol­ dzieży; i 1832. M. skiej przy uniwersytecie Warszawskim, zy­ skał powszechną miłość tak ze zasług lite­ Brodzie. rackich, jak i rzadkich przymiotów duszy. Umarł w Dreźnie r. 1836. Pierwsze kształ­ Opis herbu. cenie pobierał on w szkołach Tarnowskich. M. W polu czerwo­ Brodziński, kustosz Krakowski w ro­ nem są trzy złote ku 1572. krzyże tak ułożone, B ro d zk i Wojciech, poległ w bit­ że jeden z nich pro­ wie pód Zbarażem. M. sto na dół, drugie B róg herb, patrz Łeszczyc. dwa na górze z bo­ Broniewski, znamienity w cnoty ry­ ku tryanguł robią, cerskie, odznaczył się nadzwyczajną walecz­ stykając się wszyst­ nością w bitwie pod Grunwaldem z Krzyża­ kie końcami we środ­ kami w r. 1410. M. ku tarczy; na heł­ Brolnicki, herbu Gozdawa, był mie zaś trzy piór arcybiskupem Połockim, Mikołaj, obywa­ strusich. i tel prawy niemogąc dla ważnych przyczyn Początek tego herbu naznacza Paproc­ osobiście do boju stanąć, posłał swoich lu­ ki: Gdy Kazimierz I. wiódł wojnę z Masła- dzi na wyprawę Chocimską. wem i z nim połączonemi Jadźwingarai, toć Bromirski, herbu Jastrzębiec, jeden polski junak we wszystkich 1 bitwach pisze się z Bromierza. — Andrzej, staro­ strzegąc boku pańskiego, dał dowody nad­ sta Tłumacki i Janowski. M. zwyczajnej waleczności, za co od tego kró­ Bromirski, herbu Po bóg. Wielu la dobrami na Mazowszu obdarzony, i tym z domu tego piastowali urzęda krajowe. klejnotem zaszczyconym został; w r. 1038; B ro n ak , niegdy podw>ojewodzi w zie­ a że miał długą i piękną brodę, od niej też mi Wizkiej w r. 167 4. M.* otrzymał tą nazwę. ■ Bronako wski, niegdy w ziemi Łom­ Tym herbem pieczętują się: Bonikowski, żyńskiej, Kliczewski, Kunecki, Kurzątkowski, Łącki, Mojecki, Pilitowski, Radomski, Radzimiński, B r o n i c. Sieromski, Zawadzki, Zochowski. Opis herbu. Sieciech z Brodzie, starosta Lubel­ M polu czerwonem są dwa ski, podpisał w r. 1422 przymierze umówio­ jelce na kształt lisery S na ne między Władysławem Jagiełłą królem krzyż złożone, na hełmie zaś polskim, i Krzyżakami. M. trzy piór strusich. — Według Brodnicki, podpisał elekcyę Stani­ Paprockiego-- nadano ten herb sława Augusta. M.* jakiemuś Polakowi za okazane B r. B r. 61 męztwo w wojnie z Czechami, według in­ górze; f 1582.— Piotr, syn jego, jaśniał nych, iż został wniesiony do Polski •/. ziemi za Stefana Batorego chociaż jeszcze młody, Czeskiej. Adam Bronie, pisał się z Wi­ niepospolitą walecznością. Inny tego imienia leńskiego na elekcyi Stanisława Augusta. był pierwszym rektorem uczącej się młodzie­ B ro n ick i, herbu Bronie. iM.* ży polskiej w akademii Padewskiej. M. B ro n ick i, herbu Korwin. M.* Marcin Broniewski, mąż dowcipu i wy­ B ro n ick i, herbu S I epo wro n; dóm mowy osobliwszej, nadto biegły w filozofii i rozrodzony niegdy w óżnych województwach. geometryi, posłował od Stefana Batorego do Kilku pisało się taż na elekcyach królów Tataryi, którego też kraju wydał geografię z polskich. mapami z komentarzem o Rosyi; f 1621. Kilku z domu tego piastowało w późniejszych Broniewski, herbu Lei iwa, piszą­ czasach godności urzędowe. cy się z Broniowa w Wielkiej Polsce. Kilku z domu lego zasłużyło się prawością w pole­ Broniewski, herbu Tarnawa z conych im ważnych interesach kraju. dzielnicy Targowickich. Mt* Broniewski, herbu Lewart, piszą­ Broniewski, kozak Lisowczyk ro­ cy się: Firlejowie Broniewscy /.Dąbrowicy. dem ze Skały nad Zbruczem, w wyprawie na Podobnie piastowali zaszczytne urzęda w Ko­ Szlązko w r. 1620, odznaczył się nad innych ronie. niepospolitą walecznościę i odwagą. M.j Broniewski, herbu Ogończyk. — Bronikowski. Kilku pisało się na elekcyach Władysława IV. i Jana Kazifnicrza. Opis herbu. Broniewski, herbu Tarnawa, pi­ sze się z Bromewic. Marcin, ochmistrz Osęka w polu czor- dworu królów Olbrachta, Aleksandra i Zy­ wonem ku prawej gmunta I., peregrynując do ziemi ś ., kreo­ stronie tarczy skie­ wany został tam kawalerem bożogrobskim, rowana ; na hełmie z kąd powróciwszy do ojczyzny, w wielu kam­ zaś trzy piór stru­ paniach nieulęknionego serca dał dowody, za- sich.—Stanisław, co w nagrodę mianowany został burgrabią proboszcz Samborski Krakowskim i starostą Lubaczowskim. — Mar­ i offieyał Przemyski^ cin, syn jego, pisarz Lwowski, poległ w umierając r. 1677, bitwie pod Pskowem, nacierając mężnie na bibliotekę swoją ko­ nieprzyjaciela; Wincenty, strawił życie w legium Przemyskie­ obronie kraju; Stanisław na Bieżdziadzie, mu zapisał.—Trzech chorąży Przemyski , starosta Medycki, szuka­ tego nazwiska pisali się na elekcyi Stanisła­ jąc sławy w boju, dostał się do niewoli Ta­ wa Augusta, wielu innych piastowali godno­ tarskiej; z której wyszedłszy, jako mąż wiel­ ści urzędowe. ce rozsądny do różnzch trudnych funkcyi i Broilfowski;, herbu Ostoja. Sta­ legacyi do postronnych narodów był używa­ nisław z Krakowskiego podpisał elekcyę ny. Wielce się też zasłużył z hojności sta­ Władysława IV. ropolskiej dla chwały Boga, niemało bowiem berbu Jelec. M%* szafował na klasztor panieński w Bieczu, w B ro n isz, Tuchowie, Pruchniku, Tarnowie, i na kościo­ Bronisz., berbu Wieniawa. S i- ły w Biezdziedzy, Piotrkowicach i na Łysej gniew (Dyonizy), kasztelan Czcho^ski, fun­ T. 1. Nr. 16. 62 B r B r. dował w Gozdzikowie zakon Cystersów ro­ Brono wski, wprowadził zakon Bene­ ku 1240, uposażając go w znaczne dobra.— dyktynek do Sambora r. 1520, M. Krzysztof, podpisał elekcyę Władysława IV. B ro ń s k i, przyjął tą nazwę od maję­ Kilku innych odszczególniło się z prawości tności swojej Bronna w Łęczyckiem r. 1487. obywatelskiej w wysokich urzędach. Broszkowski, herbu Broc b w icz II. Broniszewski, herbu Pomian, po­ Kilku z domu tego piastowali urzęda krajowe. chodzący z dzielnicy Grabskich, który do­ BrogznJuwski, dóm kwitnący nio- stawszy Broniszewo w dziale, Broniszewskim gdy na Czerwonej Rusi. M.* się nazwał. Wielu z domu tego smakując w rzemiośle rycerskim, odznaczyli się waleczne- Brotkowski, herbu Slepowron. ihi czynami, mianowicie Jan pod Herburtem Browcdowski Wojciech, podpi­ z Fulsztyna, Wacław pod Rożyńskim i Kon­ sał elekcyę Władysława IV. stantym Wiśniowieckim na Wołoszczyznie ; M i- B ro w iń sk i Z Chełmińskiego, podpi­ kołaj, poległ w bitwie z Kozakami; .i a n sał elekcyę Stanisława Augusta. M, Chryzostom zaś 40 lat nic zchodził z woj­ ny. — Jon, kanonik Sandomierski, proboszcz B rożek Jan, nazywany Brościusz, Pilznieński, strawiwszy młode lala w obozie, kanonik Krakowski, jako profesor matema­ jako kapłan wielki szacunek zjednał sobie u tyki i astronomii wielce się zasłużył szcze­ cesarza Ferdynanda lii. i u papieża Urbana pieniem nauk przy akademii Krakowskiej; VIII. — Zofia z Broniszewskich Goletnow- f 1.052. M. ska, owdowiawszy młodo uczyniła ślub wie­ B ro żew sk i Jan z Trockiego, podpi­ cznej czystości i otiadla w klasztorze Gnie­ sał elekcyę Władysława IV. źnieńskim, odając się pracy ręcznej i świą­ tobliwym uczynkom, gdzie też życie dokona- B rn ch l, herbu Jastrzębiec. M.* ia w r. 1678. B ru d cck i Prokop, pleban Sobot- Jędrzej Broniszewski, proboszcz w Ba- ski, uposażył kollegium Kaliskie w piękną bi­ zalii na Żmudzi, wzniósł Inin znacznym na­ bliotekę. kładem kościół murowany. M. Brudkowski, herbu Jastrzębiec. Bronowski, herbu Korab. Stani­ Bartłomiej i Paweł, podpisali elekcyę sław, kapłan zakonu Jezuitów, 52 lat w za­ Augusta II. gonie przepędziwszy, stał się wzorem pobo­ Brudnickf, herbu Jastrzębiec.— żności. Wysłany na missyę obozową, z wiel­ Jan z Płockiego, podpisał elekcyę Jana Ka- ką troskliwością zajmywał się prostym gmi­ zimiarza; Jan i Adam z Inowrocławskiego nem obozu, który do cnoty i życia bogoboj­ zaś Augusta II. nego upominał. W czasie walki słuchał nie- SSrudzewski, herbu Nałęcz. Mi­ spracowanie spowiedzi, tak, iż każdy żoł­ ro sła w , kanonik Poznański, będąc podczas nierz szedł do boju z oczyszczonem sumie­ wakowania kaledry Poznańskiej w Rzymie, niem. Następnie zarządzając kollegia zako­ od papieża Marcina V. na to biskupstwo kon­ nu swego, pilnie przestrzegał karności jego. sekrowany, gdy tym czasem kapituła inne­ Roku 1642 powracając z trzema kapłanami go sobie pasterza obrała, zaczem Mirosław z Szarogrodu do Baru, ukończywszy tam pra­ w Rzymie życia dokonał w r. 1477, cę missyjną, oliskoczony został w lesie przez zbójców, od których cięty berdyszem w gło­ Brudzewskl, herbu Pomian, dóm wę, i poslzelony dwoma strzałami w gardło, starożytny w Polsce i w wielkich łudzi obfi- odniósł śmierć męczeńską. tujący; zacząwszy od XIV stulecia, piasto­ B r. B r. 63 wał jeden po drugim i zaszczytem niemałym B rn le ń sk i, herbu Roch II. Kilku godności krajowe. stawili się na elekcyę Augusta II. Paweł z Brudzewa, kanonik Krakow­ Braleński, herbu Rola. M.* ski, profesor akademii i kilkakrotnie onejże Brulińgki. herbu Kolumna. M.* rektor, celował nad innych zamiłowaniem w B rn n a k , Kilku tego imienia pisali się naukach i onych szczepieniem; nadto uposa­ na elekcyach Władysława IV. i Augusta II. żył bibliotekę Jagiellońską w znakomity księ­ B ru n e t Ludwig, nobilitowany w ro­ gozbiór ; f 1435. M. ku 1700. Brudzewski W oj c i e c h, sławny B runctt, nobilitowany w r. 1673. astronom polski w XV. wieku, piastujący Andrzej z Sendomirskie- urząd nauczyciela matematyki przy akademii B ro n ick i go, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. M* Krakowskiej, dla wielkich swoich nauk po­ wołany został na sekretarza królewicza Ale­ B ru n n o w , herbu Trzy belki. M.* ksandra do Litwy, gdzie pozyskawszy wzglą­ Brygczyński Antoni, nobilitowa­ dy i poważanie powszechne, z żalem wszyst­ ny w roku 1790. M.ł kich żyć przestał w r. 1497. Wydał on wie­ Bryliński, herbu Sas, niegdy ■ ose- le dzieł uczonych, szczególnie w przedmiocie syonat w ziemi Przemyskiej; Stefan był wła­ matematycznym, oraz układał pierwsze kalen­ dyką tamże r. 1581. darze. Nieśmiertelny w umiejętności astro­ Bryłowski, nobilitowany w roku nomicznej Mikołaj Kopernik, pobierał u nie­ 1775. M* v/3 go swoje pierwsze nauki. M. B ry n d za A lek san der, podpisał Pa­ Brudzewski Marcin, brat jego, aka­ cia Conventa Władysława IV. demik Krakowski i doktor medycyny, podo­ B ry n k Jerzy,kapitan królewski, pod­ bnie otrzymał zaszczytne powołanie'do Wę­ pisał z Łęczyckim elekcyę Jana III. Jeden gier, gdzie na dworze Macieja Korwina, kró­ tego imienia zginął w bitwie pod Chocimem la Węgierskiego astronomią sig trudnił. M. r. 1621. M. Brndzyuski, herbu Prawdzie, mają­ B ry ń s k i Jakób, podpisał z Wołyń­ cy nazwę od dóbr Brudzyna w Wielkiej Pol­ skiego elekcyę Władysława IV.— Andrzej, sce. Stefan, mąż rycerski w bitwie pod Choj­ biskup Poznański (1433), czynnie się przy­ nicami przebiwszy się przez liczne szyki nie­ kładał do wykorzenienia nauki Hyssytów w przyjacielskie, uderzył zapamiętale na księ­ Polsce. M. cia Zegańskiego i położył go trupem, lecz Bryszewski Stefan, pisał , się z obskoczony od ludzi książęcych, po mężnej Poznańskiego na elekcyi Jana Kazimierza. obronie został zabity. — Wojciech, dwo­ Bryszkowski, herbu Brochwicz rzanin królów Aleksandra i Zygmunta L, od- II., proboszcz Krośnieński, kanonik Przemy­ szczególniał się nadzwyczajną siłą , podnosił ski, mąż wielkiej powagi i wymowy, depu­ bowiem z lekkością sześciu ludzi razem w tował na trybunał koronny r. 1683— 86. zbroi i żelezie; drugi tego imienia, po prze­ pędzeniu lat młodych na dworze cesarzów Brzączewski, herbu Pomian w Karola i Ferdynanda, gdy powrócił do Pol­ Kiliskiem. ski,, wnet pospieszył do Inflant, gdzie daw­ B r z e c h w a , herbu Jastrzębiec,-— szy męztwa dowody, obrał sobie następnie Jędrzej, opat zakonu ś. Benedykta w Tyń­ stan duchowny, i umarł kustoszem Krakow­ cu, prałat słynący z nieskazitelnych cnót ka­ skim w r. 1600,. płańskich, dowcipu i wymowy; f 1509. rr 64 B r Br.

Jan, w.wojnie moskiewskiej odszczególnił z dóbr swoich wyzuty, za co go Łokietek, się odwagą, pierwszy bowiem wdarł się z nagradzając wierność jego ku sobie, dobra­ chorągwią na mury nieprzyjacielskie, czem i mi w Sandomierskim opatrzył, od których drugich do chwały zwycięztwa pociągnął. Brzeskim pisać się zaczął. Rafflł^ chorąży Krakowski, prócz innych cnót B rz e s k i, herbu Prawdzie, w zie­ obywatelskich jaśniał wielką pobożnością i mi Płockiej, z których piszą się jedni z Nie­ hojnością], albowiem przeszło 120,000 złp. borowa, drudzy z Białoszowa. Stanisław, wydał na różne fundacye i dobre uczynki; mąż rycerski w XVI. stuleciu, strawił całe f 1689.— Jan, syn jego z Niewiarowskiej, życie w obozie, a odniosłszy berdyszem ra­ starosta Krzeczowski, wstępując w ślady ojca, nę w twarzy, od tego siekierą był nazywa- kollegium ś. Piotra w Krakowie znaczną su­ ny. — Jędrzej, żołnierz waleczny w wielu mę zapisał, gdzie też z ojcem swoim jest bitwach, obrał sobie potem stan duchowny. pochowany.— Krzysztof i Samuel pod­ Piotr, dostał się pod Białącerkwią w nie­ pisali elekcyę Jana Kazimierza. Wielu in­ wolę Tatarską. Melchior, brat jego za­ nych z domu tego zasłużyło się tak w urzę­ bity od Szwedów pod Krosnem; Aleksan­ dach krajowych, jak i w stanie kapłańskim der Jędrzej i Józef, polegli w bitwie z chwalebnych czynów. ze Szwedami pod Warszawą. B rse ń sk i, herbu Prus I., niegdy w B rz e s k i, herbu Starza. Najprzód ziemi Pruskiej. Żegotami zwani, wzięli imię od Brzeszcza Brześciański, herbu S a s w ziemi nad Pilcą, dóbr w zasługa 3h im przez ksią­ Przemyskiej, jednej dzielnicy z Rybotyckiemi, żąt Mazowieckich nadanych. gdzie się też z Rybotycz piszą. Wielu z do­ Brzeski Aleksander, kanonik Kra­ mu tego zasłużyło się chwalebnie w trudnych kowski wzbogacił kościół na zamku w Kra­ zajściach kraju. — Michał i Adam, pod­ kowie w kosztowne dary. M. pisali elekcyę Stanisława Augusta. Brzeszkowski Piotr Antoni, pod­ B rzeski, herbu Bończa. Jan i Lu­ pisał elekcyę Augusta II. dwik, podpisali elekcyę Jana III. Brzeżański, herbu Rogala. B rzesk i, herbu Ciołek. Mikołaj, Brzezicki, herbu Jastrzębiec. starosta Kamieniecki w r. 1590; Adam, wsła­ wił się męztwem w bitwie pod Pieszkowem; Brzezicki, herbu Tępapodkowa, Paweł, podpisał z województwa Ruskiego na Rusi. Marcin, mąż rycerski i w różnych elekcyę Władysława IV., Adam zaś z Piń­ naukach biegły, podpisał elekcyę Jana Kazi­ skiego Jana Kazimierza. mierza. Maryanna z domu Brzezicka, mał­ B rz e s k i, herbu Jastrzębiec, nie­ żonka Reja podstolego Chełmskiego,, zasłuży­ gdy w województwie Sieradzkiem, pisze się ła na wspomnienie potomności przez piękne z Brzozy. Samuel, wsławił się czynami czyny miłosierdzia dla ubogich i życie bogo­ wojennemi za panowania Władysława IV.; bojne ; t 1726. ■}■ 1643. — Aleksander, dziedzic na Ka- B rzezicki Jakób, towarzysz chorą­ łuszynie i Niewierszy, podobnie wielki wojo­ gwi ussorskiej, w zasługach okazanego męz­ wnik, umarł w r. 1045. twa w bojach, nobilitowany w r. 1662. Brzeski, herbu Oksza, dóm pocho­ Brzeziński, herbu DoI iwa, które­ dzący z Szlązka. Wilhelm, będący tam go gniazdo domu włość Brzezie, r— W oj- starostą i hetmanem, dochowując wiarę mo­ ciech, kanonik Kujawski i offloyał general­ narsze swemu Władysławowi Łokietkowi, zo­ ny, mąż wielkich nauk, umarł r. 1622. ‘Kil­ stał od Wacława i Jana, królów Czeskich ku pisało się na elekcyach królów polskich. B a. B u. 69

B u d z i ń s k i , żołnierz doświadczonej B lljno, herbu Ślepo wron, na odwagi w wojnie Szwedzkiej w r. 1650, Podlasiu. dawszy bowiem dowody waleczności, w prze­ B u jn o w sk i Jan, wspomniany w księ­ prawie przez Dunajec uratował nadto1 hetma­ gach Ostrzeszewskich r. 1618; podpisał też na polnego Lanckorońskiego, pod którym ko­ elekcyę Jana Kazimierza. M.* nia ubito, z rąk nieprzyjacielskich, godając mu swego, poczem sobie drogę orężem w rę- B u ka r Michał, pułkownikował woj­ ku pieszo utorował. M. sku pieszemu za Władysława IV. w wojnie Moskiewskiej.— Adam, sędzia Żytomierską Blldzisław, herbu Lubicz. M. jako mąż wielkiej powagi, posłował z za­ B ud zisz, herbu Paparona. szczytem na sejm w r. 1776 z wojewódz­ Budziszcwski, herbu Abdank, twa Kijowskiego. M. w województwie niegdy Bełzkim. Kilku z do­ B u k aty , herbu Pomian, według mu tego pisało się na elekcyach królów Duńczewskiego z tą jednak odmianą, iż za­ polskich. miast miecza, strzały używa. Stefan, prze­ Budziszewski, herbu Grzymała, niósłszy się z Inllant do Litwy, zostawił po­ w ziemi Nurskiej. tomstwo, z którego kilku zaszczytne urzgda piastowało. Budziszewski, herbu Paparona. B ukcicki, herbu Lis. M.* B u d z y n a (Dawidowski), herbu Prus III. M* Bukiewicz, herbu J a s t r z ę b i e c. M.* Budzyński, herbu Dąbrowa; kilku Bltkojemski, herbu Nałęcz, na Wołvniu. stawało na elekcyach króla Władysława IV., Jana Kazimierza i Augusta II. Bukojcwski, herbu Szaszor. M.* B u g a jsk i, podpisał elekcyę Stanisła­ B uków , dóm w najdawniejszych cza- siech już w Polsce znany. M.* wa Augusta. M.* B u k o w sk i, herbu Bończa, piszący Bujakowski W ziemi Ostrzeszew- się z Bukowa; kilku z domu tego stawało skiej w r. 1594. na elekcyach królów polskich. B u ja lsk i, herbu Kość i es za. W oj­ B u k o w sk i, herbu Jastrzębiec. ciech i Jędrzej, podpisali elekcyę Jana herbu Orla. M.* III., Jakób zaś Augusta II. B u k o w sk i, B u k o w sk i, herbu Ostoja. M.* Bujanowski, niegdy w Kowieńskim herbu Osorja, niegdy i Płockim właściciele. M. B u k o w sk i, w ziemi Sanockiej. Jędrzej, stolnik Sanoc­ B u jew icz Stanisław, podpisał ki, posłował z wielką zaletą na sejm koro­ elekcyę Władysława IV. nacyjny w r. 1764, gdzie jako prawy oby­ B u jk o , herbu Jastrzębiec. Jerzy, watel gorliwie obstawał za utrzymaniem praw stawał na elekcyę Władysława IV. i Jana dawnych. M. Kazimierza. B u k o w sk i, herbu Poraj. Bujkowski, herbu Jastrzębiec. M.* B u k o w sk i, herbu Szaszor; trzech B lljto, podpisał

Nr. 18 70 B u. B u. dobrodziej kollegium tamecznego; Stefan, B uono, nobilitowany w r. 1676. podpisał elekcyę Władysława IV., Krzy­ Burakowski Kazimierz, nobilito­ sztof zaś Jana III. wany w roku 1790. Bllkszewski, herbu Bończa. M. B a rb a , herbu Bulakowski, herbu Prawdzie. — Odyniec z tą od­ Benedykt, kapłan zakonu ś. Franciszka, mianą, że w polu za konsensera stolicy apostolskiej pierwszy tarczy znajduje się ■wprowadził do Polski ściślejszą obserwę te­ litera Z na prawy go zakonu (00. Reformatów) w r. 1617. Bę­ bok nieco nachylo­ dąc następnie kustoszem tego zakonu w Wiel­ na i w połowie prze- kiej Polsce, wysiany został od Macieja kryślona, na hełmie Łubieńskiego, arcybiskupa Gnieźnieńskie­ trzy piór strusich. go do Torunia do dysputy z Dysydentami, Pio tr, pisarz ziem­ gdzie też gruntownie zbił ich krętne zarzuty. ski Żmudzki, sta­ Powróciwszy Benedykt po tej chwalebnej wał na elekcyi Jana utarczce do braci swoich zakonnych, nieprze- Kazimierza. stawał dalej pracować około winnicy Pań­ skiej, a osiadłszy na starość w klasztorze B nrdail Marcin, podpisał elekcyę Góreckim, zakończył tam w ustawicznej bo- Jana III. gomyślności i uczynkach pokutnych życie Burdzicki, podpisał elekcyę Stani­ przykładne w r. 1649. Z — Jędrzej, mąż sława Augusta. M.* wielkich przymiotów i wielce poważany od Augusta II., odprawił zaszczytne poselstwo Burdzitowski, wspomniony w ak­ tach Wileńskich z roku 17 63. do Moskwy, z kąd udarowany upominkami, powracając w drodze został zabity. Burdziński, nobilitowany w r. 1775. B ułhak, herbu Syrokomla, dóm Burgrafski, herbu Brochwicz. II. kwitnący niegdy w Nowogrodzkiem, Mińskiem B u rk a ck i, herbu Odrowąż. Jana i Słonimskiem, z kąd na elekcyę królów zasługi z męztwa i odwagi na wojnach, wy­ stawał. W Moskwie znajdujące się teraz Buł­ szczególnia konstytucya z r. 1631. — Kilku hakowie, są podobnie tego plemienia. znowu stawało na elekcyach Jana III. i Au­ B u łh ak , nobilitowany w roku 1708. gusta II. B u rk a rd Jakób, nobilitowany w ro­ Billharyil, niegdy na Litwie z urzę­ ku 1790. M.* dów' i funkcyi publicznych zasłużony. Wiel: Jan, podpisał elekcyę Stanisława Augusta. M. B u rn a k , herbu Dołęga, niegdy w wo­ jewództwie Płockiem. B u ły k a Maksym, zasłużony męz­ herbu Kusza. M.* twem i wiernością w wojsku Zaporozkiem, B u rn a k , został nobilitowany w r. 1661; nadto otrzy­ B u rsk i Adam, sławny filozof i mów­ mał w nagrodę wieś Hajsyn na Ukrainie. M. ca za panowania Zygmunta III. Urodzony w Brzeżanach, pobierał początkowe nauki Bil ty na, nobilitowany w roku 1659. w szkołach Lwowskich, wyższe zaś w aka­ B ań k o w sk i Jan, chorąży Malbor- demii Krakowskiej, gdzie też stopień doktora ski, osobliwszy dobroczyńca dla kolegium filozofii otrzymał; następnie został przeło­ Gdańskiego. Trzech tego imienia z Płockiego, żonym bursy Jerozolimskiej, z kąd przeniósł podpisali elekcyę Jana 111. się do akademii Zamojskiej na nauczyciel­ B u. B u. 71 stwo w r. 1600. Wydał on kilka dzieł uczo­ Busz, posesionował niegdy w Płockiem. nych, a po między innemi Dialecticam Cice­ Buszkowski, herbu Osorya. Łu­ ronis, którą uważają za arcydzieło między kasz, podpisał elekcyę Władysława IV. filozoficznemi płodami naszych pisarzy. M, Butzan Jerzy Henryk, sługa Sta­ B u rsk i, herbu Jasieńczyk. Kilku nisława Augusta, w czasie pochwycenia kró­ pisali sig na elekcyach królów polskich. la w Warszawie przez konfederatów Bar­ B u rw il Jan, zasłużywszy się męz- skich w r. 1771, zasłaniając go własną pier­ twem w wojsku polskim, nobilitowany w r. 1662, sią poległ śmiercią walecznego od dwóch strzałów trafiony. Król opłakując stratę tak B u r y Tomasz, skarbnik Smoliński, wiernego sługi, wystawił mu wspaniały po­ i Kazimierz, pisali się na elekcyi Jana III. mnik z napisem rytym w kamieniu. M. B u rz e c Teodor z Pińskiego, podpi­ Butkiewicz, herbu Jastrzębiec. sał elekcyę Jana Kazimierza. Burzymowski, herbu Lubicz. B utler. Te­ go znakiem her­ herbu Pobóg. W oj­ Burzyński, bowym jest ko­ ciech, podpisał elekcyę Władysława IV. szyk, napełnio­ Burzyński, herbu Strzemie; dóm ny różnym kwie­ starożytny,z którego autoro wie wymieniają pierw-' ciem. Dóm sta­ szego Jana, burgrabię Ostrzeszewskiego rożytny w An­ w roku 1431. glii, z kąd prze­ niósł się do Burzyński, herbu Trzywdar, nie- Kurlandyi, a z gdy na Podolu kwitnący. Józef, mąż wsła­ tamtąd doPolski wiony walecznością, spoczywa we Lwowie Pierwszy Jakób, szlachcie Irlandzki służąc w kościele 0 0 . Bernardynów.— Tadeusz, w wojsku polskim za Zygmunta III., w na­ kasztelan Smoleński, posłował w roku 1773 grodę okazanej odwagi w bojach, nobilito­ do Anglii. Ignacy, starostaBracławski, któ­ wany w r. 1627. Odszczególniwszy się na­ rego przymioty i wielkie talenta czyniły go stępnie w wojnie Pruskiej, otrzymał w na­ w obywatelstwie miłym, a ojczyźnie poży­ grodę zasług 25.000 złp., poczem pułkowni­ tecznym. Wiel: — kował w wojsku cesarskim z chwałą niema­ Burzyński, kasztelan Smoleński, mąż łą. G wilhelm Go ta rd, podkomorzy koron­ wielce sprawiedliwy i bogobojny, spuściwszy ny, starosta Nowski, z honorem przepędził krzesło na syna, wstąpił do zakonu Jezui­ wiek swój w służbie wojennej. Mare k, pod­ tów, w którym podał do druku „krótkie ze­ komorzy Drohicki, starosta Pryński, pułkow­ branie sejmów polskich.“ M, nik królewski,. jako mąż wielkich zdolności, Burzyński, towarzysz chorągwi het­ często był używany do trudnych spraw kra­ mana Lanckorońskiego, w bitwie pod Woj­ ju, jako też do traktowania pokoju wieczne­ niczem w r. 1656, odznaczył się wielką od­ go z Moskwą w r. 1690. Z domu tego był wagą, wpadłszy bowiem między roty nieprzy­ też i ów Butler, pułkownik cesarski w roku jacielskie, ściął zręcznie pułkownika Szwedz­ 1634,któren odkrył zdradę Walensteina. kiego i powrócił cało do swoich. M. B u tm an , podpisał elekcyę Stanisła­ B u śiń sk i, herbu Grzymała. Jan, wa Augusta. M.* biskup Nazareński, fundował sufraganig Gnieź­ B u tn er, nobilitowany w r. 1790. M.* nieńską; f 1541. Butowcowiez, herbu Godziemba.

* 72 B u. B u.

B u to w d , herbu Gryf. Butów d, jeden wziąwszy działem wieś Pstrokonie, nazwał z panów Litewskich przedniejszy, na zjezdzie się od niej Pstrokońskim, drugi zaś dosta­ Wileńskiem w roku 1401, podpisał przyjaźń wszy Boryszowice, pisał się Boryszowskim. Litwy z Polską, poczem na sejmie Horodel- Od Bużeńskich poszli też i Wielowiejscy, któ­ skim ów herb przyjął. Kazi mierz, podcza­ rzy się po dziś dzień piszą z Bużenina. — szy Witebski, podpisał elekcyę Jana III. Za w i s za Bużeński, zginął na wyprawie Bu­ kowińskiej za króla Olbrachta. — Jan, sta­ B ntow icz, z Smoleńskiego, podpisał rosta Ostrzeszewski, sekretarz dworu królów elekcy§ Stanisława Augusta. M.* Henryka i Stefana, zalecający się z nauk, Butowieeki, herbu Ogończyk. ludzkości i cnót chrześcijańskich, wsławił się rycersko we wszystkich wojnach, a mianowi­ B lltow t, herbu Gryf. M.* cie w bitwach pod Gdańskiem, Płockiem, B utrym , herbu Topor. M* Wielkołukami i Pieszkowem, z kąd wracając B utrym , później przezwany Butry- z królem Batorym, umarł w Dyneburgu ro­ mowicz, herbu Starża, podobnie na sej­ ku 1581, a 30tym wieku swego. — Hie­ mie Horodelskirn przyjął ów znak herbowy, ronim, podskarbi W. koronny, starosta poczym zostawszy marszałkiem Litewskim, Brzeznicki, Dobrzycki i Krzeczowski, żupnik w wyprawie wojennej pod Gdańskiem od Krakowski, mąż w życiu publicznem niena­ Krzyżaków został w niewolę zabrany. Jan, ganny, przytem na ludzi uczonych i kapła­ od dóbr Ostrowca, Toporom Ostrowiec­ nów katolickich wielce szczodrobliwy, pomi­ kim zwany, wsławił się męztwem i odwagą mo że innego był wyznania; umarł w ro­ w wojnach z Krzyżakami; w jednej bitwie ku 1580. — Kilku z domu tego piastowało wskoczył bowiem między wojska nieprzyja­ wysokie godności kapłańskie. cielskie, ściął chorążego i porwawszy cho­ Bużeński Stanisław, dziekan War­ rągiew, uniósł ją zwycięzko. M. miński, kanonik Gnieźnieński; lego wysokie Butwiłowskl, nobilitowany w ro­ zdolności cenił nad inne prymas Olszowski; ku 1062. Antoni z Witebskiego, podpisał umarł w r. 1692. M. elekcyę Stanisława Augusta. M.* B ilżcw ski Bartłomiej (Michał), ro­ Bux, herbu Gozdawa z tą odmianą, dem z Lublina, będąc na naukach w Rzy­ iż połowa Gozdawy znajduje się w polu bia- mie, wstąpił tam w r. 1603 do zakonu Kar­ łem czerwona, a połowa w polu czerwonem melitów bosych, w którym wkrótce zajaśniał biała, na hełmie zaś trzy pióra strusie. Dóm cnotami kapłańskiemi; zostawszy w tem ten kwitnął niegdyś w ziemi Pruskiej. profesorem filozofii i teologii, z rzadką gorli­ Buza(Łubkowski),herbu Nałęcz.M.* wością wykładał te nauki ziomkom swoim. B llżański, herbu Nałęcz. M.* Za sprowadzeniem tego zakonu do Polski przez Zygmunta III., przybył i Bużewski do Buzdrowicki, zapisany w aktach Krakowa, gdzie się oddawał z szczególnym Wileńskich w r. 17G3. M.* przykładem ćwiczeniom duchownym, przezco B użeńskl, herbu Poraj, dóm sta­ niemałą wzbudził pobożność ludu. W tyoh rożytny w Polsce, sięga bowiem czasów Bo­ pracach dopuścił na niego Bóg ślepotę na lesława Śmiałego, który uwiedziony piękno­ obie oczy, lecz i w tym przykrym kalectwie ścią Krystyny żony Mści sław a z Bużeni- nieustawał świątobliwy kapłan w obowiązkach na> gdy j% upominkami królewskiemi sobie swoich, albowiem chór i konfesyonał był od­ zniewolić nie mógł, przez zbrojnych ludzi tąd miejscem jego zatrudnienia. Do niego to gwałtem porwać rozkazał. Jan z Bużeniua, teologowie w zawiłych kwestyach i wątpli­ B y. B y. 73 wościach się udawali, które on z łatwością B y g o w sk i Marcin, w r. 1611 rozwiązywał. Pełen zasług i uwielbienia, za­ od sejmu poborcą w ziemi Różańskiej i Ma­ snął w Bogu w r. 1641. M. kowskiej naznaczony. B u ż y ń sk i Jan, sławił sig z ziemi B y k o w sk i, herbu Chorągwie. — Rożyńskiej na elekcyę Władysława IV., Sta­ Bazyli, jako deputowany do sejmów w ro­ nisław zaś z Wileńskiego na elekcyę Jana ku 1600 i 1601, celował biegłością prawa. M. Kazimierza. Lew, podpisał z województwem Kijowskim Bychalski, posesionował w Kowień­ elekcyę Jana III. Wielu z domu lego za­ szczyceni urzędami, w licznych funkcyach skim. M.* krajowych doszli aż do nowszych czasów. B y c h a rs k i Stanisław, pisał sig z Płockiego na elekcyę Władysława IV. B y k o w sk i, herbu Gryf, pochodzący od dawnych Jaxów Gryfów. Stanisław, Bychawski, herbu Dołęga, pisze wojewoda Sieradzki, mąż zasłużony w Pol­ się z Bychawy w Lubelskiem. sce z dzieł rycerskich i z wielu funkcyi po­ Bychowiec, herbu Mogiła. Mi­ selskich, nadto słynął z staropolskiej cnoty chał, chorąży Trocki, mąż zalecony z pię­ i hojności dla ubogich ; f 1524. Baltazar, knych przymiotów rozumu, posłował na sejm syn jego zginął w Moskwie przy pierwszem w r. 1678, z kąd przydany był do boku kró­ natarciu na nieprzyjaciela. Wielu z domu te­ lewskiego dla obrad publicznych. Jan, stol­ go piastowali znakomite godności w kraju i nik Trocki, pułkownik królewski, poległ w odznaczyli się na funkcyach deputackich. — bitwie pod Wierzchowicami w r. 1655; drugi Czterech podpisali też elekcyę Jana 111, tego imienia zaś zginął w bitwie ze Szwe­ Jeden tego nazwiska w bitwie pod Cho- dami pod Warszawą r. 1656. eimem w r. 1621, pochwycony od Turków, Byczkowski, niegdy w Witebskiem poniósł od nich śmierć przez miecz ka­ zamieszkały. M.* towski. M. B y c z y ń s k i Jakób, podpisał z Czer­ B y k o w sk i, herbu Łopot. M.* skiego elekcyę Władysława IV, B y k o w sk i, nobilitowany w r. 1775. Bydg;owski, kapł. zakonu ś. Bernarda, Bylczyński, herbu Dęboróg, M.* zaprowadził we Lwowie w r. 1596 bractwo B ylecki, kerbu Jastrzębiec. żołnierskie pod wezwaniem ś. Michała, uło­ B ylicki, herbu Po bóg. żył oraz książkę do nabożeństwa dla żoł­ nierzy, M. B ylina, obacz Bel i na. Bydło wski, herbu T op acz, dóm B y lin a Konstanty, towarzysz z cho­ dziedziczący niegdy w ziemi Halickiej, gdzie rągwi ussarskiej, podczas oblężenia Krako­ wa ,przez Szwedów w r. 1656, stanąwszy też kilku do ważnych funkcyi byli wyzna­ na czele ochoczych studentów, wielce się od­ czeni. Jędrzej i Paweł, podpisali z tam- znaczył walecznością przy czynionych przez tąd elekcyę. Augusta II. niego wycieczkach, w której jednej atoli Bydłowski, herbu Radwan. M,* śmierć znalazł. M. -r- Michał, akademik Bydzicński Krzysztof z Sando- Krakowski w r. 1598 — 1793, wsławił się mirskiego, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. pracami poetycznemi. J. B yc, herbu Topor. M.* B y liń sk i, herbu Łodzią. — Sta­ B yel, dóm starożytny na 'Litwie., M.* nisław, znakomity teolog w XVI. wieku.M. 74 B y. B z.

B y 8 tram , herbu Prus I., dóm dzie­ przestawał służyć krajowi, odbywając funk- dziczący niegdy w Lubelskim. cye poselskie. M. B y stra m , herbu Tarnawa. Kilku Byszowski, herbu Abdank. M.* tego imienia wspomnieni z zaszczytem w urzę­ Byszyński, herbu Prus III. Jakób, dach sądowych i poselskich. Dwóch pisali przodek domu tego pod imieniem Jakiel, sig na elekcyi Augusta II. długi czas prowadził żołd w wojsku niemiec­ Bystronowski, herbu Stary koń. kim. Bartłomiej, wsławiony z waleczno­ Trzech podpisali z Krakowskiego elekcyę ści, wojował z zaszczytem w sprawie cesa­ Augusta II. rza Rudolfa przeciw Turkom, i poległ w bit­ B y s tr y Arnol f, Woj ci ech i Jakób, wie r. 1592 w ziemi Kroackiej. Tego dwóch stawali na elekcyę Augusta II. synów osiadłszy w księztwie Cieszyńskim, otrzymali od pomienionogo cesarza dyploma Bystrzejowski, herbu Abdank. ztwierdzające cnotę rycerską domu tego, do­ Kilku pisało się na elekcyach Władysła­ świadczonej w wyprawach do Siedmiogrodu wa IV. i Jana Kazimierza. i Wołoszy. — Wawrzyniec, podobnie Bystrzejowski, herbu Nie czuj a. ścierając się odważnie z Turkami, dostał sig Stanisław, mąż starożytnej wiary, mężnie do niewoli w r. 1605. stawał w obronie kościoła przeciw odszcze- B zicki, herbu Ciołek. Jędrzej, pieńcom, szerzących się w kraju, nadto wzniósł kasztelan Chełmski, rycerz wsławiony z wa­ w dobrach swoich Szczydlicach, wspaniałą leczności i odwagi za Zygmunta Augusta, świątynię z muru. któremu po wiele razy rządy wojska były Bystrzejski Jacek, horodniczy Po­ poruczane. tocki, stawał mężnie z jazdą swoją w obro­ B zo w sk i, herbu Grzymała. M.* nie tego miasta, o czem wspomina chlubnie konstytucya z r. 1607. B zo w sk i, herbu Nowina. M.* B zo w sk i, herbu Ostoja. Abra­ Bystrzonowski, herbu Sokola, ham, zapalony wymową Seweryna Luboml- niegdy w ziemi Chełmskiej. czyka, wstąpił w Krakowie do zakonu kaz­ Bystrzycki, herbu Bończa, niegdy nodziejskiego, poczem udał się do Włoch i dóm dziedziczący na W'ołyniu. — Marcin, tam w naukach się kształcił. Powróciwszy kapłan zakonu Jezuitów i znakomity matema­ do ojczyzny, jeżdzał po kilka razy w posel­ tyk, umarł w r. 1754. M. stwie do Rzymu, gdzie od Papieża otrzymał polecenie, zająć się zebraniem historyi ko­ Bystrzycki, herbu Kusza. M.* ścielnej. Pozostawił też po sobie wiele Byszewski, herbu Jastrzębiec, dzieł teologicznych, przez które nie tylko jeden dóm, co i Drozdowskich, Jan, niegdy w Polsce, ale i w obcych krajach stał się mąż rycerski za Zygmunta III., którego męz- sławnym. Życie zakończył-w Rzymie w ro­ two i odwagę nawet nieprzyjaciel poważał. ku 1637. M. Arnold, dopełniający wiernie i pilnie obo­ Bzowscy, herbu Nowina, piszą wiązki swoje w usługach Stanisława Augu­ sie z Bzowa, niegdy w województwie San­ sta, pozyskał względy i przychylność lego domierskim. M. króla tak dalece, iż wynagradzając zasługi jego, wyniósł go przez wszystkie stopnie B zo w sk i Jacek, dziedzic Bęćkowiu wojskowe aż na godność jenerała wojsk ko­ w powiecie Krakowskim, zmarły w r. 1817; ronnych; następnie i w stanie cywilnym nie- zostawił po sobie piękną pamiątkę z cnót B z. Ce. 75

obywatelskich i dobroczynności dla swych Cedroński, nobilitowany w r. 1768 poddanych, którym wolą ostateczną przeka­ za zasługi położone na wojnach. M.* zał fundusz wieczysty rocznych 100 złp., Cedrowski, herbu Odrowąż. — mający się dostać do rąk najwzorowniejsze- Czterech tego nazwiska pisało się na elek­ go włościana przez los obranego. M. cyi Jana Kazimierza, trzech zaś na Jana III. B z u ra , obacz Mzura, czyli Lis. C ekow ski Dominik i Tadeusz, B z u rsk i, herbu Lis. M.* zapisani w metryce stanów - Galicyjskich we Lwowie w roku 1782. M.* C ekw art, kapitan piechoty, podczas C oblężenia Krakowa przez Szwedów w ro­ ku 1657, dowodząc walecznie ochotnikami, Calowański Aleksander, Sta­ w czasie jednej wycieczki po za mury mia­ sta, poległ na polu sławy. M. nisław i Wawrzyniec, głosowali na elekcyi Jana Kazimierza. Cel, herbu Kalinowa; niegdy pose­ syonat na Szlązku. C arew icz, posesyonat niegdy w Wi­ tebskim. M.* Celejcwicz Tomasz, kapłan zako­ Cebrowski, herbu Hołobok. Piotr nu kaznodziejskiego, sławny teolog i histo­ ryk w r. 1760. M. Cebrowski z Żabokruk, założywszy zamek i miasteczko Podkamień na Rusi w r. 1464, Celejowski Kasper, podpisał elek­ zbudował tam na najwyższym miejscu góry ko­ cyę Jana Kazimierza. M.* ściół (według słów przywileju) w tyra celu: C elesta Jan, niegdy znakomity poe­ aby w nim proszono o pokój wszystkiemu ta w Krakowie. M.* królestwu Polskiemu; który atoli w r. 1519 Celgowski, herbu Rawicz; kilku popadł zupełnemu zburzeniu przez Tatarów. M. z tego domu stawali na elekcyach królów Stanisław, podpisał elekcyę Augusta II. polskich. Cebrowrski, herbu Po bóg. M.* Celiński, herbu Zaręba z przydom­ C ebulka, herbu Ostrze w, dóm sta­ kiem Mysław, na pamiątkę pochodzenia od rożytny na Litwie, z którego jeden piasto­ Mysława Zaręby, wojewodzica Sieradzkiego, wał urząd sekretarza W. książęeia Witolda który po sławnej porażce Jadźwingów, osiadł w r. 1419. Mikołaj, mąż czynny i umię- w Lubelskim, gdzie potem od celnego la­ tny w prawie, wielce się przykładał do uło­ su, czyli od dóbr Celin, Celińskim zawoła­ żenia pokoju między Polską i Krzyżakami ny. — Józef, podczaszy Czerniechowski i w r. 1424. M. niestrworzony towarzysz Stanisława Jaszczyń­ skiego, sprawował następnie urząd minister C ebulski, herbu Prawdzie. M.* króla Stanisława jako książęeia Lotaryngii Cebulski Piotr, znakomity malarz przy dworze Warszawskim. M. w Warszawie w r. 1604. M. Cellari, herbu Sulima II. Paweł, CeTrenioweki, niegdy w Krzemie- otrzymał pierwszy za Zygmunta III. indyge­ nieckiem. M.* nat w Polsce, który też konstytucya sejmo­ C edro, herbu Gryf, dóm wiodący wa w r. 1662 i jego synom Pawłowi i swój początek od Teodora, wojewody Kra­ Jędrzejowi potwierdziła. Pierwszy z nie kowskiego w XIII. stuleciu, przyjął później •małą pochwałą odznaczył się na wojnach, i nazwę Cedrowskich. I wyćwiczony w sztuce rycerskiej, po przej­ 76 Ce. Ce.

ściu wszystkich stopni, dostąpił rangę jene­ Baleer, Michał i Mikołaj, z których rała w wojsku koronnym, którego żołd prze­ średni wstąpiwszy do wojsk cesarskich, po­ szło lat dziesigć prowadził. legł w jednej potyczce. — Mikołaj, sławny z waleczności na wojnach Moskiewskich, po­ Cem a, herbu W czele; dóm niegdy słował z innymi do Francyi w względzie ofia­ wielce znakomity w Prus'.ech i na Pomorzu, rowania tronu Henrykowi Walezyuszowi. Bal­ z którego 'kilku piastowali pierwsze dosto­ cer naostatek, wstawiwszy się w wojsku jeństwa. koronnem dziełami heroicznemi, zjednał sobie C em iw lak . Grzegorz, arcybiskup wielki szacunek i pochwałę hetmana Zamoj­ Kijowski, rodem Bulgarzyn. Jako gorliwy pro- skiego, iż go ten osobliwszej łasce Zygmunta III. mator jedności kościoła, był od Witolda, polecił. Przez niego to prowadzony pułk, otrzy-, W. książgcia Litewskiego na Concilium Kon- mał za nadzwyczajne odznaczenie sig na wojnach stancyjskie posłany, gdzie sig niemało do nazwę „walecznego.“ Dostawszy on miastecz­ uspokojenia zaburzonych umysłów przyczynił. ko Podkamien po Kamienieckich (1612), od­ Pełen cnót kapłańskich i sławy wielkiego nowił fundacyg niegdy przez Cebrowskich kaznodziei, umarł w r. 1437. M. tam uczynioną i odbudował kościół przez Ccntkowski, obacz Cgtkowski. Tatarów w r. 1519 zburzony. — Jan, syn Bal­ Cepryński, podpisał z Nowogrodz­ cera, ćwicząc sig pod Żółkiewskim w mar­ kiego elekcyg Stanisława Augusta. M.* sowych dziełach, umarł w Moskwie, znać z ta­ kim żalem rodaków, iż ciało jego o dwie Cerekwicki, herbu Zargba, pisze mil było odprowadzone. Jędrzej, drugi syn sig z Cerekwicy w Kiliskiem. Jan, starosta Balcera, podczaszy Lwowski, po zwiedzeniu Sredzki w XVII. stuleciu, dla pigknych przy­ obcych krajów wsławił sig walecznością pod miotów wymowy i znajomości prawa, jako Smoleńskiem i na Wołoszczyznie; umarł w ro­ komisarz sejmowy często był destynowany do ku 1624. Mikołaj, trzeci syn Balcera, zo­ ważnych urządzeń kraju i uspokojeń clefe- stawił pamiątkę po sobie fundacyą plebanii rencyi pogranicznych. w Krupcu. Aleksander, czwarty zaś, naj­ Ccremowski, dóm kwitnący na Po­ przód chorąży Podolski, potem kasztelan kuciu, o czem świadczą akta grodzkie Ha­ Halicki, wsławił się na wojnach podobnie lickie z r. 1-599. czynami rycerskiemi. W nieszczgśliwej ale pod Cecorą bitwie, dostał sig ciężko ranio­ C erkas, herbu L oliw a. Stefan, za ny do niewoli, z której za drogi okup wy­ położono zasługi wojenne, pierwszy w kom- szedłszy, z większym jeszcze potem sercem put szlachty policzony w r. 1662. na Szwedów, Tatarów i Kozaków nacierał. Cętkowskl, herbu Pobóg. Trzech On to wymurował wspaniały, dotąd trwający tego imienia podpisali elekcyg Augusta II. kościoł i klasztor 00. Dominikanów w Pod- kamieniu, dziedzicznych swoich dobrach, na Cetner, herbu Przerowa. Początek kształt warownej twierdzy (1640 — 1653) domu tego podają autorowie od Mirosła­ w celu obrony kraju, zaopatrując go w dzia­ wa, męża walecznego, któremu Bolesław ła i broń potrzebną, który sig też później Krzywousty za odwagę rycerską herb Prze­ jako niezdobyta forteca wielce użytecznym oka­ rowa nadał. Potomstwo tegoż na Szlązku za­ zał. — Jan, syn jego % Zamojskiej, staro^ mieszkawszy, podobnie za okazane kawaler­ sta Lwowski i Szczurowiecki, wsławiony po» skie dzieła było zaszczycone łaską cesarzów selskicmi funkcyami, zarównie dał w wielu niemieckich. Za Zygmunta Augusta przenio­ kampaniach dowody cnót swoich przodków; sło sig z tamtąd trzech braci do Polski: męztwa i odwagi; umarł w roku 1680. —T C h . Ch. 77

Wielu jeszcze innych z tego domu, znakomi­ C hała, towarzysz chorągwi ussarskiej tych z dostojeństw i urzędów, zasłużyli się w r. 16-38, poległ w bitwie z Kozakami pod zdrową radą i odwagą w trudnych zajściach Starczem. kraju. — Zofia, córka Franciszka Cetnera, Chalczniowski, (według Okólskie- wojewody Smoleńskiego, fundowała we Lwo­ go Halknowski), herbu To p ac z. wie Panny zakonne pod regułą ś. Benedyk­ ta, poświęcając się oraz sama życiu kla­ C h a 1 e c k i. sztornemu. Opis herbu. C e t y s , herbu Ciołek, niegdy w wo­ Abdank zwyczaj­ jewództwie Krakowskim, później i w Buskim. ny, na którego środ­ ku stoi strzała zła­ C ezary Franciszek, akademii Kra­ mana do góry że- kowskiej typograf, zajmował się z gorliwo­ lezcem obrócona; na ścią wydawaniem wszystkiego, cokolwiek by­ hełmie skrzydło sę­ ło w literaturze polskiej najlepszego; umarł pie przeszyte strzałą. w r.' 1651. Toż i syn jego, tego samego Ów klejnot nabył imienia, typograf i ławnik sądów najwyższych przodek domu tego magdeburskich, podobnie poświęcał się dla od książąt Litew­ pomnażania literatury, powtarzając druki oj­ skich za odznacze­ ca swego; f 1721. M. nie się walecznością w bojach. Grzegorz Cętkow§ki, herbu Po bóg. M* Chalecki, obrany metropolitą Kijowskim po Grzegorz, rodem Chabaszewski Izydorze kardynale, sprawując z osobliwszą Mułtańczyk, otrzymał indygenat w Polsce na pobożnością lat 30 ten urząd pasterski, utrzy­ sejmie koronacyjnym w r. 1676. mał Ruś w statecznej jedności z kościołem Chabiewski, herbu Szaszor. M. Rzymskim; f 1598. — Krzysztof, miecz­ Chabielski Mikołaj, za młodych nik Litewski, sławiony dobroczyńca 00, Fran- lat służył w Holandyi w wojsku Hiszpańskim; , clszkanów w Wilnie i XX. Jezuitów w Gro­ wróciwszy. do kraju, stanął jako ochotnik dnie, którym znaczne fundusze w majętno­ pod hetmanem Zamojskim. W bitwie na Wo­ ściach ponadawał. — Władysław, stra­ łyniu, zapędzony śmiałością popadł w niewo­ żnik Litewski, w zasługach spraw rycerskich lę Turecką, w której ośm lat przetrwał. Po otrzymał przez konstytucyę w r. 1661 dobra wydobyciu się z niej w r. 1615, wydał opis Molczacz w posiadanie dzedziczne, — Wielu państwa Tureckiego. M. — Ludwik i Ję­ innych piastowało z zaszczytem znakomite drzej, podpisali elekcyę Augusta II. urzęda. Chaberski, herbu Lubicz. Woj­ Chaliński, herbu Pomian. ciech, podpisał elekcyę Augusta II. Chaliński, herbu Śle po wron. Chądzyński, herbu Rogala. Ka­ Chalipiński Jakób, szlachcic Muł- sper, sędzia grodzki Włodzimierski w ro­ tański spokrewniony z domem Stefana, wo­ ku 1618, którego sprawiedliwość w sądach jewody Mułtańskiego, jako dworzanin kró^ piękną pamięć imienia jego .czyni. lewski udarowany indygenatem w r. 1676. Cliaj eeki, herbu Korab. Kilkunastu nobilitowany w r, 1673. M.* z tego domu głosowali na elekcyach królów C ham bers, polskich. — Jeden tego imienia, porucznik C ham iec, herbu Gryf, dóm staro­ polski w wojnie hiszpańskiej, za waleczność żytny w Polsce, pochodzący od Gryfów Ja- krzyżem legii honorowej zaszczycony, zginął j xyców. — Abraham, kwitnął już za Wła- pod Saragosą r.- 1809. M. I dysława Jagiełły. — Mikołaj, rotmistrz

Nr. W. 78 Ch. Ch. polski^ słynący z męztwa w, wojnach z Mo­ czeladzi obozowej, odznaczył się nadzwyczaj- skwą i Turki, Podczas wyprawy Chocimskiej, nem raęztwem przy zdobyciu twierdzy Kol- sprawował urząd marszałka dworu het­ ding w Danii; w r. 1658. M. mana Chodkiewicza. Charlęski, herbu Bo ń cza — C ham ski, herbu Jastrzębiec. Krzy­ Szymon,, przebywając na dworze francuz- sztof, podpisał elekcyę Jana III. kim, nabył wiele rzadkich umiętności, z kąd powróciwszy do Polski, jako dowódzca pie­ Chańkowski, herbu Korczak. choty węgierskiej na wojnach pod Zamoj­ C hański. herbu Korcvzak M.* Sta- skim wielce się odznaczył. Wielu "jeszcze n i s ł a w, dzielny rotmistrz, będący z hufcem innych mężów, wydał ów dóm, znakomitych wojska polskiego na żołdzie Mohyły, hospo­ z urzędów i spraw krajowych. dara Mułtańskiego (1595), wsławił się na Charmański, herbu Rogala. An­ Wołoszczyznie z walecznych czynów. M. toni i Michał, obaj bracia wsławili się Charbicki, herbu Jastrzębiec.— z doświadczonego męztwa w wojnie Mo­ Krzysztof, biskup Margarytoński i sufra­ skiewskiej. Ka z i m e rz i Felicyan z Troc­ gan Kujawski, prałat w karności kościelnej kiego, podpisali elekcyę Jana III. wielce pilny i przykładnym życiem jaśnieją­ Charmański, herbu Radwan, M.* cy, f 1638. — Stafiisław Jan, kawaler Chartłnpski Wincenty, podkomo­ Jerozolimitański, dawszy w młodym wieku rzy Sieradzki w r. 1496. powody waleczności w wojsku cesarza Ru­ dolfa na Węgrzech , następnie w ojczystem C h a r y t o n o w i c z. w Wołoszech i na Podolu, po odprawieniu Opis herbu. dalekich podróży do Włoch, Malty, Hiszpa­ Dwio złote litery nii i Francyi, osiadł na starość pod Soka­ łacińskie NE, czy też lem, gdzie zdjęty pobożnością zbudował kla­ VE z sobą złączone sztor panien zakonnych ś, Rrygidy, i dźwi­ w' polu czerwonem, gnął i ozdobił klasztor XX. Bernardynów na hełmie zaś pięć tamże, w którym też pochowany spoczywa; piór strusich. • f 1623. — Trzech z 'tomu tego podpisali Według podań kro­ elekcyę Jana III. nikarzy, przyniesiony Charbinowski, herbu Sulima. — został ów herbzGre- Stanisław, chorąży Sandomierski w ro­ cyi w starożytnych ku 1430, przestrzegł pod Koronowem pier­ czasiech, bo już w r. wszy Władysława Jagiełłę o nadciąganiu po­ 1416 prezydował ka­ tęgi Krzyżaków, przyczynił się przeto do tedrze Chełmskiej zwycięztwa nad tym Zakonem. władyka Charytonius. — Iwan Charytono- Charczewski, herbu Cholewa.— wicz, chorąży Nowogrodzki, za panowania Kilku z domu tęgo stawało na elekcyach Zygmunta Augusta wsławił się dziełami ry­ królów polskich. cerskiemi na wojnach z Moskwą, której nie­ mało niewolnika zabrał; zakończył życie w Bu­ Charewicz, herbu Sas. M.* sku w r. 1682. — S ie mon, nieodrodny Charkowski Jęd rzef i Wawrzy­ syn jego, równie temi ślady idąc, przyczynił niec, podpisali elekcyę Augusta II. nie mało sławy domowi swemu. 1 Charlewski. porucznik jazdy Czar­ Charzewski, herbu Sreniawa; je­ nieckiego, w wojnie Szwedzkiej przewodząc dnego domu z Rupniewskiemi, lecz od dzia­ Ch. Ch. 79

łu dóbr Charzewic, Charzewskim nazwany. Ohełkowski, herbu W czele, Z pomędzy wielu zasłużonych w kraju, W oj­ Chełmicki, herbu Nałęcz, Maciej, ciechy nabywszy umiejętności wojennych w woj­ niegdy kantor Poznański, prałat rzadkiej wy­ sku cesarskiem, gdy powrócił do Polski, po- mowy i dowcipu, nadto biegły w materyach leconem miał sobie poselstwo do Turcy i, do­ filozoficznych i teologicznych, dla życia przy­ kąd jako goniec nadzwyczajny podróż od­ kładnego zjednał sobie wielkie honory. prawił, — Rajmund, Dominikan i doktor teologii, akademii Krakowskiej profesor, C hełm ski, herbu Ostoja.Marcyan, z polecenia Urbana VIII. papieża, udał się najprzód chorąży, następnie podkomorzy Kra­ do Tataryi dla opowiadania Ewangelii ś., kowski, i starosta Bocheński i Wielicki w ró­ gdzie nawróciwszy wiele ludu, w Teodozyi żnych funkcyach poselkich okazał niezachwia­ życie apostolskie zakończył w r. 1659 M. ną niczem prawość obywatelską, Niemniej i Charzyński,. herbu Szeliga. Pa­ w bojach wsławił się nieporównaną waleczno­ weł, wojując na. Węgrzech z Turkami, do­ ścią ; najprzód w wojsku francuzkim przeciw stał się w nieszczęsnej przegranej do nie­ Hiszpanom, potem w cesarskim na Węgrzech woli, z której od brata Stanisława wykupio­ przeciw Turkom, gdzie chorągwią ussarską. ny, na wolność wyszedł. — Marcin, pod­ swoim kosztem wystawioną, kilka lat z taką pisał elekcyę Władysława IV. odwagą przewodził, że mu Maciej, arcy- książę Austryacki, naczelny wódz wojsk wszyst­ Chawejlowicz, herbu Je łowicki. kich, zaszczytny tytuł Fortissime Equitis Po- Cliawejłowicz, herbu Kotwica M. loiii przyznał. Powróciwszy do kraju, z ró- Chądzeński, herbu Junosza, Kilku wnem męztwem walczył w Prusiech przeciw z domu tego pisali się na elekcyi królów Szwedom i pod Chocimem. Śmiały, walecz­ polskich. ny i obrotny, niemniej był i bogobojny; da- rowawszy bowiem akademii Krakowskiej licz­ Chądzyński, herbu Ciołek. Wielu ny swój księgozbiór, odbudował kościół w Bo­ lego nazwiska piastując niegdy ważne urzę- lesławiu starością nachylony, i odnowił kaplicę da i dostojeństwa, odznaczyło się prawością Gutenberowską przy kościele Panny Maryi obywatelską. Jan, starosta Nurski, podpisał w Krakowie, którą nadto w dochody opa­ elekcyę Władysława IV., Kazi mer z zaś trzył. Będąc bliski zgonu, gdy mu lekarze Jana III. postnych potraw zakazali, dał pamiętną od­ C hoiński Jędr z ej, skarbnik Chełm­ powiedź: „Niech życie ginie, byle matki ko­ ski w r. 1647. ścioła prawo był oeałe.“ Umarł też r. 1641, Chebda, herbu Pomian, dóm staro­ i pochowany przys kościele Panny Maryi w Krakowie.—Jan Ści.bor, syn powyższego, żytny w Polsce, bo już w r: 1346 zasiadał w senacie Hebda, kasztelan Brzesko-Kujaw­ starosta Ujski, odznaczył się podobnie w wie­ lu funkcyach, poruczonych mu w ważnych ski.— Jan z Niewiesza, dziekan Kujawski, zajściach kraju.— Samuel, 'syn jego, mło­ uposażył w r. 1455 kapitułę Kujawską fun­ dzian odważnego serca, poległ w wyprawie duszem w dobrach ziemskich. Budziackiej. — Jędrzej, podstoli Sando­ Cheehelski Mikołaj, wsławił się mierski, pułkownik hetmana Jabłonowskiego, w XVII. wieku przez dzieła męztwa i odwagi. wsławił się w bitwach pod Cudnowem, Cho­ Chełchowski, herbu Lubicz, Ja­ cimem, Żurawnem, Wiedniem i Strzygoniem; kób, skarbnik Różański, podpisał elekcyę ostatecznie pod Nieborowem zadał Tatarom Jana III., Wojciech Augusta II., Ludwik pamiętną klęskę.— Marcyan, ohoźny koron­ zaś Stanisława Augusta. ny i pułkownik królewski w wojnach ze 80 Ch. Ch.

Szwedami, Moskwą i Kozakami na czele jaciel, ze wstydem odszedł. Jan, wojewoda własnej chorągwi nie mało odnosił zwy­ Wileński i kanclerz Litewski, z nieporówna- cięstw, o czein wspominają zaszczytnie kon- nem męztwem walczył w bitwach pod Po- slytucye z r. 1683 i 1697. łockiem i Szebieżą; odprawił nadto z chwa­ Chełmski Jerzy, rotmistrz Kozaków łą kilka legacyi do Moskwy: f 1549. — Lisowczyków, wsławił się walecznością w wy­ Jan, syn tegoż z księżniczki Zasławskiej, prawie nad Ren w pomocy cesarzowi Nie­ najprzód kasztelan Miński, potem wojewoda mieckiemu w r. 1622. M. Trocki, przetrawiwszy młode lata na dworze Chełmiński Wojciech, znakomity cesarza Niemieckiego, w wojnie Polski z Mo­ w sztuce malarskiej na dworze Zygmunta skwą powrócił do kraju i ofiarował swoje Augusta. M. usługi. Objąwszy obronę twierdzy Zapołocza, bronił ją przeciw przeważającej potędze przez Chełstowski, heibu Jastrzębiec. dni li, odpierając mężnie wszelkie szturmy. Dyonizy, zakonu Paulinów, znamienity dzie- W tym powstały w zamku pożar udaremnił jopis na początku XVIII. wieku. M. ochotę rycerską, i by w ogniu nie spłonąć, Chęciński, nobilitowany za położone poddał się Chlebowicz na słowo, w którego zasługi w r. 17(58. M.* niedotrzymaniu został osadzony w niewoli. Chęcki, nobilitowany w r. 1168. M.* Będąc tam gdy się dowiedział o nowem nie- Cfieraiier, nobilitowany w r. 1790. M.* bespieczeństwie dla swej ojczyzny, gardząc wszelkiemi niebezpieczeństwy, wysłał bojar­ Chilchen, herbu Jelita. Dawid, pi­ skiego syna z przestrogą do Polski. Ujęty sarz ziemski Inflantski, sekretarz królewski posłannik, wydał rzecz całą; listy oddane wydał drukiem życiorys J, Farensbacha, wo­ kniaziowi, sprowadziły zgubę bojarzyna, nie jewody Inflantskiego w r. 1607. Chlebowicza, który przyznawszy się do nich, Chilewski, herbu Jastrzębiec. M. dodał: „Któżby taki był, żeby krajowi, w któ­ C llilicki. podpisał elekcyę Jana Ka­ rym się urodził, nie miał dobrze życzyć.“ zimierza. M. Prawdziwością tych słów uderzony książę, Chilnetecki, towarzysz chorągwi het­ obrócił się do swoich, i wystawił go jako mana Zborowskiego, wsławił sig odwagą przy przykład naśladowania, poczem za wstawie­ zdobywaniu Pieszkowa w r. 1582.' niem się szlachetnego Iwana Kozłowa, boja­ ra, Chłebowicza w zamian za dwóch znako­ Cllimiński Krzysztof, łowczySmo- mitych bojarów wolnością obdarzył. Chwa­ Ieński, podpisał elekcyę Jana III. lebnego życia dokonał ów mąż zacny w ro­ Chleb, herbu Leliwa. M. ku 1593. Chlebowicas, herbu Leliwa, Począ­ Mikołaj, kasztelan Wileński, potem tek domu tego wywodzą autorowie od ksią­ wojewoda Smoleński, w wojnie ze Szwedami żąt Litewskich, z których jeden Chleb, Chle- przyczynił się niemało wrodzoną odwagą do bowicza nazwę’ przyjął. Mikołaj, wojewo­ zwycięztwa Chodkiewicza pod Dynamuhdą, dzie Smoleński, w bitwie nieszczęśliwej pod Parnawą i pod Kirchholmem, następnie za­ Wieruszą, popadłszy z księciem Ostrogskim pędziwszy się do Moskwy, odwetował spusto­ w niewolę Moskiewską, dopiero po siedmiu szeniem kraju poczynionych krzywd. Szczodry leciech wolność odzyskał. W krotce potem na świątynie Pańskie, przywrócił w Zasła- oblężonym został Smoleńsk od Moskwy, w któ­ wiu sprofanowany kościół katolikom, nadto rego obronie stanął ów młodzian, zastępując fundował klasztor 0 0. Bernardynów w Dą­ ojca zgrzybiałym wiekiem pochylonego. Męz- brównie, i zaopatrzył go w dostateczne fun­ twem^i sztuką tyle też potrafił, że nieprzy­ dusze.— Jerzy Karol, wojewoda Wileński; Ch. Ch. 81

tego cnoty obywatelskie poświadcza konsty- C hlopicki Mikołaj, podpisał elek- tycya sejmowa z r. 1680. Na nim też za­ cyę Władysława IV. — Jeden tego imienia kończyła się świetność domu tego, niezosta- przewódzca Kozaków Ukraińskich, wsławił wit bowiem żadnego potomka płci męzkiej się śmiałemi podjazdami w wojnie Tureckiej po sobie, tylko dwie córki, Annę, zaślubioną w r. 1593. M. Ogińskiemu, i Krystynę, poślubioną Sapieże, Cllłuda, podpisał elekcyę Stanisława wojewodzie Wileńskiemu. Augusta. M.’ Są też Chleb owicze i herbu Jelita.M.* C hluski, herbu Radwan. M. Chlebowski, herbu Poraj, z domu Wybranowskich, z których jeden wziąwszy C hm ara, herbu Krzywda. M.* działem Chlebów, Chlebowskim zawołany. Po Chmiel, herbu Nałęcz. Jan, łow­ większej części odznaczyli się Chlebowscy czy Bełzki, głosował na elekcyi Jana III. orężem w ręku na Węgrzech i Wołoszczy- Chmieleckj, herbu Bończa, niegdy znie, a szczególnie Wojciech w wojnie dóm kwitnący na Podolu i w Przemy skiem. Stefana Batorego z Moskwą. Stefan, wojewoda Kijowski, mąż w rycer­ Chlewicki, herbu Odrowąż. Dóm skiej odwadze nieporównany, wsławił się starożytny w Polsce, z którego wyszło światu w ustawicznych zapasach z najezdni- wiele zacnych mężów, zalecających się z cnót kami. W bitwach pod Satanowem, Tarnopo­ obywatelskich. — Mikołaj, poległ w bitwie lem, a szczególnie pod Białącerkwią dał się pod Pieszkowem. M. Tatarom we znaki, gdzie z niewielką garst­ ką swoich uderzywszy na wroga, 40.000 po­ Chlewiński, herbu Radwan. Kilku­ łożył trupem. Toż i w r. 1629, gdy Ta- nastu tego imienia stawało na różnych elek­ tarzy powtórnie na Ruś wpadli, mszcząc się cyach królów pelskich. swoich zguby, równie ich tak przepłoszył, że c h le w s k i Jędrzej, opat Oberski ledwie trzecia część zdrowo do Tauryki po­ w r. 1627, zasiadał na synodzie prowincjo­ wróciła. Łącząc męztwo osobiste z sztuką nalnym Piotrkowskim. wojenną, pierwszy pokazał, jak Talarów tak Chlistowski, herbu Szeliga. strasznych wojować należy. W nagrodę tylu Cliludziński, niegdy possesyonat w zasług uczczony najprzód chorążstwem Bra- ziemi Łomżyńskiej. cławskim i starostwem Taborowskim, w r. C hiński, herbu Radwan. 1630 zaś województwem Kijowskim, w któ­ rym też roku z żalem całego kraju świat Clllusowicz, herbu Gozdawa zod- pożegnał. — Pięciu tego imienia podpisali mianą. — Krzysztof, odznaczywszy się elekcyę Augusta walecznością na wojnach z Kozakami, Tata­ II. rami i Szwedami, konstytucyą sejmu w r. Chmielecki, herbu Jastrzębiec, 1662 otrzymał chlubną pochwałę i urząd dóm podobnie kwitnący niegdyś na Rusi, horodniczego Orszańskiego. gdzie dobra posiadał. Chladkowski, herbu Prus I. M* Chmielewski, herbu Wieniawa.— Tomasz, podpisał elekcyę Augusta II., Chłapowski, herbu Drya, dómkwi- Adam zaś Stanisława Augusta. tnący w Poznańskiem od r. 1449 aż do cza­ sów teraźniejszych. Chmielicki, herbu Poraj. C h lask o , herbu Leliwa. M.* C hm ielik, herbu Kotwicz II.; na Szlązku. Cltlopecki, podpisał z województwa Ruskiego elekcyę Władysława IV. Chmieliński, herbu Leszczyc. 82 Ch. Ch.

Chmieliński, herbu Po kor a, C h o c i m i i* s k i. Chmielnicki, herbu Massalski.— Opis herbu. Zacharyasz, acz spokrewniony z owym W jabłku czyli cyr­ Chmielnickim, hetmanem Kozaków, któren kule w pośrodku zło­ tego pola, znajdują tak srodze Polskę najeżdżał, wszelako był za sięutkwione trzy gra­ okazane zasługi konstytucyą z r. 1661 do prerogatyw szlachectwa przypuszczony i do­ bie białe, każde o siedmiuzębach,z któ­ brami opatrzony. M. rych dwie do góry Chmielowski, herbu Jastrzębiec. ukosem, trzecie na Benedykt, proboszcz RohatyYiski, napisał dół wystają, na heł­ księgę pod tytułem Nowe Ateny w 4 to­ mie zaś pięć piór mach; | 1763. M. strusich. Chmielowski, herbu Półkozic.— Początek tego do­ Michał, sędzia ziemski Krakowski w, r. mu naznaczają auto- 1410, zbudował w Popkowicach kościół far- rowie w Czechach, następnie na Podolu, ny, uposażywszy go nadto funduszem dziesięcin. z którego niemało ludzi rycerskich wyszło. Chmielowski Franciszek, pułkow­ Wojciech, starosta Lubaczowski i rotmistrz nik w wojsku cudzoziemskim, nobilitowany • królewski, w wojnach Stefana Batorego z w r. 1726. M. Moskwą, wsławił się niepospolitem męztWem, Podobnie i czterech jego synów zyskali niema­ Chobieniecki, herbu Szaszor, łe pochwały z waleczności, z których dwaj z dzielnicy Bartskich, przyjął tę nazwę od Stanisław i Tomasz w boju oa Woło* dóbr Chobienice. szczyznie polegli. Ciż Chocimirscy są też Chobrzyński, herbu Rawicz. założycielami miasteczka Chocimierza w ob­ Chochlowski Tomasz, zapisany wodzie Kołomyjskim. w aktach Wileńskich w r. 1765. M.* Chocimowski, herbu Ostoja. — Chocholaty, herbu L a ry s s a. Paweł, podsędek Sandomierski, jako mąż Chocholadzki, tego samego herbu.M* wielkiej biegłości w prawach, często był de­ Chochoł, herbu Ja strzębi e c. Pierw­ legowany do załatwienia różnych spraw kra­ szy tego nazwiska był Jan, władyka Piń­ jowych, z których się z zaszczytem wywią­ ski, w r. 1596. Chochoł, zasłużony w woj­ zywał; f 1625. M. sku Zaporozkim, obdarzony został szlachec­ C hocim ski Hurko, podpisał elek­ twem w r. Iti&l. cyę Jana UJ. M. Chochoński, herbu Bończa. M.* Chociosewicz Stefan, niegdy po- sesyonat w Mińskiem. M.* Chochorowski, herbu Bełty, nie­ Chociszewski, herbu Junosza. — gdy w województwie Krakowskiem, Jan, kanonik Przemyski, archydyakón Kru- Chociałkowski Jerzy, zapisany świcki i obojga praw doktor, zasiadał na sy­ w aktach grodzkich Wileńskich w r. 1765. M.* nodzie Płockim w r. 1607. — Krzysztof, ęhociauowicz, podpisałelekcyę Sta­ podpisał elekcyę Jana III. nisława Augusta. M.* Chociszowski, herbu Korab, kwi­ Chocieński Maciej, zapisany w tnął niegdy na Rusi. dziejach z dobroczynności dla kościoła Sierp- Chociwski, herbu D ąbrowa; jednej skiego w r.‘ 1645. dzielnicy z Rostkowskiemi. Floryan, pod­ Ch. Ch. 83

czaszy Rawski, rotmistraował z niemałą po­ na barkach szczęśliwie wyniósł^ od czego Cbod- chwalą w wojsku cesarza Rudolfa na Wę­ kiem został zawołany. Iwan Borejkowicz Chod­ grzech, następnie walczył odważnie w potrze­ kiewicz, hetman wojsk Smoleńskich i Siewier­ bie ojczyzny pod Cecorą, na Mułtanach i In­ skich, w wyprawie Witołdowej przeciw Mo­ flantach; umarł w r. 1618. M. skwie, wsławił się głośnemi zwycięztwy. — Clioczowski Onufry, Adam i Jan namiestnik Witebski, w wojnie pruskiej Bonawentura, zapisani w metryce stanów w r. 1458, przyprowadził Kazimierzów i, kró­ galicyjskich w r. 1782. M.* lowi polskiemu ośm tysięcy Litwy, i niemało się przyczynił do zwyciężenia Krzyżaków. On Chodakowski, herbuDołęga. Sta­ to podpisał także na synodzie w r. 1476 od­ ni sław, wojski Sochaczewski, podpisał Pac­ bytem, z zgromadzonemi nań władykami Ru- ta Comęnta Władysława IV.; kilku innych skiemi jedność z kościołem Rzymskim. — stawali na elekcyę Stanisława Augusta. — Grzegorz, wojewoda Kijowski, wsławił Chodakowski Zoryan, obywatel w gubernii się zwycięztwem w wojnach Moskiewskich, Twerskiej, członek wielu "towarzystw uczo­ gdzi@ hetmaniąc wojskom Litewskim, li w kil­ nych, znany z swych badań o Sławiańszczy- ka tysięcy ludzi kroć liczniejszego nieprzyja­ znie, zostawił w tym względzie szacowne ciela z pola spędzał. Jako miłośnik nauk, za­ rękopisma; f 1825. M. łożył drukarnią w Zabłudowie, gdzie jego kosz­ Z Chodcza, herbu Poraj, według in­ tem niemało dzieł w języku sławiańskim by­ nych zaś Junoszaj‘dóm kwitnący niegdy ły drukowane; f 1569. — Aleksander, na Rusi, z którego, Stanisław, najpierwszy starosta Grodzieński, syn nieodrodny poprze­ był kasztelanem i starostą Halicza w r. 1460. dzającego, równie odznaczył się pięknem.i czy­ Drugi tego imienia; kasztelan Lwowski, pó­ nami; f 1578.—Hieronim, kasztelan Wi­ źniej wojewoda Łęczycki, zasłużył się tak leński, dawszy w wojnie Inflantskiej waleczne­ w senacie jak i w obozie; assystował bowiem go wcdza dowody, posłował od Zygmunta Zygmuntowi I. na kongres Wiedeński, a pod Augusta do Wiednia, gdzie pierwszy zaszczy­ Wiśniowcem zniósł potęgę Tatarską, zalewa­ cony został tytułem „hrabi państwa Rzym­ jącą grabieżą Ruś Czerwoną; f 1,529. — skiego/' odkąd też herbu Kościesza w niniej­ Otto, starosta Lwowski, podobnie tak pod­ szym kształcie zaczął używać, chociaż przo­ czas wojny jak też i pokoju pięknej pamięci dek jego znak Kościeszy już przy unii Litwy godzien ; f ■ 1534. . z Polską w r. 1423 przyjął. Chodebskl, podpisał elekcyę Wła­ dysława IV. W tarczy w Cliodecki, herbu Junosza. M i ko łaj, zdłuż na dwie w czasie pamiętnego zaburzenia Pokucia przez części przedzie­ łotrujące chłopstwo pod wodzą Muchy (r, 1492), lonej, znajduje wysłany tamże z wojskiem polskim dla przy­ się po prawej tłumienia onego, sprawił się z zaszczytem stronie zwyczaj­ z danego mu polecenia. M. ny znak Koście­ Chodkiewicz, herbu Kościesza. szy, na lewej Dóm starożytny na Litwie, gdzie zwany pier­ stronie zaś w po­ wotnie Borejko, przyjął nazwę Chodko od oka- lu czerwonem zyi, że przodek domu tego, Witenesa ksią- gryf biały, prze- żęcia Litewskiego, opasanego zewsząd od dniemi nogami wojsk nieprzyjacielskich, okrytego chrustem do góry wspięty 84 Ch. Ch. trzymając miecz nad głową w prawą stronę Chodkiewicz potrafił o swoich siłach opano­ tarczy skierowany; nad hełmem zaś w koro­ wać Parnawę i Wolmar, gdzie okręta szwedz­ nie podobny gryf. kie częścią potopiwszy, częścią popaliwszy, nareszcie księcia Sudermanii do proszenia Ja n Hieronim, kasztelan Wileński, pokoju przymusił. Z tamtąd zwrócił Swój słynął z surowej pocziwości, dla której oręż na Moskwę; pod Smoleńskiem i Mo- zwany był, jak pisze Cichocki, złych ludzi zajskiem odniósłszy zwycięztwa, dotarł aż do pogromem. On to inkorporował Inflanty do stolicy Moskwy, gdzie wojsko polskie dlp księztwa Litewskiego, której prowincyi zo­ nieotrzymanego żołdu nieposłuszne, powagą stawszy gubernatorem, pod Czaśnikami zgro­ swoją j majątkiem uspokoił, dał bowiem na mił Piotra Szujskiego tak potężnie, że z 30.000 zaspokojenie zaległego żołdu 29.000 złp. ze nieprzyjaciela ledwie 5000 zdołało uciec do swojej szkatuły. W tem zaczęło się zbliżać' Połocka. Będąc ostateczną chorobą złożony wojsko tureckie zgromadzone z trzech czę­ i konając prawie, posłał królowi Batoremu ści świata, do gr,anic Polski. Żółkiewski po­ 900 własnej jazdy na wyprawę Moskiewską. legł z kwiatem rycerstwa pod Cecorą; uchwa­ Prawdziwy przyjaciel nauk i ludzi uczonych, łą sejmową zamianowany Chodkiewicz het­ umarł w r. 1579. — Aleksander, woje­ manem wojsk koronnych i Litewskich, wyru- woda Trocki, fundował w r. 1619 klasztor ^zjł pod Chocim, i tak mężnie i roztropnie 0 0 . Dominikanów w Szkłowie, opatrzywszy stawił czoło, iż potężny nieprzyjaciel niemo- go nadto w dochody na 24 osób. — Anna gąc wywabić go do generalnej bitwy, częścią Eufrozyna, córka jego za Prokopem Sie- z niewygód, częścią w mniejszych utarczkach niawskim, chorążym kor:, jaśniejąca cnotami dwie czgści ludzi straciwszy, zawarcia poko­ ehrześcijańskiemi, ozdobiła kościół 00. Do­ ju zażądał. Niedoczekał się go jednak wie­ minikanów we Lwowie w kosztowne aparata, kiem i trudami wojennemi znękany hetman, gdzie też zwłoki jej spoczywają. umarł bowiem w Chocimie 24." Września Jan Karol, wojewoda Wileński W. het­ 1621. Był to mąż wieków pamięci godny; man Litewski, wsławił się głośnemi zwycięz- jak w boju nieulękniony i przykładny, tak twy w wojnach: Szwedzkiej, Moskiewskiej, był szczodry i bogobojny. Podupadłych albo Wołoskiej i Tureckiej. Pierwsze mu pole do poranionych opatrywał troskliwie pieniędzmi rycerskich dzieł otworzyła - kampania Woło­ i żywnością, nikt też nie odszedł od niego ska, na którą z bratem swoim w licznym bez jałmużny, którą dawał z worka za nim kompueie własnych ludzi stanął do rozkazu umyślnie na to noszonego. Jako żołnierz pra­ hetmana Zamojskiego. Powróciwszy z tej do wie nigdy nie schodzący z pola, wszelakoż domu, wśród nieustannych ćwiczeń w sztu­ był przy takim szczęściu wielce pobożny; ce wojennej, gdy wojna w Inflantach wybu­ codziennie słuchał mszy ś., a co sobota przy­ chła, zaraz się do obozu wyprawił, i już od­ stępował do stołu Pańskiego. Przed każdą tąd prawie z pola nie schodził. Jakoż mu batalią przepędzał prawie noc całą na mo­ też Bóg szczęścił, bo pod Bewlem, Derptem dlitwie, podobnie przed rozpoczęciem bitwy Białymkamieniem i Kirchbolmem, zniósł acz śpiewał z wojskiem swoim pieśń Bogarodzi­ w małej liczbie Polaków, całą potęgę Szwe­ ca Dziewica. Toż i szczodrobliwość jego dla dów, w skutek czego sława jego rozszedłszy chwały Boga pamiętna, fundowałXX. Bernar­ się po całej Europie, przyniosła mu zaszczy­ dynów w Kretyndze, Kanoników regularnych tne powinszowania pełne pochwał od cesarza w Bychowie, i Kollegium Jezuitów w Kro­ niemieckiego i Pawła V. papieża. A chociaż sach na Żmudzi, budując nadto kościoły Polacy dla domowych niezgod nie umieli z w Szkłowie, Derpie, Myszy i w Rydze, inne tych zwycięztw korzystać, waleczny jednak zaś zaopatrując hojnie w fundusze. Ch. . . Ch. 85

Krzysztof, wojewoda Wileński, brat stry­ niezostawując po sobie potomstwa płci męz- jeczny Jana Karola, przy zdobywaniu Parna- kiej, prócz trzech córek, z których Kata­ wy dał dowody nadzwyczajnej odwagi, zsiadł­ rzyna, najyrzód za Stamirowskim podsto- szy bowiem z konia, z orężem w ręku, na lim Halickim, poiem za Piotrem Potockim, czele równie śmiałych żołnierzy pierwszy na wojewodą Czerniechowskim, i Magdalena, mury skoczył. Nadto był to pan1 łaskawy na za Leszczyńskim Ignacym, kasztelanem Lwow­ klasztory i dobroczynny dla młodzieży, którą skim, z dobroczynności na ubogie sieroty do nauk zachęcał, opiekując się nią po oj­ słynęły. cowsku; f 1650 — Kilku jeszcze tego sła­ Chodorowski Hektor, herbu Le- wnego nazwiska, idąc w ślady wielkich przod­ szczyc, poległ w bitwie z Krzyżakami w r. ków swoich, łączyli równie męztwo z cnota­ 1462. — Podobnie jeden z Chodorowskich mi obywatelskiemu wsławił się-męztwem w pamiętnej rozprawie C h o d k o w s k i, herbu Sas, piszący pod Obertynem. M. się z Bobina. Łukasz, słynął z odwagi ry­ Chodorowski Jan, fundował kościół cerskiej podczas wojen z Moskwą; Stani­ w Żurawnie w r. 1488. M. sław , z województwem Ruskiem podpisał Chodorowski Wacław, prokonsul elekcyę Władysława IV. Krakowski w r. 1536, zostawił piękną pa­ Cłiodorkowski, herbu Ostoja. — miątkę obstawaniem swoim za utrzymaniem Przodek domu tego Rahodoszczaniń prze­ języka polskiego w radzie i kościele. M. zwany, przyjął tę nazwę od dóbr Chodorko- Chodowiecki Daniel, sławny ry­ wice, w województwie Nowogrodzkiem. An­ townik rodem z Gdańska, zamieszkały w Ber­ drzej, mąż odważny w bojach, stawił się linie, głośny za granicą ze swej zdolności, we dwunastu hussarzów w potrzebie Stefana którego rycitfy po dziś dzień nio przestają Batorego pod Połuckiem; Łukasz, w bi­ dziwić znawców tej sztuki; f 1801. Bogu­ twie pod Sniatynem z Wołoszą, odniósł cięż­ mił, brat jego, podobnie biegły w rytownic- ki postrzał; toż i pod Smoleńskiem w gło­ twie, zostawił piękną pamiątkę swej prawo­ wę i rękę raniony, nieprzestał jeszcze wła­ ści obywatelskiej; .f 1821. Toż samo i ich dać orężem, gdyż znajdował się później i wbi- siostra Zuzanna, celowała w Berlinie w sztu­ twie pod Łojowem, gdzie w pół postrzelony, ce malarskiej, gdzie też obraną została człon­ wszelakoż tak długo wstrzymywał impet nie­ kiem akademii sztuk pięknych; f 1819. M. przyjaciela, aż inne chorągwie nie nade­ szły. — Owóch tego imienia głosowało na Chodowski, herbu Budzisz albo elekcyach królów polskich. P ap aron a. Chodorowski, herbu Korczak, Chodowski, herbu Sulima. dóm starożytny w województwie niegdy Ru­ Chody liski, herbu Rawicz. Fran­ skiem, gdzie już w połowie XV. wieku kwi­ ciszek, porucznik wojska polskiego w bi­ tnął. Jan, kapłan zakonu Jezuitów, z szcze­ twie pod Warszawą w r. 1794, dawszy do­ gólną pokorą zajrnywał się ratowaniem cho­ wód męztwa i odwagi, umarł z rany odnie­ rych po szpitalach; po wielu pracach opa­ sionej od kuli armatniej. M. trując zapowietrzonych w Gdańsku w r. 1653, herbu Slepowron. uległ sarn tej strasznej zarazie, — Ale­ Chodzewski, ksander, dziedzic na Chodoroslawie, Mal­ Chodaicki, herbu Kościesza.— czycach i Żurawnie, najprzód stolnik, potem Wojciech, słynął z nadzwyczajnej siły w podkomorzy Lwowski, fundował drugi kurs fi­ głowie, od której uderzenia wszystko kruszył, lozofii w szkołach Lwowskich; umarł w r. 1694. Paprocki. Nr. 20. 86 Ch. Ch.

Chodzieńko Barbara, obywatelka dla kształcenia młodziedży szlacheckiej i kle­ miasta Lwowa rodu Ormiańskiego, wsławio­ ryków zakonnych. M. na z dobroczynności dla ubogich, których C h o jn ick i Józef, znakomity malarz w ciężkich czasach troskliwie karmiła ; nadto w upłynionym stuleciu, o którego talencie zrobiła dla kościoła 0 0. Bernardynów piękną świadczą po dziś dzień piękne malowidła ofiarę z kosztownego kielicha, drogiemi ka­ w kościele katedralnym Lwowskim; f 1812. mieniami wysadzonego. M. Chojnowski, herbu Lubicz. Chodziński, niegdy posesyonat w Oszmiańskim. M* C hoiński , herbu Korczak, w zie­ mi Chełmskiej. C hodźko, na Litwie. C hojecki, herbu Korab. Maciej, Cholewa. skarbnik Liwski, wsławił się czynami wo- jennemi w wojnie Moskiewskiej. — Jan Opis herbu. Samuel, podpisał elekcyę Jana TH.; pię­ W polu czerwo­ ciu innych zaś Augusta II. nem znajdująsię dwie C hojecki, herbu Lubicz. Stefan, klamry żelazne do gó­ ry podniesione, bar­ podpisał elekcyę Władysława IV. kami do siebie obró­ Chojecki Glirystyn, prowincyał za­ cone, a między nie­ konu ś. Franciszka, był swoich czasów wzo­ mi miecz biały do rem doskonałości zakonnej; pełen cnót i ży­ połowy ułamany; na cia bogobojnego, przeszedł do wieczności hełmie pięć piór we Lwowie w r. 1678. M. strusich. C ho jeń sk i, herbu A b*d a n k. Jan, W edług podań da­ biskup Przemyski, dalej Płocki, a nakoniec wnych pisarzów, na­ Krakowski i kanclerz koronny, osobliwszy dany został ów znak opiekun uczonych, których nazywał dziećmi od Bolesława Śmiałego niejakiemu cieśli swojemi. Wspierał także gorliwie uczącą się zwanemu Cholewa, a to z tej okazyi: Gdy młodzież, wysyłając ją swoim kosztem za gra­ ten król zapuścił się za nieprzyjacielem, któ­ nicę dla nabierania nauk; f ' 1538. M. — ry złupiwszy Polskę z plonem uchodziły a Piotr, ukształciwszy się w sztuce wojennej w głębokiej puszczy drogę mu utrudzała na dworze cesarza Rudolfa, przepędził dal­ gąszcz zarośli, toć natrafił na pomienionego sze lata w obronie kraju. Szczególnie pod cieślę drzewo ociesującego; ten świadomy Chocimem odznaczył się niepospolitą odwa­ kniei, nietylko że króla z wojskiem jego gą, z kąd powróciwszy z doborem łupów z manowcami wygodnie przeprowadził, ale i na materyi tureckich, posprawiał bogate ornaty, koczującego najeźdźcę nawiódł. Wnet wszczę­ które po dziś dzień w Golejówce, niegdy jego ła się żwawa walka, w której gdy jakiś za-*, majętności widzieć można. M. ciekły nieprzyjaciel na króla z orężem za­ Chojnacki, herbu Trzaska. Wielu palczywie nacierał, toć ów cieśla stając w z tego domu i z różnych powiatów stawali obronie monarchy, jedną klamrą nogę konia na elekcyach królów polskich. Jan, towa­ owego przeciwnika tak silnie podciął, że rzysz chorągwi ussarskiej w Litwie pod Star- szwankować zaczął, poczem drugą samego czem, walcząc z nadzwyczajną odwagą, od= żołnierza zahaczywszy, zwalił; a wyrwawszy niósł zaszczytne rany, M. —- Paweł, opat mu oręż z pochwy, jego i wielu innych tru­ Benedyktynów w Lublinie, utrzymywał swoim pem położył. W nadgrodę tej odwagi, nadał kosztem profesorów z akademii Krakowskiej, mu Bolesław te dwie klamry i miecz jako Ch. Ch. 87 znak zaszczytu, nadto i połowę tego lasu Chomąto. w posiadanie. Opis herbu. Tym herbem pieczętują się: Babecki, Charszowski, Cholewski, Chudziński, Czer- Chomąto czyli mieński, Daniszewski, Dobrosielski, Gażecki, jarzmo, w które Kamieński, Kil.nowski. Marszewski, Moraczew- niegdyś woły u- ski, Obrębski, Paprocki, Peszeński, Rojew- przągano, znaj­ ski, Sawicki, Stypnicki, Tłuchowski, Ubysz,- duje się w tar­ Umiński, Wielicki, Zakrocki, Złowodzki. czy do góry po­ łożone i nieco Tego herbu był też i Mateusz, biskup nachylone. Pie­ Krakowski w r. 1144 -1165, pierwszy dv;ie- czętują się niem; jopis polski. Toż samo i Jan z Opatowiec, Cygemberg,Cie- zakonu kaznodziejskiego, biskup Chełmski, cholewski, Krzybawski, Wulkowski i Zaleski. który sprawował poprzód urząd spowiednika Za powód tego znaku podano: Dobro- Władysława Jagiełły. sław z Cygembergu , widząc w bitwie że pod Cholewski, herbu Cholewa, pod­ jego królem i panem konia zabito, skoczył pisał elekcyę Jana 111. z konia swego i podał go monarsze, sam zaś dopadłszy woła w chomącie, dosiadł go , dziedziczący w Bra- C h o łk o w sk i i tak mężnie dawał odpór nieprzyjaciołom cławskiem. M.* nacierającym, że przez to jedynie życie wodza Cholinińskl Stefan, nobilitowany swego ocalił; zaco mu też owe chomąto ja­ w roku 1659. ko znak odwagi było nadane. Chołodecki, herbu Biały ni a. M.* C h o m eck i, niegdy w województwie Bełzkiem. Cholodkicwicz, posesyonat w Troc­ Chomętowski, herbu Bończa z kim. M.* przydomkiem Socha. — Walenty, rycerz Chołoniewski, herbu Korczak, doświadczonego męztwa w wojnach za pano­ niegdy w województwie Wołyńskiem, gdzie wania Zygmunta Augusta, Stefana i Zygmun­ pierwszego Ha wryła wspomina metryka ta III., umarł w r. 1603. Zostawił po sobie z r. 1527 ; konstylucya zaś z r. 1662 po­ kilku synów, którzy podobnie wszyscy w usłu­ chwala jednego z tego domu, porucznika pod dze wojennej wiek swój strawili. znakiem wojewody Sandomirskiego z czynów Chomętowski, herbu Lis. Dóm sta­ waleczności. Samuel, stawał z Wołyńskie­ rożytny z przydomkiem Pieczyngów, od Cho- go na elekcyi Jana III. — Michał, zapisa­ mętowa Chomętowskim nazwany. Familia ta ny w aktach kościelnych z r. 1614 jako prawie, do wojny urodzona; każdy bowiem osobliwszy dobroczyńca bractwa ruskiego z tego domu był walecznym żołnierzem, z w Łucku. M. — Jędrzej, piastował go­ których też niemało poległo 'na polu sławy. dność rektora kościoła i gospody ś. Stanisława Marcin, wsławił sig za Batorego pod Gdań­ w Rzymie; r. 1770. M. — Ksawery hr. taj­ skiem; Aleksander zginął w bilwie Mo­ ny radca i cześnik koronny królestwa Gali- skiewskiej; Marcin, podkomorzy Bracław- cyi, przyczynił sig do wzrostu zakładu naro­ ski, brat stryjeczny pierwszego, przewodząc dowego imienia Ossolińskich we Lwowie, za­ chorągwią swoją pod Sasowymrogiem na pisał mu bowiem fundusz 12.000 złr. M. Wołoszczyznie, poległ z kilku synowcami swe- Cholubickl , herbu Korczak. M.* mi; loi i syn jego Stefan, sędzia wojsko­ 88 Ch. Ch. wy, podobnie dał życie po wielu heroicz­ mąż uczony, marszałkowa! izbie poselskiej nych czynach. — Marcin, wojewoda Brac- w r. 1784. M. ławski, starosta Drohobycki, zjednał sobie Są też Chomińscy i herbu Po bóg. M.* niemałe pochwały mężnem wstrzymaniem na­ C hoiński, dziedziczył w Oszmiań- jazdów nieprzyjacielskich pod Bukowiną. Ja­ skim. M* ko osobliwszy dobroczyńca dla zakonu Jezui­ tów, fundował kolegium w Samborze; f 1706. Chonicwski na Wołyniu. — Stanisław, syn jego, marszałkowa! za­ Chorążyczcwski, herbu Roch II. szczytnie wojsku polskiemu sprawę Augu­ Marcin Chorążyc, wierny towarzysz Wła­ sta II. trzymającego, z którem Malborg od dysława TH. w nieszczęśliwej bitwie pod War­ Szwedów oswobodził, i kilka potyczek, szcze­ ną w roku 1444, popadł w niewolę Turec­ gólnie pod Częstochową i Świętokrzyską ką, z której się dopiero po wielu leciech górą przeważnie wygrał. Był to senator wydobył. wspaniałego umysłu, czego dowód dał w spra­ wie dyssydentów Toruńskich, gdzie się od Chorczcwski, herbu Jastrzębiec na Mazowszu. ferowania senlencyi i egzekucyi dekretu nie dał odwieść ani ustawianiem możnych, ani Choromański, herbu Lubicz. — też złotem. Odprawił również z niemałą Antoni, podpisał elekcyę Jana III.; F a ­ dla Polski sławą dwie legacye do państw bian, Mateusz i Walenty zaś Augusta II, postronnych, jedne do Turcyi, a drugie do chorowski, herbu Bełty. M* Moskwy. Umarł w r. 1738, i spoczywa w kościele Samborskim, na którego dokończe­ Choryński, herbu Abdank, dóm starodawny, z którego Jakób prowadzący nie znaczne sumy zapisał. roty swoje w wojnie Ludwika, króla Węgier­ Chomętowski, herbu Oksza, po­ skiego z Turkami, w jednej bitwie walecznie dobnie na Rusi kwitnący. się potykając, od kuli działowej został zabiły. Chomętowski, herbu Prus I. — Drugi brat jego, Marcin, poległ w bitwie Marcin Karol, podpisał elekcyę Jana III. pod Kościanem. Achacy, z ziemi Zakro­ czymskiej, podpisał elekcyę Jana III. Chomętowski Jan, Jezuita, profesor mateinałyki i języka greckiego, później rek­ Chorzelski, pisał się na elekcyi Sta­ tor kolegium w Lublinie, zostawił przekład nisława Augusta. dzieł teologicznych; f 1641. M. Chośllicki, niegdy w Kaszubach. C hom iak, niegdy w województwie Choszezewski, herbu Jastrzę biec, Mazowieckiem i na Wołyniu. C h o teek i, herbu Na bram. Piotr, waleczny żołnierz na różnych kampaniach, Chomicz Marcin, podpisał elekcyą którego zasługi potwierdza konstytucya z ro­ Władysława IV. ku 1631. Paweł, archidyakon Chełmski Cltomillicz, herbu Syrokomla z kanonik Łucki, przekazał wolą ostateczną odmianą. M* kościołowi ś. Barbary w Krakowie znaczne fundusze; f 1706. Chomfliski, herbu Poraj z tą od­ Są też Choteccy i herbu Poraj. mianą, że do róży białej w- czerwonem polu j przydają dwie strzały rozdarte, z których je­ Chotelski, h erbu Janina. dna cała, druga zaś bez żelezca; na hełmie C h o tk ó w Piotr, doktor medycyny trzy piór strusich. Początek domu tego kła­ i filozii, nauczywszy się sztuki lekarskiej w dą na Litwie. — Ksawery, starosta Piński Bononii, wykładał tamże medycynę, wezwany Ch. Ch. 89 od Bolesława książęeia Mazowieckiego za sejm koronacyjny w r. 1764, obstawał z rzad­ nauczyciela swych synów, powrócił do Pól- ką gorliwością o utrzymanie powagi praw. M. ski, gdzie później został kanclerzem, kanoni­ Chrapowski, herbu Gozdawa. M* kiem, a nareszczcie w roku 1481 biskupem Chrapiiński, herbu Junosza, nie­ Płockim, celując w owym wieku jako najsła­ gdy w województwie Płockiem. wniejszy lekarz. M. Chreptowjcz, herbu Odrowąż, dóm Chotkowakt, herbu Ostoja, Kilku biorący swój początek od Wyszgierta na Li­ tego imienia stawało na elekcyach królów twie, który pierwszy ów znak herbu przy­ polskich. jął na sejmie Horodelskim w r. 1413. Jan Cliotolski, herbu Lubicz IV. nie­ Littawor, staresta Nowogrodzki, popadł w gdyś na Litwie." r. 1499 w nieszczęśliwej bitwie pod Wieru- szą w niewolę Moskiewską, z której dopie­ kwitnął już w XIV. wieku. Chotomski, ro po dziewięciu leciech wyszedł. Miko- Cliotowski, herbu Kościesza. Ma­ łaj, podobnie zabrany w niewolę i osadzo­ ciej, podpisał elekcyę Jana III. ny w zamku Bielojezero, uwolniony został z niej w r. 15G6. — Aleksander, słynął Chotyński, dziedziczył niegdy w zie­ z męztwa i odwagi na wojnach tak w Pol­ mi Wieluńskiej. M* sce, jak i na Węgrzech; Jerzy, brat jego, C h ra m sk i Krzysztof, biegły teo­ wojewoda Nowogrodzki, fundował klasztor log; x 1613- M. Dominikanów w Wilnie w r. 1632. Jan, Chrapicki, herbu Bo I a. M i koła j, syn tegoż, dostał się pod Żółtemi-wodami biskup Chełmiński w zgodzie i miłości się ko­ w niewolę Tatarską. — Melecyusz, ar- chający, dla tego też mężem pokoju prze­ chimandryta Peczerski, w-ładyka Włodzimier­ zwany. On to uposażył kościół katedralny ski, godny pamięci z cnót kapłańskich i wy­ Chełmiński, zbudował nadto klasztor 0 0 . Ber­ sokich nauk. — Adam, podkomorzy Nowo­ nardynów w Lubawie i osadził go zakonni­ grodzki, fundował XX. Bazylianów w Nowo­ kami z Saksonii sprowadzonemi. Zrezygno­ gródku; f 1632. — Joachim, starosta wawszy potem biskupstwo, zakończył życie Orszański, potem sekretarz, naostatek kan­ świątobliwie w r. 1514. clerz Litewski, mąż wielkiej roztropności i nieugiętych trudów, cały wiek swój przepę­ Chraplewskl, herbu Kolumna, w dził w usługach kraju, dla którego i fortu­ Poznańskim. ny nieżałował; przytem pełen ducha religij­ Chrapo wieki , herbu Gozdawa' nego i na ubogich miłosierny, zjednał sobie Wielu z domu tego, piastujący znakomite urzę- ogólny szacunek i poważanie współziomków. da i godności, zasłużyli się w kraju: szcze­ On to po zniesieniu Jezuitów w Polsce, dla gólnie Jan, wojewoda Witebski w r. 1672, ocalenia funduszów naukowych podał na sej­ położył niemałe zasługi przez pojednanie z mie w r. 1775 projekt utworzenia komisyi edu­ sobą Michała króla z prymasem Prażmow- kacyjnej, a zapobiegając roztrwonieniu publi­ skim, przez co odwrócił zagrażającą wojnę cznego majątku, przyczynił się najwięcej do domową. — Krzysztof, stolnik Witebski, podźwignienia nauk upadających. M. dzielny obrońca kraju w trudnem położeniu Chroberski, herbu Topór, pocho­ jego, popadłszy w niewolę zakończył życie dzący z domu Tęczyńskich, a od dzielnicy w Moskwie, którego śmierć wdzięczna ojczy­ Chroberzy, Chroberskim nazwany zna zapisała w konstytucyi z r. 1677\ M, — Chromiński, niegdy w ziemi Łu­ Jan, podstarości Starodubowski, jako poseł na kowskiej. M* 90 Ch. Ch.

.Chronowskl, kerbu Gryf. Kazi­ C h ry b s k i. herbu Prawdzie. Jan, mierz, podwojewodzij powiatu Wiślickiego poborca łanowy województwa Poznańskiego w r. 1702. w roku 1578. Clirościchowski, herbu Bończa, C h r y u i c k i. dóm kwitnący niegdyś w Lubelskim, z któ­ Opis herbu. rego kilku czynami rycerśkiemi sig wsławili. W tarczy pola czer­ Chrościcki, herbu Leliwa. M.* wonego znajduje się Chrośctckk, herbu Rola; nazwan krzyż biały, u które­ od dziedzictwa Chrościce w Sandomierskim. go wierzchu wystaje Chrościejowski, herbu Bończa, węda o dwóch ha­ czykach, nagiętych na Chrośclewski Jan, lekarz w XVI, obie strony, na heł­ stuleciu, zostawi} chlubną pamiątkę po so­ mie zaś pięć piór bie przez dzieła uczone. M. strusich. Chrościński Wojciech Stani­ Powód znaku te­ sław, niepospolity wieku XVII. wierszopis, go podają autorowie: bgdący u króla Jana III. w osobliwszych Przodek domu słu­ względach, który go sekretarzem swoim, a żąc wojskowo , gdy później syna swego, królewicza Jakóba mia­ czasu pewnego straż wojenną u pewnej rze­ nował, a na sejmie Warszawskim w r. 1685 ki odbywał, ubezpieczony równiną, na której szlachectwem obdarzył. W sędziwtij starości mógł dojrzeć każde poruszenie, zsiadłszy z zakończył życie dopiero pod panowaniem konia i za cugle go trzymając, zaczął za­ Augusta III. M. rzucać wędę na ryby, W tem ukazało się Chrcściszeweki Samuel, zakonu Lilku Tatarów, którzy zoczywszy go samego, Pijarów, przysłużył się dla literatury wypra­ szybkim pędem gonili do niego; on zaś nie- cowaniem kilku dzieł filozoficznych: umarł strwożony wsiadł co prędzej na konia i dziel­ w r. 175)9. M. nie przyjął napastników; zabiwszy jednego na placu, rozproszył drugich, za któremi się Chrośłieki, podsędek ziemi Stężyc- uwijając, pojmał ostatniego i stawił go przed kiej, podpisał elekcyę Władysława IV. swym hetmanem. Za tę waleczność otrzy­ C hrosnia, towarzysz z chorągwi Pie­ mał w nagrodę ów herb: krzyż, połączony niążka, zginął pod Pieszkowem w r. 1582, z wędą. — Iwan, podsędek a później sę­ wdzierając sig z odwagą na mury tej twierdzy. dzia ziemski Łucki w roku 1611, znany z Chrostowski, herbu Ostoja. Kilku prawości obywatelskiej i surowej sprawiedli­ stawało na elekcyach królów polskich. wości w sądach. Chrilplewskl, dziedziczący niegdy Chrzanowski, l/erbu Korab. Ję­ w Trockiem. M.* drzej, podpisał elekcyę Władysława IV. Chruścieki, herbu Leliwa. Jerzy, Chrzanowski, herbu Nowina, nie­ roimistrz Wiłkomirski, podpisał elekcyę Sta­ gdy w Lubelskiem i Brzeskim Litewskim. nisława Augusta. W. Chrzanowski, herbu Rogala, w Chruściński Tadeusz, zapisany powiecie Lidzkim. Stefan Stanisław, w metryce stanów Galicyjskich w r. 1782. M* podsędek ziemski w r. 1700. C h r o ś l i ń s k i , kwitnął niegdy na Po­ Chrzanowski, herbu Poraj. S a- dolu. { muel, kasztelan Trembowelski, pamiętny Ch. Ch. - 91

z obrony tej twierdzy, oblęganej przez Tur­ Chrząszczewski, herbu Trzaska. ków w r. 1674. Zofia, małżonka jego, wsła­ Ad arn, miłośnik pokoju i jedności obywa­ wiła się nieporównanem męztwem, z orężem telskiej, umarł w r. 1631, którego nadgro- w ręku odwiodła bowiem obradującą starszy­ bek w Krośnie u 00. Franciszkanów się znę od haniebnej myśli poddania się, i na­ znajduje. tchnęła ją takim duchem, że sława Polaków Chrzczonowicz, herbu Pilawa. i Trembowla ocalała. M. Chrząnowski Józef, głosował na Cfcrzczonowski, herbu Trzaska, elekcyi Stanisława Augusta. M* Aleksander, podsgdek ziemi Rawskiej w r- 17 63. Chrząstowski, herbu Koś ci es z a, dóm starożytny w Polsce, ktorego przodek C hrzew ski Piotr, podpisał elekcyę Mikołaj, miecznik Krakowski w r. 1422, Jana 111. pod Koronowem męztwem się wsławił. Dru­ Cliuchrowski, nobilitowany w roku gi tego imienia, towarzyszył Władysławowi III. 1775. M. do Węgier, gdzie w wojnie z Turkami (1443) Chndkowskl, herbu Jastrzębiec. wsławił się nadzwyczajną walecznością, w bi­ twie bowiem jednej z baszą Natolskim, zdo­ Chudzewski, herbu Ciołek, je­ był chorągwie nieprzyjacielskie, które zawie­ dnego domu z Chądzyńskiemi. sił w kościele Budzyńskim. — Piotr, bi­ Chudzicki, herbu Ostoja. M* skup Przemyski, rządził tą katedrą lat 17 Chudziński, herbu Cholewa. — z chwałą niemałą: f 1452. — Mikołaj, Wawrzyniec, podpisał elekcyę Władysła­ wojski Krakowski w r. 1454, posłował z'za­ wa IV. szczytem od Kazimierza III. do Władysława, Są też Chudzińscy i herbu Ostoja. króla Węgierskiego i Czeskiego. Chwalczewski Stanisław, staro­ Chrząstowski, herbu Krzywda, sta Kobryński za panowania Augusta I., pi­ dóm kwitnący niegdy na Żmudzi. sał dzieje narodowe, i policzony do rzędu Chrząstowski, herbu Łodzią, pi­ lepszych pisarzy polskich, którego prace szący się z Tuszkowa. Mikołaj, kasztelan odznaczają się skromną prostotą i zdrowym Nakielski zasłużył się męztwem na wojnach rozsądkiem. M. z Tatarami, Szwedami i Kozakami, niemniej Chwalczuiewski, herbu Topacz- słynął z czynów ludzkości, zdobiących nie­ Chwalęckl, herbu Bel i na. M* gdy każdego Polaka. Chwalibóg, herbu Strzemię, dóm Chrząstowski, herbu Ostoja. — starożytny w Polsce, mający przywileja jesz­ Jędrzej, podpisał elekcyę Augusta II. cze od Kazimierza W. Niemaj|| też położył Chrząstowski, herbu Zadora, pi­ zasług dla kraju, napastowanego przez dłu­ szący się z Brzezia; jeden dóm z Lancko- gi szereg wieków od nieprzyjaciół, Jakób. rońskiemi, wziął tę nazwę od dzielnicy Chrzą- wsławił się z waleczności na wojnach; Wa­ stowa. Kilku pisało się na elekcyach królów cław, w boju z Turkami na Wołos?czyznie polskich. dostał się do niewoli; Stanisław, prze­ C h rząszcz , herbu Salamandra.— trwał całe życie swoje w obozie; i wielu Przodek domu tego przybył za panowa­ jeszcze innych, o których wspominają, zasz­ nia Stefana- Batorego od pogranicza Czeskie­ czytnie dzieje krajowe. Jeden z przodków go. Służąc nowej ojczyznie orężem, wsławi­ domu tęgo, Jędrzej, fundował kościół św ło się kilku z tej familii walecznością w bojach. Jakuba w Krakowie. 92 — Cli. Ch.

Cliwalibogowski, herbu Nałęcz. Chyliński, herbu Jastrzębiec, Krzysztof, podpisał elekcyę Jana Kazi­ dóm starożytny, bo kwitnął już w r. 1454. mierza. Wojciech, starosta Rawski, Sochaczewski, Chwalibowski, herbu Jastrzę­ Rafał, zakonu ś. Franciszka, kapłan wiel­ biec Jan, kanonik Warmiński w r. 1602. kiej świątobliwości; f 1748. M. Chylkowski, dziedziczył niegdy w Chwalibowski. herbu Ko rab. ziemi Czerskiej. M* Chwalikowski, herbu Grzym ała. Chwaliszewski Wojciech, pobor­ Cliyńeza, herbu Działosza, októ- rym będzie pod Rogowskim. ca Inowrocławski w r. 1578. Chwałkowski, herbu Odrowąż. C hyuka, herbu Szaszor. M.* Mikołaj, pisarz dziejów polskich i prawa Chynoweki, herbu Rogala, niegdy publicznego, za rządów Jann III. żyjący. Bę­ w województwie Mazowieckiem. dąc radcą księcia Kurlandzkiego, a później C h y rsk i Jacek , sędzia Wyszogrodz­ rezydentem jego na dworze króla Sobieskie- ki, podpisał elekcyę Jana III. go, zjednał sobie względy tego monarchy tak dalece, iż otrzymał od nipgo potwierdze­ C hyski Gabryel, z Wołyńskiego, po­ nie dawnych praw szlachectwa. Toż i jego seł na sejm w r. 1589, podpisał Iranzakcyę bracia Jan i Jerzy, przysłużyli się literatu­ Będzińską, rze wydaniem dzieł historycznych. M. Chyszewski, herbu Korczak. Chwalkowskt, herbu P r u* I. — ChytkowskI Piotr, kapłan zakonu Piotr, łowczy Sandomierski za panowania ś. Franciszka żyjąc w ustawicznych pracach Władysława Jagiełły. lat 61, zostawił pamiątkę usług zakonnych Chwedkowic*, herbu Jastrzę­ zasadzeniem drzewa sosnowego w Zakliczy­ biec, niegdy w Smoleńskiem. nie, gdzie też życie świątobliwe zakończył C hybicki, herbu Syroko m la. Woj­ w r. 1604. M. ciech, dzielny żołnierz za Stefana Batorego; Cliyżanowski, herbu Korab. Franciszek, podpisał elekcyę Augusta II. Chyżewski, herbu Ostoja. Czte­ rech z tego domu podpisali elekcyę Augusta II. C hybiński Lud wik, kapłan gorliwy o religią i zawołany teolog; f 1746. M. Ciarnowski, herbu Trąby. M.* C hybow ski Jakób, podpisał elek­ C la ż k o w s k i, znakomity rytownik w cyę Jana Kazimierza. Krakowie w XVII. wieku. M- C hybski Stefan, kanonik Poznański, C iborski, niegdy w Chełmińskim. M. piastował ur^d pisarza nadwornego Włady­ Cichocki, herbu Nałęcz. Ludwik, sława Jagiełł^i zakonu ś. Franciszka, rządca konwentu War­ C h y ck i, herbu Gryf, jednej dzielni­ szawskiego i Piotrkowskiego; za jego stara­ cy z Braniokiemi, tak nazwany od dóbr niem stanął klasztor w Warszawie; f 1683. Chycza. — Kasper, kanonik Sandomierski, rodem Chyczewskf Marcin, biskup Turo- z Tarnowa, wydał drukiem w r. 1611 kilka neński, sufragan Kujawski, deputował z nie­ dzieł uczonych. Toż i Mikołaj, zakonu Je­ małą zaletą na trybunał koronny w r. 1780. M, zuitów w tym samym wieku, pisał wiele dzieł treści historyczno-duchownej. M. Chylewski, herbu Jastrzębiec— Jan i Waleryan, stawali na elekcyi Jana C ichocki, herbu Lubicz. Jan A u- Kazimierza. Le on, nobilitowany w r, I767.il/. gustj generał major artyleryi za panowania Ci. Ci. 93

Stanisława Augusta, do której godności do­ mierzą. — Ciechanowicz, władyka Piński w szedł od najniższych stopni przez własne r. 1710, umarł w sławie wielkiego miłosier­ zasługi. Pracy jogo i gorliwość w obowiąz­ dzia. M. kach, zaświadcza zaszczytnie konstytucya z Ciechanowiecki, herbu Dąbrowa, roku 1793. M. pochodzi z dzielnicy Kiszków na Litwie, przy- C ichow icz (Cichovius) Mikołaj, Je­ jąwszy tę nazwę od dóbr Ciechanowca. Krzy zuita, wydał wiele dzieł teologicznych; nadto sztof, wojewoda Miński, kasztelan Mścisław- udowodnił swemi pismami szkodliwość Arya- ski, mąż w radzie i w boju nieporównany; nów, w skutek czego oni z- kraju zostali wy­ wystawiwszy bowiem kosztem swoim “pułk ca­ daleni; f 1099. M. ły, płoszył z Chodkiewiczem nieprzyjaciół prze­ ważnie, poczem wysiany do traktowania po­ CidlOWSki, herbu W ąż II.; niegdy koju do Moskwy, wywiązał się zaczczytnie z na Rusi piastował urzęda ziemskie. tego polecenia, uzyskawszy zwrócenie zajętych Ciehro wski Serafin, kanonik Gnieź­ prowincyi. Wojciech Konstanty, syn jego nieński ; f 1581. oboźny Litewski, starosta Orszański, wsławił się na wojnach za panowania Jana Kazimie­ Cichyński, herbu S i e kierz. M.* rza , który odszczególniając jego męztwo i C icizera, nobilitowany w r. 1659. M.* odwagę, udarował go zdjętym z piersi swojej łańcuchem złotym. Żona jego, Anna Kanta- Ciechanowicz, herbu Mogiła, w kuzen, ze krwi cesarzów wschodnich Paleo- księztwie Litewskim. Ha wryło, podkomorzy logów idąca, powiła mu sześciu synów, któ­ Słonimski, posłował od Aleksandra króla po rzy podobnie łączyli męztwo rycerskie z cno­ dwakroć do Francyi. Jerzy, żołnierz z cho­ tami chrześciańskiemi. rągwi Kmity, starosty Orszańskiego, poległ Ciechlejowski W awrzyniec, pod­ w bitwie z Moskwą. Frańciszek Suk, sła­ pisał elekcyę Stanisława Augusta. M.* wny pułkownik królewski, w wojnie Stefana Batorego z Moskwą, stawił pułk wolontaryu- Ciechnicki, herbu Pokora. M* szów, na których czele cuda waleczności do­ Ciecholewski, herbu Chomąto, nie­ kazywał. Dymitr, rotmistrz królewski, pisarz gdy w ziemi Pruskiej. ziemski Potocki, odprawił z niemałym zaszczy­ Ciecholewski, herbu Doliwa. Ste­ tom poselstwo do cara; potem jako przewódz- fan, podpisał z Sieradzkiego Pacta Conven­ ca lewego skrzydła, przyczynił sig niemało do ta Jana Kazimierza. zwycięztwa Jędrzeja Sapiehy, który tylko w Ciecholewski, herbu Kuszaba,'w 4000 żołnierza, 24.000 nieprzyjaciela poko­ ziemi Pruskiej. nał. Hieronim, sędzia ziemski Smoleński, odznaczywszy się w młodym wieku na woj­ Ciecholewski, herbu Sępia gło w a, nach, 25 razy był wybranym na po3ła sejmo­ podobnie w Prusiech. wego; toż samo odprawił w r. 1648 posel­ Są też Ciecholewscy i herbu Ogończyk. stwo do Moskwy; zaco gdy mu ofiarowano Ciechomski, herbu Wąż. Dóm sta­ kasztelanije Witebskie i Nowogrodzkie, wymó­ rożytny w Polsce, z którego wielu tak z funk- wił się od ich przyjęcia; umarł w r. 1651. cyi poselskich, jak i waleczności w bojach się zasłużyło. Kilku stawało też na elekcyach Ciechanowicz, herbu Nałęcz. Nie królów polskich. mały poczet mężów z tego domu piastował urzęda w ziemi Smoleńskiej, zkąd też Mar­ Ciecierski,herbu Slepowron. Koź- cin, podczaszy podpisał elekcyę Jana Kazi- ma, wsławiony z męztwa rotmistrz królewski Nr. 21. 94 Ci. Ci, w XVIltym wieku.— Jan, kapłan zakonu Je- | Cielecki, h erbu Zaręba. Z pomiędzy zuilów, sławny swego czasu krasomówca ; f wielu urzędami i godnościami jaśniejących, na 1760. M. szczególną pamięć zasługuje: Hieronim, bi­ Clecisscwski, herbu Roch II., dóm skup Płocki. Ten długie lata na dworze Zy­ starodawny na Mazowszu, gdzie już na począ­ gmunta III, przepędziwszy, w podeszłym wie­ tku XV. wieku kwitnął. ku wstąpił do stanu duchownego, a przecho­ Są też Cieciszewscy i herbu Kolumna, dząc przez różne stopnie, osiągnął pomienio- którzy podobnie jak tamci herbu Rocha, w ną infułę. W lym urzędzie pasterskim bez różnych urzędach gorliwie dopełniali funkcyi względu na podeszły wiek, odprawiał jak naj- publicznych. W. — Kasper, biskup Kijowski, gorliwiej wszystkie swoje obowiązki, od cze­ pasterz przykładny i gorliwy senator. M. go nawet w ostatniej chorobie nie dał się od­ Ciekliński, herbu Abdank, którego wieść. Wielbiony jako mąż pokoju i miłosier­ dzia, umarł w r. 1627. przodek Mikołaj był burgrabią zamku Kra­ kowskiego w roku 1587. Krz y sz t of i Sta­ Cielemęcki, herbu Rogala. Wa­ nisław zaszczytnie ivspomnieni z dzieł ry­ wrzyniec, podpisał elekcyę Władysława IV. cerskich. Ostatniemu wyliczono w r. 1609 za herbu Doi iwa. krwawe zasługi 4000 złp. Mikołaj wsławił Ciclcski, sig walecznością na Mułtanach. Piotr, pod­ Cielgowski, podpisał elekcyę Wła­ czaszy Krakowski, 3ędzia polubowny, jako po­ dysława IV. M.* ufny sekretarz Zygmunta III. odbył poselstwa do Rzymu, Szwecyi i Francyi; umarł w roku Ciemiersyński Paweł, w r. 1601 1604, i pochowany w Bieczu. M. —- Stani- urzędował jako komisarz przy rewizyi dóbr królewskich na Rusi. sław, waleczny rotmistrz pod Chodkiewiczem, ułagodził w r. 1612 skonfederowane wojsko Ciemiński, herbu Dębno. Maciej, i przy prowadził go do winnego posłuszeństwa. M. podpisał elekcyę Stanisława Augusta. M. Ciekliński, herbu Jastrzębiec. M* Cicmniewski, herbu Prawdzie.— Cielątkowa. Andrzej, poseł na sejm Grodzieński z zie­ Opis horbu. mi Różańskiej w r. 1793, zostawił piękną pa­ miątkę nieulęknionej stateczności w ciężkiej W polu błękitnem doli kraju. M. znajduje się księżyc jak na nowiu, roga­ Cieneasewicz, nobilitowany r. '1768. M. mi do góry obróco­ Cicński, herbu Pomian, pisze się z ny, z którego środka Cienia w województwie Sieradzkim. Dóm sta­ od spodu wychodzi rożytny w Polsce, albowiem już w r. 1525 drugi także księżyc, wzmianka o nim po księgach grodzkich widziany atoli tylko względem działu dóbr ziemskich. Z pomię­ w połowie rogiem w dzy wielu zaszczyconych znakomitemi dosto- prawą stronę tarczy jeństwy, są najpamięlniejsi z czynów: Kasper, skierowany, na któ­ dziekan kapituły i administrator biskupstwa rych u każdego rogu po jednej gwieżdzie, a Krakowskiego, który deptitował kilka razy na na hełmie trzy piór strusich. Paprocki chwa­ trybunał koronny. On to wystawił biskupowi li mężów domu tego jako ludzi rycerskich, Trzebickiemu, wujowi swemu w kościele Kra­ którzy łączyli męztwo z cnotami obywatel- kowskim ś. Piotra wspaniały grobowiec, przy­ skiemi. łożył się nadto do zbudowania kolegium św. Ci.

Anny, niemniej wyprowadził i uposażył w dzie­ Ciepielowski, herbu Gryf, z domu dzictwie Trzebickich kościół z fundamentów, Prochańskich, nazwan od dóbr Ciepielowa, wyłożywszy na to, jak i na wspomożenie za­ Ciepielowskim. Maciej, żołnierz serca męż­ konów nie małe sumy; umarł w r, 1674. nego, zginął w bitwie pod Kumejkami, trafio­ Marcin, brat jego, najprzód chorąży Sieradz­ ny od kuli nieprzyjacielskiej w głowę. Jan, ki, dalej podkomorzy i rotmistrz chorągwi us- mąż dzielności wielkiej na wojnach, przetrwał sarskiej, w bitwach Sobieskiego z Turkami pod szereg lat (22) w kawaleryi brygady sławne­ Wiedniem, Parkanami, Strzygoniem, Budą, go Dzierzka. M. Chocimem i Żwańcem, dał nieustraszonego męztwa dowody. Wojciech, syn jego z Mo- Ciepiński Feliks, podpisał elekcyę hylanki, stolnik Bracławski, pułkownik wojska Jana Kazimierza. polskiego regimentarza partyi Ukraińskiej, wsła­ Ciepliński, herbu Osorya. Jan pi­ wiony z nadzwyczajnej siły i odwagi. W bi­ sarz ziemski Sanocki, sławiony z szczodro­ twie z Turkami pod Parkanami w r. 1683, do­ bliwości dla kollegium Krośnieńskiego, gdzie gonił on zmykającego z pola Baszę. Silistryi, też pochowany spoczywa; f 1675. a ująwszy go w biegu za barki, wciągnął na swego konia, poczem powróciwszy z pogoni Cterzilicki, pisze się z Cierznic, gnia­ zda domu tego. do obozu, stawił swą zdobycz przed Sobie­ skim. Król bohater zdziwiony taką siłą towa­ Ciesielski, herbu Lubicz, Franci­ rzysza swych zwycięztw, wykrzyknął na wi­ szek, podwojewodzi Bełzki w r. 1763. Szy­ dok lego w duchu pochwały: „A to potęga!“ mon, mąż w pokoju i na wojnach zasłużony, Ow wykrzyk przyjął następnie Wojciech z wo­ poległ na Humaniu z ręki Gonty, przewódz- li króla jako przydomek, i odtąd pisał sig cy hajdamaków w rl 1768. M. „Potęga z Cier.i Cieński.11 Oręż pomienione- go Baszy przechowują jako drogocenną pa­ Ciesielski, herbu Zadora. Kilku z miątkę tak głośnego czynu, zacni w obywa­ tego domu stawali na elekcyach królów pol­ skich. telstwie prawnuki jego, dziedziczący dziś w Galicyi. Umarł ów mąż waleczny w r. 1709 Cieślicki, herbu Junosza. M.* we Lwowie, i pochowany u 0 0 . Karmelitów Cieśliński, herbu Junosza. Piotr, bosych, gdzie wspaniały pomnik miał fundo­ podsędek i komornik Lwowski w r. 1548. wany. Z Buszczycownej zostawił trzech sy­ nów: Stanisława, Piotra i Wojciecha. Ciesnowski, herbu Pomian. M. Ostatni był pułkownikiem wojsk polskich, mie­ tak nazwany od Cieszaci- cznikiem Zydaczewskim, i wójtem Kołomyj- Cieszacki, na na Rusi. J a k ó b, sędzia ziemski Przemy­ skim, z którego w prostej linii dzisiejsi Cień- ski w r. 1480. scy, zamieszkali na Rusi galicyjskiej pocho­ dzą. P. f. CieszailOWski, herbu Jelita, nie­ gdy w województwie Bełzkim St/inisław, Aleksy Cieński, kapłan zakonu Jezui­ dziedzic na Cieszanowie, deputował w roku tów, i gorliwy misyonarz w czasie wyprawy 1589 do obrad publicznych. Stanisław i hetmana Jabłonowskiego do Wołoszy, pospie­ Bartłomiej, podpisali z wojew. Ruskiego szył pierwszy do obozu polskiego, gdzie peł­ elekcyę Stanisława Angusta. niąc z nadzwyczajnem poświęceniem się obo­ wiązki spowiednika, dotknięty został zarazą Cieszewski, herbu Jastrzębiec, nie­ morową, na którą też we Lwowie życia do­ gdy w wojew. Płockiem. Adam, podpisał e- konał w r. 1683. lekcyę Jana III., Stefan zaś Stanisława Au­ 96 Ci. Cl. gusta. Jeden tego imienia, podporucznik pol­ odniósł od kuli działowej ciężką i lak niebez­ ski, w dniu pamiętnym zdobycia Saragozy w pieczną ranę, iż prawie cudem przy życiu Hiszpanii r. 1808, poległ na polu sławy. M. został. Jan Sobieski zostawszy królem, będąc pamiętnym tego czynu w jego oczach okaza- , Cieszkiewicz Atanazy, kapłan za­ nego, obdarzył go starostwem Kleszczelew- konu kaznodziejskiego w Krakowie, zwany po­ skim, zkąd kilkakrotnie funkcye deputackie spolicie apostołem różańcowym, nieprzyjąwszy odprawiał. Umarł w r. 1708. Franciszek, żadnych mu ofiarowanych godności zakonnych, sędzia ziemski Czerniechowski, podobnie w ży­ zakończył życie pełne wzniosłych przykładów ciu wojennem szukał sławy rycerskiej; w je­ w r. 1731. M. dnej bitwie 7. Rosyanami popadł atoli w nie­ Cieszkowski, herbu Dołęga. Po­ wolę, w której przetrwał przez lat cztery. Po­ czątek domu w województwie Łęczyckim, gdzie wróciwszy do ojczyzny, i dalej na dobro jej od dóbr swoich Cieszkowo te nuzwe przyjął. pracować nieprzestawał. Krzysztof, stolnik Wojciech, wsławiwszy sie pod znakiem Łęczycki, potem podkomorzy Czerniechowski, księcia Zbarazkiego walecznością, otrzymał w ostatni syn Stanisława, zasłużony z funkcyi nagrodę zasług wojennych rotmistrzostwo nad publicznych, podczas najazdu Tatarów dostał wojskiem; f 1590. — Słanisław, skarb­ sig do niewoli, z której dopiero za zamianę nik Nowogrodzki, rotmistrz królewski za Zy­ jeńca tatarskiego wyszedł na wolność. W Kop- gmunta III. w bitwie z Wołoszą pod Teleży- ciach, dobrach swoich uczyniwszy fundacyg ko­ nem .ujęty w niewolę, został odesłany do Kon­ ścielną, umarł w r. 1720. Wiktor Feli cya n, stantynopola, gdzie przez 20 lat pozostawał. syn poprzedzającego, zaczętą fundacyę ojca Nauczywszy się języka krajowego, zjednał so­ swego erygował, dodając do niej kilka wsi. bie tak dalece względy Turków, iż będąc jeń­ Józef, kasztelan Czerniechowski, pomiędzy cem, mianowany został dozorcą niewolników, ir.nemi zasługami, wyliczył na fabrykę klaszto­ mając oraz przyrzeczenie osiągnienia stopnia ru XX. Dominikanów w Włodzimierzu 10.000 baszowskiego, skoro tylko przyjmie wiarę ma- złp. Pod Nadarzynem odniósł ciężki postrzał. hometańską, W tem wahaniu sie spostrzegł Kryspin, kustosz i kanonik katedralny Lwow­ rodaków swoich, byli to ludzie należący do ski, biskup Nysseński, prałat w życiu publi- poselstwa polskiego, przybyłego właśnie do cznem wielce przykładny, i w czynieniu do­ stolicy w osobie księcia Zbarazkiego, wzglę­ brych uczynków pamiętny. Wielu jeszczo in­ dzie umowy paktów Chocirnskich. Za stara­ nych z lego domu zasłużyli się tak w woj­ niem i kosztem tego pana uzyskał Stanisław skowych jak i w cywilnych usługach kraju, i C. wolność i powrófeił do Polski, gdzie w jej stawali na elekcyach królów polskich. M. D. usłudze dalsze lata trawił, do czego mu woj­ Cieszkowski,herbu Pilawa. Trzech na Szwedzka sposobność nastręczyła, w któ­ tego imienia stawali z Łęczyckiego na elekcyę rej w bitwie pod Kwidzyniem nadzwyczajną od­ Jana III. wagą sig odszczególnił. Umarł w r, 1660 w 83 wieku swego. Adam, skarbnik Czernie- Cieszkowski, herbu Z er wikaptur, niegdy w Krakowskiem. chowski, syn jego, zginął w r. 1666 w bitwie z Tatarami pod Cudnowem. Teodor, stolnik Cicszowski, herbu Lis, w ziemi Wie­ Łęczycki, poległ znowu w bitwie pod Wie­ luńskiej. Jakób, mąż rycerską w wojnach dniem, Aleksander Felicyan, chorąży No­ pod Zamojskim dał dowody wielkiego mgz- wogrodzki, później podkomorzy Czerniechow- twa; f 1641. Stanisław, podpisał elekcyę ski, jaśniejąc w wojsku polskim dziełami ry- Władysława IV. cerskiemi, w bitwie pod Chocimem r, 1673, Cieszyeki Piotr, głosował z woje­ gdy mgżnie nacierał na czele pułku swego, wództwa Ruskiego na elekcyę Władysława IV. Ci. Ci. 91

Cieszyński Bartłomiej, kanonik Wi­ stawał w obronie obrażonego honoru hetma­ leński w r. 1031, Ma r c i n, znamienity malarz na Sobieskiego. M. w Krakowie w połowie XVII. wieku. Paweł, kapłan wielkich umiętności, sprawował w r. Ciołek. 1673 urząd rektora gospody polskiej ś. Sta­ nisława w Rzymie. M. Opis herbu. W polu białem jest Cietrzew. ciołek czerwony w prawą stronę tarczy obrócony, nad heł- Opis herbu. męm i koroną podo- W polu czerwo­ ^ bnie poło,wa tegoż nem jest cietrzew w ciołka wystająca. prawą stronę tarczy Początek znaku le­ obrócony, nad heł­ go każą autorowie mem miesiąc jak na tiSff szukać we Włoszech, nowiu rogami do gó­ gdzie się nim wiele ry obrócony, w któ-, domów starożytnych szczyci, zkąd też kilku rego pośrodku dwie infułę Poznańską piastowało. W Polsce pie­ gwiazdy jedna nad czętują się takowym: Brzeski, Bzićki, Cetys, drugą. Początek te­ Chądzyński, Ciołek, Czarnołuski, Dobrzyniecki, go herbu jest niezna­ Drzewicki, Ewil, Głuski, Goryszewski, Gutow­ ny, pieczętuje się nim jedynie dóm Berkhan, ski, Korycki, Koszewski, Lipowski, Maciejow­ czyli Birkhan w Prusiech. ski, Malinowski, Ostrołęcki, Pilecki, Podfilip- C ik o w sk i, herbu Radwan; dóm sta­ ski, Poniatowski, Powsiński, Woźnicki, Zale­ rożytny, biorący swój początek od Zebrzydow­ ski, Zardecki, Żelechowski, Zieliński, Żuliński. skich, lecz tak nazwany od dóbr Cikowa. Pierw­ Stanisław, biskup Poznański, z ojca szy, którego dzieje wspominają, był podsędek Stanisława z Ostrołęki, wojewody Mazowiec­ Krakowski w r. 1470. Ten posiadał taką mi­ kiego urodzony, był pierwszym poetą swego łość swoich rodaków, że gdy mu za wpada­ wieku, nietylko bowiem stare pieśni z grobu nie na łowy w puszcze Niepołomskie zostały niepamięci wydobył, alo i wiele z własnego dobra skonfiskowane, to mu szlachta w wy­ dowcipu wypracował. Posiadając zaufanie kra­ nagrodzeniu tej straty tak znaczną sumę zło­ ju i monarchy swego (Władysława Jagiełły), żyła, że sobie za nią kupił wieś Wojsławice. wybrany został jednozgodnie na koncylium Mikołaj, kasztelan Sądecki, starosta Sanoc­ Bazylejskie, na którym sam jeden z biskupów ki, w połowie XVI. wieku jeździł w poselstwie do polskich zasiadał; f 1438.— Erazm, biskup Carogrodu. S ta n i sła w, kasztelan Biecki, wal­ Płocki, prałat bystrego dowcipu i wymowy, czył przeważnie przeciw Moskwie pod Smo­ na którego zdaniu polegali królowie Aleksan­ leńskiem i Krasnogrodkiem. Kr zysztof, syn der i Zygmunt I. Jeżdżał w legacyach do jego, sprawił się walecznością pod Pskowem. Wiednia i do Bzymu, gdzie też życie pełne Stanisław, podkomorzy Krakowski, posło­ cnót obywatelskich zakończył w r. 1524. Sta­ wał z zaszczytem do Anglii w r. 1604. nisław, wojewoda Mazowiecki, wsławiony swoich czasów z wielkiej siły ciała, unosił Cikowski, herbu Topor. M.* bowiem sztukę drzewa, którego ledwie 20tu C iński, pułkownik kawaleryi polskiej, ludzi podnieść mogło; z tą samą łatwością zma­ na sejmie w r. 1670 jako delegat wojska, gał lOciu silnych ludzi, łamał podkowy i tar­ 98 CI. Co. Cu. Cy. gał najmocniejsze powrozy; będąc w Krako­ Cudowski, herbu Leliwa z odmia­ wie wyniósł dzwon wielki na wieżę kościoła ną. Marcin, sędzia wojskowy, mąż znamie­ Panny Maryi, w ostatku poległ w jednej bi­ nity w bojach, poległ w bitwie pod Szkłowem. twie z nieprzyjacioły. CudzillOWSki, herbu Jastrzębiec, Potomkowie Jędrzeja, chorążego Płoc­ niegdy w województwie Krakowskiem, gdzie kiego/ przyjęli następnie od dóbr działem ob­ atoli od dóbr imie Borowskich przyjął. jętych osobne nazwiska, o których mówić się będzie w swojem miejscu, Cuper, herbu Korczak. M.* Ciołkowski, herbu Jastrzębiec. Ćwiekalski Jan, rodem Rusin, nie­ Kilku tego imienia stawało na elekcyach kró­ gdy pracowity nauczyciel w szkołach jezuic­ lów polskich. kich. Wydał pomiędzy innemi szacowny opis miasta Krakowa. M. Ciosnowski, herbu Pomian. Ra­ fał i Krzysztof podpisali elekcyę Włady­ Ćwicligowski Zygmunt, kanonik sława Wgo. Płocki w r. 1652. Cisowski Michał (najpierw zwany Ćwikliński, herbu Nałęcz. Trzech Cisa), starosta Borzechowski, w interesie tego imienia głosowało na elekcyach królów księcia Pruskiego odprawiał z niemałą chwa­ polskich. łą wiele legacyj do postronnych narodów ; f -Ćwikłowski, herbu Jezierza. M.* 1596. Józefi Wojciech .podpisali z woje­ Cwięzyński Ja n, z pułku Kozaków wództwa Chełmińskiego elekcyę Stanisława Lisowczyków, odznaczył się w wyprawie na ,Augusta. M.* Szlązk walecznemi czynami, następnie zna­ Cis wieki, herbu Wieniawa, pisze lazł śmierć w Sandomierzu w r. 1631. M. się z Zbąszyna. Abraham, kasztelan Srzem- Cybulka, herbu Os trze w. M.* ski, mąż pamięci godny tak z prawości oby­ watelskiej, jak i waleczności na wojnach. Nie Cybulka, herbu Starykoń. M* żałując fortuny swojej dla dobra ojczyzny, od­ Cybulski, herbu Prawdzie, niegdy budował wielkim nakładem zburzoną przez w województwie Mazowieckim, gdzie długi Szwedów warownię w Zbąszynie, gdzie po­ szereg lat urzęda publiczne piastował. Szy­ niósł stratę w samych działach i zbroi do mon, mąż wielkiej dzielności i odwagi wbo- 80.000 złp. wynoszącą. jach, obrany od Kozaków Lisowczyków, po­ siłkujących cesarza Ferdynanda II., strażni­ herbu Zadora, niegdy w Ciszewski, kiem oboźnym, zginął w Trenczynie w roku ziemi Przemyskiej. 1621. M. Ciszkowicz, na Litwie. Jeden z te­ Cygański, herbu Prus I. w Łęczyckim. go domu rotmistrzował z pochwałą w bitwie pod Pieszkowem. Cygenberg, herbu Chomąto, dóm starożytny w ziemi Dobrzyńskiej, Chełmińskiej Ciszkowski Jan,chorąży Zakroczym­ i na Pomorzu, bo już w XIII. wieku kwitnął. ski w r. 1525. — Antoni, podpisał elekcyę Rozkrzewiwszy sję, przybrał od dóbr swoich Stanisława Augusta, różne nazwiska^ j. t. od Orla Orłowski, od Suchostrzyg Suchostrzycki, od Zalesia Zale­ Ciżewski, pisał dzieje zakonu świę­ tego Franciszka w Polsce, M. ski, od Rochlina Rochliński, od Knybawy Kny- bawski, a ®d Sadlina Sadliński. Von Cygen­ Colisszyński, herbu Radwan. M.* berg, chorąży Chełmiński, wspomniony zaszczv- Cy. Cz. 99 tnie 7. położonych zasług na dworze Zy­ Cyrus, herbu Lis. M.* Hieronim, gmunta I. Krakowianin, przeor zakonu Karmelitów bo­ Cym, herbu Ogońezyk, dóm kwitną­ sych, jaśniał swego czasu wielką żarliwością cy niegdy w Prusiech. 0 zachowanie ustaw zakonnych. Niemniej za­ słynął jako wielki kaznodzieja, którego kaza­ Cyndacki, herbu Godziemba. M.* nia król Władysław IV. rad był słuchać. Na Cyildel Jan, znakomity kupiec w Ja­ walnym zjeżdzie z dyssydenlami w Toruniu rosławiu w XVII. stóleciu, pamiętny z dobro­ r. 1646, odbył pamiętną dysputę z protestan­ czynności dla ubóstwa. Ewa, córka jego, wy­ tami, w której zwalczony predykant tyle po­ szedłszy ledwie z lat dziecinnych, w czasie wiedział, „iż wolałby dysputować z szatanem, grasowania morowego powietrza, poświęciła niż z tym mnichem.“ Zajmując się pisaniem sig za przyzwoleniem rodziców ratowaniu nie­ dzieł moralno-religijnych, których kilkanaście szczęśliwych. Podając potrawy i polewki za­ wydał drukiem, zakończył wielce świątobliwe powietrzonym, szczególnie zajmowała się zbie­ 1 przykładne życie w r. 1647. M. raniem osieroconych dziatek, które więcej niż Cyryna, h erbu Trąby II. Jerzy Do- macierzyńską miłością opatrywała. W tem he- gil, rotmistrz pancerny w r. 1658, następnie rojcznem poświęceniu się trwając kilka mie­ stolnik Trembowelski, w wojnach za panowa­ sięcy, dotkniętą została powietrzem, i umarła nia Jana Kazimierza słynął z męztwa i od­ w r. 1705, w 15tym wieku życia swego. M. wagi. Aleksander, poległ w bitwie pod Ka­ Cynerski Jan, profesor akademii liszem, dawszy dowody waleczności, M. Krakowskiej, i zasłużony poeta na początku Według heraldyków są Cyryny i herbu XVIII. wieku; tego prace są dotąd wielce ce­ Działosza. nione. M. Cywiński, herbu Puchała, niegdy w Wielkiejpolsce. Czterech stawiłu się na e- Cyremberg'. lekcyę Stanisława Augusta. Opis herbu. Czachorowski, herbu Korab. M.* W polu hiałem znaj­ Czachorski, herbu Abdank. duje się jeleń czer­ wony w prawą stro­ Czachowski, herbu Korab. Paweł nę na pagórek zie­ i Jan, pod pisali elekcyę Stanisława Augusta. lony wskakujący, na hełmie zaś bez koro­ Czachowski Adam, równie poeta ny rogi jelenie kolo­ jak dobry żołnierz, popierał partyę Maksymi­ ru czerwonego. Dóm liana. Po przegranej Byczyńskiej uszedł do pochodzący z Nie­ .Węgier, gdzie wstąpiwszy w szeregi wojska miec, z którego Hen­ krajowego, w wojnach z Turkami dał dowo­ ryk poległ w bitwie dy męztwa i odwagi. M. pod Libiszawą w r. 1577. Czacki, herbu Świnka. ■ Ję d rzej, Cyrowski Mikołaj, missionarz z za­ . kanonik Gnieźnieński, deputował na trybunał konu Jezuitów, odprawił z wojskiem polskim koronny 27 razy, z czego takiej znajomości podróż obozową do Moskwy, zkąd powróciw­ praw nabył, że od sejmu Warszawskiego w szy, rządził kollegia Lwowskie, Jarosławskie, r. 1589 do korrekty praw koronnych był a nakoniec Poznańskie, gdzie też życie przy­ wyznaczony. Wojciech, chorąży Wołyński, kładne zakończył w roku 1625. następnie starosta Włodzimierski, jaśniał tak 100 t z .

* rozumu, jak i z oręża, którym pod hetma­ chorobę i rozstał się ze światem w 48 ro­ nem Jabłonowskim wiele dokazywał. — S zcz ę­ ku życia swego. sny, podczaszy koronny, mąż pełen gorliwo­ Czacka Beata z Potockich, małżonka ści dla dobra kraju, był wzorem doskonało­ Michała Czackiego, celowała czasu swego w ści obywatelskiej, odbywając bowiem różne sztuce malarskiej. Z pomiędzy jej prac naj­ funkcye bezinteresownie, łożył oraz nakłady celniejsze są ozdoby kościoła w Śielcu, któ­ na wydanie dzieł, sposobiących ludzi do cno­ re do naszych czasów przetrwały. M. ty. Z przyczyn politycznych wzięty w niewolę przez Rosyan, doznał i tam przynależnego sza­ Czaczkowski,herbuSlepowron.M* cunku, przezco stał się wielu wspólnie uwię-' Czajewski Krzysztof, podpisał e- zionym pomocnym. Po powrocie do dóbr lekcyę Jana III. swoich Brusiłowa (w Kijowskim), oddał dług śmiertelny w r. 1790., Tadeusz, prezes Czajka, herbu Jastrzębiec. sądu edukacyjnego gubernii Wołyńskiej, Po­ Czaki, nobilitowany w r. 1768. Mi dolskiej i Kijowskiej, członek różnych uczo­ nych towarzystw, obdarzony szczególną pa­ Czajkowski, herbu Dębno, dóm mięcią i pełen głębokich nauk, gromadził starożytny, wywodzący swój początek od To­ materyały do dziejów Polski. W tem domo­ masza z Dębna, kasztolana Poznańskiego w we przygody i polityczne zajścia przerwały r. 1482, zkąd się później przeniósł na Buś jego przedsięwzięcia; w pośród najdotkliw­ i w Sandomierskie. Adam Dębno Tymkowicz szych oczernień i prześladowań podał list dó z Czajkowic, mąż pięknych przymiotów serca ś. p. cesarza Aleksandra I., w którym ufny i rozumu, był sekretarzem Stefana Batorego, w dobroć jego, niewinne swe cierpienia wy­ od którego jeżdżał kilkakrotnie w interesach nurzył. Powołany do Petersburga, wystawił kraju do Prus i Włoch, wywiązując się za­ tam obraz swego życia jak najgruntowniej, iż to szczytnie z poruczonych mu zleceń. Po zgo­ tego monarchę, nieodmawiającego nic dla na­ nie tego monarchy powrócił do dóbr swoich uk, tak ujęło, że nietylko oskarżonemu swój na Ruś, gdzie wkrótce do poskromienia ło- szacunek darował, ale i dalsze wykonanie je­ trujących po kraju Tatarów przeważnie się go zamiarów poruczył. Zaszczycony równocze­ przyczynił, rozpędzając tłumy najezdnicze od śnie znakomitym urzędem, powrócił da Krze- Przemyśla, za który to czyn mianowanym został . mieńca, gdzie złożywszy gniew za wyrządzo­ od Zygmunta III. marszałkiem dworu królew­ ne obelgi, okrył imiona swoich prześladow­ skiego. Następnie w wojnie z Tatarami i Wo- ców niepamięcią. On to połączony z Osso­ łoszą walcząc z wrodzoną sobie odwagą, lińskim węzłem przyjaźni, i jednym zamiarem poległ w bitwie pod Cecorą razem z hetma­ polepszenia umysłowego bytu swych rodaków nem Żółkiewskim, przy którego boku aż do ożywiony, przyczynił się do utworzenia biblio­ ostatka wytrwał, Synowie jego Mateusz, po­ teki imienia Ossolińskich we Lwowie, udzie­ siadający wiadomość różnych języków, posło­ liwszy jej z swojej, znakomity zapas dubletów. wał do Turcyi; Jan, rotmistrz królewski, po­ Nadto położył wielkie zasługi uporządkowa­ słował znowu do Moskwy; Adam naostatek niem metryk koronnych. Oceniając prace tego wsławił się w bitwie pod Zborowem, gdzie męża, słusznie o nim powiedziano: ujętych przez siebie 234 jeńców nieprzyjaciel­ t«Z Jego wpływu i pracy mieć będą prawnuki, skich do obozu Jana Kazimierza przyprowa­ „Dwie pamiątki najdroższe, język i nauki.“ dził. W podeszłym wieku odprawiwszy jesz­ Zjechawszy r. 1813 do Dubna, dla po­ cze wyprawę wojenną z Sobieskim pod Wie­ witania księcia Adama Czartoryjskiego i deń, powrócił do Czajkowic, okryty zaszczy- swego przyjaciela, popadł tam w gwałtowną tnemi bliznami, gdzie też życie zakończył.— CZ. 101

Wielu innych z lego domu piastowało zna- J księztwa Mazowieckiego, dla wybornych oby­ komite urzęda publiczne, z pomiędzy których czajów i bogomyślności obrany dozorcą Ka­ też kilku stawało na elekcyach króla Augu­ zimierza syna Konrada, księcia Mazowieckie­ sta 11. i Stanisława Augusta. M. go, poniósł w skutek wydanego rozkazu od Czajkowski Stanisław, podkomo­ tego księcia, przed którym był oskarżony, rzy Krakowski, administrator portów morskich jakoby podbudzał wychowanka swego prze­ królestwa polskiego, w czasie najazdu Rako­ ciw ojcu własnemu, śmierć sromotną w ro­ czego na Polskę, czynnie się przykładał do ku 1241. M. odwrócenia czynionych zaborów, i ulżenia lo­ Czaplic, herbu Kier dej a, dóm sta­ su znękanege kontr) bucyami ludu podgórskie­ rożytny na Wołyniu, gdzie • przez długi sze­ go, dla którego poratowania niemało sza­ reg lat znakomite urzęda piastował.— Teo- fował majątku. M, d ora, małżonka Jerzego książęcia Wiśnio- Czajkowski Grzegorz, kapłan za­ wieckiego, fundowała klasztor Dominikanów konu Karmelitów, wykształciwszy się w Rzy­ w Busku. — Stanisław, profesor akade­ mie w sztuce malarskiej, zajmował się po mii Krakowskiej w r 1637, pierwszy wystą­ swym powrocie do kraju (1757) ozdobieniem pił przeciwko nierozsądnym w ówczas zwy­ klasztorów swego zakonu na Rusi, Wołyniu czajom, karania czarownic śmiercią obel­ i na Litwie w piękne malowidła. Prace je­ żywą. M. go widzieć można po dziś dzień jeszcze w klasztorze tego zakonu we Lwowie. M. Czaplicki, herbu Kotwicz; Stani­ Czamański Aleksander i Łu sław, uposażył klasztor XX. Dominikanów kasz, głosowali na elekcyi Augusta II. w Ostrowcu, zapisawszy mu w r. 1640 fun­ dusz 5000 złp. Czaniewicz, dziedziczył niegdy w Osz- miańskiem. M.* Czaplicki, herbu Lubicz. Czapiewski, podpisał elekcyę Sta­ Czapliński, herbu Drogosław. Je­ nisława Augusta. M.* den z tego domu stawał mężnie w bitwie z Czapiński Stefan, podpisał elekcyę Tatarami pod Skowródkami w roku 1577. Władysława IV. Jan, wsławił się walecznością w wyprawie Chocimskiej. Za heroiczne czyny wojenne, Czapla. otrzymał też w nagrodę odszczególniającą Opis herbu. odmianę znaku herbowego, t. j. zamiast pię­ W tarczy znajduje ciu piór strusich na hełmie, pospolitą ozdo­ się czapla czubata, w bę herbu Drogosław: rękę zbrojnę wzniesio­ lewą stronę zskrzydły ną do góry. — Stanisław, po śmierci Li­ nieco wzniesiunemi o- sowskiego objął jako najgodniejszy buławę brócona, właśnie jakby hetmańską nad Kozakami Lisowczykami, z któ­ chciała wzlecieć; toż rymi w wypiawie Moskiewskiej nie mało się i nad hełmem podo­ przyczynił do zwycięzlw oręża polskiego, gdzie bnie taki ptak. — Zna­ leż trafiony w boju od kuli, poległ z żalem kiem tym szczycą się wojska swego w r. 1619. — Drugi tego Kochciccy na Szlązku, imienia, kapłan zakonu Jezuitów, zasłużył się skoligaceni z wielu z prac literackich; f 1760. M. domami w Polsce. Czapski, herbu Leli w a, którego po­ Czapla, herbu Radwan, na Litwie czątek autorowie wyprowadzają zNiemiecprow: i Mazowszu. Jan, scholastyk Płocki, kanclerz nadbałtyckich. Franciszek Mirosław, pod­ Nr. 22. 102 Cz. Cz. komorzy Malborski, najprzód pod Berestecz- Czarkowslli, herbu Abdank. Sta­ kiem, potem ziemi w Pruskiej dał cnót rycer­ nisław, wojski Nowogrodzki, podpisał elek­ skich dowody. Przewodząc bowiem wła­ cyę Władysława IV.; Tomasz i Mikołaj snej chorągwi, niutylko że nieprzyjaciela w zaś Stanisława Augusta. wielu bitwach pokonał, ale i od fortec prze­ Czarliński. Opis herbu. W tar­ ważnie odpędzał. Jak waleczny, tak był i czy pola szarego znajduje się sowa, siedzę- bogobojny, albowiem w dobrach swoich ko­ ca na pieńku na gałązce o trzech rozocz- ściół wspaniały wybudował, a' przy nim i kaeh, głową w prawą stronę obrócona (po­ szpital dla ubogich, dla którego utrzymania dobnie jak w herbie B ar tli ńs ki), na heł- pewny fundusz wyznaczył. — Sebastyan, zaś pięć piór strusiłh. brat iego rodzony i nieodstępny- towarzysz Przodek domu tego, zamieszkały niegdy w bojach, podobnie jaśniał z męztwa i od­ w Prusiech, otrzymał ów znak za okazaną wagi. Franciszek, kanonik Chełmiński, a czujność w obozie1 podczas ciemnej nocy, potem biskup Dyaneński, głośny z szczodro­ poczem od Czarlina, dóbr swoich, nazwał się bliwości dla zakonu Cystersów, zbudował Czarlińskim. Samuel, poseł z wojewódz­ wspaniały kościół w Pogutkach. Wielu in­ twa Pomorskiego, podpisał elekcyę Jana So­ nych piastowało pierwsze urzęda w Polsce, bieskiego. a mianowicie w Prusiech wschodnich, o czem Czarnecki. przekonywają liczne przywileje królów pol­ skich. — Ja n Chryzostom, popkomorzy Opis herbu. Malborski, dzielnie dowodził oWym sławnym pułkiem piechoty polskiej przy odsieczy Wie­ W polu nie­ dnia. M. — Franciszek Stanisław, wo­ bieskim znajdu­ jewoda Chełmiński, mąż w' różnych funkcyach ją się trzy orły niesfatygowany, a przytem i otwarty, zasłu­ śrebrne z roz- żył się wydaniem na widok publiczny kilku piętemi skrzy­ dziełek przez siebie wypracowanych — dla dłami, głowami podniesienia ducha obywatelskiego wielce uży­ w prawą stronę tecznych. M. tarczy skiero­ wane i tak uło­ C zapski, herbu Grzymała. M.* żone, że dwa Czapski N., jenerałmajor wojsk pol­ z nich są na wierzchu, trzeci zaś pod nimi skich, jako mąż uczony zajmował się zdob- we środku. nem malarstwem, której satuk: osobliwszym Jędrzej, burgrabia Krakowski, pocho­ był miłośnikiem. Umarł w Gdańsku w ro- dzący z domu niemieckiego hrabi Lailingen, k 1778. M. za położone zasługi wojenne do prerogatyw Cząmpski, herbu Grzymała, nie­ szlachectwa polskiego wyniesiony roku 1618. gdy w ziemi Dobrzyńskiej, gdzie słjnął z wa­ Jemu to powierzył Zygmunt III. młodość sy­ leczności w bojach z Krzyżakami. Jędrzej, na swego Władysława, z którym zwiedzając harcerz Stefana Batorego, rotmistrzował za­ różne obce kraje, sposobił go do tronu. Po powrocie swoim do kraju, uczestniczył po­ szczytnie W wojnie Moskiewskiej; f 1582. tem na wszystkich wojnach przez lat 40 i Czaradzki G rzeg o rz, zawołany pra­ z taką odwagą, że prawie zawsze zwycięztwo wnik za panowania Zygmunta HI., u którego odnosił. Prócz tych cnót rycerskich, celował urząd pisarza królewskiego z rzadką gorli­ równie i cnotami chrześciańskiemi. Sam po­ wością pełnił. M. bożny, czuwał też gorliwie i nad domownikami Cz, 103 swymi, ćwicząc ich osobiście w nauce i mo­ kreowany kawalerem Maltańskim. Toż i Sta­ dlitwie. Szczodry dla ubogich, wydawał co nisław, dworzanin królewski, służył woj­ miesiąc przeszło 300 zł. na jałmużny, nadto skowo w potrzebie Ferdynanda III., cesarza zapisał do rozdania po między ubogich po niemieckiego w -500 jazdy polskiej. — Ste­ swojej śmierci 12.000 złp; taką sumę wyło­ fan, szósty syn starosty Żywieckiego, sła-. żył też na wzniesienie kaplicy Lauretańskiej wny na cały świat z czynów rycerskich; od w kościele ś. Piotra w Krakowie. Wśród młodości swojej wprawiając się do prac wo­ tych bogobojnych uczynków umarł w r. 1649 jennych, służył najprzód za towarzysza pod bezpotomnie w 73 roku wieku swego. Zwło­ Koniecpolskim , potem porucznikował pod Ka- ki jego spoczywają w Krakowie w tymże ko­ zanowskim w wojnie Moskiewskiej, przykła­ ściele ś. Piotra. dając się czynnie do zdobycia Smoleńska. Będąc porucznikiem ussaryi Stanisława Lu­ Czarnecki, herbu Łodzią, dóm sta­ bomirskiego, walczył przeważnie z Tatarami rożytny w Polsce, którego gniazdo Czarnka, pod Ochmatowem, a jako rotmistrz z Koza­ niegdy w województwie Sandomierskim, gdzie kami pod Starczem i Kumejkami. W r. 1648 też pięciu braci od Władysława Jagiełły przeciw prawom narodów zabrany od Chmiel­ otrzymało przywileje na dobra swoje. Jeden nickiego pod Zółtemi wodami w niewolę, za­ z nich Mikołaj, po zwycięstwie Grunwald- pędzony został do Krymu, gdzie przez dwa skiem w Prusiech jezdził od tego króla w po­ lata w niewoli tatarskiej przetrwał. Trakta­ selstwie do Krzyżaków, by ich do dobrowol­ tem Zborowskim z niej wyswobodzony, sta­ nego poddania Malborga nakłonić. Maciej, nął natychmiast w obronie zagrożonego kra­ mąż wsławiony wojeonemi dziełami na Wę­ ju, i dopomógł Mikołajowi Potockiemu, ,eet- grzech, gdzie przez lat 20 szczęśliwie woju­ manowi W. kor: do zwycięztwa pod Bere- jąc, tamże osiadł i więcej do kraju nie po­ steczkiem, którego został pułkownikiem. Król wrócił. Flory a n, brat jego poległ w bi­ Jan Kazimierz nagradzając waleczność Stefa­ twie pod Kluszynem. Hieronim, podobnie na, mianował go oboźnym koronnym, nadając mąż rycerski, v> stawił się walecznością w bo­ mu oraz starostwo Piotrkowskie, Kowelskie, jach na Węgrzech i Inflantach. Aleksan­ Kaniowskie i Ratnińskie. Gdy wojna Szwedz­ dra, siostra poprzedzających trzech braci, ka zaburzyła Polskę, Czarnecki trwając zne- była jedynym przykładem cnót chrześciań- nadwerężoną statecznością przy prawach kró­ skich; oprócz wzorowej pobożności bowiem la swego, sam jeden prawie stawił czoło li­ i umartwienia ciała, zapisała dla kolegium cznemu nieprzyjacielowi; najprzód bronił on ś. Piotra w Krakowie 4000 złp. i różne w 3600 wojska przez trzy tygodnie miasta ozdoby. — Krzysztof, starosta Żywiecki, Krakowa, widząc jednakże, że więcej ratun­ w wojnach za Zygmunta III dał doświadczo­ ku kraj uciśniony potrzebuje, niżeli jednego nego męztwa dowody. Zostawił synów dzie­ miasta mury, poddał stolicę przez zaszczytną sięciu, z których wszyscy w ślady przodków kapitulacyę Szwedom, i udał się po darem­ swoich wstępując, czynami rycerskiemi ja­ nych usiłowaniach nieprzyjaciela, aby przystąpił śnieli. Piotr najpierwszy na czele piechoty na stronę jego, do Opola, gdzie się właśnie zgromił Szwedów oblegających Częstochowę nieszczęśliwy Jan Kazimierz znajdował, któ­ tak przeważnie, że nieprzyjaciela od fortecy rego przez Karpaty do Lwowa sprowadził, odstraszył. Paweł, rotmistrzując w wojsku ożywiając przez to upadłego ducha narodu. polskiem przez lat 20 z zaszczytem, udał się Jak aniół zemsty uderzył teraz na Szwedów, następnie do wojsk cesarza Ferdynanda III., zagony swoje aż po San już rozprzestrzenia­ na aostatek do Malty, gdzie w wojnach z Tur­ jących, a wywinąwszy się z przykrej toni kami dawszy dowody wielkiej odwagi, został w bitwie pod Gołębiem, poraził ich na głowg 104 C*. Cz. pod Jarosławem, Wartą i Łowiczem, jako też an wozem jechać nie mógł; w Sokołówce . Rakoczego pod Magierowem. Pomimo szozu- atoli stanąwszy, dokonał życie w lepiance płych sił swoich, dokazał przez niewyrówna- prostego wieśniaka d. 3. Grudnia 16t55 ro­ ną szybkość w obrotach i nacieraniu tyle, iż ku, w 66 życia swego. — Dwie córki Ste­ Szwedzi zgromieni od niego w 30tu potycz­ fana, Aleksandra (za Branickim), i Kon- kach, z granic Polski ustąpić musieli; lecz stancya (za Leszczyńskim), jaśniały nad in­ szabla Czarneckiego ścigała najezdników i ne cnotami chrześciańskiemi, wśród umar­ za granicą. Z posiłkami cesarza niemieckie­ twienia ciała bowiem poświęcały się gorli­ go wkroczył zwycięzko do Holzacyi, wypło­ wie rozdawaniem jałmużny i ozdobieniem szył z niej Szwedów i oddał tg prowincyę świątyń pańskich, na co niemałe sumy wyda­ królowi Duńskiemu; tak samo i z Jutlandyi, wały. Dobrogost, brat Stefana, zaprawiw­ zajął nareszcie wyspę Alsen i kilka fortec szy się do spraw wojennych na Węgrzech, nadmorskich, uderzając nań z niesłychaną pułkowriikował z chwałą niemałą w wojsku odwagą. Udarowany za te heroiczne czyny Zaporozkim. Franciszek, kapłan zakonu Je­ od króla Duńskiego złotym* łańcuchem, za- zuitów, słynny z ostrości życia, działał jako szcivconvm został oraz listami od Aleksan- inisyonarz niespracowany w obozie brata swo­ * • dra VII. papieża, i Leopolda cesarza, po­ jego wojewody, umacniając rodaków w wie­ chwalającymi jego waleczność i odwagę. — rze tak potrzebnej każdemu żołnierzowi na W tem wybuchła wojna z Moskwą; i w tej wojnie. Marcin; i ten podobnie wsławił sig zyskał Czarnecki chlubne wawrzyny, albowiem w bojach z Szwedami, Moskalami, Tatara­ wyparłszy nieprzyjaciela z Litwy, zadał mu mi i Kozakami, z któremi w różnych stop­ pamiętne klęski pod Połonką i Desznią. Jan niach przeważne walki staczał, gdzie też w je­ Kazimierz wywdzięczając się za te nieprzeli­ dnej pod Dubnem ciężką ranę od postrzału czone trudy jego, wyniósł go z kasztelani* z samopału otrzymał. Stefan Stanisław, Kijowskiej na województwo Ruskie, a potem pisarz polny koronny, Brański, Kaniowski i na Kijowskie, z przydaniem starostwa Tyko- Lipnicki starosta, przyuczywszy się już w 14. cińskiego. Ostatni czyn jego życia była wy­ roku życia swego w sztuce wojennej, przez prawa na Ukrainę, gdzie niezgoda domowa męztwo osobiste dostąpił pierwszych dostoj- w całej okropności wybuchła. Chociaż zwą- jeństw. Natarczywy w boju i odważny, szedł tlony na siłach, przytłumił wszelako rebelię w każdej okazyi na czele wojska swego, nie- Kozaków, i dopiero na wielkie perswazye zasłaniając sig bynajmniej na grożące nie­ ustąpił z pola, udawszy się do Polski dla bezpieczeństwa, z czego liczne rany odniósł. poratowania swego zdrowia. W tej podróży Tak w bitwie pod Kuliskami odważnie na­ otrzymał list królewski z przywilejem na bu­ cierając na gromadnego nieprzyjaciela, utra­ ławę polną, który przeczytawszy, rzekł owe cił cztery konie pod sobą, w innych zaś pamiętne słowa: „Wszakżem ja nie raz mó­ utarczkach zabito jedenaście koni pod nim. wił, że mi w tenczas hetmańską władzę da­ Pod Chocimem, pod Wiedniem i Parkanami, wać będą, kiedy ani siła do wojny, ani rę­ z dobytą srablą przewodził walecznej piecho­ ka do szabli zdolne nie będą; jeżeli mi je­ cie polskiej; pod Perejesławiem, Czerniecho- dnak Bóg zdrowia użyczy, będę się o to sta­ wem, Sośnicą, Nizinem, SedBiowem i Stabu- rał , żeby Król Imść nie żałował tej łaski niem połamał szyki nieprzyjaciół, którzy nie­ swojej, która mię potyka; jeżeli zaś umrzeć raz na same jego imie szły w rozsypkę. przyjdzie, ta buława chyba śmiertelnego gro­ Pełen sławy rycerskiej i szczodrobliwości dla bowca ozdobą będzie." To wyrzekłszy, nieść świątyń pańskich, na które, a szczególnie w się kazał w dalszą drogę ku Dubnowi, albo­ Lublinie i Zamościu znaczne sumy łożył, wiem dla ciężkiej gorączki ani wierzchem umarł w r. 1703. Cz. 105

Czarnecki, herbu Prus III. Dzie­ roną zaś dwa rogi więciu z tego domu zginęło w nieszczęśliwej jelenie, a między ty­ Kalinowskiego bitwie pod Batowem. Mar­ mi trzy pióra stru­ cin, podkomorzy Bracławski, pod wodzą Dy­ sie, przeszyte strza­ mitra księeie VVisniowieckiego, wsławił się łą z góry na dół od z czynów waleczności, szczególnie w r. 1660 prawej strony na le­ w bitwach pod Janczarychą i Chmielnikiem. wą. Jędrzej, poległ w bitwie pod Cecorą przy boku hetmana Żółkiewskiego; Maciej zaś (Nałęczem pieczę­ dostał sig do niewoli, z której wyszedł do­ tują się wiele jeszcze piero za złożeniem wielkiego okupu, później innych domów, atoli zginął w bitwie pod Żółtcmi wodami. Tego innym kształtem; o- syn Maciej, służąc wojskowo razem z oj­ czem będzie pod wła­ cem swoim pod komendą Stefana Potockie­ ściwą nazwą Nałęcz). go, pod Żółtemi wodami pod czas nocy po­ godnej i świecących gwiazd, napadłszy nie­ Początku tego herbu należy siukać w spodziewanie na obóz nieprzyjacielski, po­ pierwszych początkach Chrześciaństwa w Pol­ bił go na głowę, za który czyn nadaną mu sce. Mieczysław I. bowiem, według innych została do herbu gwiazda w podkowie, nad Bolesław Chrobry, uradowany z przyjęcia wia­ którą było zdawna półtora krzyża. Jan, syn ry prawdziwej przez jednego z przpdków do­ jego, rotmistrz chorągwi pancernej W. ks. mu tego (Dzierzykraja, książęcia na Człopie), Lit., i podstoli Żydaczewski, dał w wielu zdjąwszę chrzestną chustkę z głowy jego, za okazyach dowody męztwa i odwagi, szczegól­ herb mu ją nadał. Tenże Dzierzykraj, nie w bitwie pod Zbarażem, gdzie się znacz­ pochodzący z rodu Popiela, albo Leszka nie do odniesienia zwycięztwa nad licznym^ monarchy polskiego, rozpoczął pierwszy sze­ nieprzyjacielem przyłożył, co nadgradzając Jan reg wojewodów Poznańskich, od Bolesława Kazimierz, wieś Zarzyce w województwie Chrobrego ustanowionych. Drugi lego imie­ Mścisławskiem na własność jego potwierdził. nia hrabia z Człopy, uposażył w roku 1145 M. Duńcz. klasztor Trzemeszeński w majętności, ustę­ pując mu na wieczne czasy włości Gąsowo Jeden tego nazwiska, niewiedzieć ale i Kornatowo. — Wincenty z Czarnkowa, z którego domu, w wojnie z Tatarami na arcybiskup Gnieźnieński, zasłużywszy się naj­ Rusi w r. 1649, w przeprawie wojska pol­ przód dziełami rycerśkiemi, po śmierci żony skiego przez Strypę pod Zborowem, poległ obrał stan duchowny, w którym postąpił aż z ręki tatarskiej. M, na arcybiskupstwo Gnieźnieńskie w r. 1220. Był to mąż na ubogich wielce miłosierny, Czarnek, herbu P ół kozic; pisze się dla których szpitale przy różnych kościołach z Gruszkowa. M.* fundował, w czasie zaś wielkiege głodu w Polsce znędzniałych mieszkańców troskliwie Czarnie wski, posesyonat w Połoc- ratował, szafując po między nich zboże ze kiem. M.* swoich szpichlerzów. — Umiarkowany w zda­ niu, zamiast prześladowania różnowierców, Czarnkowski albo Nałęcz. działał skutecznie na umysły wymową ka­ Opis herbu. W polu czerwonem znaj­ znodziejską; f 1233. — Z pomiędzy wielu duje się binda biała w koło płożona, z której innych, piastujących najwyższe godności se­ końce oa krzyż spływają; nad hełmem i ko­ natorskie w kraju, wsławił się Sędziwój, 106 Cz. kasztelan Przemęcki, później wojewoda Po­ nazwany Stanisław, sędzia ziemski Sa­ znański, nieporównaną odwagą w bitwie z nocki, zasłużywszy się za Zygmunta I. na Tatarami pod Kłeckiem w roku 1506, gdzie wojnach, posłował z chwalą niemałą na ró­ przybywszy tylko w 300 jazdy koronnej Gliń­ żne sejmy. Jako sędzia zjednał sobie gło­ skiemu na pomoc, z takim impetem uderzył śne poważanie w narodzie, albowiem umiał w nieobliczoną tłuszczę najeźdźców, że ci zawsze ^pogodzić strony poróżnione, klejąc rozpierzchnąwszy, się pamiętną w dziejach klę­ zgodę i odprowadzając ziomków od dalszych skę ponieśli. Adam Sędziwój, wojewo­ procesów. — Mikołaj, mąż rycerski w wy­ da Łęczycki, jenerał Wielkopolski, od lat prawie Chocimskiej dał dowody wielkiego młodocianych uczestniczył ciągle na licznych męztwa, gdzie też z poniesionych trudów ży­ wojnach, w których stając na czele własnej cie zakończył. jazdy, niemało się przyczyniał Ho zwycięztwa Cznrnolaski, niegdy w wojewódz- oręża polskiego. Za panowania Stefana Ba­ twie Mazowieckiem. torego niebyło żadnej wyprawy, w któreiby Czarnołożki, herbu Korab. M.* mężnie nie działał. Jak waleczny w bo­ jach, tak niespracowany w czynieniu sprawie­ Czarnotucki, herbu Og o ń czyk . M* dliwości, zjednał sobie szacunek niemały na­ Czarnoluski, herbu Ciołek. Jan, wet u postronnych monarchów, a mianowicie towarzysz chorągwi ussarskiej w bitwie z Ko« cesarza Ferdynanda 11., który po dwa razy żakami pod Starczem w r. 1638, odniósł rady jego zasięgał. Przy tych cnotach ja­ rany zaszczytne. śniał nadto staropolską bogobojnością, albo­ Czarnołuski, herbu Szeliga. M.* wiem nietylko obowiązki gorliwego chrześcia- Czarnoinski, dawniej w ziemi Do­ nina przykładnie wypełniał, ale i na świąty­ brzyńskiej. M.* nie pańskie hojnie dary sypał. Tak dawał on do klasztoru Częstochowskiego rok rocz­ Czarnorucki Grzegorz, posesyo- nie znaczną pensyę, oba klasztory XX. Kar­ nat w Witebskim. melitów w Poznaniu miały od niego hojną Czarnostawski Krzysztof, nie­ zapomogę, a ną kościół w Czarnkowie wydał zmordowany misyonarz i spowiednik wojska 30.000 złp. ()w mąż wiekopomnej pamięci polskiego na Ukrainie, gdzie z kilku towa­ godny, z żalem całego królestwa umarł w ro­ rzyszami swymi został zamordowany od zbój­ ku 1627, przeżywszy lat siedmdziesiąt i kilka. ców w lasach Barskich w r. 1642. M Adam Uryel, starosta Międzyrzecki i Osiec­ Czarnotnlski, herbu Ogończyk, ki, wnuk poprzedzającego, podobnie wsławio­ ny czynami rycerskiemi na wojnie szwedz­ Czarnotnlski. -herbu Szeliga. kiej, zapisał kolegium Poznańskiemu fundusz Czarnowski, herbu Grabie. Jeden 10.000 zip.; f 1675. Na synu Władysła­ tego nazwiska poległ ,pod czas wyprawy wie, staroście Osieckim, zmarłym w roku w Moskwie w r. 1606. 1727. zakończyła się świetność wsławionego 1 ' ' ' 1 f ' " V herbu Łada, dóm kwi­ domu Czarnkowskich. Czarnowski, tnący niegdy w województwie Bełzkiem. Są też Czarnkowscy i herbu Łodzią. M. Czarnożyński z Kaliskiego, podpi­ Czarnoltylski, herbu Chorą- sał elekcyę Stanisława Augusta. M.* g w i e. M.* Czarnnszewicz, z ziemi Bielskiej, Czarnocki, herbu Lis, jednego gnia­ podobnie tego króla podpisał elekcyę. M.* zda z Giebułtowskiemi, ale od dóbr Czarno­ Czarowicz, rotmistrz Kozacki, mąż cina w Krakowskiem województwie Czarnockim znakomity z dzieł rycerskich, poległ na polu Cz. C z. 107

sławy dniem przed bitwą Chocimską w roku Wiśniowieckiego, po którego też zgonie ja­ 1621, ścierając się z harcującym nieprzyja­ ko prymas królestwa księcia Lotaryńskiego cielem. M. na tron zalecał. Posiadając przytem osobliw­ Czarowski Stanisław i Aleksan­ szy dar jednania ludzi, rozwiązał konfedera- der z Sandomirskiego, podpisali elekcyg Ja­ cyę niepłatnego wojska, zgromadzonego pode na Kazimierza. Lwowem w r. 1661, z kąd go też nazwano „biskupem jednoczącym.1* Szczodry i niedba- Czartkowski, herbu Korab. jący o skarby, hojnie szafował na jałmużny, Czartoryski, herbu Lubicz, w zie­ wśród których działań błogoczynnych zakoń­ mi Łomżyńskiej, z kąd kilku stawało na elek­ czył życie w r. 1674. Michał Jerzy, wo­ cyach Augusta 11-. i Stanisława Augusta. jewoda Sandomierski, brat Floryana, funda­ tor klasztoru XX. Dominikanów w Czerneli- Czartoryski, herbu Pogonia, dóm cy, stawił w potrzebie kraju chorągiew wy­ książęcy pochodzący od Olgierda, syna Ge- branych Kozaków w 120 koni. — Po między dyminowego, książęcia Litewskiego. Kory- wielu innymi, zasłużonych z czynności sena­ giełło, książę na Gzerniechowie i Siewie­ torskich i wojennych, ‘zasługuje jeszcze na rzu, pierwszy autor domu tego, poległ w bi­ wdzięczną pamięć: Adam, niegdy prawdziwy twie pod Wilnem w wojnie z Witołdem i Krzy­ opiekun wzrastających nauk w Polsce. Będąc żakami. Chleb, syn jego podobnie zginął naczelnikiem szkoły rycerskiej, marszałkiem w boju w r. 1390, Teodor, starosta Łuc­ sejmowym, jenerałem ziem Podolskich, a n#- ki, położył nie małe zasługi dzielnem odpie­ koniec marszałkiem polnym wojsk Austryac- raniem najazdów Tatarskich na Wołyń i Po­ kich, nie zawiódł nigdy zaufania, jakie w nim dole. Iwan, mąż dzielności wielkiej i odsva- pokładano; ciągłem usiłowaniem jego albo­ gi, wojował szczęśliwie za czasów Stefana wiem było, krzewić cnotę i naukę w naro­ Batorego, szczególnie w bitwie pod Pieszko­ dzie, Sam uczony, gromadził około siebie wem dał osobistego męziwa dowody. Jak mężów uczonych, z którymi wspólnie praco­ waleczny, o tyło był i hojny dla ubóstwa i wał nad ocaleniem języka narodowogo, szcze­ uczącej się młodzieży, którą wspierał i za- piąc porządek i zamiłowanie cnoty. Wielbio­ pomagał po ojcowsku. Jerzy, cnotami ry- ny od wszystkich, zgasł ten prawdziwy pa- cerskiemi równy pierwszemu; pod Chocimem tryarcha uczonych w r. 1823, którego śmierć obskoczony od Tatarów, z zadziwiającą od­ wycisnęła głęboki żal po wszystkich stronach wagą przebił się przez ich zastępy. 1 on też kraju, gdzie się też ubiegano w oddaniu na­ nieszczędził fortuny dla poratowania ubogiej leżnych jemu pochwał. M. młodzieży, zajmując się kształceniem jej na Są jeszcze Czartoryscy herbu Sta­ dobrych ludzi i użytecznych obywateli. Flo­ ry koń i Lubicz. ry a n Kazimierz, arcybiskup Gnieźnieński, Czartoszewski Jan, podpisał elek­ będąc kanonikiem Krakowskim z gorliwością cyę Jana 111. zajmował się porządkowaniem pism duchow­ nych, a celując nad innych wymową, rad mie­ Czarnkowski, posesyonat na Wo­ wał kazania po różnych kościołach, wzbudza­ łyniu. — jąc prawdziwą poprawę życia. Podniesiony Czaryski, herbu Korcza k. Feliks, na katedrę biskupią w Poznaniu, a później podpisał elekcyę Władysława IV. z woje­ na Kujawską, dał przykład dobrego pasterza. wództwem Krakowskiem. Dla wrodzonych cnót swoich i dobroci serca Czaslawski, herbu Róża. Piotr posiadał też osobliwsze poważanie królów ze Smoleńskiego, pisał się na elekcyi Jana Władysława IV., Jana Kazimierza, i Michała Kazimierza. 108 Cz. Cz. I Czasławski, herbu Poraj. M.* jego przez Turków w r. 1672, powodowany Czastrowski, dziedziczył na Litwie. miłością ojczyzny, poświęcił się razem z sy­ nem swoim dobrowolnie na zakładnika, do- C zasza, herbu Korczak. M,* pokąd nałożony na miasto okup nie zostanie Czaszawski, herbu Trąby. Józef, złożony. M. podpisał elekcyę Augusta II. Czeczel, herbu Jelita. Andrzej, Czaszyński, herbu Trąby. pod Witołdem w wojnach z Tatarami heroi­ Czech Tomasz, nobilitowany w ro­ cznie wojował, zaco od tegoż książęcia w Bra- ku 1790. M.* — Józef, dyrektor gymna- cławskiem dobrami został opatrzony. zyum Krzemienieckiego, dawniej profesor Czeczcrski, herbu Klucz. M.* w szkole głównej Krakowskiej, zasłużył się z prac matematycznych; f 5 810. M. Czeczor Gabryel, podpisał elekcyę Jana III. Czechowicki, herbu Wąż. M.* Czeczot z Słonimskiego, podpisał Czechowicz, herbu Leliwa. M* | elekcyę Jana Kazimierza. K.* Czechowicz, herbu Jastrzębiec, dóm kwitnący na Rusi, zkąd Roch Czecho­ Czeczotka, herbu Prawdzie. Jan i Teodor, no­ wicz, jako poseł ziemi Halickiej głosował Czckatowski bilitowani w r. 1659. na elekcyi Stanisława Augusta. herbu Godzi emba. Czechowicz, herbu Ostoja na Czekanowkl, Czeki, herbu litera Z. M.* Żmudzi. Czekliński Daniel, niegdy wsła­ Czechowicz Urban, obywatel Lwow­ wiony poeta, zasłużył.sig tłumaczeniem Plau- ski, zasłużył się męztwem i odwagą w cza­ tiusza. M. sie oblężenia tego miasta przez Turków w ro­ Czckoński, herbu Gozdawo, M.* ku 1672; dowodząc bowiem oddziałem mie­ Czelatycki, herbu Abdank, w zie­ szczan, dawał skuteczny odpór, czyniąc śmia­ mi Przemyskiej. łe wycieczki; Andrzej zaś, kupiec i rejent Czelatycki, herbu Leliwa w Kra- gminy Lwowskiej, prowadził dyaryusz tego kowskiem. oblężenia. Szymon, sławny malarz rodem Czeluściński, w województwie Ka- z Krakowa, którego obrazy zdobią kościoły liskiem. w całej Polsce; f 1780. — Czechowicz Adryan, kapłan zakonu ś. Franciszka, ja­ Czelnżyński, w województwie Bełzkim. śniał swego czasu cnotami w rzeczach du­ Czemiński, herbu Dębno. M.* chownych; będąc prowincyałem tego zakonu, Czempiński, nobilitowany w roku niespuszczał nigdy z oczu ubóstwo i pokorę 1775. M.* klasztorną, trwając nadto w bezprzykładnej ostrości życia aż do śmierci, która go w ro­ Czepański Wawrzyniec, kapłan ku 1743 w konwencie Bieckim zaskoczyła. M.* zakonu ś. Augustyna, kape an domowy bi­ skupa Poznańskiego, biegły teolog i przyje­ herbu Belina. Jeden Czechowski, mny w pożyciu, tłumaczył wiele dzieł na ję­ tego imienia, wsławił sig odwagą przy zdo­ zyk ojczysty; f 1704. M. bywaniu Pieszkowa. Czcpiel W oj ci ech, Karmelita; wcza- herbu Oksza, w wo­ Czechowski, sie oblężenia miasta Lwowa przez Chmiel­ jewództwie Sandomierskiem. nickiego, poniósł u stopni ołtarza śmierć Czechucki Franciszek, medycyny okrutną, został bowiem od wdzierających się doktor we Lwowie, w czasie oblężenia raia- Kozaków rozsiekany na sstuki. M. Cz. Cz. 109

C zepiel, herb» Korab. Mikołaj, tego przodków szlachectwo potwierdziła im- kanonik Krakowski, pronotaryusz apostolski, peratorowa Katarzyna II, a następnie cesarz sławiony swoich czasów z nauk głębokich i Aleksander w r. 1801., który to dyplom po­ pięknych czynów, które go zdobiły jako ka­ twierdzenia, wydany w Białymstoku i stany Ga­ płana i obywatela: f 1518.M. licyjskie przyjęły • zapisany atoli jest pod na- Czepielewski, dawniej w woje w. I zwą Czarniakowski. P. f. Trockiem. M.* Czerniawski Bazyli, podpisałelek- j cyę Stanisława Augusta. M.* Czepowskl, herbu Jastrzębiec. Czernicki, herbu J a s trzębiec. A1 e- herbu Leli w a. Hre- Czerczycki, I ksander, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. hory, podpisał z Wołyńskiego elekćyą Wła­ Czerniecki, herbu Korab. Iwan, dysława IV.. | podpisał z województwa Ruskiego elekcyę Czerkas, herbu Lei iwa. M.* Władysława IV. Czerkawski, herbu Jelita w zie­ Czerniecki Stanisław, na sejmie mi Sanockiej. ! koronacyjnym Jana III. r. 1676 policzony za | czyny wojenne w komput szlachty polskiej. C zcrkies Michał, porucznik pancer­ | Tenże potem jako sekretarz królewski, wy­ nej chorągwi, za położone 44 letne wojenne dał w r. 1G82 pierwsze dzieło o kuchni pol­ zasługi, nobilitowany razem z trzema synami skiej, które po kilka razy przedrukowano. M. swoimi: Konstantym, Kazimierzem i Józefem Czerniecki Karol, zasłużył się. dla w r. 1662. M. gospodarstwa krajowego, wydał bowiem w ro­ Czerkiewicz, nobilitowany wr, 1775.M* ku 1753 w Krakowie dzieło o uprawie roli Czerleńkowski, herbu Chorągwie. i zbiorze siana. M. Stanisław, podczaszy Bracławski, fundował Czerniejowski, herbu Korczak, klasztor Dominikanów w Winnicy. ! na Rusi. J a n, podkomorzy Lwowski w ro­ ku 1616, dziedzic na Rozdole. M. Czerinieński , herbu Cholewa, nie­ Czerniewic* Eustachy, nobilito­ gdy w ziemi Dobrzyńskiej. wany 1673, poczem w drugim roku stawał Czerinieński, herbu Ramult, w na elekcyę Jana III. Krakowskiem i na Podolu. i Czerniewski, herbuNieczu j a. M.* Czermiński, herbu Dębno. M.* Czerniewski, herbu Srenia w a. Kil­ Czermiński , herbu Jelita. Antoni, ku z domu tego na Litwie, stawało na elek­ kasztelan Zawichostki, podpisał konfederacyę cyach królów polskich. Sandomierską za Stanisławem Leszczyńskim.M. Czenikowski, herbu Ost oja. Piotr, podstoli Lubelski, w wojnach za Stefana Ba­ C ze rm iń sk i, herbu Wieniaw a. Wa- torego jako obożny wojskowy położył niema­ len ty, słynął niegdy z czynów rycerskich na łe zasługi w obronie kraju. wojnach Moskiewskich. Wielu innych przez Czeriiaszow, nobilitowany w roku długi szereg lat piastowało z chwałą niema­ 1775. M.* łą wysokie urzęda senatorskie. Czerny, herbu Nowina, dóm pocho­ C zernek Grzegorz, z Kijowskiego, dzący z Szwajcaryi, z kąd przybywszy do podpisał elekcyę. Władysława IV. Polski, przezwał się od imienia rodzinnego Czerniakowski, herbu Lada. Jan „Schwarca“ Czernym. Abraham, żupnikKra- i Jędrzej, głosowali z ziemi Warszawskiej kowski dla wielkich zasług około żup (ko­ na elekcyi Jana Kazimierza. — Ja n Adam> palń soli) obdarzony za Władysława Jagiełły Nr. 2 3 . 110 c * . szlaclioctwem, wzrost pierwszy w honory i strusich. Kronikarz Bielski podaje, że ten majętności, które przeszły na jego syna Pa­ herb nadany został od Władysława Jagiełły w ła, żupnika Krakowskiego. Stanisław, pewnemu rycerzowi polskiemu za odznacze­ starosta Dobczycki, odprawił w r. 1541 pa­ nie się walecznością w bitwie z Krzyżakami miętną. podróż do ziemi świętej. W tem sa- pod Grunwaldem. (Jako nieii;ający nic oso­ rnym slóleciu wsławiło się trzech tego imie­ bliwszego w znaku herbowym , nie kładzie nia z czynów rycerskich na wojnach. Miko­ j się jego wyobrażenie). łaj, poległ w bitwie pod Pieszkowem w ro­ Czerwonka Jan, komornik Wiski, ku 1)581; Stanisław zaś zginął na Ukrai­ podpisał elekcyę Jana III. nie z ręki Hajdamaków w r. 1735. Piotr, Czcsiejko, herbu Jastrzębiec. chorąży Lubelski, wystawił w Kijanach, ma­ Rafał, podpisał elekcyę Stanisława Augu­ jętności swojej ozdobny kościół, toż samo j sta. M. fundował w Lublinie klasztor PP. Bernardy- j herbu Leliwa, niegdy w wo­ nek. Wielu jeszcze innych przykładało się Czeski, jewództwie. Krakowskiem. ■— Zofia, z do­ przez niemały szereg lat w urzędach publicz­ mu Maciejowskich, założyła we własnej ka­ nych dla dobra ojczyzny. mienicy w Krakowie przy ulicy szpitalnej kla­ C zerski, herbu Ogończyk, jeden sztor panieński i szkółkę dla ubogich dziew­ dóm z Działyńskimi w ziemi Pruskiej. — cząt, której zarząd sama prowadziła, przy- Feliks, sędzia Krakowski w r. 1583, upo­ jąwszy sukienkę zakonną w r. 16‘2l. M. sażył zakon św. Dominika w Krakowie w ma­ jętności ziemskie. M. 1 Czeski, herbu Jastrzębiec. Częstawski, herbu Poraj. M* Czerski, herbu Bawicz. Jan, pod­ pisał z Sandoinierskiege elekcyę Jana III. — Cześnicki Żegota, herbu Topor. M.ł Czerski Mikołaj, wydał pierwszy opis czyli kronikę Mazowsza. M. Czesze w sk i. Czersilicki Feliks, podpisał z Płoc­ kiego elekcyę Władysława IV. Opis herbu. Czerwiakowski, herbu Czerw- nia — Rafał Czerwiakowski, profesor ana­ W tarczy znajduje tomii w akademii Krakowshiej w r. 1770 — się korona królew­ 1784^ zasłużył się wydaniom kilku dzieł na­ ska, z której środka ukowych. M. wystaję cztery rogi Czerwicki, dziedziczył niegdy na bawole, nad hełmem Utwie. zaś pół kozła roga­ Czerwiński, herbu Lubicz. Gnia­ mi przedniemi do gó­ zdo domu tego na Wołyuiu.— Ignacy, wy­ ry w stronę prawą ni­ dał w Przemyślu w r. 1812 prawa i zasady by wyskakującego. rządu wiejskiego, i kilka innych dzieł histo­ rycznych. M. Tym klejnotem, o którego początku niema żadnei wiadomości, C z e r w n i a. szczycili się Boninowie czyli Buninowie na Pomorzu, od których poszli Sławianowscy i Opis herbu. Czeszewscy. Jest tarcza goła bez wszelkiego znaku, Czeszowski, herbu Jastrzębiec; na jej wierzchu nad hełmem zaś pięć piór niegdy sa Mazowszu i Podlasiu. Cz. Cz. Ul

Czeszyński Bartłomiej, kanclerz na polu sławy. Eliasz, syn Stefana, podko­ biskupa Wileńskiego w r. 1752, zasłużył sig morzego Bracławskiego, zasłużony niegdy s ułożeniem pieśni nabożnych. J. urzędów poselskich, jaśniał niemniej i z czy­ nów rycerskich ; nieschodząc bowiem lat 17 z pola, walczył przeważnie z Tatarami na Po­ Czetwertyuskl. dolu i ze Szwedami w Prusiech, przykłada­ jąc się nadto czynnie do poskromienia roko­ szujących Kozaków; f 1640. — Stefan, chorąży Wołyński, pamiętny z czynów wo­ jennych podczas inkursyi Szwedzkiej, w cza­ sie wyprawy Moskiewskiej stawił się w obo­ zie królewskim z dwiema chorągwiami pie­ choty i szwadronem dragonii, które swoim kosztem uzbroił; następnie pułkownikował z pochwałą niemałą w bitwie z Kozakami i Ta­ tarami pod Zbarażem. Po zgonie żony z do­ mu Kaszewskiej, wstąpił do zakonu św. Ho- minika, w którym pod imieniem Jacka życie świątobliwe zakończył wr r. 1684. — Ale­ ks a n de r, brat jego, zginął w wojnie Szwedz­ kiej w r. 1628, jako też i Janusz, poległ od szabli kozaczej w bitwie pod Tulczynem— bów, pierwszy, przedstawia młodziana nieo- J g d r z ej, rotmistrz królewski, uposażył kolle­ dzianego na białym koniu siedzącego, który gium Łuckie w r. 1678 funduszem 3500 złp., kopią, smoka skrzydlatego, przy nogach ko­ które na dobrach Czerce zapisał. Dwóch z nia rozpostartego, przebija. Drugi herb jest tego domu: Gedeon, był władyką Łuckim, księżyc nie pełny, jak na nowiu,, obiema ro­ potem metropolitą Kijowskim, sławny z ka­ gami na dół skierowany, opasujący gwiazdę zań i pism wydanych, i Gabryel, władyką złotą o sześciu granach, u którego wierzchu Mohylewskim. dwa miecze wystają. Kolor księżyca srebrny, C z ia c lio w s k i, lekarz sławny za Zy­ mieczów biały z rękojeściami czarnemi, pole gmunta III. w Lublinie. Pamięć swej nauki herbu zaś czerwone, a na wierzchu jego mi­ zostawił w dziele w ydanem w Krakowie w ro­ tra książęca. ku 1601, M. Pierwszy herb jest pochodzenia ruskie­ C z o b o r , herbu Leliwa, dóm pocho­ go, drugi zaś nabyty w XVI. wieku za heroi­ dzący z Węgier, z którego Jan Stanisław czne dzieła rycerskie, Czetwertyńscy pocho­ był cześnikiem Podolskim w r 1708; dzą od Włodzimierza W. jednowładzcy Rusi, mianowicie od Świętopełka, jednego z 12 sy­ Czołlm ński, herbu Sas. Jędrzej, nów jego, od którego się po dziś dzień jeszcze wojski Włodzimierski, mąż na wojnach do­ Świętopełkami piszą. Tegoż potomek Ale­ świadczonego męztwa, w domu zaś nieporówna­ ksander, któremu się działem Czetwerlnia nej ludzkości, uposażył kollegium Lwowskie nad Styrem dostała, gdzie wspaniały mona­ zakonu Jezuitów w znaczne fundusze; f 1638. styr dla XX. Bazylianów fundował (1437), za­ Jan Karol, brat jego, sufragan Łucki, scho­ czął pierwszy pisać się księciem Czetwertyń- lastyk Lwowski, fundował scholasteryę przy skim. Jeden z tego domu, ścierając się mę­ katedrze Lwowskiej, zapisując oraz z po­ żnie z Tatarami pod Sokalem w r. 1519, poległ wyższym Jędrzejem, bratem swoim wieś Bze- 112 Cz. Cz. czyczany dla kollegiuin Lwowskiego na teo­ tewski, który na sejmie Horodelskim w roku logie; | 1665, 1413 ów herb przyjął. Czotktuwicz, podpisał elekcyę Sta­ C znrylo, herbu, Kor czak II. Począ­ nisława Augusta. M.* tek domu tego wyprowadza Paprocki od Cy- C a o l o w s k i , zapisany w metrykach rylla, syna jednego Aleksandra Gorajskiego, Stanów Galicyjskich. M.* którego prosty lud z ruska Czuryłem prze­ C źopow eki Mac.iej, podpisał z wo­ zwał. Jędrzej, podkomorzy Przemyski pierw­ jewództwem Wołyńskiem elekcyę Jana III. szy przyjął to nazwisko za panowania Ka­ zimierza W, Marcin, rotmistrz polski, wsła­ Gzopowski, utalentowany malarz w wiwszy się pod Mieleckiem w wojnach z Tur­ Warszawie, którego roboty al fresco zje­ kami i Wołochami nadzwyczajną waleczno­ dnały zaszczytne pochwały; zginął przypad­ ścią, zjednał sobie przychylność Jerzego Ja- kowo na Pradze w r. 1794. M. złowiockiego, hetmana i wojewody Buskiego, Czorneherg-, herbu Widły, który ceniąc przymioty rycerskie, dał mu Czosnowski, herbu Roch II; dóm swoją córkę Annę w małżeństwo w r. 1570. jednej dzielnicy z Oborskiemi, pisze się z Obor w ziemi Warszawskiej, gdzie już w XV stuleciu Cziiszowski, herbu Grzymała. kwitnął. J ęd rz ej, stawał na elekcyi Jana III. Cznwaszów, posesyonat na Woły­ niu w XVI stuleciu. Ignacy, starosta Salnicki, generał-ma- jor wojsk koronnych, posłował ź wojewódz­ C zw alilia , herbu Godzi emba, w twa Bracławskiego na sejm konwokacyjny ziemi Łomżyńskiej, zkąd Szymon na elek­ w r. 17 64 dla ułożenia paktów konwentów cyi Władysława IV, Józef zaś Augusta II, dla Stanisława Augusta. M.* stawali. ' Inni autorowie podają Czosnowskim za Czykowski, herbu Radwan. M.* horb Kolumnę, kładąc Klemensa, bisku­ Czymiliski, herbu Dębno. M,* pa Płockiego w r. 1 332 w poczet domu tego. Czyndacki, herbu Dołęga, na Ma­ Cztam ski. Czterech tego nazwiska zowszu. z województwa Płockiego, stawało na elek­ C zy ń sk i z Sieradzkiego, podpisał elek­ cyi Władysława IV. cyę Stanisława Augusta, M.* Cztarzyński, podpisał elekcyę Jana C zy sta, herbu Rawicz, dóm niegdy Kazimierza. M* w województwie Rawskiem, gdzie przybywszy Cznbiński, herbu Leliwa w Po- z Czech, zamieszkał. znańskiem. C zytw ic, obacz Tetwicz. Czudowski, horbu Leliwa. Mar­ Czyszkicwicz, pisarz ziemski Sło­ cin, mąż zasłużony w wojnach, konstytucyą nimski w r. 1601, chwalony w obywatelstwie sejmu w r. 1649 otrzymał w nagrodę dobra z prawości i poświęcenia się dla kraju. M. Kuścin w województwie Nowogrodzkiem. Je­ den tego nazwiska poległ pod Chocimem Czyszkowski. herbu Ogończyk. w r. 1621. M. C zyż, herbu Godzi em ba, na Litwie, Czudzinowicz Aleksander, pod­ gdzie przez długi szereg lat znakomite urzę- pisał w Wołyńskiego elekcyę Władysława IV. da w obywatelstwie piastował, zkąd też Mi­ chał elekcyę Władysława IV., Jakób Jana C znlskl, herbu Leliwa. M.* Kazimierza, Franciszek zaś Stanisława Au­ C zapa, herbu Korczak II, dóm Li- gusta podpisali. Cz. D ą. 113

C z y ż . h erbu Lis. Marcin, zasłużony D ąb, na dworze Zygmunta 1, pierwszy został do ■prerogatyw szlachectwa przypuszczony. Opis herbu. Czyżewski, herbu Drya, w Wiel- kiejpolsce. Aleksander i Seweryn wspo- W tarczy pola mnieni zaszczytnie z czynów wojennych. — czarnego, według Mikołaj, wojewoda Bełzki, odprawił powie­ Okólskiego zaś rzone mu poselstwo do Stambułu w roku czerwonego, znaj­ 1590. M. duje się młody dą­ bek koloru żółte­ Aleksander, mąż uczony za panowa­ go, jakby z ziemi nia Zygmunta III., zostawił pamięć tego w z korzeniem wyr­ znacznym księgozbiorze. M. wany, na którego Czyżowski, herbu Pobóg na Ma­ trzech gałązkach zowszu. Zygmunt, biskup Kamieniecki w tyleż żołądzi wi­ roku 1664, mąż pilny w obowiązkach paster­ dzieć kię daje, skich, przyjemny w pożyciu i biegły w nau­ pod nimi zaś dwa kach, umarł w sławie miłosierdzia dla ubogich. liścia, jedno w prawą stronę, a drugie w le­ wą nachylene; nad hełmem z korony wystaje Czyżowski, herbu P ó ł kozic w San­ podobnie takie drzewko, lecz bez korzenia. domierskiem. Według Paprockiego założył Wyżga, herbu Półkozic, włość Czyżów, od 0 początku tego herbu nie podają auto- której potomkowie jego Czyżowskimi sig na­ rowie żadnej wiadomości, to tylko utrzmują, że zwali. J a n z Czyżowa Ligęza, najprzód ka­ w r. 1518 z Czech do Polski został wniesiony. sztelan Sandomierski, potem Krakowski, uczy­ Tym herbem pieczętują się.: Achler, niony od Władysława Warneńczyka guberna­ Adamczowski, Kulmiński i Zołądż. torem czyli wicerejem całej Małejpolski i Ru­ Dąbkowski, herbu Korczak. Sy- si, piastował tę najwyższą godność z niema­ meon Boratyński, wziąwszy działem dobra łą chwalą aż go wyniesienia na tron Kazi­ Dąbkowice na Rusi, od nich pierwszy Dob­ mierza Jagielończyka. Wielce się też przy­ kowskim pisać się zaczął. czynił do dokończenia kościoła św. Jadwigi w Krakowie, na co niemałe sumy łożył. Na Dąbkowski, herbu Pó 1 kozi c, nie­ synie jego Janie, wygasł dóm ten przeza- gdy w województwie Rawskiem. cny, poczem wszystek majątek przeszedł na Dąbkowski, herbu Junosza. M.* córkę jego, zaślubioną z Żakliką Janem, wo­ D ą b k o w sk i Paweł, nobilitowany w jewodą Sandomierskim, zkąd ciż od dóbr roku 1790. M.* Czyżowa tę nazwę na się przyjęli. D ą b k o w sk i Aleksy, kapłan zako­ Czyżowski, herbu Topor. Po­ nu św. Franciszka, profesor filozofii i teolo­ przedni Jan Zaklika dał początek temu do­ gii, jaśniał swego czasu jako gorliwy kazno­ mowi, z którego bywali waleczni ludzie, o dzieja. Podczas morowego powietrza w Wro- których wspominają zaszczytnie dzieje kra­ cławku, wzbudzając słowy i przykładem szcze­ jowe. rą poprawę życia ludu słuchającego jego ka­ D ab isz Gabryel, za położone zasłu­ zań, usługiwał nieznużenie zapowietrzonym, gi wojenne nobilitowany w r. 1658. M. niosąc ratunek pożądany, nie lękając się ani trudów, ani tej strasznej zarazy, po której uśmierzeniu poszedł po zapłatę w r. 1632. M. 114 D ą . D ą .

Dąbrowa. Tym klejnotem pieczętują się: Budzyń­ ski, Boguta, Chociwski, Ciechanowiecki, Damięcki, Dąbrowa, Dąbrowski, Garliński Opis herbu. Głodowski, Jabłoński, Jakimowicz, Januszew­ W polu błękitnem ski, Jarzębiński, Karaś, Karniewski, Kiszka podkowa biała bar­ Koc, Kostka, Laskowski, Lauxmin, Łepkow- kiem do góry pod­ ski, Łoś, Mikoszewski, Młodzianowski. Mo­ niesiona, na wierz­ rawski, Napierski, Płodownicki, Podolec, Po- chu krzyż zloty, a rzecki, Rostkowski, Secymiński, Sierzputow- drugie takie po obu ski, Smolechowski, Talko, Wdzśenk, Żeikow- końcach u dołu pod­ ski, Zgierski. kowy, na hełmie zaś Dąbrowy gniazdo jest Mazowsze; byli skrzydło sepie prze­ atoli i na Litwie. Tomasz Dąbrowa, rot­ szyte strzałą, z dołu mistrz dwóchset ussaryi w bitwie ze Szwe­ ku górze. dami pod Weinsztynem w r. 1604, wielce się przyczynił do zwycięztwa. Toż w następ­ Początek tego herbu podaje Niesiecki: nym roku w bitwie pod Kirchhohnem z chwa­ gdy w starożytnych czasach wkroczył nieprzy­ łą przewodził skrzydłu lewemu Chodkiewi­ jaciel do Polski, i zwykłą dzikością kraj pu­ cza, jako też i pod Dynamundą odznaczył sig stoszył, toć na prędce zebrana szlachta i ry­ z rycerskiej odwagi; co zawdziączając mu cerstwo wyruszyło w pole, lecz stanąwszy w ojczyzna, pewną sumę na starostwie Łaciń­ nierównej sile przeciw niemu, dla szczupło­ skim przeznaczyła. ści nierozpoczynali boju, tylko uszykowaw­ szy się pod gaikiem czyli dąbrową, oczeki­ Dąbrowski. wali lepszj sposobności do bitwy. Przezor­ ność tę uważając nieprzyjaciel za bojażń, na­ Opis herbu. trząsał sig wzgardliwie z Polaków, co jedne­ go ż mężnych ludzi z domu Pobożanin (Po­ W tarczy pola lak mający za herb podkowę z krzyżom u czerwonego znajduje góry) tak zniecierpliwiło, że ten nie mogąc się panna z warko­ dalej tego naigrawania wytrzymać, zwarł ko­ czem rozczesanym, nia i skoczył na szyki wroga, które łamiąc w koronie złotej na w zamięszanie je wprowadził. Widząc lo dru­ głowie i w sukni bia­ dzy, uderzyli toż samo odważnie na pierzcha­ łej, trzymającą przy jące tłumy nieprzyjaciela, którego po krót- ustach dwie trąby Kioj walce zupełnie rozgromili. Na pamiąt­ mosiężne, obrócone ką tego czynu, a podobno, ze się przez dwa jedna w prawą, dru­ hufce nieprzyjaciół krzyża św. przebił, otrzy­ ga w lewą stronętar- mał ów Pobożanin do klejnotu rodzinnego czy; na hełmie tymże dwa krzyże poboczne jako znak wdzięcznej samym kształtem panna po między dwiema pamiątki. Co do skrzydła na hełmie, to ma trąbami. ztąd pochodzić, że jeden z tego domu, strze­ Początek tego herbu nie jest wiadomy:. lec niepospolity podczas pewnej wyprawy Dąbrowscy w Prusiech, pierwsi zaczęli się wojennej sępa przez wojsko przelatącego nim pieczętować w XV wieku. Jerzy, sta­ obarczył, co za znak powodzenia w wojnie rosta Człuohowski w r. 1466 W" tymże zam­ uważano. ku od Pomorzan oblężony, dostał się do nie­ D ą . D ą . 115

woli. Hektor, dworzanin Kazimierza III, o- Dąbrowski, herbu Junosza w wo­ trzymał od tego monarchy w nagrodę zasług jewództwie Wileńskiem, zksd leż Michał położonych starostwo Radzynskie! Jan, syn podpisał elekcyę Jana Kazimierza. poprzedzającego, kasztelan Chełmińską w bi­ Dąbro wski, herbu Korab w Sieradz­ twie pod Chojnicami odniósł ciężkie rany; kiem, Marcin, przodek domu tego, o któ­ Bartłomiej, jeden z trzech synów jego, rym pleiwsze wspomnienie, był poborcąskar- poległ w boju na Węgrzech, drugi Mikołaj, bowym w ziemi Wieluńskiej. Jędrzej, ka­ zaś zginął w Moskwie/ trzeci Jan, piastował płan zakonu Jezuitów, jaśniał swego czasu godność wojewody Chełmińskiego, posiadając z głębokich nauk i życia pełnego pokory i nadto starostwo Radzyńskie, które naslępnie cnót kapłańskich:-'}' 1666. i na jego potomków przeszło. Jan, syn sta­ D ą b ro w s k i, herbu Kuszaba, Dóm rosty Hugona, poświęcając się od lat młodo­ ten wydał wielu mężów rycerskich, z których cianych służbie wojennej, osiadł na Podolu. J a n poległ w bitwie ze Szwedami, Kasper Mąż doświadczonego męztwa wsławił się wa­ zaś pochwycony od Tuików, przetiwał w nie­ lecznością w wyprawie do Moskwy, do Prus woli lat ośmaście, zkąd powróciwszy rotmi- i na Wołoszczyznę, zkąd chlubne rany od­ slrzował jeszcze z chwałą niemałą. niósł. Felicyan, misyonarz apostolski przy Dąbrowski, herbu Nałęcz w wo­ sławnym Czarneckim, towarzyszył wojsku pol­ jewództwie Lubelskiem i w ziemi Liwskiej, skiemu w wyprawie jego do Danii i Holzacyi, gdzie przez długi szeieg lat urzęda piasto­ gdzie w pracach obozowych stargawszy siły, wali. zakończył życie w r. 1688.—Z tego domu był i ów Jan Henryk Dąbrowski, jenerał i do= Dąbrowski, keibuOgoń czyk. Aga- wódzca legionów polskich pod Napoleonem, pit, Jezuita, sławny teolog umarł 1624. znany z umiejętności wojennych. Dąbrowski, herbu Paprzyea. M.* Dąbrowski, herbu Abdank w Sie­ Dąbrowski, herbu Poraj. Spity- radzkiem. Sebastian, wspomniony zaszczyt­ gn ie w z Dąbrowy, wojewoda Łęczycki w XIII. nie z męztwa przy zdobywaniu Pieszkowa, stuleciu, za położone zasługi otrzymał ed gdzie zsiadłszy z konia, pomiędzy najpierw- książęcia Konrada znaczne dobra. Stani­ szemi szedł pieszo do szturmu tej twierdzy. sław, kanonik Gnieźnieński i Krakowski, Dąbrowski, herbu Dąbrowa na prałat jaśniejący swego czasu z nauk i po­ Mazowszu, zkąd kilku stawało na elekcyę bożności, umarł w sławie wielkiego dobro­ królów polskich. czyńcy dla ubogich w r. 1575. Dąbrowski, herbu Dołęga w Łę- Dąbrowski, herbu Radwan w zie­ czyckiem i w Brzesko-Litewskióm, gdzie pia­ mi Wsrszawskiej. Z tego domu podpisywa­ li elekcyę prawie każdego króla obieralnego. stowali urzęda znakomite. Dąbrowski, herbu Drogosław w Dąbrowski, herbu Rawicz w wo­ województwie Poznańskiem. Wojciech i J ę- jewództwie Podlaskim. Czterech z tego domu drzej, podpisali elekcyę Jana Kazimierza. głosowało na eiokcyę Słanisława Augusta. Dąbrowski, herbu Godziemba. M.* Dąbrowski, herbu Śle po wron. M.* Dąbrowski, herbu Szeliga w wo­ Dąbrowski, herbu Jelita w Małej- jewództwie Łgczyckiem. polsce i na Podolu. Trzech z tego domu z województwa Wołyńskiego podpisało elekcyę Dąbrowski, herbu Z ab a w a. Piotr Władysława IV; Tomasz, podczaszy Laty- podpisał z Łgczyckiem województwem elek­ czewaki Augusta II, Ludwik zaś wice-re- cyę Jana Kazimierza. gent grodzki Halicki, Stanisława Augusta. D ą b ro w sk i, herbu Za głoba. On u- 116 D ą. D ą.

. * • fry, sędzia kapturowy Łęczycki, pisał,się na Łucki, Płocki, Kujawski, a nakoniec Kra­ elekcyi Stanisława Augusta. M. kowski, płynął z ludzkości wielkiej i cnót ka­ płańskich. Pamiątki jego szczodrobliwości po D ą b r o w s k i Sebastyan, za okaza­ dziś dzień jeszcze istnieją; on to odnowił ne nięztwo przy obronie zamku Smoleńskie­ kościoły w Płocku i Pułtusku, a od piorunu go, trzymanego w oblężeniu przez Rosya1) , uszkodzony w Łucku z restaurował, udzielając został na sejmie w r. 1038 do prerogatyw na reparacyę innych w Toruniu i w Gdańsku, szlachectwa przypus7.czonv. i zbudowanie klasztoru XX. Karmelitów w Dąb rowski Jerzy, profesor przy Krakowie znaczne wsparcie pieniężne. Pod­ akademii Wileńskiej w XVI stuleciu, jaśniał czas wyprawy Sobieskiego do Austryi, wy­ z nauk głębokich, i pisał wiersze łacińskie . M, stawiwszy z własnych dóbr chorągiew us-1 D ąb ro w sk i Stanisław, Pijar w sarską, oddał ją królowi jako hołd dbałego koilegium Radomskim, nauczyciel filozofii, o dobro publiczne obywatela; następnie no­ wydał w r. 1746 zbiór przysłów polskich po­ minował i koronował Augusta II. Wjeżdżając rządkiem abecadłowym. M. do Krako.va dla objęcia biskupstwa, rozstał D ąb ro w sk i Antoni, znakomity m a­ się z światem w r. 1700; zwłoki jego spo­ larz al fresco, zostawił wiele pamiątek tej czywają tamże w kościele ś. Piotra. — Zy­ nadobnej sztuki w Słonimie, Oliwie i War­ gmunt, wojewoda Brzeski Kujawski, staro­ szawie: umarł w r. 1848. M. sta Inowrocławski, zasłużył się. tak z czynów D ą b s k i, herbu Godziemba, dóm wojennych, jako też i z prac senatorskich, kwitnący wKujawskiem i na Rusi, pisze się podpierając ojczyznę radą zdrową i umiarko­ z Lubrańca, Jędrzej, kasztelan Konarski waną. I wielu jeszcze innych, zaszczyconych w roku 1607., zasłużył się z korrefcty praw dostojeństwy senatorskiemi, wspominają chlu­ koronnych. Łukasz, kanonik Krakowski, bnie akta krajowe, wyliczając nadto nicktó-, nabywszy w Rzymie wysokie nauki i umieję­ rych stających na elekcyę królów polskich. tności] z chwałą imienia swego piastował po­ Władysław naostatek, poległ przy odsieczy tem po powrocie swoim do ojczyzny znako­ Wiednia w r. 1683; dwóch zaś innych, Mar- mite ur l ęd a to na dworze królewskim, to w cyan i Marek, zginęło popierw w bitwie trybunałach i na różnych komisyach, przy- pod Batowem. czem zachowywał życie wielce bogobojne, od- Dachssowiez Mikołaj i Kazi­ dajac się uczynkom dobroczynnym. Po między mierz Haliccy, podpisali elekcyę Jana III. innemi uczynił w katedrze Krakowskiej na Daclmowski, Z ziemi Łomżyńskiej, zamku wieczną fundacyę na czytanie co czwart­ podpisał elekcyę Jana III. M.* — Ja n Ka­ ku inszy św., w Kruszynie wystawił kościół rol, mąż uczony i znakomity pisarz w XVII murowany, a rozdawszy pomiędzy kościoły wieku. M, ubogie 10 monstrancyi i 60 puszek srebrnych, Dachowski, herbu Łodzią. Woj­ zapisał nadto kapitule Krakowskiej 10000 złp. ciech z Poznańskiego, podpisał elekcyę Przeżywszy lat 90, rozstał się z światem w Władysława IV. r. 1665. — Jan, chorąży Zatorski, brat po- mienionego kanonika, męztwa nadzwyczajne­ Dackiewicz, niegdy posessyonat w go dowody dał w wyprawie na Ukrainę. J a- Kowieńskiem. M.* ’ eek, kasztelan Konarski, potem Biecki, ja­ Dadzibóg', herbu Po bóg. Dwóch ko komisarz ód sejmu w r. J670 obrany, dzia­ lego imienia podpisało elekcyę Jana III. łał przy rozgraniczeniu Szląska. Adam, ka­ D ah leai ; sześciu tego nazwiska nobi­ sztelan Słoński, mąż wsławiony na wojnach litowano w r, 1790. M.* i w pokoju. Stanisław, biskup Chełmski, D alllke, nobilitowany w r, 1775. M.* D a. D a. m

Dakiszcwicz, dziedziczył dawniej Dnnaborski, herbu Toj>or, pisze w Mścisławskiem. M * się z Danabórza na Krainie. Najdawniejszy, Dali)erg' Karolą zasłużony w kraju o którym Niesiecki wspomina, był Jędrzej, z różnych urzędów, usunął się na starość do wojewoda Kaliski w r. 1436, Potomkowie ustronia wiejskiego w powiecie Warszawskim, jego, podobnie piastujący godności senatorskie, gdzie żyjąc żeszcze lat wiele, stał sig przy­ odznaczali się rzadką zamożnością w kraju. kładem cnót obywatelskich, będąc oraz oj­ D anefeit, za położone zasługi wojenne cem sług swoich i poddanych. Zakończył ży­ nobilitowany w r. 1633. M.* cie wzorowe w r. 1829. M. D anejko Władysław, stawił się z powiatu Lidzkiego na zjeździe pod Olkieni- Daleezyński, herbu Korczak z kami w r. 1700. odmianą, że na hełmie nie ma czaszy, ale trzy piór strusich. D a n g © 1. D a le w s k l, herbu Krucyni czyli Krzyż. Teodor, pleban Staszowski w roku Opis herbu. 1600, wspomniony zaszczytnie z restauracyi W polu zielónem swego kościoła. znajduje się tarcza, Dali liski, herbu Kościesza z tą przez której środek odmianą, że na tarczy znajduje się strzała, w szerz idzie pas.; prosto żeleżcem do góry ustawiona, której ozdobiony we dwa koniec u dołu rozdarty jest bez krzyża, a po listki winne, na heł­ obu stronach po jednej gwieździe, nad heł­ mie zaś 5 piór stru­ mem zaś taka sama strzała, obok której z sich. Herb ten nada­ lewej strony wystaje miecz, a z prawej sza­ ny w roku 1498 od bla krzywa końcami do góry. — Niegdy kwi­ Władysława, króla tnął ów dóm na Litwie. Węgierskiego i Cze­ D a lm a t, herbu R o z m i a r. M.* skiego, wniesiony zo­ stał przez Piotra D al wie k ! , herbu Koście sza. M.* Dangla do Polski, który osiadłszy blisko Damalewicz Stefan, teolog na­ Krakowa, poślubił siostrę Hozyusza, kaidy- dworny arcybiskupa Gnieźnieńskiego, a potem nała i biskupa Warmińskiego. Erazm, syn kanonik Kujawski, opuściwszy dobrowolnie jego, starosta Łobzowski, mąż pięknych przy­ bogatą swą prebendę, obrał stan zakonny w miotów serca i duszy, posiadał też wielkie zgromadzeniu kanoników regularnych Late­ łaski Zygmunta III. — Tomasz, otrzymał rańskich, których później został przełożonym w r. 1792 potwierdzenie dawnego swego w Kaliszu, gdzie leż około r. 1664 życie za­ szlachectwa. M. kończył. Mąż światły pisał wiele dzieł, uczo­ Dailiecki, herbu Prus fi. albo Wil­ nych i historycznych, między innemi życiory­ cze kosy. Kilku tego imienia stawało na sy biskupów Poznańskich i Kujawskich; po­ różnych elekcyach. Jan zasłużony rymopi- czątek Krzyżaków w Polsce i t. p. M. sarz polski, tłumaczy! po między innemi dzie­ D a m b ro w s k t, nobilitowany w roku ła Łucyana; f 1608. M 1662. M.* — Samuel, sławny z wymowy Dauielcckl, zapisany w metryce Wo­ kazalnej, której oprócz innych pism, zostawił łyńskiej w r. 1528. M,* piękne wzory; umarł w Wilnie w r. 1025. M. Dailielewicz, herbu Ostoja na Li­ b a m c c k i, posesyonat w Upitskim. M,* twie i Oszmiańskiem, gdzie potomkowie przez D am ięck i, herbu D ąbrowa. M,* długi szereg lat urzęda publiczne piastowali. Nr. 24. 118 Da.

D an ileck i Abraham, urzędował w stępnie odpierając walecznie najścia barbarzyń­ r. 1647 w sprawie rozgraniczenia Węgier od skie, ruszył do Tauryki dla zgromienia łotru- Polski. jących Tatarów Perekopskich, gdzie atoli od Danilowicz, herbu Sas. Według całej potęgi w koło opasany, w niewolę został Okólskiego niejaki hrabia Huid, przybywszy wzięty.' Kanlemir, Char. Perekopski mszcząc pierwszy z Węgier na Ruś, tam osiadł, gdzie się klęski syna swego pod Bursztynem, nie- też z Danielem, królem Halickim, a później przyjąwszy zań dawanego okupu 100 tjsięcy z synem jego Leonem przeważnie wojował talarów, wydał go na pastwę synom swoim, w wojnach postronnych, przezco zjednał so­ którzy go po zadaniu różnych katuszy, sro­ bie takie względy Daniela, że mu synowicę dze zamordowali w roku 1640. Ciało jego swoją dał za żonę, kierej syna do chrztu wykupione za wielkie sumy, sprowadzono do trzymając, swoje mu imię nadał, od ktorego Żółkwi, gdzie spoczywa do dziś dnia w ko­ też potomkowie nazwę Daniłowiczów wzięli. ściele farnym. — Mikołaj, brat wojewody Stanisław, chorąży Lwowski, mąż wsła­ ruskiego, podskarbi koronny, kasztelan Lwo­ wiony z odwagi w bojach z Tatarami na po­ wski, starosta Chełmski, Drohobycki etc., w czątku XVI. stulecia; nadgrobek jego znaj­ młodym wieku 9 lat porucznikował pod Za­ duje się we Lwowie w kościele 0 0 . Domi­ mojskim hetmanem; w wojnie z Tatarami spro­ nikanów. J a n, wojewoda Ruski, fundował ko­ wadziwszy liczny komput ludzi swoich, zgro­ ściół w Olesku, dziedzictwie swojem, gdzie mił ich na głowę bez najmniejszego uszczerb­ też spoczywa; f 1628, Pierwsza jego mał­ ku swoich. Wierny swemu monarsze Zy­ żonka Katarzyna Krasicka, kasztelanka Prze­ gmuntowi III., niewzruszenie trwał przy nim myska, jaśniała nad inne z ducha bogobojno podczas smutnego rokoszu i podróży jego do go, nietylko bowiem na kościoły była pamię­ Szwecyi, następnie jako poseł do Carogrodu, tną i szczodrą, ale i na ubogich wielce mi­ z wielką dzielnością umysłu przyprowadził po- łosierną, których hojnie wspierała, rozdając ruczone mu sprawy do skutku. Położył także po między nich co rok suknie przez nią sa­ nie małe zasługi około szyb Wielickich; po rnę uszyte, i częstując ich w święta uroczyste. pożarze bowiem zwiedził on z niebezpieczeń­ Nie dosyć na tem: obchodząc z macierzyńską stwem życia swego wszystkie miejsca uszko­ troskliwością szpitale, nawiedzała chorych i dzone, gdzie pozasypywał przepaście i po­ zaopatrywała je lekarstwami z apteczki swo- podpierał sklepienia, przezco ocalił tę sza- jój; wśród tych świątobliwych uczynków za­ farnig bogactw od ruiny. Zygmunt III. odda­ kończyła życie w r. 1646. Po jej zgonie po­ jąc cześć zasłudze, polecił szybę jednę imie­ jął pomieniony wojewoda Zofię Żółkiewską, niem jego nazwać, która dotychczas pod na­ panią równie bogobojną i miłosierną, która zwą Danielowiec istnieje. (M.) Jak mężny w przy wielkich nakładach na kościoły, fundo­ boju, tak świątobliwym był w duchu; zbudo­ wała szpital ś. Łazarza w Żółkwi; z tej by­ wał bowiem kościół wspaniały w Uchaniach, ło potomstwo Teofila (Sobieska), matka miasteczku dziedzicznem w ziemi Chełmskiej, Jana III, i Dorota, księni klasztoru pp. Be­ inne zaś niemal w całej Małejpolsce hojnie nedyktynek we Lwowie, którym 47 lat przy­ wspomagał, będąc oraz na ubogich wielce kładnie rządząc, doczekała się widzieć sio­ miłosiernym, których bez względu z ojcowską strzeńca swego na Ironie polskim; f 168T. szczodrobliwością ratował. Poważany od mo­ Stanisław, syn wojewody, starosta Korsuń- narchy i narodu, umarł ten wielki mąż w r. ski, Czehryński i Mostowski, w wojnie Mo­ 1624, i pochowany w Uchaniach. — Jan Mi­ skiewskiej przewodził z niemałą odwagą woj­ kołaj, syn jęgo, starosta Przemyski, Sam­ sku polskiemu, którego chorągwie wzmocnił borski, Drohobycki etc,, od lat młodocianych 500 ludźmi własnym kosztem uzbrojonych. Na­ zaprawiał się nieprzerwanie w bojach, nastę_ D a. Da. 119 pnie w funkcyach poselskich jaśniał wymową D a n tyszek. złotą, W usługach kraju nie żałując zdrowia i majątku, nie mało też szafował i na dobre Opis herbu. uczynki, fundował z Zofią, małżonką swoją klasztor pp. Karmelitek w Lublinie, do erek- Tarcza na cztery części po­ cyi klasztorów XX. Karmelitów w Przemyślu dzielona, w pierwszej po le­ i Lublinie hojnie się przykładał i kollegia wej stronie w polu czarno i XX. Jezuitów wspierał, obdarzając nadto in białem znajdują się dwa sre­ ne kościoły w kosztowne sprzęty. Jako mąż brne skrzydła podle siebie roz- staropolskiej cnoty, był wielce nabożnym i ciągnione, w drugiej miecz o- miłosiernym, ukrywał się bowiem po kościo­ strzem prosto do góry po prawej stronie, łach do modlitwy, żyjąc w czasie dni pokut­ po lewej zaś pałka o pięciu sękach; w trze­ nych o chlebie i wodzie; nakładem swoim dzie­ ciej części toż cu w pierwszej, w czwartej zaś ci szlacheckie w szkołach utrzymywał, na ubo­ to ęo w drugiej. Cesarz Maksymilian I. na­ gich zaś wielkie jałmyżny rozdawał, do cze­ dał ów herb Janowi Danlyszkowi, uczonemu go ze wszystkich prowentów 10'y grosz od­ Gdańszczaninowi, który to znak nobilitacyi kładał, co do roku 160,000 złp. wynosiło. Zygmunt I, król polski osobliwym przywile­ Umarł w roku 1650.— Stanisław, chorąży jem potwierdził. Zwiedziwszy ów mąż świa­ Lwowski, podobnie sławny wojownik, niema­ tły Syryg, Palestynę, i wiele innych krajów, łym kosztem swoim odprawiał niemal wszyst­ po powrocie swoim do Polski, mianowanym kie posługi w obronie na najazdy nieprzyjaciel­ został sekretarzem nadwornym. Jako sekre­ skie wystawionego kraju, odpierając przewa­ tarz królewski towarzyszył Zygmuntowi I. na żnie zamachy jego, któremu też społecznie z zjazd Preszburgski, gdzie go Maksymilian Andrzejem Tarnowskim pod Rohatynem pa­ cesarz uwieńczył publicznie laurem poetycz­ miętną klęskę zadał; f 1577. (M.) I wielu nym, a przytem policzył między szlachtę nie­ jeszcze innych, którzy w różnych urzędach miecką. Wysłany w poselstwie do Karola V., publicznych i wojennych prawości obywatel­ Ferdynanda króla Czeskiego, i do rzeczypo- skiej dawali dowody, o czem świadczą kon- spolitej Weneckiej, sprawił się z niemałą stytucye sejmowe. chwałą swego narodu. Na dworze Hiszpań­ skim, gdzie 12 lat rezydował, pozyskał takie Daniłowski Jan, podpisał elekcyę względy Karola V., że ten monarcha zawsze Władysława IV. go musiał mieć przy swoim boku. Powróciw­ Daniszewski, herbu Cholewa w szy do ojczyzny, otrzymał kanonię Warmiń­ ziemi Wyszogrodzkiej. ską, w krotce potem infułę Chełmińską, na- koniec Warmińską, na której też po 11 le- Daniszewski, herbu Rudnica w ciech życie pełne zasług zakończył w r. 1548. Radomskiem. W związkach przyjaźni z najpierwszemi uczo- Dańkiewicz, dziedziczył niegdy w nemi swego czasu, rad otaczał się ubogą Grodzieńskiem. M.* młodzieżą, którą chętnie wspierał i do nauk Dańkowski, herbu Półkozic. W a- zachęcał. Zostawił też wiele pism poetycz­ leryan, podpisał elekcyę Władysława IV. nych i historycznych, po dziś dzień jeszcze wielką wartość mających. D a n o w sk i, herbu Krzywda, Dwóch tego imienia z ziemi Wiskiej podpisało elek­ Dar, na Litwie, z którego poszli Dar- cyę Jana III. giewiczowie i Darguzowie. Dargiewicz, posesyonat na Żmudzi w XVII. stuleciu. M.* 120 D a.

D a r §; o I e w s k i. zane męztwo w wielu rozprawach z tłuszczą najezdniczą (w r. 1511), otrzymał w nagro­ Opis herbu. dę od Zygmunta J. starostwo Czerkawskie i W tarczy tnie cz o- Kaniowskie. On to urządził najsamprzód Ko­ strzem prosto na dół zaków Ukraińskich na sposób wojskowy, i skierowany, nad rę­ prowadził ich do zwycięztw, zasłaniając prze­ kojeścią jego księ­ ważnie Polskę od najazdów Tatarskich. M. życ nie pełny roga­ D a sz k ó w , nobilitowany w r. 1 776. M* mi na dół niby ów Daszkowicz , herbu Leliwa z od­ miecz opasujący, a mianą, że do Leliwy przydają strzałę bez na hełmie trzy piór piór, a na hełmie kładą trzy piór strusich. strusich, Eustachy, waleczny przeciw Tatarom wojo­ Dóm na Pomorzu, wnik, przeniósł się z Ukrainy do Moskwy. z którego J e r zy Dar- Jeden fego nazwiska, towarzysz chorągwi golewski był podkomorzym Chełmińskim w pancernej w bilwie z Kozakami pod Starczem r. 1518. r. 1638, odniósł rany zaszszytne, Dargowicz, herbu Dargolewski. M.* D augiert, albo Uawgird, herbu Mo­ DargUZ, W Orszańskiem w r. 1600. M* giła. M.* D a ro w sk i, herbu Nałęcz, w Lubel­ Dauxa czyli Dauksza, herbu Pierz­ skiem. Dwóch tego nazwiska, Wacław i chała. Pierwszy tego imienia Kinut, Li- Jan, w zakonie XX. Jezuitów jaśnieli wiel- twiu, z synem swoim podpisał pokój wiecz­ kiemi naukami; pierwszy umarł we Lwowie ny Litwy z Polską w r. 140i, poezem na w r. 1635, drugi w Lublinie w r. 1007. sejmie Horodelskim ów herb na się przyjął. — N. Dauxa, kanonik Żmudzki, mąż uczo­ D a ro w sk i, herbu Ostoja, w No- ny, wydał drukiem kazania w języku Li­ wugrodzkiem tewskim. D a ro w s k i, herbu S le p o w r o n. Zy- * gmut Weryha Darowski, towarzysz znaku Dailtenede, nobilitowany wr, I683.M pancernego, odznaczył się męztwem pod sła­ Dawbor, herbu Przyjaciel z od' wnym z zwycięztw Sobieskim, z którym też mianą, że dwa serca jedno podle drugieg0 pamiętną expedycyę pod Wiedeń odprawił. na misie ustawione, są strzałą od prawego Tegoż potomkowie piastowali z zaszczytem aż do lewego boku przeszyte, na hełmie zaś trzy do nowszych czasów wysokie urzęda w Ma­ piór strusich. Przodek domu tego, w bilwie łej Polsce i na Podolu, M. pewnej ugodziwszy dwóch nieprzyjaciół jedną strzałą, dodawał serca swojej kompanii do Daszczyiiski, z Kijowskiego, pod­ dalszego gromienia, wołając w litewskim ję­ pisał elekcyę Stanisława Augusta. M,* zyku, dahar, dahar! (lerazże, teraz), od Daszkiewicz, herbu Korybut. Ale­ czego też nazwany został Dabar czyli Daw­ ksander, skarbnik Halicki, chwalony swe­ bor, otrzymawszy nadto od Witołda, książę- go czasu z prawości obywatelskiej. cia Litewskiego powyższy znak herbowy. Daszkiewicz Ostafiej, włościanin Dawidowicz, herbu Trąby. Dawi­ z dóbr kś. Ostrogskiego, jako ataman Koza­ da, starosty Grodzińskiego, zięcia Gedymina ków Ukraińskich wsławił się w obronie zam­ księcia Litewskiego, czyny wojenne sławią ku Czerkawskiego, trzymanego w oblężeniu dzieje krajowe. On to w r. 1314 zniósł obóz przez Tatarów, za który-to czyn, jako i oka­ Krzyżaków; najechawszy w odwet ziemię Pru­ D ę. D ę. 121 ską, uprowadzał niemało niewolnika, zkąd Dóm Dębiczów kwitnął niegdy w ziem powracając przez Mazowsze, zabitym został Pruskiej i na Pomorzu, z którego Ja n był od jednego ziemianina. Jędrzej, poseł sej­ jenerałem w służbie Duńskiej. mowy z Wileńskiego w r. 1589, podpisał D ębiński czyli Dembiński, herbu tranzakcyę Ber.dzińską. Jan, podpisał elek­ Rawicz. Przodkiem domu tego oznaczają cyę Stanisława Augusta. autorowie Bernarda, chorążego Krakowskie­ D a w i dowieź Stańko i Iwan, bracia go w r. 1300, Jakób, mąż wsławiony wa­ i obywatele miasta Lwowa, za okazane męz- lecznością w bojach. Wnuk jego także J a kó b, two w bojach z Tatarami, otrzymali od Kazi­ przeszedłszy wszystkie sloprcie, postąpił na mierza Jagiolończyka (1451) darem wieczy­ województwo Sandomierskie, a nakoniec na stym dóbra Uroczyska i Jaśniska. M. kasztelanię Krakowską, w której godności też Dawidowski, herbu Prus 111, dóm miał w nieobecności króla Kazimierza rządy starożytny na Rusi. Stanisław z Dawidowa, Małejpolski poruczone. Jak z zaszczytem het­ sędzia ziemski Lwowski — 1436, podpisał pokój manił w wojnie z Krzyżakami, tak też z chwa­ Brzeski. Stanisław, zginął na wojnie z Wołoszą, łą niemałą posłował do króla Czeskiego i do D ę b ic k i , herbu Gry f w wojewódz­ Stolicy Apostolskiej, zkąd powróciwszy, za­ twie Krakowskiem, gdzie od Dębic za Tar­ jął się ostatecznie poskromieniem paityi Wę­ nowem przyjął to miano.—'Stanisław, podpisał gierskiej, mianowicie możnego-Mikołaja Ko­ r. 1587 ustawy zjazdu Pokrzywnickiego; Jan morowskiego, którego dobra na Podgórzu na­ pisarz grodzki Sandomierski, mąż równie bie­ jechał, Berwald i Żywiec zrujnował, Szaflary gły w naukach jak i w sztuce wojennej, pod zaś mocą zdobył. Jędrzej, syn jego, sędzia Smoleńskiem dał dowody wielkiej odwagi. Sandomierski, pamiętny z sędziwego wieku, Marcin Michał, najprzód chorąży, potem pod­ dożył bowiem lut 120, i byłby może jeszcze komorzy Sandomierski, mąż rzadkiej roztro­ dłużej życie pociągnął, gdyby niebył od po­ pności i doświadczenia, był od tego woje­ wietrza morowego zabrany. Jan Babtysta, wództwa ciągle obierany do różnych funkcyi drugi syn pomienionego kasztelana, starosta publicznych, gdzie też na sejmie Warszaw­ Lubomski, zwiedzając obce kraje, w Medyo- skim śmiało występując przeciw Prażmow- laoie zabrał znajomość kardynała ś. Karola skiemu, sprzyjającemu partyi Kondeusza, o- Boromeusza, którego przykładnem życiem tak strzegał szlachtę sejmującą, zalecając wymo­ został wzruszony, że porzuciwszy świat, wstą' wnie do tronu Michała Wiśniowieckiego. Upo­ pił do zakonu ś. Franciszka u 00. Kapucy­ sażywszy kościół Stebnicki gruntami, przyło­ nów. Wysłany do prowincyi Szwajcarskiej żył się do fundacyi 0 0 . Reformatów w San­ dla oświecenia ludu kalwinizmem zarażonego, domierzu. Stefan podpisał elokcyę Stanisła­ zajmywał się tym obowiązkiem apostolskim wa Leszczyńskiego. M. żarliwie, nadewszystko przykładał się wielce przykładnem życiem, iż wielu od odstąpienia D ę b i c z. błędów odwiódł, przyczem też nauką mło­ dzieży i leczeniem chorych niezmordowanie Opis herbu. się trudnił. Wytrwawszy w tych pracach lat W tarczy, są trzy 57, zakończył- życie świątobliwe w Konstan- oszczepy ostrzem do cyi w r. 1632. M. — Jan i Adam, znako­ góry obrócone,scho­ mici rotmistrze w wojnie z Moskwą za pa­ dzące się u dołu ra­ nowania Zygmunta Augusta ; Feliks zaś po- zem, na hełmie w rucznikując z rzadką odwagą, przy oblężeniu koronie podobnie ta­ Smoleńska poległ śmiercią bohaterską. Ma­ kie trzy oszczepy. ciej z tego samego domu, wojewoda In- 118 D ę. D ę. flantski, wsławił się za królów Zygmunta Au­ ko z Rzymu sprowadzonych w r. 1699. Jan, gusta i Stefana Batorego czynami wojennemi: podobnie chorąży Zatorski, po odbytych tru­ przewodząc jako regimentarz kawaleryi pol­ dach wojennych pisał pieśni duchowne około skiej i litewskiej, mężnie potykał się z Mo­ r. 1710. M. skwą w wielu bitwach, zdobył i utrzymał D. Zygmunt, starosta Gostyński, zbu­ zamki obronne Sancel, Orle i Bebel, następ­ dował klasztor PP, Koletek w Krakowie ro­ nie w malej liczbie swoich 10.000 Tatarów ku 1593. — Imię jednego Dębińskiego jaśnieje na sukurs Moskwie idących wyciął; poczem za położone zasługi około pomyślności kraju, wpadłszy w granice nieprzyjacielskie, kraj o- wprowadził bowiem do Polski biegłych w gniem i mieczem spustoszył i mocne warow­ sztuce górniczęj cudzoziemców, czem przyczy­ nie Askarod i Lenward zdobył. Stefan Bato­ nił się do udoskonalonia sztuki robienia że­ ry ceniąc takie czyny, zlecił mu obowiązek laza i stali. M. hetmana Litewskiego, i dał mu dziedzictwem D. Maciej, rotmistrz Kozaków Lisow- zamek Bebel i starostwo Rumborskie w po­ czyków, wsławił się czynami rycerskiemi w siadanie. Pełen chwały umarł w zgrzybiałej wyprawie wojennej, odbytej w r. 1622 do starości w r. 1610. — W oj ci ech, brat po- Niemiec dla dania pomocy cesarzowi Ferdy­ mienionego Macieja, rotmistrz i nierozdzielny nandowi. M. braterskich zwycięztw towarzysz, toż samo otrzymał od króla Stefan hojnie zaopatrze­ D ę b n o . nie w Inflantach —• Kasper, podkomorzy Opis herbu Mielecki, wsławił się za panowania Batorego walecznością w wojnach Inflantskich i Woło­ W tarczy jest skich. W bitwie pod Wolmarem zapędziwszy krzyż biały, na le­ się za daleko pomiędzy nieprzyjaciół, został wym boku u spodu naraz obskoczony; i gdy go miano już za zgi- jego znak Abdank nionego, wybił się w tem z pośród tłumu, podobnie biały w po­ przyprowadziwszy z sobą jeszcze jednego jeń­ lu czerwonem, na ca, którego w biegu za kark pochwycił; f hełmie w koronie zaś 1630. M. Wielu jeszcze z tego domu jaśnia­ pomiędzy dwiema ro­ ło z przymiotów rozumu, jak i czynów boha­ gami bawolemi krzyż terskich , które dzieje krajowe wdzięcznie kościelny. wspominać nie przestaną. O początkach[tego D ęb iń sk i, herbu Nie czuja, pisze herbu podaje Paproc­ się z Dębian. Felicyan, chorąży Smoleński, ki tę wiadomość: gdy Tatarzy w r. 1243 Pol­ podpisał elekcyę Stanisława Augusta. skę grabieżnie nawiedzili, toż pomiędzy inne- D ę b iń s k i , herbu Poraj, pisze się mi łupami unieśli z klasztoru Swiętokrzyzkie- z Dębnicy w Wielkiejpolsce, zkąd Stanisław go drzewo krzyża ś. w złoto i kamienie dro­ przeniósł się w Krakowskie. gie oprawne, czego mszcząc się na nich spra­ wiedliwość Boska, powietrzem ich chłostać Dębiński Stefan, kanonik Krakowski, zaczęła; które codzień więcej się wzmagając, wspomniony zaszczytnie jako osobliwszy opie­ gdy wielką liczbę Tatarów ziemia pokryła, kun XX. Pijarów i uczącej się młodzieży w chan wróżków swoich zawezwał, by wybadać tym zakonie w Krakowie. M. przyczynę tej klęski. Wszyscy jednomyślnie D. Wojciech, chorąży Zatorski, zbu' odrzekli; że Bóg chrześciański musi się o dował kościół z klasztorem dla 0 0. Kapucy­ zabranie czegoś z jego kościołów gniewać. nów w Krakowie na Piasku, właśnie co tyI- Toż samo poświadczył i jeden chrześcianin Dą. 123 w niewoli u nich bądący, dodając, że dla te- ] tarz w przednich łapach. Ten herb przyniósł go powietrze morowe Tatarów tak srodze ' z sobą do Polski Henryk Debeaulieu, gdzie dotyka, że drzewo krzyża ś. złupione w Pol­ służąc w wojsku koronnem przez lat wiele sce u siebie trzymają. Wzmagającą sig śmier­ jako podpułkownik, otrzymał indygenat w r. telnością swoich przestraszony chan, czem- 1662, i umarł starostą Tczewskim. Antoni prędzej rozkazał krzyż Pański odszukać, po­ August, chorąży Lubaczewski r. 1766, za­ stanawiając go natychmiast do Polski odesłać. wiadywał przez lat kilkanaście poselstwo przy Podjął się tej funkcyi jeden ze znaczniejszych dworze imperatorowej Katarzyny II. M. Tatarów, urodzony jednak z branki chrześciań- Dębołęcki, herbu Prawdzie. Ję­ skiej , i w towarzystwie jej odprowadził ową drzej, wydał w r. 1633 wierszem dziełko: relikwię do Polski. Oddawszy tam drzewo ś., „Wróżbit boju Moskiewskiego;“ Wójcie ch za­ z namowy matki swojej przyjął wiarę chrze- konu ś. Franciszka, podał zaś dodruku: „ Wy­ ściańską, w skutek czego od książęcia pol­ wód jednowładnego państwa świata." — Je­ skiego mile przyjęty, otrzymał w darze za­ den tego imienia, przeznaczony za kapelana mek Dębno z obszernemi włościami, nadto Lisowczymkom, skreślił jako naoczny świadek krzyż jako znak herbowy. Odwdzięczając się dzieła bohaterskie Kozaków Lisowczyków, nie za te łaski, przy bogobojności ducha skar­ tając ich przywary ani łntrostwa, później udał bił i dalej względy monarchy polskiego, gdy się do wschodnich krajów, gdzie sig zajmo­ mu w tem jeden z Abdańczyków wyrzucał wał wykupywaniem wigźniów z niewoli, ftj. nierówność urodzenia i pochodzenie tatar­ skie; wyzwał go na pojedynek i szczęśli­ ’ ; ; r ’ " wie pokonał, pełen atoli umiarkowania, da­ D ę b o r ó g. rował życiem, za którą to dzielność Abdank Opis herbu. pod krzyżem przydany mu został. — W po­ śledniejszej edycyi poprawia tenże autor to W tarczy w polu podanie, i powiada, że ów przodek tego do­ niebieskiem ma być mu zwał się Dembrod, że nie był rodem Ta- pieniek dębowy w tarzyn, ale Polak w niewolę tatarską zabra­ ziemię wkorzeniony, ny, który pojąwszy pannę z domu Abdank, z którego środka dziedziczkę na Dębnie, do krzyża od monar­ dwa jelenie rogi wy­ stają, jeden ns pra­ chy polskiego sobie za herb pozwolonego, wą, drugi na lewą do niego i Abdank tym kształtem przyłączył. stronę; na hełmie w Inni aulorowie kładą tę rzecz na rok 1384, koronie pięć piór a zamiast Tatarów podsuwają Litwinów, za­ strusich. bierających krzyż z pewnego klasztoru bene­ dyktyńskiego, który niejaki Dowojna, Litwin Znak ów herbowy miał nadać Zygmunt w sposób wyż wymieniony nazad do Polski August łowczamu swemu za ofiarowany so­ przywiózł. bie od niego znaleziony pieniek dębowy, z któ­ Tym klejnotem pieczętują się: Bochot- rego zdawały się jelenie rogi tym kształtem nicki, Borowiecki, Ciemiński, Czajka, Czaj­ wyrastać. Niema jednak żadnej wiadomości, kowski, Czermiński, Czymiński, Dembrod, ktoby tego herbu w Polsce używał. Gołogórski, Korejwa, Krzyżanowski, Natkow- D ę b o w sk i, herbu Jastrzębiec. ski, Oleśnicki, Potworowski, Pozowski, Sie- niński, Stojewski, Skroński, Sulimowski. D ęb o w sk i, herbu Jelita, ma tę D eb o li, własny herb, przedstawiający nazwę od Dębowskiej góry w województwie dwa lwy wspięte do góry, i trzymający lich­ Łęczyckiem. Jędrzej pierw kasztelan, po­ tem wojewoda Bełzki, podpisał restylucyę Dedcrkajlo. Podlasia w r. 1569. Sześciu z tego domu Dóm Dederkajłów, którego 2 Łęczyckiego, stawało na elekcyi Jana Ka­ herb Niesiecki tym kształtem zimierza. — Antoni, referendarz koronny, bez wszelkiego opisu podaje, po złożeniu urzędów świeckich, wstąpił do kwitnął na Wołyniu, gdzie Jan slauu duchownego, w którym na biskupstwo i Fiedor, ziemianie, zapisani Płockie, a potem na Kujawskie postąpił; t są w metrykach z r. 1528. 1763. Mikołaj, brat jego, biskup Kamie­ niecki, umarł nominatorn Lwowskim w roku D ed y ń ek i albo Dydyński, herbu Go­ zdawa; dóm kwitnący już w pierwszej po­ 1757. M. łowie XVI. stutecia w Małej Polsce, z które­ J>ębowski, herbu Prus II, Marcin? go Paweł z Sanockiego, mąż rycerski do­ mąż rycerski, zasłaniał mężnie piersiami swo- stał się do niewoli Tatarskiej. Piotr, sła­ jemi Podole od napaści licznych nieprzyja­ wiony dobroczyńca kolegium Jarosławskiego, ciół. W Przeworsku, w kościele 0 0 . Berna- umarł w r. 1586, gdzie też został pochowa­ dynów miał nadgmbek wystawiony, którego nym, Jerzy, brat jego, podczaszy Halicki, zakonu osobli.vszvm był dobroczyńcą. następnie podkomorzy Podolski, zasłużony z ~ D ęb sk i, herbu Prawdzie, w woje- różnych funkcyi poselskieh, nieprzyjął mu wedztwie Płockiem. Mateusz i Piotr, dwaj ofiarowaną kasztelanię Kamieniecką (1635); rotmistrze nowo utworzonego przez Stefana on to w Borszczowie, dobrach swoich kościół Batorego wojska pieszego, wsławili sig vva- i zamek obronny wymurował. Maciej i Jan, lecznością w wojnach Moskiewskich; Mar­ podpisali elekcyę Władysława IV.; Jerzy, cin, podpisał elekcyę Jana III. komornik Podolski zaś Jana III. D h e l c , nobilitowany w r. 1501. M.* D ę b s k i , herbu Radwan, w ziemi D e k ert Antoni i Filip, nobilitowa­ Przemyskiej. Jerzy, rektor kolegium Prze­ ni w r. 17 90. M.* myskiego i Krosieńskiego, zasłużył się wyda­ niem kazań w dwóch tomach; f 1733. Ste­ D elam or, z Łęczyckiego, podpisał fa n i Stanisław, z Litewskiego, stawali elekcyę Stanisława Augusta. M.* na elekcyach królów polskich. D eiary , nobilitowany w r. 1662. M.* DecillSZ (Bycz), herbu Topor; dóm D elati Jan, kapitan w wojsku Litew- starożytny w państwie Rzymskim, gdzie pier­ skiem, w wojnach z Moskwą i Kozakami daw­ wotnie w herbie swym kosę nosił, potem szy dowody męztwa i odwagi, nobilitowany zaś otrzymał z łaski cesarzów orła o dwóch na sejmie w r. 1662. głowach, którego połowa czerwona była w D c l e r y ń s k l , konsul miasta Lwowa, białem pulu, a połowa biała w czerwonem po­ mąż gorliwy o dobro publiczne, w czasie lu. Ludwik, przybywszy za panowania Zy­ nieszczęsnej doli miasta tego w r. 1651, nie- gmunta I. do Polski, dla zasług osobistych opuścił zarazą dotkniętego miasta, lecz pra­ przyjęty został od Tgczyńskich do herbu swe­ wie sam jeden zajmował się dawaniem ra­ go S tarza. Syn jego Justus Ludwik, se­ tunku nieszczęśliwym. Józf. kretarz królewski, żupnik Wielicki, w’ójt Piotr­ D clpacy, herbu Gozdawa( dóm przy­ kowski, przy wielkich naukach obfitował nad­ były z Niemiec do Polski, gdzie najprzód o- to w dostatki, odkazując jedne i drugie na siadł w Krakowie. Rafał, rajca Krakowski, swych trzech synów; Justa, Jana i Ludwi­ wystawił wytworną kaplicę ś. Romualda w ka, rozumem i obyczajami celujących. kościele 00. Kamedułów na Bielanach, po dziś dzień uwagę znawców na się zwracają­ cą, gdzie też jego herb pierwotny (trzy lilie D eniszko, herbu Wukry ; patrz Mo- rzędem podle siebie) widzieć można. Fran­ k o s i ej. ciszek, na sejmie w r. 1658 otrzymał pierw­ D c p lllt, herbu Bawicz. Wawrzy­ szy indygenat w Polsce, po nim Wawrzy­ niec, z ziemi Sochaczewskiej, podpisał elek­ niec, brat jego stryjeczny w r. 1662 za po­ cyę Jana III. łożone zasługi wojenne w Czehrynie, której twierdzy był komendatem. D eraS Z , wspomniony z zaszczytem imie­ Deillbroel, herbu Dębno. M.* nia swego już w r. 1520. M.* Dembrowski Sebestyan, wydał w Deręgowski, obacz Dereńgow- Krakowie w r. 1791 ważne dzieło o ręko­ eki. dziełach, stosownych do rolnictwa. M. Deresiewicz, nobilitowany w roku Dcmidecki Feliks, setnik wojska 1768. M.* polskiego, wysłany od Sobieskiego ku Dnie­ strowi, zadał Tatarom pod Uściem ciężkąj Dcrewiński, herbu Korczak, dóm kwitnący w XVII. wieku na Wołyniu. klęskę (1676), następnie pobił Wołochów pod| Suczawą, pojmawszy samego hospodara wj D ergon, herbu Rawicz. niewolę. Józf. I D erm oilt, herbu Korczak 2 tą od­ Demitrowicz, zasłużył się ułoże­ mianą, że pod Wrębami (które u dołu mniej­ niem kompedium czyli wiernego wyciągu dzie­ sze, u góry zaś czem raz większe być po­ jów Kromera. M. ~ n ' • j.n winny), kładą prosto herb Abdank, a na heł­ D eiiem ark Jan, aowódzca pułku ■pie­ mie trzy piór strusich. Mikołaj, z przydom­ szego, w bitwie pod Chocimem pierwszy u= kiem Dyrmunt Siwicki, kanonik Wileński, ar- Zderzył na obóz Turecki. M. — Nobilitowany^ chydyakon Ruski, pierwszy administrował bi­ W r. 1673. M.* skupstwo Smoleńskie ; f 1650. Denhof obacz DonhofT. . DernaSowicz, herbu Lubicz, w księztwie Litewskim. D enis. D erpow icz Albert, zasłużony ry­ Opis herbu townik w r. 1700, M. W polu błękitnem Derpowski, dziedziczył niegdy na znajduje się krzyż Wołyniu. M. złamany nad gwia­ zdą, a na hełmie w ko­ Dcrszniak, herbu Korczak, dóm ronie pięć piór stru­ starodawny na Rusi; w r. 1120 przysłużył sich. się Bolesławowi Krzywoustemu w ciężkim je ­ Tym klejnotem go położeniu. Iwana i Wasyla dział odo- szczycili się Denisze- bra ziemskie,, wspominają księgi z r. 1348. wiczowie w woje­ Wiele innych znakomitych z godności urzę­ wództwie Brzeskim. dowych i wojskowych, położyło nie mało za­ Piotr, z wojewódz­ sług około dobra ojczyzny. twa Kijowskiego pod­ Derżeniewski, odznaczywszy się wa­ pisał elekcyę Jana III. lecznością w wielu bitwach, kor.stylucyą sej­ mu z r. 1659 do prerogatyw szlachestwa Denisko Montwid, starosta Tyko- przypuszczony. M.* ciński, poległ na polu sławy w r. 1596. M. Nr. 25. D e . D t.

D e s i e r. D ie tric h , nobilitowany w r. 1790. M* Opis herbu. D ilg ie r Daniel, Gdańszczanin, mąż uczony słynął z słodyczy wymowy swojej, Tarcza przedzielo­ dla czego też Chryzostomem Gdańskim go na­ na 'V szerż belkiem zywano; f 1679. M. żółtym,w górnym pio­ D iu b ell, nobilitowany w r. 1678. M.* trze pola błękitnego herbu Abdank, w wojewódz­ są dwie gwiazdy zło- D łó to , twie Lubelskiem, te, każda o sześciu granach, niżej pod Dłotoweki, herbu Wąż. Jan z wo­ belkiem w polu czer­ jewództwem Płockiem pisał się na elekcyi wonem kotwica bia­ Władysława IV, Michał z Bełzkiem zaś na ła albo srebrna po­ Jana Kazimierza. przek leżąca, u któ­ Długoborski, herbu Topor na Ma­ rej tuż pod belkiem zowszu. Jędrzej, podpisał elekcyę Włady­ kółko się znajduje, nad hełmem zaś trzy piór sława IV, drugi tego imienia, Jana III. strusich. Dłagojewski, herbu Prus I. Wik­ J a n, podpułkownik w wojsku cudzoziem­ tor, podpisał eJekcyę Jana Kazimierza. skim, rodem Francuz, zasłużywszy sig wa­ Długołęcki Maciej, służąc po us* lecznym dotrzymaniem zamku Międzybozkiego sarsku, przy zdobywaniu Pskowa w r. 1582 przeciw zbuntowanemu chłopstwu w r. 1702, odznaczył się z niepospolitej odwagi. T o- otrzymał indygenat na sejmie w r. 1726. masz i Wojciech, podpisali elekcyę Jana D esienr, nobilitowany w r. 1775. M.* Kazimierza, Destraliam, herbu Broch wicz. IV. Destrunek, nobilitowany r. 1768. M.* Długopolski, herbu Sas, niegdy na Wołyniu. D eszert, kerbu Kłosy. M-* Deszkowski, herbu Chorągiew Dłngosiecki, posesyonat w Oszmiań- albo Radwan. Bogusz, chorąży Bracław- skiem. M. ski, podpisał elekcyę Stefana Batorego. D ła g O S Z , herbu Wieniawa. Jan, Deszkowski, herbu Salamandra. mąż rycerski i umiejętny w sztuce budowni- Jan, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. «zej, w wojnie Pruskiej za Władysława Ja­ D eszpot, patrz Zienowicz. giełły wsławił się z walecznych czynów, gdzie Detyniecki Stanisław; tego za­ między innemi pojmał Markwarda, koman- sługi rycerskie wspomina konstytucya z roku dra Brandeburskiego, zaco otrzymał od kró­ 1638. la starostwo Brzeznickie, a potem Nowomiej- D enbell, herbu Korczak. skie.— Jan, syn jego, pospolicie zwany Lon­ D ew ica, dziedziczył na Litwie i na ginus, sławny dziejopis polski, wstąpiwszy Rusi. M.* do stanu duchownego, w nagrodę położonych D eydolt, herbu Łabędź, M.* zasług i wielkich nauk przechodząc różne Deym a, nobilitowany w r. 1768. M.* stopnie, postąpił aż na kanonię Krakowską, Dewknetowicz, herbu Świnka. nie uchylając się od usług publicznych dla Jędrzej, przyjął pierwszy ten herb na sej­ kraju, z których ważniejsze były poselstwa mie Horodelskim w r. 1413. do Węgier, do Rzymu, do cesarza Niemiec­ Diakowicz, niegdy w księztwie Łi- kiego i do Czech. Pozyskawszy na nowo uf­ tewskiem, o którym wspomina konstytucya z ność królewską, którą z powodu obioru bi­ r. 1601. skupa Krakowskiego był stracił, odbierał DI. Din. 127

odtąd szczególniejszych łask dowody. Jako D lnhom i! (Berawski), herbu Trzy tajny radca króla Kazimierza IV. wpływał do r ad ła na Szlązku. wszelkich intoresów i układów Rzeczypospo­ O le s k i, herbu Grzymała, niegdy litej; odprowadził też królewicza Władysła­ w ziemi Chełmskiej. wa, obranego po śmierci Jerzego Podjebra- D łu sk i, herbu Kotwicz w Krakow- da królem czeskim, zkąd aż po zabezpiecze­ skiem. niu mu berła do kraju powrócił. Zapobiegł­ D łu sk i, herbu Nałęcz w Sando­ szy mądrem postępowaniem różnym przykrym mierskim. zajściom między Polską, Węgrami i Prusami, D łu sk i, herbu Półkozic w Rad om - udał się w podróż do Palestyny, zkąd po­ skiem. wróciwszy, życzył resztę życia w osobności D łu sk i, herbu Trzaska w Radom­ przepęd^jć, dla czego nie przyjął mu ofiaro­ skiem i w Inflantach.. wanych od króla wysokich dostojeństw, jak i Dłuski Jan, sławny prawnik w poło­ arcybiskupstwa Prazkiego. Na usilne nale­ wie XVII. wieku w Krakowie, zajmował się gania króla, podjął się atoli edukacyi sy­ szczególnie interesami uciśnionych, których nów jego, których w zamku Sandeckiem, sprawy bezinteresownie kierował. M. o podał od świetności dworu do dalszego zawodu kształcił. Dłużewski, herbu Pobóg. Krzy­ Za te zasługi zaledwie dał się namó­ sztof i Jędrzej, wojewodzicowie Czerscy, wić na przyjęcie arcybiskupstwa Lwowskie­ podpisali elekcyę Jana Kazimierza. Jan, bi­ go, którego jednak nie objął, albowiem wła­ skup Gracyanopolitański, administrator biskup­ śnie w r. 1480 w 65 roku wieku swego żyć stwa Kamienieckiego, po odebraniu Kamień­ przestał. Mnogie pamiątki, które w rozlicz­ ca od Turków w r. 1699, kościół katedral­ nych funduszach i budowlach po sobie zosta­ ny zprofonowany do stanu pierwotnego przy­ wił, są potąd dowodem jego pobożności i prowadziwszy poświęcił. cnót obywatelskich. Przy akademii Krakow­ Dłnżuiewski, herbu Dołęga, w skiej założył bursę jerozolimską, jako też województwie Płockiem. kolegium dla utrzymania młodzieży uczącej Dłużniewski, herbu P ru s III. Sta­ się prawa; wystawił wspaniały kościół z kla­ nisław, podpisał z Płockiego elekcyę Jana sztorem dla 0 0 . Paulinów na Skałce, jako Kazimierza. też w Lipnicy i Szczepanowie, miejscu uro­ D m iliski, herbu Dołęga. Mikołaj, dzenia ś. Stanisława męczennika, i zapisał chorąży Podlaski, podpisał unję Litwy z ko­ swoję książnicę dla akademii Krakowskiej. roną w r. 1569. Jako niezmordowany badacz historyi, wśród najtrudniejszych swoich czynności publicznych, Dmochowski, herbu Pobóg. Mar­ cin, harcerz Stefana Batorego, wsławił się pisał dzieje krajowe, zalecające się nad wszyst­ z waleczności na wojnach tego króla zwy- kie inne największą dokładnością i bezstron­ cięzko prowadzonych. Kilku tego imienia sta­ nością, sprowadził nadto do Polski dzieła wało na elekcyach Władysława IV. i Jana III. klasyczne pisarzy łacińskich. M. Dmochowski Franciszek, nauczy­ Jan, brat pomienionego dziejopisa, po­ ciel zgromadzenia Pijarskiego w Warszawie, dobnie kanonik Krakowski, niemniej zasłużył po rozwiązaniu rządów polskich wyjechał i się w wielu funkcyach dla ojczyzny podję­ kraju, dokąd- w r. 1800 nazad powróciwszy, tych; starszy zaś od niego, znalazł śmierć z mianowany został sekretarzem towarzystwa ręki zbójeckiej w Pampelunie. nauk. W tym zawodzie pełnił gorliwie obo­ D łu g o sk i, herbu Grzymała. M.* wiązki swoje, a pisząc i tłumacząc wiele 128 D o. D o. dziel (Homera, Horacego, Junga i Miltona), Dobiesławski Zygmunt, podpisał niemało przyczynił się do poprawy stylu; f z Sandomierskiem elekcyęWładysława IV. 1808. M. Dobifszewski, herbu Szeliga. D m osicki, herbu Ostoja. Prze­ Dobieszowski Stanisław, star­ cław, starosta Spizki w XV. stuleciu, zaj­ szy z towarzystwa strzelców Lwowskich w mował się nieznużenie utrzymaniem bezpie­ r. 1647, zajmował się gorliwie pomnożeniem czeństwa kraju, ścigał i wytępił wiele zbój­ funduszu, i ćwiczeniem wojennem tego w o- ców na Podgórzu, i oczyścił z nich zamek bronie miasta tak zasłużonego towarzystwa. M. Bukowiecki. D o b iń sk i, herbu Trąby. Jan i Dmosiński, dziedziczył w Rawskiem Krzysztof z Krakowskiego, podpisali elek­ i na Wołyniu. M.* cyę Jana III. Stanisław, burgrabia Kra­ D m ow ski, w Wielkiej Polsce, gdzie kowski, pisał piękne poezye, i wydał w ro­ się pisał od dóbr swoich Dmoszyna. ku 1725 dziełko o czci Maryi Panny. Dobczyński Stanisław i Jan, D obkow icz , herbu Gieysztor. M* dziedzice niegdy Dobczyc i Lanckorony, pod­ D o b o l, nobilitowany w r. 1768. M.* pisali przywileje nadane miastu Krakowu 1482. D obo łęck i Wojciech, ‘kapłan za­ D obek , herbu Gryf w województwie konu ś. Franciszka^ kapelan Kozaków Lisow- Krakowskiem. — Jan, mąż rycerski za pa­ czyków, i wierny towarzysz we wszystkich nowania Władysława Jagiełły, wsławił sig wojnach, opisał tychże dzieje w wyprawach walecznością w bitwie z Krzyżakami pod Grun­ do Moskwy, Węgier i Niemiec; na ostatek waldem w r. 1410. M. został pełnomocnikiem wschodnim na Wołoszy dla wykupowania więźniów, (ob. Dębołęcki)M. D o b en e k. Doboszy liski Jędrzej i Rafał z Opis herbu. Potockiego, podpisali elekcyę Jana III, Dobraczyński, herbu Korczak, W polu modrem jest ka­ niegdy w województwie Bełzkim, zkąd dwóch pelusz kardynalski czerwony jezdziło zFredrem, podkomorzym Kamieniec­ i kutasami pokręconemi w es- kim w legafcyi do Turcyi. — Do tego domu sy , na hełmie podobny taki należały w XVII. wieku dobra Jasionów, Po- kapelusz z kitą czarną i kuta­ nikwa, Czernica i Boratyn na Wołyniu, dziś sami czerwonemi. \ - '.v. it A.-s. w obwodzie Złoczowskim pełożone. M. Tym herbem pieczętują się Dobeneko- Dobrakowski Wojciech, profe­ wie w Prusiech; z tych Ambroży kwitnął sor filozofii i nauk wyzwolonych w r. 1700, w r. 1410; Job, był biskupem Poznańskim. pisał piękne wiersze. M, D o b ieck i, herbu Grzymała w wo­ Dobratycki, herbu Łodzią. Ma­ jewództwie Sieradzkiem. Piotr, podpisał kon- ciej, kanonik Wileński i Przemyski, zasia­ federacyę szlachty Wielkopolskiej podczas bez­ dał na synodzie Piotrkowskim. Jako przykład królewia w r. 1 382. miłości synowskiej, wystawił swej matce nad- D obiecki, herbu Ogończyk. Adam, grobek w katedrze Przemyskiej r, 1551. miecznik Kijowski, podpisał elekcyę Jana III, Dobrocieski, herbu Brochwicz D obieeki, herbu Osorya w woje­ U. M.* wództwie Sandomierskim, gdzie aż do now­ Dobrocieski, herbu P ru s I. Miko­ szych czasów znakomite urzęda piastował. łaj, kanonik Krakowski, kanclerz biskupa Dobiejowski, herbu W czele, dzie­ kś. Badziwilła3 jako osobliwszy mówca spra­ dziczył niegdy w Wielkiejpolsce. wował poselstwo do Rzymu w r. 1608. M. D o . D o. 129

Dobrodziejski, herbu Grzyma­ Dobroszewski, herbu Półkozic. ła. M.* Ma r c i d, burgrabia Krakowski, przetrwał ca­ Dobrogojski, herbu Grabie, nie- łe życie z niemałą chwałą w usługach oj­ gdy w województwie Bełzkiem i w Wielkiej czyzny; jako mąż szczodrobliwy na klasztory Polsce. i ubogich, pomiędzy innemi 'fundacyami za­ pisał dla nowicyatu Krakowskiego wieś Zie­ D o b r o g o s f , herbu Grabie. Samu- leniec; f 1615. el, podpisał elekcyę Jana III. Dobroszowski Stanisław, cech Dobrogost, herbu Rola. M.* mistrz cerulików Lwowskich w r. 1635, imie­ Dobromirski, herbu Ostoja, dóm niem cechu wystawił w kościele archikate- kwitnący niegdyś na Podolu, dralnym ołtarz ś. Rocha, uposażając go fun­ duszem 500 złp. Józf. Dbromirski Piotr, podpisał elek­ D o b ro t, herbu Doi i w a. M.* cyę Władysława IV. Dobrowolski, nobilitowany z neo­ Dobrosielski, herbu Cholewa, fity w r. 1764; Michał zaś za położone jednej dzielnicy z Dabeckiemi i Wielickiemi. zasługi w roku 1775. M.* D o b rsk i, herbu Jastrzębiec, dóm Dobrosielski, herbu Radwan. niegdy kwitnący w Płockiem i w Prusiech. Piotr, podpisał elekcyę Jana Kazimierza; herbu O goń czy k. Chryzostom, kapłan zakonu ś. Franciszka Dobrischowski, Adam, z województwem Rawskiem podpisał w Wieliczce, jaśniejący świątobliwością ży­ elekcyę Jana Kazimierza. cia i biegłością w naukach, sprawował z nie­ małą sławą urząd magistra domu nowicyu- Dobrylowski Julian, zasłużył się szów, dla których wydał drukiem teologią zbieraniem dokumentów, tyczących się Rusi zakonną; obrany potem prowincyałem, nie­ Czerwonej, z których niektóre sięgają aż po mniej zasłużył się doprowadzeniem reformy; rok 1292. M. f 1676. M. D o b rn ck i, herbu Doliwa. Jan, D o b ro s k i, herbu Jastrzębiec. M* podpisał elekcyę Jana Kazimierza. Dobrylewski, dziedziczył w Gro- Dobrosławski, posesyonat w Ko- dzieńskiem. M.* ściańskiem. M.* Dobrzankowski, herbu Wąż. M. Dobrosiołowski, herbu Poraj, Dobrzański, herbu Sas, w ziemi niegdy na Rusi i w Kujawach. Marcin, rot­ Sanockiej. Początek domu tego jeden z Bry- mistrz królewski, w wojnie r. 1572 wsławił lińskiemi, pisze się atoli z Dobry. się walecznością; w liczbie tylko 700 ludzi Dobrzelewskl, herbu Poraj. Woj­ bronił się w zamku Chocimskim przez kilka ciech, scholastyk Kujawski, kanonik Gnie­ niedziel przeciw wielkiej potędze Turków i źnieński w r. 1663—1688, jaśniał z wiel­ Wołochów, i nie prędzej go poddał, aż dopie­ kich nauk. ro ia ordynansem hetmana ; był i w expedy- Dobrzeniecki, niegdy w ziemi Wiz- cyi Połockiej w r. 1579, gdzie się atoli nań kiej. M.* król Stefan o coś obruszył, i aż do czekana Dobrzycki, herbu Leszczyc. Zbi­ porwał. Następnie od Mieleckiego nad dzia­ gniew Jawor Dobrzycki, zginął przy expu- łami przełożony, zapalił Sokolę ognistemi gacyi Papowa w r. 1457. kulami. Niemniej rycerscy byli bracia jego Dobrzycki Andrzej, obywatel miasta rodzeni: Gabryel i Stanisław, z których Lwowa, w czasie oblężenia w r. 1672, z na- pierwszy zgioął w Wilnie. | rażeniem życia swego poświęcił się na za­ D o. D o. kładnika, dopóki umówiony okup nie został Dolczyński Jakób, radca miasta złożony. M. Lwowa, przenikającą wymową nakłonił Chmiel, nickiego do zaniechania oblężenia miasta te­ Mikołaj, porucznik wojsk polskich, po­ go w r. 1654. M. legł pod Saragosą w Hiszpanii w r. 1808, gdzie przy pamiętnym zdobywaniu tego mia­ D o leck i, herbu Junosza. Hiero­ sta od dwóch kul został przeszyty. M. nim, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. Dobrzyjalowski, herbu Lubicz. D olgert, herbu Łabędź. M.* Michał, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. Dolibowski, herbu Zataj ony mie­ Dobrzykowski, herbu Dołęga. siąc. M.* Stanisław, starosta Pułtuski, mąż uczony Doliniański, herbu Abdank w wo­ i w wielu językach biegły, temu powierzył jewództwie Ruskiem. Zygmunt August ważne interesa, z których się zaszczytnie wywiązał. D o liń sk i Łukasz, malarz wyższego uzdolnienia, rodem ze Lwowa, malował naj­ Dobrzyniecki, herbu Ciołek, pi­ celniejsze ołtarze kościoła metropolitalnego sze się z Dobrzyńca. Kilku z tego domu sta­ (ś. Jerzego) we Lwowie, za które od cesa­ wali na elekcyach Jana Kazimierza i Jana III. rza Józefa II. jako znawcy sztuk pięknych, Dobrzyniecki, herbu Prus III. — kosztownym pierścieniem (został obdarzon. Zbigniew, poborca w ziemi Przemyskiej w Toż ozdobił on i inne świątynie w piękne r. 1613. M. malowidła: ś. Onufrego we Lwowie, w Złot­ Dobrzyński, herbu Jelita. Maciej nikach, Poczajowie i Podkamieniu, sposobiąc i Jan głosowali na elekcyi Władysława IV. przytem młodzież do tego zawodu; umarł w Dobrzyszewski, herbu Łada w roku 1814. M. ziemi Czerskiej. Dodltorowicz Fabian, Jezuita, D o 1 i w a. sławny swego czasu kaznodzieja; f 1666. M. Opis herbu. D o g ie l Mateusz, kapłan zgromadze­ W tarczy pola błę­ nia XX. Pijarów prowincyi Litewskiej i nau­ kitnego znajduje się czyciel młodzieży, później rektor klasztoru pas rycerski biały, Wileńskiego, zasłużył się historyi ojczystej idący ukośnie od le­ wydaniem zbioru dyplomatów, niemniej dzie­ wego boku tarczy w łem o granicach Polski z Litwą. On to założył prawo, w którym są konwikt dla młodzieży szlacheckiej w Wilnie, trzy róże czerwone wyprowadził kościół z fundamentu i założył o trzech liściach je­ bibliotekę i drukarnię; umarł w r. 1760. M. dna podle drugiej, B>ukowski. herbu Leszczyc, nad hełmem, w koro­ Doktorowicz, poległ w bitwie pod nie między dwiema Chocimem r. 1621. M. trąbarmi podobnie ta- Dolezowski Jakób, konsul Lwow­ a jedna nad drugą, ski, w czasie drugiego oblężenia miasta tego bu podają autorowie przez Cmielnickiego w r. 1654, z poświęce­ Paprocki w ten spo- niem niemałem traktował o pokój, który gdy Jadźwingi pod- też za okupem szczęśliwie do skutku przy­ ki na Mazowszu, wy- szedł. M. en z rycerzy polskich Porajczyk D o. m z warowni, a zbliżywszy się z ostrożnością nie ma krzyża całego, ale tylko połowę; dóm do obozu nieprzyjacielskiego, wprowadzony starożytny na Wołyniu, gdzie posiadał znacz­ został do wodza Jadźwingów, któren go za­ ne dobra. Nie mały poczet mężów odznaczył czął namawiać do zdradzenia zamku. Poraj- się w usługach kraju, pomiędzy innymi P ro ­ czyk okazuje na to powolność, i po otrzyma­ kop, sędzia Wołkowyski, którego biegłość niu obietnic wielkiej nagrody, powraca do w prawie i sumienna sprawiedliwość zdobi­ twierdzy, umówiwszy miejsce i czas ataku ły. Jędrzej, sekretarz królewski, podkomo­ do niej. Tam opowiada hetmanowi swemu rzy Wołkowyski, z niemałym zaszczytem na­ całe zajście i umowę z wodzem nieprzyjacie­ rodu swego bawił na dworze Ferdynanda II. la; w skutek czego wojsko położone w za- Mikołaj, chorąży Piński, w rozruchach kra­ sadce, oczekiwało wroga, który żadnej zdra­ jowych zabity od Kozaków. Beata Dolska dy si© nie obawiając, wkrótce nadciągnął, znowu, odznaczyła się rzadkim jej płci du­ lecz przyjęty z wielką natarczywością, po stra­ chem odwagi, idąc bowiem za mąż za knia­ cie dotkliwej pterzcbnął przelękniony. Monar­ zia Sołomireckiego w Dubnie, gdy niespo­ cha polski zawdzięczając to zwycięztwo po- dziewanie horda Tatarów pod to miasto pod­ mienionemu rycerzowi, przy obdarzeniu go stąpiła, i wszystko do broni się rzuciło, toż obszerne mi włościami, przydał mu nadto do i ona odrzuciwszy ślubne szaty, pospieszyła jednej róży, jeszcze dwie drugie. na wieżę, gdzie sama działo nabiła i tak Z przodków dymu tego zasługują na za­ trafnie do namiotu hana wystrzeliła, iż ten szczytne wspomnienie: J a n i Stanisław do gruntu został zrujnowany, czem czerń ta­ Doliwczykowie, którzy w bitwie pod Korono- tarska przelękniona od Dubna uciekła. wem niepospolitem męztwem się wsławili. Kilku innych piastowało w dawnych wiekach D ołęga. godności biskupie, mianowicie Filip, Jan Opis herbu. i Wincenty Poznańskie, W a w r zy n ie c zaś Wrocławskie biskupstwo. W polu błękitnem jest podkowa na dół Doliwą szczyci się wiele rodzin w Pol­ skierowana, z której sce, mianowicie pieczętują się tym herbem: pośrodka wystaje Andruszewicz, Balcerowicz, Błotnicki, Bobro- strzała biała albo wnicki, Boruchowski, Brzeziński, Ciecholew- bełt żelezcem na dół, ski, Cieleski, Dobrot, Dobni Łukomski, ku prawej stronie Miłosławski, Mleczko, Nacfko, Paszek, Ba- przeszywa. decki, Rozrażewski, Bykalski, Bykowski, Rze­ Początek jego podają historycy nasi od tej szowski, Sadkowski, Silnicki, Skępski, Sle- okoliczności: gdy Bolesław Krzywousty wo­ ziński, Sobocki, Sreszkowski, Stępczeński, jował z Prusakami, pewien rycerz polski na­ Strawiński, Stroński, Syruc, Trzecki, Wrzebski, zwiskiem Dołęga, a herbu Pohóg, z boku Zacharzewski, Zielecki, Zieliński, Żydowski. z kuszy wyrychtowanej tak skutecznie ugo­ D o lm a t albo Dolmacki, herbu Roz­ dził wodza nieprzyjacielskiego, że tenże spadł­ miar, w księztwie Litewskiem. szy z konia, życie wyzionął, co też zwycięz­ D o ls k i, kniaź, herbu Kościesza, two zupełne przyspieszyło. Za tę przysługę * tą jednak różnicą, ie na strzale rozdartej przyjął od monarchy swego do ojczystego 132 D o. D o. herbu strzałę w przypadku, odkąd też zaczął gwiazda, a na lewym księżyc nie pełny, bar­ się Dołęgą pisać. kiem do szabel obrócony. To ma sz Dołęga, kasztelan Brzeski-Ku- Aleksander, w roku 1661 pierwszy jawski, kwitnął w r. 1228. Paweł, kustosz między rycerstwo polskie policzony; Stefan, i kanonik Krakowski, prałat życia pobożne­ syn jego, wojski Owrucki r, 1690. dziedzi­ go i miłością ojczyzny zalecony, posłował czył na Polesiu. od Władysława Jagiełły względzie sprawy Domagalewiez Jan, palron sądów Krzyżaków do Rzymu i na koncylium Kon- Lwowskich, mąż pobożny i zachwalony z cnót stanckie, gdzie usilnie pracował nad poskro­ obywatelskich, zajmywał się gorliwie zbudo­ mieniem tego zakonu, w której to materyi zo­ waniem kaplicy przy archikatedrze w r. 1644, stawił na piśmie ważne papiery. W sędziwym którą też hojnie uposażył. M. wieku wstąpił do zakonu Kanoników regular­ nych, którym też? klasztor murowany w Kło­ Domagalski Jan, Jezuita, w dro­ dawie wystawił; f 1435. dze misyjnej na Ukrainie w r. 1642, zamor­ Tym herbem pieczętują się: Babicki, dowany z swemi towarzyszami od zbójców. M. Bartnicki, Borsa, Burnak, Bychawski, Choda­ Douiajowski, herbu 0 gończy k. M* kowski, Cieszkowski, Czyndacki, Dąbrowski, Domanittcki, herbu Lubicz. M* Dłużniewski, Dmiński, Dobrzykowski, Dołę- Domaniewski, herbu Lubicz, w gowski, Dziedzicki, Dziublewski, Galemski, Sieradzkiem województwie. Aleksy, łowczy Górecki, Grabowski, Grabski, Gzowski, Jar- Lwowski w r, 1548: Maciej, zasłużony z mułt, Jasieński, Jastrębski, Jerzmanowski, dzieł rycerskch pod Żółkiewskim; Jan, pod­ Jurgielewski, Kamieński, Kawiecki, Kliczew- pisał elekcyę Władysława IV.; i wielu je­ ski, Kobiernicki, Komorowski, Roszkowski, szcze innych, którzy tak w życiu publicznem, Kowalewski, Kozierowski, Kretkowski, Kru­ jak i kapłańskiem cnotami jaśnieli. siński, Kuberski, Kurklański, Lasocki, Leski, Domailikowski Mikołaj, pobor­ Łukowski, Mazowiecki, Makowiecki, Mdzew- ca Podolski, o czem konstytucya z r. 1567. ski, Mlicki, Monstwild, Mostowski, Mycielski, Domanowski Jan, towarzysz bł. Myśliborski, Narzymski, Niesułowski, Niewia­ Andrzeja Boboli w podróży apostolskiej na domski, .Nietosławski, Osiecki, Ossowski. Rusi, gdzie podobnie śmierć męczeńską ode­ Ostrowicki, Otocki, Piskorski, Badzimowski, brał w r. 1657. M. Roskowski, Rusieński, Rycharski, Sierakow­ ski, Słucki, Służowiecki, Skłotowski, Sobie- D o m ań sk i, herbu Larisa. Jan, pod­ juski, Srzeński, Starozrzębski, Szczepański, pisał elekcyę Władysława IV,, Wacław zaś Szornel, Szyszka, Tochman, Turski, Uliński, Jana Kazimierza. ,-i- Zabieński, Zaleski. Domaradzki, herbu Gryf w ziemi Dolęg-owski, herbu Dołęga. M.* Sanockiej. Początek domu tego dał Cedro, czyli Teodor herbu Gryf, wojewoda Krakow­ D ołsz k i e w i c z. ski, zkąd po dziś dzień jeszcze pisze się Domaradzki Cedro. Jednemu z jego potom­ Opis herbu. ków, gdy się działem do3tały dobra Doma­ Dwie szable na krzyż do gó­ radz, nazwał się od nich Domaradzkim. S ta ­ ry końcami złożone, jedna z nisław, podczaszy Sandomierski, sławny z nich ordynka, druga pałaszo­ odwagi rycerskiej, gromiąc nieprzyjaciela for­ wała z rękojeścią, między nie­ tecę Brodzką napastującego, poległ śmiercią mi znajduje się u góry krzyż, bohaterską. Aleksander, towarzysz chorą­ na prawym boku tarczy zaś gwi ussarskiej, walczył zaszczytnie pod Wied­ D o . D o. 133

niem; pod Strzygoniem gromiąc Turków na dował 0 0 . Bernardynów w Łukowie. Toż i moście przez Dunaj, przyciśniony nawałą u- Jakób podobnie wsławił się czynami rycer- ciekających, spadł do rzeki, gdzie na dziel­ skiemi, co przyznaje konstytucya z roku 1609. nym koniu pływając, w oczach Jana Sobie­ Domaszewski Jerzy, zostawił pa­ skiego jeszcze trzech Turków ściąwszy, szczę­ miątkę po sobie fundacyą klasztorów 00. śliwie wypłynął, za co go król bohater na Karmelitów i Franciszkanów w Lidzie. M. chorążostwo posunął.— Samuel, mąż wale­ Domiechowski, herbu Prawdzie, czny pod znakiem starosty Szczurowieckiego, w Wielkiej Polsce i na Rusi. Walenty i zginął w bitwie z Tatarami, posunąwszy się Sebastyan, głosowali na elekcyi Władysła­ za daleko w ich pogoni. wa IV., Lud w ik zaś Jana Kazimierza. S te­ Domaradzki, herbu Jastrzębiec. fan, dworzanin Zygmunta III, wsławiony z Pierwszym przodkiem domu tego kładą Ł u ­ waleczności w bojach z Węgrami, Tatarami i kasza, syna Jakóba, dziedzica Romaradzina Turkami, na którego pamiątkę postawiony na­ w r. 1515. Jakób, podczaszy Lwowski, spo­ grobek w Kaliszu wr. 1654. Przem ysła w, za­ czywa u 0 0 . Franciszkanów tamże; i wielu służył się z wydania kazań i innych dzieł ducho­ jeszcze innych, zasłużonych tak urzędami pu- wnych. biicznemi jak i wojskowemi. Przeniósłszy się D om ill, herbu Junosza. M* niektórzy na Litwę, przyjęli też herby od­ Dominiko wski wŁęczyckiem, zkąd mienne, t, j: jastrzębia stojącego na dwóch się kilku pisało na elekcyach królów polskich. podkowach, i samej podkowy w tarczy obie­ Dominowski z Panoszewa, podpi­ ma końcami do góry obróconej, w której po­ sał elekcyę Władysława IV. M* środku znajduje się księżyc jak na nowiu, Domosicki, herbu Ostoja. M* podobnie oboma rogami do góry wystający. Domoslawski, herbu Nałęcz. M* Domaradzki, herbu Ostoja;zSan- D om ża Zacharyasz, tego męztwo domirskiego przeniósł się na Ruś, gdzie aż i wierność ku ojczyznie, wspomina konstytu­ cya z r. 1662. dotychczas kwitnie. Domaradzki, herbu Równia, po­ D o n a t Jan, chorąży jazdy Polskiej, dobnie na Rusi, zkąd kilku stawało na elek­ za okazane męztwo w komput szlachty poli­ cyach królów polskich. Maciej popadł w czony r. 1662. niewolę pod Nowogródkiem, Piotr zaś za­ D o n a u. Opis herbu. bity w Moskwie r. 1606. D o m a r a t, herbu Grzymała, M* W polu modrem są dwa jelenie rogi D o m a ra t, herbu Oksza. całe do góry prosto Domaslawski, herbu Nałęcz. S ta ­ ustawione, u dołu je­ nisław, dworzanin Zygmunta Augusta, któ­ dnak na krzyż się remu ów król syna Augusta do chrztu trzy­ zcliodzące; nad heł­ mał. Od tych wzięli swój początek Podolscy. mem między dwoma Domaszewskj, herbu Jastrzębiec, takiemi jeleniemi ro­ w ziemi Łukowskiej. gami panna w koro­ Domaszewskf , herbu Nieczuja, nie, której pół su­ w województwie Lubelskiem z przydomkiem Wi- kni lewego boku jest dlica. Erazm, koniuszy koronny, starosta Łu­ modra, a prawego biała, trzymająca się kowski, stawał za Stefana i Zygmunta III. obiema rękami za te rogi. rycersko na wszystkich wyprawach z chorą­ Piotr, syn Dawida, burgrabia Alberta gwią swoim kosztem wystawioną, nadto fun- książgcia Pruskiego, słynął z czynów rycer­ Nr. 26. 134 D o. D o . skich; syn jego Achacy, pozyskawszy na otrzymał województwo Derpskie, i starostwa dworze cesarza Maksymiliana wysokie wzglę­ Wieluńsk e i Radomskie. Jako mąż wielkiej dy, ozdobion został znacznerni tytułami w zie­ roztropności w radzie i na wojnach, posiadał mi Pruskiej; drugi znowu Henryk, za Zy­ zaufanie Zygmunta III. i Władysława IV., gmunta Augusta podczas wojny lnflantskiej po­ od którego też w legacyi do Wiednia był po­ legł w bitwie pod Parnawą; i jeszcze kilku słany, w celu umowy zaślubienia Cecylii Re­ innych wsławionych nauką i czynami wojen- naty. Tam przypadł cesarzowi Ferdynando­ nemi za granicą. Abraham naostatek, od­ wi III. tak do serca, że mu tytuł hrabiego prawił z Mikołajem Radziwiłłem pamiętną pe- państwa Rzmskiego ofiarował. Jako marsza­ regrynacyę do ziemi św., zkąd powróciwszy, łek dworu królowej Cecylii Renaty, wielce jeździł w legacyi do Niemiec i do Moskwy. był dobroczynnym, a umiejąc jednać umysły, zyskał powszechne poważanie i miłość naro­ D onhoff. du; f 1465. — Aleksander, opat Jędrze­ Opis herbu. jowski, syn aj starszy pomienionego Kaspra, W polu białem dla wielkie pokory nieprzyjął ofiarowane mu (wedle innych w zło­ biskupstwo Kamienieckie, ani Łuckie, konten- tem) znajduje się gło­ lując się zakonnym chlebem, o którym zwykł wa dzika, ryjom w był mawiać: Ego pane pauperum victi­ prawą stronę tarczy to. Dla ubogich hojny, wystawił i uposażył obrócona, z którego szpital w Soborzycach, nadto wspierał klasz­ dwa kły wystają, na tory jałmużnami, a kościół Krusiński opatrzył hełmie nad koroną funduszem 1200 złp.—Stanisław, starosta pół tego dzika w gó­ Wieluński i Radomski, przy ozdobieniu świą­ rę głową i łapami tyni Częstochowskiej w kosztowne aparata, wyniosionego i dwie­ zajmował się najszczególniej ufórtykowaniem ma włóczniami przeszytego. tej twierdzy i zaopatrzeniem jej w dostatecz­ 0 początku domu tego podaje Paprocki:ne działa. Za te i inne zasługi wojenne (wy­ Siwog, rycerz Czeski, będąc na łowach, u- stawienie kosztem swoim jednej chorągwi ciął głowę dzikiemu wieprzowi, którą gdy wojska, i męztwa pod Beresteczkiom) , kon- ednej z córek Kroka, króla Czeskiego ofia­ stytucyą z r. 1661 otrzymali sukcessorowię rował, nietylko tę głowę za znak herbowy, jego dobra Sokolskie w posiadanie dożywo­ ale i rękę królewnej odebrał. Potomstwo je­ tne na lat 40. — Zygmunt, starosta Bydgo­ go rozrodziwszy się licznie, rozeszło isię po ski i Sokolski, wsławił się z odwagi w~bitwie różnych krajach, z którego też jeden przy­ pod Zborowem, gdzie zasypawszy pole tru­ był do Inflant, i tam osiadł. Otto był woje­ pami, dostał się do niewoli Tatarskięj, czyli wodą Derpskim, brat jego Teodor wojewo­ raczej sam za zakładnika sig ofiarował, mó­ dą Inflantskim; obadwa położyli wielkie zasłu­ wiąc: Habetis voluntarium pro liber­ gi około unij Inflant z koroną, jako i utrzy­ tate,-Polona captivum, — Jerzy A l- mania Inflantczyków przy poprzysiężonej wier­ brycht, biskup Kamieniecki, potem Przemy­ ności królom polskim. Herman, syn ostat­ ski, a nakoniec Krakowski, dla przedziwnej niego, poległ w nieszczęśliwej bitwie pod Ce- wymowy Chryzostomem polskim nazwany, ja­ corą. Kasper, starszy syn tego Teodora, śniał jako kapłan z wzorowych kazań, które- wojewody Inilantskiego, podczas najazdu Esto­ mi słuchających do prawdziwej cnoty pobu­ nii przez Szwedów, z pozostawieniem dóbr swo­ dzał; umarł w r. 1702, ogłosiwszy wprzódy ich dziedzicznych w ich ręku, przeniósł się drukiem niektóre swe mowy i kazania. — Ka­ do Polski, gdzie w nagrodę swej wierności rol Kasper, kasztelan Konarski, nabrawszy D o . D o. 135

pierwszych umiejętności wojennych pod Mon- Dóm Doręgowskich kwi tecuculim w wojsku cesarskim, stanął póź­ tnął od dawna na Pomo­ niej jako mąż zahartowany w potrzebie oj­ rzu, pisząc się z Doręgo- czyzny, uczestnicząc w bitwach Sobieskiego wic, z którego wielu pia­ pod Chocimem, Kałuszem, Żurawnem i pod stowało urzęda publiczne, Wiedniem.— Ernest, wojewoda Parnawski, albo trawiło życie po o- równie uczony jak i waleczny, zasłużył pięk- bozach. Temu domowi za­ nemi czynami na wdzięczną pamięć.— W ła ­ wdzięcza też i missya Je­ dysław, wojewoda Pomorski, wsławiwszy zuitów w Chojnicach swo­ się walecznością w wojnach ze Szwedami, je istnienie, które na utrzymanie szkoły i Moskwą i Tatarami, toż i pod Wiedniem da­ profesorów w znaczne fundusze w dobrach wszy mężnego serca dowody, nakoniec pod była zaopatrzona. Strzygoniem w około od Turków opasany, Dorlllnger, nobilitowany w r. 1768. M* gdy niechciał się poddać, lecz do ostatniego Dorfmajcr, nobilitowany podobnie w tchu sig potykał, poległ śmiercią bohatera v. 17G8. M* w roku 1683. — Henryk, starosta Dyne- burski, toż samo poległ na polu sławy pod Dorohostajski, herbu Leliwa, dóm zamkiem Grunwaldzkim, trzymanym w oblę­ starożytny w Polsce, wziął swój początek od żeniu od Szwedów, fetóreme z ludźmi swemi Olechna, syna Montwida, wojewody Wileńskie­ chciał dać odsiecz. — Jan Kazimierz, bi­ go w XV. stuleciu. — Z pomiędzy wielu wy­ skup Cesenacki i kardynał (pochrzestnik Ja­ szczególniło się czynami: Jędrzej, mąż ry­ na Kazimierza króla), mąż szczególnie miło­ cerski, poselstwem do Moskwy w r. 1492 ; sierdziem dla ubogich się zalecający, pisał Mikołaj, wojewoda Połocki sławny wojow­ i tłumaczył dzieła duchowne. Po owej pa­ nik za Stefana Batorego; w roku 1577 w 80 miętnej bitwie pod Wiedniem, posłany od Ja­ tylko ludzi konnych, poraził pod Dorohosta- na III. z zdobytą chorągwią Mahometa do jem tłumy Tatarów, i odebrał im wszystkie Rzymu, aby ją tam w Watykanie powiesić, plony; następnie w wojnie z Moskwą wielce zjednał sobie tak wielkie poważanie papieża się przyłożył do zwycięztw pod Połockiem, Innocentngo, że został policzony między pur­ Łukami i Pskowem, przystawiwszy ku temu puratów Rzymskich; umarł w Rzymie w ro­ pułki swoim kosztem zebrane; f 1597. -Ł-* Krzysztof, syn jego, marszałek Litew­ ku 1697. W. Prócz tych tu wyszczególnionych, jaśnia­ ski, starosta Wołkowyski w bitwie pod Ko- kenhausem chorągiew swoją prowadził z wiel­ ło jeszcze niemało z tego domu tak cnotami kim męztwem, przy zdobywaniu Smoleńska obywatelskiemi, jak i czynami rycerśkiemi. zaś pierwszy wpadł na mury i rynek opano­ D o n o m a j, nobilitowany w r. 1654. M* wał. Wysoce ceniony oraz z wybornego dzie­ D o n o w sk i, herbu Leszczy c. M* ła swego Hippica (księga o koniach), w któ- Dopszewtcz Ambroży, podpisał rem dotrzebne wiadomości i doświadczenia elekcyę Jana Kazimierza, wydał r. 1611. D o ra ń sk i, herbu Jastrzębiec, nie­ Dorohostajski, herbu Kościesza, gdy w województwie Sieradzkiem. z tą jednak odmianą, że miasto żelezca u Doręgowski. strzały, ma tylko linię jak w literze T. Opis herbu. W polu czerwonem są Dorosiewlcz Mikołaj (Władysław), durie trąby myśliwskie w krzyż ułożone, nad kapłan zakonu Karmelitów bosych, urodzony hełmem zaś w koronie jedna taka trąba w w Wilnie i wychowany w wierze kościoła formie leżącej. wschodniego, opuściwszy dóm rodzicielski wsty- 136 D o . D o . pił do zakonu, w którym w krótcy zajaśniał Dowgiato, herbu Dział os z a w po . cnotami kapłańskiemi. Ofiarowawszy sig na wiecie Upitskim. misyg udał sig do Indyi wschodnich, gdzie Dowgialo, herbu Zadora. Haw- przez lat kilkanaście po między narodami po- nut, wojewoda Trocki, trzymający stronę Ja. gańskiemi chrzesciaństwo zaszczepiał. Po giełły przeciw Kiejstutowi, jeździł od tegoż zwiedzeniu ziemi świętej powrócił do Polski, książęeia w poselstwie do Krakowa dla upro. i zakończył życie przykładne w Lublinie ro­ szenia ręki Jadwigi królowej dla swego pa­ ku 1724. M. na; ochrzczony tamże z innemi Litwinami, Doroszklewic*, herbu L is z od­ przyjął następnie ów herb na zjezdzie w Ho­ mianą, że na strzale kładą tylko jeden krzyż, rodle. Gorliwość jego w wierze świadczy ko­ a na hełmie trzy pióra strusie. ściół św. Michała w Wilnie, którego był fun­ DoroszyńskI Wacław, dworzanin datorem. Jan Hawnulewicz, chorąży Litew­ Zygmunta III. w r. 1593 wysłany w posel­ ski, nazwnny od swoich z odznaczenia się stwie do Stambułu względzie zawarcia poko­ wielkiemi czynami Dowgiałów, t. j. siłomo- ju, mimo stawionych przeszkód dopełnił za­ żny, z kąd ta nazwa domu jego urosła. Mar­ szczytnie tego polecnia. M. cin, poległ za panowania króla Aleksandra Dorożyński, posesyonat w powiecie w bitwie pod Starodubem. Jerzy rotmistrz Latyczewskim. M* królewski, zabiły od rozbójników r. 1562. Dorpowski, herbu Leliwf), niegdy w ziemi Pruskiej. Jakób, posesyonat w Cheł­ Dowgird, herbu Bawola głowa na mińskim, zapisał 6000 złp. dla kolegium Byd- Litwie, gdzie z męztwa jest zalecony. gowskiego, D owgird, herbu Łabędź podobnie Dorpowski, herbu Junosza. M* na Litwie. D o rs z t Jan, towarzysz chorągwi cze- powgird, herbu Mogiła, w ksigz- śnika Chełmskiego, za okazane męztwo w bo­ twie Żmudzkiem, tej samej dzielnicy, bo Bie- jach, nobilitowany r. 16(32. lewicze, Stankiewicze, Andruszkiewicze, Bog- Doruchowski, herbu Niesioba, je­ danowicze i Monstwile. dnego domu z Kępińskim w Sieradzkiem. — Dowgird Samuel, wydał genealo­ Jakób Wierzbięta, referendarz koron­ gie W. książąt Litewskich i ich spraw wo­ ny, scholastyk Łęczycki, mąż słynny swe­ jennych, oraz historyg o Zuzannie czystej, w go czasu z biegłości w naukach i życia nie­ roku 1624. M. —*>- ~J. nagannego, w r. 1631 uczynił przy kolegia­ cie Warszawskiej fundacyę na dobrach swo­ Downarowicz, niegdy w wojewódz­ ich Łomnikach. twie Witebskiem. Dowolgo, z Pińskiego, podpisał elek- Dostojewski, herbu Radwan, z tą cyg Jana Kazimierza. M* odmianą, że miasto krzyża nad chorągwią, kładą pierścień, a na hełmie rękę zbrojną z Do wojna, herbu Szeliga. Wysi- mieczem. Piotr, marszałek Piński w r. 1598. gierd, podpisał unjg Litwy z koroną r. 1401. Stanisław, wejewoda Połocki, odprawił po Doszewski z Trockiego, podpisał kilka razy poselstwo do Moskwy, gdzie zaw­ elekcyę Jana Kazimierza. sze odnosił niepomyślności, albowiem książę­ Dougielt, herbu Trąby If. M* tom moskiewskim tytułu carskiego statecz­ Dowgailo, herbu Łabędź. M* nie odmawiał. W r. 1546 oblężony od Moska­ łów w Połocku, poddał sg przez traktaty, herbu Abdank, w woje­ Dowgialo, pomimo których został zabrany w niewolg wództwie Trockiero. wraz z żoną swojąw , D o . D o . 137

D ożobor Eliasz, podpisał z Żmudz- Drewnowski, herbujjunosza. Jan, kiego elekcyę Jana Kaziminrza, Kazimierz miecznik Chełmski; tego syn wstąpiwszy do zaś Jana 111. zakonu Jazuitów, zapisał kolegium Lubelskie­ Drabstll, herbu Do li W a. M* mu w r. 1678. 30 tysięcy złp. Drąbiliski, herbu Suchekomnaty, D robot, herbu Doi iwa. M* niegdy dóm słynący z waleczności w woje­ wództwie Płockiem. D r o b y s z. Opis herbu. Drągowski, herbu Jastrgbiec. W tarczy znajdu­ Marcin, mąż wielkiej znajomości prawa, je się litera h, czyfi wstąpił do zakonu Jezuitów, będąc już me­ znak, którym astro­ cenasem trybunału, w którym następnie prze­ nomowie zwykli pla­ szło lat 30 jako prokurator zakonu zasiadał. M. netę Saturna wyra­ D rąkieński, herbu Przyjaciel w żać; przez wierzch województwie Płockiem. jej przechodzi strza­ Dramińskl, herbu Suche komnaty ła żelezcem w pra­ w Bełzkiem. M* wą stronę, u które­ Drangwitz. go końca znajduje Opis lierbu. się jedna gwiazda, _ W polu czerwo- a druga po lewym boku na dole; nad heł­ M!(nem są dwa strze- mem trzy piór strusich. — Jan, podczaszy ^ ( ^ ^ ^ ^ ^ W ^ ^ J s ^ m i o n a rajtarskie, nad Smoleński, podpisał elekcyę Władysława IV. > $5hełmera w koronie Jeden tego nazwiska, żołnierz wielkiej od­ Y\\ zaś pawi ogon. — wagi, poległ w bitwie pod wielkiemi Łukami. Drangwitzowie wPru- Drochowskf, herbu J a s trę biec, siech, wzięli swój po­ na Mazowszu. czątek od Krzyżaków Drochowski, herbu Korczak. M* i przyjęli nazwę od Droczyłowski Jan, pisarz Nowo­ dóbr swoich Drang- grodzki w r. 1616. wicza, dosługując sig Drodzieński, herbu Ślepowron. M* rwojskowo. Drogojewski, herbu Korczak. M* Draniewski, nobilitowany r. 1659. M* Drogom ! r. horbu Leli w a. Do­ Draslawski, Opis herbu. minik, porucznik chorągwi ussarskiej woje­ W polu czerwo­ wody Połockiego, wspomniony zaszczytnie z nem widzieć trzy no­ zasług położonych w bitwie pod Chocimem. gi zbrojne z ostro­ Dresncr Tomasz, prawnik i wier­ gami razem 9pojone, szopis za Zygmuta III. rodem ze Lwowa, na hełmie trzy piór po zwiedzeniu obcych krajów powołanym zo­ strusich. stał na profesora do akademii Zamojskiej, Początek tego her­ gdzie wykładał nauki prawa, pisząc oraz w bu kładą autorowie: tym przedmiocie szacowne dzieło. M. Gdy w bitwie na Dressel, nobilitowany w r. 1775. M* Psim polu pięciu bra­ D reszko wski Stefan, sędzia grodz­ ci Drogomirów po­ ki Grodzieński w r. 1607. legło, a trzech ochro- 138 D r. D r. nionyeh do Bolesława Krzywoustego przynie- j protestował przeciw konfederacyi de pace siono, toć ów monarcha ich ojcu niatylko religionis. obszerne dobra nadał, ale też i ów herb dla Drollinicz Ludwik, horodniczy Ba - potowstwa jego udzielił. domski, podpisał elekcyę Jana III. Tym herbem pieczętują się: Drogomir, Drohiński, herbu Nałęcz. M* Kikut, Kulikowski, Potrykowski, Bomatowski DrohojowskI, herbu Korczak na i Sadowski. Rusi. Atanazy, władyka Przemyski r. 14,50, | Jan, kasztelan Chełmski, polem biskup Ka­ Drogon, herbu Przerowa, niegdy mieniecki, z którego postąpił na Chełmskie, w województwie Sandomierskiem. naostatek na Kijowskie, umarł w r. 1557, Drogoński, herbu Przerowa. M* Stanisław, brat jego, kasztelan Przemyski; zasługi przez niego położone dla kraju, wspo­ Drogosław. mina zaszczytnie konstytucya z r. 1578. — Jan Tomasz, starosta Przemyski, mąż wiel­ Opis herbu. kiej powagi i biegłości w różnych językach, W polu czerwo- jako niespracowany w usługach kraju, jeździł nśm (według innych za Zygmunta Augusta w poselstwie do Włoch błgkitnem), jest pół po zgonie jego do Francyi, a za Stefana Ba­ pierścienia białego, torego do Turcyi W wyprawie Wołoskiej r. na nim strzała wy­ 1600 dowodził mężnie własnym pułkiem i stająca żelezcem pro­ przyczynił się niemało do zwycięztwa hetma­ sto do góry, a na na Zamojskiego. Jako 70 letni starzec w kłót­ hełmie pięć piór stru­ ni domowej z Stadnickiemi, ugodzony kopią sich. w piersi, żyć przestał w Przemyślu r. 1606, Przodek domu te­ Wielu jeszcze innych piastowało aż do now­ go zawitał do Pol­ szych czasów godności krajowe po najwięk­ ski za panowania Ka- szej części w ziemi Przemyskiej. ; otrzymał zaś ów Drohowski, herbu Jastrębiec. M* znak herbowy z tej okazyi: iż gdy w pew­ Droszewski, herbu Wczele. S ta ­ nej rozprawie od niegrzyjaciela w około zo­ nisław, podpisał elekcyę Władysława IV. stał opasanym, toż on dodawszy swoim od­ Drozdeński, herbu Sokola, na wagi, mieczem drogę sobie utorował, a prze­ Wołyniu. Michał, zginął w bitwie z Tata­ rywając ów cyrkuł nieprzyjaciela, wojsko rami roku 1576. szczęśliwie z grożącego niebezpieczeństwa wy­ Drozdowfcz, herbu Jastrzębiec, prowadził. Tym znakiem pieczętują się: Bar­ na Litwie, spowinowacony niegdy z domem toszewski, Bukowiecki, Czapliński, Dąbrow­ kniaziów Glińskich. ski, Gorzycki, Herstopski, Rdułtowski, Srzem- Drozdowski, herbu Jastrzębiec. ski, Tołwiński, Truszkowski, Więckowski. Aleksander, stolnik Bracławski, burgrabia Krakowski, słynął z dobroczynności; f 1702. Drogoszewski, zapisany w księgach herbu Jezierza, na grodzkich Ostrzeszowskich r. 1662. Drozdowski, Mazowszu, później na Rusi. Marcin, podpisał elek­ Drogowski Drozdowski, berbu Korab. cyę Władysława IV. Drozdowski, herbu Pilawa, w zie­ DroMclński, herbu Nałęcz. Sę­ mi Wiskiej, gdzie długi szereg lat znakomi­ dziwój, kasztelen Lubaczowski w r. 1573, te urzęda piastował. l i r . 139

Di*oz

Dobkowski, albo Dąbkowski, her- Dudziński Hieronim, podatoli Mo- Łu Junosza, w Płockićm województwie. zyrski, podpisał elekcyę Jana Kazimierza, Dllbkowski, herbu Ostoja. Al* Dukadzimowicz; dwóch braci ro­ dem z Macedonii, osiadłszy na Podolu, w za­ Dubiski Jan, zasłużył sig ułożeniem sługach otrzymali od Zygmunta Augusta t,. aktów kościelnych biskupstwa Kijowskiego 1552 pozwolenie założenia miasta Ulanowy w r. 1747. M. (nad Snidową) w powiecie Latyczewskim. M,, D u b o v i c z Ignacy, rajca Wileński, Duklo*, nobilitowany w r. 1775. M.* fundował klas/lor Karmelitów bosych w Wil­ Dukszta, podpisał z Wileńskiego elek­ nie r. 102!. Al. cyę Jana Kazimierza. AL* Dnbrawski, herbti Sas. Tomasz, herbu Paprzyca. IM,* nodsędek Halicki posłował ««zaszczytem na Dlllcmba, sejm w r. 1509. Franciszek, podkomorzy DtllfllS, herbu Pół koni a. AL* Przemjski, przepędziwszy większą część ży­ cia swego w obozach, z niemałą chwałą męz- D a l i c i . iwa i odwagi, marszałkowa! po dwa razy w ijbie poselskiej; gdy go zaś Jan Kazimierz za­ Opis herbu, szczycił pieczęcią mniejszą koronną, odmó­ W tarczy znajduję wił jej przyjęcia; f lG6>:i. — Janusz, wy­ się pół pierścienia, dał w r. 1000 dzieło uczone o rybnikach i obróconego grzbie­ rybach, wielce przydatne v» gospodarstwie. M. tem do góry, na któ­ rym widzieć się da­ D n b r o w i c k i ; dzielnica domu ksią- je litera T, a na het- * żącego na Ilusi, herbu Hipocentaurus, z któ­ mie pięć piór stru­ rego Jerzy, potykając się w r. 1503 z Ta­ sich. Okólski poda­ tarami nad rzeką Prypecią, odniósł ciężką je, że znak pierście­ klęskę. nia nadany temu do- Duckailicz, niegdy w Lubelskiem wo­ mowi za okazany jewództwie. wierność jego, lilą- Duchnowski Piptr, z ziemi Łom­ ra T zaś czyli krzyi żyńskiej, podpisał elekcyę Jana III. taką formą, że był wyznania greckiego. Eli­ Dnci Filip, obywatel miasta Lwowa, asz, używał pierwszy tego herbu. w czasie najazdu Rusi przez Kozaków i Ta­ D olsk i, herbu Gryzima z tą od­ larów w r. 1648, z własnej woli dostawił mianą, że zamiast trzech, jedną tylko liszkę do Zborowa kilkadziesiąt tysięcy łokci sukna, ma w herbię, . yr celu odciągnlenijt' Tatarów $d związku tak zgubnego dla kraju. Al. Dulski, herbu Przegonią. Krzy* sztof, starosta Raigrodzki 4 Augustowski, Duczymiński, herbu Rogala. Jan, podpisał elekcyi Władysława *1V. starosta Janowski, po między innemi posel­ stwami był delegowany do uspokojenia roko­ Dulski, herbu Oslojja. AL* szującego wojska. — Bartłomiej, akade­ Dumicński, nobilitowany wr.1673. W* m ik Krakowski i znakomity mówca, wykła­ Dunajewski, herbu Sas. M.* d a ł tamże nauki krasomowstwa (IP19.) M. DuiłCZCWski, herbu Krzywda. S ta ­ •' D u d y c k i , zginął w bitwie pod Do- nisław, profesor akademii Zamojskiej w wie­ brzynicą. ku XVI., wydał opisy domów szlacheckich. M. U li. 143

Dliniewicz Antoni, nobilitowany w bem wzrok i mowę; zwłoki jogo spoczywa* - r. 1790. M.* ją w Wrocławiu w kościele 00. Premon-- D u n i k o w s k i » herbu Abdank, na stratensów. — Od tego Piotra idiie dlugr Rusi. Jan, podsędek Przemyski, z wojewódz­ poczet mężów, sławionych w Polsce z zna^ twa Ruskiego posłował na sejm w r. 1013, komitych czynów i obopólnej miłości familij- : a z tam ląd na trybunał fiskalny. Jak w ra' nej, albowiem każdy z lego domu co rok był » dzie tak i na wojnach, w których miał poru- obowiązanym, składać do skarbcu rodzinne­ go po jednemu złotemu, aby dotknięty który czone pulkownikowstwo, zasłużył sig z wy­ trwałości i męztwa. z nich od przygody, mógł być poratowany. Zwano ich także Rzeszotkamr, a to od tego, ; D n iliit, herbuŁ a b g d i. Pi o tr Włoszcz żo gdy komu pożyczali pieniędzy, nieracho- był pierwszym przodkiem domu lego w Pol­ wali takowe, lecz mierzyli rzeszotem, i takąż sce. Gdy sława Bolesława Krzywoustego ro- miarą dług odbierali. — Z pomięd/.y wielu «eszła się po świacie, i zewsząd zbiegali się na szczególną patnigć potomności zasłużyli: do Polski najznakomitsi rycerze, toż i ów Mszezuj ze Skrzynna walczył z rzadką od­ Piotr przybył z Danii, a celując nad innych wagą w bitwach pod Grunwaldem i Korono- urodą, dostatkami i przymiotami rycerskiemi, wem, zaco odwdzięczając się Władysław Ja­ tak się przypodobał monarsze polskiemu, iż giełło, poruczył mu wyprawę na własną rg^ go ten nietylko w obszerne dobra opatrzył, kę do Litwy, dla dania pomocy Zygmuntowi i tytułem hrabi na Szremie uprzywilejował, przeciw Swidrygajłowi. Piotr" z Prawko- ale mu i za żonę dał Maryję , siostrę swo­ wic, marszałek nadworny koronny, potem' jej żony Zbisławy, księżniczkę Ruską. Za­ kasztelan Sieradzki, w wojnie z Krzyżakami brawszy następnie Dunin skarby w ojczystej walczył przeważnie; oswobodził bowiem za-* ziemi, sprowadził takowe do Polski, gdzie mek Brodnicki od zakonu tego w oblężeniu' ich użył na bogobojne cele, zbudował bo­ trzymany, w bitwie pod Puckiem w liczbie wiem przeszło 70 kościołów, z których nie­ tylko 1800 ludzi położył trupem 2000 Krzy­ które do dzisiejszych czasów przetrwały. Krzy­ żaków, a 600 zabrał w niewolę; wkrótce wousty ceniąc jego zasługi, uczynił go jeszcze potćsm zbił na głowę Eryka, księcia Stolpeń- starostą Kaliskim, Kruświckim i Wrocław­ skiego, chcącego się połączyć z nieprzyja­ skim na Szlązku. Aż do śmierci tego mo­ cielem, i przymusił twierdzę Gniewską, opie­ narchy nieprzestawał Piotr zasługiwać się dla rającą sig przez dwa lata, do poddania sig* kraju, zaprowadzając pożyteczne urządzenia, W końcu juko poseł królewski do Czech i po między innemi uwiecznił swą pamięć wy­ do Węgier, wywiązał się z niemałą chwałą stawieniom słupów milowych i sprowadzeniem z póruczonych mu interesów, unosząc z so­ mnichów ś. Augu-tyna (kanoników regular­ bą poważanie tych narodów. — Piotr, za­ nych). Po zgonie Bolesława odziedziczył ma­ konu Jezuitów i misionarz na Rusi, w cza­ łą Polskę i- Szlązk syn jego Władysław II; sie rozruchów kozaekioh poniósł w Nowo­ Piotr Dunin pragnąc utrzymać pokój między gródku śmierć okrólną r. 1649, związany Blin a braćmi jego, stał się nakonieo ofiarą bowiem, rozszarpanym został od napędzonych zemsty żony tego książgcia. Żartobliwe prze­ koni na sztuki. Jan, dziedzic Parcowy i rot­ mówienie się na łowach, ściągnęło bowiem mistrz doświadczonego męztwa, zabiły od nań take skutki, że zostrtł od niechętnych mu Szwedów we wsi S((roninie. Kazimierz, napadnięly i uwięziony, potem zaś okaleczo­ żołnierz zawołanej odwagi trzjdzie^łci l^t nie- ny urzoięciem języka i wybraniem oczu. schodząo z pola, walczył w wielu potrzebach. W pięć lat po tern kalectwie r. 1153 umarł Stanisław, w bitwie pod Balowem poległ Piotr, odzyskawszy jakoby cudownym sposo­ śmiercią walecznego ze szesnastoma innemi 144 D u. D w

Duninami. Krzysztof, chorąży Buski, po­ Dworzański, herbu R o licz, pisze tem kasztelan Lubaczewski, służył wojskowo się z Dworżna. lat czterdzieści; postrzelony naostatek wpiera Dworzański, nobilitowany w roku na wylot, nieprzestawat jeszcze ojczyznie 1768. M.* nieść usługi, zasiadał bowiem na trybunałach Jako deputat, gdzie w przestrzeganiu spra­ D worzycki Adam, regimenlarz wiedliwości był niezachwiany. Po między in­ wojsk przydanych od wojewody Mniszcha nymi wystawił w Uhnowie, miasteczku dzie- Dymitrowi w wyprawie jego do Moskwy, w dzicznem piękny kościół. Franciszek, cho­ roku 1604. rąży Buski, rotmistrz królewski, zyskał po­ Dyakowski, herbu Trąby z tą od­ chwały za okazane męztwo w bitwie pod Wie­ mianą, że cztery trąby myśliwskie są w po­ dniem; pod Iłudziakami atoli odniósł postrzał lu czerwonem na krzyż złożone. śuiiei teiny. 0w herb przyniesiony został do Polski herbu Zdań albo Kojleń- Duński, przez Seńka Koslewskicgo z Węgier, gdzie czyk. — Andrzej, za położone zasługi no­ mu go udzielił Władysław Warneńczyk roku bilitowany w r. 1676. M. 1442 razem z prawem dziedzicznym na do­ Duplicki, dóm znany z urzędów na bra Dyakowce i Jusypowce na Podolu, od Mazowszu. których Dyakowskim zwać się począł. Se­ Duracz, herbu Odrowąż niegdy w men, rotmistrzował z chwałą za Władysła­ Sandomierskiem. wa IV. Mikołaj, podstoli Lalyczewski, spra­ Dnrauiusz Feliks, rodem z Szre- wował z zaszczytem w wielu akcyach funk- mu w wielkiej Polsce, jaśniał jako kapłan z cye pułkownika i regimentarza. Stefan i żarliwych kazań, któremi zbłąkanych w wiep­ Bazyli z Bracławskiego, podpisali elekcyę rze do owczarni Pańskiej przywodził. Wzniósł Jana 111. oraz wspaniały kościół w Zdzierzu, ,w któ­ Dymentowski, herbu Drya. M.* rym też zwłoki jego są pochowane: i 1642. M. Dybowski, herbu Brodzie. M.* Duralski, proboszcz kościoła Panny Dybowski, herbu Nałęcz. Trzech Maryi we Lwowie w r. 1765, wielce się przy­ z tego domu stawali na elekcyi Jana III. czynił do ozdoby jego. M. Dybowicckl Stanisław, doktor Duryewski, herbu Lubicz, w Lu­ medycyny rodem z Przemyśla, lekarz nadwor­ belskim. Andrzej, pisał herbarz polski. M. ny Zygmunta III. i radca miasta Lwowa, wiel­ l> u s i t s k i , herbu Tjrąby. M.* ce był sławiony z biegłości w sztuce lekar­ Daszewski, herbu Pobóg. Maciej, skiej i z miłosiernych uczynków dla ubóstwa; zalecony z męztwa w wojnie Inflantskiej. testamentem zapisał leż dla archikatedry Lwow­ skiej znaczny fundusz; umarł roku 1618. M. Duszyński, w bitwie pod Zbarażem w r. 1649, pułkownikował pod wodzą Lanc- Dydyński, herbu Gozdawa. M.* korońskiego z podziwiającą walecznością. M. Dylągowski, herbu Nałęcz. Je­ D w ernicki Jan, z Tarnowy, w roku den z domu lego w ziemi Sanockiej, rot­ 1670 był obrany od sejmu za komisarza dla mistrz królewski, poległ pod Gdańskiem w r. rozpoznania krzywd w mieście Krośnie przez 1578, — Bartłomiej, rodem z Dylągowy w żołnierzy poczynionych. Sanockiem, uczył na akademii Krakowskiej. M, Dwornicke, togo wspomina zaszczyt­ Dylewski Jan, podpisał' z Nowo­ nie konsfytucya z r. 1670. M.* grodzkiego elekcyę Jana Kazimierza. D y. D2. 145

Dymber Jan Karol, podpisał elek­ D y s z l r w i c z , herbu Gozdawa. Mi- cje Jana 111. ko łaj z Wileńskiego, podpisał elekcyę Wła­ D y m i c k f , posesyonat na Wołyniu. M* dysława IV. Dymidccki na Pokuciu, z kąd Ste­ Dyznink Jon Franciszek, posło­ wał z Litwy na sejm r. 1661. fana wspomina konstytucya * r. 1076.— To­ go imienia pułkownik polski, z małą garstką D z b a ń s k i , herbu Nałęcz, M.* swoich zniósł znaczny poczet Turków pod Dzberkowslii, herbu WozeJe w Kamieńcem w r. 1688, przyczetn też do 000 Wielkiej Polsce. wozów spalił; inny znowu w nieszczęśliwej D z i a d n s k i , herbu Jelita. Jan, bi­ bitwie pod Ładyżynem nad Bohem r. 1672, skup Przemyski. Tego głębokie nauki i po­ popadł w niewolę Tatarską. M. bożność, przyznaje sam Orzechowski, kano­ Dymicński, herbu Osmoróg M.* nik Przemyski, za znieważenie stanu duchow­ Dymiński czyli Dmiński, herbu Do­ nego od tegoż surowo ścigany; umarł w Brzo­ łę g a w Sieradzkiem. zowie r. 1559, a pochowany w Przemyślu. Dymiński, herbu Tępa podko­ D ziali i Icwicz Jan, pisarz Połocki. wa. M.* Dymitr, herbu Nieczuja, niegdy D z i a I o s z a. w Sandomierskim. Przodek domu tego, w alecz­ ny żołnierz w wojsku Wołodara księcia Prze­ Opis herbu. myskiego, poległ w boju r. 1125. W tarczy pola czer­ Dymitrs z c h , nobilitowany w roku wonego znajduje się 1073. M* po prawej stronie je­ Dymitrowski, herbu Prus I. Je­ leni róg do góry ster­ den (ego nazwiska, rotmistrz piechoty pol­ czący, po lewej zaś skiej, wsławił się walecznością w bitwie pod skrzydło sępie bar­ Czaśr.ikami w r. 1567; inny znowu dostał się kiem w prawą stro­ nę obrócone, a na w niewolę pod Żółtemi wodami.— Wiktor, hełmie trzy piór stru­ fundował kościół w Czyszkach r. 1420. M. sich. — Początek te­ Dy niski, herbu Tępa podkowa, w go herbu podają: iż Brzeskiem Litewskiem. gdy Bolesław Krzy­ Dyniatyńslii, herbu Murdelio.Jan, wousty zabawiając sig łowami postrzegł, jak pisał wiersze łacińskie około r. 1617. M. rycerz jeden nazwań Działosza na rączym koniu jelenia dojeżdżając, za róg uchwycił, Aleksander, burprabia - Dynowicz a dotrzymując go, w pół przełamał, potem zaś Wilanowski za Jana Sobieskiego, przjłożył sępa wzlatującego buzdyganem zruconym o* się do utwierdzenia zakonu Tiynitaizów we skrzy dl ił, toż nadał mu ów róg jeleni i skrzy­ Lwowie,* ustępując im swą kamienicę do za­ dło sępie jako znamię herbowe. Pieczętują łożenia klasztoru. 31. się nimi: Cyryna, Dowgiało, Eitmin, Gieł­ Dy rda, dziedziczył niegdy na Żmu­ gud, Kokulowicz, Piętkowicz, Ratułt, Rogow­ dzi. M.* ski, Stanczewicz, Szybiński, Wolczkon. D y s o w s k i Jerzy Antoni, podpisał D z ia l o w s li i , herbu Prawdzie, dóm elekcyę Jana 111. starożytny w ziemi Chełmińskiej, zkąd Miko- lift !>*• Dz.

łaj; W imienia króla Kazimierza w r. 1404 r. 1048. Jan Dominik, kasztelan Cbełmiń z Krzyżakami o pokój traktował. ski, w wojnie .Jana Kazimierza ze Szwedami^, I>ziałyński, horbu Opończyk; po­ przebierając sig z chorągwią ussarską do czątek domu teąo z Kościeleckich, wziął ato­ obozu królewskiego, obskoczony od daleko li miano od Dzialyna, dóbr ojczystych w zie­ liczniejszego nieprzyjaciela, wzięty został w mi Dobrzyńskiej. Mikołaj, wojewoda Po­ niewolę; następnie zapisał kolegium Grudząz-1 morski, Brodnicki i Bratyauski starosta; te­ kieiHu 25.000 złp.; f 1679. - * mu, nadał Zygmunt L.z» położono zasługi Tomasz, wojewoda Chełmiński, posło­ pewno summy na starostwie Brodnickim. wał od Augusta II. do Piotra W. względzie ' Czterech braci Dziafyńa-k/ch wprowadzali w zawarcia przymierza przeciw Szwedom; żona . r. 15-33 do Krakowa z nadzwyczajnym prze­ jego Teresa z domu Bielińska, w tejże woj­ pychem Katarzyny Auslryaczkg, oblubienice nie zgromadziwszy 6000 Kurpiów, stawiła r. > Zy gmunta Augusta. Jan, wojewoda Chełmiń­ 1705 na cmentarzu w Meszynie Szwedom tak ski, mąż w wierze kąlotiokioj stateczny, żyjąc dzielny odpór, że nieprzyjaciel wszędzie zwy­ zHozyuszem kardynałom w ścisłej przyjaźni, ciężający, lam dopiero ustąpić musiał. M. wielce wpływał na wzrost wiary prawdziwej Pomigdzj wielu innemi pamięci godnych, w,ziemi Pruskiej. Paweł, wojewoda Pomor­ zalecają sig jeszcze: Michał, biskup Kamie­ ski, z chwalą niemałą posłował na różne niecki, fundator kościoła Jezuitów w Brauns- sejmy, i pokój z Szwedami w r. 1G35 utwier­ bergu, i Kasper, biskup Chełmiński, który dził. Dla biegłości w językach różnych, wy­ w wojnie Szwedzkiej w obronie ojczyzny na" syłał go też Zygmunt I!l. w poselstwach do czele własnej chorągwi walecznie przewodziłj > Anglii i Holandyi, Szczególna pobożność od­ obrawszy atoli stan duchowny, wszystek wy ? znaczała go w cafer.i życiu jego; po m;gdzy lał sig na pomnożenie czci Boskiej. Szcze­ in^.ymi czynami fundował klasztor Reforma­ gólnie okazał sig wielce szczodry dla ubo­ tów w Łąkach; umarł 1645.— Adam, sta­ gich, karmiąc i odziewając takowych nieraz rosta Bratyauski, syn jego, poległ w bitwie po sto razem; f 1646. — Dotąd kwitnie podCudnowem, w której z własną chorągwią dóm Dzialyńskich w wielkiej Polsce, posia* ussarską potykał sig z nadzwyczajnem mgz- da jący tam znaczno dobra, a odznaczający się twem. Za te zasługi przyznała też kons y- opiekowaniem literatury narodowej.. tucya pozostałej małżonce jego starostwo Bra- ’ ' ’ ' I : \'f tyańskie aż do zgonu, po jej śmierci zaś po­ Działy ński Kasper, mąż zalecoc|' tomstwu na lat dwanaście. S ta n i sław, wo­ z nauk i obyczajów, był w r. 1621 rekto­ jewoda Chełmiński, jako komisarz królewski rem młodzieży polskiej w akademii Padew? przyprowadził Prusy książęce, któro Jan Zy­ skiej we Włoszech. M. gmunt elektor Brandeburski chciwie zauzur- Pflwał, nazad pod władanie korony polskiej, E D z ia u o tt Piotr, szlachcic Włoski,, pokasowawszy lam samowładnie narzucone położywszy w Polsco w wojsku koronnem ustanowienia, sprzeciwiające się formie rzą­ znakomite zasługi, otrzymał uchwałą sejmu du.; i ustawom kościoła katolickiego; f 1014. r. 1002 indygenat szlachectwa polskiego. Jan, wojewoda Chełmiński, wielkie położył D z ia iity n iiń s k jt, nobilitowany w ro­ zasługi około dobra kraju, w wojnach bo­ ku 1673. Al* wiem nie żałował ani krwi oni firtuny, na Irybunałacllzaś wielce sig odznaczył zdrowym Da iarkow ski J. wydał w Warsza­ rozsądkiem i umiarkowaniem. Gorliwy w wio wie w r. 1803 dzieło szacowne: „Wybór ro­ rze katolickiej, fundował kolegium; w Gm- ślin krajowych dla okazania skutków lekar­ diiążu, w którym też pochowanym został w skich.1* Al. • : J Da. D z . i**

zapisany w aktach grodz­ wał kościół w Sokołowie roku 1520. Akta kich Ostrzeszew skich w r. 1022. Al.* grodzkie wjmiemają | otem Franciszka, starostę Żydaczewskiego w r. 1593, i Grze- Dzśafkowski Bogusław, ziemia­ gorza, kasztelana Lubaczewskiego, sławne­ nin Smoleński; tego męztwo i wierność ku go zwycięztwy w wojnach z Talarami, Koza­ ojezjznie wspomina zaszczytnie konstytucja kami i W olos?ą. Jerzy, starosta Żjdaozew- i r. 1662. Bazyli, pisarz grodzki Grabo- sl:i, syn F r a n c i s z k a, wojewody Podolskie­ wiecki, podpisał elekcję Jana III. go, posłował od Augusta II. do Rzymu dla D z i k o m Jan? inżynier i komendant oddania posłuszeństwa stolicy apostolskiej t«rtyleryi polskiej, zasłużył sie założeniem lud- imieniem tego króla. W czasie wojny Szwedz­ v wisami i fabryki ręcznej broni, za co w kom-. kiej wspierał od uczynnie uciśnionych przez , pul szlachty policzony został w r. 1656. M. przechodzące wojska poddanych, a mieszcza­ nom miasta Żółkwi opuścił nawet podatki Dzid, herbu Gie j sz, podpisał zŻmudz- taryfy ziemskiej. M. — Po między innemi, ,kiego elekcyę Jana Kazimierza. piastujących dostojeństwa i urzęda w woje­ wództwie Buskiem, jf\st godny pamięci Tade. D z i d u s k i albo Dziaduski, herbu usz, cześnik koronny, mąż wprawie wielce lolita. biegły,: a sprawujący po kilkakrotnie urząd D z i ę b a k o w s k f , herbu Jastrzę-j poselski. M. — Mikołaj, nicroogąc orężem biec, na Mazowszu. służyć dla słabowilości zdrowia, chętnie po­ święcił się dla kraju swojemi zdolnościami w Dzlecliciewski W łady sław, z Po- j naukowemi; w tym celu połączył się z Fff- lockiego podpisał elekcyę Jana III. lińskim, Tymienieckim, Wyszkowskim i inne­ D z i e c h t a r s k i , herbu Dry a niegdy mi mężami znanemi zaszczytnie w narodzi® ił Krakowskiem. * naszym. Ówczesne pisma peryodyczne tniości- D z i s c i ą t k o w s k i , herbu Jelita, w ły jego użyteczne prace. Wśród tych poświę­ Sieradzkiem. ceń i najświetniejszych nadziei, zbyt wcześn® życie zakończył w Sokołowie pod Lwowcni r D z i ę c l c l s k i , herbu Dzięcioł na r. 1795. M. pniu stojący, którym niejaki Maksymilian Per- Dzieclartowski Maciej, łowczy aa uczczony został od mistrza Krzyżaków za ziemi Halickiej, wsławił się w obronie kraju dkazane męztwo w boju. Dostawszy lenże nad­ przeciw Wołochom i Tatarom, za co w na-* to i dobra Dzięcieliszcze na Pomorzu, przy­ grodę otrzymał od Zygmunta Augusta przy-* jął od tych i powyższe miano. Kilkuch z domu wilej, wydany w Krakowie w r. 155-3 n

Dzlęscłowski,herbu Jastrzębiec. Z tego domu stawało kilkuch z różnych woje­ Jan, wydał drukiem konstytucye koronne z wództw na elekcyach królów polskich. r. 1632 —1643- Dzierżanowski Andrzej, rymopi» zasłużony w języku łacińskim przy końcu XVI» Dzickanów, nobilitowany wr.I775.M* wieku. M. — Bonawentura, kapłan za­ Dziekoński, herbu Korab, * od­ konu ś. Franciszka, będący w sprawach za­ mianą. Dziekoński B. wydal w Krakowie r. konnych w Rzymie, od Urbana VIII. papieża 1769 dzieło o rolnictwie. M. postanowionym został prowificyałem Reforma­ tów w małej Polsce, który to urząd sprawo­ D z if l, herbu Giejsz. M.* wał z wielkim pożytkiem braci podległych, Dzioleczyński, herbu Wczele, w słowami i przykładam utwierdzając onych w Wielkiej Polsce. ścisłej obserwancyi. Po złożeniu przełożeństwa Dziclnicki Hrehory, wspomniony zamieszkał w klasztorze Rakowskim w San* domierskiem, gdzie obchodząc wsie i miastecz­ konstylucyą r. 1578. ka, gorącemi kazaniami lud upominał, aby % Dziembowski, herbu Pomian, w się strzegł ariańskiej sekty, która się wtedy województwie Kaliskióm. Od działu dobrami szerzyć zaczęła w Polsce. Pełen zashg dla idą z tego domu Sicińscy, Kięsowscy, i Brzu- wiary, umarł w klasztorze Stopnickim roku chowscy. 1619. M. Dzierzański, herbu Sulima. Dzieńkowslli Roman, podpisał z Wileńskiego elekcyę Jana Kazimierza. Dzicrzawski, dziedziczył niegdy w Poznańskie»). M.* Dzierski wspomniony w księgach Ostrieszewskich r. 1622. Dzicrzbicki, herbu Topor.—Kar "■ " ' * , uf zim i er z, mąż rycerski na początku XVI, Dzicrsznicki, herbu Gozdawa. stulecia, przybywszy z Pomeranii w Łęczyc* Wojciecha nadgrobek w Przemyślu, świad­ kie, odkupił tamże włość Dzierzbie®, od któ­ czył niegdyś o jego zasługach wojennych za rej to miano przyjął. Od niego idzie szereg Batorego i Zygmunta III. mężów zasłużonych w kraju aż do ostatnich czasów. M. J Dzierżanowski, herbu Gozdawa, t tą różnicą, ie na tarczy niejedna, ale dwie Dzierzblński Kazi mierz, podsę- iilie podle siebie się znajdują. Stanisław, dek Wschowski, obrany od sejmu r. 16S«i mąż rycerski w zapasach z Tatarami po za komisarza do Kuriandyi w sprawie biskup­ dwa kroć zabierany w niewolę, zawsze oca­ stwa Piltyńsk ego. lał z przytomności umysłu i odwagi. Mate­ Dzierzck, herbu Nieczuja, dóm usz, syn jego, zginął w wojnie Krzyżackiej kwitnący w Polsce już za czasów Kazimie­ na Litwie. Marcin,'brat tegoż w wojsku rza W. Krzysztof, z polecenia Zygmunta cesarza niemieckiego czas niemały przeciw Augusta uczył się języka Tureckiego w Kon­ Turkom wojował, poczem na Szlązku osiadł. stantynopolu, zkąd powróciwszy do ojczyzny, Stanisław, mąż wielkiej siły bawiąc wc jezdził w posejstwie do Moskwy, gd/.io na Włoszech, tamże od krajowców zabity. Mi­ hardo słowa i hardo odpowiadał. Następni» kołaj i Stanisł a w, bracia i sławni rotmi­ w wojnie Stefana Batorego w bitwie p« >d strze w wojnie Moskiewskiej. I Pskowem i Połockiem wielkiego męztwa dał I dowody. Odprawiwszy ostatecznie pielgrzym­ Dzierżanowski, herbu Grzymał a. kę do Jerozolimy, po powrocie z iamtąd przo- D z. D z. 149 niósł sig do wieczności. Stanisław, wsła­ Józef, marszałek koronny i deputat Stanów wił sig walecznością w bitwach pod Choci- Galicyjskich, jaśniał tak z wysokich nauk, jak mem i pod Kamieńcem; Rereigian zaś pod i gorliwości obowiązków dobrego obywatela. hetmanem Żółkiewskim. — Krzysztof, za Wolą ostatnią przekazał bibliotece Ossoliń- Zygmunta III. we wszystkich wyprawach wo­ s kich we Lwowie, znaczny dar w książkach jennych mężnie stając, pozyskał zalety wa­ i rzadkich rękopismach; f 1830. M. lecznego rycerza. On i brat jego Praudota, Dzierży kraj, herbu Nałęcz. M.* biegli w językach wschodnich, nie mało sig Dzierzwa, najdawniejszy kronikarz przysługiwali ojczyznie tą umiejętnością w woj­ polski na początku XIV wieku, współczesny nach z Turkami. M. Kadłubka, wypracował historyą narodu pol­ Dzierzek, herbu Dąb. M.* skiego aż do roku 1288. M. DzierzgOWSki, herbu Ja strzębiec; Dziewaltowski, herbu Jelita. pochodzi pierwotnie od Jeżowskich, lecz tak Dzacwttlto w s k i , herbu T rąby, dóm przezwany od dóbr Dzierzgów działem na­ pochodzący od książąt Litewskich. Kazi­ bytych. Jan, kasztelan Ciechanowski, w r. mierz, chorąży Oszmiański, zamordowany 1536 miał sobie poruczorie zebranie dawnych w wojnie Moskiewskiej w r. 1661 od nasła­ zwyczajów i spisanie praw Mazowieckich; nych nań zbójców. za położone zasługi postąpił na kasztelanię Dziewanowski, herbu Jastrę- Czerską, a naostatek na województwo Mazo­ biec. Jędrzej, z ziemi Dobrzyńskiej pod­ wieckie. Mikołaj, brat jego, arcybiskup pisał elekcyę Augustn II. — Jeden tego na­ Gnieźnieński; on to Zygmuntowi Augustowif zwiska, waleczny ułan z pałku Krasińskiego, który bez konsensu senatu Barbarg Radzi­ zginął w r. 1809 przy pamiętnym zdobywa­ wiłłównę za małżonkg pojął, z innemi sena­ niu wąwozów Sommo-Sierra w Hiszpanii. M. torami najwięcej sig temu sprzeciwiał, lecz poznawszy stałość króla, naostatek ją koro­ Dziewczopolski, horbuTopor. M* Wojciech, stawał na elekcyi Jana Kazi- nował. Wkrótce po jej zgonie, i drugiej żo­ mierzą. Jan, mąż bawiący sig długie laty nie tego króla, Katarzynie Austyackiej wło­ żołnierką, już to na Węgrzech, już na Li­ żył koronę polską na głowę. — Pamiętny twie pod Krzysztofem Radziwiłłem, dawszy jest oraz ze zwołania zboru w Łęczycy roku dowody męztwa i odwagi, poległ w bitwie 1547, na którym ustanowił, aby jak najpil­ pod Mitlobią r. 1662. niej przestrzegać jedności w wierze katolic­ kiej, i unikać dysput względem religii; drugi Dziewoczka, herbu Syrokomla. zaś w Piotrkowie, na którym potępił małżeń­ Oni sy for, metropolita Kijowski w r. 1$68. stwo duchownych, którym dał zły przykład Dziewolski, W Lubelskiem. Stanisław Orzechowski, kanonik Przemyski. M. Dzieżyc, herbu Lubicz. Jan, cze­ Dzierzgowski M ichał, dziedzic Szum­ śnik Lidzki i Marcin, podpisali elekcyę Ja­ ska w Wileńskiem, fundował klasztor Domi­ na III. nikanów tamże w r. 1697. M. Dzik, herbu Doliwa. Przybysław, Dzierzkowic®, herbu Wieniawa. kasztelan Żarnowski r. 1436., podpisał po­ Mikołaj, biskup Wileński, wielbiony swego kój Brzeski. — Jeden tego nazwiska, rot­ czasu z wysokich nauk i cnót obywatelskich; mistrz wojska kwarciannego, stawał mężnie umarł r. 1468. w bitwie pod Zbarażem w r. 1649. M. Dzlerzkowski, herbu Ja strzębiec. Dzikowski, niegdy posesyonat na Marcyan, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. Rusi. M.* Nr. 28. 150 D z.

Dziński Jędrzej, pisarz grodzki Boner, kasztelan Biecki powierzył mu nie- Kruświcki, podpisał elekcyi Jana Kazimierza. tylko staranie zdrowia swego, lecz i kształ­ DzioUowski Andrzej, senior bra­ cenie synów swoich, z któremi odbył uczoną ctwa stauropigialnego we Lwowie w r. 1741, podróż po Niemczech i Włoszech. W aka­ wielce sig przykładał około podniesienia do­ demii Padewskiej zyskawszy stopień doktora chodów tego zakładu; Józef, opat XX. Ba­ sztuki lekarskiej, zaszczyconym został nastę­ zylianów w Żółkwi, poważany w obywatel­ pnie od cesarza Karola V. szlachectwem; po stwie z wysokich nauk i cnót kapłańskieh; powrocie swoim do Polski, objął urząd pier­ f 1794. M. wszego lekarza w Krakowie, w którym to za­ Dzśubicwski, herbu Dołęga; dóm wodzie niemniej jak nauką, tak i cnotami pełen ludzi rycerskich, z którego Jan, po­ obywatelskiemi jaśniał; f 1540. M. padł w niewolg w wojnie z Wołoszą. Kgierrsorf Wacław, nobilitowany Oziuglowski,herbu J eli ta w Kujawach. w r. 1700. M* D z i n i i. Opis herbu. Eilcmbcrg. Trzy węże jeden Opis herbu pod drugim w tarczy Tarcza na dwie kręcące sig, a gło­ części przedzielona, wami w prawą stro­ w której wyższej le‘.v nę obrócone. Stanisław, dla w koronie do łopa­ zasług wojennych o- tek tylko wystaje, trzymał indygenat na obrócony głową w prawą stronę, w dol­ , K sejmie r. 1670. . nej części zaś trzy Dzinsza, 'herbu Ki er d eja, niegdy gwiazdy, nad heł­ posesyonat na Wołyniu. mem lew skrzydlaty w koronie, podobnie do Dziwogz, herbu Świnka w Sieradzkiem. połowy ciała w prawą stronę obrócony. Dziwnlskt, dziedziczący niegdy w Przodek domu tego przybył do Prus z Bełzkiem. M, ksigztwa Brunswickiego, gdzie osiadłszy ?a D z w onkowski, herbu Przegonią. wojen krzyżackich, rycersko służył. Stanisł a w, podpisał elekcyę Jana 111. Eiilof, nobilitowany w r. 1659. M.* • Dzwonowski, herbuPrawdzic.— Jan, pisał wiersze krotochwilne w r. 1625,. Ekiert, nobilitowany w r. 1790. M.* któremi wyszydzał wady życia ówczesnego. M. Ekuyer, (Eeuyer) Mikołaj, nobili­ Dzyryt; herbu Jelita. M.* ' towany w r, 1790. M.* • E h e r d ; nobilitowany w r. 1685. M.* Elcrt, herbu Pobóg. Andrzej i B b e r t z , Jawność szlachectwa domu Balper, nobilitowani w r. 1673. —- Walo- t.ego potwierdziła konstytucya r. 1708..H * ryan, podpisał elekcyę Stani«łavva Augusta. - l t t , nobilitowany w r. 1790. M,* EIgot, herbu Wieniawa. Jan, ta- EforyaAnzol m, rodem zo Szlązka, honik Krakowski sławiony swoich czasów z pobierając nauki w akademii Krakowskiej, wysokich nauk, opiekował sig ubogą mło­ takie okazał zdolności, iż w 22 roku wieku dzieżą; f 1452. M, r'- swego objął już katedrę dyalcklyki, logiki i Eliaszowicz, herbu Geisz. Mel­ historyi Pliniusza. Te przymioty zjednały mu chior, biskup Żmudzki, z dwoma innemi te­ poważanie pierwszych uczonych, a Stanisław go imienia podpisał elekcyę Władysława IV. Per- El* E m . 151

Jen przykładu świątobliwego, życia, umarł w cyi poselskich, w których okazał rzadką roz­ r, 1633 biskupem Wileńskim. tropności i umiarkowanie; 1G;i0. — Tomasz, E llc t Jędrzej, kapitan gwardyi kró­ zakonu Jezuitów, wydał drukiem dzieło prze­ lewskiej, dla zasług wojennych na sejmie koro­ ciw innowiercom we Lwowie r. 1631. — nacyjnym Jana III, otrzymał indygenat w Polsce. Trzech z tego domu podpisali z Chełmiń­ E 1 s si i c. skiego elekcyę Stanisława Augusta. M. Opis herbu. E m b c i* li. W tarczy pola cie­ listego znajduje sig belka czerwona po­ Opis IdŁu! łożona ukośnie, a na W tarczy w polu niej trzy kule białe; błgkilnem jest liszka na beł.-uie w koronie niby bieżąca w pra­ zaś dwa skrzydła wą stronę z ogonem czarne rozpięte, na •zadartym da góry, których podobnie ta­ a przepasana w po­ kie belki na ukos, mające po trzy kul białych. nowie chustą białą, Dóm Elsniców, czvli Olschniczów kwi. J i • • ; nad hełmem w ko- tnął w ziemi Pruskiej, zkąd J a n Wolfgang ronio dwa jabłka, w podpisał dekreta królewskie r. 1609. pośrodku których pióro kogucie. Gniazdo do­ .E lsner Józef, muzyk znakomity, mu tego naznaczają Szlązk. ; _ zmarły w Warszawie r. 1853 w 85(ym r. wieku swego, pomiędzy wielu poświęceń napisał E n s e 1 k e. Opis herbu. dzieło religijne, krórego czyste melodjo przy­ Tarcza tego her­ jęto od ludu, brzmią po dziś dzień po wszyst­ bu na dwie części kich kościołach w Polsce. M. przedzielona, z któ­ Eizanowski. rych na wyższej stoi jastrząb czarny w prawą stronę obró­ Opis herbu. cony, trzymający pier­ ścień złoty, w spo­ W tarczy znajduje dniej zaś części są się postać osoby ludz­ trzy pierścienie złote z sobą splecione; na kiej, jednak z nosem hełmie także jastrząb z pierścieniem złotym, orlim albo sępim li stojący między dwiema rogowemi trąbami tylko do połowy cia­ żółto i czarno szachowanemi. ła, głowę z zaczesa- Werner, podpisał z Inflantskiego elek­ nemi w tył włosami cyę Władysława IV. Fryderyk, wydał opis \v prawą stronę o- Semigalii r. 1603. bróconą, a na heł­ E p e ry A S Z Janusz, za położone za­ mie w koronie dwie trąby myśliwskie. Inni sługi wojenne nobilitowany wr. 1601. Jego aulorowie podkładają temu domowi herb gynowie Jerzy dworzanin królewski, i Krzy­ Ostoja, a, inni jeszcze Sępi ą głowę. sztof podstoli i poseł Kowieński, głosowali Łukasz, najprzód chorąży, a potom kasz­ na elekcyach, pierwszy Władysława IV, drugi telan Chełmski, odznaczył się z wielu funk­ Jana Kazimierza. 152 E w .

E p i n g e r. E s t k e ii. Opis herbu. Opis horbu. W tazczy modrego W tarczy sterczą pola jest u wierzchu dwie halabardy że­ gwiazda złota, pod lazem prosto do gó- nią trzy przedziałek „ ry, w pośród któ- czyli strefów, pierw­ ' V ' rych tuż u ostrza o- sza czerwona, druga krągła tarcza z krzy­ biała, a trzecia zno­ żem kawalerskim; na wu czerwona; na hełmie zaś podobnie hełmie między dwie­ takie halabardy z tar­ ma trąbami szacho­ czą w pośrodku. wanemu podobnie t-*iP 1 gwiazda złota. Jest to dóm starożytny w Prusiech, z Jan, posłował z ziemi Pruskiej na sejm którego Ludwik r. 146G podpisał umowę r. 1646. Henryk, podpisał elekcyę Włady­ pokoju. Jędrzej Epinger z Boresżowa, pod­ sława IV. komorzy Malborski r. 1482, polem kasztelan E valli, nobilitowany w r. 1775. M.* Gdański; Jerzy, słynął z wielkiej ludzkości E w il, herbu Ciołek. Jan z Litwy, i cnot chrześciańskich; Wilhelm, starosta przyjął pierwszy ów herb na zjeździe Horo« Kwidzyński i Prabacki r. 1644, mąż wojenny delskim. strawił długi szereg lat w wojsku cudzoziemskim E yberlp, nobilitowany w r. 17 75, M.* Epselewicz,nobilitowany w r. 17 68. M* E y c h n c r, nobilitowany wr, 1790. M.* Erdman, herbu Eydziatowicz, herbu Ł u k i) a pię­ Szczaplina, które­ ty. Jan z Witebskiego pisał się na elekcyi go jest laki skład : Jana Kazimierza. w polu błękitnem E y g ir d , herbu Abdank z tą odmia­ znajduje się podko­ ną, że przez Abdank przechodzi miecz stłu­ wa biała ocelami do czony, a w hełmie trzy pióra strusie. Dóm góry zwrócona, w sławiony z ludzi rycerskich na Litwie, z któ­ środku jej dwie szpa­ rego Balcer, Aleksander, Marcyan, dy w krzyż ułożone, Jerzy i Zygmunt w zapasach wojennych — — między którychniemałe rę­ położyli zasługi. kojeściami u góry jest znowu pół rozłamanej E y g ler, nobilitowany w r. 1768. M.* podkowy bokiem wypukłym w dół zwróconój, B y gner, nobilitowany w r. 1790. M.* na hełnre zaś jeno sama korona. Herb ów Eynarowlez, herbu Biały ni a z tą przyniesiony z Saksonii do Litwy, którego odmianąt że nad podkową przeszytą strzałą członkowie zaszczyceni różnemi urzędami, niema krzyża, a zamiast bełtu jest strzała pisali się z Domaszowa. M.* rozdarta, na hełmie zaś pięć piór strusich. E r m e le r , nobilitowany w r. 1076. M* Hieronim, zasługiwał się ojczyznie w wie­ E r n d t e l, lekarz za Augusta II., wydał lu wyprawach; tak r. 1605 w Inflantach, r, drukiem szacowny spis roślin krajowych. M. 1607 pod Guzowem, a następnie pod Stru­ E s to r g e , w Inflantach, gdzie jeden siem na Ukrainie przeciw Tatarom, gdzie też tego imienia był kasztelanem w r. 174 3. ciężko postrzelonym został. E s t k a , herbu Drya. M.* E y s ilio r il, herbu Bończa.M .* E y. 153

E y r a g o ls k i , dziedziczył niegdy na Piotr, Jezuita, rodem z wielkiej Polski, wiel­ Litwie. M.* biony z swej wymowy, wydał kilka dzieł Eysym ont, herbu Korab na Litwie, uczonych f 1622. M. dóm znakomity w ludzi rycerskich. Po mię­ Fagel Michał, z Oświęcimskiego pod­ dzy wielu przodkującemi z chwałą wojenną, pisał elekcyę Jana III. zasługuje na szczególną pamięć: Maciej, towarzysz złotej chorągwi pancernej ks. Ja­ Fa gerasz Jędrzej, za okazane męz- nusza Radziwiłła; w wojnie Kozackiej do­ two na wojnach, policzony między synów stał sie do niewoli Tatarów, zkąd od Jere­ koronnych w r. 1662. miego Wiśniowieckiego wykupiony, wetował Fakiliet, nobilitowany w r. 1678. M.* czas stracony porucznikostwem w wojnie Mo­ skiewskiej, w której powtórnie popadł w nie­ Falbowski Stanisław, w nagrodg wolę i w tej życie zakończył. Stanisław, wojennych trudów, otrzymał prerogatywy szla­ major pod sławnym Czarnieckim, poległ przy chectwa r. 1662. Wojciech, podpisał elek­ idobywaniu Głuchowa. — Sześciu tego imie­ cyę Jana III. nia z Grodzieńskiego, stawało na elekcyę Falczewski, herbu Trąby I._ Je­ Stanisława Augusta. M. rzy, biskup Łucki, pomiędzy innemi zbudo­ Marcin, kapłan zgromadzenia szkół wał kośció katedralny w Łucku, lokując pobożnych, jeden z przedniejszych rymotwor- oraz przy nim i XX. Missyonarzów, jako też ców za panowania Stanisława Augusta. Po podźwignął swoim kosztem zamek upadający odbyciu podróży do Rzymu i Paryża, objął w Torczynie; f 1544. M. — Stanisław, nauczycielstwo w szkołach pijarskich w Rze­ starosta zamku Krzemienieckiego w r. 1540, szowie, potem w konwikcie szlacheckim w położył zasługi około wzmocnienia zamku Warszawie, gdzie też został obranym pro- Jasielskiego. M. wincyałem tego uczonego zgromadzenia. Zy­ Falęckf, herbu Belina. cie zwątlone pracą zakończył świątobliwie w Łukowie r. 1813. M. Falęckl, herbu Jastrzębiec. Sta­ E ytm in , herbu Działosza w woje­ nisław, biskup Teodozyeński, sufragan Gnie­ wództwie Trockiem. źnieński, opat Sulejowski zakonu Cystersów, zasiadał na sławnym concylium Trydenckim, Fabiański Paweł, nobilitowany w a później na synodzie Piotrkowskim ; f 1581. r. 1790. M.* Falęcki, herbu Leszczyc. Marcin, Fabricinsz Wincenty, słynął z podkomorzy Sieradzki, a później kasztelan prac poetycznych w Warszawie; f 1667. M. Bozpierski, z którym tytułem podpisał tran- Fabrycy, herbu Pelikan. — Wa­ zakcyę Będzińską w r. 1589, dla wielkich lenty, zakonu Jezuickiego, rodem z Rusi przymiotów swoich miał poruczane różne wa­ czerwonej, gorliwy współpracownik około zje­ żne sprawy kraju. W ojciech, podpisał elek­ dnoczenia kościoła katolickiego, miał poru- cyę Jana Kazimierza. czone od Jozafata Kuncewicza, arcybiskupa Potockiego urządzenie karności klasztorów Falędzki, podpisał elekcyę Augusta XX. Bazylianów na Litwie, zkąd powołanym II. M.* został na kaznodziejstwo na dworze Zygmun­ Falbow ski, Herbu Kora b. M.* ta BI; f 1636. M. — Jan, rodem z Gdań­ ska, przy znakomitych naukach posiadał wiel­ Falibogowskl Krzysztof, poeta ką biegłość jeżyków wschodnich; f 1653. M. — niegdy we Lwowie. M. 154 Fi». F a .

F a l i b o w s k i , herbu Korab, jeden stolskiej, gdzie też od Klemensa VI. potwier­ dóm z Chwalibowskiemi, Stanisław, pod­ dzenie swojej elekcyi na kiskupslwo otrzyj pisał elekcyę Jana III. mał. Promowując inlesesa kraju swego u dworu Rzymskiego z niezmordowaną gorli. Falilllirski; Stefan, najdawniejszy wością przez rok cały, zakończył życie cho­ botanik polski, wydał bowiem już w r. 15-34 robą zwątlone w Awenionie w roku 1348, dzieło obejmujące historyg naturalną we wzglę­ gdzie też został pochowany. Był to mąż u- dzie lekarskim. M. czony i wielkiej pobożności, który wśród F a l i ń s k t , podpisał elekcyę Jana III. nienagannego życia szczególnie ratowaniem F a l i s z o w s k i , herbu Pobóg. Krzy­ cierpiącej ludzkości sig zajmywał. W tym sztof, pilny i wzorowy tłumacz dzieł uczo­ samym czasie piastował J a n z Fałkowa go­ nych na język, polski, pisał oraz dzieje na­ dność kanonika Krakowskiego (1405), a rodu Rzymskiego; 1646. M. Piotr urząd podsgdka, a potem sędziego Sati- F a l k , nobilitowany w r. 1673. M.* domierskiago (!416.) — Rozvodziwszy się i F a 1 k c n h a n. osiadł&zy po różnych województwach, stawa­ ło wielu z domu tego na clokcyach królów polskich; lak Mikołaj, Jerzy i Mateusz z Kijowskiego, Stanisław z Podlaskiego, Opis herbu. Adam i Szymon z Inowrocławskiego. An­ Tarcza w zdłuż na toni iStanisław z ziemi Bielskiej, Jakób dwie części przedzie­ z województwaMścisławskiego, a Szymon z lona, której połowa Połockiego. — W nowszych czasach oddawali jest czerwona, a dru­ się Falkowscy prawie wyłącznie posłudze woj,- ga biała, w pośrod­ skowej; lak Wojciech, były pułkownik u- ku znajduje sig wie­ marł w Łyscu r. 1836, przeżywszy około lal niec, pod nim księ­ 100; Józef, porucznik kawaleryi polskiej życ niepełny roga­ umarł w Mostomeczu pow. Hrubieszowskim mi do góry obróco­ r. 1848 w 90tym roku życia swego; Hippo- ny, zaś po- bokach lit, jenerał polski i były adjutant Napoleo­ ośm gwiazd tak roz­ na I. w r. 1809. Pod: f., łożonych, że cztery widzieć nad wierzchem FaiiucI, herbu Jelita, dóm pocho­ wieńca, a cztery na dole jego, na hełmie po­ dzący z Włoch, z którego N. stolnik Lubel­ dobnie księżyc rogami do góry i wieniec. ski wielce był poważany od Stefana Batorego; Dóm ów kwitnął niegdy w ziemi Pruskiej. Falkensteln, podobnie dóm Pruski. Farenebach. Sebastian, mąż rycerski w czasie wojen -Tureckich. Opis herbu. Falkiewicz Jędrzej, starosta Dro- W tarczy są dwa hicki w r. 1543. wierzchołki dwóch Falkluowski, nobilitowany w r.l775.M* murów w równi od Falkowski, herbu Doi iwa, dóm siebie ułożonych; nad starożytny w Polsce, «którego Piotr Sche- hełmern między dwie­ rzyk czyli Jcrzyk z Fałkowa, biskup Krakow­ ma skrzydłami pół ski, b^dąc jeszcze podkanclerzem koronnym człowieka męzkiej i proboszczem św, Floriana, jeździł w po­ twarzy z wąsem dij- selstwie od Kazimierza W. do stolicy Apo­ żym a w kołpaku na F a . 155

głowie, mającego ręce w tył skręcone jakby które to zasługi odwdzięczając monarcha, na­ związane. — Powód nabycia tego klejnotu dał mu obszerne dobra w Inflantach, a na­ niepodają pisarze nasi, to atoli pewna, że gradzając szkody poniesione później przez początek swój wziął od zamku Farensbach Duńczyków, oddał mu prawem dziedzicznym nad Renem, zkąd kilku przeniesło sig do In­ powiat Karkuski, i wojawodą Inflantskim mia­ flant i Estonii. nował, co potem i Rzeczpospolita konslytu- Pierwszy, z którym zaczyna Niesiecki cyą roku 1588 aprobowała, przyzwoliwszy poczet mężów tego domu, był Wolraar, mu indygenat w koronie. Po zgonie Batore­ wsławiony legacyami do Stolicy Apostolskiej go trzymał Jerzy statecznie stronę Zygmun­ i do cesarza Rzymskiego. Gwilhelm, syn ta III, z którym też podróż do Szwecyi dJa jego, pułkownik w Finlandyi, dla dochowa­ odzyskania dziedzicznego królestwa odprawiał. nia wierności królowi polskiemu, zniósł sta­ W wojniie wybuchłej z Karolem Sudermań. tecznie trzyletnie więzienie w Szwecyi.. Dru­ skim w Inflantach, wielce sig przykładał do gi Jerzy, wojewoda Inflantski, wykształciwszy zwalczenia najezdniczych Szwedów pod Kar- się w młodym wieku do stanu wojskowego kuzem i Rygą, pod Felinem atoli przywo­ za granicą, skoro tylko powrócił do ojczy­ dząc osobiście swoim ludziom i zachęcając zny, poruczone zostało inu poselstwo do Mo­ ich do szturmu, ugodzony kulą z muszkietu, skwy, gdzie załatwiwszy sprawy sporne, miał zakończył życie w r. 1604. — Dwaj jego sy­ się już do podróży, gdy wtem d!a podejrze­ nowie, Wolmar i Jan, starostowie w In­ nia jakiejsiś zdrady wzięty został w niewo­ flantach, niemniej wsławili się czynami wo- lę i osadzony w więzieniu. Właśnie pod ów jennemi w zapasach ze Szwedami. czas nastąpił najazd Tatarów na Moskwę; Farncliowjcz, nobilitowany w roku w lej przygodzie car Bazyli wezwał pomocy 1775. M.* więźnia swego, i niengdaremnie, bo ten ze­ Farnrcj, herbu Sulima, dóm biorą­ brawszy ludzi swoich i nieco jazdy niemiec­ cy swój początek od Grabowskich, z które­ kiej, wyruszył przeciw łupieżcom i uderzył go Jan, stolnik Krakowski r. 1436, podpi­ na nich tak potężnie, ie dzicz najezdnicza sał pokój Brzeski. Paweł, wsławił się z wa­ zupełnie poszła w rozsypkę. Za tg przysłu­ leczności pod Międzyborzem w r. 1516; uga­ gę hojnie udarowany od Bazylego, który po- niając się za plądrującemi Tatarami, położył daremoie łożył swe staranie dla zatrzymania ich do 400 na placu. go przy sobie, powrócił Jerzy do Polski, gdzie herbu Gerarld, pi­ zdawszy sprawę z swych czynności, udał się Faściszewski, sze się od dóbr Faściszowic. do Niemiec do cesarza Maksymiliana, w któ­ rego wojsku w przód w wojnie Tureckiej Faszczcz, podpisał elekcyę Jana Ka* Łold prowadził, a z lamląd do Danii, gdzie zimierza. M.* na dworze króla Fryderyka aż do wstąpie­ Faszczewski, herbu Prus II. Ję­ nia Stefana Batorego na Iron polski prze­ drzej, zabity na Homlu od Kozaków w r. mieszkiwał. W czasie wyprawy na upornych 1648. Czterech innych stawało na elekcyi Gdańszczan, poznał ów król waleczny równie Władysława IV. sobie walecznego męża, który z Danii przy­ . F e d o r o w i c z Jan Jackowski, konsty- był i jemu się przedstawił, i namówił go do tucyą sejmu, z r. 10(51 obdarzony szlachec­ pozostania w Polsce, zwłaszcza że:miał roz­ twem, otrzymał oraz za położone zasługi nie­ począć wojnę przeciw Moskwie. Chętnie przy które dobra w posiadanie. stał na to mąż ów szukający sławy; jakoż we wszystkich expedycyach Batorego, a szczegól­ Fechncr Bogusław, nobilitowany \j nie pod Wielkołukami był mu wielką pomocą, r, 1790. M.* 156 Fe. F e.

F e l i ń s k i Marek; tego dzielność w Maurycy, biskup Warmiński, wielce wojnie Inflantskiej chwali konstytucya z roku się zasłużył około podniesienia tej dyecezyi; 1607, za co przyjęty został w komput szlach­ f 1537. ty polskiej. — Aloizy, dyrektor liceum Wo­ Fettery, nobilitowany w r. 1790. M.* łyńskiego, uauczyciel literatury ojczystej, czło­ herbuSIepowron. M* nek wielu towarzystw uczonych, słynął z prac Fielkowski, poetycznych, w których odznaczał się z wzo­ Fichtiiighoir Go thard, podpisał z rów poprawności i płynności wiersza; zakoń­ Inflantskiego elekcyę Władysława IV. czył życie w Krzemieńcu r. 1820. M. Fiedorowicz Fedor, towarzysz z • Felkerzamb Melchior, strosta Golchorągwi kś. Radziwiłła, wsławił się odwagą dyńslci w Inflantach, stawał na elekcyi Jan- pod Pskowem. Stanisław, podpisał elek­ Kazimierza. cyę Augusta II. Felszewski Jan, podpisał elekca Fiedziuszko, herbu Radwan. Jan, Władysława IV. chorąży Piński, podpisał elekcyę Władysła­ F e l s z t y ń s k i , herbu Nałęcz. Igna­ wa IV. cy, zalecający się chwalebnemi cnotami oby- Fltinghof, nobilitowany w r. 1775. M* watelskiemi, pozyskał względy Stanisława Au­ Figielt, nobilitowany w r. 1790. M.* gusta, który na mocy przepisu konstytucyi Filemonowicz, herbu Pobóg, po­ sejmu extradyc. z r. 1775 w braku dowodów sesyonat w Mścisławskiem. szlachectwa, poginionych podczas inkursyi Ta­ Fllipecki, herbu Nałęcz. M.* tarskich i Szwedzkich, szlachetność domu te­ go wydanym na to przywilejem (d. 16. Maja Filipkowski, dziedziczył niegdy w 1780) potwierdził, którego oryginał [znajdu­ ziemi Łomżyńskiej. M.* je się w głównym archiwum królestwa pol­ Filipowicz, herbu Pobóg. Z tego skiego. Pd f. domu najpamigtniejszy Daniel, oboźny Miń­ ski tak z czynności wojennych, jak i politycz­ Feilger, nobilitowany w r. 1790. M.* nych. Umierając uczynił przy kościele jezu­ Fenicki Stanisł aw, Juzuita, wydał ickim tamże znaczną fundacyę na dobrach kilka dzieł duchhwnych; f 1652. M. Bortniki. — Jan, zasłużony typograf i wy­ Fenikowski, herbu Siekier z. M.* borny rytownik we Lwowie r. 1745, —1763.M. Filipowski, herbu Pobóg, jednej F e r b e r. dzielnicy z Komecpolskiemi, pisze się z Sieklu- ’ * [*-*.4. ' XJ; I ' i? 'il IZ OpisherJui. ki. Hieronim, krajczy koronny i starosta Ostrołęcki, prowadząc z Stefanem Batorym, na W tarczy są trzy ten czas jeszcze książęciem Siedmiogrodzkim głowy czarne ucięte żołd na Węgrzech, posłował od tegoż do wieprzów dzkich z stanów koronnych do Polski; po wstąpieniu wystającemi kłami, i zaś Batorego na tron, gdy się zapasy wojen­ w prawą stronę obró­ ne z Moskwą rozpoczęły, stawał zwycięzko cone, na hełmie nad we wszystkich expedycyach, szczególnie pod koroną między dwie­ Toropcami, kędy pierwszą straż nieprzyjaciel­ ma skrzydłamżółte— ską zniósł do szczętu; f 1587. Inny tego mi takaż głowa je imienia, towarzysz ussarski, w bitwie z Ko­ dna dzika, a za nią pawi ogón. zakami pod Starczem w roku 1633, odniósł F i. F i. 157

ciężkie raDy. Maciej, podpisał elekcyg niem przymusił do poddania się, nakoniec Władysława IV. gdy Alberia, wielkiego mistrza krzyżackie­ go margrabią Brandeburskim i hołdownikiem Filipowski Jan, uskutecznił pierwszy Polski uczynił, po trzechletniej wojnie po­ pomiar katastralny w Polsce roku 1563. M. wrócił do ojczyzny, gdzie od wszystkich mi­ Filipowski, pisał ważniejsze zdarzenia za le przyjęty, od króla w nagrodę krwawych czasów Zygmunta Augusta. M. prac swoich kasztelanią Krakowską obdarzo­ Filip goil, nobilitowany za położone ny został, na której życie pełne chwały zakończył w r. 1526. — Mikołaj, syn jego zasługi wojenne w r. 1676. M.* z Mieleckiej, poległ w bitwie z Tatarami pod F ilisie a n Szczepan, nobilitowany Sokalem. Piotr, brat tegoż, wojewoda Ru­ w r. 1790. M.* ski, mąż sławiony z czynów wojennych, za­ służył na wdzięczną pamięć ze szczodrobli­ F in k , herbu Ostoja. Zbigniew, wości swojej dla ubogich i ludzi uczonych, podczaszy Inflantski w r. 1687. których był osobliwszym opiekunem; nadto F irle j, herbu L e w a r t. *)o nazwy do­ wystawił on w dobrach swoich 20 kościołów, mu tego, dało powód przezwanie przez Niem­ i opatrzył je w prowenta; f r. 1553. Z trzech ców O stafiego, stolnika Krakowskiego, Fir- synów jego, najszczególniej odznaczył się lejerem, od urzędu swego stolnikowskiego; najstarszy Jan, najprzód kasztelan Rełzki, pospólstwo atoli mniej świadome akcentu ob­ naostatek wojewoda Krakowski, marszałek cego, przezwało go po krótkości Firlejem, w'ie!ki koronny i starosta Rohatyński; zwie­ która to nazwa przeszła na potomków jego. dziwszy z Stanisławem Tęczyńskim, wujem Tenże Ostafii założył w województwie Lubel­ swoim Azyg i Afrykę, po powrocie do Pol­ skim miasteczko Ostaszewo, któremu Włady­ ski jeździł w poselstwie do Karola V. ce­ sław Łokietek w nagrodę położonych zasług sarza do Warmacyi roku 1545, gdzie dawne pomigdzy innemi łaskami nadał prawa teu- z tym monarchą przymierze utwierdził. Wkrót­ tońskie, r. 1317. Stanisław, syn jego, z ce odebrał imieniem królewskiem przysięgę polecenia Kazimierza W. pospieszył do od­ wierności od Bohdana, wojewody Wołoskie­ sieczy zamku Lubelskiego, zdobywanego przez go; on to jeden bronił w obec zgromadzo­ Tatarów w r. 1337, którego też z bezprzy­ nego senatu Zygmunta Augusta, na którego kładną odwagą obronił. — Jędrzej, kaszte­ się cały stan szlachecki za pojęcie Barbary lan Żarnowski, wnuk pierwszego, zapisał na Radziwiłłówny obruszył, przedstawiając go- fundacyg szpitalu Radomskiego 60 grzywien. dziwość owego małżeństwa z dowodzeniem Mikołaj, kasztelan Krakowski i hetman w. prawideł nauki katolickiej, że śluby małżeń­ koronny, wyćwiczywszy sig w sztuce wojen­ skie raz zawarte, nie mogą więcej być ro­ nej pod sławnym Odrowążem, jeździł z pole­ zerwane, czem najbardziej przyczynił się do cenia Kazimierza IV. do Carogrodu dla umó­ usunięcia gwałtownej burzy. Przy obiorze Hen­ wienia przymierza pokoju między Turcyą i ryka Waleziusza, obsypany kosztownemi dara­ Polską, gdzie się sprawił z dobrem narodu mi od matki jego, nie dał sig ująć na stro­ i własnym zaszczytem. Za Aleksandra i Ol­ nę francuzką i z pogardą odesłał przysłane brachta królów, w każdej potrzebie, a szcze­ mu upominki; f 1574. gólnie na Bukowinie w rozprawie zWołoszą, Mikołaj, syn jego, wojewoda Krakow­ odszczególnił się z odwagi. Toż i w woj­ ski, za króla Stefana Batorego wojnę z Gdań­ nie z Moskwą i z Krzyżakami, odniósł świe­ szczanami z niemałą roztropnością zakończył, tne zwycigzlwa; w Prusiech dobył szturmem na którą jako i do Moskwy znaczny kom- 10 zamków, drugich 10 zaś długim oblęże- put ludzi do boju wystawił, trzymając do Nr. 29. 158 Fi. F i.

obrony ojczyzny zawsze kilka chorągwi go­ Fischhauser Kasper, starosla Dy. towych. Dla wielkich zalet i przymiotów namundzki r. 1606. swoich, posiadał niezwykły szacunek Bato­ Fischer, nobilitowany w r. 1768. M.* rego i Henryka, królów polskich, jako też Rudolfa cesarza i Klemensa VIII. papieża, Fleming:. a zasiadając w senacie, był zawsze wzorem Opis herbu dobrej rady i prawdziwej miłości ojczyzny; W tarczy jest wilk f 1600. w koronie, stojący Henryk, arcybiskup Gnieźnieński, młod­ na dwóch łapach, a szy syn wojewody Krakowskiego, słynął swo­ obrócony w prawą ich czasów z szczodrobliwości na kościoły, stronę tarczy, trzy­ które w hojne dary uposażał, jako też z wiel­ mający kamień w ła­ kiego rozsądku w radach państwa; f 1626. pach. Jan, podskarbi koronny; ten dla złagodze­ Ten dóm przybył nia, niepłatnego-wojska, Własne swoje dobra do ziemi Pruskiej z zastawił, i zaległy żołd wypłacił. Laty i pra­ Flandryi w r. 1250, z którego potomkowie cami zwątlony, nie przyjął ofiarowanego mu aż do najnowszych czasów wysokie urzęda od Zygmunta III. województwa Sandomier­ wojskowe piastowali.—J e rzy, jenerał gwar- skiego, przestając na kasztelanii Wojnickiej, dyi królewskiej, następnie podskarbi wielki na której też życie pełne religijnego poświę­ Litewski i wojewoda Pomorski, słynął z bie­ cenia zakończył, roku 1614. Stanisław, głości wielkiej w ekonomii, jakoż uczciwym kasztelan Lubelski; ten spuściwszy kaszte­ przemysłem przyszedł do niezmiernych bo­ lanię bratu swemu stryjecznemu, po zgonie gactw; f 1772. Córkę jego Izabellę, pojął Żony obrał sobie staa duchowny. Trzyma­ książę Adam Czartorzski. M. jąc probostwo Ciemiernickie, o żadne wyż­ F lek, nobilitowany w r. 1673. M.* sze godności się nie starał, jeno pilnował obo­ FMeury de Bachove, nobilitowany w wiązków kapłańskich, których z rzadką gor­ r. 1768. AL* liwością dopełniał. Henryk, administro­ wał opactwo Tynieckie, zkąd postąpił na bi­ Fogelwander. skupstwo Przemyskie, a z tego na Poznań­ Opis herbu. skie; fundował XX. Reformatów w Kazimie­ W tarczy pola nie­ rzu nad Wisłą r. 1627, następnie fa^ę ze bieskiego jest pas szkołami w Jarosławiu.— Piotr, kasztelan rycerski, od prawe­ Kamieniecki, starosta Trembowelski, syn Pio­ go boku ku lewemu tra wojewody Lubelskiego, we wszystkich ukośnie rozciągnio- wojnach Polski doświadczonego męztwa wo­ ny, a na nim cztery jownik', umarł w r. 1640. Nadgrobek jego gwiazdy złote, nad znajduje się w Krośnie. — Ostatni z domu hełmem i koroną mąż tego tak wielce zasłużonego w Polsce, Sar bez czapki, przez muel, podkomorzy Czerniechowski, podpi­ którego biodra prze­ sał elekcyę Jana III. chodzi pas takim sa­ mym kształtem, jak Fi rlejowa Z Tęczy ńskich Agniesz­ na tarczy, mający prawą rękę prosto na dół ka, wojewodzina Krakowska, fundowała kla­ spuszczoną, lewą zaś podniesioną do góry, sztor 0 0 . Karmelitów w Czerny r. 1628. M. na której krogulec stoi. F o. F r. 159

Przodek domu tego, nabył ów znak her­ Frankcmber/^, nobilitowany w roku bowy w ziemi Szwajcarskiej, zkąd też jego po­ 1768. M.* tomkowie przyszli do Polski. Jędrzej, pro­ boszcz jener. Miechowski, kanonik Krakow­ Frącki, herbu Nieczuja, z tą od­ ski, kanclerz królowy Anny żony Zygmunta mianą, że pochylony pieniek jest bez krzy­ III, słynął z biegłości w naukach i trakto­ ża. Arn ol d , kasztelan Chełmiński r. 1510. waniu trudnych interesów państwa ; na ukoń­ Frąckiewicz, herbu Brodzie, je­ czenie fabryki klasztoru Miechowskiego wy­ den dóm z Radzimińskim. Kasper Radzi­ dał 1000 czerw, złotych, gdzie też zakoń­ miński, wziąwszy w zasługach wojennych czył życie r. 1603. znaczne dobra na Litwie, osiadł tamże; któ­ Fogłar, herbu W czele. M.* rego syna Franciszka prosty gmin Frą- cetn nazywał, od czego urosła nazwa domu Fontana, nobilitowany w r. 1764. M.* tego. Michał, syn jego, podkomorzy Po- Fontani Walenty, potomek rodziny łocki, wsławił się czynami wojennemi za pa­ Włoskiej w Polsce za Zygmunta I. osiadłej, nowania Stefana Batorego, i odprawił i>oseI- piastował z wielką pochwałą nauczycielstwo stwo do Moskwy. Z Sapieżanki, siostry Lwa w akademii Krakowskiej. Powołany kilka- Sapiehy, wojewody Wileńskiego zostawił trzech kroć do rządów lej akademii jako rektor, synów: Krzysztof, powracając zwycięzko starał sig wydobyć z ciemnoty sztukę lekar­ z wyprawy wojennej z Moskwy, umarł bez­ ską, i wiele w tym względzie dokazał; f potomnie; Mikołaj, chorąży nadworny Li­ 1618. M. :— Inny lego nazwiska, za położo­ tewski, w wojnie Inflantskiej zjednał sobie ne zasługi wojenne nobilitowany w roku pochwały walecznego; Jerzy, syn jego, se­ 1768. M / kretarz królewski, walczył jako wolontaryusz cle Forge Filip, konstytucyą z roku ze Szwedami pod Białym Kamieniem roku 190-1. Kazimierz, starosta Lidzki, fundo­ 1676, otrzymał indygetiat w koronie. wał XX. Karmelitów w dobrach swoich dzie­ Forseit, nobilitowany w r. 1775. M.* dzicznych Zołudkowskich r. 1684. Jan, cho­ Fortunami, nobilitowany w r. 1775.M* rąży Lidzki, w wyprawie do Wołoch i Inflant, stawił znaczny poczet zbrojnych ludzi ; nie­ Fox Jan, obojga praw doktor, kano­ mniej i syn jego Maciej, chorąży Nowo­ nik Krakowski, urodzony w Kazimierzu z grodzki, odznaczył się z męztwa pod Smo­ rodziców domu Szkockiego, mąż wielkich leńskiem, a następnie na Zaporożu, gdzie po- zasług w kościele i obszernych nauk, z tąd rucznikając pod chorągwią ussarską, wytrwa­ do ważnych czynności używany od monar­ le strzegł zagrożonego powiatu. Maciej, sta­ chów' polskich. Jako osobliwszy krasomów­ rosta Mozyrski, poległ z żalem towarzyszów ca zostawił kilka mów w języku łacińskim, broni w bitwie pod Szepielowem; Stefan, które uważane za celno dzieła sztuki kraso­ dworzanin królewski, a nakoniec starosta Sło­ mówczej, czytane były w szkołach Włoskich nimski, w potrzebie pod Smoleńskiem i Zbo- jako wzory dobrej wymowy; f 1600. M. rowem, stawał jako nieustraszony żołnierz Foadeekś Cypryan, zakonu Berna- w znacznym poczcie ludzi własnych. Z tego dyńskiego, zaniósł pierwszy prośbę do Sto­ domu był też Jan Chryzostom, archy- licy apostolskiej, aby mu wolno było żyć we­ mandryta Czerejski w r. 1720. dług reguły ś. Franciszka; to dało powód F r ą c k i e w i c z , herbu Ślepo wron do sprowadzenia zakonu Reformatów czyli z przydomkiem Suroż. braci mniejszych do Polski, których pierwszy klasztor zbudowano w Zakliczynie r. 1626. M, Fs’ąckowic!* Samuel, nauczyciel * 160 F r. F r .

niższych szkół, opisał wierszem łacińskim też nazwa Fredry urosła. Mikołaj, podko­ ówczesne zepsucie obyczajów; r. 1603. M. morzy podolski, syn albo wnuk Jędrzeja Frangenbcrg1 Karol, nobilitowany kasztelana Halickiego, w czasie zabiegów Wi­ w r. 1767; Stanisław i Ignacy, podpi­ tolda i Swidrygaiły, dla oderwania Litwy od sali elekcyę Stanisława Augusta. M. Polski, mężnie się temu sprzeciwiał. Jan wojewoda Ruski, podczas wyprawy Bukowiń­ Frank « herbu Jelita. Piotr, geo­ skiej wspierał króla Olbrachta radą i silą] metra królewski, za położone zasługi rycer­ Pomimo ran odniesionych przy zdobywaniu skie otrzymał od Stefane Batorego indygenat Soczawy, obskoczonemu zewsząd wojsku pol­ w Polsce. Teodor, podpisał z Inflantskie- skiemu w lasach Bukowiny tak dalece dodał go elekcyę Władysława IV. serca, że w tej powszechnej trwodze nie pie- Frankenbsrg, herbu Gr zy m ała. Mj* rzchnęły, lecz owszem za jego powodem mg; Franko Karol, Dominikan, rodem z żnie na wroga uderzyły, i z szablą w ręku Ołyki, słynął nadzwyczajną świątobliwością drogę sobie utorowały. Zwątlony atoli rana­ życia, które w Łucku zakończył w r. 1622. mi, których dwie w głowę, a siedm w bole Czterech książąt było, którzy ciało jego na otrzymał, w drodze do ojczyzny przestał żyć swych rękach niesione do grobu złożyli: Je­ r. 1497. —Jęd rzej, wojewoda Podolski brat rzy i Mikołaj Czartoryski, Jerzy Zasławski i Jana, wsławił się pamiętną porażką plą­ Adam Sanguszko. M. drujących Tatarów i Wołochów, których, za­ SFrankowic* Marcin, akademik Kra­ szedłszy im drogę z małą garstką swoich, kowski i kustosz Sądecki, wydał pomiędzy zniósł do szczętu, wyswabadzając przytera innemi dziełami żywot św. Kunegundy; - f 4000 ludzi pędzonych w jasyr, ido 100,000 1720. M. sztuk różnego bydła. Umarł w roku 1496, Wawrzyniec, mąż rycerski, jezdził w po­ Frankowski, posesyonat w ziemi Za­ selstwie do Carogrodu, gdzie przy interesach kroczymskiej. M.* "Freder Henryk, Gdańszcaanin, po państwa zajął się losem niewolników pol­ zwiedzeniu Niemiec i Holandyi wstąpił do skich, których wielu uprowadził do ojczyzny senatu Gdańskiego, w którym jako burmistrz za okupem. Franciszek, mężnie bronił gorliwie popiorał pożytki miasta rodzinnego; Lubaczowa przeciwko Tatarom; natarłszy na napisał nadto kilka dzieł, a pomiędzy inny­ ostatek z ochotnikiem na obóz nieprzyjaciel­ mi o monetach polskich; f 1654. M. ski, położył trupem wielką liczbę, a między innemi i Mirzę Dauletę przewódzcę Tatarów, Frediant, nobilitowany w r. 1673. M* i wrócił szczęśliwie do zamku, czem wro­ Fredro, herbu Bończa, dóm staro­ ga odstraszył od dalszego nastawania.— Ka­ żytny na Rusi, gdzie już w X. stuleciu pod sper i Jędrzej, obaj bracia, polegli na po­ imieniem Mierżbów kwitnął. Kl emen s Mierżb, lu bitwy, jako leż nieco później jeszcze in­ przyjąwszy za Mieczysława I. monarchę pol­ nych czterech: Wawrzeniec, Jan, Sta skiego chrześciaństwo, otrzymał od niego ob­ ni sław i Piotr. Toż i w bitwie pod So­ szerne włości w pobliżu Czerwieńska, gdzie kalem w r. 1519, jeden z Fredrów bił się też założył wieś Bończa, zkąd następnie Bo­ z Tatarami tak długo, póki mu sił stało, i nieccy nazwę wzięli. O początku imienia nie dał się pojmać, aż go w sztuki rozsie­ Fredry podaje Glinka: gdy Dobiesław Mierżb, kano. — Jakób Maksymilian, podkomo­ marszałek dworu Kazimierza W. w jednej rzy Przemyski, referendarz koronny mąż wiel­ utarczce z Niemcem harcował, i swą chyb- kiej dzielności i rozsądku, utwierdził pokój kością go zwalczył, toć ten prosząc o po­ z carem Moskiewskim i Gustawem królem kój, wołał doń: „Frid-herr “ , od czego Szwedzkim. Umarł w r. 1046; ciało jego Fr. Fr. 161 spoczywa w kościele 0 0 . Karmelitów bosych Frejer, nobilitowany w r. 1TQ0; M.* w Przemyślu, którego zakonu był wielkim Frenlicll, nobilitowany w r. 1775. M.* dobroczyńcą. Mikołaj, brat jego, zakon­ nik ś. Franciszka, mianowany biskupem Wo­ Frezer Franciszek, burgrabia i pi­ łoskim, czyli Bakowskim, gorliwie pracował sarz grodzki Krakowski r. 1 705. — Bona­ w oświecaniu Wołochów; umarł roku 1628. wentura, zakonu Karmelitów bosych w Kra­ Jan, sędzia ziemski Przemyski, we wszyst­ kowie, jako mąż niepospolitej biegłości w kich bitwach dał wielkiego męztwa dowody; w naukach, dawał przez wiele lat młodzieży następnie gdy mu dawano krzesło senator­ zakonnej filozofią i teologią, poczera obrany skie, tego przyjąć nie chciał; f 1 634. Ję­ prowincyałem, z przykładem świątobliwego drzej Maksymilian, kasztelan Lwowski, życia czuwał nad ścisłem zachowaniem reguł później wojewoda Podolski, dla wielkich na­ klasztornych; umarł w Warszawie r. 1087. M. uk i umiejętności wybornych przezwany Ta­ Frcytag mdam, nauczyciel w Toru­ cytem polskim, zostawił po sobie szczytną niu, znakomity rymopis i muzyk, umarł ro­ pamięć wydaniem kilku dzieł historycznych. ku 1621. Syn jogo Adam, podobnie nau­ Jako poseł sejmowy okazał wielką prawość czyciel matematyki, towarzyszył w podróży obywatelską, albowiem nigdy się nie dał u- księcia Janusza Radziwiłła do obcych krajów, jąć od żadnej fakcyi. Miłosierny dla ubogich, którą to podróż wydał drukiem w Lejdzie wielce się zajmował ratowaniem przez Tatar­ r. 1631. ską inkursyą zrujnowanych ludzi, którym hoj­ Fribes; czterech tego imienia nobili­ ne jałmużny posyłał. On to założył w do­ towani w r. 1790. z nadaniem herbu Ra­ brach swoich Kalwaryę na formę Jerozolim­ wicz. M.* skiej, i zrestaurował klasztor XX. Reforma­ tów Przemyskich przez Kozaków zrujnowany. Fri*e, nobilitowany w r. 1768. M.* W bitwie pod Zborowem i Beresteczkiem, Frobner Fabian, pńdpisał dekreta miały zaszczytny udział w zwycięztwie chorą­ komisyi królewskiej r. 1609. gwie kosztem, jego utrzymywane; f 1679. Jerzy Bogusław, kasztelan Lwowski, po Fronecki, nobilitowany w roku 1G85. M.* zgonie drugiej żony swojej, obrał sobie stan duchowny. Aleksander, biskup Przemyski, Frycowskl, herbu Prus 1. pamiętny z gorliwości swojej w opowiadaniu , nobilitowany w r. 1790. słowa Bożego, wyłożył przeszło 600,000 złp. Fryderici M.* na podźwignienie kościołów, mianowicie ka­ tedry Przemyskiej, kościoła Jarosławskiego i i Frydrychowicz Dominik, zakonu klasxtoru Paulinów pod Brzozowem, nadto wy­ kaznodziejskiego, biegły w językach greckim i stawił seminarya kleryków w Przemyślu i Sam­ hebrajskim, wydał wielo dzieł trości ducho­ borze. wnej, nadto i życie Piotra W.; umarł w ro­ Fredro Dyonizy; ten pogardziwszy ku 1716. M. światem, wstąpił do zakonu ś. Franciszka, Frydryehowskl, herbu Korni cz gdzie w zachowaniu reguły klasztornej w in­ Dóm starożytny w Oświęcimskiem. Jan, ka­ nych doskonałościach wielce się wsławił. Pod- nonik Krakowski, administrator żup Wielic­ jąwszy niezwykłe prace na urzędach klasz­ kich, umarł 1625.—Jan, podstarości Zator­ tornych, podczas grasowania powietrza w ski, chwalony z czynów rycerskich w wojsku Wieluniu, ofiarował duchowną usługę zapo­ cudzoziemskiem. wietrzonym, w której niosąc pomoc bliźnim, uległ szerzącej się zarazie r. 1710. M, Fryjewlcz, herbu Lol i w a. 162 F r . G a.

Frykacz, herbu Nowina. Franci­ województwa Malhorskiego, zasłużyli się z zna­ szek, poległ w bitwie pod Wiedniem r- 1083. komitych czynności wojennych i deputackich. Frystaciłi, herbu Radwan. Miko­ GabOHJSki, herbu Janina. Trzech łaj, odprawił w r. 7436. wyprawę do Wę- tego imienia z Sandomierskiego, stawali na gier, gdzie rozpędzeniem buntowników wiel­ elekcyę Jana Kazimierza. ce się przysłużył. Gadebuscli Jakób, Gdańszczanin, F ry tsc h , nobilitowany w r. 1768. M.* nauczyciel języka polskiego tamże, napisał Fnchs Balcer, starosta Olecki, de­ dzieło w tym przedmiocie r. 1621. M. putował do roztrząsnienia prawa pruskiego. FnJko, herbu Lis. Pełka, biskup P a d e r e w s k i Jerzy z Podlasia, pod­ pisał elekcyę Jana III. Krakowski w XII stuleciu, przyłożył się do zaszczepienia nauk w Polsce przez- ustano­ Gadomski, herbu Rola. Kilku z wienie szkół po kościołach. M. domu lego stawali na elekcyach królów pol­ skich. Wojciech, sufraganPłocki, po mię­ Fulsztyński Sebastian, tak nazwa­ dzy wielu dobremi uczynkami zapisał klaszto­ ny odFulsztyna czyli Felsztyna na Rusi, sła­ rowi Panien Miłosiernych w Płocku znaczne wny muzyk i kompozytor za Zygmunta I. sumy. M. Przy akademii Krakowskiej zaszczycony sto­ Stanisław, będąc w młodym wieku w pniem bakałarza, najpierwszy w tejże szkole Lotaryngii, zyskał przychylność tam mieszają­ uczył muzyki. W połowie wieku swego obrał cego króla Stanisława Leszczyńskiego, za stan duchowny, w którym mianowanym był którego wpływem przyjęty został do akade­ proboszczem w Samborze, a naostatek w Sa­ mii francuzkiej. Po ukończeniu nauk, wstą­ noku. Wydał oraz kilka dzieł o muzyce. pił do wojska francuzkiego, gdzie dostąpił Falkowski Adam i Stanisław, rangi kapitana. Po swera powrocie do oj­ z Sandomirskiego podpisali elekcyę Augu­ czyzny, poświęcił się usługom obywatelskim, sta II. i 29 lat sprawował gorliwie urząd podkomo­ F n r ilio r . nobilitowany w r. 1768, M.* rzego ziemi Sochaszewskiej. M. Fnrg, herbu Wąż, niegdy w księztwie Gadon, w Inflantskiem, zkąd Wło­ Litewskiem. dzimierz posłował r. 1632 na konfedera- Gabański, Z Sandomirskiego, podpi­ cyą generalną. sał elekcyę Jana Kazimierza. M.* Gadzicki, herbu Rawicz. M.* G a b a r a , nobilitowany w r. 1768. M.* G ad ziń sk i Mikołaj, fundował ko- ścioł w Bolechowie r. 1607. M. Gagatkiewicas, nobilitowany w roku Gabclenz. 1775 M.* Opis herbu. Gajer Jakób, medycyny doktor w po­ W pośrodku tar­ łowie XVI. wieku, słynął w całej Polsce z czy znajdują, się wi­ swojej biegłości w sztuce leczenia, dla cze­ dły potrójne żelazne, go też ze wszystkich stron kraju jego pomo­ prosto do góry wy­ cy wzywano; f 1571. M. stające, na hełmie Gajcski, herbu Rawicz. M.*— To­ bez korony zaś dwa masz, podstoli Czerniechowski, uposażył ko­ skrzydła rozpięte. ściół Bołszowiecki datkiem 10.000 złp. M. Przodkowie domu Gjjjewnicki Stanisław, podpisał tego starożytnego z z ziemi Wieluńskiej elekcyę Jana Kazimierza. « a . G a. 163

G ajewski, herbu Jelita, przyjął na­ Gałczyński, herbu Sokola w Wiel­ zwę domu od dóbr dziedzicznych Gaja, w kiej Polsce. Kilku z domu tego, jaśniało z roku 1434, cnót kapłańskich. Pomiędzy innymi Jan, ka­ G aiew ski, herbu Ostoja, jednej nonik Gnieźnieński, fundował szkoły teolo­ dzielnicy z Rłociszewskiemi, pisze się zatem giczne przy kolegium Kaliskiem. Jędrzej, po dziś dzień z Błociszewa. Paweł, powró­ podpisał elekcyę Jana Kazimierza. ciwszy z misyi Wołoskiej, umarł z żalem za­ Gałecki, herbu Junosza, dóm roz­ konu *swego we Lwowie w r. 1610, rodzony po różnych województwach, z któ­ G ajew sk i, herbu Rola. rych wielu stawało na elekcyach królów pol­ skich,—Ja n , miecznik Podlaski, pułkownik Gajewski, herbu Sulima, pisze sig i regimentarz z partyi Ukraińskiej, skutecznie z Gajewa. Jędrzej, dworzanin Zygmunta poskramiał bunty Kozackie. Szczodrobliwy HI., zginął w wyprawie Moskiewskiej r. 1610. na domy Boże, fundował kosztem 20,300 złp. Gajewski Paweł, proboszcz w Koź­ kościół XX, Karmelitów w Bołszowcu. Fran­ minie, fundował tamże klasztor XX. Bernar­ ciszek, w bitwie pod Chocimem r. 1673., dynów r. 1926. M. na czele piechoty pierwszy wdarł się na oko­ Gajewski, oficer legii polskiej w woj­ py nieprzyjacielskie. M. sku francuzkiem, poległ w bitwie pod Almo- nacid w Hiszpanii r. 1809. M. Gałecki, wojewoda Podolski, poskro­ mił w Rawie w roku 1716. zaszłe kłótnie Galczeński, herbu Sokola. M. wojsk polskich z Sasami. M. — Zygmunt, Galczewski, herbu Jezierza wCheł- wojewoda Kaliski, komendant miasta Lwowa, mińskiem, wzięty od Karola XII. króla Szwedzkiego w Galemski, herbu Dołęga w ziemi niewolę r. 1704. M. — Gałecki, adjutant Dobrzyńskiej. Jędrzej, podpisał elekcyę legii polskiej w Hiszpanii, zginął przy zdo­ Władysława 1^. bywaniu Saragosy w r. 1808. M. Galeni, dóm starożytny w Inflantach, Gałęskl, herbu Korab. Franci­ z którego wielu wsławiło się znakomitemi szek, zakonu Jezuitów, w czasie morowego dziełami rycorskiemi. powietrza w Poznaniu r. 1709., położył ży­ Galera, nobilitowany w r. 1768. M.* cie na usłudze zapowietrzonych. Gałęski, herbu Prawdzie. Galewicz, posesyonat w Brzeskiem- Litewskim. M.* Gałęski, herbu W c z e 1 e. Galewski, pisze się z Galewic pod Galęzowski, herbu Tarnawa, bie­ Słońskiem. rze swój początek od Targowickich, pisze się zatem z Targowiska. Jerzy i Stanisław, Galicz, herbu Nieczuja, na Litwie. podpisali z Lubelskiego elekcyę Jana III. Galimski, herbu Rawicz. Piotra? Prandota z Niedźwiedzia, her­ starosty Orszańskiego czyny wojenne, wspo­ Gałka bu Odrowąż, w wojnie z Czechami w ro­ mina zaszczytnie konstytucya z r. 1611. S a ­ ku 1345., wsławił się czynami rycerskiemi. M. muel, starosta Orszański, jeździł w posel­ stwie do Moskwy. Gałuszkowski, dziedziczył niegdy na Podlasiu; jego zasługi wymienia konsty­ Galiński, herbu Rawicz, w ziemi Rawskiej. M. tucya z r. 1590. Gałązka Jan, z ziemi Sochaczew- Gamalski Serafin, słynął z biegło­ skiej podpisał elekcyę Władysława IV. ści w prawie kościelnym; umarł 1733. M. 164 Ga.

Gambarzowski, herbu Abdank. Z lego domu zasłużyło się wielu dla G aniber Józef, rodem z Biecza, kre­ kraju z czynności urzędowych. — Stefan, wny dziejopisa Kromera, pisał kronikę dzie­ wojewoda Poznański, biegły polityk i znawca jów Polskich. M. praw; f 17 62. Józef Fryderyk, porucznik G

Gcdorowoch, herbu T op acz, na weł, wstąpiwszy po Katarzynie II. carowej, [Jtwie. na tron rosyjski, przywołał go atoli do kra­ Gedroje, herbu Poraj, dom książę­ ju, zwracając mu dobra jego, w których prze­ cy na Litwie, którego przodek Gedr u s z a ­ mieszkiwał aż do wejścia armii francuzkiej nował w XIII. wieku nad częścią Litwy ku pół­ na Litwę, gdzie od cesarza Napoleona mia­ nocy. Od tegoż przezwali sig też potom­ nowanym został organizatorem wojsk Litew­ kowie rozplemienieni, Gedrojcami. Ztych Hur- skich. W roku 1813 wzięty w niewolę pod da, mąż rycerski, broniąc zamku Kowień­ Sierakowem, po dwóch leciech powrócił do skiego przeciw Krzyżakom, zginął razem z kraju, gdzie za dowództwa ks. Konstantego 3000 wojennych ludzi w pożarze tej twier­ wstąpił na powrot do wojska w. randze je­ dzy około roku 1365- Toi samo i syn jego nerała dywizyi; umarł w Warszawie w roku D o u m a n d , wsławił się walecznością w za­ 1823. M. pasach z Krzyżakami. Zwycięztwa jego nad GiedygoMowioz Piotr Sieńko, nieprzyjacielem opiewają po dziś dzień je­ kasztelan Wileński, oprócz budowy fary w szcze piosnki ludowe na Litwie. Melchior, Radoszkowicach, w Mińskiem, wzniósł nadto biskup Żmudzki, słynął swoich czasów do­ wspaniały kościół gotycki w Wiśniewie roku brocią serca i szczodrobliwością dla ubo­ 1498. M. gich; f l li08. - Z tego domu był leż i bło­ G e h e n , nobilitowany w r. 1658. M. gosławiony Michał Gedroje, kapłan zakonu XX. Kanoników regularnych, który dla ułom­ Gembarezewski,herbuAbdan k.M.* ności ciała poświęciwszy się usłudze kościo­ G e m b a r t, herbu Jastrzębiec, nie­ ła, zasłynął w Krakowie wielką świątobliwo­ gdy w ziemi Dobrzyńskiej. ścią, gdzie też życie zakończył w r. 1485. G e m b ic k l, herbu Nałęcz, dóm sta­ Jerzy, w zakonie Jezuitów położył niemałe rożytny w Wielkiej Polsce, Wawrzyniec, zasługi około nawracania innowierców: po­ arcybiskup Gnieźnieński, jako mąż wielkich wróciwszy w r. 1653 do Wilna, gdzie wła­ umiejętności pozyskał względy Zygmunta III., śnie panowała zaraza morowa, poświęcił się od którego uczyniony sekretarzem, jeździł w na usługi ' umierających, których wyszukując legacyi do Rzymu. Za powrotem swoim do z troskliwością w zapowietrzonem mieście, ojczyzny, mianowany biskupem Chełmińskim, ratował według sił swoich. Po sześciu mie­ w czasie wyprawy króla do Smoleńska za­ siącach tej nadludzkiej pracy, dysponując na wiadywał rządy państwa. Mianowany arcybi­ śmierć nędzarza, nabył od tegoż zarazy mo­ skupem i prymasem w r. 1616, podczas wy­ rowej, i przeniósł się do wieczności 35 ro­ prawy Chocimskiej powtórnie sprawował z roz­ ku życia swego. — Z pomiędzy innych wielu, tropnością rząd państwa jako namiestnik. Pe­ zaszczyconych z godności i urzędów, poległ łen zasług i poważania, zgasł ten mąż wiel­ Mikołaj pod Tykocinem w r. 1662 Wła­ ki w roku 1624.— Jan, podczaszy Poznań­ dysław, horodniczy Smoleński, zrzekłszy ski, brat młodszy arcybiskupa, przed wypra­ się dóbr, zabranych przez Rosyan w woje­ wą Stefana Batorego na rebelizujących Gdań- wództwie Smoleńskiem, otrzymał w zasługach szczanów, przedstawił królowi sześciu swo­ od Rzczpltej inno w ziemi Słonimskiej. — Ro­ ich synów acz jeszcze niedorosłych; który muald, odniósł w r. 1794 pod Sałatem (w prz\patrzy wszy się dziarskiej ich minie, rzekł Trockiem) pamiętne zwycięztwo nad Moskwą; z upodobaniem: Nobili, e vite, gloviosum vi­ po wzięciu Pragi przez Suwarowa i rozwią­ num sperandum. — Piotr, biskup Krakowski, zaniu armii polskiej, udał się do Francyi, synowiec Wawrzyńca, niemniej pamiętny z gdzie zabrał znajomość Napoleona Bonapar gorliwości obowiązków pasterskich i senator-j t go, wtedy jeszcze będącego jenerałem Pa­ skieh, On to podczas wyprawy wojenne 30* 168 przywrócił spokojność w kraju, zakłóconą Gersto rf. przez niejakiego Napierskiego, łotrującego w Opisherbu. podgórzu Karpackiem; na wojnę kozackąd o- Na tarczy są trzy stawiał też po kilka razy liczne pułki wła­ pola, białe i czerwo­ snego wojska, które sam żywił i okrywał, ne, z których dwa u na co do 800,000 złp. wydał. Najchlubniej- spodu wzdłuż prze­ szą pamięć atoli po sobie zostawił, zapisując dzielone, u góry zaś 200,000 na wychowanie młodzieży, posagi tylko jedno, na heł­ ubogich panien i na wsparcie niedołężnych mie kołpaczek czer­ kapłanów; nadto darował swoim poddanym wony z rysią wywro­ do 100,000 złp. długów, a 10,000 złp. od­ tką, a na nim sześć każał na kanonizacyę Jana Kantego. Zosta­ piór strusich. wiając niezmierne skarby w srebrach, prze­ niósł także zwłoki ś. Stanisława do trumny Dóm Gerstorfów srebrnej w Gdańsku odlanej. Licząc lat 72. w Niemczech staro­ skończył życie wielce bogobojne w Rafysbo- dawny, kwitnął jeszcze za Rudolfa, ks. Bur- nie r. 1657.—Jan, biskup Kujawski, pamię­ gunckiego w r. 919, zkąd przeniósłszy się tny z szczęśliwego ułagodzenia związku woj­ do Luzacyi i Szlązka, wywyższonym został ska Litewskiego, które poprowadzone prosto od Rudolfa Habsburskiego, cesarza, albowiem do boju, pamiętną w dziejach wygi-anę odnio­ dla zasług jego wydał Rozynę, córkę Henry­ sły pod Lachowicami; f 1676. Wielu jeszcze ka Gerstorfa za Fryderyka Hohenstaufen, innych godności senatorskich, odznaczali się siostrzeńca swego. Pierwszy Stefan, prze­ z prawości obywatelskiej. niósł się do Polski w r. 1636, otrzymawszy indygenat od Władysława IV. r. 1641. Syn Gembfcki, herbu Nieczuja, na Ru­ jego Jerzy, wsławił się czynami wojennemi si, jednej dzielnicy z Kuropatnickiemi. za tegoż monarchy. Geinbicki Jakób, rodem z Radzie­ G e s c li a f. jowa w Kujawach, pastor zboru Dembickiego, Opis herbu. wydał hymny starego i nowego przymierza Tarcza na cztery na melodyę psalmów; obrazy pełne życia i części przedzielona, prostoty, które mu zjednały zalety dobrego w której pierwszej poety; f 1633. M. po prawej stronie w Gentil de Langaniere, nobilitowany górze znajdujo się w r. 1768. M.* żuraw podlatujący, ria jednej nodze stoją­ Gerber, nobilitowany w r. 1790. M.* cy, a trzymający w Geret, nobilitowany w r. I77ó. M.* drugiej podniesionej kamień; toż samo na Gerkowski, herbu Lubicz, niegdy odwrót w przedzia­ w ziemi Pruskiej. le dolnym lewym; w GerkowskL herbu Taczała, dóm lewym górnym zaś jest znowu ręka, trzyma­ pochodzący z Czech, zkąd pierwszy Hen­ jąca miecz podniesiony jak do cięcia, toż sa­ ryk przyszedł do Polski. mo na odwrót w przedziale dolnym prawym; nad hełmem i koroną wystaje zaś głowa żu­ Gerwalowski z ziemi Różańskiej, rawia ze szyją, u której spodu znajdują się( podpisał elekcyę Jana Kazimierza. dwa skrzydła rozciągnione. Ge. Gi. 169

Dóm Geschafów pochodzi od Jeżowskich, wskiej, Jan w Tureckiej, gdzie w bitwie pod Zygmunt bowiem, syn Jana Jeżowskiego, Chocimem mężnie stojąc, cięty szablą w szy­ dziedzica na Kucharach w Płockiem, służąc ję, dostał się do niewoli.—Jerzy, biskup czas niejaki w wojsku cudzoziemskiem, osiadł Nikopolski i sufragan Lwowski w r. 1676; w Chojnicach w Prusiech, gdzie dostawszy zostawił piękną pamiątkę po sobie życia po­ z, posagiem żonę, odmienił imię ojczyste, i bożnego i niemałej szczodrobliwości. Jako przezwał sig Gescbafem. Jego synowie po­ dziedzic na połowie miasteczka Bolechowa, szli także za tym torem; jeden tylko Kasper, przeznaczył dla kościoła tamecznego fundusz służąc wojskowo w różnych państwach, a na­ 6000 złp. z czynszów miasta. M. reszcie przybywszy do Polski, przyjął obo­ G'idziński Andrzej, akademik Kra­ wiązek pułkownika gwardyi królewskiej, lecz kowski, doktor filozofii, wydał kilka rozpraw straciwszy przez czyn ojca swego szlachec­ naukowych w r. 1021. M. two, dopiero za instancyą możnych panów otrzymał nobilitacyę od Zygmunta Augusta. Giebułtowski, herbu Ber sten, nie­ Syn jego także Kasper, był opatem fliiw- gdy w województwie Krakowskiem. skim. Ten zrzekłszy sig błędów heretyckich, wstąpił do stanu duchownego, w którym wiel­ Giebułtowski, herbu Lis, pisze się ce pracował nad nawróceniem ludu w błędzie z Koziegłów. Krystyn, starosta Sądecki, zotsającego do wiary prawowiernej; f 1577. dziedzic wielkich majętności ziemskich, otrzy­ mał dla nich w zasługach od Władysława G e tk a ilt, komendant artyleryi polskiej’ Jagiełły prawa Magdeburskie. Stanisław, dla wielkich wiadomości przezwany Archime" dziedzic na Lgocie, młode lata spędził z za­ desem, wsławił się różnemi wynalazkami w szczytem niemałym na Węgrzech w boju z tej broni. Przy oblężeniu Torunia sporządził Turkami; syn jego Jan, sekretarz królewski, moździerz podziemny takiej wielkości i siły, wsławił się odwagą w walce z Tatarami na iż za jednym strzałem 40 wozów kamieni na Podolu, następnie pod Batorym w wojnie raz wyrzucał; który to wynalazek atoli spa- Moskiewskiej, a pod Zamojskim pod Byczy­ Jił na łożu śmiertelnem. M. ną; f 1601. Wojciech, mąż niepospoli­ tych umiętności, odprawił od Henryka Wale- Gctkln, herbu G'ryf. zyusza poselstwo do Anglii, później od Zy­ Getko, herbu Gryf. M.* gmunta l[l. do Rudolfa cesarza; dawszy na­ Geżek herbu Doi iwa. stępnie w wojnie z Moskwą dowody zdatno- ści rycerskiej, uchylił się dobrowolnie od Gęś, obacz Paparona, wyższych dostojeństw i zakończył życie cno­ G h e r i Dominik, nobilitowany w r. tliwe w r. 1623. 1790. M.* Gieczewiez Franciszek, kanonik Ghigiotti, nobilitowany w r. 1768. M.* Wileński. Gilbowski, herbu Jastrzębiec. Giedczyciii, herbu Gryf. Przodek Gidzielski, herbu Poraj. domu tego był Gedko, kasztelan Sądecki w Gidziński albo Giedziński, herbu r. 1*255; od niego idące potomstwo nazwano Prawdzie, jednej dzielnicy z Dąbskiemi, Giedczyeami. Ba fał, umarł w Opolu w wię­ prz\jął tą nazwę od dóbr Giedna. Wielu z zieniu, gdzie został zaprowadzony od najętych tego domu wsławiło się czynami rycerskiemi; przez Władysława, kś. Opolskiego rozbójni­ tak Paweł, rotmistrz królewski w wypra­ ków, którzy go mimo prawa w własnym dwo­ wie Wołoskiej, Jakób i Stefan w Moskle- rze pojmali i razem z dwoma synami upro­ 170 « i. G i. wadzili. Gwałt ów popełniony ukarał król przeniosło sig kilku jako ludzi rycerskich na Jagiełło wyprawą wojenną na Szlązko. Podole. Od Zygmunta, dziedzica Faści- szowy, urósł dóm Faściszewskich. Giedygold, herbu Giejsz. M.* Tym herbem pieczętują sig: Faściszew- G iedym in, herbu Pogonia. Józef ski, Ginejt, Gniewek, Reszyński, Siemichow- i Michał polegli na wojnach, Władysław ski, Słouecki, Surgut, Towiański, Wolski, zaś został zabity w Wilnie podczas zaburzenia. Wróbliski i Wyżycki. G ie d z iń s k i, obacz Gidziński. | Gierałtowski, herbu J astrzgbiec, ! niegdy na Szlązku i w ksigztwie Oświecim- Giegcr, nobilitowany w r. 1790. M.* ! skiem. Gielbowski, herbu Szaszor. M.* Gieraltowski, herbu Orla. Jan, G i« lb u to w s k i,h e rb u P ra w d z ic.M.* dworzanin cesarza Maksymiliana, dowodził za- ; szczytnie wojsku, które mu porućzone było Giełgud, herbu Działo sza, w księs­ w wojnie na Wggrzech, w końcu został za­ twie Litewskiem. — Jędrzej Kazimierz, bity zdradziecko w Wiedniu od pewnego mo- pisarz i.itewski, marszałkowa! zas/.czytnie iz żn go grafa niemieckiego. bie poselskiej r. 1685. . ■' ł J ^ <■ f CRt^rałtuWski. herbu Tgpa pod­ Gieppert, nobilitowany w r. 17 7.1 M.* kowa. M.* fliiicrd n d , herbu Jelita, na Litwie. C i c r a I t. (iierwielewicz, herbu Topor M.* Opis herbu. Gicrkailt dziedziczył niegdyś w zie­ W polu czerwo- mi Przemyskiej. neui znajduje się ni­ Gierkowicz, possesyonat w powie­ by krzyz rozdarty, w cie Wiłkomirskim. M. którego każdym ro­ gu jest jabłko, a w Gierłacliowskl Erazm, kanonik hełmie i koronie cie­ Wileński, sekretarz Ludwika króla Węgier­ skiego. trzew z podniesione- mi do lotu skrzydła­ Gierzysiski M a r cy a n , podpisał elek- mi. — Ów herb zo­ cyg Jana Kazimierza. stał nabyty przez nie­ Giewil Jan, podpisał ze Żmudzkiego jakiego G i era 1 ta, elekcyę Jana Kazimierza. który za panowania ' ~T ' a Miecz)sława wiarg chrześciańską w- ^zyhnio G i e y e z. przyjął, zkąd powróciwszy do Polski, pra­ Opis herbu. wie wszystką swą fortung na kościoły i do­ W tarczy okrągłej pola broczynne uczynki rozszafował. Od imienia czerwonego wzdłuż na dwie tego pozostała też i nazwa hjerbu, zaś od części przedzielonej, znajdu­ ośmiu niby rogów krzyża, Ośrnioróg, Woj­ je sig po prawej stronie sław, podobnie h >jny na chwałę Boską^ skrzydło prosto do góry wy- pobudował kilka kościołów; zamienił też Ka­ ciągnione, po lewej połowa zimierzowi W. Niepołomice za inne dobra, 1 krzyża, mianowicie bez je­ gdzie ów monarcha zamek wystawił. Rozro­ dnego ramienia, na hełmie dziwszy sig w województwie Krakowskiem, trzy pióra strusie. —Grze­ 61. GL 171 gorz z Gedygold, starosta Podolski, posło­ Gilewski, herbu Kotwicz I. wał imieniem Władysława Jagiełły na kon- Paweł, kaznodzieja zbo­ cylium Konstanckie. Gilowski ru Wileńskiego w XVI. stuleciu, wydał dru­ Tym herbem pieczętują się: Dzid, Eja- kiem kilka dzieł treści duchownej. M. szewicz i Orwid. Gimhllt łan Bogusław, cześnik Sta- .. \ - (I i. i ' , rodubski, podpisał elekcyę Jana III. G i e y s H Oi.r. Gilliel, nobilitowany w r. 1775. M.* Opis herbu. Gincit. herbu Gieralt. W polu czerwo­ nem jest niby strza­ Gincit, herbu Łabędź. M* ła rozdarta, której Oisict, herbu Zaręba. Ginet Konce­ części są na krzyż wicz, Litwin, podpisał na zjeździe Wileńskim ułożone, a przy ka­ r. 1401 pokój wieczny z Polakami. żdym końcu po je­ Giiliowski, Rusin, dziedziczący na dnej gwiaździe, na ! Ukrainie, podczas pamiętnego rokoszu Koza- hełmie zaś trzy pió­ ctwa w r. 1768, odniósł śmierć od rozhuka­ ra strusie. — Stani­ nego ludu. M. sław, podpisał z Kowieńskiego elek­ Ginkecwicz Michał, Jezuita, rek­ cyg Władysława IV. tor uniwersytetu Warszawskiego i Wileńskie­ Tym herbem pieczętują się: Więckowicz go, napisał kilka dzieł w duchu religijnym; i Konioniak na Litwie; ostatni atoli z tą od­ f 1663. M. mianą, że przez strzałę bez gwiazd przecho­ Gilltowski, herbu Po bóg. J a n An- dzi linia w poprzek. drzejkiewicz Gmtowski, sławny kaznodzieja i Gicżewski J a n, t,ego wspomina kon­ zarządzca kolegium Płockiego i Ni^świezkie- stytucya z r. 1041. go, wydał drukiem szacowną książkę o mę­ ce Pańskiej, która trzy nakłady dotrwała. G ie ż y c k i, nobilitowany w r. 1726. M.* Gintowt, herbu Lei i w a. Jeden te i Gifort, podpisał z Trockiego elekcyę go nazwiska podpisał na zjeżdzie Wileńskim Władysława IV. M.* r. 1401 pokój wieczny Litwy z Koroną. Gigański, herbu Junosza. G i n w i I. Gigański, herbu Nałęcz. Opis herbu. Gikont; kilku tego nazwiska stawał' na elekcyach królów polskich. W polu czerwonem wystaje pieniek zło­ Gilliaszewski. herbu Nałęcz. Se­ ty, a na nim jastrząb, bas ty a na, instygatora koronnego, wojskiego na hełmie trzy pió­ Żydaczewskiego, wspomina zaszczytnie kon­ ra strusie.— Ginwi- stytucya z r. 1676. łowiePiotroWscy, roz­ G ilcw icz Joachim, kapłan zakonu rodzeni na Litwie, Karmelitów bosych, oddając sig przykładnie gdzie znakomite u- swemu powołaniu, 33 lat przetrwał na pu­ rzęda piastowali. szczy w Czarny, trzy mile od Krakowa, gdzie Są też i Ginwi- też życie świątobliwe zakończył w r. 1676. M. łowie Kulwiejcowie, 172

którzy pochodząc od książąt udzielnych Li­ Z tego domu był Fridemanus Gissa, tewskich, używają znaku herbowego Hypo- biskup Chełmiński, a potem Warmiński, któ­ centaura. M. ry jako mąż wybornego stylu i biegłości w naukach, nietylko posiadał wielkie poważa­ G iliw il, herbu Korwin. M.* nie królów Zygmunta I. i Zygmunta Augusta, G ird y ło , znakomity Litwin, przeszedł, ale i pierwszych ówczesnych uczonych Euro­ szy do Krzyżaków, przyjął u nich wiarę chrzo- py; umarł 1550. — Wojciech, zakonu ś. ściańską. Franciszka, zawołany kaznodzieja swego cza­ G irski, herbu Łabędź z tą odmianą, su, sprawoSjuł z niemałą chwałą regencyę że łabędź stoi jedną nogą na Abdanku w klasztorów w Ferrarze, Bononii, Padwie i polu błękitnem, a na hełmie także laki ła­ we Lwowie. będź; dóm wywodzący swój początek od Ro- Jakób a, rotmistrza wspomina z męztwa munda, W. księcia Litewskiego. Andr uszko konstytucya z r. 1662. Jałgołdowicz, starosta Matkowski i waleczny pułkownik w wojnach przeciw Moskwie i Wę­ G I S 9 a Ił. grom, ożeniwszy się z Jadwigą, herbu Ab­ dank, pierwszy podłożył znak Abdanku pod Opis herbu. lewą nogę łabędzia; poległ potom w wojnie W tarczy są trzy w r. 1480. Augustyn, dworzanin Zygmun­ blanki, a nad każdą ta L, poległ w bitwie pod Orszą. Stani­ gwiazda, z których sław, zginął pod Cecorą. Drugi tego imie- dwie Irochę niżej , ma, pułkownikował z wielkim zaszczytem na trzecia zaś we środ­ wojnach za Zygmunta III. Konstanty, wa­ ku nieco wyżej jest leczny towarzysz chorągwi Bałabana, na pod- ułożona. jeżdz:e pod Zbarażem został zabity od Ta­ tarów. Gisler Jan i Marcin, nobilitowany w r. 17 90. M* ,it S !, i i i : G 1 s s a I. O l s z o w s k i , herbu Nowina, pisze się .KtetflJob I.:” .:,,.- z Giszowic w Lubelskiem. Z tego domu wy­ Opis herbu. U&1 szło wielu mężów rycerskich, których czyny W szerz tarczy po­ przechowały nam dzieje narodowe. Po mię­ la białego idą trzy dzy innemi Jan, wsławiony z odwagi na rzeki równolegle od wojnach Moskiewskich i Tatarskich; w mło­ siebie odległe, z któ­ dym wieku służąc w wojsku cesarza niemiec­ rych pierwsza i trze­ kiego, dał i tam dowody niepospolitego mę­ cia są modre, środ- stwa. Stanisław, syn jego stawał mężnie kowa zaś biała; z pod Pskowem. Jan, w wielu bitwach za­ tych na najwyższej służył się z nieustraszonego męztwa, w któ­ znajduje się lew czer­ rych też odniósł zaszczytne rany; Piotr, w wony niby wyskaku­ okazyi pod Pskowem utracił rękę; Marcin, jący, w lewą stronę ! prowadząc żołd w wojsku cesarsklem, poległ głową obrócony, i I tamże na polu bitwy Adam, zginął w bo- ogonem zadartym i 1 ju i Tatarami pod Tarnopolem; Mikołaj, pyskiem rozwartym, T którego język wyziera; wielce się sprawił w zapasach z Kozakami ; na hełmie takiż sam lew, lec* na wszystkich pod Kumejkami odniósł ciężki postrzał, co czlerech nogach stojący. go jednak od dalszego zawodu wojennego niepowstrzymało; i drugi tego imienia, prze- 1 lu jeszcze innych zasłużyło sig z czynów chwa- trwał niemal całe życie w obozach, już to lebnych, na Węgrzech, już na Podolu. Giżycki, herbu Nałęcz, w wojewódz­ G ito rt Sz ymon, podpisał z Trockie­ twie Sieradzkiem. go elekcyę Władysława IV. Gizym ont Stanisła w, skafbnik Po­ G iw ojna Remi gian, podpisał z Miń­ tocki, podpisał elekcyę Jana III, skiego elekcyę Jana III, Glaczyńskt Szymon, podpisał ele- kcyę Jana III. G lzim ski na Mazowszu. Glaire, nobilitowany w r. 1768- M.* G iżycki, herbu Gozdawa, nabył j miano od dóbr dziedzicznych Giżyc. W a- i CSIaseitap, na Pomorzu. Kazimieiz, c ła w, sędzia ziemski Sochaczewski około r. i starościc Neoszyciński w r. 1677, sławiony 1400, którego syn Piotr, był biskupem Pło- jako osobliwszy dobroczyńca kolegium Wa­ ckiin. Jako mąż wielkiej powagi i dzielno- i łeckiego. ści w sprawowaniu interesów państwa, miał j Glasser, nobilitowany w r. 1768. M.* sobie powierzoną opiekę niedorosłych jeszcze j książąt Mazowieckich i rządy tego księztwa Glatowski, herbu Łada. M.* po zgonie Władysława, książgcia Mazowiec­ G 1 a u b i c z. kiego. W tem urzędowaniu zniósłszy nie­ które ciężary ziemianom, określił nowemi pra­ Opis herbu. wami sądy zadworne i przyczynił się do po­ W polu błękitnem myślności kraju. Po zgonie obu książąt, znajduje się ryba żół­ zgładzonych zdradziecko trucizną przez Go- ta, czyli złota, niby tarda Ribeniusza, opierał się objęciu Mazow­ pływająca w lewą sza przez Kazimierza W., aż dopiero na zjeź- stronę, a na hełmie dzie Piotrkowskim ustąpił naleganiom sędziów pięć piór strusich. sejmujących. Jak w życiu politycznem, tak Klejnot ten przynie­ i w zarządzie kościoła położył niemałe za­ siony został ■ z Nie­ sługi, obracając dochody swoje na fundacje miec do Szlązka, a kościołów i kolegia, które szczodrobliwie w z tamtąd do Polski. dochody zaopatrzył; f 1403. Pieczętują się nim: Z i czasów Kazimierza W. dwóch Giżyc­ kich, Piotr i Paweł, prowadząc przez ■ Przeclawski, Rokosowski i Sabinek. długi czas żołd wojenny na Węgrzech, gdzie j Glnubsowicz, herbu Glaubicz. M.* sig świetnemi czynami wsławili, po powrocie j swoim do Polski otrzymali od monarchy swe- | 4ilave, nobilitowany w r. 1790. M.* go dobra w ziemi Sanockiej na pograniczu (ih jz n o c k i, herbu Prus III. Węgierskiem, gdzie osiadłszy, potomkowie ich G!c>VSki, herbu Ostoja, niegdy w jedni od dóbr Humnisk, Humniskiemi, dru­ dzy od Bierezy, Biereckiemi się przezwali.— Krakowskiem. Piotr, waleczny żołnierz za Zygmunta Au­ Gleicliman, nobilitowany w r. 1790.M* gusta, wsławiwszy się odwagą pod Newlem, łnlezmer, nobilitowany w r. 1 775. M. poległ za Stefana Batorego pod Gdańskiem, Stanisław, rotmistrz królewski, poległ zno­ G le ź m ie rs k i, nobilit. » f. 1 775. M* wu w bitwie pod Tsczewem roku 1577. I wie- T. I. Nr. 31. 174 GI GI.

Gliclien, podpisał z Nowogrodzkiego czech, we Włoszech i na Węgrzech, nabył elekcyę Jana Kazimierza. M.* nietylko sławy rycerskiej, ale i biegłości nie­ Glicza Marcin, filozofii i teologii do­ mal we wszystkich językach europejskich. Po powrocie swoim do ojczyzny, zwrócił na ktor, rodem z Pilzna, przez lat 40 uczył na siebie wszystkich oczy i pozyskał względy akademii Krakowskiej, sprawując oraz po kil­ króla Aleksandra tak dalece, że to ogólną za­ kanaście razy jej rządy; f 1591. M. zdrość wzbudziło, która tem więcej urosła, Gliczner Erazm, superintendent ewan­ że mu fortuna i szczęście sprzyjały, zniósł gelicki w Wielkiej Polsce w XVI. wieku, zo­ bowiem li tylko w siedm tysięcy wojska o- stawił drukiem wiele prac piśmiennych, a mię­ gromną potęgę Tatarów pod Kłeckiem, gdzie dzy temi i pedagogiczne. M. do 30,000 nieprzyjaciela poległo. Tym zwy- Glinicki, herbu Junosza, w Wiel­ cięztwem upojony Gliński, dumnem okiem kiej Polsce. spoglądał na zwaśnionych mu panów Litew­ Gliniecki, herbu Korab, w woje­ skich. Gdy wtem Jan Zabrzeziński, wojewo­ wództwie Mazowieckim. da Trocki, jego przyjaciel i współtowarzysz w wyprawie zwycięzkiej, króla Zygmunta 1. Glinka, herbu Biała. Pierwszego z przestrzegł o pewnych zamachach Glińskiego, tego domu wspominają autorowie zaszczy­ toć popadł on w podejrzenie pańskie, które­ tnie Mikołaja, kasztelana Wiskiego w roku go niemógł przełamać więcej ani ofiarowa­ 1440. Jędrzej i Jan, bracia rodzeni po­ niem dowodów niewinności swojej, ani wsta­ legli w bitwie z Krzyżakami pod Działdowem. wianiem się za nim Władysława, króla Wę­ Wielu jeszcze innych zasłużyło się ojczyznie gierskiego i Czeskiego. Nie widząc tedy ża­ z spraw wojennych i deputackich. dnego sposobu przebłagania majestatu, w de- Glinojecki, dziedziczył niegdyś w Płoc­ speracyi udał się do Moskwy, zkąd naje­ kiem. chawszy z wojskiem na Litwę, Zabrzezińskie- go w Grodnie dopadłego zabił i niektóre o- Gliński. bronne miejsca opanował, rozniecając tem zgu­ bną wojnę we własnej ojczyznie. Wyzuty te­ Opis herbu. raz z dóbr i godności, przeniósł się z całym W tarczy pola czer­ domem do Moskwy, gdzie pełen względów u wonego jest niby bel­ dworu rosyjskiego, zamieszkał. Upamiętawszy ka półkwadratowa, w się jednak, przedsięwziął zmazać ciężką wi­ pośrodku jej wysta­ nę swoją przebłaganiem Zygmunta 1; monar­ je inna z krzyżem u cha polski chętnym okazał się ku temu, i dołu, na hełmie trzy pańskim sercem przebaczył; atoli nieprzyjacie­ piór strusich. le Glińskiego informowali potaiemnie kniazia Dóm Glińskich, Moskiewskiego o zamiarze jego — o powro­ skoligacony z książę­ cie do Polski; zaczem wtrąconym został do tami Ruskiemi, po od- ciężkiego więzienia, w którem też życia do­ padnieniu Siewierza konał. — Hrehory Lwowicz Gliński, brat do Moskwy, przeniósł poprzedzającego Michała, starosta Owrucki się do Litwy. Z tego w r. 1503, poległ w bitwie z Tatarami nad to był ów sławny Michał Gliński, marsza­ Uszą. Potomkowie jego rozrodzeni na Li­ łek nadworny Litewski i starosta Bielski, któ­ twie, pisali się na elekcyi Jana Kazimierza. rego czyny nie jedną kartę historyi zajmują. Jerzy zabity od Moskw'y pod Wierzchosławic Przepędziwszy on lat 12 jako ochotnik wNicm ■ cami w r. 1655. 0 1 . Gl. 175

Gliński, herbu Jastrzębiec, niegdy Archibald Jędrzej de Gleideny GIo- w województwie Krakowskiem, pisze się z wer, przyniósł ten herb do Polski z Angiil, Glinnik. gdzie też za położone 44-letnie zasługi wojen­ G liński, herbu Korczak. Z domu ne, mianowicie ufortyfikowanie różnych twierdz tego był Benedykt władyką Włodzimirskim i obronę tych przeciw nieprzyjaciołom, kon- w r. 1679. stytucyą z r. 1725 otrzymał indygenat w Polsce. Gliński, herbu Lis. W ziemi Ciecha­ Glasteckl, posesyonat w Mścisław- nowskiej. skiem. Gliński, herbu Nowina, w Sieradz­ Gładki Jan, chorąży Miński r. 1606. kiem i Łęczyckiem. Kilku z tego domu sta­ wało na elekcyę królów polskich. Gładkowski Jan, podpisał elekcyę Jana HI. Gliński, herbu Pomian, niegdy w województwie Płockiem. Gładysz, herbu Gryf, niegdy w po­ wiecie Bieckim, Piotr, imieniem Władysła­ G liński, herbu Radwan, w ziemi wa Jagiełły objął w posesyę przez Zygmunta Zakroczymskiej. Węgierskiego w zastaw daną ziemię Spbką, G liński, herbu Slepowron. i administrował ją na rzecz Polski r. 1403. Gliński, nobilitowany w r. 1768. M.* Jeden tego nazwiska, towarzysz chorągwi pan- I cernej Koniecpolskiego, wsławił się walecz- Jeden tego imienia, podporucznik polski, i nością w wielu bitwach. poległ przy zdobywaniu Saragosy w Hiszpa­ nii w r. 1809. M. Gładysz, herbu Nieczuja; jedna Glińska Ludwika, pamiętna z daru dzielnica z Galiczami. dla kościoła Bołszowieckiego, któremu 3000 Gładyszewski, dziedziczył niegdy złp. wyznaczyła. M. na Podgórzu. M. Gliszczyński, herbu Jastrzębiec, Głazowski; kilku z tego domu s w Wielkiej Polsce. wało na e ekcyach królów polskich.

G o w e r. G łę b o c k i, herbu D oliwa, dóm sta­ rodawny w Kujawach i na Podlasiu, z któ­ Opis herbu. rego niemały poczet mężów zasłużył się oj- W polu czar- czyznie z czynów wojennych i cywilnych. Po­ nem znajduje się ko­ między innymi zasłużyli na pamięć potomków: zie} drewniany (bia­ J erzy, śmiały wojownik wXV. stuleciu, wzię­ ły) wzniesiony do ty od pogaństwa w niewolę i przykuty na góry, po którym są galerach\ Stefan zginął pod Toruniem; Ka­ rozrzucone kłosyzbo­ sper zaś poległ w bitwie ze Szwedami pod żom e, po obu bo­ Wojniczem. Tomasza znowu wspominają kach u góry są dwa dzieje z odwagi w walce z Tatarami pod Ko- księżyce niepełne, ta- marnem. — Jeden tego imienia, dziedzic mia­ kiż trzeci w pośrod­ steczka .Kodni na Ukrainie, podczas tracenia ku jego, nad hełmem ujętych hajdamaków Gonty i Żeleźniaka, ocalił podobny księżyc, na wielką liczbę uwiedzionego ludu ruskiego, i którym stoi kogut osadził go w swoich dobrach, nadając mu czerwony w prawą stronę obrócony. grunta, bydło robocze i inną zapomogę. M. 31* 170 GL Gł.

G łębocki, herbu Lubicz, na Ma­ Głowa bawola. zowszu. Opis herbu. Głębocki, herbu Ostoja. M.* W tarczy pola Gładowski, herbu D ąb ro wa, w zie­ czerwonego jest gło­ mi Dobrzyńskiej. wa bawola (czarna Głodowski, herbu Przegonią. z rogami, na hełmie Głogiński, herbu Ostoja, w Wiel­ zaś trzy piór stru­ kiej Polsce. sich; niektórzy kładą zamiast piór milrę Głogowczyk Jan, rodem z Głogo­ książęcą. Pochodze­ wa na Szlązku niegdy prowincyi polskiej, pro­ nie herbu tego niejest fesor filozofii i matematyki w Akademii Kra­ wiadome. Tym her­ kowskiej i kanonik kolegiaty św. Floryana. bem pieczętują się Wyborna jego nauka wielu znakomitych ludzi Bagniewski, Dowgird usposobiła do posług kraju. Dzieła zaś filo­ i Siesieccy książęta. zoficzne i matematyczne zalecają sig dotąd prawdziwą gruntownością rzeczy; f 1507. M. Gołgowski, herbu Grzymała, na Głowa trupia. Mazowszu, a później i na Rusi. Samuel, Opis herbu. cześnik Nowogrodzki pułkownikował zaszczy­ tnie przy odsieczy Wiednia r. 1Ó8-3; wielu W polu niebieskiem innych piastowało urzęda ziemskie w Bełzkiem. jest głowa trupia jak­ by szablą cięta u G łosiński Bazyli i Jędrzej, bra­ wierzchu, której sza­ cia rodzeni, za położone zasługi wojenne kon- bli rękojeść jestzłota. stytucyą z r. 1661 nietylko policzeni zostali Herb ów nadany 1 w poczet rycerstwa polskiego, ale nadto o- został potomkom pe­ trzymali dobra Babliki i Jaślimanice. wnego walecznego Głoskowski, herbu Jastrzębiec. polskiego junaka, Stanisław, prowadził z zaszczytem żołd który potykając się z nadzwyczajnem męz- zaciężny na Węgrzech, poczem na dworze twem, odniósł w głowę cios śmiertelny. królów polskich: Zygmunta Augusta, Henry­ Głowacki, herbu Prus I. niegdy w ka, Stefana Batorego i Zygmunta III. przepę­ Krakowskiem, gdzie już w r. 1496 Maciej, dził Jat 50 w różnych funkcyach; f 1638. urząd żupnika piastował. Głoskowski, herbu Korab, w Wiel­ Głowacki, nobilit. w r. 1775. M.* kiej Polsce, zkąd Stefan, przeniósł się na Wołyń. Głowacki, szlachcic polski w wojsku Kozackiem pod Chmielnickim, wielce się przy­ Głoskowski, herbu Przerowa, w łożył do ocalenia Lwowa, oblężonego w roku ziemi Czerskiej. — Maciej, komornik Ka­ 1648; mając bowiem wpływ na hetmana, liski w XVI. stuleciu, wydał kilka dzieł reli­ skłonił go do odstąpienia od uciśnionego mia­ gijnych. M. sta, umówiwszy się osobiście z posłami o Głotkowski. herbu Dąbrowa. M.* okup jego. M. G ło w a , herbu Jelita, w ziemi Prze­ Głowacki, stanu włościańskiego, wal­ myskiej. cząc w szeregach pod Kościuszką, w bitwie CJI. 177

pod Racławicami (1794) wsławił się z męz­ obcych krajów. Po powrocie swoim do oj­ twa i odwagi. M. czyzny, sprawował z wielką roztropnością ró­ Głowacz, herbu Dębno. M.* żne godności klasztorne; f 1695 w Krako­ wie. M. herbu Nałęcz. M* Głowacz, Głuchowski, herbu Radwan. Głowaczewskl, porucznik polski Głliski, herbu Bończa. M.* pod Napoleonem, przy zdobywaniu Saragosy r. 1808 wdzierając się na czele swego od­ Głuski, herbu Ciołek, jedna dziel­ działu do zaatakowanego miasta, poległ w bra­ nica z Drzewieckimi. mie od żelaza Hiszpanów. M. Głuszccki Hil arion, kapłan zako­ nu Karmelitów bosych, mąż wielkiej pokory Głowczyński Feliks, podpisał ele­ kcyę Władysława IV. Stanisław, Jezuita, i ostrego życia, zakończył życie przykładne mąż znakomitych nauk, wydał kilka dzieł u- w r. 1652 w Piaskach pod Lublinem w usłu­ dze zapowietrzonych. M. czonych; f 1722. Głnszewski, podpisał elekcyg Jana Głowiński, herbu Godziemba, w Kazimierza. M.* ziemi Dobrzyńskiej, pisze się z Głowni. Głliszkowski, dziedziczył dawniej Głowiński,' herbu Gozdawa. M.* w województwie Płockiem. Głowiński, herbu Roch II. Gnia­ herbu Łabędź. Ja- zdo domu Główno w województwie Rawskiem, Głuszyński, kób i Krzysztof, obaj bracia i ludzie ry­ gdzie Jakób podpisał pokój Brzeski r. 1436. cerscy, polegli w bitwie pod Buszą; trzeci Stanisław, sędzia Halicki, fundował przy zaś Łukasz, jedenaście lat przetrwał w nie­ archikatedrze Lwowskiej kantoryę i dwie ka­ woli Tureckiej. nonie, zapisując na ich utrzymanie Młynisz- cze i Zabłotowce w obwodzie Zydaczewskim Głuszyński, herbu Prus I. M.* r. 1669.— Dzierzykraj, zginął w bitwie Gfuszczyński, herbu Slepowron. M.ł z Tatarami pod Wiśniowcem r. 1494. S a­ Gnatkowski Augustyn, zakonu ś. muel, suffragan Lwowski, biskup Hebroń- Bernarda, sławny kaznodzieja we Lwowie na ski, zbudował we Lwowie kościół i kollegium początku XVII. weiku. M. Pijarów (1715), przy którem utworzył funda- Gnatowski, herbu Łada, niegdy w cyę ku wychowaniu 18 młodzieży szlachec­ ziemi Ciachanowskiej. kiej, uposażając ów zakład darem 60,000 złp. z własnego majątku, dołączając do tego do­ Gniatkowski Albert, akademik Kra­ bra W inni k i i Podbereżce. Ta fundacya ob­ kowski, pisał rozprawy naukowe. M. jęta później przez rząd austryacki, otworzo­ Gniady, herbu Ostoja. Jędrzej, ną została 17 76, właśnie w roku śmierci szla­ opat Tyniecki w pierwszej połowie XVI. stu­ chetnego fundatora i istnieje dotąd pod nazwą: lecia. „stypendya Głowińskiego14 dla uczniów stanu Gniazdowski, herbu Iflorab. Jan szlacheckiego. M. Chryzostom, pamiętny w dziejach Polski Głowniewski, herbu H o łob ok. M.* z dokonanego zdobycia Poznania i innych czy­ Głuchowski, herbu Prus II. w zie­ nów rycerskich. mi Pruskiej. — Z tego domu był Gierard, Gniazdowski, herbu W czele. Jan, kapłan zakonu Karmelitów, który w Rzymie biskup Teodozyeński, suffragan Gnieźnieński, wielce się wsławił żarliwością kaznodziejską, po obraniu Zygmunta III. na tron polski, po­ l kąd posłany został w podróż missyjrią do słował do Rudolfa cesarza. 178 Gn. fiin.

Gniazdowski, herbu B o gorya. M.* Pamiętna jest jego odpowiedź, dana przyja­ ciołom, którzy wiedząc, że posiada względy Gniewek, herbu Gier a ld, dóm sta­ monarchy swego, namawiali usilnie, aby wy­ rodawny w Krakowskiem, gdzie się pisał pier­ jednał dla syna swego starostwo Latowickie. wotnie z Kończysk. „Dobra Rzeczypospolitej/1 rzekł on, „są dla Gniewiecki, herbu Poraj. dobrze zasłużonych ojczyznie, a nie dla ża­ GniewieWSki, herbu Prus I. ków, ani dla białychgłów, dla tego miałbym w tem sumienie, gdybym to uczynił.“— Jako Gniewiński Franciszek, podpisał żołnierzowi wielkich przymiotów, polecił mu z Grodzieńskiego elekcyę Jana Ii!. następnie Zygmunt III zaciąg lekkiej ja­ Gniewkowski, w Wielkiej Polsce. zdy dla dania pomocy cesarzowi Ferdynan­ dowi II. Zycie pełno cnót obywatelskich za­ Gniewosz, herbu Kościesza. Tego kończył w Sandomierskiem w roku 1 tj 19. — imienia pierwszy był podkomorzym Krakow­ Krzysztof, syn jego, wsławiwszy się z męz­ skim w r. 1403, pamiętny z sprzyjania spra­ twa w bitwie pod Oryninem, poległ pod wie Wilhelma austryackiego i Jadwigi królo­ Chocimem. — Mikołaj, brat tegoż, staro­ wej. Jan, syn jogo, usląpił znaczne sumy,, sta Radomski, rotmislrzując zaszczytnie przez wzięte za jego małoletności do odbudowania 30 lat w różnych expedycyach, zjednał sobie klasztoru św. Katarzyny w Krakowie; nastę­ takie poważanie, że pod Chocimem królewicz pnie na wyprawie Krzyżackiej w bitwie pod Grunwaldem, brał udział z chorągwią wła­ Władysław wyłącznie jego chorągiew sobie uprosił. Toż i w bitwie pod Zborowym, lubo snych ludzi w pamiętnem zwycięztwie, — Je­ den z jego synowców zginął w wyprawie już był w podeszłym wieku, wielce się przy­ Moskiewskiej r. 1633. łożył do zwycięztwa oręża polskiego, za co go tez Jan Kazimierz zbawcą zdrowia swego na­ Gniewosz, herbu Rawicz. Gniazdo zwał, co mu też i sejmik Opatowski, dzięku­ domu tego, Olexyce, z którego Cherubin, jący publicznie za jego odwagę, przyznał za­ poległ w lasach Bukowińskich w roku 1497 szczytnie. „Nie zdejmując broni z siebie, wy­ podczas wyprawy króla Olbrachta. Jędrzej, raził tnowca sejmowy, aż do późnej starości, dziedzic na Sarnowie, w bitwie pod Oberty- niemógł zginąć w wojnie, bo mężniejszego uem dał dowody nadzwyczajnej odwagi i męz­ od siebie, od któregoby ręki poległ, nie zna­ twa. Jan, dziedzic na Smogorzewie, rot­ lazł umarł pełen wielkiej sławy w r. 1650. mistrz Stefana Batorego, za położone zasłu­ Mikołaj, zakonu Jezuiów, mąż słynący z mis- gi wojenne otrzymał od tego króla znaczne syi wojskowych, zapisał dla kollegium Kra­ nadania dla domu swego, z którego nastę­ kowskiego u św. Piotra 30,000 złp.; zakoń­ pnie wielu ludzi rycerskich wyszło. Jan, sta­ czył życie w Łucku r. 1711. Mikołaj Al­ rosta katowicki, mąż wielkich przymiotów ry­ brecht, biskup Kujawski, z chwałą narodu cerskich, o którym dał Batory zaszczytne zda- 1 odprawił kilka legacyi do dworów zagranicz­ nie: ,.że gdyby mu przyszło pojedynkiem cer- nych ; f 1654. Jan, kasztelan Czchowski, tować o królestwo, nikogo innego nie użyłby do podpisał elekcyę Jana III tej funkcyi, tylko Jana Gniewosza.u W mło­ dym wieku bawiąc na dworze króla Węgier­ Gniewski, herbu Zgraja. skiego, w wojnie z Turkami dał niejedną pró­ Giliński, herbu Trach. Potomkowie bę odwagi swojej, dla tego też Stefan Bato­ Ot’tona Tracha, rozrodziwszy się, jedni od ry zostawszy królem polskim, odwołał go z dóbr. Zalęc, przezwali się Zalęccy, a drudzy Węgier, i uczynił rotmistrzem, a potem puł­ od Gnina, Gnińscy. Po między innymi za­ kownikiem siły zbrojnej przeciw Moskwie. służyli na wdzięczną pamięć; Wojciech, Gn, G o. 179

mąż rycerski za Stefana Batorego. Samuel, woli. Lenard, sławny rotmistrz z umieję­ wsławił się za Zygmunta III. walecznością tności wojennych, przyciągniony w 2,000 Po­ w bojach z Moskwą i z Tatarami. Jan, pod­ laków od Ludwika króla Węgierskiego do kanclerzy koronny, starosta Gnieźnieński, a siebie, widząc pod Mohaczem przeważające następnie wojewoda Chełmiński, dla rzadkiej siły Tureckie, radził królowi, aby aż do ze­ dzielności w traktowaniu interesów jeżdżał w brania sił wojsko swoje przeciw natarczywo­ poselstwach do Francyi, Danii, Szwecyi, Mo­ ści nieprzyjaciela wozami osłonił; czego gdy skwy i Turcyi. Wziąwszy w nagrodę poło­ popędliwy do boju Ludwik nie usłuchał, sie­ żonych zasług swoich nadworne podskarbstwo bie i wojsko zgubił; zginął też i ów mąż koronne, wykupił Knyszyn i Goniądz z inne­ przezacny, a głowę jego odciętą zawieziono mi dobrami za 553,000 złp., z której to su­ do Konstantynopola. — Krzysztof, dzielny my darował 100,100 Rzeczypospolitej, za któ­ junak polski, bawiąc wojskowo na Węgrzech, ry to afekt wywdzięczając się ojczyzna, jemu w pewnej akcyi ii tylko w 36 koni pojmał i sukcesorom jego puściła te dobra aż do 400 hajduków; następnie podpisał ustawy zjaz­ ósmej generacyi, po której znowu do króle­ du Pokrzywnickiego r. 1587. Piotr, mąż wskiej dyspozycyi powrócić miały. Po zgo­ sławiony z dzielności w bojach z Tatarami, nie żony swojej, wstąpił do stanu duchowne­ Szwedami i Wołochami, poległ na Podolu od go; Jan Sobieski ceniąc atoli rady tak do­ postrzału kozackiego. — Krzysztof mąż świadczonego męża, rad polegał na radzie je­ rycerski, w nagrodę zasług wojennych, otrzy­ go, wziął go przeto na wyprawę Wiedeńską, mał od Zygmunta Augusta (r. 1582) przywi­ na którą on swoim kosztem chorągiew us­ lej na założenie miasta Rudnika nad Sanem. M. sarską wystawił.— Konstancya Dorota, Mikołaj, pułkownik piechoty Węgierskiej, córka jego, ksieni PP. Cystersek w Oło- wsławił się z odwagi przy oblężeniu Krako­ bocku, własnym kosztem zbudowała z gruntu wa przez Szwedów w r. 1G56. M. klasztor tenże; f 1696,— J a n C hry zostom, Gnojnicki J e rzy zTrockiego, pod­ biskup Kamieniecki, referendarz koronny, po pisał elekcyę Władysława IV. otrzymanem zwycięztwie pod Chocimem, jeź­ GOcki, albo Godzki, herbu D o 1 i w a. M* dził w poselstwie do Rzymu; f 1715, Igna­ Gockowski, herbu Prawdzie. Krzy­ cy Bernard, opat Koronowski, trzech kró sztof, podpisał pacta conventa Jana Kazi­ lów polskich sekretarz, dla pięknych przy­ mierza. miotów w naukach, pozyskał też względy Gocłowski Tomasz, sędzia ziemski trzech papieżów: Aleksandra VII., Klemensa Nurski, podpisał elekcyę Jana 111. Jakób, IX. i' Innocentego XI., którzy go urzędami kasztelan Przemęcki, żyjąc bezpotomnie,wszyst­ stolicy apostolskiej zaszczycili. Następnie wy­ kie s.woje dobra dziedziczne zapisał na do­ słany z księciem Radziwiłłem do Rzymu, po bre uczynki; żona jego Elżbieta z domu zgonie tegoż w Padwio (we Włoszech), z po­ Mycielska, fundowała klasztor Reformatów w lecenia Jana III. sam doprowadził do skutku Poznaniu. interesa poselskie. Goczałkowski, herbu Nowina, da­ wniej w Wielkiej Polsce. Gsłojewski Andrzej, podpisał elek­ Goczanowskiherbu Siepowron. cyę Jana Kazimierza. M * G o ć z e w s k i Józef, znakomity w sztu­ Gnoiński , herbu Warnia. Wielu z ce rytowniczej r. 1770. M. tejęo domu, zwiącego się początkowo Nosal, GOdaczewski, herbu Gozdawa. wyszło ludzi rycerskich. Pomiędzy innymi Jeden tego nazwiska, towarzysz chorągwi us- Mikołaj, hetman nadworny, w nieszczęśli­ sarskiej, w bitwie z Kozakami pod Slarczem wej wyprawie Bukowińskiej dostał się do nie­ w r. 1638, odniósł rany zaszczytne. 180 Go. Go.

Godebski, herbu Godziemba, na snę, lewą podpierający się na szabli.— Po­ Litwie. Cypryan, pułkownik Igo pułku pol­ czątek znaku tego podają kronikarze: Sie­ skiego, znakomity rymopis, wydał kilka po­ ciech, wojewoda Krakowski, wysłany w ro wieści oryginalnych i bajek, celujących gład­ ku 1094 z wojskiem polskiem do Morawy, gdy kością wiersza i dowcipem ujmującym. Umarł dostał wiadomość, że nieprzyjaciel w pobliżu w Raszynie r. 1809 z ran odebranych w bi­ noeował, toć przedsięwziął nań z nienacka ude­ twie pod lemże miasteczkiem. M. rzyć; uszykowawszy wojsko, szedł prosto na Godlewski, herbu Gozdawa. Wie­ obóz, wysławszy przodem straż dla bezpie­ lu z tego domu piastowało z zaszczytem go­ czeństwa. Ta natrafiwszy na zasadzkę nie­ dności urzędowe w ziemi Nurskiej, z kąd też przyjacielską, starła się z nią potężnie; między Jan i Kasper podpisali elekcyę Władysła­ innymi był w wojsku polskiem rycerz Godziem­ wa IV. Hipolit, fundował kollegium Łom­ ba nazwany,' ten w walce skruszywszy swój żyńskie-, f 1118. Aleksander, kustosz Ki­ oręż, gdy niemiał się już czem bronić, ucho­ jowski, proboszcz Brański, zbudował kosztem dził do poblizkiego lasu, ale że za nim i tara swoim kościół w Brańsku; f 1721. Paweł, nieprzyjaciel nacierał, spodziewając się bez­ rotmistrz Kozaków Lisowczyków, w pamięt­ bronnego dostać w moc swoją, toć Godziem­ nej wyprawie do Niemiec r. 1022 w sprawie ba chybko skoczył z konia, i dopadłszy so- cesarza Rudolfa, wsławił się z czynów od­ senkę, wyrwał ją z korzeniem, którą się teraz wagi. M. zasłaniał przed nacierającym. A gdy ten pierw­ Godlewski, pisał się na elekcyi Ja­ szym zamachem odciął dwie gałęzie, więc Go­ na Kazimierza z ziemi Nurskiej. M.* dziemba Iżlejszą już sosenką potężnie uderzył Godowski, herbu Odrowąż. Piotr, na Morawczyka, zwalił go z konia, a ująwszy chorąży Halicki w r. 1466, potwierdził z in­ w więzy, przyprowadził go do swego hetma­ nemi familiantami domu tego 'fundacyę kla­ na. W nagrodę tego czynu, otrzymał też ową sztoru Mogilskiego. sosenkę za herb domu swego. Crodnrowski, herbu Zaremba. M* Michał, biskup Kujawski, pierwszy z Godwadowski, herbu Su lima. M.* Polaków zasiadł na tej katedrze w r. 1216. Godziątkowski, herbu Korab. Jako wielce gorliwy pasterz, przy fundacyi Hieronim, hurgrabia Krakowski, pisał wier­ biskupstwa Chełmińskiego naznaczył temuż sze satyryczne; f 1638. M. dochody ze sta wsi; f 1258. Godziemba. Tym - herbem pieczętują się: Bosakow- ski, Butowtowicz, Czekanowski, Czyż, Dąb- Opis herbu. ski, Głowiński, Godebski, Gorzkowski, Jusz- W tarczy pola kiewicz, Kobyłecki, Kowalkowski, Kryliński, czerwonego jest sosna Kucharski, Lubrański, Maliszewski, Oborski, o trzech gałęziach, Paniewski, Pucek, Radecki, Rusinowski, Sie- % których jedna w rawski, Sławoszewski, Sosnowski, Slrepiński, środku, a dwie po Węgliński, Wiłam, Wojarzyński, Wozuciński, jej bokach, pod te- Wysocki, Zaleski, Żeromski, Żurawicki. mi drugie dwie ga­ łęzie odcięte, u spo­ Godzimiński Wawrzyniec, łow­ du pięć korzeni, w czy Ciechanowski, podpisał elekcyę Władysła­ hełmie zaś nad ko­ wa IV. roną mąż zbrojny Godzisnirski Gabryel, Dominikan, trzymający w prawej zajmywał się tłumaczeniem dzieł łacińskich ręce takąż samą so­ treści religijnej. M.* Co. «O . 181 . ■ * o fji odii szew ski, herbo Ogończyk, mftł od Stanisława Augusta ihłjddl fcłóij* y wtiemi Dobrzyńskiej, gdzie sig zwał począ- od Aleksandra I. order ś. Anny II. klasy-; tkowie Goleniem. Jan, w wojnie ze Szwe­ f 132-1. M. dami rotmistrzował z chwałą domu swego. Golczewski Paweł, zasłużony ty­ Godziszewski, herbu Jastrzę­ pograf we Lwowie w pierwszej połowie XVIII. biec. M.’ wieku. M. Godziszcwski, herbu Ostoja. M* ^oidonowski Andrzej, przeorkla- Godziszowski. nobilitowany w roku sztoru Częstochowskiego w pierwszej poło­ 1768. M.* wie XVI. wieku, wydał kilka dzieł religij­ nych. M. Gogolewski Jan, podpisał elekcyę Władysława IV. Drugi imienia teięo, zakonu Golfjewslii. Przodek domu loco Jezuitów, poświęcając sig usłudze zapowie­ Nadborz zGolejowa, kanclerz Wladvsljw u , księcia Mazowieckiego w r. 1452, uczestni­ trzonych w Łomży, tamże życie zakończył w czył zaszczytem na zjeździe Czerwieńskim: loku 1624. i Adam, sędzia grodzki Kijowski w r. 1678. fiio g o liń s k i, herbu Rola. posłował z chwałą niemałą na sejmy. Gojszowski, herbu B r o ch w icz II. Gftlemowski, herbu Poraj w Wiel­ Maciej, mąż słynny z czynów rycerskich; kiej Polsce. Stanisław i Wacław, bra­ f 1640. cia, polegli w bitwie pod Chocimem. j . j j j , ;. >,, , :n i A. G o l a n c z e w s k i , herbu Topor. Ma­ Goleniowski, herbu Belina, nie- gdy w Krakowskiem. ciej, biskup Kujawski, pasterz wielkich przy­ miotów serca i duszy, okupił własnym ko­ G o l c ń s k i , herbu 0 g o ń cz y k. J %- sztem zabranych przez Krzyżaków w ziemi drzej, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. Dobrzyńskiej jeńców polskich, wyliczywszy za Golian, herbu Nałęcz. Wojciech nie 400 grzywien, ustępując im nadto dzie­ i Stanisław, podpisał elekcyę Jana III. sięciny wytyczne w Pomeranii. Powróciwszy G o l i a ń s k i Mateusz, podpisał elek­ z Węgier, dokąd towarzyszył Kazimierzowi cyę Władysława IV. W., zajął się wzniesieniem kościoła katedral­ nego Kujawskiego. On to przyczynił się wiel­ G o ltg u n t, herbu Łab ęd ż, na Litwie. ce do wypędzenia z Polski Flagelantów, czyli Cxolimnilt, herbu Ślep o wron w sekty biczowników. Zwątlony pracą i laty, księztwie Litewskiem. zakończył życie w roku 1368. — Zbylut, Golim nntowicz, herbu Pokora. brat poprzedzającego, najpierw kasztelan Po­ znański, potem za konsensem papiezkim na ' M .* biskupstwo Kujawskie wyniesiony, zasłużył się Golilliński, herbu Biała. M.* fundacyą wielu kościołów w ziemi Pomor­ Goliliski, herbu Zabawa II. niegdy skiej. Założył też miasteczko Zbylutkę od w Poznańskiem. Jeden tego imienia pułko­ imienia swego; f 1383. wnikował z odwagą w bitwie pod Zbarażem r. 164b. M. G o l a ń s k i , herbu jastrzębiec w Sieradzkiem. Filip, Pijar, rodem z Krakow­ Goliszewski, herbu Jelita. Stani­ skiego, profesor wymowy i pisma św. w War- sław, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. szawie, a potem w Wilnie, wydał kilka dzieł Golski, herbu Roił). Stanisław, szacownych o wymowie i poezyi, xa co otrzy- rotmistrz zawołany, potem strażnik koronny, T. 1. Sr. 32. 182 Go. Go. kasztan Halicki, a naostatek wojewoda Po­ Gołębiowski, herbu Prawdzie. dolski, położył niemało zasług około obrony Chryzostom, Augustyanin, sławny z wymo­ kraju, jakto wspomina zaszczytnie konstytu- wy kaznodzieja Jana ill cya z r. 1601. Żyjąc bezpotomnie, fundo­ Gotceki, herbu Mądrostki, niegdy wał 0 0 . Dominikanów w Czortkowie, zapisu­ w Krakowskiem. jąc im wieś Szmańkowice, reszta zaś dóbr: Buczacz, Podhajce, Czortków, przekazał J a- Gołkowski, herbu Strzemię na nowi, bratu swemu, kasztelanowi Halickie­ Mazowszu, a później i na Rusi. mu, po którego zgonie przeszły na żonę je­ go, a przez nią na Potockich Pilawitów. Ten G o ł o c k I. ostatni, poświęcając się Usłudze kraju, tra­ ktował o pokój z Tatarami, ofiarując się do- Opis herbu. brosvolnie na zakładnika. Fundował oraz ko­ W tarczy są dwa ściół w Janowie pod Tarnopolem w roku miecze z ukosa na 1611. M. krzyż ostrzem na dół Gołaszewski, herbu Kościesza. złożone, na hełmie Adam, podpisał elekcyę Jana 111. Antoni, nad koroną kołpak biskup Przemyski fundował bibliotekę przy wywinięty, z którego katedrze w Przemyślu. obóch boków pióra zatknięte wystają.— Goławlński, herbu Łabędź. Gołuccy dziedziczyli Goławski, herbu Jastrzęb i ec. Ma r- niegdy w ziemi Pru­ cyan, podpisał elekcją Władysława IV. Sta­ skiej. nisław, towarzysz chorągwi pancernej, zasłu­ żył się czynami rycerskiemi. Gołocki, herbu Jastrzębiec. M a- Gołąbek, herbu Gryf, obacz Lo- cioj Ja n( podsędek Lwowski 1680, lego­ śniowski. wał na ołtarz ś. Krzyża do kościoła Jezui­ Gołczyński, niegdy na Mazowszu. tów Lwowskich 1000 złp. Gołębiowski. Gołocki, herbu Jelita, Adam i Stanisław, podpisali z Płockiego elekcyę Jana Kazimierza. Opis herbu. Gołoelii, herbu Kościesza w ziemi W tarczy mur, na Przemyskiej. nim cztery wieżyczek, w hełmie nad koro­ Gołocki Romuald, superyor klaszto­ ną zaś trzy piór slru«, ru 00. Dominikanów w Żółkwi, w czasie gra­ sich. Gniazdo domu sowania zarazy morowej tamże, pozostał sam tego Pomorze, gdzie jeden z kapłanów w mieście zagrożonem dla się zwą Gołębiow­ dawania pomocy duchownej, gdzie też rażo­ scy Bejmanow ie. ny powietrzem, zakończył życie świątobliwe w r, 1662. M. Gołogórski , herbu Dębno. Miko­ Gołębiowski, herbu Gozdawa w łaj z Gołngór, podkomorzy Lwowski za Ka* K r a k o ws k umji. ziinierza W.; Mikołaj, kasztelan Halicki. Go. Go, 18 3

Gołnblckl Bernard, dzielny rot­ drzej Krzysztof, miecznik ziemi Sanoc­ mistrz polski, poległ w bitwie pod Wielko- kiej, wsławił się z czynów waleczności i od­ lukami. wagi pod Czarnieckim w wojnie Szwedzkiej i Kozackiej. Abraham, podkoniuszy Litew­ Gołnbiński Hilary, pisarz polny, ski, mąż osobliwszej ludzkości, wspierał i w wojnie domowej w bitwie pod Częstocho­ ratował ubogich, którjch zawsze po kilku w wą, popadł w niewolę Lubomirskiego. M. domu swoir.i żywił i odziewał; podobnie też Goluchowski, herbu L eliwa. Gnia­ powracających z Bukowiny żołnierzy scho­ zdo domu tego Gołuchów pod Kaliszem, z rzałych do siebie zapraszając, we wszelkie którego pierwszy Piotr, hrabia na Gołucho­ potrzeby zaopatrywał. Położywszy niemałe wie, słynął przj końru XIV. wieku z czynów zasługi dla ojczyzny, już to na wojnie, już w dobroczynności. Przecław, wojewoda Ka­ urzędach poselskich, zakończył życie zawsze liski i generał Wielko - Polski, pamiętny z bogobojne w r. 1693, założywszy ostatecznie męztwa i odwagi za panowania Kazimierza klasztor 00. Karmelitów w Kisieli nie maję­ W., zasłużył się niemało ratowaniem już wte­ tności swojej. Prócz zwyż wyrażonych wspo­ dy napastowanej ojczyzny; po zgonie bowiem minają zaszczytnie konstytucye Jędrzeja, tego króla, gdy Brandeburczycy r. 1370 za­ chorążego Podolskiego, któremu komisya Lwo- mek Santocki obiegli, no pierwszy pomimo wska r. 1662 za znakomite czyny przyznała szczupłych sił swoich wydał wici na pospo­ sumę 6000 złp. na dobrach królewskich. lite ruszenie, i pospieszył do odparcia zawi­ Aleksander, towarzysz chorągwiussarskiej, stnego wroga. (M.) — Ja n z Rozdw'ienicy, poległ przy odsieczy Wiednia w r. 1683. gorliwy o pomnożenie chwały Bożej, opatrzył Goluchowski, herbu Lis, w wo­ kościół w Rudołowicach w znaczne fundusze. jewództwie Krakowskiem. Piotr i Jan, synowie Jędizeja sędziego Goluchowski, herbu Biała, na Pod­ Stężyckiego, w wojnie Polski z Moskwą za Zy­ lasiu. gmunta III., polegli p• 'd Smoleńskiem. Mi­ kołaj i ltafał, bracia poprzedzających, zasłu­ Golnchowskt, herbu Trzaska. M* żyli się z czynów wojennych. Jędrzej z Goluchowski, herbu Wieniawa. M.* Chwałowic, najprzód wojski, potem podko­ Golugki, herbu Przegonią. Wa­ morzy Sandomierski, jako mąż doświadczo­ wrzyniec i Jan, bracia rodzeni z Lubel­ nej prawości, miał powierzoną sobie od rze- skiego, wsławili się męztwem na wojnach za czypospolitej lustrację chorągwi do obozu panowania Stefana Batorego. przybywających, którym dopiero po znalezie­ niu porządku oręża i koni, żołd wypłacał. Gotycki albo Golicki, herbu Ko­ Stanisław, podkomorzy Krakowski, podpi­ twicz, w Wielkiej Polsce. sał tranzakcyę Będzińską roku 1589. — Jan, j Gołygowski Ma ciej, podpisał kon- pierwszy syn podkomorzego Sandomierskiego federacyę Zatorską r. !70-r). z Dębińskiej, spędził niemal całe życie to na dworze królewskim, (o w obozie. Abraham, Golyński, herbu Prawdzie, na Ma­ syn jego, starosta Stężyeki i Wileński, pod zowszu. .Marcin, mąż rycerski w drugiej po­ czas bezkrólewia rotmistrzonał z chwałą woje- | łowie XIII. wieku, «ielce się odznaczał w w o j­ wództwu Sandomierskiemu, wystawiwszy swo­ nie z Prusakami, których pomimo szczupłych im kosztom chorągiew własną; następnie po­ sił swoich potężnie gromił. Od tego idzie słując na różne sejmy, obranym był do tra­ znaczny poczet mężów aż do nowszych cza­ ktowania o pokój ze Szwedami; f 1647. sów, zasłużonych ojo.yznio z posług publicz­ Mikołaj, zginął w bitwie pod Cecorą; Ję­ nych. Ludwik, sędzia Podolski, sławiony G o. swoich czasów z czynów sprawiedliwości, dynów w Sokalu, fundując oraz XX. Domini­ dał dowody prawości obywatelskiej w różnych kanów w Janowie nad Bugiem; f 1604. Jan funkcyach publicznych, już to ziemiańskich Paweł, biskup Kijowski, a przedtem sekre­ województwa Podolskiego, już to będąc po­ tarz królewski. słem na sejm r. 1793, a w r. 1795 jako as- Gomoliński, herbu Jastrzębie c.M* aeser przy sądzie apelacyjnym. M. G o ły ń sk i, herbu Biała, pochodzi Gomółka Mikołaj, znakomity mu­ zyk za panowania Stefana Batorego, wydał od Gołyńskich Prawdziców; pojąwszy atoli psałterz polski melodyjny, które to dzieło ostatnią dziedziczkę herbu Biała, przyjął na się ów znak herbowy. może iść w porównanie z najznakomitszemi włoskiemi. M. G o l y ń s k i , herbu Rawicz w Kali- akięin, Z domu lego odznaczył się jeden Goilior, herbu Nowina. M.* nadzwyczajną odwagą przy zdobywaniu Pie­ Goiifouz, nobilitowany w r. 1676. M,4 szkowa. Gonsecki, herbu Doli w a. M.* Gołyński Bazyli, nauczyciel i doktor teologii w kademii Krakowskiej, biegły w ję­ Gorajewskl, herbu Korczak. M.* zykach starożytnych, zajmował pierwsze miej­ G o rajsk i, herbu Korczak, dóm nie­ sce między rektorami wieku swego; zostawił równie starodawny, bo już kwitnął w XII. stu­ też kilka dzieł z dowcipem wypracowanych; leciu. Krystyn z Goraja, dziedzic na Kra­ j 1625. M. śniku, podczas inkursyi Tatarów na Rusi w Jerzy, akademik Krakowski, biegły w r. 1240, nietylko stawił mężnie czoło naje- riaukach i w filozofii, z chwałą niemałą spra­ zdnikom, lecz wypadłszy z zamku obronnego, wował urząd nauczyciela w Poznaniu i na z niewielką garstką swoich tak potężnie ude­ dworze księcia Ostrogskiego, gdzie też życie rzył na wroga, że go zbił na głowę i do spie­ zakończył r. 1631. M. sznego odwrotu przymusił; za co od Włady­ sława książęeia Krakowskiego został hojnie G oły ński odznaczył się odwagą przy udarowany.— Za Kazimierza W. słynął lwo­ zdobywaniu Chocima w r. 1673, za co mu ni a z Goraja, sędzia Chełmski, głośny z roz­ Jan Sobieski poruczył strzeżenie granic, na­ sądku i z rzetelności, który od tegoż króla znaczając Husiatyn za stanowisko obozu je­ miał sobie powierzone ułożenie statutu Wi­ go. M. ślickiego; wysłany potem w poselstwie do Gomoliuski, herbu Jelita, w Sie­ Tataryi, umówił pożądany pokój. Nierówne radzkiem województwie. Floryan z Majko- względy monarchów polskich: Ludwika i Wła­ wic, założywszy w lasach Wożnickich wieś dysława Jagiełły, posiadali i jego potomkowio Gomolin, przybrał od niej tę nazwę domu Iwonia i Dymitr, którzy za położone za­ swego. Stanisław, kasztelan Rozpierski sługi dobra Szczebrzeszyńskie otrzymali. Dy­ w połowie XV. wieku, fundował Missiona- mitr, marszałek wielki koronny, wielce sig rzów w Piotrkowie. Stanisław, syn jego, przyczynił do wyniesienia Jagiełły na tron biskup Chełmski a potem Łucki, jako mąż polski. Jadwiga królowa bowiem, wahająca wielce uczony, został wybrany od sejmu do się dać rękę Jagielle, gdy nareszcie i bra­ Iforekty praw koronnych; też imieniem papiez- mę zawartą rąbać rozkazuje, natenczas sta­ kiem stawał na synodzie biskupów Ruskich w nął ów Dymitrr we drzwiach i rzekł pamię­ Brześciu Litewskim, gdzie się do zjednoczenia tne słowa: „Szczęście Polski w połączeniu Rusi z kościołem Rzymskim wielce przyczynił; Litwy od Ciebie Królowo zależy; niemogg następnie inkorporował koścjoł 00. Bernar­ więc dopuścić, ażebyś dla Wilhelma poświg- 6 o i Go. 185

t i * „ . i f j i r fjla zjednoczenie dwóch potężnych narodów." (Irzy róże w gałązkach, każda o czterech li­ ]Sfa tą przemowę gdy Jadwiga w pierwszym stkach). Jakób, prowadził generalstwo w zapale gniewu zawołała: „Czy wiesz, że cię wojsku cesarskiem na Węgrzech. M. zniszczyć mogę?u odparł ów roąż poważnie: „Zniszczysz, lecz nie ugniesz.u Tą wymo­ Gorczyn Piotr, niezły rymopis z wą rozbrojona królowa, odeszła do swojej XVI. stulecia, którego Bętkowski z gładkości komnaty, a senatorowie złożyli mu za tę oka­ wiersza chwali. Jan, rymopis i muzyk w Kra­ zaną wytrwałość i poświęcenie swoje po­ kowie w roku 1647. Jan Aleksander, dziękowanie. Za przybyciem Jagiełły do Kra­ pierwszy wydał gazetę polską w Warszawie r. 1661. M. kowa, przyjmował go też Dymitr na czele senatu i rzekł doń niemniej pamiętne słowa: Gorczyński Jan, wojski Nowogrodz­ Będziesz panować nad potężnym i wielkim ki, darował Pijarom do Krakowa w r. 1062 narodem, szanuj więc jego swobody i pra­ przybyłym, kamienicę swoją na mieszkanie, wa, szanuj i kochaj królowę Jadwigę, a wiel­ który lo dar konstytucya zaaprobowała. Aqui- bić cię będzie potomność. “• — Za tą przy­ lian Michał, zakonu kanoników regular­ sługę otrzymał leż od wdzięcznego monar­ nych w Krakowie, wydał żywot bł. Stanisła­ chy w darze dobra Turobin. Następnie wal­ wa Kazimierczyka r. 1702. Piotr, akade­ czył zaszczytnie z Krzyżakami, których du­ mik Krakowski, mistrz praw obojga, 15 ra­ mę zburzeniem kilku zamków znacznie ukró­ zy piastował godność rektora tej Akademii, cił. — Jan Piotr, starosta Uszpolski, za w której też gorliwem ojej dobro staraniem, panowania Zygmunta III. wsławił sig męz­ chwalebną zjednał sobie pamięć w jej dzie­ twem w wojnach z Moskwą i Tatarami. Adam, jach. M. rotmistrz królewski, kasztelan Chełmski, a potem Kijowski, waleczny rotmistrz królew­ Józef Kalasanty z Górki Gorczyński, ski, klóry prawie oręża nigdy z rąk nie wy­ otrzymał w roku 1794 od cesarza Francisz­ puszczał. W wyprawie Chocimskiej na cze­ ka II. potwierdzenie, szlachectwa z nadaniem le trzech chorągwi własnym kosztem wysta­ herbu własnego Tarcza (przedzielona w po­ wionych, walczył z nieporównaną sławą; f środku, na której u góry krzyż złoty w po­ 1640. — Wielu jeszcze innych zasłużyli się lu czerwonem, u dołu w drugiej połowie ojczyznie z czynów wojennych, w której po­ podkowa barkiem do góry obrócona, w ko­ słudze też kilku życie położyło; tak polegli ronie nad hełmem zaś orzeł czarny z skrzy­ Jan i Aleksandor w bitwie z Krzyżakami dłami rozpostartemi, i głową w prawą stro­ w ziemi Pruskiej, Dymitr z Moskwą pod nę obróconą). M. Wielko Łukami, a Cypryan z Tatarami pod Gordon Henryk, margrabia Hunti- Lwowem, M. lacus, spokrewniony z domem królewskim An­ Z tego domu pochodzą też Czuryło- gielskim, zasłużył się w wojsku rzeczypospo- w i e Korczakowie, a to od Cyryla z Goraja, litej Polskiej znakomitemi czynami, za co o- kwitnącego w XV.' stuleciu. trzymał indygenat pierwszy na siebie i su- kcessorów swoich r. 1658. Kilku z potom Gorajski, herbu Orla w Wielkiej stwa jego, piastowali w Polsce godności woj­ Polsce. ' skowe. M. Gorazdowski, herbu Prawdzie, Górecki, herbu Dołęga. S ta n i­ w Wieikiej-Polsce. Stefan, podpisał elek­ sław, waleczny rotmistrz w wojsku polskiem, cyę Jana Kazimierza. dzierząc na Ukrainie włość Wierzbowiec, zbu­ Gorcsycki, herbu Kozic* kow ski, dował tamże zamek warowny ku obronie Ru* 186 Go G».

si; następnie działając mężnie w wojnie Mo­ kończył. Drugi lego samego imienia, także skiewskiej, poległ przy zdobywaniu Smoleń­ Ł'ukasz, wojewoda Poznański, posiadający ska, zagrzewając innych do waleczności. dla pięknych przymiotów osobliwsze poważa­ nie Zygmunta 1., jeździł z nim na kongres G órecki, herbu Drya, pisze się z Targowej Górki w Poznańskiem. Leonard, Wiedeński, następnie odprawiał różne posel- stwia w sprawie kraju. Po zgonie żony swo­ wydał drukiem r 1578 opis wojny Iwonii, jej obrał stan duchowny, w którym postąpił hospodara Wołoskiego z Turcyą i wojnę i Gdańszczanami; pisał oraz historyę narodu na biskupstwo Kujawskie, w którym to za­ polskiego od śmierci Zygmunta Augusta. M. wodzie równie urząd dobrego pasterza wy- pełniał, bo nietylko że słowem i przykładem Górecki, herbu Jastrzęb iec, niegdy na poprawę obyczajów oddziaływał, ale nad­ w województwie Sandomierskiem. to i ubóstwem się opiekował. Sieroty odzie­ G órecki, herbu Kornic, na Szlązku. wając i do różnych rzemiosł aplikując, da­ wał także ubogim pannom posagi, słowem G órecki, herbu Poraj w Sieradz­ niebyło takiego, któryby pociechy i poratunku kiem. Górecki, herbu Sokola. Maciej, od niego nie odniósł. Żarliwy o czystość wia­ chorąży Poznański i pisarz polny koronny, ry św,, do której często kazaniami z ambo­ posłował z województwa Ruskiego na sejm ny pobudzał, podczas wybuchu herezyi w Gdańsku, wybrał się w podróż, by takową Lubelski r. 1569, gdzie podpisał unią Litwy osobiście powściągnąć, gdy w tem w drodze z Koroną. zaniemógł, i życie pobożne zakończył w ro­ G órecki, herbu Szeliga. Piotr i ku 1542.— Jędrzej, kasztelan Poznański, Wacław z ziemi Wieluńskiej, stawali na generał Wielko Polski, wsławił się czynami elekcyach królów polskich, pierwszy r. 1632, wojennemi w wyprawie hetmana Tarnowskie­ drugi roku 1648. go pod Starodubem; f 1551. Stanisław, G órecki, herbu Wieruszowa w wojewoda Poznański, w młodym wieku rot- Wielkiej Polsce. mistrzował z niemałą odwagą przeciw Mo­ Górecki Zacharyasz; wojski Sie­ skwie; podczas Jędrzejowskiego zjazdu roku radzki , poddał zamek Lanckoroński Stefa­ 1576 miał rząd nad wszystką jazdą z wła­ nowi Batoremu. M. dzą hetmańską; w potrzebach kraju wysta­ wiał też własnym kosztem liczne roty. Ży­ Goreczkownki, herbu Lubicz. jąc bezpotomnie, jako ostatni z Górków, wniósł G ó rk a, herbu Łodzią, dóm staro­ chwałę domu tego do grobu r. 1593. żytny na Szlązku, gdzie dla zasług tytuł hra­ G órka, herbu Leliwa. Zbigniew, biego pozyskał. Łukasz, wojewoda Po­ kasztelan Bnzpierski, posłował r >ku 1423 do znański, otworzył pierwszy szereg mężów, za­ Danii, zkąd sprowadził króla Duńskiego do służonych w Polsce z czynów znamienitych. Krakowa na koronację królowej Zofii Za Władysława Jagiełły zahartowawszy się w trudach wojennych w wojnie z Krzyżakami, G ó rk a , herbu Rosy n iec. Jan i jako doświadczony hetman powołanym został Piotr, polegli w bitwie z Wołochami pod od Władysława III. do Węgier, gdzie odpra­ Sasowym rogiem. Kilku innych z tego domu wił poselstwo do Amurata sułtana. Powró­ zasłużyli się z czynów rycerskich. ciwszy do ojczyzny, gdy powtórnie przeciw Gorkański, herbu Leliwa. M.* napastniczym Krzyżakom wyruszył, dostał się vr nieszczęśliwej bitwie pod Chojnicami w Gorlowski, herbu Jelita. S zy mon, niewolę, w której też w M»lborgu życie xa kanonik Przemyski, sekretarz królewski, z po- Go. Go. 187

Jecenia sejmu 1667, odbył rewizyg zamku królewskiej, odniósł pod Smoleńskiem rany Przemyskiego, zaszczytne. G orlicki, herbu Oksza. G órski, herbu Pomian, w Kaliskie®. G ó rn ick i, herbu Ogończyk. Łu­ G ó rsk i, herbu Poraj. Łukasz, pod­ kasz, starosta Tykociński i Wasylkowski, pisał elekcyę Jana III. wymowny orator i wierszopis, opuściwszy G órski, herbu Radwan. Wielu z te­ dwór Zygmunta Augusta, przeniósł się w u- go domu położyło zasługi lak w życiu wojsko- stronie wiejskie, gdzie rozmyślając o rządzie, wem jak i cywilnem. Rafał i Stefan, sta­ prawach i obyczajach polskich, wskazał w wali na elekcyi Jana III. dziele napisantim wiele błędów, na klóre na ówczas słuchać nie chciano. Nienależąc do G órski, herbu Rawicz w Lubelskiem. żadnej partyi, łagodził wszędzie rozdwojone G órski, herbu Szeliga. Jakób, ar- umysły, zjeżdżał też z ramienia królewskiego chidyakon Gnieźnieński, archipresbiter Kra­ do Lwowa względzie pogodzenia zwaśnionych kowski, mąż wielkiej nauki, pisał i wydał familij Górków i Ostrogskich. Pisał oraz kilka dzieł treści religijnej. dzieje Polski, które dopiero syn jego, także herbu Slepowron ziemi Łukasz wydał drukiem w r. lt>50. G ó rsk i, w Łukowskiej. G ó rs k i, herbu Abdank. Jeden z G órski, herbu Stern berg. Kilku z domu tego, zasłużony na dworze Zygmunta tego domu z Mazowsza, stawali na elekcyach i w obozie, otrzymał w nagrodę zasług swo­ królów polskich. Jakób, jeden z najbieglej- ich znaczne dobra w posesyę. szych filologów czasu swego, której znajo­ G orski, herbu Bogorya z odmianą mość upowszechniał z takiem zamiłowaniem (obie żelezca strzał złączone z sobą, jakby pomiędzy młodzieżą, iż piastując wyższe w jedna bjła, na hełmie trzy piór strusich.) duchowieństwie stopnie, nauczycielskiego po­ Górski, herba l) oliwa wołania opuścić nie chciał. Ośm razy spra­ wował też urząd rektora akademii Krakow­ G órski , herbu Grzymała. M* skiej. Głośny z licznych i pełnych zalet dzieł, Górski, herbu Lewart, dóm kwi­ posiadał poważanie Zygmunta Augusta i Ste­ tnący niegdy na Wołyniu, z którego wyszło fana Batorego królów • f 1585. M. kilku mężów rycerskich. Stanisław, sekretarz Zygmunta 1., Górski, herbu Łodzią w Wielkiej człowiek uczony i bardzo pracowity, zostawił polsce. znaczny zbiór spraw panowania tego monar­ G ó rski, herbu Nałęcz, pisze sig z chy w rękopismie, z których prymas Karu­ Jeleńca. Kilku z lego domu stawali na ele­ ków ski zebrał 24 tomów. M. kcyach królów polskich. Andrzej, woje­ Kasper, rodem z Poznania, lekarz i woda Mazowiecki , posłował do Porty otomań- astrolog, wydał szacowne dzieło o powietrzu skiej; f 1020. M. morowem. Wyjechawszy do Włoch, osiadł G ó rsk i, herbu Odrowąż. Adam, w Wenecyi r. 1571, gdzie za ważne usługi zakonu Franciszkańskiego sprawował z go­ w poczet patryciuszów został przyjęty; nad­ dnością urząd biskupstwa Bukowskiego na Wo- to uczczono go •tam jako męża wielkich nauk łoszczyzme r. 1 60t5. matematycznych, wystawieniem posągu w gi- nina/,yum. M. G órski, herbu Po bóg, w wojewódz­ twie Buskiem. Marcin, rotmistrz chorągwi Gor tatów sk i, herbu L e li w a. Adam J8§ Go, ł o pisarz grodzki Malborski, mąż uczony i bie­ Franciszek, rektor kościoła i gospo­ gły w prawie, zawiadywał urząd sekretarza dy św. Stanisława w Rzymie w r. 1768. M. przy poselstwie wojewody Podolskiego do Gorzewski, herbu Zaręba, w wo­ Turcy i. M. jewództwie Kaliskiem. Jeden tego nazwiska, Goreczewski Marcin, podpisał ele­ skarbnik królewski, postradał życie podczas kcyę Jana III. rzezi Humania przez Żeleźniaka i Gonty w r. 1*68. M. G oryuski, herbu Ogończyk na Ma­ zowszu. G orzk ow sk i, herbu Godziemba w Bełzkiem województwie. Goryński, herbu Poraj. Jan i Mar­ Gorzko wski, herbu Tama w a. Ja n cin, podpisali elekcyę Jana Kazimierza. Do­ z Grodzieńskiego podpisał elekcyę Jana 111. rota, wdou/a po Stanisławie Barzim, woje­ wodzie Krakowskim, resztę życia p zetrwała Gorzko W§ki, herbu Trąby. Ję­ w stanie wdowim, poświęcając sig pełnie­ drzej, posłując jako sekretarz wojewody niu dobrych uczynków; tak bowiem zamieni­ Małachowskiego . do Turcyi, wydał opis tej wszy dóm swój na szkółkę, wychowywała w podróży w r. 1699. niej zbierane sieroly, klóre później po kia Gorzucliowski, herbu Prawdzie sztorach panieńskich dla dalszego kształce­ w Smoleńskiem. nia umieszczała, pielęgnując nadlo role rocz­ nie w domu swoim po trzynaście ubogich. Gorzycki, herbu Doi iwa, w Kali­ skiem województwie. Jako przykład wzniosłej dobroczynności, nio­ sła oraz pomoc uciśnionym, których wyszu­ Gorzycki, herbu Drogosław w Po­ kując po szpitalach i więzieniach, nieprze- znańskiem. stawała pocieszać i wspomagać aż do zgo­ G orzycki, herbu Korab w Sieradz­ nu swego, który nastąpił w Krakowie roku kiem. 1013. Jej szczodrobliwości pamiątkę prze­ chowuje też kościół św. Barbary w Krako­ Gorzycki Grzegorz, peniteneyaryusz wie, dla którego wygodniejszego lokowania kaplicy Jagielońskiej w Krakowie, komponował 2000 czerwonych złotych ofiarowała. pieśni kościelne; f 1734. M. G o r y g z e w s k i' herbu C i o ł e k. F r a n- Górzyński, herbu Poraj. M.* ciszek, sławiony z męztwa w wojnie Mo­ Gorzyszkot Samuel, podpisał ele- skiewskiej. kcyę Władysława IV. Gorzdowski, nobitowany w roku Gościcki Wojciech, podpisał ele­ 1775. M.* kcyę Jana Kazimierza. Franciszek, zako­ Gorzecłiowski, herbu Ogończyk. nu Jezuitów, zasłużony z prac poetycznych Jan, głosował na elekcyi Jana Kazimierza. r. 1727. M. Gcścikowski, herbu Łabędź. herbu Nałęcz. Śród Gorzeiiski, Trzech z tego domu z Sandomierskiego, gło­ wielu zasłużonych na funkcyach poselskich i sowali na elekcyi Jana III. godnościach wojskowych, zasługuje na szcze­ gólne wspomnienie Tymoteusz, biskup GGŚcimiński, herbu Boża wola w Smoleński, którego dzieje jako godnego pa­ ziemi Dobrzyńskiej. sterza i senatora razem, zaszczytnie pochwa­ Gościmiński, berbu Grabi e w zie­ mi Ciechanowskiej. Go. Go. 189

Gościński, podpisał elekcyg Jana Ka­ niem wszystkich fortec Inflanckich, potęgg zimierza. M.* ich przytarł, ustraszywszy tem tak dalece Bran- Gościszewski, pisze sig z Goście- deburczyka, że ten nad spodziewanie o pokój szyc, zatem herbu Prus III. z Polską sig dopraszał. Obróciwszy teraz swój oręż zwycięzki przeciw Moskwie, po G o s i e w s k i , herbu Śle po wron. Ale­ sławnej wybranej pod Kownem Wołyńskim ksander, starosta Puński i Wieliski, nastę­ został li tylko w 1200 koni obskoczony od pnie wojewoda Smoleńską w wojnie Moskie­ ti zydziestotysięcznej potęgi, z którą walcząc wskiej za Zygmunta III. wielce sig zasłużył z zapalczywością godzin sześć, dostał się do już to uśmierzeniem zkonfederowanego woj­ niewoli. Bolejąc ojezjzna na stratg tak wiel­ aka polskiego w Moskwie, już w% obronie kiego wojownika, postarała się o przywróce­ Smoleńska i głośnemi zwycigztwy nad Szweda­ nie jego, dając za niego samego w zamian mi. W nagrodg tych wielkich zasług, otrzy­ pięciu hetmanów Moskiewskich, pojmanych w mał w posiadanie wiecznem prawem dobra różnych okazyach. Wyszedł tedy po długiem królewskie w województwie Smoleńskiem, z wigzieniu mąż schorzały, który odżywszy w których dzieląc sig z Bogiem, fundował ko­ krotce powietrzem rodzinnem, zaczął się go­ legium Jezuitów w Witebsku i Mohylowie, tować do zemszczenia sig niegodnego niewo­ i Panny Brygilki w Brześciu Litewskim. — lenia, gdy w tem nastąpiło smutne skonfede- Krzysztof, wojewoda Smoleński, posłował rowanie wojska, którego związek gdy usiłuje od Władysława IV. do Francyi w sprawie uśmierzyć, najhaniebniej został zabity; pod Jana Kazimierza, królewicza uwięzionego od Ostrzynią bowiem rozsiekali go zaciekli w Ludwika XIII., którego uwolnienie z niego­ drobne sztuki r. 1062. — Tak podobnie i dnych wigzów gruntowną wymową wyrobił.— potomkowie jego wsławili się czynami wo- Wincenty, podskarbi wielki Litewski i het­ jennemi.—M i koła j, podkomorzy Smoleński'; man polny, za panowania Władysława IV. tego zdobiły blizny z kilkunastu postrzałów rozpoczął świetny szereg zwycigztw, które od­ odebranych w różnych potyczkach; Aleksan­ niósł pod fcojowem, Mozyrem, Pińskiem, Bo- der, starosta Bielski rotmistrz królewski, brójskiem i lrpeniem, za które leż otrzymał przy zdobyciu Pińska pierwszy ze swojerai w nagrodę wielkie podskarbstwo, a wkrótce wpadł do miasta; Maciej, generał artyleryi i bulawg polną Litewską. W nieszczęśliwej Litewskiej, którego sukcesorom konstytucya doli Polski, najechania jej przez Szwedów, 1690 zwróciła 51,000 przez niego na arty- sam jeden prawie odrzucił z pogardą we­ leryę wydane. Jan, starosta Białokamieński, zwanie Karola Gustawa, przejścia na strong i Ludwik naostatek, polegli w boju, pierw­ jego, za co jako stronnik opuszczonego Jana szy w Inflantach, a drugi pod Białą. Kazimierza w niewolg od Szwedów został G ośki, herbu Prawdzie z tą odmia­ zabrany, z której później uszedł z siedmią ną, że lew zamiast kółek, trzyma w łapach innymi z niebezpieczeństwem życia swego, miecz podniesiony, jako też że pole (ego her­ rozerwawszy popierw związek cara Moskiew­ bu jest błękitne. - A d a m, zakonu ś. Domini­ skiego z zaciekłym na zgubę Polski Szwe­ ka, piastował godność biskupa Wołoskiego dem. Przybiegł też właśnie do Jana Kazi­ roku 1412. mierza, gdy ten Warszawę w ręku nieprzy­ Gosler Onufry, konsyliarz księcia jacielskim będącą, zdobywał. Odebrawszy Kurlandzkiego r. 1685, pamigtny z sprzyja­ miasto poddaniem się, ruszył teraz Gosiew­ nia koronie polskiej. ski na wroga do Prus książęcych, gdzie pod Prostkami Brandeburczyków uczciwie prze­ G oślicki, herbu Grzymała, dóm trzepawszy, rzucił się na Szwedów, i zabra- starożytny na Mazowszu, gdzie już kwitnął T. I. Nr. 33. 190 1*0. Go. w XIV. wieku, z którego też wyszli ludzie go kilku wysokie godności kościelne piasto­ rycerscy i sławy chciwi. Tdk Henryk, wy­ wało. słany z wojskiem do Prus, dał męztwa nie­ Gustowski, berbu Oksza, pisze się pospolitego dowody. Mikołaj, poraził na z Bębelna, dóm starodawny i obfity w ludzi głowę żelaznych Krzyżaków pod Proboszczo- rycerskich.—F r a n c is z e k , wydał w Pozna­ wicami. Franciszek, 'podstarości Barski niu roku 1578 piękną rozprawę o potrzebie i dzielny rotmistrz pod Pretwiczem i Ilerbur- poprawy sądów i obyczajów narodowych. M. tem, uderzywszy w szczupłym kompucie Stanisław, znakomity rymopis przy końcu swoich na ogromną zgraję plądrujących Po­ XVI. stulecia. M. dole Tatarów (r. 1556) dostał się do niewoli, Gosłowski Tomasz, sędzia ziemi z której pomimo ofiarowania wielkiego okupu Nurskiej,* fundował kościół 0 0 . Bernardynów więcej nie wyszedł, albowiem Tatarzy pamię­ w Ostrołęce. M. tając straszne ciosy jego oręża, rozsiekali go herbu Rola. Stani­ w kawałki, nurzając w ślepej zabobonności Gosłowski, sław i Jan, pod Pskowem dali wielkiego we krwi jego szable i szaty swoje, i rozszar­ męztwa dowody. pując cząstki ciała między siebie, rozumiejąc zabobonnie, iż przezto równe jemu szczęście Goslllb, wspomniony zaszczytnie w r. i męztwo nabyć mogli. Miejsce to, w którern 1482. mąż ów taką śmierć znalazł, zowią dotąd Goslubski, herbu Sulima. M.* mogiłą Goślickiego.— Innych dwóch tego imie­ herbu Nowina. Fran­ nia, polegli w nieszczęśliwej bitwie z Ta Gośniewski, ciszek, chorąży królewski, w bitwie z Ta­ tarami pod Sokalem. Wawrzyniec, biskup larami odniósł ciężkie rany; Piotr, podpi­ Kamieniecki, Chełmski, Przemyski, a nakoniec sał elekcyę Jana Kazimierza, — Jeden lego Poznański, obok znakomitych przymiotów du­ nazwiska rodem z Litwy, wierny dworzanin szy posiadał niepospolite nauki; za Stefana Jana Kazimierza, towarzyszył mu po uczynio­ Batorego i Zygmunta III. przyczynił się nie­ nej abdykacyi do Francyi, gdzie wytrwał przy mało do pomyślności kraiu, już to pożytecz- nim aż do śmierci jego. M. nemi umowami, już ułagodzeniem wzburzo­ nych umysłów ziomków swoich, dla czego Gostkowski, herbu Drzewica w też wracając do senatu, jako zbawca ojczy­ Kaszubach z tą odmianą, że na hełmie znaj­ zny był witany; umarł w r. 1007. M. duje się ręka zbrojna trzymająca miecz, wznie­ fio ślie k i, herbu L u b icz. — Ja k ób , siona po ramie w prawą stronę z godłem: zakonu Jezuitów, poświęcając się w Wilnie Virtus mihi Numen, et ensis quem teneo. nieznużonej usłudze zapowietrzonych, stal się Gostkowski, herbu Glaubicz, w sam ofiarą miłości bliźniego, umarł bowiem Wielkiej Polsce. tamżs tnorowem powietrzem zarażony w roku Gostkowski, herbu Gozdawa. * 1580. Wojciech, podpisał elekcyę Jana Ka­ zimierza. Gostkowski, herbu J un o sza. Jan, Goślinowski, herbu Junosza. misyonarz apostolski w Georgii i Immerecyi, wśród szerzącej się tam zarazy morowej nie- Gośliński, herbu Przerowa. F 1 o- ustając szczepić wiarę katolicką, zakończył ryao, kapłan słynący z pobożności, w usłu­ życie powietrzem rażony.— Kilku stawało na dze zapowietrzonych zakończył życie w Puł­ elekcyach Władysława IV. i Jana Kazimierza, tusku r. 1606. W7ojciech, wydał w r. 1622 szacowne dzie­ Gosławski, herbu Nałęcz. Przod­ ło o sztuce górniczej. M .— Justyn, przeor ków domu tego zwano Kiełbasami, z które­ zakonu kaznodziejskiego w Krakowie uczynił Go. 191 znaczną fundaeyę dla uczącej sig młodzieży dziwe gody chrześciańskie. Na Boże Ciało w akademii Krakowskiej; f 1724. M. zaś, zwykle odprawowała procesyg z wielką Gostonislii, herbu Nałęcz, pisze się wystawnością, na którą zapraszała wszyst­ z l eżenie. Najdawniejszego z tego domu kła- J kich okolicznych kapłanów wyznania ruskie­ dą Dobrogosta, a po nim Anzelma, wo­ go, obdarzając za' to każdego w kosztowne jewodę Rawskiego r. 158-3, biegłego ekono- ! aparata kościelne. Straciwszy córkę i syna mislę swego czasu.- E Iżbieta Łucya,cór- ■ w młodziuchnym wieku, poświęciła drugie ka jego, małżonka Prokopa Sieniawskiego, dwie ku usłudze Bożej na zakonnice, po­ marszałka koronnego, owdowiawszy w młodym czem zaczęła hojną ręką sypać dary na za­ jeszcze wieku, odmówiła rękę najzacniejszym kłady duchowne. Tak fundowała kolegium mężom o nią starającym się, by poświęcić Je7Uitó\v we Lwowie, klasztor panien Bene­ się wychowaniu dzieci swoich, a oraz służyć dyktynek w Sandomierzu i plebanię z szpi­ Rogu. Z rzadką przytomnością postąpiła też, j talem w Wojniłowie. Piękny kościół poje- gdy pewnego razu przemożny wielbiciel jej j zuicki 'we Lwowie, zbudowano jej nakładem. wdzięków w 600 koni zjechał na jej dwór, Z tejże żarliwości o chwałę Boską, przyostrą z tym zamysłem, aby ją gwałtem zniewolić była też dla żydostwa; ściśle bowiem tego do ślubu; zrozumiawszy atoli cnotliwa pani przestrzegała, aby według prawa kościelnego zamysł zalotnika, sprowadziła na prędce do i koronnego żaden Chrześeianin u Żyda nie zamku szlachtę i ludzi swoich, których ukry­ służył, dla czego leż Żydzi nieradzi w jej wszy w pokoju, usiadła potem z gościem do dobrach przesiadywali. Gdy pewnego razu stołu. W czasie objadu dał tenże facecyjka­ młódź żydowska zesromociła figurę męki Zba­ mi do poznania, jakie żywi nadzieje, naco wiciela, toć ona ani prośbami samych du­ bogobojna kobieta podobnej używszy opo- chownych osób, ani darami nie dala sig uła­ wiadki, odrzekła: „Że widziała w Warsza­ godzić, aż dopokąd Żydzi starzy, śmierć mło­ wie, jak jednemu zuchwalcowi, który się do­ dzi swojej okupując, szubienicę nową w pro- puści! porwania gwałtem pewnej wdowy, łeb cesyi na miejsce starej na ramionach nie za­ publicznie uciętopoczem wstawszy od sto­ nieśli, pod którą żydkowie swawolni zasłużo­ łu, oddaliła się do komnaty, gdzie poleciw­ ną chłostę odebrali. Gdy później dopuścili szy swoim ludziom gotowość do dania od­ się atoli większego jeszcze znieważenia wia­ poru, sama z męzkiem sercem wzięła do rę­ ry chrześciańskiej, przez wykradzenie Najśw. ki nabitą rus/.nicę i ostry puginał z tem przed­ Sakramentu, wtedy po skaraniu najwinniej- sięwzięciem, w ostatecznym razie i życie po­ szego na gardle, v.szystkich innych z maję­ święcić. Lecz nie przyszło do tego, bo gość tności swoich wygnać kazała. Podczas wtar- dorozumiawszy się słów statecznej wdowy, gnienia Tatarów na Ruś w r. 1617, schro­ odjechał ze wstydem bez pożegnania się na­ niła się ze służebnicami swemi w naddnie- wet. Odtąd oddała się życiu wielce bogo­ strzańskie chaszcze, gdzie jednak przez plą­ bojnemu , w którem przetrwała lat 28. Wśród drującą dzicz wyśledzoną i w niewolę zabra­ przykładnego prowadzenia dziatek i czelad- ną została. Uszedłszy prawie cudem śmier­ ki. zajmowała się szczególnie wychowywa­ ci od żelaza Tatarzyna, potrafiła uskoczyć na niem sierot ubogich, których nieraz po 80 bagna, gdzie dostawszy się do Dniestru rze­ utrzymywała, pielęgnując je najtroskliwiej sa­ ki, popadła w niebezpieczeństwo utonienia, ma i zaprawiając do roboty, poczem za mąż gdy w tem eden kmiotek, poddany jej, na wydawała, lub inaczej los ubezpieczała. Nie imię Michał, z czółnem przypadł, i szczęśli­ przestając sypać hojne jałmużny na ubogich, wie na drugą stronę rzeki przewiózł, zkąd zbierała je na Roże narodzenie i Wielkanoc od innego kmiotka wzięta w opiekę, w bez­ po parę set do siebie, sprawiając im praw­ pieczne miejsce uprowadzoną została. Jak Go. w życiu domowem, tak i w publicznem dała Gostomski, herbu Prawdzie w zie­ ta zacna Polka wzniosły przykład zgodności mi Ciechanowskiej. ducha; podczas zgubnego rokoszu bowiem za Gostwicki, herbu Odrowąż w zie­ Zygmunta III., ustanowiła przy dworze swo­ mi Sądeckiej. im nabożeństwa codzienne z przepisaniem o- Gostyński, herbu Jastrzębiec, nie­ sobliwych modłów, trwające przez pół roku gdy w województwie Krakowskiem. dla uproszenia pokoju i zgody braterskiej, na które zapraszała wszystkich swoich zna­ Gostyński, herbu Gry z i ma, dóm jomych. Jak zaś wielce była poważaną, po­ starożytny w Wielkiej Polsce, gdzie Jaro­ służy za dowód zdarzenie, że gdy pewien sław z Gostynia, był już w roku 1343 wo­ żołnierz polski coś ciężkiego przewinił, za jewodą Poznańskim. co miał być surowo karanym, na wstawienie Gostyński, herbu Lubicz. M.* się do niej godnych ludzi, do darowania wi­ Gostyński, herbu N ap i won. M.* ny pod tym tylko warunkiem dała sig uprosić, aby się wszyscy żołnierze spowiadali, wino­ Gostyński Wojciech, rodem z Ja­ wajca zaś krzyżem w kościele leżał; co bu­ rosławia, był swego czasu wzorem wszelkich tni, lecz zawsze religijni konfederaci chętnie cnót, w których postępując od młodości swo­ przyjęli i wykonali; po którem nabożeństwie jej i innych doń pobudzał. M. hojnie ich uczęstować kazała. Trwając nie­ Gostyowski, herbu Półkozic. ustannie w ostrości życia i umartwieniu cia­ Gosilński Jakób, podpisał elekcyę ła, przeniosła się do wieczności w roku 1624 Jana Kazimierza. w drodze do Lublina, dokąd po poświęceniu Goszczewski, herbu Brochwicz. córki swojej na ksienię zakonną, dla pora­ M.* towania zdrowia się udała. Ciało jej spo­ czywa w kościele pojezuickim Lwowskim, Goszczykowski Jędrzej, podpi­ przez siebie fundowanym.— Hieronim, wo­ sał ustawy Pokrzywnickie r. 1589. jewoda Poznański, wyrzekłszy się herezyi na Goszycki, herbu Jastrzębiec. Ci sejmie Warszawskim publicznie, stał się naj­ niegdy ziemianie Polscy, nabywszy dóbr, osie­ odważniejszym przeciwnikiem innowierców i dli na Szlązku, których prerogatywy polskie obrońcą kościoła katolickiego. Po odbyciu cesarz Ferdynand potwierdził w r. 1562. legacyi do Niemiec, uczestniczył we wszyst­ kich wyprawach wojennych Zygmunta III., pro­ Goszyński. wadząc osobiście liczne roty do boju, które własnym kosztem wystawiał. W nagrodę po­ Opis herbu. łożonych zasług, nadaną została mu też le­ W ta rczy pola mo­ ti uta Sanicka na lat sto z przylegbmi dobra­ mi. Łaskawy dla ubogich i dobroczynny dla drego, są trzy ko­ sług Bożych, uposażał i fundował zakłady pu­ pie albo oszczepy bliczne; tak kolegium Poznańskie, w Sando­ do góry ostrzem skie­ mierzu kościół ś. Hieronima ze szpitalem ra­ zom i t. p. insiyiuta naukowe w Warszawie i rowane, na hełmie w Krakowie. Wierny dla tronu, potrafił za­ zaś ręka zbrojna. wsze łagodzić burząc;-; sią umysły, a pełen Dom Go szy ń s k i e h poważania zeszedł ze świata roku 1009. — Jakób, wydał dzieło szacowne o gospodar­ kwitnął niegdyś w stwie. M. Prusiech. Go. 193

Gotkowski, na Mazowszu. Klejnot ów nabjł pewien rycerz polski, Gottard, herbu Lis. M* dziedzic na Gozdawie za węz iwo okazane w Gotllllkcwski, herbu Sulima na oczach Władysława Hermana. Pomiędzy in­ Litwie. nemi, raającemi miano Krystyna, był Kry­ Gowarczcwski, herbu Rawicz. styn wojewoda Płocki, jeden z owych mę­ Z domu togo wyszło wielu mężów rycerskich, żów, którego czyny rycerskie poważanie nie- z których Stanisław zginął w bitwie pod tylko narodu własnego, ale i poganów Pru­ Beresteczkiem; Mikołaj w niewoli Tureckiej; saków zjednały. Dla ciągłych zwycięztw je­ Franciszek zaś słynął z wielkiej siły, bo go, uważali go też ci poganie za wyższą ja­ uietyIko kola rozpędzonego wozu hamował, kąś istotę godną czci bożka pogańskiego. ale nawet szyny żelazne około szyi okręcał. Opiekując się dziedzictwem Konrada, mało­ Gowarzewski, herbu Prawdzie. letniego książęeia Mazowieckiego, po doro- M.* śnięciu jego oddał mu państwo w stanie kwi­ Goworek, herbu Rawicz. Goworek tnącym, lecz oczerniony od zawistnych mu wojewoda Sandomierski, za rządów Kazimie­ przed książęciem, niegodnie ’ostał wtrącony rza II. wsławił się męztwem i odwagą na do więzienia, gdzie też wśród okropnych ka­ wojnach, a prawem postępowaniem w poko­ tuszy życie zakończył w r. 1221. — Szy­ ju. Wybrany potem za nauczyciela Leszka mon, biskup Płocki, kapłan skromnego ży­ Białego, umiał prowadzić młodego pana dro­ cia, ledwie za najwigkszem naleganiem przy­ gą, jaką panujący zjednać sobie może miłość jął tę wysoką godność, w której nieodmie- ludów mu podwładnych. Wierny poradnik niając pobożnego życia, z wielkim przykła­ i nieodstępny przyjaciel, podzielał wszystkie dem przestrzegał obowiązki kościoła. Będąc przygody i nieszczęścia, spotykające tego mo­ wielce miłosiernym, codziennie zwykł był swo­ narchę. Zapobiegliwy atoli o zgodę narodu, ją ręką jałmużny ubogim rozdawać; f 1129. dobrowolnie wyjechał do Węgier na wygna­ Do tego domu pociągają dawni aulorowie i nie, zkąd powrócił do ojczyzny dopiero po Krystyna, pierwszego arcybiskupa Halickiego, zgonie swoich przeciwników. To poświęce­ z zakonu ś. Franciszka, który pomiędzy in- , nie przedstawia w dziejach Polski najszczy­ nom czynami miłosierdzia, pierwszy kościół ] tniejszy obraz szlachetności obywatelskiej, i katedralny w Haliczu wystawił. Równie kła- j czyni zaszczyt narodowi. dą pod tym herbem Jana Muskatę, biskupa ! Krakowskiego w roku 1291), który od Wa­ Goworowski, herbu Prus I. cława, króla Polskiego i Czeskiego otrzymał G o y s k i obacz Gozdzki. miasto Biecz z powiatem w posiadanie, za G o z d a w a, dane pozwoleniu zbudowania na gruncie bi­ Opis herbs! skupim miasta Nowego Sącza. W tarczy pola Gozdawą pieczętują się: Bączalski, Bal, czerwonego są dwie Biedrzyński, Birecki, Boczkowski, Bohusze- białe lilie, końcami wicz, Borowski, Brodnicki, Brzozowski, Bux, jedne do góry, dru­ Chrapowiecki, Dedyński, Delpacy, Dyszel, Dy- gie na dół skiero­ szlewicz, Dzierżanowski, Gdeszyński, Giżycki, wane, w pośrodku Głowiński, Godaczewski, Godlewski, Gołę­ zaś związką żóitą biowski, Gostkowski, Gozdowski, Graiowski, spojone, a na hełmie Grot, Hański, Humnicki, Jackowski, Jastrzęb- pawie pióra, w pe- kowski, Jawornicki, Iwaskiewicz, Kawecki, środku których także Korf, Komarniclti, Kykieryc, >• -, Malo- laka lilia albo 5 piór. wiejskr, Mienia, Mir.harski, Kachtraba, Ner­ 194 ka Dedyński, Niemira, Osuchowski, Pac, Grabia, poseł z województwa Rusk;ego, pod­ Pampowski, Pażdziernowicz, Pepłowski, Pia­ pisał unię Litwy z Koroną r. 1,569. secki, Pieczychojski, Piotrowski, Podbereski, Grabianka, herbu L eszczyc. M.* Popowski, Przedborski, Punikówski, Ramsza, Grabiaiika Marcin, podźwignął z Reklewski, Rent, Rossowie, Rusieński, Se- gruzów kościół w Wyżnianach, spalony w ro­ cymski, Sokoł, Sokołowski, Sołowski, Siano, ku IU40 przez Tatarów. M. Stawiski, Strzemeski, Slrzeszkowski, Slrzy* Grabśanka, obywatel Lwowski, pod­ żowsbi, Suchszewski, Sudrawski, Suliinow- czas smutnej doli miasta, oblężenia przez ski, Teleżyński, Tryzna, Trzciński, Turko- Chmielnickiego w r. 1648, wydał na potrze­ wiecki, Tyszkowski, Wituski, Wojkunowski, by wojenne tego grodu przeszło 80,000 złp. Zdżarski. M.* G o z d e c k i Cypryan, doktor obojga Grabianka Barbara z Kuropatnic- prawa, kanclerz dworu biskupa Tylickiego w kich, osobliwsza dobrodziejka ubogich, ofia­ Krakowie, pogardziwszy światem wstąpił do rowała w r. li'84 do kapl.cy Panny Maryi zakonu ś. Franciszka, w którym utwierdził w archikatedrze Lwowskiej przeszło 400 ta­ ostrzejszą, reformę, zanosząc w tej mierze larów, nadto uczyniła fundaeyę na alternaty­ wę, legowawszy na to 4000^ złp. M. prośbę do Rzymu, zkąd powracając pieszo przez Węgry, o mało życia nie postradał przez Grabiańskl, herbu Swięcic. Jan, rokoszujące pospólstwo. Osiadłszy w klaszto­ przeznaczył w r 1725 40,U00 złp. na kla­ rze Zakliczyńskim, niemało się przyłożył do sztory Panien zakonnych, w celu wychuwa- wykorzenienia aryanizmu, zagnieżdżonego w nia i kształcenia ubogich dziewcząt. M. Lusławicach, nawracając szlachtę błędami za­ G rab ie, rażoną nazad na łono kościoła katolickiego. Pełen chwały w obywatelstwie i zasług oko­ Opis herbu. ło winnicy pańskiej, zakończył życie cnotliwe W polu żółtem są w Krakowie r. 1649. M. grabie białe o sie­ Gozdowski, herbu Do li w a M.* dmiu zębach, utkwio­ Gozdowskl. herbu Gozdawa, nie­ ne na wzgórku zie­ gdy w województwie Rawskiem. lonym. nad hełmem w koronie pięć piór Goździkowy siki, herbu Wienia­ wa. M* strusich. Znak ten przyniesiony do Pol­ G ozdzki. berbu Doi iwa: pisze się ski z Czech za |ia także Gojski, przyjął tę nazwę od dóbr Gozdz- nowania Wacława ca.— Piotr Gojski, kanonik Płocki zmarły przez niejakiego Gra­ w r. 1599. bię, który osiadłsyy w Sieradzkiem na do­ G ozdzki, herbu Leliwa, M.* brach Wolą nazwanych, dał oraz początek Gozilllirski. herbu Bończa.— Ma­ Woli grabionej. ksymilian, zginął w pogoni za Turkami Tym berbem pieczętują się: Arciechow- w bitwie pnd Parkanami na Węgrzech w ro­ ski, Czarnowski, Dobrogowski, Gościmiński, ku 1683. M. Grabia, Gzowski, Jalbrzyk, Kroczewski, Lip­ ski, Łuszczewski, Mazowski, Miskowski, Pie- G r a b a i i i a , herbu Brochwicz, w ściorowski, Psucki, Ryński, Skaszowski, Krakowskiem, pisze się z Dobrociesza. Swierkowski, Swieżewski, Szczuka, Szczy- Grabi a. herbu Grabie, — Mikołaj pierski, Wisieński, Wypyski, Zaruski. G r. 195

Grabieński, herbu Drya niegdy w berbein Zbicswicz udarowani. Wrócili leż do Kaliskiem województwie. dawnego gniazda domu swego Grabowa na Pomorzu i dalej tam zamieszkali. Albert, Grabiński, herbu Pomian. Z tego domu piastowało wielu urzęda publiczne w chorąży powiatu Człuchowskiego, poległ w różnych województwach. — Tomasz, pod­ bitwie z rehelizującemi Gdańszczanami w r. pisał elekcyg Stanisława Augusta. M. 1577, Adam Stanisław, biskup Warmiń­ ski, będąc jeszcze w młodym wieku, dla u- Grabionka, herbu L esz czy c. Trzech miejęlności wielkich zoslał powołany na se- tego nazwiska: Marcin, Jędrzej i S te­ kretaryę Augusta II., w którym zawodzie po­ fa 11, polegli za Batorego w bitwie pod Gdań­ święcał się z całą gorliwością dla dobra na­ skiem; Stanisław zaś, podczas najazdu Ra­ rodu. Pomimo świetnych widoków przyszło­ koczego, rozsiekany od Węgrów pod Magie- ści, porzucił atoli dwór królewski, a nieprzy- rowem. jąwszy godności mu ofiarowanych, zamienił Grabkoweki, herbu Jastrzębiec okazałość świata na skromną szatę kapłań­ w Krakowskiem. ską. Wyświęcony został komendarzem ko­ ścioła Wschowskiego, wkrótce kanonikiem Grabo wiecki , herbu Grzymała, i Lwowskim, Gnieźnieńskim, a w r. 1734 su- Gabryel, starosta Mławski, jeździł w posel­ fraganem biskupstwa Poznańskiego. Ztamtąd stwie od Zygmunta Augusta do Danii.— S e- jeździł w ważnych sprawach kraju do Rzymu, bastyan, opat Bledzewski przy końcu XVI, zkąd powróciwszy, otrzymał infułę Chełmińską, wieku, zostawał w druku prace literackie, pi­ a po śmierci Szembeka, Warmińską. Odtąd sał bowiem niezłe wiersze polskie. M. zajął się gorliwie dobrem swojej dyecezyi. Grabowski, herbu Dołęga. Piotr całą swą pieczołowitość zwrócił na wykształ­ proboszcz Poznański, wydał w r. 1595 dru­ cenie duchowieństwa i naukę ludu, w tym więc kiem ważne dzieło o potrzebach rzeczypospo- celu zakładał szkoły, zachęcał młodzież do litej Polskiej. nauk i potrzebne na jej wsparcie obmyślał Grabowski, herbu Jastrzębiec- fundusze. Nie dość na tem, bez wyjątku Jan Stanisław, kanclerz Lwowski, archi* stanów i wyznań zbierał sieroty, i umieszczał dyakon Uniejowski, mąż wsławiony z dzielno­ w domach naukowych, wyznaczając nadto na­ ści w sprawach politycznych, umarł w roku grody za postępy w naukach, kunsztach i 1879. przemyśle. Umarł w r. 1706. M. Grabowski, herbu Oksza. Jan, rot- Grabowski, herbu Zaręba. mistrzuwał z chwałą chorągwi pancernej za Grabowski Paweł, nieodstępny to­ Władysława IV. do Moskwy, warzysz Władysława 111. w jego wyprawach, Grabowski, ber'ui Po bóg. po smutnym zgonie pod Warną szczęśliwie Grabowski, herbu Zabłoga. powrócił do ojczyzny, gdzie następnie piasto­ wał godność biskupa Chełmińskiego. M. Grabowski, herbu Zbicswicz. — Gniazdo domu tego według Duńczewskiego, Po­ Grabowski Dominik, zakonu kazno­ merania, zkąd kilku za Ludwika króla do dziejskiego, przeor klasztoru Żółkiewskiego Węgier się przeniosło, gdzie też za heroicz­ w r. 1659, zasilił skarb publiczny datkiem ne czyny hojnie opatrzeni zostali. Wzrusze­ 2500 złp. na potrzeby wojenne. M. ni atoli hasłem wojny przeciw Krzyżakom} Grabowski, jenerał polski, odznaczy­ przybyli Jan i Fa r ury, bracia nazad do Pol- j wszy się zaszczytnie przy obronie Wilna po­ ski i uczestniczyli z chwałą w bitwie pod ; legł podczas zdobycia Pragi przez Suv,aro­ Grunwaldem, zaco od Władysława Jagiełły . wa w r. 1794. M. 196 Gr. Gr.

G rabski, herbu Dołęga. Grailiewski. herbu Doliwa. M.* G rab sk i, herbu Pomian. Łastka Graiiiewsk!, herbu Leliwa. Ma­ Chebda z Grabi, pierwszy otrzymał ów znak j teusz, spędziwszy lala młodociane na woj­ herbowy. Jan, wsławił sig nieporównanem J nach, obrał następnie stan duchowny, w któ­ męztwem w bitwie pod Pieszkowem. Ił ran- rym postąpił na kanonię Chełmińską, zkąd ciszek, komisarz skonfederowanego wojska deputował na trybunał koronny w r. 1690. pod Janem Kazimierzem w r. 1666, wielce j Graitowski, herbu Leliwa. Win­ się przyłożył do załatwienia sprawy pokojem. centy, kasztelan Nakielski, generał Wielko­ G rabski, herbu W czele. Stani­ polski r. 1409, złączywszy się dożywotnie z sław, kasztelan Rogoziński, dał niemałe do­ ] Elżbietą, Ottona z Pilcy, wojewody Sando­ wody męztwa swego w wyprawie do Danii i mierskiego córką, dał początek hrabiom Pi­ Holsacyi, o cz*m wspominają zaszczytnie kon- leckim od dóbr posagiem nabytych, albowiem stytucye z roku 1685. Władysław Jagiełło, poślubiwszy po nim po­ Gradowski, herbu Lubicz w wo­ zostałą wdowę, wyniósł syna jego Jana do jewództwie Rawskiem. tej godności. — Piotr, podpisał elekcyę Henryka Walezyusza, Józef zaś elekcyę Sta­ Gradowski, herbu Pół kozic. — nisława Augusta. M. — Antoni, ad|iitant je­ Piotr, starosta Dynamundzki r. 1569, uma- i nerała Jasińskiego, poległ podczas ataku na wiał ze stanami koronnemi unię Litwy z ko­ Pragę w r. 1794, i wniósł ostatni chwałę roną. domu tego do grobu. M. Gradowski, herbu Prawdzie. G ratta, herbu Prawdzie, otrzymał in­ Gradowski Marcin, kapłan przy Ko­ dygenat w roku 1676. Jeden z domu tego ściele Nowogrodzkim na Litwie w połowie Franciszek, poległ w boju z Turkami. XVII. wieku, pisał rozprawy i wiersze na­ Gratkowski Jan, nobilitowany w r. bożne. M. 1790. M.* Graf, nobilitowany w roku 1673. M.* Grawzaaiowski Aleksander, pod­ Grajewski, herbu Doliwa w ziemi pisał elekcyę Władysława IV. Łomżyńskiej. G raybner, nobilitowany w r. I "40. M.* Grajewski, herbu Gozdawa w zie­ mi Wiskiej, gdzie kilku urzęda pub iczne pia­ Grazimowski, herbu Jastrzębiec stowało. w ziemi Dobrzyńskiej. Grajewski Mikołaj biskup Przemy­ Grazny albo Urażany Borys, tizy- ski; f 1498. M. mając statecznie za Władysławem IV., na ten czas jeszcze królewiczem, obranym carem Mo­ Grajowski Andrzej, obojga prawa skiewskim, gdy potem Moskwa wiarę niedo- doktor, archidyakon Krakowski, kanonik Po- ■ trzymała, przeniósł się z całym domem do znański, jako sekretarz Zygmunta Augusta wielce się odznaczył w traktowaniu spraw pu­ Polski, gdzie prowadząc z wielkiem sercem blicznych; f 157 3. M. żołd w wojsku kwarcianem, na zalecenie het­ mana Żółkiewskiego po między synów koron­ Gralewski, herbu Sulima w ziemi nych został policzony w r. 1616. Łukasz, Warszawskiej i w Prusiech. podpisał elekcyę Jana III. Gramtieh, nobilitowany w r. 1790. M.* Grąbczewski, herbu Nałęcz w zie­ Gran, nobilitowany w r. 1790. M.* mi Przemyskiej, zkąd podpisał elekcyę Jana Graniewski, herbu Bełty. M.* Kazimierza. G r ą d z k i , herbu Łada na Mazowszu. Gręzowsk! Miii o łaj; popisał z Ki­ G r ą d z k i , herbu Rawicz. Jędrzej, jowskiego'elekcyę Władysława IV. zakonu św. Franciszka, wydał drukiem kiłka G roblckl albo Grobiecki, herbu kazań pogrzebowych. Trąby. Jerzy, podpisał elekcyę Jana Ka­ zimierza. Grątkowski, nobilit: w r. 1670. M.* GROBLEWSKI. Grebarski, herbu Nieczuja. M.*

G r e b e c k i , herbu Jastrzębiec. Herbu Strzały na Szlązku, którego Grebcltowskt, albo G r e b e l k o - w s f e i , herbu Strzały (obacz Groblewski). kształt Paprocki (w Stambuchu Szlązkim G r e b e n , W ziemi Pruskiej, ma wła­ sny herb tego nazwiska. — Jan, dowódzca z roku 1609)podaje piechoty polskiej w bitwie pod Zurawnem w w taki sposób: w polu roku 1676, zaszczycony zaufaniem Jana So­ czerwonem Bą strza­ bieskiego, umawiał warunki pokoju z Turka­ ły w tuzinie, ostrza­ mi. M. mi prosto do góry G r e b e s , nobilitowany w r. 1768. M.* skierowane, na heł­ G r e c h s , nobilitowany w r. 1676. M.* mie zaś w koronie pawi ogon. Paprocki zwie G r e f T e i l , nobilitowany w r. 1790. M.* go Grobelkowskim i liczy do starożytnych ro­ dzin, co też i Okólski potwierdza. TakiKu- G r e k , herbu Prawdzie z tą odmia­ ropatnicki w swoim rękopiśmie dodaje, że ną, ie mur jest z siedm cegieł we trzy rzędy, Groblewscy należą do stanu rycerskiego szla­ z muru zaś lew żółty niby wyskakujący, ale chty Szlązkiej. Z Szlązka przeniósł się ów bez Prawdy w łapach, na hełmie trzy piór dóm do Polski, gdzie przyjął nazwę od Gro­ strusich, albo dwa sępie skrzydła. Mikołaj, bli, majętności dziedzicznej na Pomorzu. — sędzia ziemski Mielnicki, znakomity z różnych Jan, deputował z podNotecyi na sejm odprawio­ poselstw sejmowych w XVII. wieku. j ny w r. 1624; tak samo i Adam w roku Grekowiez, nobilitowany 1790. M.* 1753. Ostatni dał nadto rzadki przykład G r e l a Henryk, podpisał elekcyę Ja­ prawości obywatelskiej, albowiem w śród tru­ na Kazimierza. dnych okoliczności kraju nieprzestawał dawać G r e t z , w ziemi Pruskiej, ma własny dowody niezachwianej stałości w radzie i męz- herb tej nazwy. twa w boju. Wojciech, zacność jego rodu i osobiste zasługi potwierdza dyplomat sta­ G r e t z , nobilitowany w r. 1775. M.* nów zgromadzonych, wydany w Warszawie G r e w i n k ó w Z Swirinhausen, nobili­ dnia 13. kwietnia 1775, Tenże, przepędzi­ towany w r. 1673. M.* wszy wiele lat w służbie wojskowej, w po­ G r e y f e l d Jan i Michał, nobilito­ deszłym wieku przeniósł się na Podgórze wani w r. 1790. M.* Karpackie i osiadł w Bieczu, gdzie podobnie Grębarski, herbu Nieczuja. zjednał sobie powszechną chwałę gorliwego o dobro publiczno obatela. M. G r ę b e c k i , herbu Jastrzębiec. M* Grocholski Paweł, nobilitowany^ Gręboszeweki, herbu Nieczuja. roku 1790. M.* Gniazdo domu tego Gręboszów, niegdy w Grocholińskś, herbu Sulima. województwie Krakowskiem. Grocholski, herbu Syrokomla. T. /. Nr. 34. Jerzy, zginął w bitwie pedzowem. 198

Grocholski, herbu Topor. Re- wany, żył w ostatniej nędzy tak dalece, że migiaa, chorąży Bracławski, wsławił się na grobie jego tę smutną prawdę przyjazna pod Lubomirskim niepospolitą odwagą i męz- ręka wyryła: „Im kto więcej nauki, tem mniej twem na wojnach. szczęścia tyka.* f 1615. ML Grochowalski, nobilit. 1775. M.* Grochowski, jenerał polski, poległ w bitwie pod Szczekocinami w r. 1794. M. Grochowarski, herbu Slepowron. Grochowicki, herbu Poraj. Jan, Grochowska Krystyna z Zboro­ proboszcz katedry Kujawskiej, wysłany w r. 1 wskich, dała początek fundacyi XX. Refor­ 1021 od synodu Piotrkowskiego do Rzymu, matów w Krakowie, darowawszy plac na Pia­ poniósł w drodze śmierć od ręki zabójczej. sku dla budowy klasztoru. M. G r o c k l , herbu Belina. M* — Jan, Grochowski, herbu Bończa. akademik Krakowski, napisał w r. 1600 po­ Grochowski, herbu Junosza. Gnia­ chwałę akademii Krakowskiej, matki nauk i zda domu tego ziemia Przemyska, gdzie od uczonych. M. książąt ruskich swój początek wywodzi. F e- d o r Bohdan z Grochowca, starosta Prze­ G r ó d e c k i , herbu Jastrzębiec. Jan, myski w r. 1360, którego drugi syn Piotr, kanonik Warmiński a potem biskup Ołomu- zjednoczywszy sig z kościołem rzymskim, fun­ niecki r. 1572, sławiony z miłych obyczajów dował Misyonarzów przy katedrze łacińskiej i życia przykładnego. Adryan, biskup Te- r. 1452. Stanisław, arcybiskup Lwowski, odozyeński, sufragan Gnieźnieński r. 1647, mąż wielkich nauk, pisał przy końcu pano­ mąż wielkich nauk i piórem znamienity. wania Zygmunta III.—* w owej epoce upadku G r ó d e c k i , herbu Poraj. M.* literatury polskiej, rzeczy poetyczne i hymny G r ó d e c k i , herbu Slepowron. pobożne. Używając z oszczędnością swych G r ó d e c k i , herbu Stary koń. J a n , dochodów, zostawił znaczny majątek; f 1645. sławiony z czynów rycerskich w wojnach z Ach a cy, brat poprzedzającego, wykształ­ Tatarami, Turkami, Moskwą i n a Węgrzech. ciwszy się w obcych krajach w różnych na- j ukach, dla dowcipu i wymowy przechodził Gródecki Gabryel, kapłan zakonu różne stopnie na dworze Zygmunta III., aż I św. Franciszka, zasłużył się wniesieniem ści- nareszcie wziął biskupstwo Przemyskie, a j ślejszej obserwancyi do Polski. Jako mąż naostatek Łuckie, na których to katedrach wielce uczony, posłany był od Papieża do żarliwy o wiarę katolicką, wielce się zajmo­ Neapolu w godności komisarza apostolskiego, wał wykorzenieniem błędów heretyckich; ! a z tamtąd do prowinćyi Węgierskiej i Pol­ f 1632. skiej, z kąd powróciwszy do Rzymu, umarł j w Trewizie r. 1619. M. Jeden tego imienia, Grochowski, herbu Kuszaba. | rotmistrz królewski, poległ w bitwie pod Hu­ Grochowski, herbu Lubicz na maniem r. 1655. M. Podlasiu. Franciszek, za położone za­ G r o d d e k Bogumił Ernest, pro- sługi wojenne, otrzymał w r. 1661 dobra na , fesor filozofii uniwersytetu Wileńskiego, wy­ Litwie. kształcił na Litwie wielu filologów, wydając Grochowski Stanisław, kanonik nadto pożyteczne pisma w tym przedmiocie; Uniejowski celny poeta, zbogacił płodami 1 f 1825. M. poetycznemi literaturę ojczystą, najwięcej w i ł; % * , ...... r duchu religijnym pisanemi, które zawierają Grodliuski, herbu Kotwicz. wiele zalet szczególnie pod względem czy­ j Grodowski, herbu L i s niegdy w po­ stości mowy. Zapomniany atoli i prześlado­ wiecie Bieckim. Gr. Gr. »99

Grodzanowgki, posessyonat w ziemi Grodzicki Samuel, pisał dzieje woj Łęczyckiej. ny kozackiej 1789. Antoni, przeor klaszto­ rów XX. Dominikanów w Krakowie i we Lwo­ herbu Gryf. Stani­ Grodzicki, wie w XVI. stuleciu, zostawił kilka prac li­ sław, zahartowawszy się. na Węgrzech w terackich treści religijno-historycznyęh. IM. życiu żołnierskim, dał następnie w Inflantach pod Chodkiewiczem dowody niepospolitego Grodziec Andrzej, paroch Dawi­ męztwa i odwagi. dowski i przełożony szpitalu św. Ducha we Lwowie, zasłużył na wdzięczną pamięć z Grodzicki, herbu Łada w ziemi Łu­ swej troskliwości dla cierpiącej ludzkości; f kowskiej. Pa weł, jenerał artyleryi koronnej, 1637. M. pierwszy mianowany na tą godność od Wła­ dysława IVgo, wykształciwszy się w tej Grodziecki, herbu Drya. Adam, sztuce wojennej w Belgii, pierwszy też i Po­ kasztelan Międzyrzecki, mąż niewzruszonego laków urządził arsenały w Krakowie, War­ umysłu, przewyższał w senacie wszystkich szawie i we Lwowie, w któryćhto zabiegach gładkością wymowy i dowcipem wytwornym, niespodziewanie go śmierć zaskoczyła. Zajął mówiąc zawsze otwarcie i bez ogródek. Po­ tó miejsce brat jego Krzysztof, podobnie wstawał też potężnie na zagraniczne tytuły wykształcony za granicą, gdzie pod sławnym uwłaczające szlachectwu polskiemu, wydał Walensteinem kilka lat służył. Jemu to za­ nawet w tej mierze drukiem „Przestrogi wdzięcza LwóW skwoją obronę przeciw nąpa- o tytułach cudzoziemskich w r. 1034.“ ści Kozackiej, z Łąd powołany przeciw Szwe­ Grodziecki, herbu Nałęcz. Sa­ dom do Wielkiej Polski, i tam dał dowód wiel­ muel Stanisław, ablegat Zygmunta Ulgo kiego serca, mianowicie przy zdobywaniu To­ do króla Hiszpańskiego, umarł w Piacencyi runia i Poznania. Pełen zasług ufnafł kaszte­ będąc w drodze do ojczyzny. Kollegium Ka­ lanem Kamienieckim, jenerałem artyleryi ko liskiemu zapisał 30,000 złp. — Stanisław, ronnej i starostą Dróhobyttkim. zakonu Jezuitów, wydał kilkanaście dzieł tre­ Grodzicki, herbu Ogończyk. ści duchownej. Grodzimofit Jakób, podpisał ele- Grodzicki, herbu Topacz na Rusi. koyę Jana Kazimierza. Stefan, podpisał elekcyę Jana III. Grodziński, herbu Kuszaba. Je­ Grodzicki Wawrzyniec, sławny le­ rzy, starosta Gołubski, fundował Dominika- karz w Poznaniu w drugiej połowie XV. wie­ nów w Semnie—r. 1603. Aleksander, pod­ ku, przyjął następnie kanonię tamże. M. pisał elekcyę Władysława IV. Grodzicki Wacław, wydał mapę Grodzinski, herbu Łabędź,, Polski w Bazylei r. 1558. M. G rodzki, herbu Be Ii na. Kilku sta­ Grodzicki Stanisław, Jezuita sły­ wało na elekcyi Jana Kazimierza. nący jako kaznodzieja w mowach, a jako te­ G roicki Bartłomiej, podwójciKra- olog w pismach, i zwyczajnie apostołem Li­ kowski i pisarz komory celnej, tłumaczył pra­ twy nazwany ; po między innemi odszczegól- wa magdeburgskie na język polski r. 1562. niał się nawracaniem innowierców. Pewne­ Toż i syn jego Paweł, biegły prawnik w go razu otrzymawszy policzek od Kalwinisty, Krakowie, uzupełnił i wydał prace ojca swe* odrzekł z pokorą: „bij, byłem cię Bogu po­ go. M. zyskał*. Dla wielkiego oczytania, zwany był także żarłokiem książek; f 1615. M. G rom acki, herbu Oksza. Kilku te* 200 Gr. Gr. go imienia, z Sandomierskiego stawali na rza W. tak dalece, że bez jego rady nic nie- elekcyach królów polskich. przedsiębrali. Prócz wielu zbawiennych ustaw, zostawił piękną pamiątkę, po sobie różnemi G rom adzki Jan, przewodził wale­ fundacyami, już to w katedrze Krakowskiej, cznie Kozakom Lisowczykom. M. już w dobrach biskupich; zakończył życie Gromadziński Paweł, nobilitowa­ cnotliwie w r.*1347. W 175 lat podniesio­ ny w r. 1790. M.ł no ciało jego za staraniem Sylwestra Oża­ rowskiego, podkomorzego koronnego, a to zu­ Gromko wski, niegdy w Krakowskiem. pełnie nienaruszone, i złożono w grobie wspa­ Gromnicki, herbu Prawdzie. M.* niałym, oddając mu cz§ść błogosławionego. W wyprawie na Wołoszę w roku 1359, po­ G rondzki Sa muel, obacz Grodzicki. niosła chorągiew Grotów Rawiczów znaczne Gronostajski, herbu J a s t r z ę ­ straty. biec. M.* Grot, Inflantczyk, podczas drugiego o- Gronowski, ma własny herb, nazwa­ blężenia Lwowa w r. 1655, odznaczył się ny Gry n far, t. j. w polu czerwonem są sześć odwagą przy obronie wyższego zamku jego lilij z sześcioma latoroślami rozwinionemi, co pieczy poruczonego. M. uważać należy za godło Wierzbny. An­ drzej, kapłan zakonu zgromadzenia de Poe­ G roth Floryan, biegły prawnik w są­ nitentia, zostawił opis żywota bł. Melchiora dach kancelaryi nadwornej Zygmunta III., wy­ Gedrojca r. 1615. M. dał ważne dzieło o potrzebie rzeczpltej pol­ skiej. M. G ros Fryderyk, ceohmistrz cyruli­ ków Lwowskich w r. 1035, założył przy ar- G ro th an z, dóm kwitnący w Kurlan- chykatedrze Lwowskiej fundacyę, aby za cho­ dyi, dokąd przybył z Belgii. Jerzy, był sta­ rych zostających pod dozorem cyrulików, od­ rostą Czorsztyńskim, gdzie też umarł w roku prawiano nabożeństwo. M. 1699. G rosm an, nobilitowany w r. 1773.M.* Grotkowski , herbu Ogończyk z tą odmianą, że na hełmie są dwie ręce pa­ Groszkowski, herbu Rawicz, z tą nieńskie w górę podniesione, trzymające pier­ odmianą, że w polu zielonem są trzy lemie« ścień. Stanisław, kanonik Krakowski, pra­ ste wychodzące z róży, a na hełmie trzy piór łat przedziwnej ludzkości i staropolskiej cno­ strusich. ty; t 1573. G rot, herbu Gozdawa.— Jan, kano­ nik Gnieźnieński, fundował psalteryę tamże; Grotowski, herbu Prieruwa w f 1532. województwie Trockiem. G rot, herbu Rawicz, Jan Qrot ze Grotowski, herbu Rawicz. Z tego Słupca, poległ ł synem Janem w wyprawie domu wyszło wielu ludzi rycerskich; tak Ma­ Bukowińskiej. Jan, biskup Krakowski, wy­ ciej, wsławił się nieporównanym męztwem niesiony na tę godność od Jana XXII. pa­ pod Orszą, gdzie jednego z wodzów nieprzy­ pieża, którego przyjaźń posiadał ze szkół jacielskich pojmał, a drugiego rozsiekał; jeszcze, albowiem w Bononii razem nauki po­ Adam, przepędził niemal całe życie w «obo­ bierali, gdzie też swoim przykładem wielce zach; tak samo Wacław i Marcin, bracia sig zasłużył do utwierdzenia wiary katolickiej. • rodzeni w różnych expedycyach dali wielkiej Jako pasterz wielkiej świątobliwości, ujął so- i1 odwagi dowody. bie królów Władysława Łokietka i Kazimie- Grotowski, herbu S ie po wron. M.* G r. Gr. 201

GROTY. Grudziński, herbu Grzymała, dóm starożytny i wsławiony pamiętnemi dziełami. Opis herbu. Pierwszego kładą Macieja, kasztelana Byd- gowskiego w r. 1480. Jędrzej, słynął z W polu żółtem są męztwa za Zygmunta I. Stefan, kasztelan trzy groty podle sie­ Nakielski, posłował od Stefana Batorego do bie końcami do góry Moskwy r. 1576, następnie odznaczył się obrócone, a na heł­ męztwera w bitwie pod Byczyną. Jędrzej mie trzy piórstrusich. Karol, wojewoda Poznański, gromił prze­ Początek tego znaku j ważnie Szwedów pod Dębnicą i Toruniem. niepodaje żaden au­ Zygmunt, podczas tejże wojny Szwedzkiej tor, pewnem atoli być uzbroił kosztem swoim trzy chorągwie, z któ­ musi, że za jakiś czyn remi stawał z wielkim męztwem przy zdoby­ wojenny został pozy­ waniu Torunia, Warszawy, Łowicza i innych skany. miast. Wielce dobroczynny na ubogich, zosta­ Grozowslii, herbu Wąż. Jerzy, wił piękną pamiątkę po sobie fundaeyę szpita* dzielny żołnierz, którego hetman Jazłowiecki lów i Reformatów; f 1661. Stefan, starosta wielce poważając, do różnych funkcyj za­ Ujski, Pilecki i Bolemowski, wielki jałmużnik żywał. i protektor ubóstwa, niemało się przyłożył Grndczyński Jan, starosta Rawski do pobudowania kościołów w swych staro­ i Wasilewski, mianowany od Stanisława Le­ stwach, na co znaczne sumy łożył; niemniej szczyńskiego generalnym regimentarzem woj­ był on i dla ojczyzny hojnym, w każdej jej ska koronnego; gdy szczęście zaczęło opu­ potrzebie bowiem dostawiał chorągwie hu­ szczać tego króla, on jeden z wojewodą Ki­ sarskie i pancerne; f 1640. Maryanna jowskim Józefem Potockim został wierny je- j Teresa, córka jego, zaślubiona Działyńskie- go sprawie, cofnąwszy się bowiem w r. 1711 ! mu, kasztelanowi Chełmińskiemu, jeśniejąca do Węgier, a z tamtąd do Benderu, gdzie swoich czasów z cnót chrześciańskich, szcze­ Karol XII. przemieszkiwał, z małą garstką gólnie okazała się miłosierną dla ubóstwa, zwerbowanych żołnierzy wszedł nazad do które w każdym razie ratowała i cieszyła. Polski. Przez czas niemały dość szczęśliwie Po śmierci męża swego wzgardziwszy świa­ powodziło się walecznemu staroście; zwy- tem i ponętami jego, poświęciła się zupełnie cięzko przeszedł od Bukowiny aż do Wiel­ życiu duchownemu, w którym też życie zakoń­ kiej Polski, tam atoli ufny w szczęście swo­ czyła w r. 1682. Mikołaj Wikto/yn, sta­ je, zaniedbał środki ostrożności, napadnięty rosta Pilecki i Guzowski, fundował Reforma­ został niespodziewanie od potęgi Rosyjskiej tów w Miedniewicach w r. 1675; Jędrzej, pod Krotoszynem, i stracił wszystkie owoce' wojewoda Rawski, fundował klasztor tego swoich zwycięztw. Z niedobitkami swemi u- zakonu w Lutomirsku r. 1650. Piotr, po­ stąpił na Mazowsze, gdzie pod Stanisławo­ legł w bitwie pod Pieszkowem. Malcher wem został otoczony od nieprzyjaciół; wsze­ naostatek, kasztelan Brzesko-Kujawski, pod­ lako potrafił ujść niewoli. Tam skończył się pisał elekcyę Jana III. świetny zawód rycerski tego męża, o którym Graja, herbu Prawdzie. M.* też odtąd milczą dzieje krajowe. M. Gruszczyński, herbu Belina w G r n d e c k i Stanisław, wojski Laty- wajewództwie Sandomierskim. czewski w r. 1661, G rudzia Aleksander, podczaszy Gruszczyński, herbu Poraj. Jan, Rzeczycki, podpisał elekcyę Jana III. • 1 biskup najprzód Kujawski, polem Krakowski, 202 « r. Gr. a naostatek arcybiskup Gnieźnieński, w czasie J GRYF. 14letniej wojny z Krzyżakami wielce si§ przy­ łożył do odparcia napastniczego nieprzyjacie­ la, z wystawionemi bowiem własnym kosztem ; Opis herbu. chorągwiami płoszył przeważnie dumnych | W polu czerwo­ mnichów, i utrzymał Prusy przy wierności nem jest gryf biały, królowi Kazimierzowi, za którą to zasługę którego połowa prze­ miał sobie poruczono gubernatorstwo nad dnia od głowy, ‘po­ Wielką Polską i opiekę nad Prusami. Nie- dobna do orła zno­ ustając i dalej ratować ojczyznę w potrzebie, j sem zakrzywionym i złożył z innemi biskupami srebra kościelne j językiem wywieszo­ dla zaspokojenia wojska, poczem przeniósł j nym, z dwoma skrzy­ się do wieczności r. 1413, zostawiwszy pię­ dłami niby do lotu kną pamiątkę fundacyą XX. Bernardynów w wzniesionemi, druga Łowiczu, kościoła w. Rżegowie, i uposaże­ zaś do lwa stojące­ nie innych konwentów i szpitalów. Krzy­ go na dwóch łapach z wniesionym do góry sztof, podpisał elekcyę Władysława IVgo, ogonem; nad koroną wystaje pół orła z je­ Wojciech zaś Jana III. dną trąbą. Początek klejnotu tego różnie podają heraldycy nasi; najpodobniej atoli, ie 'Gruszecki, herbu Lubicz. Maciej, pochodzi od Leszka III., który go sj nom swo­ mąż rycerski, któremu w krwawych Zasłu­ im przy podziale nadał, i orła w gryfa gach dbbra Gruszcze były nadane, od któ­ zamienił dla rozróżnienia, albo go też potom­ rych to imię urosło. Ośmiu braci, a synów kowie jego sami przywłaszczyli. Domysł ten Jędrzeja, poległo "w różnych wyprawach. gruntuje się na tym, że po dziś dzień nie­ Bronisław, łowczy Czerniechowski, zbudo- ( które księztwa (Kaszuby, Pomorze, Szczecin, wał w Hołoskowicach na Podolu zamek o- j Zgorzelice, Meklenburg) tego znaku używają. bronny około r. 1632. Tomasz, zginął pod ! Haliczem w bitwie z Tatarami, później nieco Pratoplastą domu tego, kładą Jaxę, Piotr na Pokuciu. Kazimierz, zakonu księcia Serbii Łużyckiej, syna Leszka III., Jezuitów, wydał drukiem kilka szacownych którego potomkowie za Bolesławów nazad kazań.—H ieronim , zakonu Św. Franciszka, do Polski zawitali. Jasa Wincenty Swia- biegły teolog, umarł w r. 1774. M. topełk, dziedzic na Bochni, i brat jego Gruszewicz, nobilitowany w roku Krekocha, fundowali klasztory w Trzeme­ 1683. M* sznie i Jędrzejowie, uposażając nadto hojnie konwent Miechowski w dobra ziemskie. B o- Gratias Andrzej, rodem z Pilzna, jg u sław, obrany od Bolesława Krzywouste­ sławny z nauk lekarskich akademik Krako­ go gubernatorem Pomorza i Kaszub, na któ­ wski w XVI. stuleciu, wydał kilka dzieł rym urzędzie tak się dzielnie odszczególnił, szacownych w przedmiocie lekarskim.' W a- że mu Mieczysław Stary własną córkę za wrzyniec, proboszcz Pilźnieński, zostawił małżonkę poślubił. Od tego wzięli książęta znakomity zapis dla kościoła miejscowego, Pomorscy swój początek. Ja ni sław, brat te­ który *też konstytucya roku 1609 potwierdzi­ goż arcybiskup Gnieźnieński, słynął z wiel­ ła. M. kiej żarliwości dla chwały Boskiej i hojności dla ubogich; umarł w r. 1165. Wojsław Grazewski, herhu Lubicz, w księ­ i Jaxa, waleczni żołńierze Chrystusowi w stwie Żmudzkiem, gdzie znakomite urzęda pia­ ; wojnie krzyżowej do ziemi świętej, powróci- stował. i wszy z Jerozolimy, fundowali kanoników Bo- Gr. Gr. 203 jogrobców w Miechowie. Gedeon, biskup Grzebieski, herbu Gwiazdy. M.* Krakowski, brat Wojsława, mąż w radzie roz­ G rzebski, herbu Jastrzębiec. tropny, w życiu nienaganny, na ubogich wiel­ ce miłosierny, a szczególnie na przymnoże- Grzebski, herbu świnka. nie chwały Bożej wylewający się, zostawił Grzebski Stanisław, profesor w aka- piękną pamiątkę po sobie fundacyą kollegia- demii Krakowskiej, biegły w rozmaitych na­ ty św. Floryana w Krakowie, koiłegiaty w ukach, oprócz dzieł teologicznych pierwsze Kielcach i klasztoru Cystersów w Wąchoc­ wydał dzieło matematyczne w ojczystej mo­ ku; fll86. Klemens naostatek, wojewo­ wie; umarł w Krakowie w r. 1570, gdzie da Głogowski, poległ w nieszczęśliwej bitwie też spoczywa w kościele św. Anny. M. z Tatarami pod Lignicą na Szlązku w r. 1241. Grzegorzewski, herbu Jasień- Herbem Gryf pieczętują się: Bąkowski, czyk w ziemi Czerskiej. Bielicki, Bobowski, Branicki, Brzezjński, Bu- towd, Bykowski, Cedro, Chamiec, Chronowski, Grzegorzewski, herbu Lis w wo­ Chycki, Ciepielowski, Dębicki, Dobek, Doma­ jewództwie Rawskiem. radzki, Giedczycki, Gładysz, Gołambek, Gro­ Grzegorzewski, herbu Jastrzę­ dzicki, Gumieniecki, Jaxa, Kawecki, Kępski, biec. M.* Kijeński, Kilski, Kleszczyński, Komornicki, Grzegorzkiewicz Piotr, pisał i Konarski, Krobanowski, Krukowski, Krzeszo­ przekładał dzieła Orzechowskiego wierszem wicki, Kwiatkowski, Latoszyński, Leśniowski, na język polski r. 1613. M. Łowczowski, Maleszowski, Małachowski, Mar­ cinowski, Michowski, Mielecki, Moleoda, Na- Grzybiński , dziedziczył niegdy w siechowski, Noskowski, Ossowski, Ostrowski, Kijowskiem, M.* Otwinowski, Papieski, Pobiedziński, Prochań- Grzybowski, herbu Prus 11. Mi­ ski, Radliński, Rożen, Skrzyszowski, Stani­ kołaj, podkomorzy Warszawski, podpisał sławski, Strzeszkowski, Studzieński, Szcze- unię Litwy z Koroną. Kilkuch z domu tego panowski, Trojecki, Turski, Ujejski, Wikto­ zasłużyli się z obowiązków poselskich, jeden rowski, Wilkowski, Zakrzewski, Zamiecho- zaś waleczny żołnierz pod ussarską chorą­ wski, Zdporski, Żeromski, Żukowski. gwią, poległ w bitwie pod Starczem r. 1638. herbu Topor. Kasper, Gryleweki, Grzybowski, herbu Róża. podpisał elekcyę Władysława IV. Grynicwicz, nobilitowany w roku Są też Grzybowsey i na Szlązku, któ­ 1790. M.* rzy się atoli pieczętują krzyżem, u którego G R Y Z 1 JM A. rogu każdego jest gwiazda o sześć granach, u wierzchu krzyża i nad gwiazdą zaś księ­ życ niepełny jak na nowiu, rogami do góry obrócony. Opis herbu. Grzybowski Antoni, zakonu św. Franciszka, znakomity dziejopis. f 1749. M. W polu czerwo- G rzym ała, herbu Grzymała. Ja­ nera tarczy, są trzy rosz Grzymała, wyruszywszy z Kuchmajstrzem, białe liszki jedna pod komturem zakonu Krzyżackiego do Hiszpanii drugą, a na hełmie dla wojowania z Maurami, wsławił się tamże trzy pióra strusie.— wielkim roęztwem w wielu bitwach, w któ­ Herb ten przyniesio­ rej jednej jednak dostał się do niewoli. J a- ny do Polski z Nie­ kób, rotmistrz królewski, zyskał pochwały miec. walecznego żołnierza. 204 G r.

GRZYMAŁA. ] Grzymałą piecz6tują się: Baranowski, ! Bieganowski, Borkowski, Brodowski, Budzi- szewski, Busiński, Chwalikowski, Czampski Opis herbu. Czuszowski, Dłuski, Dobiecki, Garwaski, Ga- siński, Głogowski, Górski, Goślicki, Grabo- ^ tarczy poiażółte- wiecki, Grudziński, Grzymała, Grzjmułtowski, 8° sf£ trzy wieże czer- Gutterer, Jabłonowski, Kaliborski, Kamodziń- wone, w pośrodku ski, Kazanowski, Kobyliński, Krzemieniowski, b rama otwarta, w któ- Lagon, Leśniowski, Lityński, Lubiatowski, Ła­ giewnicki, Łaszewski, Łudzicki, Machwicz, Małachowski, Mniszewski, Modrzewski, Mo­ szczyński, Niegolewski, Odachowski, Oleski, Ostrowski, Pęczkowski, Piątkowski, Podleski, Pokrzywnicki, Potulicki, Przeciszewski, Przej- za niemi pięć piór strusich. Są też i odmia­ rzeński, Prądzewski, Badawicki, Baszowski, ny tego herbu , a to bez męża zbrojnego w Bybski, Bynwid, Siedlecki, Siemianowski, bramie, albo z skrzydłem orlim na hełmie, Skotnicki, Smerzyński, Smogulecki, Sojecki, o czem będzie przy familiach tego znaku. . Swiszowski, Slaski, Troszczeński, Turzyńs&i, Wieszczycki, Wilamowski, Wilkowski, Wkryń- Herb Grzymała przyniesiony do Polski ski, Zaborowski, Zaleski, Zamoscki, Żarno­ z Niemiec około r. 1129; pochodzenie jego wiecki, Zasadzki, Zbierzćhowski, Zbikowski, podają autorowie rozmaicie, najpodobniej ato­ Zbvkalski, Zieleński. li, że musiał być nadany za położone zasłu­ Grzymała, herbu Mora. Mikołaj,, gi wojenne, gdyż cały jego skład okazuje ja­ podpisał elekcyę Jana Kazimierza. koby obronę. Grzymisławski, herbu Nałęcz.M* W rzędzie przodków domu tego, zajmu­ ją pierwsze miejsce Swidgier, biskup Kru- Grzymislawski, herbu Prus I. Stanisław, podpisał elekcyę Władysława świcki, od Honoriusza papieża na tę kate­ IVgo. drę wyniesiony w r. 1129; Przęcław, bi­ skup Lubuski r. i 179; Paweł, biskup Po­ Grzymski, podporucznik legii pol­ znański r. 1222; Przęcław, biskup Wro­ skiej, poległ przy zdobywaniu Saragossy w cławski r. 1341; i Jan, arcypiskup Gnie­ Hiszpanii r. 180ć. M. źnieński, dla suchej kompleksyi ciała Suchy- Grzymnłtowski, hetbu Grzyma­ wilk nazwany; pasterze mający dobrą opinią ła. Janusz, mający w dziejach Polski wiel­ w narodzie. Z pomiędzy wielu zaszczyco­ ką sławę z czynów znamienitych i wielkiej nych z godrości senatorskich, zjednał sobie siły. Drugi był starostą Drahimskim, mąż ry­ szczególną pamiątkę: Jan z Broglowa Grzy cerski na wojnach w Węgrzech wsławiony. malczyk; ten na dworze i w obozie Zygmun­ ta cesarza zasłużywszy się znamienitemi czy­ Grzymnłtowski, herbu Nie czuj a. nami, znaczne od niego pozyskał dobra, wi­ Krzysztof, wojewoda Poznański, stawał o- dząc atoli' sprzyjanie Zygmunta niesłusznej dważnie w obronie ojczyzny z ludźmi wła­ sprawie Krzyżaków, porzucił fortunę i wzglę­ snego zaciągu i płoszył przeważnie najezdni- dy tego monarchy, i powrócił do Polski, sta- czych Szwedów. On to zawarł z Moskwą wiąc się przed Władysławem Jagiełłą, z któ­ łraktat pokoju wieczystego w r. 1686, wsku­ rym też wywalczył pamiętną bitwę pod Grun­ tek którego województwa Smoleńskie, Sie­ waldem. wierskie, Czerniechowrskie i część Kijowszczy- Ciii. Gu. 205 zny odstąpiona, za co sig Moskwa zobowią­ Giilczewski, herbu Prawdzie w zała zapłacić 200,000 rubli. (M.). Jeden te­ województwie Płockiem. Z tych było trzech go nazwiska poległ w bitwie pod Chocimem. braci rodzonych: Mikołaj, Stanisław i Grzymnłtowski, herbu Prus I. M* Dobiesław, którzy w XIV. wieku jeden po drugim zasiadali na Biskupstwie Płockiem. G r z y w a , herbu Koście sz a. Stani­ sław, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. G a 1 c z. Grzywieński, herbu Jastrzębiec Opis herbu* na Mazowszu. W polu niebie- Gncewicz Wawrzyniec, nobilito­ skiem jest tryanguł wany w r. 1790. M.* złoty wierzchem do góry wzniesiony, i Gucewicz, znakomity architekta w trzy lilie złote, je­ XVIII. stuleciu, którego biegłość w sztuce bu­ dna w środku try- downictwa przedstawia po dziś dzień facya- angułu, a dwie u gó­ ta u ratusza i kościoła katedralnego w Wil­ ry po obu stronach nie, M. wierzchu jego, nad hełmem i koroną stoi panna z włosem roz­ Gnezy, herbu puszczonym z rękami po ramię odciętemi, Z e ty n i a , (tarcza na nad której głową wystają trzy wrzeciona przę­ dwie części od pra­ dzą nawinione. wego na lewy bok Dorn starożytny w Polsce, dokąd przy­ z ukosa przedzielo­ był z Francyi, gdzie ów herb otrzymał za na szeroką linią, po dzieła rycerskie. Arnold, fundował około każdej stronie jest r. 1-300 zamki warowne w Wałczu, Dram- róża czerwona, a na burgu i Drahimie. Jerzy i Ludwik, bra­ hełmie trzy pióra ko­ cia, w wojsku Krzyżackiem wsławili się czy­ gucie). Przodek do­ nami rycerśkiemi, za co w nagrodę otrzymali mu tego Karol, znaczne dobra. Konrad, starosta Drahim- dworzanin Bony, któ­ ski, fundował konwent ś. Franciszka tamże. ry przybył do Polski Gunter, konsyliarz cesarza Ferdynanda, ge­ * Florencyi, gdzie osiadlszy w Bieckiem, nerał nad ussaryą cesarską, sprawował rządy wziął urząd żupnika generalnego ruskiego. gubernatora królestwa Czeskiego; toż i drugi Nadgrobek jego znajduje się w katedrze Prze­ tego imienia Marcin Maksymilian, ge­ myskiej. nerał nad artyleryą cesarza Ferdynanda III., G lld z la ń s k f , niegdy W Trockiem. M.* przez cały przeciąg 30-letniej wojny wojował Gudzsejewski Jan Kazimierz i ze Szwedami, gdzie szczególnie w Luzacyi Michał, podpisali elekcyę Jana III i Pomeranii zyskał pochwały dzielnego wo­ dza. Z tych rozrodzeni potomkowie, wcho­ G u t s k i Jan, podpisał elekcyę Wła­ dzili w służbę różnych państw postronnych, dysława IV. a że byli ludzie waleczni, toć zajmowali wy­ GllSezewski, herbu Belina. M.* sokie stopnie i godności. Z pomiędzy tych GuIcZPWSki, herbu Junosza. Sta­ 1 zasługuje na szczególną pamiątkę Joachim nisław i Jędrzej stawali na elekcyę Jana Rudiger; ten prowadząc żołd w wojsku Kazimierza. francuzkiem, tak chlubnie się popisywał, że Nr. 35. 206 wywyższony na generalstwo otrzymał oraz do gdzie prowadząc długo i zaszczytnie żołd w herbu familijnego trzy lilie jako ozdobę; prze­ obozie polskim, od Władysława IV. ów herb niósłszy się potem do Prus, wstąpił w służ­ otrzymał, u którego też króla obowiązek sekre­ bę Duńską jako wódz całego wojska Chrystya- tarza pełnił. na V. Tę samą godność ofiarował mu następ­ nie Jan Jerzy, książę Saski, a oddawszy mu Guldensterrc. rządy całego wojska, wyprawił pod Wiedeń, Opis herbu. trzymany w oblężeniu przez Turków. Tam W pośrodku tar­ w obliczu Jana Sobieskiego popisał się wiel- czy jest gwiazda o kiem męztwem, za co otrzymał też pochwały siedmiu rogach czyli króla hetmana wojsk chrześciańskich. Życie promieniach, nad heł­ pełne wielkich czynów, zakończył w Trebli- mem z korony wy­ nie roku 1688.—Jan Henryk, kapitan w stają dwie ręce zbroj­ wojsku cesarskiem, poległ pod Arras we Flan- ne, trzymające wie­ dryi przy oblężeniu zamku. W Polsce wy­ niec, z którego wy­ szczególnił się pomiędzy innymi Franciszek staje siedm pawich Joachim, chorąży nadworny koronny, ge­ piór. — Dóm staro­ nerał nad gwardyą Litewską, starosta Sredz- żytny w Danii, prze­ ki i Nowodworski, który jeździł jako sekre­ niósł się do Szwe­ tarz poselstwa do Porty Ottomańskiej. cyi , a ztamtąd do Guldenbalk von Holt. Polski, gdzie Zygmunt i Eryk otrzymali na sejmie koronacyjnym r. 5 633 indygenat.— Opis herbu. Tenże Zygmunt uczyniony rządcą zamku Tarcza przedzielo­ Malborskiego, dał dowody wierności swej no­ na na cztery części, wej ojczyznie, gdy w r. 1656 w wojnie ze w której pierwszej po Szwedami odparł z niemałą szkodą nastają­ prawej stronie u gó­ cego nieprzyjaciela, za co też później otrzy­ ry są trzy palmowe mał kasztelanię Gdańską z poleceniem strze­ drzewa podle siebie żenia pobrzeży, Bałtyckich. stojące, w drugiej dzielnicy po lewej G uldyn Jan; zasłużony żołnierz w stronie lew trzyma­ wojsku polskiem, w którem od młodości aż jący miecz w przed­ do zgrzybiałego wieku w ciągłych bojach do­ niej łapie głową w trwał, nobilitowany w r. 1662. w prawo obrócony, w Glliliński, herbu Bończa. trzeciej niższej takież G lllto w sk i, herbu Leszczyc w palmy, a w czwartej takiż lew, jak na dru­ Wielkiej Polsce. Łukasz, mąż wielce szczo­ giej; w pośrodku tych czterech dzielnic tar­ drobliwy na zakon ś. Franciszka. Jeden z cza mała, na której trzy pasy wszerz idą, domu tego fundował kościół w Kościanie. na hełmie zaś lew z mieczem w górę wznie­ sionym.— Dóm Guldenbalk von Holt, kwitną­ Gnniioniecki, herbu Gryf, niegdy cy niegdy w Inflantach, używał pierwotnie w Krakowskiem województwie. tylko trzech drzew palmowych w herbie; pod­ Gmmiński, herbu Lew wspięty. M.* czas inkursyi Moskiewskiej do Inflant atoli, (Klimkowski Ad am, burgrabia Łom- Jan G. zostawiwszy tamże dobra ojczyste, I żyński w r. 1607. przeniósł się za Zygmunta III. do Polski, I G um ow ski, herbu Pobóg, pisze Ga. 207 sig z wieiKiego Gumowa w powicoio Nur- zasłużył na wdzięczną pamięć Mikołaj, żoł­ skim nierz nadzwyczajnej waleczności i odwagi w Gumowski, herbu Rola, w Łęczyc- długoletnich wojnach Polski w XVII. wieku. kiem. Jan, wspomniany zaszczytnie z oka­ Jan, zakonu Jezuitów, wydał kilka szacow­ zanego męztwa pod Pskowem. nych dzieł w języku łacińskim. Wojciech, wydawał w Zamościu (1803) dziennik ekono­ herbu Topor, na Rusi Gumowski, miczny i takiż katechizm dla włościan. M. i w powiecie Radomskim, pisze się z Krwa- tów. Jan, sekretarz i pisarz dekretów Zy­ Gutler, nobilitowany w r. 1768. M.* gmunta IR. i Władysława IV, mąż wielce u- Gutowski, herbu Ciołek na Mazo­ miejętny w prawie ojczystem i cudzoziemskiem; wszu, pisze się z Gutowa. Mikołaj, w na­ f 1633. J a n Franciszek, oboźny i cho­ grodę wiernych usług, otrzymał od Kazimie­ rąży Sanocki, półkownikował z chwałą w wy­ rza W. starostwo Rawskie i inne liczne po- prawach wojennych. sesye roku 1462. Bernard, zakonu św. Franciszka, wydał drukiem Kazania przygo­ Wawrzyniec, biskup Gunicwicz dne.— Jeden tego nazwiska, pokojowy Den- Wileński w r. 17 27, zostawił piękną pamiąt­ hofa, wojewody Pomorskiego, poległego w bi­ kę wspaniałem przebudowaniem kościoła ś. twie pod Parkanami na Węgrzech w roku Stanisława w Wilnie. M. 1683, wsławił się prócz okazanego męztwa Gurecki Adam i Szymon, nobili­ więcej jeszcze wiernością ku swemu panu; towani w r. 1790. M.* gdy ten albowiem obskoczony od Turków, Gurdzia, nobilitowany w r. 1676. M.* upadał pod ich razami, toć nieodstąpił go wierny sługa, mówiąc: „kiedy pan ginie, Gurowski, herbu Wczele, w Wiel- niech i ja zginę.1* Czyn tego poświęcenia się kiej-Polsce, gdzie znakomite urzęda piasto­ znalazł pochwałę samego króla Jana III., wał. który o tem z uczuciem wspomina w swoim Gurski, herbu Doi iwa. M.* liście. M. Gurski, herbu Lubicz z przydom­ Gutowski, herbu Slepowron. kiem Luba. M* Gutterer, herbu Grzymała, z tą od­ Gurski, herbu Nałęcz. M.* mianą, że mur bez bramy na trzech skałach. Glirski, exneofita nobilitowany w r. Zwany też Frangembergem wniesiony został 1764. M.* z Niemiec do Polski za Zygmunta III., gdzie posiadał dobra pod Miechowem. Gurski Szymon, Jezuita, mąż przy­ kładnego życia i niepospolitych nauk, pisał Gutry Jerzy, major wojsk koron­ przeciw Aryannm, którzy na pisma X. Skargi nych, otrzymał indygeoat w r. 1673. powstawali. Umarł w Warszawie w r. 1616. M. Guzelf, posesyonat w Brzesko-Litew- Guszkiewicz, herbu Kmicic. M* skiem. Gut, herbu Rawicz. Guzikowski, herbu Herburt. M.* Gutakowski, własny herb: podkowa Guzkowski, dziedziczący w ziemi złota ocelami na dół skierowana w polu błę- Warszawskiej. M.* kitnem, w której środku gwiazda biała, na GllZOWSki, nobilitowany wr. 1768. M.* barku zaś trzy piór strusich. M.* Gwagnin Aleksander, urodzony w Gutkowski, herbu Rawicz, w wo­ Weronie we Włoszech, przybył do Polski za jewództwie Sandomierskiem, z którego domu czasów Zygmunta Augusta, gdzie przyjąwszy 35* 208 Gw. Ha. służbę wojskową, odbył wyprawę Inflancką, Gzowski,herbu Junosza. Piotr, Wołoską i Moskiewską jako biegły inżynier, podpisał z Podlaskiego elekcyę Władysła­ poczem otrzymał dowództwo twierdzy Witeb­ wa IV. skiej, które lat 18 sprawował. W nagrodę położonych zasług, zaszczyciła go Rzeczplta Ilabll, nobilitowany za położone zasłu­ indygenatera. Bardziej jednak niż orężem, gi wojenne w roku 1790. M.* odznaczył się Gwagnin piórem; wydał bo­ Iladziewicz, herbu Wieniawa. Mi­ wiem kronikę Sarmacyi europejskiej, dzieje kołaj, rodem z Grecyi, osiadłszy w Polsce, panowania Iwana Wasylewicza i wiele innych zasłużył się wielce namową Hana Tatarskie­ pomniejszych ksiąg. Umarł w Krakowie ro­ go do zgody i odwrotu plądrującej hordy z ku 1614 w stanie bezżennym mając lat 76. M. kraju najechanego, zaco go wdzięczna ojczy­ Gwardzicki Stefan,zasłużony towa­ zna przez konstytucyę roku 1654 między sy­ rzysz pod wodzą hetmana Koniecpolskiego, nów koronnych policzyła, gdzie o nim tak w nagrodę położonych zasług sprawował na mówi: „Gotów ten za ojczyznę życie położyć, starość urząd starosty szpitalu, od tegoż het­ który dla niej tak wiele i w tak wielkiej po­ mana w Brodach r. 1688 fundowanego. M. trzebie uczynił.“* — Zasługi wojenne Krzy­ sztofa, łowczego Przemyskiego, syna jego, Gwiazdowski, herbu Bogorya w wspomina zaszczytnie konstytucya z r. 1676. Wielkiej-Polsce. Piotr, kanonik Poznański, Jakób, wojski Nowomiejski, sędzia kapturo­ piastował z chwałą imienia swego różne go­ wy, podpisał elekcyę Stanisława Augusta. M. dności kościelne; tak był scholastykiem Gnie­ źnieńskim, kustoszem Płockim, a naostatek Ha d z i e w i cz Ni c e f o r , rodem Ormia­ kanonikiem Krakowskim r. 1617. nin, strawiwszy młode lata na naukach w Florencyi i Neapolu, po powrocie swoim do Gwiazdy. Tym klejnotem szczycą się kraju, wykładał filozofię i teologię we Lwo­ różne domy, t. j.: Sternberg, Bekiesz, Gulden- sztern, Leliwa, Andrault, Ancuta, Brochwicz wie, następnie zakończył życie bogobojne ja­ ko przeor klasztoru XX. Dominikanów w Żół­ III., Cielątkowa, Fogelwerder, Trygwar, Ne- kwi (roku 1735). M. wlin , Orla i t. p., o którym każdym będzie w swojem miejscu. Ilageiimeister, nobilitowany w roku 1768. M.* Gwilianl, nobilitowany w r. 1775. M.* Hagentoril, przyszedłszy z Szwecyi Gwiraud, nobilitowany w r. 1775. M.* do Polski, otrzymał indygenat na sejmie ro­ Gwowski Eustachy, nobilitowany w ku 1662. roku 1661, przyczem oraz i dobrami Czarna Ilakeuszmit, nobilitowany w roku Kamionka udarowany. 1790. M* Ilalocki, herbu Chalecki. M.* Gatowski, herbu Dołęga. Zygmunt, Halelkiewicz Michał, pisał o uczo­ wojski Grodzieński, posłując z swego powia­ nych z zakonu ś. Franciszka. M. tu do Moskwy, został tamże zamordowany w roku 1660. Halicki, herbuPoraj. Szymon (Ha- liciusz), rodem z Pilzna, profesor akademii Gzowski, herbu Grabie. Kilku te­ Krakowskiej, piastował z zaszczytem urząd go imienia z Wielkiej-Polski, głosowali na rektora tej akademii; nadto zasłużył się tłu­ elekcyach Władysława IV. i Jana Sobieskie­ maczeniem ksiąg Cycerona De Oratore; f go. Jan, rządzca kolegium Sandomierskie­ 1625. M. go i Lubelskiego, wydał drukiem kilka ka­ Halicki, mąż dzielny i odważny w bo­ zań przygodnych. jach, podczas napadu Kozaków r. 1648 miał Ha. H a, 209 sobie poruczone strzeżenie fortecy Kamieniec­ zanego na zgubę ojczyzny z Turkami, zaco kiej, gdzie gromiąc przeważnie najeźdźców, też otrzymał insygnia godności hetmańskiej; w jednej utarczce ciężkie rany odniósł. M. zagrożony atoli nieochybną śmiercią od wro­ Haliczański Iwan i Hrehory, ga, wolał opuścić ziemię ojczystą, niżeli się kniazie dziedziczyli wXVI.stuleciu na Wołyniu. sprzeniewierzyć królowi. M. Ilalisk i albo Haliński Jan, pułkow­ Hankiewicz Stefan, nobilitowany nik w wojsku Polskiem, nobilitowany za za­ w roku 1666. sługi wojenne w roku 1726. H ański, herbu Gozdawa, niegdy w ziemi Chełmskiej, później i na Wołyniu. H a lk a , herbu Szał a w a, dóm staro­ H ański, herbu Korczak. żytny na Rusi, którego przodek Piotr, het­ manił wojsku ruskiemu do Polski w r. 1300. Harabnrda, herbu Abdank na Li» Rafał Halka z Romanowa, pochowany we twie. Mikołaj, kasztelan Miński, otrzymał Lwowie r. 1571; Stanisław, ostatni z tego za położone zasługi wojenne dobra Swisłocz domu w kościele 00. Dominikanów r. 1600. i Ostrów. Jerzy Kazimierz, dworzanin królewski, wsławił się z odwagi w bitwie pod Halknowski, ob. Ciialcznowski, Smoleńskiem. Michał, pisarz Litewski, od- Ilalm ail, nobilitowany w r. 1790 M.*' prawował od Zygmunta Augusta i Batorego sześć razy poselstwo do Moskwy. Anicety, H alm nicz Jerzy, marszałek Litewski arcybiskup Połocki ritus graeci r. 1563. w r. 1501., podpisał unię Litwy z Koroną. Harasiewicz Michał, kanonik ka­ du H am e!, nobilitowany w r. 1768. M.* tedry Lwowskiej i doktor ś. teologii, za po­ H am szej, herbu Sulima, niegdy w łożone zasługi w dziedzinie nauk przy ozdo­ Witebskiem województwie, Michał, poległ w bieniu orderem komandorskim Leopolda, za­ bitwie z Tatarami. szczycony oraz tytułem barona Neustern; f 1836. M. H am u leck l, nobilitowany w r. 1661. Harasymowicz Broniuszyc, dziedzi­ H arnasie w i cx Tomasz, kapłan za­ czył na Wołyniu. M.* konu Kaznodziejskiego, zapisał konwentowi Haratynowicz, obacz C haryto- Grodzieńskiemu 50,000 złp. Jako mąż wiel­ nowicz. kiej rozstropności i przykładnego życia, został H arbicki, poległ w bitwie pod Clio- zamianowany od Stanisława Leszczyńskiego cimem w roku 1621, M. biskupem Bakowskim, po którego atoli ustą­ Harbowski, herbu Ślepo wron, w pieniu z tronu, o tę godność więcej się nie ziemi Drohickiej. ubiegał. M. Hassaneńko, nobilitowany w roku Hanezowicz Aleksander, posło­ 1676. M.* wał z Litwy na sejm w roku 1661, Haszkiewicz Jan, kapłan pracowi­ ty, odnowił kosztem swoim kościół P. Maryi H aneńko. nobilitowany za czyny wo­ w Kalwaryi Zebrzydowskiej. M. jenne w roku 1661. H atto, herbu Kolumna. M.* H an eń k o , ataman Kozaków Ukraiń­ H a uf, nobilitowany w r. 1790. M.* skich, pamiętny w dziejach kraju dla rzadkiej H anm an, nobilitowany w r. 1790. M.* wierności ku Rczplitej; w wojnie bowiem z Turcyą roku 1671 za pomocą hufców pol­ Hauiltal, herbu Zadora, od którego skich przeważnie gromił Doroszeńkę, zwią­ poszli Hawnulewicze. ‘210 Ha. He.

Hanbicki. Hcidenszteiii- Reinhold, dzie­ Opis herbu. dzic Solęcina i Pa- W tarczy pola mo­ miętowa na Pomorzu, drego jest jastrzębiec sekretarz Stefana i lecący wprawą stro­ Zygmunta II!. królów, nę, trzymający w jako mąż wielkiej szponach gołębia dzi­ roztropności, jeżdżał kiego, na hełmie zaś w różnych legacyach pawi ogon. — Tego do postronnych mo­ herbu używają także narchów; napisał o- Płacbeccy i Petowie raz i podał do dru­ w ziemi Pruskiej. ku szacowne dzieło o wojnie Moskiew­ Hawryłowicz Jan z Mścisławskie- skiej, którą syn jego go, podpisał elekcyę jana III. Jan, kasztelan Gdański obszerniej wypisał, i Hawszewicz, herbu Bronie na Li­ aż do elekcyi Henryka Walezyusza uzupełnił. twie z tą odmianą, że jelce nie są jak X, ale Hełm. jak krzyż ułożone, którego belka podłużna jest biała, poprzeczna zaś żółta. Opis herbu. l in y ko . herbu Ogończyk. Pierwszy W pośrodku tarczy przyjął ten herb Jerzy Sangaw na sejmie jest hełm czyli szy­ Horodelskim w roku 1413. — Jan, najprzód szak, w koronie zaś pisarz Litewski, potem starosta Krasnostaw­ trzy piór strusich.— ski i kasztelan Brześciański, posłował cztery Okazyę tego herbu razy do Moskwy roku 1552 15ó9. Kazi­ podaje Paprocki: W mierz, łowczy Smoleński, potem sędzia Mści- wojnie Polaków zPru- sławski r. 1674, rotmistrzował z niemałą od­ sakami i Pomorzana­ wagą na Zaporożu. mi w r. 1111. zwal­ czył pewien żołnierz llayn, herbu Jasieńczyk, dóm sta­ polski potężnego nie­ rożytny w ziemi Pruskiej, z którego wielu pia­ przyjaciela, ubranego w szyszak z przypra- stowało urzęda ziemskie. wionemi rogami, któremu uciąwszy głowę, H aysler, nobilitowany w r. 1790. M.* przyniósł ją do obozu. A że w tej bitwie po­ H aza, herbu Zając. Samuel Haza tęgę nieprzyjacielską zupełnie zniesiono, po­ Radlioz, podpisał z Poznańskiego elekcyę legło bowiem 27,000 Pomorzanów, a dwa ty­ Jana III. siące zabrano w niewolę, toć udarował Bole­ sław Krzywousty tak walnego junaka tym zna­ Hebda, obacz Chebda. kiem szlachectwa. tleidensztain. Opis herbu: Tarcza herbu wzdłuż w pośrodku przedzielona, ma Hemindowski, herbu Kotwicz. po prawej stronie skrzydło orle rozpięte, po Hemlitlg, nobilitowany r. 1790. M.* lewej trzy piramidy, średnia czarna, boczne Hempel, nobilitowany r. 1790. M.* białe, a na hełmie trzy piór strusich. H em zyng Jan, podpisał z Płockiego Reinhold i Konrad Heidensteinowie, elekcyę Jana III. otrzymali indygenat w Polsce w roku. 1585. ilennes. nobilitowany w r. 1662. M.* He. He. 211

II e ł t. demii Krakowskiej, potem jako kapłan po­ święcił się cały usłudze bliźnich; wysłany od Opis herbu. swych przełożonych na Ruś, chodził tam od W polu czarnem wsi do wsi, od jednej chaty do drugiej, o- tarczy jest biała stre­ świecał lud prosty i pocieszał go w niedoli, fa, na niej czerwo­ wykorzeniając przytem grube błgdy i przesą­ na strzała ukośnie w dy. W tem poświęceniu się przetrwał lat 22, górę ku lewej stro­ zjednawszy sobie zupełne zaufanie Solikow- nie żelezcem idąca, skiego arcybiskupa Lwowskiego, Baranowskie­ na hełmie w koronie go Przemyskiego i Maciejowskiego Łuckiego głowa czarna ogara, biskupów, którzy go sobie prawie wydzierali. przez którą także na Czczony jako mąż apostolski i wzorowy pi­ białej strefie strzała sarz, umarł w pośród pracy w Jarosławiu aż do ucha wystaje.— Herb ów miał istnieć r. 1593. — Jan, brat Benedykta, akademik w Polsce już dawnemi czasy pod nazwą Sta- Krakowski, mąż wielce uczony i bogobojny, iza, według innych podań przyniesiony został napisał szacowne dzieło o retoryce i dyalek- z Niemiec; w Prusiech znajduje sig atoli do­ tyce; f 1601. M. tąd dóm Held v. Hagelshain, który tego zna­ Ilerbnrt. ku używa. Opis herbu. H enig Paweł, opisał konwokacyg, elekcyę i koronacyg Zygmunta III. M. W polu czerwonem znajdują sig w jabł­ Ilenkiel, nobilitowany w r. 1662. ku zielonem trzy mie­ Ileil 11 i lig Jakób z Inflant, znany za­ cze śrebrne jakoby szczytnie z służby wojennej w wojsku Holen- owoc przeszywające derskiem i Angielskiem, a naostatek w Pol- utkwione, t. j. dwa z skiem autoramentu cudzoziemskiego, gdzie też góry ukosem, trzeci w roku 1082 otrzymał nobilitacyg.— Adam, u spodu ostrzem do syn jego z Dwernickiej, służąc w wojsku Li- góry, na hełmie trzy tewskiem, zginął w boju, Jan, kapłan wielce piór strusich. wsławiony w nawracaniu innowierców, wydał Herb ów przynie­ kilka dzieł religijnych; f 1682. — Jeden te­ siony do Polski z Morawy, gdzie z dawna Her- go imienia, porucznik załogi Lwowskiej, pod­ burtowie na Felsztynie (Felsstein) dziedziczy­ czas zdobywania miasta przez Szwedów pod li. Osiadłszy w Polsce, założyli nowy Fel- Karolem XII., mgżnie odpierał nieprzyjaciela, sHyn (w ziemi Przemyskiej), na pamiątkę daw­ od którego też po zajgciu Lwowa został za- nego, z którego wyszli. Ilerburt z Felszty- kłuty. M. na, był to ów rycerz, który w pamiętnej bi­ Henrykowie* , w bitwie pod Choci- twie Przemysława Ottokara II. roku 1278 z Ru­ mem roku 1673, dowodził zaszczytnie arty- dolfem Habsburskim przedarł się z kopią aż leryą polską. M. do samego cesarza, lecz obskoczony i pojma­ ny, od szlachetnego Rudolfa został wolno pusz­ Ilenrykowski H e n ry k, za położone czony, utrzymującego: „iż by to było wielką zasługi wojenne nobilitowany w r. 1673. M. krzywdą, gdyby tak odważny kawaler ginąć Herberski, podpisał elekcyę Janal II. musiał.“ — Władysław, książę Opolski, spro­ Herbcst Benedykt, rodem z Nowe- wadziwszy za Ludwika króla trzech braci gomiasta (Sambora), najprzód profesor w aka­ j Herburtów: Wacława, Fryderyka i Mi­ 212 He, He.

kołaja do Polski, przełożyłich nad urzędy Hercyk, herbu Lubicz z tą odmianą, przedniejsze Rusi, we Lwowie, Przemyślu i że tylko jeden krzyż znajduje się w pod­ Sanoku. W wojnie Władysława Jagiełły z kowie. Krzyżakami, zaciągnęli ci dwaj ostatni wiele iie rk a Stanisław w Sieradzkiem, ludu wojennego w Czechach i Morawii, z któ­ filozof i lekarz wielkiej wziętości w pierwszej rym stanęli walecznie w potrzebie pod Grun­ połowie XVII. wieku. Kazimierz, nauczy­ waldem roku Rozrodzeni piastowali 1410. ciel teologii i mistrz nauki lekarskiej w aka­ następnie pierwsze godności w kraju, a nie­ demii Krakowskiej, wydał uczoną rozprawę raz po kilku razem zasiadali w senacie. S e ­ o ziołach. Paweł, akademik Krakowski, weryn, chorążyc Lwowski, w wojnie z Wo- słynął znowu z nauk astronomicznych. M. łoszą potykając się mężnie, poległ w lasach Bukowińskich.— Fryderyk, w bitwie z Ta­ Herman Daniel, sekretarz Stefana tarami pod Sokalem wyszedłszy zdrowo z po­ Batorego, towarzyszył mu we wszystkich wy­ tyczki, obawiając się niesławy, w poczcie ze­ prawach, i opisał wojnę Moskiewską wier­ branych Kozaków, którzy się do niego sku­ szem łacińskim, którą Solikowski użył za o- pili, skoczył na liczne hordy Tatarskie, i po snowę do swoich dziejów. M. legł w boju nierównym z najezdnikami. Ję­ Herman» wski, herbu Jastrzę­ drzej, wojski Samborski, w r. 1515, wsła­ biec. Paweł, w bitwie pod Konstantyno­ wił się zdobyciem Starodubia, po której to wem r. 1-577 li tylko w małej liczbie swo­ akcyi wkrótce ze zmordowania umarł.— Se­ ich, wstrzymał znaczną potęgę nacierających weryn, zginął w bitwie z Wołochami pod Ober- Tatarów i zmusił ich do odwrotu. tynem. Walenty, biskup Przemyski, pasterz wielkich umiętności, nadto gorliwy o jedność filennanowski, herbu Junosza w wiary katolickiej, posłował od Zygmunta Au­ ziemi Przemyskiej, pisze się z Hermanowa, gusta z chwałą narodu swego na koncylium majętności dziedzicznej. Trydenckie; f 1572.— Jan, kasztelan Bełz- H erpin , nobilitowany w r. 1652. M.* ki brat biskupa, mąż zasłużony z różnych po­ ilerreitsihwandt, nobilitowany w selstw i jednania serc braterskich. Syn jego roku i 7 68. M.* Jan, wsławił się w wojnach Moskiewskich. Jan, kasztelan Sanocki, starosta Przemyski, Herstupski, herbu Drogosław. z polecenia sejmu (1563) przetłumaczjł sta­ H e rsto p sk i, herbu Nałęcz. tuta praw polskich z łacińskiego na język pol­ ileryng' Bernard, nobilitowany roku ski ; pisał oraz szacowne dzieje Polski. — 170'. M.* Mikołaj, wojewoda Buski, dawszy poprzód pod Mieleckim dowody nadzwyczajnej walecz­ Hewell Malcher, podpisał z Inflants- ności, podczas bezkrólewia po Stefanie Ba­ kiego elekcyę Władysława IV. Z lego domu torym miał sobie powierzone strzeżenie gra­ wyszedł także J a n Heweliusz, rodem z Gdań­ nic Rusi przeciw Wołochom, z którymi jako ska, stawny astronom i matematyk, posiada­ też i z Tatarami wszędzie walczył przeważnie. jący poważanie najuczeńszych mężów wieku Feliks, prowadząc życic ziemiańskie, odda­ swego. Wydał przeszło 22 dzieł uczonych, wał się jako mąż światły szerzeniu nauk; tak zdobnych w rzadkie sztychy, które własnym założył też drukarnię w Dobromilu, w której kosztem sporządzał; f 1687. wyszła pierwsza historya polska Kadłubka; Heydek, niegdy w ziemi Pruskiej. roku 1612; fundował oraz 00. Bazylianów tamże, f 1621. M. — Znakiem Herburta pie­ Heydopol, nobilitowany wr. 1673. M.* czętują się: Herburt, Kozika, Mierzewski, H eynk, nobilitowany w r. 1673. M.* Modzelewski, Woronicz i Guzikowski. III. H o. 213

Hślbrant, herbu Brant r tą odmia­ Hiż, herbu Je ż z odmianą, iż na heł* ną, że pochodnia paląca się leży w całej mie jest ręka zbrojna z wzniesionym do cię­ swej długości. M.* cia pałaszem. M.* H i l c h e n albo Cililchen, herbu Je ­ Hizdejr», Mułtańczyk, osiadłszy w Pol­ lita, w ziemi Inflantskiej. — Dawid, mąż sce, otrzymał indygenat r. 1676. wielkich umiejętności, sekretarz Zygmunta 111., herbu Prus 1, W ła­ zarządzał miastem Rygą lat 15, gdzie też Ilładowicki, dysław, podczaszy Lidzki, i Gedeon, pod­ około zaspokojenia rozterek domowych nie­ pisali elekcyę. Jana III. małe położył zasługi; f 1608. M. Hładyjewski, paroch grecko-kato- Etitsen, obacz Hylsen. licki w Drohiczynie na Podlasiu, po pożarze H i n c z a , herbu Działosza, w ziemi miasta r. 1805 przeniósł się do Zakonu XX. Pruskiej. M ar ci n , sławny kaznodzieja rzą­ Bazylianów, poświęcając się odtąd jako mąż dził zaszczytnie kollegia w Gdańsku, Toru­ niespracowany nauce młodzieży. M. niu, Jarosławiu, Krakowie i Poznaniu, zaj­ Hłasko, herbu Leliwa. Lew, sła­ mując się przylćm wydawaniem dzieł religij­ wiony z odwagi w bojach; Mikołaj, brat nych; f 1067. jego, podczaszy Połocki r, 1658, odprawił Hincza, herbu Pułk ozie. M.* zaszczytnie poselstwo na Zaporoże. Hinnes, nobilitowany w r. 1662. Hlebicki Józefowicz, herbu Leliwa. M.* Hlebowicz, herbu Lubicz. M.* Hippocentaurus. Hliniccki na Litwie. Dwóch pisało się na elekcyi Jana III. Opis herbu. Hliński , podpisał z Wileńskiego elek- W tarczy ma być cyg Jana Kazimierza. M.* pół człowieka nagie­ Hluszanin, herbu Radwan, z tą go, a pół od pasa odmianą, że na hełmie jest pięć piór stru­ postaci końskiej o sich, a przez nich kopia, mająca na sobie czterech nogach, z pierścień. Eustachy, dwanaście lat dźwi­ którego ogona wy­ gał więzy Tatarskie. Siemon, sławny z wa­ staje wąż z głową leczności żołnierz za Stefana Batorego, po­ wzniesioną ku posta­ słował z chwałą narodu do Moskwy; Hre- ci człowieczej, mie­ hory, syn jego, rotmistrzował zaszczytnie rzącego doń strzałą w wojnach z Wołoszą i Szwedami. z napiętego łuku , na hełmie zaś trzy piór strusich. Hoberbek, nobilitowany wr. 1658. M.* Przodkowie domu tego przybyli do Li­ lloevclginnen Krzysztof, nobili­ twy z Włoch, a to z Palemonem, gdzie o- towany w r. 1790. M.* siadłszy, rozrodzili znakomite potomstwo. Tym Hofman, nobilitowany w r. 1768. M.* znakiem szczycą się książęta Holszańskie, H o f m a n Daniel Jan, rodem z To­ Hornostaj i Rukiewicz. runia. profesor filozofii i historyi przy gimna- Hirszberg', nobilitowany w r. 1790.M* sium Elblągsltim, wydał kilka dziel uczonych, dziś wielce już rzadkich; 1766. M. H i r t c m b e r g , nobilitowany w roku 1662. M.* Hoheudorf, obacz liondorf. Nr. 36. 2 1 4 Ho,

fjolioł, nobilitowany w r. 1676. M.* M o I o b O Ii.

Hoholewsfel, berbu Jastrzębiec. Opis herbu. H o j s h i Gabryel, kasztelan Kijów- ] W polu czerwo­ ski, mąż sławiony z nauk i różnych umie­ nem tarczy jest pół jętności. M. łososia przeciętego, H o łd ę Jan, kapitan z ziemi Inflant- głową do góry wy­ skiej, podpisał elekcyę Jana III. stającego, na heł­ M olillkowski Samuel, na klasz­ mie zaś w koronie tor XX. Dominikanów w Tyśmienicy zapisał między dwiema trą­ fundusz 1000 złp. (1733). M. bami także gót ta- kięj i’yby- H o II o de Krompach, nobilitowany w . Pochodzenie tego r. 167 3. M* herbu podają auto- H o l s t , nobilitowany w r. 1676. M.* rowie: W r, 1109, gdy Bolesław Krzywousty wojujący z Pomo­ H o l ste n , nobilitowany w r. 1775. M.* rzany, około Bydgoszczy uwidział w rzece Holsznński książę, herbu Hippo­ mnóstwo łososiów podskakujących do góry, centaurus, dóm pochodzący ze krwi pier­ toć będący przy nim rycerz polski Ratuld ugo­ wotnych książąt Litewskich, przyjął tę na­ dził rzutem toporka tak szczęśliwie w jedne­ zwę od Holszy, jednego z przodków swoich go, że go w pół przeciął. Król biorąc to V. 1280. — Z pomiędzy wielu są pamiętni: za pewną wróżbę zwycięztwa, potykał sig na­ Jerzy, w wojnie domowej pojmany zdra­ zajutrz z Pomorzanami, i rzeczywiście od­ dziecko od Swidrygiełły, utopiony w Witeb­ niósł świetne zwycięztwo; za co też owemu sku r. 1433. Aleksander, syn jego, ka­ rycerzowi jako sprawcy dobrej otuchy w woj­ sztelan Wileński i starosta Grodzieński roku sku, nadał za herb tego pół łososia, prze­ 1499, podpisał dawnych paktów Litwy reno- zwawszy go od rzeki, Hołobokiem. wacyę z koroną Polską: jeździł także do Mo­ Tym herbem pieczętują się: Bierult, Bo­ skwy dla sprowadzenia Heleny, przyszłej mał­ recki, Branicki, Cebrowski, Latyczyński, Li­ żonki króla Aleksandra. Paweł, syn te­ pnicki, Niezwojewski i Ratuld. goż, biskup Łucki r. 1512, posłował na kon- cilium Laterańskie; posunięty na katedrę Wi­ Holonicwski, herbu Korczak. leńską, fundował Missyonarzów wWołpie; f Hołowczyc, herbu Kolumna. M.* 1555. Na nim zgasła też świetność domu Hol- Hołowczyc, herbu P ło mień czy k. szanskich. Holowczyński, herbu Łabędź.— Holsztucher Wilhelm, podpisał z Dóm starożytny, wywodzący swój początek Inflantskiego elekcyę Władysława IV. od książąt Ruskich. Według genealogii,Ogiń­ Holtej, nobilitowany w r. 1685. M.* skich miał Teodor, książę Siewierski dwóćh synów: Jędrzeja i Iwana, od którego ostat­ H o l z h a u s e r , nobilitowany w roku niego urósł dóm kniaziów Rafalowskich i 17T5. M.* Hoł jwczyńskich. Aleksander, kasztelan Holdcwic* Te o fan, prowineyał 00. Zmudzki, starosta Lidzki, stanąwszy w woj­ Bazylianów, po 48-letnej chwalebnej pracy nie Inflantskiej r. 1601 w sto ludzi swoich, w tym zakonie, zakończył życie we Lwowie wielce się przyczynił do zwycięztwa w pa­ r 1822. miętnych bitwach pod Kokenbausem i Orłem. Ho. Ho. 215

Holo wieki, herbu Korab. M* Hołub, herbu Syro­ H d o w ic k i, herbu Korczak. M.* komla z tą odmianą, że H o I o w i ń s k i. na Abdanku miasto krzy­ ża, kładą strzałę z poło­ Opis herbu. wą żelezca. Inni oznacza­ W tarczy na dwóch ją go znowu trzema kro­ górach zięłonych wy­ kwiami, jak to niniejsza staje prosto do gó- rycina przedstawia. Kf krzyż żółty, u- któ­ rego spodu znajdu­ Ha wrył o, waleczny żołnierz za Stefa­ je się księżyc niepeł­ na Batorego, wsławił się z nieporównanej ny; rogami także do odwagi; zostawszy rotmistrzem królewskim, góry obrócony, a na posłany został w przedjiiej straży pod Wiel- hełmie pięć piór stru­ kiełuki, gdzie pogromił potęgę Tatarską; na­ sich. stępnie pod Starzycą li tylko w 700 jeźdź­ Okazyę nabycia le­ ców zniósł 3000 nieprzyjaciela, i zamek o- go herbu podaje 0- panował. Pod Byczyną ugodzony kulą z pi­ kólski: Jeden z przodków tego domu w woj­ stoletu, poległ na polu sławy r. 1588. — Je­ nie na Rusi dopatrzywszy z pozą gór wojsko den tego imienia w bitwie pod' Zbarażem t. nieprzyjacielskie snem zmorzone, uderzył nań 1649 pułkownikował pod wodzą Andrzeja z ludźmi swemi i szczęśliwie pokonał, zaco Firleja, kasztelana Bełzkiego z chwałą, nie­ w nagrodę tego zwycięztwa otrzymał ohie małą. M. góry, z których nieprzyjaciela upatrzył, i Hołnbicki, h^rbu Janina księżyc, przy którego świetle walczył, za herb rodzinny. — Jeden z tegfli domu;,, Ga­ Hołubowicz Sam,ueł, z wojewódz­ bryel* odznaczył się w późniejszym wieku twa Ruskiego podpisał elekcyę Jana ITT. -— równie wielką walecznością w bojach. Jeden tego imienia, dziedziczący na Ukrai­ nie, w czasie powtórnego zaburzenia tamże H olow ka,. herbu Lubicz. Kazi- (1050), poniósł od zbuntowanego Kozactwa mi.eir?, wojski Halicki, wsławiony z dzieł śmierć okrótną. M. rycerskich w wielu wyprawach; f 11693. H ołyński St efan i Jerzy, podpisa­ H o l o w n. 1 a. li z Mścisławskjego elekcyę Jana III. Opis herbu. ( iło m , nobilitowany w r. 1&85, M.* W polu czerwonem H o n d o r f , herbu Na bram z tą od­ jest znak jakoby li­ mianą, że przez trzy pola — hiałe i czar­ tera T. koloru białe­ ne — przechodzi na ukos — od prawego go, a na hełmie trzy do lewego boku, linia przedzielająca. Dóm pióra strusie. WNo- niegdy sławny w Niemczech, piszący się Ho- wogrodzkiem gniaz­ hendorf. Z Krzyżakami przyszedł do Prus, do domu tego, gdzie gdzie przez skrócenie, Hondorfem został prze­ się zwał Hołownia Ja- zwany. Z tamtąd przeniósł się Jan Krzy­ chimowicz, z które­ sztof do Polski, gdzie jako waleczny żoł­ go wyszło wielu mę­ nierz wsławił się z odwagi pod Sobieskim w żów, poświęcających bitwach pod Batowem, Żurawnem, Kałuszem się ojczyźnie głową i Wiedniem. Na Bukowinie stanąwszy przy , i orężem. armatach, wytrzymał cały impet nieprzyja­ 216 Ho. Mo.

cielski, i uratował przezto prawie całe woj­ Prypeci. Tegoż syn także iwan, najprzód sko. Zawiadował następnie komendę przy marszałek nadworny, potóm podskarbi i sta­ sypaniu okopów pod Kamieńcem Podolskim; rosta Słonimski, Czerkaski i Kaniowski, dla za klóre lo czyny nadane mu zostały w na­ osobliwszych cnót swoich posiadał zaufanie grodę dobra Wodniki na Rusi. Z pomiędzy Zygmunta I. Hieronim, zasłużył na wdzię­ czterech synów jego zasługuje na szczególną czną pamiąć porażką plądrujących Tatarów pamięć: JjJC-z-y, stolnik Inflantski, pułkownik pod Kamieńcem. piechoty koronnej; jako komendant fortecy Hornowski, herbu Korczak z tą Stanisławowskiej stawił dzielną obronę Itan- odmianą, że mniejszy wręb jest na górze, a temirowi, hospodarowi Wołoskiemu] oblega­ większy na spodzie, nad niemi zaś podkowa, jącemu lig twierdzę. M. a na hełmie trzy pióra strusie. Gniazdo do­ Horaill, herbu Śreiii^wa, na Wo­ mu tego w Brzeskiem-Lłtewskiem, gdzie pia­ łyniu i Litwie. Marcin, żołnierz za hetmań- stował urzęda publiczne. stwa Konstantego Ostrogskiego w bitwie z Horoch, herbu Trąby. M.* Tatarami pod Rotką, chociaż ciężko postrze­ lony, wszelako nie ustąpił z pola aż do koń­ Jlorodeeki Michał, podpisał elek- ca walki. Aleksander, biskup Żmudzki, cyę Jana Kazimierza. Mikołaj, nobilitowa­ przedtem Smoleński, oraz referendarz W. X. ny r. 1767. M. — Józef, po odbyciu piel­ Kijowskiego, ceniony wielce z przykładnego grzymki do Jerozolimy, założył r. 1700 dru­ życia i rzadkiej gorliwości w pełnieniu swych karnię we Lwowie, którą następnie ustąpił obowiązków pasterskich; f 1774. Mikołaj bractwu Krzyża ś. przy cerkwi stauropigial- podkomorzyc Wileńshi, w wojnie z Moskwą nej. M. poległ na polu sławy, M. Horodeiiski, herbu Korczak. M.* Horbacki Bazyli i Tomasz, pod­ Horodeński Konstanty, ataman pisali z Mścisławskiego elekcyę Władysła­ koszowy Kozaków Zaporozkich, znany z przy­ wa IV. chylności dla Leszczyńskiego, połączył się w Horbaczewski. Kilku z tego do­ wyprawie Karola XII. w 6000 ludzi ze Szwe­ mu, urzędujących w Rzeczyckiem, stawali na dami. W bitwie pod Pułtawą stawił bezprzy­ elekcyę Jana III. kładny odpór nastawającym Rosyanom, zasła­ niając mężnie niedobitki Szwedzkie i Ukra­ Horbowski, herbu Korczak. ińców Mazeppy. M. Hordzicjowski albo Hordyjow- Horodnicki, nobilitowany w roku sk i, herbu Korab. Jan, sławiony z od­ 1790. M* wagi rotmistrz pod wodzą Sapiehy, starosty Uświatskiego. Teodor, syn jego, rotmistrz Horodycki To m as z w Poznańskiem, królewski, poległ w wojnie Inflantskiej. podpisał elekcyę Jana III. Hordyna Jan, podstoli Orszański, Horodyński, herbu Kur. M.* od sejmu Lubelskiego przeznaczony komissa- Horodyjski, herbu Korczak. Ja­ rzem do lustracyi skarbu koronnego. kób, podpisał elekcyę Jana III. Hordy ński, kerbu Sas. M.* Horodyjski, herbu Łabędź. Hordyski, herbu Korczak. M.* Horowicki, oficer legii polskiej pod Horno staj, herbu Hippocentau­ Napoleonem, zginął w r. 1809 w bitwie pod rus. Przodek domu tego, Iwan, poległ w Alkazar w Hiszpanii. M. bitwie Litwy z Tatarami roku 1503 u rzeki Morski, herbu Druk, dóm książęcy H o. H o. 217

wiodący swój początek od Włodzimierza, je- Polski, którego syn UIryk uczynionym był dnowładzcy Rusi, podobnie jak książęta Druc» od Zygmunta I. prokuratorem miasta Wilna. cy, z któremi też jednego używał klejnotu. Wielkiej dzielności w sprawach urzędowych, Grzegorz, wojewoda Mścisławski, starosta stał się wkrótce wszystkim miłym, zwłaszcza Orszański, podczas rebelii Kozackiej li tylko że czyny jego znamionowały męża wielco mi­ z powiatowemi chorągwiami przeważnie od­ łosiernego dla cierpiącej ludzkości. Wysta- pierał nieprzyjaciela od dalszego postępu. — j wił on pierwszy szpital dla ubogich, który Mikołaj, poległ w bitwie ze Szwedami pod opatrzył w dochody, fundował także 0 0 . Do­ Warszawą. minikanów, i siła się przyczynił do ozdobie­ nia miasta. — Stanisłsw, syn Ulryka, kar­ Horszewsk?, dziedziczył na Wołyniu; dynał i biskup Warmiński, dostąpiwszy we 1528. M.* Włoszech stopień doktora praw obojga, po Horwat, dziedziczył w Mozyrskiem. M* powrocie swoim do kraju został sekretarzem Hory szewski, herbu Junosza. Sta­ , Zygmunta I.. następnie kanonikiem Krakow­ nisław, podpisał elekcyę Władysława IV. skim, ar. 1550 biskupem Warmińskim, gdzie też po odbytej podróży do Rzymu, a ztam- Horyszowski, herbu Nałęcz. tąd do cesarza Maksymiliana, zaszczyconym Horzewski, herbu Syrokomla. M.* został kapeluszem kardynalskim. Mianowany Hościto Jan, podpisał elekcyę Ja­ od Papieża Piusa IV. Iegatam i prezydentem na III. zboru Trydenckiego, wielce się przyczynił do jego pożądanego zawarcia. — Sława jego Hoscki, herbu Ki er dej a, dóm sta­ zabrzmiała jeszcze więcej z pism teologicz­ rożytny na Wołyniu, zasłużył się w wojnach nych, które na różne języki były przetłuma­ z Tatarami, w których też kilku poległo.— czone. Powtórnie wysłany od Zygmunta Au­ Gabryel, kasztelan Kijowski, starosta Owru- gusta do Rzymu, gorliwie sprawował tam in- cki, stawał rycersko za Stefana Batorego i teresa swego kraju, a że podeszłe lata wró­ Zygmunta III. w każdej potrzebie ojczyzny, cić mu do ojczyzny niepozwalały, wyznaczył prowadząc osobiście ludzi swoim kosztem za- za koadjutoria swego Marcina Kromera, i po­ ciągnionych. Prokop, syn jego, poległ w został w Rzymie, gdzie się pomiędzy innemi bitwie pod Oryninem. Roman, starosta Wło- zajął budową kościoła ś. Stanisława dla Po­ dzimirski, rotmistrzował z chwałą pod Smo­ laków, który dotąd istnieje pod nazwą Ca­ leńskiem. sa nationale. Umarł tamże w r. 1579, i H o s i u s z. pogrzebiony w kościele Panny Maryi. — Jan, starosta Gustatdski, brat kardynała, zostawił Opis herbu. dwóch synów, z których starszy Stanisław Tarcza jest prze­ był kanonikiem Warmińskim, Ulryk zaś skar­ dzielona na dwie czę­ bnikiem Litewskim. Z jego potomstwa wy­ ści; po lewej stro­ szedł podobnie Stanisław, najprzód kano­ nie są sześć bułek, nik Krakowski i Chełmiński, potem sufragan po prawej noga czło­ Przemyski, dalej biskup Inflantski, Kamieniec­ wiecza wyżej nad ko­ k i, a nakoniec Poznański. Dla biegłości w lano, a na hełmie prawie, deputował on na trybunał koronny trzy piór strusich.— r. 1714, później prezydował też kilka razy Pierwszy Ja n Ho- na komisyi Radomskiej. syusz z Marchii Ba- Hoszczar, posłował z Inllantskiego deńskiej przybył do na sejm r. 1648. M* 218 HOą H u .

Hoszczyński Jędrzej, wojski Ho- domu tego naznaczają autorowie od książąt rodelski r. 1067, Zachoirnysłkich i Iłhowickich na Litwie. Kil­ Hoszkiewicz, nobilitowany roku ku tego imienia stawało na elekcyach kró­ lów polskich. 1790. M* Hry lice wicz Ludwik, prowincyał IIosBOWski, herbu Sas. Gniazdo zakonu Dominikańskiego prowincyi Litewskiej, domu tego ziemia Przemyska, gdzie też J e ­ zostawił piękny przykład cnotliwego życia i rzy piastował godność władyki tej dyecezyi. prawego, zarządu; f 1771. M. Paweł, zakonu Jezuitów, jaśniał swoich cza­ sów z życia bogobojnego; umarł w Przemy­ Hryniewicz, herbu Przyjaciel z tą odmianą, że między dwoma sercami kła­ ślu r. 1729, dą strzałę, a w hełmie pawi ogón. — Fran­ Houwalt, nobilKoway r. 1652. M.* ciszek, zakonu Kaznodziejskiego, wysłany Hraziiy, albo {«raźny, nobilitowany do Rzymu dla słuchania teologii, po powro­ r. 1638. M,* cie s-woim do ojczyzny, oddal sig posłudze Hrebnicki, herbu Nalewka. Mi= naukowej; f 1751. M. chał, skarbnik Połocki r. 1674; Floryan, Hryniewiecki% hectu Przegonia- archiepiskop Połocki. w województwie Podlaskiem, gdzie dobra dziedziczył. — Paweł, wiceregent Brań­ herbu Sas, w wojewódz­ Hrebnicki, ski, podpisał elekcyę Stanisława Augusta. — twie Bełzkiem. Tenże przechodząc różne stopnie zasług, za Hreczyna, herbu Korczak. jednomyślną zgodą obywateli został obrany flrcczyna, obacz Hryczyna. podkomorzym ziemi Bielskiej. E ry n i e,wieęki Modest, prowincyał Hrehorowicz, herbij Lubicz. Fie­ żaków* XX. Bazylianów, rektor akademii dor, starosta Stokliski* posłował za Ale­ ksandra króla do Moskwy. Lwowskiej, pq przetrwaniu z chwałą 35ciu lat na profesurze, przeniósł się do wieczno­ Hrekowłcz Grzegorz, namiestnik ści roku 1818. M. generalny metropolity Rudzkiego w Kijowie, Hrynkiewicz. Otl e o b n o , dziedziczył w czasie prześladowania Unitów tamże, uto­ na Wołyniu, piony od swoich rodaków w Dnieprze. M. Hryzpozewicz, posesyonat w Wo- Hromyka Skarbek, herbu Skar­ łyńskiem. bek, M.* . . Huba Marcin, podpisał elekcyę Ja­ Hronowski, herbu Gryf. M. na III. Hrudziewicz, nobilitowany w roku Hnbe, nobilitowany r. 1790. M.*— Mi­ 1775. M.* chał, dyrektor jeneralny nauk w korpusie Hrnszewicz, posesyonat na Woły­ kadetów, członek towarzystwa Wrarszawskie- niu. M.* ge przyjaciół nauk, pisał dzieła fizyczne, mie­ szczące w sobie niepospolite zalety; umarł Hrnszwlcki Hrehory, podpisał 1807 r. M. elekcyę Władysława IV. Hnblewicz Stefan, profesor w uni­ Hryckiewicz, herbu Chorągwie. wersytecie Wileńskim, wielce się zasłużył Tomasz, wojski Wendeński, podpisał elek^ w dziedzinie nauk; pisał także w przedmio­ cyę Jana JI. cie fizyki; f 18.14- M, Hryczyna, herbu Trąby. Początki IIllg'Oni, nobilitowany r. 1673. M.* Ilu , H a. 219

Hnhcrnieki, herbu Sas na Rusi, Obaj synowie jego Stanisław i Marcin, dóm obfity w ludzi rycerskich. zasłużywszy się podobnie czynami wojenne- H uhlik, podpisał z Smoleńskiego elek­ mi, otrzymali indygenat na sejmie Grodzień­ cyę Władysława IV. skim r. 1726. Hilinilicki Tomasz, sławiony z do­ Huitliecki, herbu Junosza. Woj­ broczynności dla ubogich, nadto pamiętny z ciech, najprzód kasztelan Halicki, potem fundaęyi bractwa Ruskiego w Łucku roku kasztelan Kamieniecki (1613) zasłużony oj­ 1614. M. czyznie z ocalenia granic przed najazdami Ta- tarskiomi, fandował 0 0 . Dominikanów w Ka­ Jan, podpisał z Inflantskiego Hlllbeil mieńcu. Jan, syn jego, zwiedzając dla nauk elekcyę Jana Kazimierza obce kraje, zabity w Bruxeli r. 1617. Dru­ S llllc w ic a , herbu Nowina, dóm sta­ gi Aleksander, odznaczył się zaszczytnie rożytny na Wołyniu, z którego też Bazyli w wojnach Moskiewskich. Stefan, wojewo­ podpisał unją Litwy z koroną. Sylwester, da Podolski, mąż wytwornego rozsądku, któ­ władyka Przemyski; jego czyny wspominają rego dowody dawał w różnych podjętych funk­ zaszczyjnie konstytucye z r. 1641. Hipolit, cyach, między innemi jako marszałek sądów wstąpiwszy do zakonu Kaznodziejskiego, za­ kapturowych po śmierci Jana III, i komisarz pisał swoje dobra dziedziczne konwentowi na zjeździe Karłowickim dla umowy pokoju Łuckiemu. Wacław, kasztelan Bracławski, z Turcyą. Zbudował oraz klasztor 00. Do­ w bitwie pod Cudnowem rotmistrzując odwa­ minikanów w Sokolcu na Podolu. — Jan Hu- żnie, poniósł szwank od kuli działowej, któ­ rniecki, kapłan zakonu kaznodziejskiego, spo­ ra konia pod nim ubiła. ■— Za czasów Jana wiednik Jana Kazimiefza, wielce się zajmy- Kazimierza poległo trzynastu Hulewiczów w wał dawaniem rady i pociechy przeciwnościa­ różnych potyczkach. Łukasz, starosta Zwi- mi losu nękanego monarchy, zagrzewając oraz nogrodzki, pamiętny z czynów rycerskich rot­ rycerstwo do męztwa. Po zgonie tego kró­ mistrz królewski, poległ w bitwie pod Gród­ la, przeniósł się na przeorstWo do Żółkwi, kiem. Wielu innych zasłużyło się ojczyznie z gdzio jako polubieniec Jdna III, zajął się po- czynności urzędowych w życiu publićżnem. dźwignieniem kościoła przeZ pożar zniszczo­ nego; f 1705, M. łfnlkiewicz . herbu Łuk napięty. Hnmicniocki Teodor, dziedziczył H ttm b ert Szczepan, obywatel i bu­ w województwie Kijowskiem. downiczy miasta Krakowa, założył tamże in­ H u tn n ick i, herbu Gozdawa. Gnia­ stytut w celu usposobienia dobrych rzemieśl­ zdo domu tego ziemia Sanocka, gdzie znako­ ników, któremu pfźfekśZiił testamentiettt cały mite urzęda piastował. Jan, fundował Psał- swój majątek, wynoszący 78,740 złp.; umarł terzystów przy kościele katedralnym Przemy­ r. 1829. M. ślom; f i'636. — Humnieki Samuel, zo­ Mwintfl, herbu P omian. Krzysztof, stawił piękfią pamiątkę po sobie, Wspierania przyszedłszy do Polski z Brandeburgii, w woj­ cżytihfigo bractwa ruskiego w Łucku r. 1614. M. nie Tureckiej za Michała Korybuta w pie­ Ignacy, napisał kilka sztuk dramatycznych szym pułku Bidzińskiego, natenczas straż­ tfkJrtiałych zalet pod względem poezyi. M. nika koronnego, stawał odważnie pod Choci- Hltnoroweki, herbu Pogonia. IV, ffiem, gdzie potńimo dwótfh ciężkich ran w głowę, uratował szwankującego Bułżińskiógo, H illiow ski, befbu Prawdzie. Pa­ za co wdzięczny strażnik puścił mu wreś weł, wejewoda Bełzkl; tego córkę pojął za Matyflszów w województwie Sandomierskiem. tonę Bolesław, książę Mazowiecki r. 1471. 220 H u. J a .

H u r k o. osiadłszy w Polsce, jako mąż doświadczony Opis horbu. w sztuce wojennej, w bitwie pod Zbarażem r. 1649 prowadził piechotę polską do zwycigz- W polu czerwo­ twa. M. nem są niby babi Ilyłzcn, ma własny herb (betka czer­ spojone w pośrodku wona, na której trzy liście laurowe w polu i u dołu, z pomię­ białem). Przodek domu tego przybył z Nie­ dzy których wystaje miec z wojskiem Krzyżackiem do Prus, z włócznia, a na heł­ którego wyszedł ów sławny J o b Hylzen, naj­ mie trzy piór stru­ wyższy rządca tego zakonu, pamiętny z wo­ sich. Gniazdo domu jen z Jagiełłą, natenczas jeszcze książęciem tego województwo Litewskim.— Detlef Hylzen, po zawojowa­ Witebskie, zkąd Ale­ niu Inflant przez Szwedów, odstąpiwszy swo­ ksander w pierw­ ich posiadłości tamże położonych, wytrwał szej połowie XVII. przy poprzysigżonej przez się wierności Rze­ wieku deputował na różne sejmy. czypospolitej Polskiej. Większy przykład ży­ Hurko, herbu Roch III. M.* czliwości dla swej ojczyzny dał wnuk jego Hnrfeowski , herbu Prus I. M.* Jan, który za Jana Kazimierza jako komen­ Hartyng, nobilitowany w r. 1790. M.* dant gwardyi królewskiej w pewnej bitwie r. Huryn Piotr i Jan, podpisali elek- 1657 mężnie nacierając na niegrzyjaciela, cyg Władysława IV. poległ śmiercią bohatera. Syn jego znowu, Jan, major gwardyi koronnej takiej był wzię- Husarzewski Tomasz, zakonu 0 0 . Misyonarzów, profesor historyi powsze­ tości, że go zwaśnieni książęta Kurlandzcy chnej na uniwersytecie Wileńskim, wydał kil­ bracia rodzeni, za sędziego polubownego o- ka dzieł uczonych, nadto tłumaczył loikg Con- brali, i na jego zdaniu zgodę uczynili. Jan, dillaca; f 1803. M. wojewoda Miński, mąż biegły swego czasu w historyi, wydał dzieje Inflant; f 1771. M. H u t o r. Hynck, herbu Tjopor. Nazwa domu tego powstała od Hynka, Czecha, pojmane­ Opis herbu. go przez Toporczyków na wojnie z Czechami W tarczy pola czer­ około r. 1345, od którego potem poszli Ba­ wonego znajduje sig liccy. Ja n i Adam, podpisali elekcyę Ja­ znak kotwicą zwany, na III. zaś na hełmie trzy Ilynko, herbu Korczak. piór strusich. Przo­ Hyrawczyc Jacek, dziedziczył na dek domu tego I wą­ Wołyniu. sko, dziedziczył na * Wołyniu, którego po­ Jabłkowski herbu Wczele. tomkowie przeniósł­ jabłonowski, herbu i Grzymała, szy sig na Litwę, w ziemi Nurskiej i na Podlasiu. przezwali sig Huto- rowicze. Jabłonowski, herbu Nałęcz. M.* Jabłonowski, herbu Prus III; Hattyni Filip, sekretarz królewski, dóm zasłużony w Polsce z czynów wojennych. nobilitowany w r. 1647. Tak bowiem Grzegorz, rotmistrz chorągwi H uw ald Krzysztof, rodem Sswed, ussarskiej, w wojnie Inflantskiej za Zygmunta •Ja. Ja. . 221

Augusta, poległ fta polu ibitwly. w-1- Wo;j'ei:ete)h nim zawiera konstytucya ? r; 1703, opiewa­ zginął za Stefana Batorego w wojnie Moskiew­ jąca „Zasłużył^ nieśmierteinetni pro publiao skiej. ; J a n ji, , ;F a b i a B ^ p p ^ j^ p ^ g e c o r ą . bono czynami, aby .gemmi&i:'Mr.graia mlem- P a w eł> rotmistrz króle wąkizawokuiego f pę.z-' ria jego i po śmierci nawet w sercach sta­ twa, przetrwał niemal całe życie wf sl,anie nów Rżećźypókpólitej^'ż©kta^lito^.4^:®(a;n S ta ­ wojskowym, uczestnicząc z chwałą we wszyst- nisław, syn jego, wojewoda Ruski, jak o- kićh Bitwach. ’ Kasp'eV i Prfweł^M^aj bra-i zdobą był pafto\frah'!ii!0iiarwl« SóbTesfkfego, tak cia i w dziełach rycerskich od przo‘dkóV: też zaszczytem wieku ? swegov^yrdał kilka swoich nieodródoi, !Trs:eci :M^afc^ejj»a;&tmistrz! dzieł treści HistoVy^kfltej1 i feli|i|h'6j; 't&raz bar­ Królewski zasłużyiwszy '.dię czynami herói- dzo rzadkich j uparł- r , 1731. —. Jó,ze.f AI czn&mi: ;:na wbjn!ach;- Moskiśwskieji inlMant- k s a n d e r , Wojewoda Nówogróclzki,’ słynący skiej, osiadł pierwszy na Pdkucitfjtigdzie też, iS.woiphjifJzasow: ^ z- nauk, wydał dru­ życie zakończył, r. 1619. Ja n S ta nj sław, kiem ,,także kilka historycznych. i alias syn jego, miecznik koronny, jako marszałek map; Zanoniego.. .Rodczaą zaszłych rozruchów izby poselskiej zjednał sobie powagęt.niema- (VK Polsce, pr^^ióął .sięidp Lipska, gdzie fyjj. łą u narodu, nadto imię dobroczyńcy zako­ dował dotąd istniejące; fpwafzystwo naukowe nów , na które przez całe życie hojne, dary „Societas Jab łonom ana1-1- dla pisania rozpraw szafował. Umarł w r. 1647, i po.chowany we o, rzeęzach obs^zących, jwspierając Lwowie.' Stanisław Jan, ka^zloiao Kra-| . oraz uczonyc^ ; i rwydav^!5Ów prac literackimi. kowaki, hetmaDj \y. j koronny i wojewoda Ru­ Posiadając- względy,.jmo,naęchów i uę.^pijogo ski, wsławił sig zwycięztwy. głpśnemi, .do któ­ świata,: wynieąio^y s zostajt od, cę£|arz;a rych zaprawił się pod dżielnym Czarnieckim ze swoimi braęrpi stryjecznemi . ’ ao gpcjiip^ci fortunnym wojowniku'cżSsów swoich. Warsza­ książęcej, otrzymawszy przylem ordery złote­ wa, i Chmiejnik, Mohilew, Cudnów, Chocim, Wie­ go runa^ś. Hphefta i £rąoęi}35kiegp,.ą, „Ducha, deń, Strzygoń, Zurawno, Uście, Kamieniec, Zło­ Zacny ..ten mąż unaaji; w , ' l ;777.,",“J$.j,lx czów , Stawjszcze, Bar, Soroka i Lwów s;j itj. tjiriyi : ■ / < i fU! *>iiii t ■■■■ i' MuJ* niezgasłemi pomnikami jego czynów, tara al­ j . J a b ł 0 in.p W akit a z Sapiehów, bowiem jako pułkownik, regimentarz, albo dziedziczka Siemiatycz na Podlasiu, przy i.e- przed każdą batalją bowieju odprawiał szcze­ głym stuleciu. M. — Teofila z Sieniaw- gólne nabożeństwa do Matki Boskiej, upa­ skich, chorążyna koronna, fundowała- w roku trując szczęścia swego w jej .> ręku. >. Uczyn­ 1741 klasztor 00. Tfynitarzów w Teo/ipu- ny i łaskawy dla ubogich, nie zapominał i na lu na Wołyniu. M. Jabło no wski S ta­ poległych w boju, za których mśżeis. .i ekze- ni sław, podał piefwszy myśl (1762)*'wznie­ kwie dawał odprawiać. _ Wpływając ludzko­ sienia pomnika Kopernikowi w Toruniu, " M; ścią i powagą na jedność i posłuszeństwo wojska, fundował nadto 00. Bernardynów w Jabłonowski, herbu Żarem ba-w Fradze i Karmelitów w Apnapolu na Woły­ Wielkiej Polsce*. 1 . niu, nie szczędząc oraz daró\fc i na itine za­ . ■ f! '-,'U ; U'1' • Siti kony. Po 68 lećiech aycifl’ cnotliwego,, prze­ niósł się do wieczności vr. 1702 ; ciało jego Jabłoń s I I i, herbu Bończa w .Lu­ spoczywa we Lwowie. Piękną pamiątkę po ! belskiem. Franciszek, kapłan zakonu J.e- Nr. 37. I 222 ? J a . Ja. zuitów, poświęcając się pracy około zapowie, płańskiej roku 1626 w 80 roku życia swe­ trzonych w Sandomierzu, umarł tamże roku go. M. 1708 powietrzem rażony. Jacimirski, herbu Sulima na Rusi. Adryac, podczaszy Podolski, posłował do Jabłoński, herbu Dąbrowa. Turcyi. Jabłoński, herbu Jasieńczyk. Jackiewicz Jan, podpisał elekcyę

/ Jana III. jabłoński, herbu Samson. Jackonowicz Jakób, Jezuita ro­ Jabłoński, herbu Topor. M* dem z Litwy, wydał w języku polskim i Li­ j tewskim kilka dzieł treści duchownej; umarł Jabłoński Aleksander, jeniec pol­ w r. 1668. M. ski uprowadzony przez Tatarów do Krymu, Jackowski, herbu Gozdawa. przetrwał w niewoli lat 44; w r. 1727 po­ wrócił do kraju, będąc wykupiony przez 0 0 . Jackowski, herbu Ryś, Dóm ten Trynitarzów Lwowskich. M. bierze swój początek z Nostyczów, którego przodek Kasper hetmanił u książęeia Po­ Jabłoń ski Ernest Daniel, nadwor­ morskiego. ny kaznodzieja króla Pruskiego, rodem z Jackowski, podporucznik legii pol­ Gdańska, pisał w języku niemieckim i łaciń­ skiej, poległ przy zdobywaniu Saragosy w skim, a między innemi dzieło poświęcone o- Hiszpanii r. 1808. M bronie praw; umarł w r. 1741. M. J A C Y N A. Jacentowie® Augustyn, kapłan Opis herbu. sakonu ś. Dominika, jaśniał z wielkich nauk, W tarczy pola czer­ których w Rzymie nabył; życie przykładne za* wonego znajduje się kończył na przeorstwie konwentu Proporckie- podkowa barkiem do go r. 1751. M. góry ustawiona, w której pośrodku jest jacew icz Waleryan, podczas oblę­ po prawej stronie żenia Lwowa przez Chmielnickiego r. 16-18, strzała, u dołu roz­ w obronie klasztoru Karmelifańskiego odniósł darta, żelezcem do ciężkie rany. M. góry skierowana, po lewej zaś półtora krzyża. Dom starożytny, jaehimowicz, dziedziczył niegdyś w biorący swoje pochodzenie x Onoszków, kwi­ Mozyrskim. M.ł tnących w XV. wieku na Wołyniu.

Jacbnowicz Jan, kapłan zakonu Jaczewski, herbu Leliwa. M.* Jezuitów, słynął swoich czasów z wymowy ja c zy n ic , herbu Odrowąż. Iwan, kaznodziejskiej; opowiadając słowo Boże nie- waleczny żołnierz, w bitwie pod Wierdrusą tylko po kościołach, ale po wsiach i po dro­ r. 1499, odniósł rany zaszczytne. gach, wylewał się szczególnie na ratunek u- ja d a id , herbu Sreniawa na Litwie, bogich, tym końcem zaprowadził też w Wil­ nie bractwo ś. Norberta. Podczas zarazy Jagiełłowicz , herbu Łabędź na morowej tamże, poświęcając się bez granic Rusi; jedna dzielnica z Jurtdzilem na Litwie, posłudze zapowietrzonych, uległ pracy ka­ gdzie sig też popierw zwał Jawgieł, J a , Ja. 223

J a g i e l s k i Józef, nobilitowany w r. zny, pojął jednę z branek Polskich n a okrę* 1790. M.* cie Tureckim będących w małżeństwo, M. Jagielski Adam, znakomity matema­ Jakliński, herbu Jelita. M.* tyk, wydawał kalendarze Krakowskie roku Jakliński, hcrhu O stoja. Jędrz.ej, 1757. M. wsławił się walecznością w bojach z Tatara­ Jagliuski P aweł, podpisał elekcyg mi na Podolu, w Prusiech ze Szwedami, ja­ Jana Kazimierza. M.* . ko też z Kozakami pod Łuczenicą i Kurnej- kami, gdzie też przy jednem natarciu wziął Jagniątkowskt, herbu Lubicz. dwóch przeciwników na kopię; umarł roku Jagniński, herbu Tarnawa, jedna 1038. Józef, kasztelan Oświęcimski, wydał dzielnica z Broniewskiemi. Felicyan, cze- drukiem Sir en Sarmatica 1725, śnik Sandomierski, dostawszy dziedzictwem Jaknowicz Jan, Jezuita i zawołany Jagnin, pierwszy przyjął tę nazwę. teolog I0C8. M. Jagodyński, herbu Korwin w zie­ Jakołkowski w województwie Brze- mi Bełzkiej. Stanisław i Hieronim, pod­ ściańskim, zkąd kilku stawało na elekcyach pisali elekcyę Jana Kazimierza. — Stani­ Jana Kazimierza i Jana III, sław Serafin, dworzanin Zygmunta III. krotochwilny wierszopis, zostawił kilka prac Jakowickl, niegdy w Orszańskjem. literackich M. Jaktorowski, herbu Poraj. Jagoszcwski, herbu Ślepowron. Jakubowicz; ziemianie Wołyńscy, Jahołkowski; tego wspomina me­ o których metryka wspomina pod rokiem 1528. tryka Wołyńska z r. 1528, później stawało Paschalis, nobilitowany w r. 1790.z przy­ kilku na olekcyach Jana Kazimierza i Ja­ daniem herbu Junosza (bdrana białego z cho­ na III. M* rągiewką w lewą stronę tarczy obróconego , w polu zielonem, a na hełmie skrzydło orle herbu Radwan. Floryan Jakacki, strzałą przeszyto). M. i Piotr, podpisali unję Litwy z koroną na herbu Poraj* Jeden sejmie Lubelskim r. 1569. Jakubowski, tego imienia zginął w bitwie z Krzyżakami Jakimowicz, herbu Dąbrowa w pod Grunwaldem. powiecie Wołkowyskim. Jakubowski, herbu Topor, pisze Jakimowicz, herbu Ogończyk z się z Ostrowca. Jan, jeździł do Węgier po odmianą. Symeon, podpisał elekcyę Ja­ Annę, królewnę Węgierską, Jagiełły króla na III. przyszłą małżonkę. Jędrzej, pisarz grodz­ Jakimowski Marę k, Podolanin, do­ ki Krakowski, sekretarz królewski, biegły hi­ stawszy się pod Cecorą w niewolę Turecką, storyk i poeta, i Krzysztof brat jego, po­ pod Myteliną podczas bawienia okrętu w por­ słował do Turcyi. Stanisław, poległ w bi­ cie, rzucił się chociuż bezbronny na Turków twie pod Wiedniem r. 1683,— Wojciech, strzegących jeńców Polskich, a pokonawszy brygadyer wojsk francuzkich, kawaler orde­ takowych uwolnił towarzyszów swoich z wię­ ru ś. Ludwika, tłumaczył z francuzkiego ,na zów, poczem puścił się z zabranym okrętem język polski kilka dzieł obyczajowych; umarł na wzburzone morze, i szczęśliwie przybył 1784. M.— Wawrzyniec, dziedzic na Wa- do Rzymu r. 1021. W nagrodę tej wafeezno- dowie i innychdobrach w Krakowskiem/trak­ ści został ozdobiony od Pawła III. papieża tował za młodych lat rycersko,, później do­ złotym krzyżem, zkąd powróciwszy do ojtczy- znawszy zawiedzenie nadziei„ .rj>o^®*daoiu 224 > Ja 2 awułgo ftflająfcW*!pb,miigdzy 'ubogłóhy wstąpił do kom la z tą, odmianą, że’ ną strzale kładą z a ko n u.ś r: Fra nc i s z k a, . w którym przy wybor­ dwa krzyże na ukos z sobą przełożonej nych anotach jednał sobie chwałę godnego Przodek domu tego, wyszedłszy z Prus, otrzy­ kapłana; f 1647. Toż i siostra jego Anna, mał w nagrodę zasług dobra Jałowe w Gro- zaślubtoha Liggźie,' 'pbdstarbiernu1^ Wf koronne­ dzieńskiem, od których też tę nazwę przyjął. mu ^^om i^zy innemi wystawiła vir Janikowi- Konstanty, z pocztem własnych ludzi ucze­ nobilitowany pod Oczaków zapędziwszy się, tam waleczne

W UJTJ I790.n M.%/ - s u w , , " M.im ^ ;! usi *; go serca dali dowody. J a r o s ł a w, podpisał ‘,! i J a k i i c e w i c z , 1 herbu J a s t r z ę b i e c. elekcyę Władysława IV,, .. OglillO " '• 1 • :(•. \/M jl h M,* jamiszowski Jan, archydyakon Są­ J a k u n i c w i c z , na Litwie. M* decki 1600. roku, wydał prawa i statuta pol­ skie. M. " ; ’ ’ "■ ■ ; j Ja k n s z e twski, herbu S^ąław a. — Mikołaj,,;,! podpisał z Wołyńskiego elekcyę jamorniekiKaz im i er z, podpisał Władysława IV. — M arcin, w: wojnie Mo­ elekcyę Jana, III., skiewskiej r. 1618, wsławił się walecznością. Jan, podpisał elekcyę Władysława IV. M;'— Inny te^o nazwiska i roty Kozaków Li- xi Janczewski Tomasz, podpisał elek- sowęzyków,'yv bitwie pod Choćlftitem V. 1621 cyę Jana Kazimierza. ML* — Mjarcin, me­ ójdinaczy^Szy'się ż Odwagi, odniósł* ranyza­ dycyny doktor we Lwowie r. 1649, i dowci­ szczytne.' VM.r; 1 ”'3 * : •' :; pny mówca., . M .' :ri t i /i ł. i1/ :t ■ > , i, ’ UH 1 v . M : ■; - a i ,--i . •lalbrzyk, herbu Grabie, Janczyński, dom starożytny na Wo­ J d i b r z i y k o w s k i , dziedziczył w Kra>- łyniu, gdzie kwitnął jeszcze w ro,ku 1528. kowskiem.'Anna, zakonu panien Karmelitek, W oj cjlech, zasłużył się z walecznoścj pod pierwszą z Polek przyjęła sukienkę tego za- hetmanem Żółkiewskim ; f, 1614;-—i T p,m ą sz, kónii r. 1614, w którym dla przykładnego Jezuita ,pisał .historyę .polską. ;,M. . J życia ma ópiriig błogosławionej. M. -v,i 'J a n d n t a , nobilitowany,t w f. 1638. -M.* łlA lo w ic k i?teóżeijiec, herbuBtam!a. M* Jan ick i, herb\ijflo 1 a, Ja lo w ic k i, herbu N ał ę.cz. t M.* Janicki KI la mensy wierszopis znako- iS Jałp W sk i BaVattowicii^ herbu. Syro­ mity, urodzony z ubogich rodziców w Pq:- J a . * J a .

znaiiskiem, wykształcił, się przy pomocy ,Lu- ! z Bylulowic. W i t,, herbu Janina, biskup brańskiego i Kiyckiego, biskupów za granicą i Płocki, 'fundował, klasztory Premonstrątensów tak dalece, że bgdąc. w Rzymie, w 20. roku j w Witowie, Busku, Płocku i w Lgdziej; { 1206. wieku swego został od Klemensa VII. papie­ Janusz, wojewoda Sandomierski, pamiętny ża wieńcem poetyckim ozdobiony, pow róci­ z zwycigztwa, odniesionego w roku 1280.. nad wszy do ojczyzny, umarł w %1 roku życia swe­ Tatarami., ‘ tf] go r. 1543, zasłużywszy sobie na jedno z cel­ Janiną pieczętują sig: Białobockj, Bift- niejszych miejsc między poetatai naśzemi. M. łobrodzki, Bidziński, Bielecki, Branicki, Cho- j a i l i c z , posesyonat na Wołyniu. telski, Dańczykiewicz, Gaboński, Hołubicki, Janik, Janikowski, Janowski, Jaroszewski, Kań­ Janidlóweki Jakób, nauczyciel pra­ ski, Karski, Kaszowski,, Kiełczewsfcij Kołacz- wa kanonicznego ■ i trzy razy rektor akade­ kowski, Łęcki, Maciejowski, Mszczuj, Nara-' mii Krakowskiej, słynął z skromności i prze­ jowski; NeCewicz, Olbiecki, Opocki, Pełka, stawania na mafem: niedbając bowiem o na­ Piasecki, Podlodowski, Potocki, Przezwocki, grody i zyski, kontentowął sig chudą pleba­ Pszonka,: Rzeczycki, Sobieski, Siojecki, Sto- nią w • Goianczewie. Przeszło lat trzydzieści jewski, Stoiński, Strzeszkowski, Suchodąlski,, zasiadał w sądach,duchownych, wiodąc otwar­ Tar-nawskij Unieszp.wsfci, Urzazowski,..Wier- tą walkg z Jezuitami ; uczeni oltryli go leż neli, Wierzbigta, Wojszym, Wolicki, Zacluski, zasłużoneroi _pochvvałami, f I(f20. M, Zawadzicki, Zawadzki, Zawieprzki, Zbiluta, J a n i s z , herbu JtincJsza. '* k Zęrzyński’, Zulicki. r : ni}!, ł jw* • J ,. . j - j | . ł .,. '■ i » j , fi J a n i e w s k i , dziedziczył niegdy w Bełz­ J a n i Sta W (Ja nislaus), arcyjbisfetip :Gnió-; kiem i na Wołyniu. znieński, pierwszy koronował Władysława Ło­ kietka "w'Krakowie, odkąd obrzgć) ten więcej;, Janik, herbu Janin a. nie odbywał sig w Gnieźnie. Wielbidny ód Janikowski, herbu Jastrzębiec. caiego narodu, zyskał zaszczytnej nazwisko: Kilku z tego domu, piastowali urzgd.a znako­ „przyjaciela ludzkości i ojca ubogich j-* roku mite w Pomorskiem. 134i. • m.« -;,ł -■ 7 ! ’0; J janisZCWski, herbu J u n o s i a, dom J A $ I X A.,. h u st^rężytny w Polsce, z którego poćhództ i ow Opis herbu. Piotrowin, którego ś., Stanisław biskup. Kra­ kowski wskrzesił. Mikołaj, zapisał Domi­ W polu czerwo­ nikanom Lwowskim wieś i 10,000. Hiero­ nem joht tarcza bru­ nim, posłował do Porty Ottomańskiej. Kil­ natna, a na hełmie ku z tego domu stawali na elekcyach królów pawio pióra. Klejnot polskich. (Duńcz.) - finAat#, ten sigga dalekiej Janiszewski, herbu Ost.oj;a; starożytności. We­ Janiszewski, herbu Str^zejii dług jednych miał być nadariy w roku Janiszewski' Lew, rytownik Wileń­ 1000. od; Bolesława ski na początku 18. wieku, zyskał pochwały Chrobrego pewnemu ' znakomitego artysty. • M . , i * f ł »*■ « 1 ■ * rycerzowi Janikowi, janlszow ski, herbu Tępa' p*od- dla wzrostu małego tak riażwahemu, według s?r, ; .-K- ; v t-js n S , drugich zaś od Leszka za heroiczne dzieła Janko , dóm starożytny w Polsce,. al­ w wojnie z Jadźwingami. Jako przodka do­ bowiem, jeden tego nazwiska był już za Bo­ mu tego wymieniają kronikarze?Ja: na,u' lesława Wstydliwego (1270) kasztel^em Ka- 2 2 0 •Ia. liskira, zkąd odprawił z Przedpełką, wojewo uczonemu światu, iż w tenezas już byli Po­ dą, pomyślną wyprawę do Niemiec za Drdzeń lary uczonemi, kiedy w innych krajach je­ (Moracz: T. I. str. 138). Janko, archydya- szcze nauk nieznano, a broniąc sławy narodu, kon Gnieźnieński, podkanclerzy Kazimierza W. oswoił cudzoziemców z literaturą krajową: zostawił szczegółowy opis dziejów współcze­ umarł w r. 1180, ociemniawszy na kilka lat snych i bezkrólewia po Ludwiku, wydany póź­ przed zgonem na obie oczy. M. niej w zbiorze Somersberga. W tym opisie Janosie, herbu Junosza. M.* przebija sig pierwszy promyk krytyki, i suro­ wego sądu o postępkach osób. Pod. frn. Janowicz, herbu Radwan. Woj­ ciech, chorąży i starosta Kowieński, tego według metryki Wołyń­ Jankowicz, wspomina statut Herburta.— Jeden tęgo imie­ skiej dziedziczył na Wołyniu w r. 1528. nia chorąży Sieradzki, podpisał przymierze Jankowski, herbu Jastrzębiec. Władysława Jagiełły z Krzyżakami r. 1422. Jankowski, herbu Junosza. Ja­ M. kób, sławiony z męztwa w bitwie pod Pie­ Janowski, herbu Janina. szkowem. Janowski, herbu Jasieńczyk. ' Jankowski, herbu Korab na Ma­ Janowski, herbu Jastrzębiec. zowszu. Janowski, herbu Nałęcz. Jankowski, herbu Nowina. — Jó­ Janowski, herbu Pilawa, zef, generał wojsk koronnych za Augusta Ul,, Janowski, herbu Strzemię. Sta­ komendant Zamościa, deputował z wojewódz­ nisław, rotmistrzował z zaszczytem w pier­ twa Sandomierskiego na trybunał koronny ro­ wszej wojnie Chocimskiej ; następnie, oddając ku 1756. Konstanty, syn jego, podko­ się posłudze obywatelskiej, gorliwie piasto­ morzy nadworny, przez cały przeciąg wieku wał poruczane mu urzęda ziemskie. swego poświęcał się usługom publicznym, naj­ przód w gwardyi konnej koronnej, potem w Ja nowski, herbu Topor. M.* stanie cywilnym jako deputat na trybunały i Janowski Floryan, opat Tyniecki, zna- sejmy, dalej konsyliarz rady nieustającej i ase­ komity poeta, pomiędzy innemi pięknemi czy­ sor w dopartamencie polięyi, gdzie w każdym nami ofiarował dla biblioteki Krakowskiej 300 zawadzie okazał się wielce gorliwym o do­ czerw, złotych, następnie jako biskup Tarno­ bro publiczno, czego dał dowody niezaprze­ wski (1199) przeznaczył 6.000 złr. na utrzy­ czone na ostatnim sejmie roku 1793. w Gro­ manie ubogich uczniów z gymnaziura Tarno­ dnie odprawionym. M, wskiego, z którego to daru utworzono stipen­ Jankowski, herbu Ogończyk. dium, wynoszące rocznych 57 złr. M. Jankowski, herbu Poraj. Z tego Jański, herbu Doi iwa, na Rusi. domu był Bodzęta, biskup Krakowski za Janalewicz Józef nobilitowany, w r. Kazimierza W., sławiony z szczodrobliwości na 1790. M. kościoły; umarł 1366. Januszewicz Aleksan der, za po­ JankowTski, ex neofita nobilitowany łożone zasługi wojenne nobilitowany r. 1662. w r. 1764.; M.* Januszewski, herbu Dąbrowa. Janocki Jan, bibliotekarz księgozbioru Załuskich, w przeciągu 30 letniego urzędowa­ Januszkiewicz, herbu Lubicz.— nia ułożył szacowny spis dzieł, przez Pola­ Fiedor, pisarz Litewski, mianowany staro­ ków elbo w Polsce wydanych, dowodząc oraz stą Łuckim od Aleksandra króla r. 1502. J a , J a . 227

Jannszowlcz, nobilitowany w roku zupełnie, dyktowała sekretarzowi swemu wy­ 1662. M* snuwające się z jej wyobraźni powieści mo­ Jannszowskl, herbu Kło śnik (tar­ ralno. W tem błogoczynnem działaniu, do­ cza o trzech angułach czerwonego koloru, w tknięta śmiercią męża, przestała żyć w Kra­ niej lilia biała, ' u której różczka zielona, na kowie r. 1832. M. wierzchu zaś hełm otwarty). Ten herb zo­ Jaranowski, herbu Topor. M* stał nadany Janowi Januszowskiemu od Zy­ Jarczewski, herbu Nałęcz.- S ta­ gmunta III. na jego koronacyi, gdy go ten nisław, wsławił się z waleczności w wojnie król dla osobliwszych przymiotów w komput Moskiewskiej za Stefana Batorego, Drugi rycerstwa polskiego policzył. Strawiwszy mło­ tego imienia poległ w bitwie Chocimskiej ro­ de lata nb dworze cesarza Maksymiliana, po ku 1621. powrocie swoim do ojczyzny oddawał się j a r g o c k i , herbu Nałęcz. M.* prowadzeniu drukarni, nabytej po swoim ojcu jarkowskt, herbu Korczak. w Krakowie. Gdy go-atoli żona odumarła, o- brał sobie stan duchowny, gdzie osiadłszy na jarmoliński, herbu Korczak. — plebanii Soleckiej, otrzymał oraz kanonię Są­ Przodek domu tego Chodko, przyszedłszy decką. Wielce uczony i niezmordowany w pra­ za czasów Władysława Jagiełły z Kroacyi do cy, l8ma dziełami wzbogacił literaturę pol­ Polski, dzielnie się popisał na wojnach pro­ ską, i pełen przykładnego życia umarł w roku wadzonych przez tego monarchę, za co też 1613. M. otrzymał w nagrodę wieś Jarmolińce na^Ru- si. Nieprzostając i teraz jeszcze służyć wo­ Januszewski Ferdynand, doktor jennie swojej nowej ojczyźnie, poległ w je­ teologii przy akademii Krakowskiej, wydał dnej bitwie stoczonej z nieprzyjaciołami. Ale­ kilka dzieł filozoficznych i teologicznych. M. ksander, syn je^o, także raąż rycerski, fun­ Januszowslii, herbu Pobóg. dował z włości Jarmolińce, miasteczko, na co Januszowski, herbu Rola. otrzymał przywilej r. 1455. Jego dwaj syno­ wie, Fiedor, któremu się dostały działem Jaraczcwski, berbu Za rę b a; z tych Sutkowce, przyjął nazwę Sutkowski, drugi jeden iginął w bitwie ze Szwedami. zaś Dach no, zostawszy dziodticem wyż wy­ Elżbieta z hr. Krasińskich Jaraczew- mienionego miasteczka, Jarmoliński, ska jedna z najznaczniejszych kobiet naszego jarmola, herbu Kościesza na Li­ wieku. Jaśniejąc przykładom życia małżeń­ twie. skiego w ustroniu domowem, oddawała sig Jarm nlt Mlicki, herbu Dołęga. ratowaniu swych poddanych, których losem Jarmuild ex neofita nobilitowany w r. wśród szerzenia cnót chrzościańskich, jako 1764. M. troskliwa matka się zajmowała. Dwór jej był jakoby szpitalem; ztąd wydawano nieustannie jarmomlowicz Ignacy, nobilito­ lekarstwa i opatrywano chorych, do czego też wany w r. 1790. M. — Kazi.-niorz, profe­ umiętny lekarz był utrzymywany. Śród tego sor akademii Krakowskiej i znakomity prawnik poświęcenia sig dla ludzkości, wzięła się w swoich czasów; umarł 1762. M. wieku dojrzalszym do piśmiennictwa; nie po­ jarmusiewicz Jan, proboszcz w chodziło to z chęci wsławiania się, albo two­ Zaczerniu koło Rzeszowa, śród prac obowiąz­ rzenia urojonych marzeń, ale z przekonania ku swego oddawał się z zamiłowaniem wy­ potrzeby krzewienia pożytecznych wiadomości; nalazkom pożytecznym mechaniki i muzyki, wydała przeto kilka szacownych dziełek na­ prócz których napisał i wydał drukiem sza­ uczających, w końcu utraciwszy wzrok prawią cowne mowy do ludu wiejskiego, chorał Gre- ■ ź?'* ' ' ’ *r . ■ • .. 228 Ja. J a ,

go'ryfaftski "rytualny i'nowy System muzyki. Żv-! iw em ; odtąd zaczął się? też pisaB*’ 'Jaroszyń­ c|ti pfzykladpe zakończył w r. 1844. M. skim. M. ■- JarHOW ski, herb.u Tąp o,r.. K^u J a r o s i c w i d , berbu PruWIv M* tego domu glosowało na;elokcyj Jana 111. ’ / J a r o s z e w s k i , herbu Janina,’,' •"* a®ai*Ot*h«6Ws!vi,-;herbu,’P^v..y ro w a . J a r o s z e w s k i , herbu Korniićz. 'r' ^ Jjiro«how,skijU oló. ; , J a r o s z e w s k i ; herbu Zagłoba. P a- .WR*'O'V '-v ń - .■ "U: m / . v •■ £>. ! u , ! we ł K ń z i m i o r z, chorąży i pisarz grodzki n Jąp©pińpkif; niegdy wSieradzkiem.ftl.*j Płocki, jako mąż wielkiej: prawości; przecho­ ł Jaróćkl/Łerbu Rawicz. S ‘l aft i siato,! dził przeZ''różne stopnie' zasług, i umarł sta- kasztelan Zawichostski, marszałek nadwcfrny vtbstą! Płockimi ' za Zygmunta Jńden tego "nazwiska puł­ J a r o s z k o w s k i , herbu Poraj. Ja- kownik Polskij jłWiibitwIie pfld. Chocimem, roku k ‘ó b, zasłużony z czynności wojennych sejmo­ .1673, odpjpął zaszcjzytiie-... wych; syn tego Aleksander, wziąwszy dzia­ J a r o c z y k S a m u e I, podpisał ze łem dobra Witkowice, przezwał, się Witkow­ ■ Żmudzkiego elekcyę Jana Kazimierza. M.* skim. Marcin, podpisał elekcyę Jana III. .* ■ 1 J a r o g ń l e w s k i , herbu Orla. J a ■Jaroszyński Fedor, podpisał elek­ zebrawszy r. 1431 z innemi junakami wie­ cyę Jana III. Z a e h a r y a s z, .fundował 17.73 śniaków, uderzył" pod Dąbkami tak potężnie klasztor 00. Kapucynów w Kulnio. M. na Krzyżaków, Kujawy i ziemię Dobrzyńską .la rw w s S łi podpisał zjazd wojewódz­ pustoszących, że nietylko zbił do szczętu za- twa Mińskiego. M.* stępy rycerskie, ale nadto zabrał w niewolę siedm komandorów pruskich. ■ J a n s n t o w s k i , herbu Pru-s III» K a ­ • i rst ,»•«: •: :• ir; . 1 . - sper, doktor teologii i filozofii przy akade­ Ja!roiliiii*ki> herbu Sam son. Ma- mii Wileńskiej za panowania Zygmunta III., ciej^ipodpisał elekcyę Władysława’ IV. pisał przeciw błędom kacerzów M.

' F ra n cisz e k , podpisał J a r n s k i , ziemianin; Mińskie,m5,,,j(M.* konfederaćyę Krakowską r. 1705. J a r t i a e l s k i , herbu Srle poiWir# n. i . Jarosławski, herbu L e i j w ą. O tym Jarykowsk! P a wiśł, ■'•podpl&tełerbfe- powie się więcej pod Tarnowskiemi. ćyę Jana Kazimierza, 1 ; •i - '!-' . }., Jarosław ski, heMm Zy&pmski. M* . J a r z ą l b k o w s k i , ‘herbu ‘G o z d a w a. Jarosławski, rotmfśtrfc kozaków Li- .la r z e e k i , herbu Rogal-m M. sowczyków, w wyprawie na Węgry w roku 1020, wsławił się z odwagi. M. « la r z e m s k i, budowniczy Władysława IV., pisał pamiętniki śwego wieku. M. Jarosa, wójt miasteczka Powołocza na Ukrainie, zasłużył1 na wdzięczną pamięć z o- KJarzębłÓ8ki,,^erbu Dąbrowa. , kazanej wierności dla Rzeczypospolitej; w woj- J a r z y n a , herbu Trzaska. Dawni ni# bowiem r. 1671. lubo zagrożony śmiercią przodkowie domu tego 1 pisali się hrabiami z od Doroazeńka sprzyjażniohegd z Turkami! Biały, !potem z Trębaczowa i Rudek. Nazwę wolał raczej ojczystą ziemię opuścić , niżeli się tę ottzymał pierwszy od Ziemiowita I. księ­ z buntowniczą tłuszczą przeciw Polsce wiązać; cia Mazowieckiego Ra ci b o r zPanibrodu, a -zalecony przeto odi Rewery Potockiego, het- to z tej przyezyny, że jarzynę rad jadał, któ­ iti&na Wiel. kor., udarowany został szl«chec- rą to nazwę i na swoich potomków przeniósł. J a . J a . 22»

Jan, Jarzyna Woda, podczaszy koronny, dla dźwingami nadzwyczajną zwinnością, a zląd wielkiej wstrzemięźliwości swojej, albowiem i zwycięztwem się odznaczył. tylko samą wodę pijał, Wodą nazwany, za­ Tym herbem pieczętują się: Barcifeow- służył się z rozwagi na wojnie Moskiewskiej ski, Bielski, Boski, Burski, Grzegorzewski, r. 1574, pod Połockiem bowiem powstrzy­ Hayń, Jabłoński, Janowski, Jasnogórski, Kar­ mał ognistego hetmana Mieleckiego od przed­ czewski, Kołubielski, Kowalski, Krajewski, sięwzięcia szturmu, któryby wojsko na wiel­ Klnczyński, Lichnowski, Łychowski, Mijakow- kie niebezpieczeństwo wystawił,—Jan, dzie­ ski, Michałowski, Miedzychowski, Obucho- dzic na Krzykowicach wsławił się w wielu wiozj Ostoniecki, Ostowiecki, Pawłowicz, expedycyach, szczególnie W ziemi Multańskiej. Przeradzki, Radoński, Radowicki, Słuchocki, Piotr, pułkownik zasłużony, aż do zgrzy­ Strup iechowski, Warpesz, Woraiński, Zbor- białego wieku przetrwał w obozie. Pod So­ ski, Zbrożek, Żebrowski, Żegocki. kolą dostrzegłszy on niebezpieczeństwo pie­ J A S I E N I E C H 1 choty polskiej zagrożonej od Moskwy, pomi­ mo podeszłego wieku zsiadłszy z konia, pie­ szo uiósł pomoc swoim, zaco w zasługach otrzymał lennrem prawem Brzustek w posia* danie, Lenard, dworzanin króla francuzkie- go Henryka IV., miał sobie powierzone wy­ chowanie Henryka (Walezyusza), później kró­ la polskiego, zaco pobierał ze skarbu do zgo­ nu życia swego hojne opatrzenie. Mateusz, sędzia wojskowy, dawszy w wielu bitwach odważnego serca dowody, poległ pod Ceco- rą. W wyprawie Chocimskiej, stawało też czternastu Jarzynów do bojn od których p o ­ szli późniejsi Jarzynowscy albo Jarzymowscy. Konstanty, major w wojsku Pruskim, zgi­ nął pod Jcną. M. Opis herbu. Jarzymowski, herbu Dołęga, dóm niegdy dziedziczący na Rusi. Jan, oficer u- W e d ł u g Paprockiego powinna być kotwi­ łanów pod dowództwem Adama Potockiego, ca na obie strony mająca haki zakrzywiono, poległ w bitwie pod Smoleńskiem. — P. f. nad nią niby litera T., a na hełmie pięć piór J A S I B \ C Z Y R. strusich.

Opis herbu. W polu błękitnem jest klucz złoty pro- ' sto do góry stojący, a zębami w prawą stronę obrócopy, na hełmie pięć piór stru­ sich. Nadanie tego herbu1’ nastąpiło źa nagrodę pewnemu ry­ cerzowi, który w wal­ W ed/ug Koja łowicza zaś są w polu czer­ ce z dzikiemi Ja- 1 wonem strzały w różnych załamaniach, nad Nr. 38. 230 Ja, Ja.

któremi w pośrodku wystaje pół księżyca z niewolę. W tem wpadli Tatarzy na Podole, gwiazdą, na hełmie zaś trzy piór strusich. przeciw którym ów dzielny mąż zaraz swój Pierwszego znaku używają Jasienieccy na Po­ zwycięzki oręż obrócił, i najezdnicze tłuszcze dlasiu, drugiego Wojnowie Jasienieccy, wywo­ pogromił. Pełen wielkiej sławy, umarł w 56 dzący swój początpk od książąt Ruskich. roku życia swego r. 1489. Michał, nie­ Z ostatniego domu piastowało wielu wy­ mniej zasłużył się czynami rycerskiemi w woj­ sokie urzęda, z którego też Wojna Jasieniec- nie Inflantskiej. ki, starosta Bracławski, zginął pod Olkieni- Jasieński, herbu Rawicz. kami r. 1700. Jasieński, herbu Wąż, M.* Jasieniecki, herbu Kornic, także Jasilkowski, herbu Rawicz. na Rusi. Jasiński, herbu Jastrzębiec. Jasieniecki, herbu Leszczy e. M* Jasiński, herbu Sas. Jan, podpi­ Jasienowski, nobilitowany w roku sał z województwa Ruskiego elekcyę Jana Ka­ 1676, M* zimierza. Jasiński, herbu Topor. Jasieński, herbu Do*ega. S z y- mon, podpisał elekcyę Jana KaZ|mierza. Ja si ński Kasper, proboszcz Świr- ski w powiecie Oszmiańskim, zbudował tam­ Jasieński, herbu Jast r zębie c. M.* że wspaniały kościół r. 1452, który do tych Jasieński, herbu Poraj nitigdy w czas przetrwał. M. Krakowskiem. Jasiński Kamil, rodem z Sambora, Jasieński, herbu Pogonia. Pa­ kapłan zakonu kaznodziejskiego, sławny swo­ weł, starosta Bełzki, kasztelan Sandomier­ ich czasów z biegłości w prawie kościelnym; ski, za młodych lat wsławił się już czynami umarł 1605 r. M. wejennemi; tak w bitwie z Krzyżakami pod Jasiński Jakób, jenerał inżynieryi, Puckiem przypadłszy pędom z boku w szere­ poległ podczas oblężenia Pragi , przez Suwa- gi nieprzyjacielskie, odwrócił ich kopie zło­ rowa roku 1791. Zgon jego pozbawił Polskę żone na Polaków, czem niemało sig do od­ męża nielylko znakomitego w zawodzie wo­ niesionego zwycięztwa przyczynił. Wysłany jennym, ale i dobrego pisarza. Pozostałe po potem na zdobywanie Stargardu, przez zdra­ nim płody poetyczne są pełne rzadkiej ima- dy dostał sig w ręce Krzyżackie, zkąd szczę­ ginacyi, oraz przyjemnego dowcipu. M. śliwie wyszedłszy powrócił do ojczyzny, gdzie niemałe względy królewskie spotkały. Ka­ Jaskier Mikołaj, Lwowianin, sekre­ zimierz Jagiellońezyk bowiem, poruczył mu tarz senatu Krakowskiego w r. 1535, słynął z wprowadzenie Władysława, syna swego na biegłości w prawach. M. tron Czeski, zkąd powróciwszy z wojskiem, Jaśkiewicz Jan, akademik Krakow­ konwojował drugiego królewicza do Węgier. ski i profesor, fundował ogród botaniczny w Po rozchwianiu się układów względzie obję­ Krakowie, przeznaczając na to 5000 złp. M. cia berła Węgierskiego przez królewicza pol­ Jaskłowski, heibu Radwan. skiego, posłany został w r. 1473 do Fryde­ Jaskmanicki, herbu L ei iwa, w zie­ ryka cesarza, w celu zawarcia przymierza mi Przemyskiej. przeciw Matyaszowi królowi Węgierskiemu, Jaskold, jeden dóm z Jaszczołdami. ‘ ' poczem niebawem jako sprzymierzeniec cesa­ Jaskólski, herbu Leszczyc. Sta­ rza wyruszył na Szlązk, i w stoczonej tam­ nisław Maryusz, mąż doświadczonego męz­ że bitwie poraził Węgrów na głowę, poło­ twa w bojach, w nagrodę położonych za­ żywszy ich 1000 na placu, a 600 zabrał w sług otrzymał najprzód kasztelanię Sanocką, Ja, Ja. 231 zkąd podpisał elekcyę Jana III; później po­ den z Jastrzębczyków podkowawszy konia stąpił na kasztelanią Kijowską, umarł zaś swego, dostał się szczęśliwie na górę lodem wojewodą Czerniechowskim. Jeden tego na­ oblaną, gdzie stoczywszy walkę z wodzem zwiska, półkownik zawołanego męztwa, w bi­ najezdniczych poganów, zabrał go w niewolę, twie pod Korsuniera dostał się do niewoli. gdy w tem towarzysze idąc za przykładem Jaskolowski, posesyonat w ziemi jego, tak samo postąpiwszy, dostali się na Przemyskiej r. 1697. wzgórze i zupełne zwycięztwo odnieśli. W na­ Jaskolecki Ludwik, podpisał z grodę tego czynu, otrzymał tenże Jastrzęb- Poznańskiego elekcyę Jana III. czyk jako godło tarczy, podkowę z krzyżem Jaślikowski, herbu Jastrzębiec, z wyniesieniem jastrzębia na wierzch hełmu.-— na Rusi, zkąd kilku stawało na elekcyach Najdawniejszego z tego domu wymienia Pa­ królów polskich. procki, M sz czuj a, kasztelana Sandomier­ Jasnogórski, herbu Jasieńezyk. skiego w roku 999, którego potomkowie od S tan isław , kuchmistrz koronny w XVII. posiadanych majętności różne nazwy przyję­ stuleciu. li. —- Jakób z Raciborowic, kasztelan San­ Jastkowski, herbu Radwan. M* domierski, poległ w bitwie z Tatarami pod Jastkowski, herbu Rawicz> w zie­ Chmielnikiem roku 1241. S ci bor, wojewo­ mi Przemyskiej. Józef, przepolerowawszy da Łęczycki, ojciec 20stu synów, których o- wiek młody na wojnach, obrał następnie stan śmiu w wojnie z Prusakami zginęłos gdy in­ duchowny w zakonie Jezuitów, w którym po­ ni dwanaście urzęda kasztelanów pełnili. — stąpił na rektora kolegium Słonimskiego. Kilku z tego domu piastowali godności bi­ skupie, z których Jędrzej, biskup Wileń­ \/ J A 8 T n Z p I E C, ski za czasów Władysława Jagiełły, położył niemałe zasługi około nawrócenia i utwier­ Opis herbu. dzenia w wierze chrześciańskiej skojarzonej Litwy .Marcin, brat jego, fundował 00. Fran­ W tarczy pola błę- ciszkanów w Nowem mieście. kitnego jest podko­ Tym herbem pieczętują się: Abraharao- wa złota, końcami do wicz , Adamowski, Albinowski, Balińśki, Ba­ góry skierowana, w ranowski, Bartoszewski, Będzisławski, Be- której pośrodku krzyż, kieraki, Bełdowski, Bełkowski, Bełzecki, Be- a na hełmie nad ko­ ski, Biejkowski, Bielewski, Bierczyński, Bniń- roną jastrząb z skrzy­ ski, Bobrowski, Bogusławski, Bolesz, Borej- dłami niby do lotu ko, Borowski, Boruta, Brodecki, Bromirski, wzniesionemi, w pra­ Brudkowski, Brudnicki, Briihi, Brzechwa, Brze­ wą stronę tarczy o- ski, Brzezicki, Brzozowski, Brzuchański, Bud- brócony i z dzwonka­ kowski, Bukowski, Butkiewicz, Byleeki, By- mi u nóg, trzymający w jednej szponie takąż szewski, Charbicki, Chełstowski, Chilewski, podkowę z krzyżem. Chmielecki, Chmielowski, Chochoł, Chorezew- Według Paprockiego jest to klejnot je­ ski, Choszczewski, Chudkowski, Chwalibow- den z najdawniojszych w Polsce, przodkowie ski, Chwedkowicz, Chylewski, Chyliński, Cie­ jego używali go bowiem jeszcze za czasów kliński, Ciesielski, Cieszewski, Cieszejowski, pogańskich, nosząc znak jastrzębia w tar Ciołkowski, Cudzinowski,- Czajka, Czepowski, Za Bolesława Chrobrego, gdy poganie ŁYsą Czernicki, Czesiejko, Czeski, Czeszowski, Dą­ górę, dziś ś. Krzyża, opanowali, i na niej- browski, Dębowski, Dobrski, Domaradzki, Do- obwarowawszy się bezpiecznie stali, toć je­ maszewski, Dorański, Drągowski, Drochew- 232 J a . J a .

ski1, Drozdowicz, Drozdowski," Dzigbakowski, bor, Raciborowski, Rachański, Raczyński, Rę- Dzięgie'owski, Dzierzgowski, Dziewanowski, biecki, Rębiewski, Rodecki, Rogowski, Ro- Fałęcki, Gaszyńsk , Gembart, Gerałtowski, zembarski, Rożnowski, Rucki, Rudnicki, Ry« Gibowski, Gliński, Gliszczyński, Głoskowski, chłowski, Rytwiański, Sądzyński, Sarnowski, Godziszewski, Golański, Goławski, Gołocki, Sasin, Sasiński, Sasiewicz, Sęk, Siemiętkow- Górecki, Gostyński, Goszycki, Grabkowski, ski, Skopowskij Skorczycki, Skorski, Skorycki, Grabowski, Grazimowski, Grębecki, Gróde­ Skrzetuski, Skrzyszowski, Skubajewski, Sku- cki, Grzegorzewski, Grzębski, Grzywieński, bniewski, Skurski, Sładkowski, Sławecki , Hermanowski, Hoholewski, Iwański, Janikow­ Sługocki , Smolski, Sokolnicki, Srokowski , ski, Jankowski, Janowski, Jasiński, Jastrzę Starczewski, Stawiski, Strzelecki, Strzembosz, boeki, Jastrzębski, Jędrzejowski, Jeżewski, Strzeszkowski, Stużoński, Suchorski, Śnla- Jeżowski, Jodłownicki, Jurkowski, Kaczyński, czewski, Suleński, Sumowski, Święcicki, Sza- Kamiński, Karski, Karsznićki, Kępski, Kier- szewicz, Szczeniaki, Szczepkowski, Szeczem- ski, Kierznowski (z odmianą nad podkową ski, Szczyt, Szomański, Szuleński, Szumski, trąba myśliwska, a na hełmie trzy piór stru­ Szwab, Taczanowski, Tański, Tarnawiecki, sich), Klembowski, Kliszewski, Koczański, Tłokiński, Tłuhicki, Tłubiński, Trzebiński, Koezowski, Konarski, Konopnicki, Koporni, Trzopieński, Trzeszewski, Turłaj (z odmianą, Kopeszy, Koścień, Kosnow, Kosiłowski, Ko- nad podkową trzy gwiazdy, a ua hełmie trzy smaczewski, Koaiebrodzki1? Kozłowski, Kra­ pióra strusie), Tynicki, Uchacz, Ulatowski, sowski, Krzesimowski, Krzywański, Kuchar­ Wąkczewski, Waszkowski, Wawrowski, Wa- ski,, .Kuczkowski, Kudbryn, Kukowski, Kul, żeński, Wężyk, Wierzbicki, Wierzbowski, Wie- Kuropatwa, Kuźmicki, Lawdański, Lemnicki, wiecki, Wiktorowski, Witosławski, Witowski, Leszczyński, Lgocki, Lutomirski, Łazieński, Wnuczek, Wodziński, Wólecki, Wolicki, Wo­ Łazicbi, Łętkowski, Łukomski kniaź, Łysa­ raiński, Wróblewski, Wydżga, Wyko wski, kowski, Maciejowski, Mączyński, Makomeski, Wyrozębski, Wzdulski, Xiązfei, Żadorski, Ża­ Malewski, Małoklecki, Małuski, Mańkowski, kowski, Zakrzewski, Zalesicki, Żarski, Zawa- Marszewski, Maszkowski, Matczyński, Mayer, dzicki, Zawadzki, Zawidzki, Zawilski, Zawi­ Międzyleski, Mierzyński, Mietelski, Milanow­ stowski, Zberowski, Zborowski, Zdan, Zdu- ski, Milewski, Mirski, Mniewski, Mojkowski, nowski, Zdzieszek, Żegocki, Żernowski, Zie­ Mojski, Morski, Mosakowski, Mszczuj, Myśli- lonka, Żółkowski, Zub-Zdanowicz, Żukowski, szewski,. Myszkowski, Nagora, Nasięgniewski, Zytkiewicz. \^J Necz, Niedrowski, Niegoszewski, Niemira, Jastrzębiński, herbu Radwan. Niemirowicz, Niemsta, Niemygłowski, Niemy- Jastrzębowski, herbu Jastrzę­ »ki ( z odmianą, że miasto krzyża strzała że- biec, M.* ' lezcem do góry wystaje), Nieśmierski, Nie* ■wggłowski, Niezdrowski, Nowiewski, Nowo- Jastrzębski, herbu Dołęga. Kilku miejski, Nowowiejski, Obłów, Ocieski, Oliza- tego domu głosowali na elekcyach królów rowski, Olszański, Opatkowski, Orłowski, polskich, Osiecki, Paczowski, Paczyński, Pakosz, Pa- Jastrzębski, herbu Jastrzębiec. kowski, Palczycki, Papieski, Paprocki, Pa­ Jastrzębski, herbu Ł a b ę d i. Sta­ włowski, Pełczewski, Pełczycki, Pełka, Pe- niała w, wojski ziemski Halicki; tego zasłu­ gi wspominają konstytucye z r. 16(32. szkowski, Pgcławski, Pet, Piłchowski, Piniń- ski, Pniewski, Polikowski, Połubiński kniaź, Jastrzębski, herbu Sie po wron. Popławski, Porczyński, Poręba, Powczowski, Z lego domu była Agnieszka księni za­ Preisz, Protaszewicz, Przedpełski, Przedpol- konu ś. Klary w Zawichoście, która podczas ski, Priedzyński, Przeradzki, Psarski, Raci- t powtórnego najazdu Tatarów na Polskę ror Ja, J y . 233 tu 1282, wespół z 60 panien zakonnych i współpracownik przy Gazeeie Lwowskiej, śmierć męczeńską poniosła. upowszechniał gorliwie ośwjatę, wzbogacając Jastrzębski, herbu Zaręba. płodami pióra swego niemal wszystkie cza­ Jastrzębski, rotmistrz chorągwi dra- sopisma krajowe i z8granicznn. Jako miło­ gońskiej pod wodzą Andrzeja Firleja, kaszte­ śnik dziejów ojczystych, celował gruntownym lana Bełzkiego, wsławił się z waleczności znawstwem historyi, którym przedmiocie wy­ w pamiętnej bitwie pod Zbarażem w roku dał też kilka szacownych dzieł, czem niema­ 1649, M. ło wpłynął na obud/.enie ducha do 1'terac-, kiego zawedu. Po krótkiej słabości zgasł Jastrzębski Wojciech, biskup Po­ w 33 roku życia swego r. 1842. M. znański, fundował klasztor Paulinów w Beszo- JawgteJ. herbu Łabędź. Sebasty- wie w województwie Sandomierskiem. M. S e- an, chorążego Upitakiego zasługi, wspomi­ bestyan, wydał w r. 1621 pieśni' nabożne na konstytucya z r. 1613 Adam, przeniósł­ w Krakowie. M szy się na Buś, rozmnożył tamże dóm Ja- Jastrzębski Piotr, będąc jeszcze ma giełłowiczów. • ' łym chłopięciem, podczas zajęcia Kamieńca J a w o r, herbu Gozdawa. M* podolskiego przez Turków r. 1672, został na pamiątkę poświęcenia kościoła katolickiego Jawornicki, herbu Gozdawa, — na meczet Turecki, obrzezany. Uprowadzony Piotr, podpisał ustawy- ?jazdu Pokrzywnic- następnie da-.Konstantynopola, przyszedł tam­ kiego r. 1587. . \ / . ■ . • { ie do dobrego bytu; wszelako pomny na oj­ Jawornicki, herbu Lubicz. M.* czyznę, ujechał do Polski, gdiifl wstąpiwszy Jaworowicz, nobilitowany r. 1768, M* do wojska, uczestniczył walecznie w wypra­ wie Sobieskiego pod Wiedeń. M. Jaworowski, herbu Gozdawa. M* Jaworowski, herbu Lubicz. Jaszczo łd , herbu Trąby, z tą od­ mianą, że nad każdą trąbą są trzy róże bia­ Jaworski, herbu Gryf. M* łe w polu czerwonem. Jaworski, herbu Kościesza. Ba­ J a s a c z o i t o w s k i , kerbu Bel i na. zyli, posłował z województwa Buskiego na < JaK Z fZ O W ftki, wspomniany w genea- konwokacyę 1648 r. logii Sienickich. Jaworski, herbu Sas. Według Duń- Jaszkiewlicz. Jakób, rodem Or­ czewskiego pochodzi od Wanczałucha, grafa mianin, obywatel miasta Lwowa, podczas o- Węgierskiego, który za Ludwika i Władysła­ blężenia tego miasta' przez Ti,rków r. 1672 wa Jagiełły tak wysoce rycerskiemi czynami jako zakładnik za umówiony okup, chętn o się odznaczył, że król Jagiełło ozdobiwszy go się poświęcił w dopełnieniu tej ofiary obywa­ szlachectwem Polskim, nadał mu nadto zna­ telskiej. M. czne dobra na Busi, mianowicie włości Tur- kę, Jaworę i Unik w ziemi Przemyskiej. Te­ Jaszkowski, herbu Kościesza. goż trzech synów:Zanko, Chodko ilwan- -r Jaszowitz Samuel, za długoletnie ko, otrzymawszy działem każdy po jednej służby wojenne i odniesione lany w bojach, wsi, przezwali się pierwszy Jaworskim, dru­ szlachectwem udarowany w r. 1662. gi Tureckim a trzeci Unickim. — Jeden tego Jaszowski, herbu Lubicz. Fran­ nazwiska, kanonik Przemyski, zajmujący się ciszek, podpinał elekcyę Jana Kazimierza; gorliwie podzwignieńiem kościołów, fundował Stefan zaś Jana 111.— Stanisław, poeta J 00. Kapucynów w Krośnie. M. 234 J J a .

Jaworski S tefan , metropolita Kijow­ sobie powierzoną, pojmał Jankułę, wdziera­ ski, jaśniał swoich czasów (1732) t wielkich jącego się na hospodarstwo Wołoskie, i do nauk i dobroci serca. M. Lwowa odstawił, gdzie z rozkazu króla zo­ J a w r y s a Miko łaj, podpisał elekcyg stał stracony. Tak podobnie i za panowania Zygmunta 111. dostał w rece swoje Iwonię, Jana Kazimierza. sprawcę zaburzeń na Wołoszczyznie, nare­ Jaxa, obacz Gryf. szcie powziął myśl śmiałą uderzenia na Krym, J a y k o w s k t , herbu Jelita, dziedzi­ i zniszczenia Tatarów w ich gniezdzie dla czył niegdy na Wołyniu. pomszczenia się krzywd wyrządzonych, lecz jazewicz Aleksy, zakonu Karmeli­ zdradzony i opuszczony od sprzymierzeńców tów bosych, rodem z Lublina, jaśniał z przy­ tak wielkiej sprawy, nie przeżył tego zawo­ kładnego życia w tym zakonie, gdzie oddając du. Dbały o chwałę Boską, fundował 0 0 . sig ostrym ćwiczeniom reguły, umarł w po­ Dominikanów w Jazłowcu, na których utrzy­ dróży w Genui. M. manie wsie Olchowiec i Chmielowę przezna­ czył. — Hieronim syn jego, wojewoda Po­ jazgarski, w ziemi Warszawskiej ro­ dolski, odziedziczył po ojcu męztwo, lecz ku 1619. obok tego umysł burzliwy; bitwy były dla jazłowiecki. herbu Abdank z tą niego igraszką, obóz domem, koń siedze­ odmianą, że na hełmie jest pół lwa z Abdan- niem, odzieniem żelazna zbroja, a tańce z kiera w łapach. Gniazdo domu tego Jazło- Tatarami zabawą. Na nim też wygasł za­ wiec na Podolu, zamek niegdy obronny, z któ­ możny dóm Jazłowieckich r. 1607. rego wielu zacnych mężów wyszło; Wacław, wojewoda Podolski, wsławił si§ zwycięztwy Jazłowski, cytowany w genealogii nad Tatarami, poczem udawszy sig w ciche Rzewuskich. ustronie na puszczach, wiódł życie wielce Jazowski poległ w bitwie pod Cho- przykładne i bogobojne w pośród Benedy­ cimem r. 1621. ;' M. ktynów, których do wystawionej przez się twierdzy sprowadził. — Mikołaj Jerzy, Jazwiecki, herbu Biberstein. — wojewoda Podolski, a potem Ruski, hetman Krzysztof, żupnik Wielicki w pierwszej po­ w. koronny, podobnie wsławił się zwycięztwy łowie XVII. wieku; f 1630. , nad Tatarami pod Kamieńcem i Oczakowem. Jaźwiński, dziedziczył w ziemi Liw­ Dostawszy się przez zdradę w niewolę Asłan skiej. M.* Giereja, wyszedł z niej ca złożeniem wielkie­ Jączewski, herbu Ja strz ę b iec .M .* go okupu, poczem przez całe życie mścił się krzywdy na wiarołomnych wrogach ojczyzny Jączyńskl, herbu Lis. M,* swojej, którzy znając dzielność oręża jego, Ibramski Wawrzyniec, podpisał nie śmieli więcej stawić czoła. Tak samo elekcyę Jana III. wielce się przyczynił do zwycieztwa Jana Tarnowskiego, odniesionego nad Wołoszą pod Idzikowski, herbu Nałęcz. Obertynem. Po odbyciu dwóch poselstw do Idzikowski, herbu Ś l e p ‘dw ro n . Turcyi w sprawie Zygmunta Augusta, zakoń­ Jeden z tego domuj bawiąc rycersko u ksią- czył życie w roku 1575. — Mikołaj, sta­ żecia Burgundyi, gdy się w bitwach nadzwy- rosta Sniatyński, Lubaczowski, Czerwonogro- czajnem męztwem odznaczył, otrzymał od te* dzki i Sokolski, jeździł w imieniu Stanów goż książęcia miedzy innemi darami relikwię, do Siedmiogrodu dla wezwania na tron Ste­ głowę ś. Zygmunta króla Burgundskiego, któ­ fana Batorego. On to, mając straż Podola rą przywiózłszy z sobą dó Polski, złożył ta­ J a . 235 kową w kościele przez siebie zbudowanym, rych różne domy Polskie w różnych kształ­ którą następnie przeniesiono do katedry Pło­ tach używają. ckiej. Jeleń sk i, herbu Korczak z tą od­ Idzfński, nobilitowany w r. 1775. M.* mianą, że wręby trzy zwyczajne są na tarczy, a na hełmie trzy pióra strusie. Idzikowski, w ziemi Bielskiej. M.* Jele ń sk i, herbu Nałęcz, ednadziel- Jedlicki Stefan, podpisał elekcyę nica z Górskiemi. Władysława IV.j Jeleń sk i, herbu Odrowąż z tą od­ Jedliński, herbu N^a b ram. mianą, że pod żelezcem strzały, kładą po­ Jednorożec, herb, obacz Bończa. łowę krzyża, którego połowę od prawego bo* ku tarczy niedostaje. j, Jedwabiński, herbu Trzy wda r. Kilku stawali na elekcyach królów Polskich. JELITA. Paweł, chorąży Wiski, schodząc ostatni z tego domu, odkażał dobra swoje, wieś Olszy­ Opis herbu. nę, kolegium Łomżyńskiemu. W polu czerwo­ Jelce herb, obacz Bronie. Tym her­ nem tarczy, są trzy bem pieczętują się Broniszowie, Ptaszkowiczo- kopie złote albo żół­ wie i TudorowScy j, cj dwaj ostatni atoli z tą te na kształt gwiazdy odmianą, że jelców nie kładą na kształt X., ułożone, z których ale na kształt krzyża, z których poprzeczny dwie poboczne o- ma być żółty, podłużny zaś biały. strzem do góry, śre­ J e le c , herbu Kmita. M.* dnia zaś końcem na dół zwrócone, a Jelec, herbu Leli w a * tą odmianą, nad hełmem w koro­ że nad Leliwą są dwie chorągwie takie, jak nie pół kozła niby wyskakującego wprawą w herbie Radwan, a nad hełmem dwie klam­ stronę tarczy obróconego. Początek tego her­ ry na krzyż złożone. Dóm niegdy wielce możny bu kładą na rok 1331, a to z tej okazyi: w Kijowskim, od którego idą Niemierzyccy, Gdy Władysław Łokietek po sławnej wygra-, Czerlinkowscy, Bykowscy, Kmici, Czarnobyl- nej nad Krzyżakami, w której ich 30.900 po. scy, Olizary Wołczkowicze, Woronicze, Strybe- legło, pole bitwy objeżdżaj napotkał między lowie i Hoscy. — J ó z e f, chorąży Sanocki, trupami i pewnego rycerza Polskiego, Florya* zabity w Rzeszowie od Jerzego Lubomirskie­ na Szaryusza, który ranami zwątlony, jelita z go; i Antoni, brat jego, jenerał w wojsku niego wypuszczone własną ręką w wnętrzno­ koronnym, dziedzic wielu włości; na nich za­ ści tłoczył. Ujrzawszy go Łokietek, rzekł z kończyła się świetność domu tego. M. politowaniem do swoich: „0 jaką ten zacny Jelec, herbu Róża. żołnierz ponosi mękę naco raniony ostatnich Jeden tego nazwiska, ale niewiedzieć z prawie sił dobywając, odpowiedział: „Nie tak którego domu, pułkownikował walecznie pod mi to dolega i trapi, co widzisz Królu, jako wodzą Aleksandra Koniecpolskiego w bitwie bardziej zły sąsiad w jednej ze raną wiosce pod Zbarażem roku 1649, i przyczynił się do mieszkający.“ — „Nie turbuj się, odrzekł zwycięztwa. M. monarcha, jeżeli wynidziesz z tego razu, u- Jeleń herb; obacz Brochwicz, Arcem- wolnię cię od sąsiedzkiej niewoli,"' — Jakoż berski, Bibernstein, Cyremberg, Demboróg, gdy tenże ozdrowiał, dotrzymał Łokietek da­ Działosza, Kryszpin, Napiwon i Rogala, któ­ nego słowa, udarowa wszy go nadto albo po­ 236 J a . mnoży wszy klejnot jego szlachectwa, pierw wicz, Wojciechowski, Wolski, Wrzeszyński, Koźlerogiem z weny, nazwą Jelita. Gniazdo Wyrzejski, Zakrzewski, Zaleski, Zamojski, domu tego Mojkowice, w ziemi Sieradzkiej, Zawisza, Żelechowski, Żeromski, Zieliński. gdzie są jeszcze gruzy starożytnego zamku, J e l i t o w s k i , herbu Jelita. Stani­ własności rzeczonego Floryana Szarjusza. Do sław, kanonik Kaliski, na dworze Zygmun­ przodków domu tego liczą: Zdzisława, ta III. wielce zasłużony; umarł 1618 roku- arcybiskupa Gnieźnieńskiego w XII. stuleciu, Jelo n ek , nobilitowany w r. 1775. M.* któren będąc przykładem dobrego pasterza, nadto wielce sig przyłożył do zaludnienia kra Jelsłii, herbu Pielesz. Łukasz, ju, wyciąwszy bowiem lasy i wytrzebiwszy pu sławiony z odwagi w bitwie z Kozakami pod azcze, pozakładał wsie i miasteczka, sprowa Żwańcem, posłował na sejm r. 1662. — A. dzając doń mieszkańców; umarł 1199. To Jelska, przysłużyła sig dla młodzi polskiej masz, biskup Wrocławski na Szlązku, mąż przetłumaczeniem dzieła Arnauda Berkina nauki i roztropności niepospolitej; f 1267 ; „Przyjaciel dzieci,u stosownego tak do poję­ i Bernard, arcybiskup Lwowski; umarł cia, jak do rozwinigcia umysłu młodzieży. 1391. Tłumaczenie to jest dość wypracowane; pra­ wie wszędzie krój polski, i czystość języka Tyra herbem pieczętują sig .* Anszeński, zachowana. M. Białecki, Bielawski, Bielski, Biesiad, Biesia- decki, Boglewski, Borzobohaty, Borzymski, JEŁOWICKI. Chiirhen, Cieszanowski, Czeczel, Czerkawski, Czermiński, Dąbrowski, Dybowski, Dobrzyń­ ski, Dziduski, Dzieciątkowski, Dziewaltowski, Opis herbu. Dziugłowski, Dzyryłł, Fanuel, Francuz, Frank, Gajewski, Gawłowski, Gerdud, Głowa, Goło­ W polu czerwo­ cki, Goraoliński, Gorlewski, Hilchen, Jajkow- nem taręzy jest bra­ ski, Jakliński, Jelitowski, Kaliński, Kamisow- ma obożowa, a na ski, Kamocki, Kicki, Kobielski, Korytko, Kos­ niej krzyż zatknięty, sowski, Koźlarowski, Koziarowski, Kozierow- na hełmie pięć piór ski, Kraiński, Lasochowski, Lasota, Libicki, strusich. Dóm jednej Litosławski, Lrteżeliński, Luczeliński, Łapczyń- dzielnicy z Ogińskie- ski, Łaziński, Łaźńiński, Łącki, Łoehyński, mi, których herb zu­ Łukowski, Małecki, Makowski, Marcinowski, pełnie podobny, jeno Michałowski, Mietelski, Mirski, Misiowski7 że krzyż nad bra­ Modrzewski, Mokski, Morawicki, Mrowiński, mą rozdarty. Na Wo­ Myśliborsfei, Pachołowiecki, Paczanowski, Pa- łyniu zagnieżdżony, odnosi swoje pochodze­ jewski, Paprocki, Pieozkowski, Pieniążek, nie od kniaziów Perejesławskich. Z pomię­ Pijakowski, Piwakowśki, Postgkalski, Pru- dzy wielu zasługuje na szczególną pamięć mieński, Raclborowski, Radogoski, Bajski, Hieronim Maciej. Ten młode lata prze­ Remiesi., Bomer, Romiszowski, Secygnow- trwawszy w obozie, wstąpił do stanu ducho­ ski, Serny, Sielnicki, Skąpski, Sfeokowski, wnego, gdzie przechodząc różne stopnie aż Skorkowski, Sokolnicfei, Sliwicki, Stawiano* do kanonii Krakowskiej, 13 razy deputował wski, Słowiński, Słupski, Stawowski, Sto­ na trybunał koronny. Podczas wojny Szwe­ kowski, Struroieński, Svpniowski, Szczęko- dzkiej, polegał na nim wielce August II., że wski, Szczepankiewicz, Sżczerbicz, Szydło­ ułag dzeniem umysłów sprowadzi uspokoje­ wski, Tarnowski, Węgleszyński, Wielkołucki, nie zaburzanego kraju; Objąwszy następnie Wierzejski, Wilczkowski, Witkowski, Wito- * regencyę W, księztwa Litewskiego, został bi­ Je. skupom Pelleńskim, sufraganem i officyałem Jesman, herbu Korczak. Hleb, generalnym Lwowskim, oraz sekretarzem ko­ pisarz Litewski, posłował w r, 1548 do Mo­ ronnym. -*>- Krzysztof; tego wdzięczna pa­ skwy, gdzie utrzymując powagę narodu swe­ mięć istnieje dotąd w Łucku, jako wielkiego go, wzbraniał się panującemu W. kniaziowi dobroczyńcy ubóstwa i bractwa ruskiego (ro­ dawać tytułu carskiego. ku 1614). M. Jewlaszewski, herbu Topor. Ka­ Jełowicki, kanonik Lwowski, proboszcz zimierz Ludwik, kasztelan Smoleński, po­ Gliniański, pobudował swoim kosztem kościół tem wojewoda Brześciański niezmordowany w Gliniański pożarem r, 1771 zniszczony. M. usługach kraju, częste odbywał podróże jako komisarz Rzeczypospolitej do Kurlandyi i na Jełowicz Bnkojemski, herbu Na­ Ukrainę. łęcz, na Litwie. Jełżecki wMozyrskiem. Jewlaszko, herbu Korczak. Iwan, w bitwie z Tatarami w r. 1399, poległ przy Jemielfcki, herbu Boża wola. boku Witolda; Hrehory, zginął w boju pod Jemielnicki Jędrzej, żołnierz wiel­ Sokalem. ce zasłużony w wojnach Pruskich i Moskiew­ JEŻ. skich za Zygmunta III. i Władysława IV.; f 1638. Opis herbu. Jemielski, herbu Nieczuja. 'W polu czerwo­ Jemiołkowskf, herbu Doliwa. — nem znajduje się jeż Jan i Jarosz, stawali na elekcyach królów zwiniony w kłębek, polskich. trzymający głowę przy ziemi ku lewej herbu P o ra j. Adam, Jemiołowskl, stronie, a na hełmie sędzia grodzki Bełzki; j 1628. pięć piór strusich.— Jenicz, herbu Drya. Pięciu tego na­ Tym herbem pieczę­ zwiska, podpisali z Wołyńskiego elekcyę Wła­ tują się: Gąsiorocki, dysława IV. Jeż, Lisowski i Ło- Jeriicz, herbu L is z tą odmianą, że sowski. przez strzałę kładą jelce na ukos. Jerodyakon Georg; znakomity ry­ Jeż, herbu Drzewica. townik Lwowski w połowie XVII. wieku, któ­ Jeżawski, herbu Jastrzębiec. M.* rego prace zdobią dotąd przetrwane ewange­ Jezbato, Litwin, odszczególnił się w lie w cerkiewnem narzeczu. M. bojach z Krzyżakami w r. 1290. Jerzmanowski, herbu Dołęga.— Jeżewski P io tr, fundował 0 0 . Re-, Jan, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. formatów w Kry łowię. M. —K a z i m i e r z, Re­ jerzykowicz, herbu L ei i w a. format, jaśniał w tym zakonie z ostrości ży­ cia, gdzie też ma opinię błogosławionego; f Jerzykowski, herbu Ostoja. 1681. M. Jer żyński w ziemi Warszawskiej ro­ Jezierski, herbu Lewald. M.* ku 1629. Jezierski, herbuPrus II. Gabryel, jesiotrowski, herbu Sztumberg. przy zdobywaniu Pieszkowa r. 1582, z inno-- Kasper, podpisał elekcyę Jana Kazimierza. mi odważnie szedł pieszo do szturmu. Nr. 39. J e z i e r s k i ; Kerbu'; Rugiri a;1! J acek, Je ż o w sk i, herbu Ja strzgbiec, Z po­ kosztćlan^Łiikowsfci r. i‘775, znany zaszczy­ między wielu z tęgo domu, zasługuje na tnie w ^ajW przeź zakładanie’ i Utrzymywa­ wdzięczną pamięć: Wawrzyniec rotmistrz nie W dobrach swoich porządnej ekonomii i wojska Polskiego za Jana Kazimierza, poległ fabryk pożytecznych. bianoWicie żelaznych; w bitwie pod Beresteczkiem. Bartłomiej przez Uregulowanie fabryk tabacznyeh na ko- i Wojciech? także rotmistrz pod wodzą sła­ rzyść Rzeczpospolitej) tudzież' inne prace i prze­ wnego Czarnieckiego, przez 20 lat towarzy-, mysły obywatelskie'/ Wielce 'dowcipny, napi­ szyli' mu w jego zwycięzkirh wyprawach; sał też''iiWełk o:'Zgoda i niezgoda, które swo­ pierwszy skłóty dzidami i siedirikroć strzała^ ich’ cza^vf zrobiło ‘toMfcW* Ważenie. M. mi postrzelony; «powrócił aczkolwiek zwątlony Jezierski, herbu Topor, w Wielkiej na siłach, do domu, drugi zginął w boju z Po ince,' zkąd kilku51' podpisało konfoderacyg Kozakami na Podolu. M. Zatorska1^.] 1705.: •' '« ‘ : Jeżow ski, hęrbu Nałęc?. * _7*J v | , jj _ (, 4| ' j f ... .t eżierski Stefan , poddziekani u św, , J e ż e w s k i , herbu Poraj. , „ Fioryana w Krakowie w pierwszej połowie Jeżowski, herbu. Prus I. Jerzy, XVII. wieku, wydał drukiem kilka dzieł, po kasztelan Warszawski, wysłany w poselstwie między, .innejiy^j Pochwałę Świętych Pań- od Zygmunta I. do Moskwy r. 15 5 4, odniósł skich, M. tam okrutne obejście się; z podejrzenia albo­ ■ I B B Z A , wiem, czyli nie ma jakich poleceń do Gliń­ j;:liS i UiJ.l skiego, smażono mu nogi'aż po kolana w •j |g{ Ą wrzącym oleju, wiercono golenie i zabijano Opis herbu. trzaski za paznokcie; wszystkie te katusze wytrwał atoli ów mąż żahartowiany ze stało­ W polu czerwo- ścią, poczem powróciwszy do ojczyzny, szczo* nem jest krzyż ka­ drze od monarchy swojego był udarowany. walerski, a na nim Drugi tego nazwiska, pisarz Warszawski, rot- kruk, głową w pra­ mistrzując odważnie w bitwie pod Kiesą, ugo­ wą stronę tarczy o- dzony kulą poległ na polu sławy. Jędrzej, brócony, w dziubie rotmistrz chorągwi Wołoskiej wr, 1677, w pierścień trzymający, nieszczęśliwej potyczce z Turkami pod Woj- ®na hełmie trzy piór niłowem, dostał się'do niewoli, z którpj aż strusich. . „ ...... ijj , j ' ' .t ' •* 1 "* ; „ dopiero po wielu latach powrócił szczęśliwie Tym herbem pieczętują się: Bogusław­ do ojczyzny. ski, Ć w ikłowskj^ Drozdowski, * Galczewski, Je- Jeżow ski, herbu Strzemię. Woj­ zierzyński, Niemierża, Niemiro, Szc*yc:enski, ciech, fundował z bracią tswoimi r. 1462 Szymanowski i Żelazo. w.-"'. . kościół ś. Jakuba w Krakowie. Felicyan, ‘ If^zicrzyuski, herbu Jezi erza* sławiony z waleczności na wojnach za pano­ .** 'Jeziorkow eki, herbu Radwan. wania Zygmunta I i Zygmunta Augusta. Jan, Jeziorkowski, herbu Rawicz, — biskup Olomuniecki, chwalony. z, gorliwości o Walenty, miecznik Podolski; tego czyny wiarę katolicką,,i szczodrobliwości dla ubo­ wspominają tfonstyfucye z r. 16-35. gich; umarł i 590.-— J a n, rotrnMrZ* KroleXyski, wyprawie Moskiewskiej, herhti Ciołek. Macieja, umarł w poisczy? gief^$>e§0'. .ry- ‘ j e i 9 ,w i fe ę W i ( y w %$ ^ W fi 11rł a w,, ca='s'4wó Palbie. 3 'aaafcowas' d«ie/a j ’ ; Hyrti wierszem napisane:, ekonomia albo porządek niec dał sie pojraać, aby tym sposobem dać zabaw ziemskich według czterech części ro­ królowi: czasu do przyspieszenia odwrotu. —• ku, i konsultacya przezacnych matron koron­ Bazyli, horodniczy Mścisławski, podpis^bśelęk- nych (Kraków 1639). M. cye Jana III. . ! t. ,. t, t‘; •: ?: t i|.' Jędrychowski S;zy m 9n, wydal w Iłiiiowicz, w Mścislawskiem ziemia­ Krakowie r. 1713 kilka dzieł, a po między nin. M* " -T! - temi rozmaite wiersze i panegiryki, M. llińąki Ale kś&n d ó t-^ pod­ Jędrzejliięwicz Kazimierz, pod­ pisali elekcyę Jafia III. -K-ifótan,- 'shro• pisał elekcyę Władysława IV, sta Żytomierski, fundował klasztor XX. Ber­ Jędrzejowski, herbu Ja strz ę ­ nardynów w Żytomierzu roku 1701- / Ja n usz, biec. 1 % .• jenerał jazdy koronnej, poległ w Bitwie pod Murkuszowem na Wołyniu roku 1791. M„ Jędrzejowski, herbu Nałgcz. (Z tego domu pochodzi i Antoni, obecnie Jgdrzejowski Stanisław, syn wło­ basza Turecki pod nazwą Iskender basza)- ścianina z Sokołowa koło Bobrki, w szere­ fiBkiewiez Marcin, zasłużony ojcry- gach Kozaków Lissówczyków dostąpił rangi znie z czynów wojennych, jaśniał jako wielki rotmistrza, a odznaczywszy sie walecznością w dobroczyńca dla kollegium Brzeskiego r. 1681. wyprawie Węgierskiej, tak samo stawał w Z tychże idą także lllukiewicźe.1 M. wojnie Polski z Turkami, w której też w bi­ twie pod Chocimetn r. 1621 odniósł rany Unicki, herbu Pi etyrog. Grzegorz, śmiertelne; M. w ziemi Przemyskiej: tego zasługi wspomina konstytucya z r. 1676. Igielstrohfn, nobilitowany w roku Hiier, nobilitowany w r. 1790. M* 1704. M.* , lizen Jan, podpisał elekcyę Jana Ul. Ig n ań sk i, herbu Junosza. M* *

Ihnatowiez, herbu Świat z tą od­ IŁ GO W S K I mianą, że na kuli świata jest strzała żelez­ cem do góry wyrychtowana, na której są dwa Opis herbu. krzyże; wigkszy u góry, mniejszy u dołu. Kilku z Wileńskiego głosowali na elekcyach W tarczy jest ab­ Jana Kazimierza i Jana III. Jan, stolnik Ko­ dank, z którego po­ wieński, porucznik chorągwi pancernej dostał śród ka wystaje strza­ sie z Gosiewskim do niewoli Moskiewskiej. ła bez piór, żelez­ lllaszewicz, dziedziczył dawniej na cem do góry obró­ Wołyniu. M. cona, na niej obręcz czyli pierścień, a na l l h o w i c k i na Rusi, z dzielnicy niegdy hełmie trzy piór stru­ książąt Ruskich M.* ' ' •: Ui , ‘ . .. • sich. Abdank i strza­ I l i n i c z , herbu Korcza k w ksigztwie ła mają być białe, Litewskiem, gdzie sie piszą Ilnicz, albo Gli- pierścień czerwony. Tym herbem pieczętują nicz. Jan, rotmistrz Polski r, 1454 w nie­ sig: Iłgowski, Iwańowici, Karnicki i Kęsickt. szczęśliwej bitwie pod Chocimem nie odstą­ : i . ■/ io 1J •• ńt m i v; 'ti pił od boku króla Kazimierza, w końcu obró­ Itow ick i Konstanty, opat zakonu ciwszy sig przeciw pogoni nieprzyjacielskiej, Cystorsów w Lendzie (1750), wystawił kościół tak długo sig z nią ucierał, aż nako- ■ parafialny w Lądku. M. , .. f 240 II. Jo.

Iłowiecki, herbu Ł od* i a. Woj­ na krzyż złożone, a na bełmie trzy piór ciech z Poznańskiego, podpisał elekcyę Ja­ strusich. na III. '. John Gotfryd, nobilitowany w roku Iłowiecki, herbu Nałęcz. 1790. M. Iłowiecki, herbu Ostoja. Jonston Jan, rodem z Szamotuł w Poznańskiem, biegły w medycynie i historyi herbu Prawdzie. Ale* Iłowski, naturalnej, posiadający 15 języków; na pro­ ksander, wojewoda Płocki, zahartowawszy fesurze w Lesznie wielce się zajmował polep­ sig pod hetmanem Mikołajem Firlejem w bo­ szeniem stanu nauk historyi naturalnej, w któ­ jach, następnie w wojnie z Krzyżakami doka­ rym przedmiocie wydał kilka dzieł, przyno­ zywał cudów waleczności; tak najprzód po­ szących mu po dziś dzień zaszczyt niemały; raził ich na głowę pod Heilsbergiem, zabrał umarł roku 1675. M potem li tylko w liczbie 200 koni wozy i prowianty do obozu nieprzyjacielskiego pro­ Jordak, podpisał elekcyę Władysła­ wadzone; w kilka dni znowu wtargnąwszy do wa IV. M.* Prus, i tam szczęśliwie się potykał, a ująw­ Jordan, herbu Trąby, dom staroda­ szy kilku znaczniejszych, przyprowadził ich wny w Polsce, z którego pierwszego kładzie królowi do Torunia. Syn jego Jan, cześnik Niesiecki, Jana z Zakliczyna w XV. wieku. Wiski, podpisał elekcyę Zygmunta III. — S ta ­ Drugi tego imienia, mianowany od króla Ale­ niała w, kanonik Płocki, mąż wielce uczo­ ksandra żupnikiem Bocheńskim i Wielickim, ny i biegły w greckim języku, tłumaczył dzie­ otrzymał kasztelanię Biecką, do którego do­ ła ś. Bazylego. M. dano jeszcze starostwo Śpizkie i Oświęcim­ Inerski, niegdy na Pomorzu 1(510. skie. Umarł wielkorządzcą Krakowskim ro­ ku 1507. Jakób, rotmistrzował z niemałą Ines ma własny herb: księżyc i trzy chwałą pod hetmanem Mieleckim; pod Ste- gwiazdy.— Ines Wojciech, Jezuita, na­ panowcami wielce się swoją arty/eryą przy­ pisał wierszem „Lechiadętt i różne epigra- czynił do zwycięztwa nad Turkami. Pojąw- Eoata: f 1658. M. szy tenże Herburtownę, kasztelankę Bołzką, łukowski, nobilitowany w r. 1775. M.* osiadł na Rusi. Adam z Zakliczyna, wsła­ Insxkicwicz, herbu Godtiemba. wił się z męztwa w bitwach pod Cecorą i Jan, pułkownik piechoty Węgierskiej, znany Choeimem; umarł 1044 r. Jan, trukczaśzy zaszczytnie z odwagi w bojacb, stracił rękę Stefana Batorego, rotmistrzując ussarskiej cho­ pod Mohylowem od kuli armatniej, rągwi, pod Powołoczą szedł pierwszy do szturmu ; tak samo i na Wołoszczyznie prze­ Inwaldski, herbu Kornic. ważnie gromił nieprzyjaciela. Spytek, stol­ herbu Nałęcz. Jodkowski, nik Krakowski, starosta Sądecki, bawiąc od Jodłownicki, herbu Jastrzębiec. młodości w obozach, przylgnął całem ser­ Jodłowski Norbert, zakonu pijar- cem do stanu wojennego. Utrzymując wła­ skiego, dziejopis pierwszego rzędu; tego pra, snym kosztem znaczny poczet żołnierzy, sta­ ce są wolne od przesądów, szczególnie histo- wał zawsze pierwszy w każdej potrzebie rya Anglii należy do dzieł wybornych; f ojczyzny; tak w zwycięzkim pochodzie Ba­ 1793. M. — S tani sła w, pisał w XVII. wie­ torego przy zdobywaniu fortec Moskiewskich, ku wiersze łacińskie, w których pokazał wie­ szedł on nieraz na czele do szturmu; w bi­ le łatwości. J. twie pod Tczewem także pierwszy w ogień Jodśieszko, herbu Bełty.z tą od­ skoczył i do zwycięztwa najwięcej dopo­ mianą, że dwa bełty są w polu czerwonem mógł; niemniej j pod Gdańskiem wielkiej Jó. Is. 241 odwagi dat dowody. Dla tego gdy na sej­ hetmana do obozu pod Stawiszczem na Ukrai­ mie Rzczpospolita Stefanowi królowi i Za­ nie z suknami powołany, poległ w tej pamię­ mojskiemu dziękowała, toć złożono i temu tnej rozprawie, ugodzony kulą działową w Spytkowi publiczno dzięki, zalecając go wzglę­ głowę. Jan Tomasz, kanonik katedry Lwow­ dom królewskim jako męża wielce zasłużo­ skiej, traktował o pokój z Karolem XIL, pi­ nego.— Spytek Jordan, pułkownik królewski, sał oraz jako świadek burzliwych czasów hi- w bitwie, z Tatarami pod Kopeczyńcami ranio­ storyę tego wielokroć napastowanego miasta; ny ciężko strzałą, po wyleczeniu z rany po­ umarł 1728 r. M. spieszył napowrót do obozu, zkąd wyruszy­ Irzykowicz, obacz Jerzykowicz. wszy pod Bereslectko, w bitwie tamże stoczo­ nej mężnie się potykając, poległ w oczach kró­ Isajkowskl, herbu Prus I. z tą od­ lewskich.— Michał, starosta Dobczycki, pod mianą, że w herbie jest skrzydło strzałą prze­ Pilawcarni (1618) wsławił się z odwagi; przez szyte. Dołmat Jaremiewicz, pułkownik kró­ szybkość bowiem w natarci* na obóz nieprzy­ lewski za hetmaństwa Konstantego Ostrog- jacielski, zmieszał potęgę jego (M.). Wielu skiego, między innemi czynami odwagi wkro­ jeszcze innych wyszło z tego domu, zasłużo­ czył w roku 1522 do Tartaryi, gdzie mszcząc nych w Polsce tak i rady na sejmach, jakq się za częste najazdy na Polskę, zwyczajem oręża na wojnach, czego dowód dają kon- odwetu miasteczko Thehym spustoszył. J e- stytucye, pełne pochwał Jordanów. r z y, służąc pod Chodkiewiczem, odniósł w bitwie pod Twerdelicą rany śmiertelne; Sa­ Jordanowski Jan, podpisał elek- muel, sędzia ziemski Łucki, fundował w Ja­ cyę Jana Kazimierza. łowicy, dobrach swoich dziedzicznych 00. Do­ Jo rd zfeu , podany w genealogii Sie- minikanów (1658,). Franciszek, biskup niokich Smoleński, fundował znowu kolegium Gro­ Josicwski, herbu Slepowron. dzieńskie, uposażając je w dobra ziemskie. Jotejko, herbu Ostoja. Isakowicz Jozafat, Bazylian, wy­ dał r. 1628 historyę męczeństwa bł. Jozafata Jotko, herbu Lis. M* Kuncewicza; wiersz piękny i zajmujący. M. JoW Jan, rodem Lwowianin, nauczy­ I s e r n i c k i Jędrzej iMikołaj, pod­ ciel teologii przy akademii Krakowskiej roku pisali elekcyę Władysława IV. 1601, zostawił kilka prac poetycznych. M. Józefowie*, herbu Leliwa. ISIORA. Józefowicz Mikołaj, obywatel Lwow­ Opis herbu. ski mąż biegły w sztuce wojennej, podczas Tarcza wzdłuż oblężenia miasta przez Chmielnickiego roku przedzielona, w któ­ 1648, wielce się przyłożył do ocalenia twier* rej połowie po lewej ■ dzy, za co po śmierci jego, wdowa po nim stronie jest krzyż, pozostała w nagrodę zasług męża od wszy­ a nad nim gwiazda stkich podatków została uwolnioną, Jakób, o sześciu graniach; lekarz miasta Lwowa, zrestaurował swoim ko­ po prawej stronie zaś sztem kościół Panny Maryi, pożarem zniszczo­ skrzydło sępie do gó­ ny roku 1683, Stanisław, kupiec Lwow­ ry wyciągcione, uad ski odznaczywszy się w jednem z oblężeń hełmem w koronie miasta, zjednał sobie szacunek i przyjazń het- Dom lslorów był fnatia Czarnieckiego; roku 1664 listem tegoż ‘S r

• ^ .. 242 Jn. Ja.

lekierskJ, herbu Isiora. M.* żyło, toć Juńczyk, waleczny żołnierz dawszy f IsklreCkl w ziemi Pruskiej za czasów 0 tem znać zastępom Chrześciańskim, które Zygmunta I. natarłszy z nim na Poganów, rozprószyli ich • "'r/' I s k r a ) herbu T o p a o z. W ła d y s ła w, zupełnie, za co w nagrodę herb tym kształ­ Stolnik Buski, porucznikując w wyprawie So­ tom został mu nadany, Jeden tego nazwiska bieskiego do Wołoszczyzny r. 168fi, zasadzo­ Jerzy, wsławił się odwagą w bojach za kró­ ny w zasadzie nad Prutem zgromił potęgę la Stefana. Tatarską, następującą na Polaków ciągnących Tym herbem pieczętują sig: Boguszew­ ku Jasom, ^następnie odznaczywszy się jesz­ ski, Bolbas, Rostocki, Juńczyk, Krzyżanowski, cze pod Suczawą, poległ na polu sławy ro­ 1 Waśkiewicz. , ; ■ ' ku i 691. 'M. : _ Są Junczycy i na Wołyniu, którzy tego samego herbu używają z tą odmianą> że za­ Iskrzycki, herbu Poraj. Iskrzycki, miast dwóch, jeden tylko krzyż mają na ko­ rotmistrz za hetmaństwa Jazłowieckiego, w twicy. * bitwie pod Kamieńcem w r. 1520, zniósł za- Jnudził, berbu Łabędź w księstwie stęp o 1000 Tatarów* Litewskiem, gdzie już w pierwszej połowie Iskrzycki, herbu Trąby. M.* XX. wieku znakomite urzęda piastował. ’ Istnmnt, herbu Półk ozie. M.* Jnndził, herbu Wieniawa. M.* Juchnowiec, herbu Leliwa. M.* Jundził Stanisław, profesor historyi Jnćhnowski, horbu Prus I. M.* naturalnej przy uniwersytecie Wileńskim" i J a d y c k i, herbu Radwan. M.* pracowity badacz natury, Wydał (1791) sza­ cowne dzieło: opisanie wszystkich roślin. M. Jllgoszewskl, herbu Abdank, dom J u n g o Adryan Jezuita, rodem z Ma­ starodawny, z którego pierwszy Jakób z Ju- zowsza, poświęcający się przeszło lat 30 wy­ gowic, był pisarzem ziemskim Krakowskim kładaniem nauk teologicznych 1 historyi ko­ 1371 roku.. ścielnej, zostawił szacowne kazania i pisma j u k o w s k i , herbu Gbdziemba. M.* teologiczne; f 1607. M. ■/ Rulewski, herbu Prus I. Jnniowicz Mikołaj, kapłan zako­ J U Ń C Z Y K. nu Paulinów, pisał wierszem uwagi o próżno­ ści i o rzeczach ostatecznych. M. — Michał Jezuita, tłumaczył wiele dzieł na język pol­ Opis herbu. ski; f 17C0. M. j r jv o s z a . W polu czerwo­ nem są niby dwa Opis herbu. haki na kształt ko­ W polu czerwo­ twicy, której rękojeść nem jest baran bia­ prosto do góry wy­ ły w prawą stronę stająca, przedstawia tarczy obrócony sto­ dwa krzyże jeden nad jący na zielonej mu­ drugim, na hełmie rawie, którego boki zaś pięć piór stru­ są jakby krwią zbro­ sich. Początek her- czone, a na hełmie pie: w wojnie z po­ pięć piór strusich. ganami, gdy wojsko nieprzyjacielskie w pew- Wszelako wiele jest nem miejscu nad rzeką obozem się rozło­ ■ t* • .«I' Ja; Ja, ń fr -: J .< ł odmian tego herbu, jedni bowiem kładą ba- ■t'.1 J TT B A c h a : rana zamiast piór, wyskakującego z korony, drudzy barana w tarczy z chorągiewką, z którego boku sączy się krew do kielicha, in­ ni znowu barana bez rogów, albo w krzaku Opis- herbu. różanym. Tak też podobnie i pochodzenie jego różnie wykładają r vz> tem wszystkiem jest W polu cze‘rwo- najpodobniejsza, że jeszcze z Lechem do Pol­ & nem powinna- być ski zawitał,, i najpierw w Mazowszu się za- kotwica, nad którą , gniezdził. krzyż, w hełmifc zaś trzy piór strusich. I«!i ni -.hjO ' ' ' ■ Nazwa domu . tego . Tym herbeip pieczętują się: Baranowicz, pochodzi od Jura, Bądzyńskij Bieliński. Bojanowski, Borkowski, przodka jego iokoło Borowski. Borukowąki, Chądzeński, Chądzew- ! 430 r.— J ura cha, ski, Chociszewski, Cnodecki, Chudzewski, Chra- starosta Łuck\... miał, puński, Ciesielski, Dąbrowski, Dolecki, Do sobie poruczone gubernatorstwo nad całym min, Dorpowski, Drewnowski, Drużbic, Dub- Wołyniem:5 -r* 0 i : -*1 T n rl. kówski, Gałecki, Gigański, Gliniecki, Gośli­ :f ‘ J ń r a c l i a , herbu P oraj. Dom''kwi-! no wak i, Gostkowski, Grochowski, Gulczewski, tnący na Litwie, z którego jedni używali tak­ Gzowski, Hermanowski, Horyszewski, Humie- że znaku Róży jako pochodzących od ksią­ cki, Janisz, Janiszewski, Jankowski, Janosie, żąt Gedrojców, drudzy zaś w połowie Różę, Kamieniewski, Karnkowski, Kiernoski, Kijow­ a w połowie Kotwicę leżącą.— Dwóch bra- ski, Kisielewski, Kliński, Koło, Komarnicki, ct tego nazwiska, polegli w bitwie ze Szwe- Koniński, .Koniuski, Konopacki, Kormanicki, dumi pod Kirchholmem. M. Kosmaczewski, Kostkowski, Kowalewski, Kro- J n r a c h a albo J a r a h a , herbu Ko r- snowski, Krzykowski, Kurdwanowski, Rusz­ w i n: M* kowski, LeJowski, Lipecki, Lipnicki, Łempi- J u r n e ha , herbu Pom ian. M.* cki, Łochocki, Ługowski, Malicki, Mieszkow- J u r o c k i , herbu Prus I. ;! ski, Nijowski, Odnodzki, Ojrzanowski, Omie- ciński Oparski, Orłowski, Orwitowski, Osiń­ J u r e w i c z , herbu Lubicz. — Tb*; ski, Ostrakowski, Oświeciński, Piaskowski, masz, zginął pod Olkienikami r, 1700. M.’ Pieskówski, Pijanowski, Piotrowski, Podol­ J u r g i e l c w s k i , herbu Dołęga bez ski, Podoski, Polikowski, Poniatowski, Prze- ża. dojowski, Przędzowski, Przerownicki, Radzie­ Jurgiewicz Andrzej, kanonik Wi­ jowski, Rahański, Rościszewski, Runowski, leński, pisząc przeciw kacerzom, niemal ca- Rżeńśki, Rzeszotarski, Saporowski, Segrowr łd życie toczył z nimi walkę naukową-; f r* ski, Sęp, Skoroszewski, Śliwiński, Słuszkow- 1004. M. ; * ski, Smogorzewski, Starzyński,, Śtefanowski, J u r k i e w i c z , nobilitowany w roku Stępkowski, '.Stoiński, Suchodolski, Szaniaw­ 1685. M.*-— Grzegorz, pisał wiersze Sm: ski, Szarleński, Szarzyński,' Sżetyński, Tabaęz,, lozoficzrie i ody łacińskie. M., • .?!•> i Ja Trojan, Ubniewski, Wiejicki, Wolski, Woj^ stawśkij Wśffiślicki, Żakowąliij ' Zaliwskf, Z£j~ J S3 rk o w i e c k i , herbu Pila w‘& :: / mojalif, Załuski, Zawadzki," Z a^aćki, Z^fy» ! JU^'1/oW'sfel' Au g «rsty n,.;'iHkoaiii i. iftupś& cZuK ow sitt*%;'?*- * * V X , «iłńt;bapłańsifeijSh' 344 J a . J u .

klasztorów, przestrzegając żarliwie zachowa, wity, towarzyszył w podróżach badawczych nie reguły zakonu swego; f 1697i. M. Sta­ Tad. Czackiego; wydał nadto dykcyonarz poe­ nisław, pisał wierszem łacińskim: „żal Pol­ tów polskich; f 1820. M. ski po zgonie Zygmunta III. i Anny Austri­ Jtttrkowski, dziedziczył niegdy w aczki^ inny . znowu Jan, zostawił wiersze Ostrzeszewskim. przygodne w języku polskim (1607) M. Jutrowski, herbu Rogala. Jurkowski, herbu Jastrzębiec. Juzwikiewicz, nobilitowany w roku Jan, znakomity wierszopis na początku XVII. 1775. M* wieku. M. IWANICKI. J u r o w s k i , herbu Przyjaciel z tą odmianą, że w polu błękitnem serce na mi­ sie powinno być strzałą z góry przeszyte, a Opis herbu. na hełmie pięć piór strusich. Gniazdo domu tpgo Jurowicze, w powieeie Grodzieńskim. W polu czerwo- nem jest księżyc w J a r s k i Stanisław, podpisał elekcyę pełni, na którym stoi Jana Kazimierza. ~ krzyż trzyramienny, J u r z y c , herbu Slepowron z tym a na hełmie trzy dodatkiem, że w podkowie jest gwiazda w po­ piór strusich (pomię­ środku. Jerzy i Krzysztof, podpisali dzy dwiema szabla­ elekcyg 1618. mi, ostrzami do sie­ bie obróconemi). — Jaśkiewicz, herbu Leliwa. Jan, rotmistrz piechoty koronnej w r. 1648. Pierwszy Bogdan, miał być tym herbem zaszczycony od Lubar- J u s t y m o n t czyli Instymant, herbu ta, książęcia Litewskiego, oblężonego od Po­ P ó ł kozic. Naiigrobek Jędrzeja, łowcze­ laków pod Włodzimierzem na Wołyniu, W głę­ go Sanockiego, zmarłego w roku 1663, znaj­ boką noc przy pełnym lcsiężjću zlustrowaw­ dywał sie w Przeworsku u 00. Bernardynów. szy on obóz Polski, zainformował tego ksią- Jaszkiewicz, herbu S lep o wron. żęcia wskazując drogę, którą mógł ujść nie­ Bazyli, chorąży pod ussarską chorągwią, a bezpieczeństwa, za którą to przysługę otrzy­ potem pułkownik pod wodzą Sapiehy, staro­ mał od zawdzięczającego się księcia ów klej­ sty Bobrujskiego, jako też i brat jego S a ­ not. Zginął potem tenże Bogdan pod Lito- muel, porucznik ussarskiej chorągwi. Osta­ wiszczami ; gdy bowiem Tatarzy na Wołyń tniego zasługi wojenne nagrodziła wdzięczna wtargnęli, zaszedł on z małemi tylko sitami ojczyzna nadaniem mu dóbr ziemskich kon- drogę wrogowi, gdzie opasany od tłuszczy stytucyą z r. 1658. M. na około, po zaciętej walce poległ ze wszy- stkiemi towarzyszami. Po dziś dzień istnieje Juszkłewicz, nobilitowany w roku 1790. M.* pamiątka zdarzenia tego, a to mogiła, gdzie go z poległemi towarzyszami jego pochowa­ Jnszkowski Eliasz, za {okazane no, którą dotąd Iwanisą zowią. Zostawił męztwo w wojnach Inflantskich i Moskiew­ dwóch synów: Adryana i Eliasza, obaj skich, policzony w komput Szlachty Polskiej ludzie rycerscy. Zacharyasz, towarzysz r. 1613. Władysława, króla Polskiego i Węgierskiego, J a s z y ń s k t na Czerwonej Rusi. M.* poległ w nieszczęśliwej bitwie pod Warną r. Hieronim, najprzód proboszcz w Zgórsku, 1444. Michał, zginął w bilwie z Tatarami potem oficyał Kielecki, mąż uczony i praco­ pod Sokołem r. 1519. Taką samą śmiercią i m ixi m zeszedł i Ba,zyl,iA F.ryder y k, żpłnjerz: do­ rriunlvvasakifcivi^zjr'harbU/ 60 ż'd a w a;:‘h świadczonego serca, yyt czasię, ; trzydziestole­ Iwaszkiewicz^ jhefbu^ Trąby, dórn tniej wojny zą konsensem IJtozpospolitej .uzbroi­ pddóbnie jak ^ pierwszy ‘kw'itńął jja. Litwję. wszy 2.000 ludzi, tidał si,ę do Niemiec dla J e rzy, chorąży 'j)e^norskie|. .cho||ą^j?, !)psła-. dania pompcy cesarzęwi, Ferdynandowi przę7 wił się z nieporównanej ^odwagi] w bitwie pok ciw Gustawowi, królowi Szwedzkiemu, gdzie Kifliszkarńl; pocżerti1 pfaśtó&ai ti'rz$d sędziego pomimo zawołanego męztwa.. w^js^.^zw.edzg j grodzkiego Twcfciego 1680^. r< kich, z niemi _;poty^aę gna re­ ■ i l i V : i.**,.■ /•'!»[>» fS 'ihilV/ ?łib szcie pracami yyojejjinomj ^w^llony, w tej wy­ J łmilFfirriam prawie życie zakończyK t ŚVąęia tegoż,; W, a?, A8ljiq/J,ł5łW«ąk cław, poległ w wojnie Moskiewskiej, Jan swoich czasów z nauk głębokich i prawości zaś w Tureckiej. Podobnie dwóch jeszcze nieskazitelnej. W nagrodę położonych zasług późniejszych: Jerzy i Samuel, dali życie uwolniło go też miasto na lat dziesięć od w obronie kraju, pierwszy w expedycyi do Mo­ wszystkich podatków. Kończąc swe prace skwy, drugi pod Szczewem w Prusiech. razem z życiem, zapisał cały /swój księgo­ zbiór akademii Zamojskiej r. 1651. X . B. Iwanowicz, herbu Iłgowski. Kil­ 2 wieki herbu P a przy ca.fMikołaj, ku z tego domu głosowali na elekcyach Wła­ żołnierz wielkiej odwagi, przy odpieraniu na­ dysława IV. i Jana III. \ wały tatarskiej uderzywszy w małej tylko licz­ Iwanowicz Jan, żołnierz waleczny w bie swoich na potęgę nieprzyjacielską, po wojsku Henryka, książęeia Szlązkiego, urato­ zaciętej walce dostał się do niewoli, z któ­ wał go kilka razy w polyczce z Tatarami; po rej się dopiero aż po kilku leciech wydobył. nieszczęśliwej bitwie pod Lignicą (roku 1241) Iwiński, herbu Łodzią. Gniazdo wstąpił do zakonu XX. Dominikanów w Wro­ domu tego Tomice, przeto jedna dzielnica z cławiu, gdzie ostrością życia się wsławił. M. Tomickiemi., I w a n o w s k i , herbu Łodzią. Sta­ IwoJlia, herbu Korczak. M* nisław, rotmistrz chorągwi pancernej w ro­ IxkieI albo Iksziei Eberhard, ku 1658, i J a n, porucznik tej samej chorą­ major w wojsku Polskiem, otrzymał indyge- gwi, obaj żołnierze doświadczonej odwagi, któ­ nat w r. 1070. rych czyny konslytucye zaszczytnie wspomina­ ją. — liemigian i Stanisław, podpisali Izaiskowski, obacz Isaikowski. elekcyę Jana 111. Izbieński, herbu Poraj. Benedykt, I w a n o w s k i , herbu Rogala 2 tą od­ biskup Kamieniecki, a później Poznański, mianą, że miasto rogu żubrzego, kładą róg mąż pięknych przymiotów i osobliwszy polu- łosia., a w hełmie trzy pióra strusie. bieniec króla Zygmuntu I.; w czasie krze­ wienia się nauki luterskiej w Polsce, niespra- Iw ański, herbu Jastrzębiec. Po­ cowariie zabiegał szerzeniu się tej zarazy; między wielu znakomitemi, zasługuje na szcze­ umarł 1553.— Marcin, scholastyk Krako­ gólną pamięć: Alek sandor, poległ w lasach wski i kanonik Gnieźnieński niemniej mąż Bukowińskich za Jana Olbrachta; Kazimierz, słynący z prawości obywatelskiej, gdy mu ofia­ podczaszy. Łęczycki, mówca wielki, czego rowane było biskupstwo, byle tylko złożył dał dowody posłując na sejmy i na trybunał 10.000 złp., podziękował za tę łaskę, od­ koronny; naostatek Władysław, zginął w pierając temi słowy: „że mi się togo kupo­ bitwie pod Kaliszem. wać niegodzi; jeżeli mię król sądzi być go- Nr. 40. 246 . Iz. v IŻ. dnym tego, przyjmy ale bez kondycyiumarł z Piotrem i Pawłem wzięci do niedoli, 1594 r. zapędzeni zostali aż do Astrachanu. Izbiński, herbu Prawdzie. Józef, Iżycki, herbu Bończa, Daniel, sę­ łowczy ziemi Sochaczewskiej, podpisał elek­ dzia Lubelski, posłował na sejm, zkąd poru- cyę Stanisława Augusta. czono mu rewizyę ksiąg Lubelskich roku 1635. Izbratlć, nobilitowany w r. 1673. M.* Stanisław i Wiktoryn, podpisali elekcyę Izdebski, herbu Pomian. Z pomię­ Stanisława Augusta. dzy wielu zasłużonych ojczyznie, polegli w jej Izy ro n , herbu Gryf. M.* obronie: Wojćiebh pod Konstantynowem, IŻy8Zko\Vekt Ma r cin, podpisał elek­ a Maciej pod Smoleńskiem, gdy Mikołaj cyg Jana Kazimierza. if *. . .i v

Koniec Tomu I.