DOCSLIB.ORG

M. Hamroyev, D. Muhamedova, D. Shodmonqulova, X. G‘Ulomova, Sh

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
M. Hamroyev, D. Muhamedova, D. Shodmonqulova, X. G‘Ulomova, Sh O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA 0 ‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI M. HAMROYEV, D. MUHAMEDOVA, D. SHODMONQULOVA, X. G‘ULOMOVA, SH. YO‘LDOSHEVA O N A T I L I 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan oliy o‘quv yurtlarining boshlang‘ich ta’lim, defektologiya, pedagogika va psixologiya, maktabgacha tarbiya fakultetlari talabalari uchun darslik sifatida tavsiya etilgan TOSHKENT «IQTISOD-MOLIYA» 2007 Taqrizchilar: filologiya fanlari nomzodi, professor R. Yunusov dotsent M.Umarova Hamroyev M. Ona tili. Oliy o‘quv yurtlari uchun darslik / M. Hamroyev, D. Muhamedova, D. Shodmonqulova, X. G‘ulomova, Sh. Yo‘ldosheva; O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi. - Т.: «IQTISOD-MOLIYA», 2007. 276 b. Muhamedova D., Shodmonqulova D., G‘ulomova X., Yo'ldosheva Sh. Filologiya fanlari nomzodi M.A.HAMROYEV ning umumiy tahriri ostida Mazkur darslik Nizomiy nomidagi TDPU professorlari D.A.Muha- medova va D.X.Shodmonqulovalar tomonidan tuzilgan “Ona tili” dasturi asosida yozildi. Bu darslik oliy o'quv yurtlarining boshlang'ich ta’lim metodikasi, defektologiya, pedagogika-psixologiya, maktabgacha ta’limi kabi nofilologik (ya’ni 0 ‘zbek tilini chuqur o'rganishga ixtisoslashmagan) fakultetlar talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, umumiy tilshunoslikdan hamda ona tili fanining barcha bo'limlari bo'yicha shu mutaxassisliklar fan dasturlari hajmida ma’lumot beradi. © «IQTISOD-MOLIYA», 2007 О M. Hamroyev, 2007 Oliy ta ’lim jonkuyari, chin inson, .marhuma Ra’no opa Ikromovaning porloq xotirasiga bag'ishlaymiz. Mazkur darslik Nizomiy nomidagi TDPU professorlari D.A.Muha- medova va D.X.Shodmonqulovalar tomonidan tuzilgan “Ona tili” dasturi (2006-y.) asosida yozildi. Bu darslik oliy o‘quv yurtlarining boshlangich ta’lim metodikasi, defektologiya, pedagogika-psixologiya, maktabgacha ta’limi kabi nofilologik (ya’ni o'zbek tilini chuqur o'rganishga ixtisos- lashmagan) fakultetlar talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, umumiy tilshunoslikdan hamda ona tili fanining barcha bo'limlari bo'yicha shu mutaxassisliklar fan dasturlari hajmida ma’lumot beradi. Bu darslikni yozishda «Ta’lim haqidagi Qonun», “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” kabi davlat ahamiyatiga ega bo'lgan hujjatlar va jahon hamda o'zbek tilshunosligi bo'yicha keyingi yillarda yaratilgan ilmiy ishlar dasturulamal bo'lib xizmat qildi. Darslikda tilshunoslik fani, uning o'rganish ob’ekti, tilning ijtimoiy mohiyati va tuzilishi, tilshunoslik fanining boshqa fanlar tizimida tutgan o'mi, dunyo tillarining tasnifi, o'zbek tilining fonetikasi, lug'at boyligi, leksikografiyasi, grammatik qurilishi, uslubiyati va tinish belgilari haqida keng ma’lumot beriladi. Darslik an’anaviy tilshunoslikning boy tajribasidan hamda sistem-struktur tilshunoslikning keyingi yillarda qo'lga kiritgan ijobiy yutuqlaridan unumli foydalangan holda yaratildi. Darslikni yozishda mualliflaming ishtiroki quyidagicha bo'ldi: “Sintaksis” bo'limi D.A.Muhamedova tomonidan, “Fonetika”, “Leksikologiya”, “Leksikografiya”, “Orfografiya”, “Orfoepiya” bo'limlari X.G‘ulomova tomonidan, “Frazeologiya”, “Uslubiyat”, “Ishorat qoidalari”, “Olmosh”, “Modal so'zlar”, “Undov so'zlar”, “Taqlid so'zlar”, “O'zga gap” bo'limlari M.A.Hamroyev tomonidan, “Ot”, “Sifat”, “Son”, “Fe’l”, “Ravish” bo'limlari D.X.Shodmonqulova tomonidan, “Yordamchi so'zlar” bo'limi Sh.Yo'ldosheva tomonidan yozildi. l-§. Tilshunoslik fani haqida ma’lumot Ma’lumki, hozirgi zamon fanlari tizimi quyidagi asosiy yo'nalishlardan tarkib topgan: 1. Tabiiy fanlar. 2. Texnika fanlari. 3. Ijtimoiy-gumanitar fanlar. 4. Matematika fanlari1. Tilshunoslik fani kishilar tili haqidagi fan sifatida ijtimoiy-guma­ nitar fanlar guruhiga kiradi. “Tilshunoslik til haqidagi, uning ijtimoiy ta - biati, vazifasi, ichki tuzilishi, tasnifi haqidagi; muayyan tillaming ish ko'­ rish (faoliyat) qonunlari va tarixiy taraqqiyoti haqidagi fan”2. Tilshunoslik fani hozirgi zamon fanining barcha asosiy turlari bilan bog'liq. Tilshunoslik - ko‘p qirrali fan. U fan sifatida umumiy va x u s u s i y , nazariy va amaliy tilshunoslikka ajratiladi. Umumiy tilshunoslik barcha tillar bo'yicha to'plangan ma’lumotlarni umumlashtiradi va turli tillarga tatbiq etiladigan nazariyani yaratadi. Umumiy tilshunoslikning maqsadi: 1) tilning tabiatini. mohiyatini aniqlash; 2) til haqidagi fanning sathlarini va ularni o'rganuvchi sohalami belgilash; 3) tillaming tasnifini yaratish; 4 ; lingvistik tahlil metodikasini ishlab chiqish va boshqalar. Xususiy tilshunoslik - alohida, ayrim til haqidagi fan; jumladan, o'zbek tilshunosligi - o'zbek tili haqidagi fan, qozoq tilshunosligi - qozoq tili haqidagi fan, rus tilshunosligi - rus tili haqidagi fan va h.k. O'z-o'zidan ayonki, har bir xususiy tilshunoslik ma’lum bir k o n k r e ; tilga xos bo'lgan ma’lumotlami o'z ichiga oladi. Nazariy tilshunoslik til haqidagi nazariyani o'rgansa, amaliy tilshunoslik lingvistik bilimlarni amalda qo'llash bilan shug'ullanadi. 2-§. Til ijtimoiy hodisadir Til kishilaming o'zaro muloqotga kirishuvi va fikr almashuviga bo'lgan ehtiyoj natijasida paydo bo'lgan ijtimoiy hodisadir. Til paydo bo'lgandan keyin (bu, olimlaming taxminicha, ibtidoiy jamoa tuzumi davrida yuz bergan) jamiyat tez rivojlana boshlagan. T il 1 A-Nurmonov. B. Yo’Idoshev. Tilshunoslik va tabiiy fanlar. “Sharq" nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bcah tahririyati. -T : 2001, 11-bet. 2 A.Hojiyev. Tilshunoslik terminlarining izohli lug'ati O'zbekiston Milliy ensiklopediyasi daviat ilmiy nashriyoti - 1 :002, 107-bet. jamiyat uchun, uning a'zolari boMmish insonlar uchun xizmat qiladi, shuning uchun til ijtimoiy hodisa hisoblanadi, ya’ni til yakka odamga emas, balki butun jamiyatga daxldor boMib, shu jamiyat a’zolari yordamida shakllantirilib, rivojlanib boradi. Shu tufayli ham tilning taqdiri jamiyatning taqdiri bilan chambarchas bog'liq. Til boMmasa, jamiyatning boMishi mumkin emas, ya’ni til odamlarni jamiyat sifatida jipslashtirib turuvchi buyuk ne’matdir. Jamiyatsiz tilning mavjud bo4lshi mumkin emas. Jamiyat a’zolari ham tilning yashashi, rivojlanishiga o'z hissalarini qo'shadi. Shu munosabat bilan o‘tgan asming 80-90-yillaridagi o'zbek tilining ahvolini eslash c'rinlidir. Bu davrda o'zbek tilining faoliyat ko'rsatish doirasi juda torayib, uning yo'q boMib ketish xavfi paydo boMdi. Ana shunda jamiyatimizning ilg‘or vakillari ona tilimizni himoya qilib, uning taqdiri uchun qayg'urib, amaliy harakatlami boshlashdi va buning natijasida 1989 yil 21-oktyabrda o4zbek tiliga davlat tili maqomi berish haqidagi Qonun qabul qilindi. Aytish mumkinki, bu Qonunning qabul qilinishi istiqlol tomon qo'yilgan dastlabki qadamlardan biridir. Til tafakkur bilan, kishining fikrlash faoliyati bilan chambarchas bog'liq. Har qanday fikr til materiallari asosida shakllanadi. 3-§. Tilning tuzilishi Til tuzilishiga ko'ra murakkab hodisa boMib, u bir-biri bilan uzviy bogMangan quyidagi qismlardan iborat: 1. Tovushlar tizimi. 2. Lug‘at boyligi yoki leksika. 3. Grammatik qurilishi. Ma’lumki, inson tili tovush tilidir. Har bir tilning o‘z tovushlar tizimi mavjud. Tovushlar so‘zlami, iboralami, grammatik shakl va ko;rsatkichlami shakllantiradi. Tovushlardan iborat boMgan so‘z va iboralar yig‘indisi tilning lug‘at boyligini tashkil qiladi. Lug‘at boyligidagi so‘z va iboralar fikmi ifodalovchi gap uchun qurilish materiali boMib xizmat qiladi. Gap, uni qurish qonun-qoidalarini tilning grammatik qurilishi belgilaydi. Demak, tilning tarkibiy qismlari sanalmish tovushlar tizimi, lug'at boyligi, grammatik qurilishi o'zaro chambarchas bogMangan boMib, biri ibckinchisining boMishini talab qiladi. Har bir konkret til o'zining ana shu nzvlari bilan bir butun tizimni, sistemani, til tizimini tashkil etadi. 4-§. Til - taraqqiy qilib, o‘zgarib boruvchi hodisa Til to‘xtovsiz ravishda o'zgarib turuvchi, taraqqiy etib boruvchi ijtimoiy hodisadir. Til taraqqiyoti jamiyat taraqqiyoti bilan bevosita bog'liq. Tilning taraqqiyoti birinchi navbatda uning lug'at boyligida o'z aksini topadi. Kishilar hayotidagi o'zgarishlar, ilm-fan va madaniyatning taraqqiyoti leksikani boyitib boradi. Tilning tovushlar tizimi va grammatik qurilishi esa juda sekinlik bilan o'zgaradi. Buni til tarixini o'rganish orqaligina sezish mumkin. O'zbek tili - o'zbek millatining tili, o'zbek tili - O'zbekiston Respublikasining davlat tili. Davlat tili sifatida o'zbek adabiy tilining mavqei beqiyos darajada o'sdi, xizmat doirasi kengaydi, lug'at tarkibi boyidi, fonetik tizimi, grammatik qurilishning takomillashuvida katta o'zgarishlar yuz berdi. O'zbek milliy tili hozirgi o'zbek millatiga mansub bo'lgan barcha kishilaming umumiy va yagona tilidir. U o'zbek millatining shakllanishi bilan bevosita bog'liq. O'zbek millati shakllangunga qadar u urug' tili, qabila tili va xalq (elat) tili tarzida yashab, rivojlanib keldi. O'zbek adabiy tili ijtimoiy vazifasining kengayishi natijasida uning lug'at tarkibida jiddiy o'zgarishlar ro'y berdi. Tilning leksikasi ichki imkoniyatlar bilan yangi yasalgan so'zlar va boshqa tillardan qabul qilingan so'zlar hisobiga boyib borishi ko'zga tashlanmoqda. Kishilar ijtimoiy-iqtisodiy hayotidagi, xalq xo'jaligidagi, madaniyat, fan-texnika sohasidagi ko'pgina o'zgarishlar yangi tushunchalami, yangicha munosabatlami keltirib chiqardi. Bulaming hammasi o'zbek tili leksikasining ko'pgina yangi so'zlar hisobiga hamda boshqa tillardan o'zlashtirilgan so'zlar hisobiga boyishiga sabab bo'ldi. Masalan: broker, diler, makler, kompyuter, menejer, fermer, biznes va h. Ayrim o'zbekcha so'zlaming ma’nosida o'zgarishlar ro'y berib, ular boshqa ma’nolarda
Load more

Recommended publications
  • Turizm Asoslari O'zbekiston Respublikasi Oliy Va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi
    TURIZM ASOSLARI O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI Mirzayev Murotjon Ahmadjonovich, Aliyeva Mahbuba To'ychiyevna TURIZM ASOSLARI Oliy ta'limning 340000 - "Biznes va boshqaruv" ta'lim sohasining 5340200 -«Menejment» (turizm), 5340300 - «Marketing» (turizm), 810000 - «Xizmat ko'rsatish,> ta'lim sohasining 5810100 «Turizm,> va 5811700 - «Servis» (turizm va mehmonxona xo'jaligi) bakalavriat ta'lim yo' nalishlari talabalari uchun o'quv qo'llanma sifatida tavsiya etilgan O'ZBEKISTON FAYLASUFLARI MILLIY JAMIYATI NASHRIYOTI TOSHKENT - 2011 UDK: 338.48(575.1) (075) 796.5 BBK 65.433 M54 Mirzayev, Murotjon Ahmadjonovich. Turizm asoslari: bakalavriat ta'lim YO'nalishlari talabalari uchun o'quv qo'llanma/ M.A Mirzayev, M.T. Aliyeva; mas'ul muharrir ASh. Bekmurodov; O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi. - T.: O'zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti, 2011. - 288 b. l. Aliyeva, Mahbuba To'ychiyevna. UDK: 338.48(575.1) (075) 796.5 ISBN 978-9943-391-17-8 BBK 65.433 M54 Mas'ul muharrir: Iqtisod fanlari doktori, prof. A.Sh. Bekmurodov Ushbu 0 'quv qo'l/anmada bozor munosabatlari sharoiti asosida turizmni rivojlantirishning asosiy tamoyillari va turizm to 'g'risidagi me 'yoriy hujjatlar berilgan. Mahalliy, mil/iy va hudlldiy turizmni rivojlantirishning tamoyillari va metodlarini qo'l/ash orqali sezilarli darajada iqtisodiy daromad olishga alohida e 'tibor berilgan. o 'quv qo'l/anma oliy 0 'quv yurtlarining iqtisodiy mutaxassisliklari bo 'yicha bilim olayotgan talabalar, tadqiqotchilar, proJessor-o 'qituvchilar, turizm kasb-hunar kollejlari 0 'quvchilari hamda tllrizm sohasi bilan shllg'lI11anayotgan barcha xodimlarga mo'ljallangan. o 'quv qo 'llanma ayrim kamchiliklardan xoli bo 'Imasligi mllmkin.
    [Show full text]
  • Women and Religious Practices in Uzbekistan
    A University of Sussex DPhil thesis Available online via Sussex Research Online: http://sro.sussex.ac.uk/ This thesis is protected by copyright which belongs to the author. This thesis cannot be reproduced or quoted extensively from without first obtaining permission in writing from the Author The content must not be changed in any way or sold commercially in any format or medium without the formal permission of the Author When referring to this work, full bibliographic details including the author, title, awarding institution and date of the thesis must be given Please visit Sussex Research Online for more information and further details ! ! Women and religious practices in! Uzbekistan:! ! Transformation and changes in the capital of ! Uzbekistan ! in the light of the post-Soviet period! ! ! ! ! ! Matluba Anvar Submitted for the Degree of Doctor of Philosophy in Social Anthropology The School of Global Studies University of Sussex June 2015 ! !1 ! ! ! DECLARATION! I, Matluba Anvar, hereby declare that: This thesis has not been and will not be submitted in whole or in part to another univer- sity for the award of any other degree. ! ! ! ! Signed ____________________ Date ! !2 ABSTRACT! This thesis is an anthropological study of Uzbek women’s everyday life and religious rituals, focusing on the experience and transformation of women’s religious and ritual lives in the capital Tashkent, after Soviet rule lasting seventy-three years ended in 1991. The research was conducted over four years, covering English, Russian, and Uzbek lan- guage literature, periodical press, archive materials, and oral histories of women who experienced the challenges of the Soviet system and the social changes of the period since independence in 1991.
    [Show full text]
  • 0 'Tkir Hoshimov
    V ' 0 ‘tkir Hoshimov Dunyoning 0 ‘tkir Hoshimov Dunyoning ishlari YANGIASR AVLOPI TOSHKENT 2015 UO‘K: 821.512.133-3 КВК: 84(50‘)7 Н-71 Hoshimov, 0‘tkir Dunyoning ishlari: Qissa va hikoyalar / Otkir Hoshi- mov. - Т.: Yangi asr avlodi, 2015. - 336 b. ISBN 978-9943-27-532-4 XX asr o‘zbek adabiyotida o‘z o‘mi va uslubiga ega bolgan adib - 0 ‘zbekiston xalq yozuvchisi Otkir Hoshi- mov, aytish mumkinki, XXI asr o‘quvchisining harn sevimli adibi bolib qoladi. Jonli va hayotiy tasvirlar, sof o‘zbekona yondashuv va xarakter, qahramonlar o‘rtasidagi suhbatlar mutolaasi o‘quvchini o‘z ta’siriga oladi. Nafaqat millat, balki chin insoniylik tarannumi yozuvchi asarlarida yetakchilik qili- shi kitobxon uchun tarbiyaviy va hayotiy saboq boladi. Xoh jiddiy, xoh hajviy bolsin 0 “tkir Hoshimov asarlari- da hayot qaynaydi: unda har birimiz o‘zimizni, oilamizni, do‘st-u yorimizni, hatto hech kimga o‘xshamagan ona- mizni ko‘ramiz... Bir inson umrini qamragan roman bolsin, qator no- vellalardan iborat qissa yoki hikoya bolsin, janridan qat’i nazar, Otkir Hoshimov asarlarida dunyoning ishlari mu- jassam. Mutolaa har qanday o‘quvchi uchun katta hayo- tiy xulosa berishiga ishonamiz. UO‘K: 821.512.133-3 KBK: 84(50*)7 ISBN 978-9943-27-532-4 © 0 ‘tkir Hoshimov, «Dunyoning ishlari». «Yangi asr av- lodi», 2015. DUNYONING ISHLARI Bu qissa katta-kichik novel- lalardan iborat. Biroq ulaming barchasida men uchun eng aziz odam - onam siymosi bor. Bundagi odamlaming hamma- sini o‘z ko‘zim bilan ko‘rgan- man. Faqat Ьа’гйапптд ismi o‘zgardi, xolos. Bu odamlar- ning qismati ham qaysidir ji- hati bilan onamga ЬодЧапдап.
    [Show full text]
  • An Uzbek Glossary
    AN UZBEK GLOSSARY Compiled by Hervé Guérin 1 To all those who helped me with that glossary © 2002-2005 Hervé Guérin Last updated: 1 November 2005 2 Contents Arrangement and Usage ........................................................................................... i The object of this glossary ...............................................................................................................i What this glossary does not deal with ..............................................................................................i General arrangement.......................................................................................................................i First column....................................................................................................................................ii Second column.............................................................................................................................. iii Third column..................................................................................................................................vi Fourth column................................................................................................................................vi Materials used for this glossary..................................................................................................... vii Basic Concepts......................................................................................................... 1 Entities and Existence.....................................................................................................................1
    [Show full text]
  • Ilm Sarchashmalari
    O„ZBEKISTON RESPUBLIKASI ОLIY VA O„RTA MAXSUS TA‟LIM VAZIRLIGI URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI Ilm sarchashmalari Jurnal ОAK Rayosatining 2013-yil 30-dеkabrdagi 201/3-sоn qarоri bilan fan dоktоri ilmiy darajasiga talabgоrlarning dissеrtatsiya ishlari ilmiy natijalari yuzasidan 10.00.00. ‒ filologiya fanlari bo„yicha ilmiy maqоlalar e‟lоn qilinishi lоzim bo„lgan rеspublika ilmiy jurnallari ro„yxa- tiga kiritilgan. 4.2017 научно-методический журнал Издаѐтся с 2001 года Urganch ‒ 2017 1 “ILM SARCHASHMALARI” ilmiy-metodik jurnal Bosh muharrir dotsent Ro„zimboy YO„LDOSHEV TAHRIR HAY‟ATI: ABDULLAYEV Bahrom, fizika-matematika fanlari doktori, ABDULLAYEV Ikrom, biologiya fanlari doktori, JURNAL ABDULLAYEV Ravshanbek, tibbiyot fanlari doktori, professor, 2001-YILDAN ANNAMURATOVA Svetlana, pedagogika fanlari doktori, professor, CHIQA ALEUOV O„serboy, pedagogika fanlari doktori, professor, BOSHLAGAN DADABOYEV Hamidulla, filologiya fanlari doktori, professor, DAVLETOV Sanjarbek, tarix fanlari nomzodi, dotsent (bosh muharrir o„rinbosari), DO„SCHONOV Tangribergan, iqtisod fanlari doktori, professor, ERMATOVA Jamila, filologiya fanlari nomzodi, dotsent, HASANOV Oqnazar, fizika-matematika fanlari doktori, professor, HAJIYEVA Maqsuda, falsafa fanlari doktori, ISMAILOVA Shamsiya, pedagogika fanlari nomzodi, dotsent, JURNAL JO„RAYEV Mamatqul, filologiya fanlari doktori, professor, OYDA BIR JUMANIYAZOV Maqsud, texnika fanlari doktori, professor, MARTA JUMANIYOZOV Otaboy, filologiya fanlari nomzodi, professor, NASHR NAVRUZOV Qurolboy, fizika-matematika fanlari
    [Show full text]
  • Mirkarim Osim
    Mirkarim Osim T i‘iaris «KAMOLOT» KUTUBXONASI Mirkarim Osim Triaris Tarixiy qissalar V / ', YANGI ASR AVLODI Toshkent 2015 UO‘K: 821.512.133-3 КВК: 84(50‘zb)6 0-80 Osim Mirkarim. To‘maris/Tarixiy qissalar. -Т.: Yangi asr avlodi, 2015.-140 bet. ISBN 978-9943-08-853-5 Ajdodlarimizning bosqinchilarga qarshi mardonavor kurashlari bir necha ming yillar oldin mag‘rib va mashriqda afsonalarga aylangan, ular haqida ko‘plab asarlar yozilgan. Ushbu kitobda Mirkarim Osimning mazkur mavzuga oid eng sara asarlari jamlandi. Aziz kitobxon, Vatanni sevgan, forslardan uni himoya qilgan, tinchligiga pospon bolgan massagetlar podsho-hokimasi To‘maris, cho‘pon Shiroq, mo‘g4illarga qarshi kurashgan yengilmas bahodir Temur Malik jasoratidan hikoya qiluvchi qissalarni mutolaasiga shoshiling. UO‘K: 821.512.133-3 KBK: 84(50‘zb)6 ISBN 978-9943-08-853-5 © Mirkarim Osim, «To‘maris». «Yangi asr avlodi», 2014-yil. TO'MARIS I Cho‘l bahor kelinchagi oyog‘i ostiga chechaklar bilan bezalgan yashil poyandozini yoyib tashlagan. To‘rg‘aylar havoda pirillab ko‘klamga madhiya o‘qimoqda. Rango-rang kapalaklar chechaklarning xushbo^ hididan mast. Allaqanday uzun oyoqli qushlar o‘tlar orasida dumlarini likillatib, katta-katta bosib yuradi, toshbaqalar burishib ketgan xunuk bo‘yinlarini o‘tlarga cho‘zadi, qo‘ng‘izlar esa orqalariga qarab yurib, tezakdan yasagan qumaloqlarini allaqayoqqa yumalatadi. Qizg‘ish-qo‘ng‘ir bir ilon o‘t orasidan o‘rmalab kelib, atrofni tomosha qilayotgandek qaqqayib qolgan yumronqoziqqa tashlanadi, qushlarga o‘xshab chirqillab turgan kaltakesaklar qo‘rqib ketib oyoqlari bilan qumloq yerni ikki yonlariga chiqarib, tuproq ostiga yashirinadi. Ba’zan ovullar yaqinidan kolsraklari oppoq sayg‘oqlar gala-gala bolib chopib o‘tadi, yer gumburlab ketadi.
    [Show full text]
  • 2- Sinfda 0 'Qish Darslari
    Q. ABDULLAYEVA, S. RAHMONBEKOVA 2- SINFDA 0 ‘QISH DARSLARI 0 ‘qituvchilar uchun metodik qoMlanma О ‘zbekiston Respublikasi Xalq la 'limi vazirligi tasdiqlagan НУСХДЛДР TOSHKENT ,,0 ‘Q ITU V CH r‘ 2004 T aqrizchilar: W. Ahmedova — RTM boshlang‘ich ta’lim sektori boshligN. M. Azizova — Toshkent shahridagi 298- maktabning bosh- langMch sinf o‘qituvchisi. A15 Abdullayeva Q ., RahmonbekovaS. 2- sinfda o‘qish darslari: 0 ‘qituvchilar uchun metodik qollanma / Q. Abdullayeva, S. Rahmon­ bekova/ —Т.: 0 ‘qituvchi, 2004. 128 b. I. Muallifdosh. BBK 74.268. lUzb. Alisher Nevc.tv nom?л ;': O ’zbekisLcn Л.. д 4306010400— LSZ-buyurtma varag'i — 2004 353(04)- 2004 © «0‘qituVchi» nashriyot-matbaa ISBN 5-645-04270-0 ijodiy uyi, 2004-y. 0 ‘QISH DARSLAR1GA QO‘YILADIGAN TALABLAR Birinchi sinf o‘quvchilari o‘qishning bir necha turlarini, ya’ni, ravon, tcz cVqishni, ayni paytda, turli janrdagi matnlarni o ‘qib, o ‘rganib olgan bo‘ladilar. Ikkinchi sinf olquvchilari bilan ana shu malakalami takomillashtirishga qaratilgan ish tizimi olib boriladi. Bolalarning o‘qish tezligini oshirish, ifodali o‘qish malakalarini egallash, badiiy matn ustida ishlash, she’r va kichik matnlarni yod olish, tushunganlarini gapirib berish kabi ish turlarini ko‘proq o‘tkazish ko‘zda tutiladi. O bqish kitobida („Bilim bog‘i“), „Ona yurtim — oltin beshigim“, „Maktabim — kitobim — oftobim“, „Oltin kuz — hosiling yuz“, „Mehnat — baxt keltirar“, „Otalar so‘zi — aqlning ko‘zi“, „Kumush qish — misoli oqqush“, „Qushlar va hayvonlar — bizning do‘stimiz“, „Ertaklar— yaxshilikka yetaklar“, „Yoz — o ‘tadi soz“ kabi boMimlar mavjud. Har bir bo‘lim bolalarga ta’lim berish bilan birga, bi- lim, malaka hosil qilish, ularda voqea, hodisalarga qiziqish uyg‘otish, rasmlarni kuzatish, xulosalar chiqarishga o‘r- gatadi.
    [Show full text]
  • 397B228320a46082270b5f45b7
    ЛООГПП N ЛООГПП T08HKENT 0 ‘ZBEKIST0N RESPUBLIKASI OL1Y VA 0 ‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI NOSIRJON ULUQOV TILSHUNOSLIK NAZARIYASI О ‘zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus ta 'Jim vazirligi tomonidan universitetlarning 5120100 - filologiya va tilJami 0 ‘qitish (o ‘zbekfiJologiyasi) bakaJavriat la ’Jim yo ‘naJishi J-kurs taJabaJari uchun о ‘quv qo ‘llanma sifatida tavsiya efiJgan AXSn j , Ti 53AfrKAZ) . TOSHKENT-2016 UO‘K: 814 (075.8) К В К 8 1 .2 0 ‘zb-923 U-45 U-45 N.UIuqov. Tilshunoslik nAzAriyAsi. 0 ‘quv qoMlAntnA. — Т.: «BArkAmol fAyz mediyA», 2016,192 bet. ISBN 978-9943—11-358-9 UniversitctlAming 5120100 filologiyA vA tillAmi o‘qitish (o'zbek fllologiyAsi) bAkAlAvriAt tATim yo'nAlishi 1-kurs tAlAbAlAri uchun moijAllAngAn mAzkur o‘quv qo‘llAnmAdA lilshunoslik fAni, uning yo‘nAlish vA bo(lirAlAri, til vA jAmiyAt, til vA tAfAkkur. til vA nulq munosAbAti, til birliklAri vA nutq birliklAri, tilning ti/im silAtidAgi ichki tuzilishi, tillAr tAsnifi kAbi mAsAlAlAr yoritilgAn. (Tquv qo‘UAnmAdA lilshunoslik fAnigA oid Asosiy termmlAr lug'Ati hAm berilgAn. *** Данное учебное пособие предназначено для ei уденгов 1-курса направ­ ления обра-ювания бакалавриата 5120КЮ0 - Филолошя и обучение языком (узбекская филология) и посвещсно языкознанию, его направлениям и разделам, а также вопросам языка и общества, языка и мышления, отношений языка и речи, языкових единств и речевых единств, внутренней структуры языка как системы, классификации языков. В учебном пособии также содержится словарь основных терминов языкознания. This mAnuAl is lor the first course bAchelor students on the speciAlly 5 120100- philology And teAching lAnguAges (uzbek lAnguAge) of higher educAtion. The subject of linguistics, its directions And chApters, lAnguAge And society, lAnguAge And opinions, lAnguAge And speech relAtionship, lAnguAge units And speech units, inner structure As A system of the lAnguAge And lAnguAge clAssificAtions Are given in this mAnuAl.
    [Show full text]
  • RESOLUTION of the President of the Republic of Uzbekistan #PP-407 As of July 10, 2006
    RESOLUTION of the President of the Republic of Uzbekistan #PP-407 as of July 10, 2006 "On deepening the process of denationalization and privatization of the enterprises in the years 2006-2008" With the purpose of further deepening the process of denationalization and privatization of enterprises of leading branches o of economy directed to the increase of private property role in economy, fundamental reduction of state ownership in authorized funds of entities and also wide attraction of the direct investments into the development and modernization of enterprises including the foreign ones: 1. Approve lists of: o enterprises and objects where the unallocated state assets are to be privatized entirely to the private ownership, according to appendix #1; o enterprises and objects where the unallocated state assets are offered for sale in the years of 2006-2007 at the zero redemption cost with the acceptance of investment obligations by investors, according to appendix #2; o enterprises that have the strategic importance and which authorized fund has the unallocated state assets (including earlier handed over assets to charter funds of entities) are for sale on the decision of State Tender Commission into the private ownership in the period of 2006-2008 with the acceptance of investment obligations by investors, according to appendix #3. To establish that unsold, within the established deadlines, the objects and state assets in the eneterprises which are specified in appendix #1, are offered for sale on the decision of State Tender Commission at the zero redemption cost with the acceptance of investment obligations by investors. 2. Entitle the State Property Committee of the Republic of Uzbekistan in cooperation with the ministries, institutions, entities, Board of Ministries of the Republic of Karakalpakstan, regional khokimiyats and city of Tashkent, within a month, to approve the schedules and to provide with timely and appropriate appraisal, bids and sale of the enterprises, objects and other state assets included into the appendices #1, 2 and 3.
    [Show full text]
  • Toshkent Yer Usti Halqa Metro Liniyasining Birinchi Bosqichi Qurilishi Yakunlandi
    Toshkent yer usti halqa metro liniyasining birinchi bosqichi qurilishi yakunlandi Toshkent yer usti halqa metro liniyasining birinchi bosqichi boʻlgan “Doʻstlik-2 – Qoʻyliq” yoʻnalishi qurib bitkazildi. Metroning ushbu uchastkasida 7 ta bekat barpo etilgan. Yangi yoʻnalishning uzunligi 11,5 kilometr. Prezident Shavkat Mirziyoyev 29-avgust kuni bu yerga tashrif buyurib, jamoatchilik bilan birga poyezdda yurdi. 1 Aholining talab va ehtiyojlari, poytaxtimizning kelgusi rivojlanishi inobatga olinib, Toshkent shahrida yer usti xalqa metro liniyasi qurilmoqda. Loyiha besh bosqichda amalga oshirilmoqda. Umumiy uzunligi 54,8 kilometr, 35 ta metro bekati, 2 ta depo va 1 ta texnik koʻrik punkti quriladi. 2019-yilning avgust oyida Toshkent halqa metro liniyasining birinchi bosqichi boʻlgan “Doʻstlik-2 – Qoʻyliq” liniyasida 2 ming 303 metrlik yangi relslar yotqizilib, dastlabki poyezdlar sinov tariqasida harakatlangan edi. Ushbu yoʻnalish qurilishida jami 341 dona tayanch ustuni, 341 dona temir beton rigellar va har birining uzunligi 26 metr boʻlgan 2 ming 73 dona balka oʻrnatilgan. Obyekt qurilishida 3 500 dan ortiq ishchi va mutaxasislar hamda 150 ta texnika va mashina-mexanizmlar ishtirok etdi. Yangi qurib bitkazilgan bekatlar yoʻlovchilarga qulaylik yaratuvchi zamonaviy texnologiyalar, yoʻlkirani elektron toʻlash imkonini beruvchi turniketlar hamda eskalator bilan jihozlangan. Ikkinchi qavatdagi bekatlarning har biriga imkoniyati cheklangan yoʻlovchilar uchun maxsus liftlar ham oʻrnatilgan. 2 3 Eʼtiborlisi, har bir bekat milliy meʼmorchilik uslubiga xos tarzda qurilib, koʻrinishi va bezatilishi jihatidan bir- birini takrorlamaydi. Ishlatilgan zamonaviy qurilish materiallari bekatlarga oʻzgacha chiroy bagʻishlamoqda. Masalan, Tuzel hududidagi 3-bekat aholi gavjum joyda, avtomobillar chorrahasida joylashgan. Ushbu bekatda tushib chiqadigan yoʻlovchilar oqimi nisbatan koʻproq boʻlishi kutilmoqda. Ikki qavatdan iborat bekatning birinchi qavatida ishchi-xodimlar uchun maʼmuriy hamda tibbiy xonalar va kassa qurilgan.
    [Show full text]
  • Modern Views and Research June | 2020
    Materials of the XVIII International scientific and practical Conference Modern views and research June | 2020 MATERIALS OF THE XVIII INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE MODERN VIEWS AND RESEARCH VOLUME 11 SHEFFIELD SCIENCE AND EDUCATION LTD 2020 1 Materials of the XVIIi International scientific and practical Conference Modern views and research June | 2020 Modern views and research - 2020 Volume 11 SCIENCE AND EDUCATION LTD Registered in ENGLAND & WALES Registered number 08878342 OFFICE 1, VELOCITY TOWER, 10ST. MARYS GATE, SHEFFIELD, S YORKSHIRE, ENGLAND, S1 4LR Materials of the XVIII International scientific and practical Conference Modern views and research - 2020, June, 2020: Sheffield. Science and education LTD -241 p. Date signed for printing, For students, research workers ISSN 2312-2773 © Authors, 2020 © SCIENCE AND EDUCATION LTD The collection of scientific papers available on Virtualconferences.press 2 Materials of the XVIII International scientific and practical Conference Modern views and research June | 2020 CONTENTS AGRICULTURAL SCIENCES 1. Reyimov Nietbay, Reymov Omirbay, Reymova Feruza - Improvement of 8 water situations in the areal region 2. Shomurotov Sharofiddin Shukurjon ugli - Water problem and practical 11 measures on their solution in Uzbekistan BILOLOGICAL SCIENCES 3. Khamroyeva Farangis Maqsudovna- Microorganisms in the soil 14 4. Akhmedova M., Alieva M., Kurbonova M.- Bioecological properties of 16 the black lion fly (hermetia illusens) CULTUTROLOGY 5. Begimov Mansur Khaydarovich- Sports (judo) development in Uzbekistan 18 6. Rahmonova Rohat Mehmonovna- Youth culture in a modern society 20 ECONOMICS SCIENCES 7. Ilkhomjon Muminov- Indian-Uzbekistan cooperation on developing digital 22 economy in Uzbekistan 8. Karimova Aziza Makhommadrezaevna, Akhmedov Shakhriyor 24 Khudayarovich- Distinctive features and essence of islamic banking 9.
    [Show full text]