De Stand Van De Nieuwsmedia | 2014 De Stand Van De Nieuwsmedia | 2014 3 44% Kijkt TV Via

P4 LANGE WEG NAAR ‘WERELDHEERSCHAPPIJ’ P11 ANP bepaalt in grote P8 PERSGROEP’S KRANTENFLUISTERAAR Blendle heeft er nooit een mate de nieuwsagenda van Jaak Smeets, het oliemannetje van de geheim van gemaakt: Persgroep, moest zijn eigen methode klonen de Nederlandse markt is Nederlandse kranten. én opnieuw uitvinden toen de Vlaams- te klein. Om te overleven, 40% online nieuws wordt Nederlandse uitgeverij zeven Wegenertitels trekt het de wijde wereld in. letterlijk overgeschreven. kocht. En dat viel zelfs deze doorgewinterde Eerste halte: Duitsland. krantenfluisteraar niet mee.

UITGAVE VAN HET STIMULERINGSFONDS VOOR DE JOURNALISTIEK 2014 De stand van

P2 JAN SLAGTER vs. JOOP DAALMEIJER Rondje mediawoordvoerders “Die wet is een gedrocht”, zegt Jan. “Onzin” zegt Joop. Een gesprek tussen twee kwajongens Een ‘rondje media- oogst is niettemin in de media die een stevig gevecht voeren over de toekomst van de publieke omroep. woordvoerders’ levert zeer de moeite waard. een interessant beeld Niemand is voor di- op. Sommigen nemen rect ingrijpen van de de tijd (Van Dijk, Se- overheid, hoewel de gers, Mohandis), som- SP wel een beetje, en migen hebben het anderen er duidelijk druk, druk, druk, maar mee tobben. De mees- antwoorden schriftelijk te woordvoerders vin- op vragen (Bisschop, den elkaar in de stel- “Ik sluit niet Elias en Verhoeven) ling dat de overheid en weer anderen (Kla- omstandigheden moet uit dat er een ver, Heerma en Bos- creëren waarbinnen ommekeer man) hebben uitein- de onafhankelijke delijk niet kunnen of pers kan floreren. Of komt” willen reageren. De eigenlijk: overleven. MOHAMMAD MOHANDIS

Premium, Freemium, Metered… Leve de Paywall De kogel is door de ze dat doen en hoe- formatie en New Sci- kerk. The paywall veel ze vragen. Een entist worden weer is here to stay. Ne- slotje (of een sleutel- andere modellen ge- derlandse nieuws- tje) zijn dan wel geac- bruikt. Online-only media nemen in cepteerd, de manier media als De Corres- toenemende mate waarop dat georga- pondent, Jalta, Fosfor afscheid van het niseerd wordt, veren Reporters Online gratis model. schilt per uitgever en vragen ook allemaal De NOS mag niet an- zelfs per titel. geld, en allemaal op ‘ Dit laat zien dat er echt ders en NU.nl wil niet Bij de Nederland- een andere manier. anders, maar de an- se kranten zijn premi- Daarnaast zijn er deren beseffen dat um (deel van content losse artikelen bij advertenties alleen betaald) en metered Elinea, MyJour en een revolutie gaande is’ het nieuwsbedrijf niet (eerste artikelen gra- Maggy te koop. in de lucht kunnen tis) dominant. Prij- En uiteraard via het De trends in het medialandschap in beeld gebracht houden. zen variëren tussen inmiddels internatio- Voor De Stand van € 9,99 (De Telegraaf) nale Blendle. DOOR RENÉ VAN ZANTEN revolutie gaande is. We hopen op thuis gingen voelen bij de mores van de Nieuwsmedia in- en € 28 (FD). Regio- Misschien kunnen we De ontwikkelingen in het media- een soortgelijk e!ect in ons land. een Vlaamse uitgever. ventariseerden we nale kranten vragen de recente golf van landschap voltrekken zich in een We hebben nog meer interviews We spraken Marten Blankesteijn, niet alleen wie er gemiddeld meer dan betaalmuurtjes tempo dat nauwelijks is bij te be- in deze uitgave: zo spraken we Jaak de bedenker en oprichter van in Nederland geld landelijke titels. Bij de Blendle- nen. En dan zijn we nog maar een Smeets, die bijnamen met zich mee Blendle, in hedendaagse termen een vragen voor online tijdschriften als Voet- revolutie paar stappen verwijderd van ro- torst als ‘het oliemannetje van de gamechanger in het medialand- nieuws maar ook hoe bal International, Ad- noemen? P7 botjournalistiek, newsgaming, Persgroep’ of ‘de krantenﬂuiste- schap. Blendle lijkt zo ongeveer de newsdrones en virtual reality. raar’. Hij gaf leiding aan het proces wereld te gaan veroveren. Dat bete- Eerst maar eens kijken hoe we er waarbij Nederlandse kranten zich kent dat Marten veel moet reizen en nú voorstaan. veel moet praten. Heel veel praten. Tom Rosenstiel stond aan de wieg En om het beeld van het media- van de jaarlijkse State of the News jaar 2014 nog wat verder in te vul- Media, een rapport met cijfers en len, hebben we een tweegesprek analyses over hoe het medialand- tussen de voorzitter van de Raad schap in de VS er voor staat. Dat was We hopen op voor Cultuur Joop Daalmeijer en het voorbeeld voor het Stimule- Jan Slagter (Omroep MAX) over ringsfonds en heeft geleid tot deze een soortgelijk het publieke bestel. (eerste) Nederlandse uitgave. In een e!ect in Daarmee is het beeld over 2014 interview zegt Rosenstiel dat het niet compleet, verre van. Maar we onderzoek de media in de VS pas ons land hopen dat het een aardige indruk echt heeft doen inzien dat er een René van Zanten geeft en smaakt naar meer.

P13 Waarom de NOS de scheiding van Rafaël en Sylvie als nieuws bracht

MICHAEL SCHILLING MICHAEL @NIEUWSSTAND 2 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 3 44% kijkt TV via

smartphone, Strijd over toekomst publieke omroep laptop of TV blijft iPad TRUUS VAN GOG VAN TRUUS groeien Joop Nederlanders kijken van andere apparaten conclusies trekken. steeds meer televisie, en uitgesteld kijken Opvallend is dat het en dat gebeurt in nog marginaal. Ook percentage in 2002 en steeds grotere mate via heeft ondertussen 22% 2003 heel hoog ligt. In on-demand diensten van de huishoudens die jaren waren er veel Daalmeijer zoals Uitzending Ge- internettoegang via grote royalty-events. mist. Het percentage de televisie. Het interview met mensen dat TV kijkt op Maxima en Willem een ander apparaat Royalty-events Alexander in 2002 trok dan een televisie is Maar kijken Nederlan- 3,8 miljoen kijkers. Het vs. de afgelopen vijf jaar ders ook naar nieuws absolute record komt gegroeid van 34% en actualiteiten? Op op naam van Peter R. naar 44%. basis van de Kijkcijfer de Vries die op 3 febru- Ondanks het enorme Top 100 (zonder sport), ari 2008 met zijn uit- aanbod van digitale opgesteld door het de zending over Joran van media kijken Neder- SKO, ligt het percen- der Sloot 7.1 kijkers Jan Slagter landers niet minder tage journalistieke en weet te trekken. Meer naar de televisie maar informatieve pro- dan de helft van die juist steeds meer. gramma’s in die top kijkers pikte ook het Joop Daalmeijer (1946) is voorzitter van de Raad voor Cultuur. In 2014 werd een 100 de laatste tien jaar aansluitende program- Jan Slagter (1954) is directeur van Omroep MAX. Ze lijken op elkaar. voorlopig hoogtepunt ma Hart van Neder- Beiden gepassioneerd over televisie. Joop adviseerde onlangs van 200 minuten per land op SBS6 mee. dag bereikt, 25 jaar over de nieuwe Mediawet, die de macht van de omroepen beperkt. geleden was dat een Het NOS Dieptepunt “Die wet is een gedrocht”, zegt Jan. “Onzin” zegt Joop. uur minder. Journaal is In 2014 waren slechts Een twistgesprek tussen twee kwajongens in de media. Dat kijken is niet 19 programma’s van alleen maar op traditi- een vaste de top 100 journalis- DOOR TON F. VAN DIJK De omroep- onele tv-toestellen, waarde tiek te noemen (Jour- verenigingen maar ook op laptops, naal, RTL Nieuws, iPad of zelf via mobiel. in elke Nieuwsuur, Radar, Joop, Jij bent de zoon van eel steeds slechter. Dus ik ben voor gramma’s gaat bemoeien. Jullie wil- zijn wel In 2014 keek 44% wel top 100 RTL Late night, een slager… samenwerking. Ook met de landelij- len hoofdredacteuren. Dat is een eens tv op een ander DWDD, Opsporing Joop: “Ik ben opgegroeid in Schie- ke publieke omroep. Nieuws bij- krantenmodel. Er is zo meteen een een beetje apparaat dan een tele- tussen de 20% en Verzocht, Kassa, Opge- dam. In een heel leuk katholiek ge- voorbeeld. Ik wil een regionaal handjevol mensen dat beslist wat er achterhaald visie (vijf jaar gegleden 40%. Hierbij zijn alle licht, EenVandaag). zin. En ik had de liefste vader van de nieuwsblok om 1800 uur, om 20.00 wordt uitgezonden. Doodeng.” was dat nog 34%), journalistieke pro- Een dieptepunt. JOOP DAALMEIJER wereld. Een slager inderdaad.” uur en om 22.00 uur voorafgaand of Wat zei jij dan tegen Sander Dek- waarvan 33% uitge- gramma’s (journaals, De top 100 wordt En Jan? aansluitend op het NOS Journaal.” ker toen je hem het laatst sprak? steld kijken betrof, dus nieuws, talkshows) en door het Kijkonder- Jan: “We waren een heel gerefor- Jan: “Nou, prima natuurlijk. Jan: “Dat was op het Malieveld. uitzendingen achteraf andere informatieve zoek altijd twee maal meerd gezin. Mijn vader was 40 jaar Maar gewoon om 18.00 uur kan Toen hebben we een petitie aange- kijken via on-demand programma’s (consu- gerapporteerd. Een- ambtenaar. Ging braaf met toch ook? Wie zit er in de rest van boden tegen de bezuinigingen. diensten als Uitzen- mentenprogramma’s, maal met en eenmaal z’n brommer en pakkie brood naar Nederland nou te wachten op Maar verder spreek ik hem nauwe- De overige 50% blijft gewoon bij uit die hij niet wil maken…Dat is wordt via Luxemburg zo naar de de over Heel Holland Bakt…Kom ding Gemist. Laptop Opgelicht, Opsporing zonder sport (lees z’n werk. En hij vond het iedere nieuws over een kal#e dat is gebo- lijks. Ja een keer op het strand. Een de omroepen.” waar het om gaat. En die program- familie Bertelsmann in Duitsland De publieke op zeg…” en tablet zijn de meest verzocht, TV show, “voetbal”). Hier nemen dag een feest. Ik kan me dat nu ren in Drenthe?” alleraardigste man. Ik zei: hoe gaat Maar kan Omroep MAX dan ma’s worden met gemeenschaps- overgemaakt. Dat is nou precies omroep Joop: “Ik vind overigens dat Jan populaire apparaten, Rijdende Rechter). we de top 100 zonder moeilijk voorstellen…” Joop: “In Drenthe wel en daar is het het met u?” gewoon de programma’s maken geld gemaakt.” wat ik bedoel.” het heel goed doet. Al loopt hij meer dan 20% van de Het NOS Journaal is sport als uitgangspunt. Jullie zijn allebei doodgewone dan te zien. Niet in Zoetermeer, Zei je inderdaad u? Joop zegt ge- die het zelf wil? Jan: “Het gaat erom dat ik mijn fa- Joop: “We hebben open grenzen. wordt een soms net iets teveel voor de troe- kijkers gebruikt ‘wel een vaste waarde in Anders zou nieuws jongens? waar jij woont Jan. Ik ben zelf als woon Sander… Joop: “Ja, dat kan.” voriete programma’s niet mag ma- Maar het RTL Nieuws wordt pen uit. Zoals nu met het juridisch eens’ dat soort appara- elke top 100. Royalty een minimaal aandeel Jan: “Ja, ieder dubbeltje schrijvend journalist begonnen. Jan: “Ja maar ik heb niet zo’n goede Jan: “Onzin. Je dient een program- ken. En op basis van jullie advies wel gewoon door Nederlandse staatsomroep advies dat hij heeft ingewonnen ten om tv te kijken. doet het trouwens ook krijgen. Tenzij we omdraaien.” En dan zat je bijvoorbeeld met vele relatie met Sander Dekker als Joop. ma in. En ze willen het gewoon niet gaan een paar mensen die door de programmamakers gemaakt. En JAN SLAGTER over de Mediawet…” De PC neemt aan po- altijd goed. sport als nieuws be- Joop: “Ik kom ook niet uit een aris- collega’s bij de gemeenteraad. Nu Ik kwam hem een keer tegen op een hebben.” regering zijn benoemd bepalen in mijn ogen is het een Nederland- Die wet moet nog door de pulariteit af. Het gaat Er is wel sprake van schouwen. Dan is tocratisch nest. En dat beïnvloedt gebeurt dat nauwelijks nog. En dat congres. Toen heb ik hem een spot- Joop: “Als het past binnen de profi- waar Nederland naar kijkt. En se zender” Eerste Kamer… nadrukkelijk om ‘wel een licht dalende lijn, nieuws plots het meest ook mijn werk bij de Raad voor Cul- is slecht voor de lokale democratie. prent gegeven. De publieke omroep lering, dan moeten ze het, vind ik, daarom wordt de publieke omroep Sterker nog, volgens het plan Jan: “Dat advies dat wij hebben ge- eens’ – in het totale maar we kunnen op populaire genre op de tuur. We hadden bijvoorbeeld een Maar dan praat ik daar over met verbeeld als een auto die total loss plaatsen.” een staatsomroep. En zelfs de Raad van de Raad voor Cultuur is het kregen van een topadvocaat, tv-kijken is het aandeel basis daarvan geen Nederlandse tv. discussie over een heel goed ballet- Sander Dekker. En die kan niet is. Gesloopt door Samsom en Rutte. Jan: “Ik had een idee voor een dra- van State heeft gezegd: Dit is een mogelijk dat RTL gewoon het krib. En dat zou ik in zijn geval zit zelfs bij de stukken voor de Eer- gezelschap, dat dreigde te verdwij- anders zeggen dan: De publieke om- En je ziet dan hoe Sander Dekker te- maserie. Speerpunt van de NPO. En slechte wet. Dien hem niet in.” zaterdagavondprogramma ook doen!” ste Kamer. Iemand als CDA sena- nen. Dat zou betekenen dat 16 dan- roep mag zich volgens de wet niet gen de banden piest. Heel grappig. ze wisten op voorhand Joop: “Het is gewoon een advies van maakt voor de NPO… Jan: “Dat wilde hij altijd al. tor Joop Atsma zegt tegen sers van de ene op de andere dag dienstbaar maken aan winst door En ook heel triest. Ik vraag me ook al dat ze het niet wilden hebben. de Raad van State. En daarna heeft Joop: “Ja dat zou kunnen, als het Lees het verkiezingsprogramma mij, dat hij ook niet weet of de wet hun baan kwijt zouden zijn. Dat derden. En dus kunnen ze niet sa- af of Joop zich nog wel in de nieuwe Ik wil ook dolgraag Het Nationale Sander Dekker de wet deels aange- publieke programma’s zijn. Overi- van de VVD.” het gaat halen.” hebben we dus niet laten gebeuren. menwerken met bijvoorbeeld kran- Mediawet herkent…” Zorgdebat op televisie. Op Neder- past. ” gens staat in de wet dat dit altijd in Maar Joop zegt: de omroepen Joop: “Als de Eerste Kamer ‘nee’ Dat is de compassie voor mensen ten. Hij heeft gelijk, maar dan zou Joop: “Ik sta nog steeds 100% achter land 1. Ik krijg het niet Ona"ankelijke producenten co-productie moet met de publieke spelen het zo dom in Den Haag, zegt, dan moet de wet terug naar de die ik heb.” de wet moeten veranderen. Een ge- ons advies…” voor elkaar. De NPO wil onze pre- mogen zo meteen ook direct omroepen in Nederland. Dus geen dat het daardoor nog slechter Tweede Kamer en begint de hele Jan: “Die mensen leveren wel kwa- miste kans.” Jan: “Ja maar jij herkent je toch niet sentatoren niet.” bij de NPO programma’s aanbie- zorgen, zou ik zeggen.” uitpakt... discussie opnieuw. Maar die wet, liteit. Daar is soms te weinig oog Wat was jouw belangrijkste in de Mediawet die vervolgens is Er zijn dus programma’s den? Jan: “Eigenlijk heeft de NPO onge- Joop: “Ja, als je zegt Heel Holland aangepast of niet, komt er. voor.” boodschap aan Dekker over gemaakt?” die Omroep MAX niet op televi- Jan: “Ja, dat is ook een bezwaar dat merkt toch een uitzendlicentie ge- Bakt is een educatief programma, Ik ga daar in ieder geval van uit.” Joop: “We doen nu een groot onder- de publieke omroepen, zoals Joop: “80% van die Mediawet is ge- sie krijgt? ik heb. Zo breng je ons belastinggeld kregen. Ze kunnen gewoon als zelf- dan is dat niet slim…” Jullie lijken eigenlijk heel zoek naar de positie van ZZP-ers in Omroep MAX? baseerd op het advies van de Raad Jan: “Klopt.” naar het buitenland. Want, wie zijn standige broadcaster opereren en Jan: “We hebben het over Sander erg op elkaar. Hoe kan het de cultuur. Topviolisten die een Joop: “De omroep moet echt pu- voor Cultuur, dus het is een goede Joop: “Maar het geld is je in de Me- die producenten? Endemol, In Ne- programma’s bestellen bij wie ze Dekker, die nooit televisie kijkt. dat jullie het zo fundamenteel avond moeten spelen voor 120 euro bliek blijven. Jan, heeft het altijd wet” diawet toch gegarandeerd?” derlandse handen? Dacht het niet. willen”. Dat geeft hij ook toe.” oneens zijn? per avond! Dan denk ik jongens, mo- grappend over de staatsomroep. Jan: “En daar ben ik dus 100% Jan: “Ja het geld. Maar niet de pro- Eyeworks, IDTV, Talpa, Blue Circle. Joop: “Nee zeker niet. Het loopt via Ja, da’s wel vreemd… Jan: Joop ziet het gewoon gen die mensen alsjeblieft een nor- Ik vind de publieke omroep van be- op tegen.” gramma’s zelf. Ik moet maken wat Al dat geld verdwijnt dankzij jullie de omroepen, die niets hoeven uit Joop: “De staatssecretaris legt niet goed”. maal inkomen hebben?” lang. Maar de omroepverenigingen Wat is er precies zo erg de NPO wil. Punt. En dat kan dus voorstel naar de aandeelhouders te zenden dat ze niet willen.” geen verantwoording af aan de Joop: “Als ik op de stoel van Inmiddels praten jullie zijn wel een beetje achterhaald. Ga aan dan? niet.” van die bedrijven in het buiten- Jan: “De Mediawet is een gedrocht. omroepen, maar aan de Kamer.” Jan zou zitten, zei ik precies het- allebei regelmatig met Sander maar eens naar zo’n verenigingsbij- Jan: “Dat de NPO zometeen over de Joop: “Maar maak jij dan nu pro- land.” Klaar.” Maar Sander Dekker, die zelfde. Misschien is dat wel Dekker, de staatssecretaris eenkomst. Dat gaat echt niet over inhoudelijke kaders van de omroe- gramma’s die je niet wilt maken?” Joop: “Alleen de winst toch?” Maar Sander Dekker is vastbe- geen televisie kijkt, domineert de verklaring.” van media, over de toekomst van de publieke omroep…” pen gaat. Je legt alle verantwoorde- Jan: “Ze kiezen uit mijn lijstje. Soms Jan: “Weet je hoeveel winst ze ma- sloten. Hij wil ook geen echt de discussie over amusement Wiens brood men eet, diens de publieke omroep. Maar mogen de omroepen van lijkheid dan bij een klein groepje. programma’s die bij mij een relatief ken? Dat is gigantisch.” amusement meer bij de NPO… op televisie… woord men spreekt? Joop: “Mijn laatste gesprek met de Raad voor Cultuur nog zelf Om precies te zijn twee mensen. De lage prioriteit hebben. En dat zou Joop: “Maar wat is daar nou op te- Jan: “Dekker probeert de definitie Joop: “Ik vind het onverstandig Joop: “Precies. Dat hoort bij de Dekker ging over publiek-private bepalen welke programma’s Raad van Bestuur. Henk en Shula. niet moeten.” gen? Endemol maakt de program- van amusement steeds verder te om in die discussie concrete pro- rol die je speelt, het werk dat je samenwerking van de regionale ze maken? Die gaan over het geld, over de Feit is dat de NPO dankzij het ad- ma’s toch hier?Je zegt toch ook niet verengen.” gramma’s te noemen. Ook van doet en de verantwoordelijkheid omroepen. Ik ben bezorgd over Joop: “Natuurlijk.” plaatsing en over de inhoud. Hoe- vies van de Raad voor Cultuur dat RTL4 inhoudelijk in buiten- Joop: “Dat is ook een gevolg van de Sander Dekker. Maar ook van de die je hebt.” de kwaliteit van de lokale en regio- Jan: “Dat is juist het probleem. veel macht wil je ze geven?” meer zeggenschap krijgt over de landse handen is?” manier waarop omroepen de dis- omroepen, zoals Jan over Heel Jan: Kijk da’s nou typisch katho- nale journalistiek. De kranten. De Dat de NPO dankzij jullie advies Joop: “Nou ze gaan over 50% inhoud… Jan: “Ja dat zeg ik wel. De hele cussie voeren. Zo’n staatssecreta- Holland Bakt.” liek. Dat zou een gereformeerde publieke omroep. Het gaat financi- zich wel met de inhoud van de pro- van het budget. En dat is prima. Joop: “Hij zendt geen programma’s winst, ik dacht zo’n 127 miljoen ris gooit dan gewoon z’n kont tegen Jan: “Het was een grap van mij jongen als ik nou nooit zeggen.” 4 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 5

MEDIAWOORDVOERDER 53% Van start-up tot international in 3 stappen leest elke dag de krant spreekbaar zou worden.” Dat bleek goede resultaten heeft behaald, en zit in Utrecht. In het begin ging de niet het geval. En in de VS - waar waarin ook powerhouses als The communicatie wat moeizaam. Het Het lezen Alexander Klöpping de boel ver- New York Times en Axel Springer was voor iedereen wennen.” kende - was de investering van vertrouwen hebben. Nou, ik zou The New York Times al helemaal het als uitgever wel weten.” Er zijn Stap drie: gratis marketing geen probleem. zelfs uitgevers die zich spontaan 14 september 2015 is het zo ver: melden, vertelt Van Lanschot. Blendle opent de ‘deuren’ in Duits- van kranten ‘You don’t know us Zo kreeg Blendle onder andere land. Net als in Nederland trekt de Italians’ mailtjes uit Zuid-Afrika, Japan, lancering behoorlijk wat me- Nederland, krantenland Duitsland is de eerste stap richting Argentinië en Canada. dia-aandacht. Een maand na de ‘wereldheerschappij’, zoals ze dat lancering maakt Blendle bekend 2.500 bij Blendle noemen. ‘Head of inter- Stap één: hengel de ‘groten’ bin- dat het in Duitsland vier keer zo national’ Duco van Lanschot (27) nen. Terug naar Duitsland. De hard groeit als in Nederland in de brengt daartoe met drie andere ervaringen die Blendle daar had, eerste maand. Na een maand zijn Ton Elias business developers ‘de wereld in moeten leiden tot een soort stap- er in Duitsland 50 duizend artike- (VVD) kaart’. Dat gaat ongeveer zo: eerst penplan, dat straks ook in andere len verkocht. Het aandeel betalen- 2.000 vergelijkt Van Lanschot een longlist landen kan worden toegepast. de gebruikers is in Duitsland wel van landen op basis van parameters “Eerst moet je de paar grootste ‘enkele procentpunten’ lager dan als inwoneraantal, gemiddeld inko- titels aan boord krijgen”, vertelt in Nederland in het begin. Kozlik

Hobby’s men, internetpenetratie, en online Blankesteijn. “In Duitsland zijn en zijn team werken dan ook hard 1.500 Ton Elias heeft schriftelijk op spending per inwoner. Daarna be- dat Die Zeit, Frankfurter Allge- aan gratis marketingcampagnes. onze vragen gereageerd. kijkt hij het medialandschap van de meine Zeitung, Der Spiegel, Net als in Nederland is het marke- Over de scenariostudie schrijft meest interessante landen. De Süddeutsche Zeitung, en de tijd- tingbudget van Blendle Duitsland hij: ‘’We zien in de laatste ja- hamvraag luidt: staat de kwaliteits- schriften van Gruner + Jahr. Als je namelijk nul. “We moeten creatief 1.000 ren grote verschuivingen in de De redactie van Blendle journalistiek op internet achter een de groten niet hebt, is het zo onge- zijn”, zegt Kozlik. “We zoeken sa- nieuwsconsumptie, vooral jon- STEEN DER VAN SEAN betaalmuur? “Want als alles gratis veer kansloos.” menwerking met bedrijven die geren kiezen massaal voor wordt weggegeven, gaan mensen er “Eerlijk gezegd, over dat gedeel- Blendle cool vinden, zoals Spotify andere manieren voor het ver- natuurlijk niet voor betalen”, legt te was ik het meest sceptisch”, zegt ook vaak met andere bedrijven sa- 500 garen van informatie dan de Van Lanschot uit. Jürgen Hopfgartner. Hij is bij Axel menwerkt om groter te worden.” traditionele radio, tv en kran- Vervolgens is het zaak uit te vin- Springer verantwoordelijk voor de ten. Hoewel een deel van de den wat de uitgevers er zelf van investeringen van de uitgeverij in

informatievoorziening onge- denken. Dus gaat Van Lanschot bij digitale bedrijven. “Het Duitse uit- Lezerslandelijke dagbladen (x1000) > 0 twijfeld (we zien dat natuur- ze langs in Frankrijk, Italië, Spanje, geverslandschap is zo gefragmen- 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 lijk nu al) in toenemende mate Oostenrijk, Groot-Brittannië, en teerd. Iedereen heeft zijn eigen Ik ging bij wordt overgenomen door toe- Zweden. “Ik benader ze via via, of strategieën, en Blendle is een stan- Jaartal > vallige getuigen en kritische zoek op LinkedIn wie de CEO is, vo- daard product. Er valt weinig aan uitgevers langs De oplage van papieren kranten daalde Telegraaf volgers via sociale media, ver- gel uit wat de email-combinatie van te customizen. De uitgevers mogen om allemaal tussen 2005 en 2014 met bijna 30% van 4,5 AD wacht ik dat voor journalisten de uitgever is, en stuur dan een keer de prijs van de artikelen bepalen, naar 3,2 miljoen. Maar elke dag lezen zo’n Volkskrant die objectief informatie selec- Blendle of vier een e-mail totdat ik het juis- maar verder hebben ze Blendle hypothetische 7,5 miljoen mensen een krant. Elk exem- NRC teren en duiden, een rol blijft en de lange weg te adres te pakken heb.” maar te accepteren zoals het is.” plaar wordt dus door 2 à 3 mensen gelezen Trouw weggelegd’’. ‘’De VVD vindt het Grappig zijn de verschillen per Bild, nota bene een krant die door dingen (dat verschilt per titel). Het lezen wordt door NRC.next van groot belang dat de burger land. “In Zweden vroeg niemand Axel Springer wordt uitgegeven, te roepen de NOM Printmonitor onderzocht via een Reformatorisch Dagblad goede toegang heeft tot een naar ‘wereldheerschappij’ iets over de refund-button. Ze vin- staat bijvoorbeeld niet in de kiosk. survey onder ruim 20.000 Nederlanders. Nederlands Dagblad Marten Blankesteijn onafhankelijke en kwalitatief den het heel normaal, de mensen De krant bevat voornamelijk korte Blendle heeft er nooit een geheim van gemaakt: zijn erg digital savvy. In Italië begon artikeltjes en veel foto’s. Gebrui- iedere uitgever er meteen over.” kers die in Blendle korter dan tien Verenigde Staten ‘ Het is aan de Nederlandse markt is te klein. Om te overleven, Van Lanschot grinnikt. Met een vet seconden naar een artikel kijken, De volgende uitbreidingen zullen de journalistiek trekt het de wijde wereld in. Eerste halte: Duitsland. Italiaans accent: ‘Doeko, serrrri- hoeven daarvoor niet te betalen. sneller gaan, denkt Blankesteijn. ously, you don’t know us Italians, Bild eiste onder andere dat die au- “Ik ging bijvoorbeeld in m’n eentje Binnen Europa is Neder- van gratis kranten was in lezers maar raakte er ver- krant volgt de dalende op- zichzelf relevant DOOR CATRIEN SPIJKERMAN we’re gonna refund EVERRRRY- tomatische refund werd afge- bij al die uitgevers langs, maar nu land nog steeds een ‘kran- 2014 1,2 miljoen (550.000 volgens zo’n 350.000 lage. Uitgevers zijn echter te houden’ TINK.’ Dus bij de Italianen moest schaft. Blendle ging niet akkoord. hebben we drie mensen die full- tenlezend land’, samen las uitsluitend een gratis kwijt. De Volkskrant allang niet meer alleen e waren jong, ze zagen en Alexander Klöpping (28) het Springer en The New York Times ik direct vertellen over onze fair use Blankesteijn zegt er niet erg rou- time niks anders aan hun hoofd met de Scandinavische, krant). Deze getallen krijgt er lezers bij, de geïnteresseerd in de hoogstaande nieuwsvoorzie- eruit als de ‘cool kids platform de wereld in slingerden, van drie miljoen euro. policy, gebruikers kunnen niet ein- wig om te zijn: “Misschien is Bild hebben dan uitgevers benaderen Engels- en Duitssprekende waren vijf jaar geleden krant heeft er in 2014 ‘papieren’ lezers. Omdat ning en in staat is dat nieuws from the Nether- maakten zij er geen geheim van dat “Ik wist dat andere uitgevers hier deloos hun geld terugvragen.” ook niet bepaald het beste voor- en handtekeningen scoren.” landen. Krantenlezend nog 2,8 en 1,1 miljoen. 860.000 tegen minder lezers ook de digitale zelf kritisch te wegen. Anders lands’. Maar het be- de Nederlandse markt niet groot superemotioneel op zouden kun- Toch wordt Van Lanschot - anders beeld van kwaliteitsjournalistiek.” Zo heeft ‘head of international’ betekent in dit geval dat Landelijke kranten za- dan 800.000 in 2004. krant op de iPad lezen, de dan weleens wordt beweerd, langrijkste: ze had- genoeg is. Om te overleven, moet nen reageren”, vertelt Blankesteijn. dan Blankesteijn en Klöpping des- Van Lanschot zijn team versterkt nog steeds zo’n 50% van gen in de laatste vijf jaar Het lezersaantal van NRC website bezoeken of via zijn wij dan ook beslist voor- ‘Zden een Heel Goed Verhaal.” Stefan Blendle de wijde wereld in. Eerste “Als in Nederland de Telegraaf in tijds in Nederland - door de meeste Stap twee: neem buitenlanders met twee extra mannen die zich al- de bevolking elke dag een het aantal lezers met 14% Handelsblad vertoont een hun mobiel de kran- stander van een goed functio- Plöchinger is chef online en zit in de halte: Duitsland. ons had geïnvesteerd, dan zou De uitgevers enthousiast onthaald. aan. Als de grootste uitgevers bin- leen maar met de Verenigde Staten krant leest. (van 5 naar 4,5 miljoen) ten-app raadplegen, is nerend publiek omroepbestel hoofdredactie van Süddeutsche Zelfs nog voordat Blendle goed en Persgroep meteen hebben gezegd: “Dat is ook wel begrijpelijk, want nen zijn, moet een lokaal team bezighouden. Al in maart 2015 In Nederland zakt dat teruglopen. Bij regionale men vooral benieuwd zonder uitwassen en hobby’s Zeitung. Begin 2015 heeft hij een wel in Nederland was gelanceerd, ‘Nou, stik er dan maar in’.” In de zo- uitgevers zitten natuurlijk niet be- worden opgetuigd. De Duitse Si- werd bekend dat Alexander Klöp- percentage voor betaalde kranten was de daling naar dat ‘gecombineerde’ op kosten van de staat. Het is bijeenkomst in München met ande- waren er al Duitsers die interesse in mer van 2014 deed hij daarom zijn paald in een aangename positie. De mon Kozlik (28), a$omstig van de ping The New York Times, Wall kranten in 2014 overigens scherper: met 23% van Landelijke bereik: wat voor mensen daarbij overigens ook aan de re hoofdredacteuren en hoge bazen de Nederlandse start-up hadden. eerste rondje Duitsland. “Ik ging bij printcirculatie gaat omlaag en de startup-afdeling van Axel Sprin- Street Journal en Washington voor het eerst onder de 4,6 naar 3,6 miljoen. Voor kranten op wat voor device lezen journalistiek om zichzelf rele- van de grootste Duitse kranten en De Duitse uitgeverij Axel Springer uitgevers langs om allemaal hypo- gemiddelde leeftijd van de lezers ger, werd in april als eerste aange- Post had weten te strikken. Blend- 50%. Inclusief gratis de fusie tussen AD en de welk nieuws? vant en interessant te houden tijdschriften. Er zijn mensen van bracht op eigen initiatief in maart thetische dingen te roepen. ‘Stel dat wordt ieder jaar hoger - op een gege- nomen. De kersverse business de- le wil niet verklappen welk land kranten gaat het nog om regiokranten in Zuid- zagen het Voor één ding is het voor een breed gedeelte van de Die Zeit, van Frankfurter Allge- 2014 een bezoekje aan de Blend- Burda zou investeren, stel dat Ber- ven moment zijn die dus dood. De veloper werd meteen in het diepe het volgende is. Blankesteijn: 53%. Zo’n 9% van de Ne- Holland en Utrecht in aantal lezers papieren bereik echter bevolking’’. Over regionale en meine Zeitung, van Der Spiegel. le-burelen met de boodschap dat ze telsmann zou investeren, of Axel advertentie-inkomsten uit print gegooid. “Er moest ontzettend veel “Maar ik hoop dat het de VS is.” Er derlanders leest dagelijks 2005 werden er meer re- onontbeerlijk. De tarie- publiek-private samenwerking: Zo’n bijeenkomst houden ze eens of in de start-up wilde investeren. Uit- Springer: wat doe je dan?’ Ik wilde dalen, en online rukken de adbloc- gebeuren: kleinere titels binnen- is al een vacature aangemaakt voor een gratis krant, maar dat gionale dan landelijke met 14% ven van advertenties in de ‘Initiatieven (ook op het gebied twee keer per jaar, om te praten eindelijk mondde dit uit in een ge- uitzoeken of iemand zou zeggen kers op. En dan klopt er iemand aan halen, PR-gedoe, curatoren vin- hoofdredacteur van de Ameri- wordt meestal gecombi- kranten gelezen. Omdat teruglopen. traditionele krant liggen van publiek-private samenwer- over innovatie in de sector. Dit keer zamenlijke investering door Axel dat samenwerking dan onbe- met een idee dat in Nederland al den. Ook moesten we een Duitse kaanse nieuwsbrief, maar ook voor neerd met een betaald AD vanaf dat moment als nog steeds veel hoger dan king) die in sommige provin- zijn Marten Blankesteijn en Al- redactie opzetten voor de nieuws- de Franse. “In 2016 willen we in exemplaar - 4% leest uit- één landelijke krant wat grillig patroon, het de tarieven voor online. cies ook al van de grond komen exander Klöpping van Blendle te brief, en een Duitse klantenser- ieder geval onze grote internatio- sluitend een gratis krant. wordt beschouwd, zijn stijgt tot 2009, daalt daar- De tijd dat kranten-in- moeten daarom worden aan- gast. Plöchinger: “Ze zeiden ge- vice.” Acht man is team Duitsland nale versie lanceren”, vertelt Van In de laatste vijf jaar die rollen vanaf dat jaar na, maar vertoont in 2012 komsten voor 70 % uit gemoedigd. Dit moet er ech- woon: ‘Wij hebben de oplossing. nu sterk, de kantoortaal bij Blendle Lanschot. “Daarin komen wereld- daalde het lezen van omgedraaid. weer een lichte stijging. advertenties kwamen ter wat de VVD betreft niet toe Het is simpel en makkelijk, en we Wat brengt het op? is inmiddels o%cieel geswitcht titels die voor iedereen interessant kranten het sterkst bij die Bij de landelijke titels De laatste twee jaar daalt ligt al meer dan tien jaar leiden dat de overheid allerlei hebben in Nederland bewezen dat naar Engels. De Duitse redactie en zijn - we focussen daarbij vooral op gratis kranten, veroor- leverde De Telegraaf fors het aantal lezers weer. Bij achter ons (het is nu min- commerciële projecten gaat sti- het werkt.’ Er gebeurde iets hoogst Blendle heeft in oktober len niets kwijt over hoe- geveer 50.000 euro bruto omzet vanuit Blendle klantenservice zitten in Utrecht, publicaties uit de VS. We moeten zaakt door het uit de in: 750.000 dagelijkse le- nrc.next was de daling het der dan 30%) maar dat muleren; dat is aan de markt’’. uitzonderlijks: na aﬂoop, toen Mar- 2015 zo’n half miljoen veel Blendle hun op- aan Blendle te verdienen. ‘behoorlijk stabiel’ is. Bij Kozlik houdt met twee andere niet vier lanceringen half doen - markt nemen van achter- zers minder dan in 2004. sterkst: -35%. kleinere aandeel levert Over de rol van de overheid: ten en Alexander weg waren, was geregistreerde gebrui- brengt. Vrij Nederland In een artikel in NRC van 9 De Persgroep stammen Duitse Blendle-medewerkers kan- dan beter eentje heel erg goed. eenvolgens DAG, De Pers Het AD gaat na de regio- De trend is duidelijk, nog steeds een behoorlijk ‘’Van direct subsidiëren is wat iedereen het met elkaar eens. We kers, waarvan ‘enkele haalt een ton netto per juni 2015 staat dat Blendle de meest recente cijfers toor in Berlijn, in het hippe Pren- Maar zodra een land op de rails en Sp!ts. Het aantal lezers fusie naar 1,8 miljoen het lezen van de papieren bedrag op. mij betreft geen sprake. Wel vonden allemaal dat we Blendle een tienduizenden’ in Duits- jaar via Blendle op, zegt NRC in 2014 een ton ople- die de uitgeverij wil delen zlauer Berg. Het duurde even voor- staat, pakken we natuurlijk door. heeft de overheid een duidelij- kans moesten geven.” land. Meer dan de helft uitgever Wouter van der verde. Digitaal uitgever uit eind 2014. Volgens dat alles soepel verliep tussen het Ja, het plan is hard te gaan.” ke rol bij het beperken van Blendle, een online platform van de gebruikers is vol- Meulen. In maart 2015 Han-Menno Depeweg CEO Erik Roddenhof ver- Blendle-hoofdkwartier en Blendle activiteiten van de publieke waarop je voor een paar centen los- gens Blendle jonger dan zegt hoofdredacteur van zegt hierover geen uit- dienden de vier titels Duitsland, vertelt Kozlik. “Er Catrien Spijkerman volgt Blendle omroepen die niet hun kern- se artikelen kunt kopen uit zo onge- 35 jaar. Een vijfde van de NRC Media Peter Vander- spraken te willen doen, van De Persgroep in het dienden zich in korte tijd ineens voor het project Nieuwe Journalis- taken betreffen en waarmee veer alle Nederlandse kranten en gebruikers heeft minstens meersch tegen De Nieu- maar wil wel kwijt dat die vierde kwartaal geza- een hele hoop regionale Duitse tiek van het Fonds Bijzondere commerciële partijen oneerlijk tijdschriften, ging in april 2014 in één keer betaald. we Reporter dat hij ‘heeft ton in 2014 ‘zou kunnen’. menlijk tussen de 40.000 kranten aan die in Blendle wilden. Journalistieke Projecten. beconcurreerd worden’’. Nederland van start. Vanaf het mo- De meeste uitgevers wil- uitgerekend’ jaarlijks on- Verder meldt hij dat de en 50.000 aan Blendle. Zij klopten met technische vragen Haar verhalen zijn te lezen op: ment dat Marten Blankesteijn (28) bij mij aan, maar de tech-afdeling www.nieuwejournalistiek.nl 6 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 7

NDC-kranten MEDIAWOORDVOERDER

Hulpverleners HMC-kranten aan het werk in Nederlands Dagblad Ebolagebied Creatief tellen of Tone De Volkskrant Wâldnet Financieele Dagblad toekomstmodel? De Nieuwe Realist NRC Handelsblad Catenaccio De Telegraaf Oplage kwart miljoen in 2014 Kranten met Zijn gestopt betaalde content De gezamenlijk oplage van de kranten die de totale oplage fors digitale versies van de krant was laten stijgen. Ook het Nederlands eind 2014 een kwart miljoen. Het Dagblad en het Reformatorisch HOI baseert dit cijfer op de data Dagblad introduceren de digitale die de kranten zelf aanleveren krant. Vanaf 2010 laat het FD zijn en telt vanaf 2005. Op 6 februari digitale uitgave meten. NRC.next De Bicker 1996 bracht De Telegraaf als eer- komt daar in 2012 bij. In dat jaar Immrs ste een krant op pdf uit. In zwart- komt de totale betaalde digitale Mohammed Mohandis wit. Je kon de krant tegen betaling oplage voor het eerst boven De Stand (PvdA) downloaden wat in de beginja- de 100.000 per dag. De opmars ren van het internet een hele klus Maar sinds 2013 groeit de was. Het was geen model dat digitale oplage als kool. Vrijwel Komen er nog bij bij de lezers of de collega’s aan- alle titels laten vanaf dat moment Certiﬁcering

SIMON DAVIS DFID DAVIS SIMON sloeg. NRC Handelsblad koos de digitale oplage meten. De van de Mohammed Mohandis, de voor de Ilead – een pre-iPad- totale oplage stijgt naar 200.000 mediawoordvoerder van de tablet - als platform, de Volks- in 2014. Aan het eind van dat jaar Partij van de Arbeid, maakt krant probeerde het een paar is de kwart miljoen bereikt. duidelijk wel te geloven in de Het nieuws van 2014 jaar later nog eens met een kracht van een nieuw systeem speciale pdf-middageditie ‘16:00’. Zaterdagabonnement van nieuwsvoorziening. ‘’Ik ge- JANUARI geprotesteerd. De Ameri- vermoord, uit angst dat Op alle niveaus verlaten Ook dat werd geen succes. Die stijging komt doordat meer loof in de kansen voor de jour- 1 januari: Geen bier meer kaanse president Obama zij “euthanasie op hem PVV-vertegenwoordigers De introductie van de iPad kranten hun oplage laten meten, Paywall nalistiek. Het is misschien waar Adformatie voor 16- en 17-jarigen gaf een politiek signaal zou plegen”. Borst voerde de stellingen. Zo stap- in 2008 zorgde voor een door- en door de autonome toename dat er steeds minder journalis- Alcohol schaadt jongeren af door een delegatie te als minister de euthana- pen Joram van Klaveren braak. De gadget van Apple was van het aantal digitale abonnees. Op zoek naar een online verdienmodel Voetbal International ten bij raadsvergaderingen zijn, te ernstig, vindt de over- sturen die deels bestond siewet door. en Roland van Vliet uit de een ‘leesding’. Uitgevers brach- Maar het komt ook door de Consumentengids maar daar staat tegenover dat heid, en dus gaat de leef- uit homoseksuele spor- Tweede Kamerfractie. ten apps uit om een digitale krant ruimte die het HOI toelaat bij het Betalen voor online nieuws is geen uitzondering tegenwoordig bijna alle raads- tijd om alcohol te kopen ters. Bovendien bleef hij MAART te verkopen of distribueerden ze aanleveren van de cijfers. New Scientist vergadering live zijn te volgen omhoog. De in 2013 ge- zelf thuis. Premier Rutte 8 maart: Raadselachtige via de Apple kiosk. Je kreeg – ook Als een krant bijvoorbeeld een meer. Ook papieren tijdschriften en kranten via internet. Een journalist kan nomen beslissing om de ging wel, en nam boven- verdwijning vlucht MH370 door de opmars van breedband – zaterdagabonnement aanbiedt hebben betaalmuren, betaalde sites en apps dus met weinig inspanning zo’n alcoholleeftijd van 16 dien het koninklijk paar Een vliegtuig van Malay- snel je vertrouwde krant voor waarbij de lezer het recht (replica’s van print producten en Tijdschriften met vergadering volgen.“ naar 18 jaar te verhogen mee. De foto waarop ko- sia Airlines verdwijnt van je neus. Het belangrijkste van heeft om zes dagen de krant te slotje of sleutel Hij is voorstander van het om- gaat in 2014 van kracht. ning Willem-Alexander de radar. Het toestel, zo de iPad en soortgelijke tablets downloaden mag dit vanaf 2013 non-replica’s), premium content en nieuwe laag brengen van het btw-tarief Winkel- en cafépersoneel het glas heft met Poetin blijkt later, vliegt nog zes is dat er een veel grotere betaal- worden meegerekend. De Pers- producten als de NRC Reader en Q. voor internet-producten, maar moet bij twijfel om iden- wordt één van de meest uur in de verkeerde rich- bereidheid voor content op die groep-kranten en later ook De meent dat er verder geen rol tificatie vragen. Bemach- impactvolle persfoto’s ting en stort in zee als de platformen is. Telegraaf rapporteren op deze site Dagelijkse Standaard. Met voor de overheid is weggelegd. tigt een 17-jarige toch van 2014. brandstof op is. Vlucht manier hun ‘gerechtigden’ als Bij de meest in het oog een “indrukwekkende groep top- ‘’Het kan niet zo zijn, dat de een biertje? Dan riskeert MH370 was met 239 pas- Gedrocht digitale abonnees. springende initiatieven voor commentatoren en geoefende overheid daarin iets gaat voor- de verkoper een boete Ebola breekt uit in sagiers op weg van Kua- De digital native vindt de digitale De vraag is of de stijging voor- rijwel alle betaalmodellen moet onderscheid journalisten…” wil Livestro 5.000 schrijven. Wel hechten we aan van 1360 euro. West-Afrika la Lumpur naar Peking. In APRIL krant overigens een gedrocht: het al een gevalletje ‘gebakken lucht’ landelijkeV dagbladen, evenals worden gemaakt tussen digitale abonnees (€ 7 per maand) aan zich De zeer dodelijke ziekte de zomer van 2015 spoelt 26 april: Eerste is geen website en geen krant. Als is. Deels wel, maar aan de an- een groot deel van de regionale dag- uitgevers van eigen content en binden, en streeft ernaar om door ‘ Ik sluit niet uit ebola verspreidt zich een vleugeldeel aan: het Koningsdag gevierd website valt de digitale krant door dere kant is het model waarbij bladen, kennen naast een digitale partijen die bestaande content te groeien naar ruim 30.000 beta- in het West-Afrikaanse enige spoor. Wat er ge- Nederland viert voor de de mand. Geen updates, nauwe- de abonnee zaterdag een papie- versie van de papieren krant ook Misschien opnieuw verpakken en louter als lende bezoekers. dat er een land Guinee. Later in beurd is blijft een raad- eerste keer Koningsdag. lijks interactief, geen audio of vi- ren krant krijgt en door de week vormen van (premium) content kunnen we de kassa fungeren. Reporters Online / TPO Magazine, ommekeer komt’ 2014 worden ook buur- sel. Officieel moet de feest- deo, en het ‘nieuws’ is minstens digitaal toegang heeft, wel het op hun website: het betreft veelal recente golf van vroeger De Nieuwe Pers, beschikt landen Sierra Leone en dag op 27 april (de ver- acht uur oud. En het is ook geen model van de toekomst. In de VS langere artikelen waarvan de lead Herverpakkers over een groot aantal eigen journa- de publieke omroep. Je hebt Liberia getroffen door 16 maart: Krim kiest in jaardag van koning Wil- echte ritselende krant waarin je de doet de Christian Science Monitor als lokkertje op de website wordt betaalmuurtjes In die laatste categorie vallen listen waarop lezers zich separaat geen enkele garantie dat bij- de ebola-epidemie. ‘illegaal’ referendum lem-Alexander) worden vis kan verpakken. Hybride maar dit al jaren, in Nederland speel- geplaats, voorzien van een slot de Blendle- Blendle, Elinea, MyJour en Maggy. kunnen abonneren en verkoopt voorbeeld RTL doorgaat met Duizenden mensen over- voor Rusland gevierd, maar die dag wel met een stijgende verkoop. de het FD met die gedachte. Als (of sleuteltje). Alvorens ze verder Blendle verkoopt content uit dag- daarnaast ook losse artikelen via nieuwsuitzendingen als dat ver- lijden daarna aan de De bewoners van de Krim valt in 2014 op een zon- In 2005 is het HOI gestart met bezorging en drukken door de gelezen kunnen worden dient de revolutie noemen bladen en tijdschriften en rekent af o.a. Blendle. Een van hen, Chris lies zou opleveren.’’Hij vindt het FEBRUARI virusziekte. In Nederland (Oekraïne) kiezen in een dag. De Koninklijke fami- het meten van de digitale opla- dalende oplage een te kostbare nieuwsconsument ze eerst af te per artikel waarbij gebruik wordt Klomp, biedt via twitter (@realtwit- welZijn zorgelijk gestopt dat het onder- Recordaantal plakken is er met enige regelmaat referendum voor aanslui- lie gaat op bezoek in de ges – de replica’s zoals ze daar zaak is, zal ongetwijfeld tot dat rekenen. Bij tijdschriften lijkt dit gemaakt van het prepaid-concept. court) betaalde toegang tot recht- scheid tussen professionele voor Nederland op om- vals ebola-alarm. Het ting bij Rusland. De uit- Noord-Hollandse plaat- heten. De eerste twee jaar laten model worden overgegaan. vooralsnog minder gebruikelijk: Springer en The New York Times bankverslaggeving. Uitgeverij journalisten en anderen steeds streden Spelen in Sotsji Amerikaanse tijdschrift slag van 96,6 procent is sen De Rijp en Amstel- alleen Volkskrant en NRC hun Maar op basis van de huidige Voetbal International, de Consu- investeerden in de site, wat in 2015 Fosfor specialiseert zich in de moeilijker te maken is. ‘’Ieder- Nederland oogst tussen TIME roept de ‘ebolabe- overweldigend. De ver- veen. Op het eiland Bo- digitale verkoop meten door het cijfers is lastig vast te stellen hoe mentengids en Adformatie zijn de internationale uitrol naar Duits- heruitgave van non-ﬁctie e-books een die zich journalist noemt, 7 en 23 februari een re- strijder’ later uit tot Per- kiezingen verlopen ver- naire besluit men om HOI, in 2007 introduceren Leeu- groot de bereidheid van lezers duidelijk voorlopers op dit gebied. land mogelijk maakte. In de loop en verrijkte longreads á la het Ame- zou eigenlijk de journalistieke cordaantal medailles in soon van het Jaar 2014. moedelijk niet zuiver. De Koningsdag gewoon op warder Courant en Dagblad van is om dit digitaal/print-model te Vrij Nederland gebruikt Blendle van 2015 maakten diverse media rikaanse voorbeeld Atavist. Achter- principes moeten respecteren. Sotsji (Rusland). De Ne- procedure is onduidelijk, de 30e te blijven vieren. het Noorden goedkope digitale omarmen. als kassa. bekend wat ze overhielden aan de gronden bij ﬁnancieel nieuws Nadeel van de huidige ontwik- derlandse sporters ke- en het is bovendien niet site; dat varieerde van een paar dui- vormen de niche waarin FTM is ge- keling is ook dat nieuws steeds ren met acht gouden, ze- mogelijk om te stemmen MEI zend euro tot bedragen van rond doken, onder meer met een dage- meer wordt geserveerd in hap- ven zilveren en negen voor de optie ‘onderdeel 2 mei: Van der Graaf MyJour klare brokken. Maar hij ziet ook herverpakkers een ton. is in zekere zin ver- lijkse nieuwsbrief (€ 10 per maand bronzen plakken huis- blijven uitmaken van ondanks ophef op gelijkbaar met Blendle, maar met voor ‘members’) en gratis e-books. zonnige kanten: ‘’Je ziet aan waarts: een recordpres- Oekraïne’. Volgens de vrije voeten MyJour andere content (meer vakbladen) en E52 is een initiatief van Bart Brou- Blendle dat er bereidheid is om tatie waarmee ‘we’ vijfde Verenigde Naties is het Het ongemak in politiek naast betaalde ook gratis artikelen. wers (bedenker van Dichtbij.nl) en te betalen voor nieuws. En ik worden in de medaille- referendum op de Krim en samenleving is merk- Elinea Elinea hanteert in tegenstelling tot Marien ten Houten (grondlegger sluit niet uit dat er weer meer Online nieuwsbrengers spiegel. Traditiegetrouw dan ook onwettig. baar, toch komt Volkert Blendle Blendle het all you can read-model. van nu.nl) met nieuws op het gebied behoefte gaat komen aan diep- worden de medailles van der Graaf bijna der- FTM Hetzelfde geldt voor Maggy, een van cultuur en economie vanuit gang en duiding. Met de cijfers binnengehaald door de Els Borst neergestoken 19 maart: Wilders laat tien jaar na het vermoor- Maggy soortgelijk initiatief voor tijdschrif- ‘innovatiefste stad ter wereld’ Eind- van de dagbladen gaat het ook schaatsers. Ireen Wüst door verwarde man publiek om minder den van Pim Fortuyn E52 ten dat onbeperkte toegang biedt hoven. Momenteel bestaat van de niet slecht, al moeten ze op zoek neemt vijf plakken voor Oud-minister Els Borst Marokkanen schreeuwen ‘gewoon’ op vrije voeten. TPO Magazine tot de inhoud van 24 titels. site enkel nog een beta-versie, naar nieuwe verdienmodellen haar rekening. Vier keer wordt dood gevonden bij Willen jullie méér of min- Van der Graaf heeft op waarvoor de intiatiefnemers € 1 per en zie je dat er steeds meer is na een schaatsonder- haar villa in Bilthoven. De der Marokkanen?” vraagt dat moment twee der- Bright Ideas Online nieuwsmakers week vragen. E52 biedt ook Engels- flexwerkers komen. Hoe dan deel het podium volledig politie komt later tot de Geert Wilders tijdens een de van zijn achttienjarige Aanbieders van unieke content die talige content, gericht op expats. ook kan het niet zo zijn dat de Nederlands. conclusie dat Borst waar- uitslagenavond in Den celstraf uitgezeten. Fosfor alleen online te vinden is, schoten Bright Ideas is gestopt met print, overheid daar iets in gaat voor- De Spelen in Sotsji wor- schijnlijk twee dagen Haag. “Minder, minder, Oproepen om de vrijla- De Correspondent de laatste jaren eveneens als pad- maar leeft voort als een “tweeweke- schrijven, hoewel certificering den ontsierd door ophef eerder met messteken is minder”, scandeert het ting te voorkomen halen denstoelen uit de grond. Zo is De lijkse webmagazine” en is via geen slecht idee is’’. Wat regio- over mensenrechten in gedood. Pas in januari publiek. De PVV-leider: niets uit. Een Kamermeer- Paper Correspondent, twee jaar geworden Blendle te lezen. Tot slot lanceerde nale samenwerking betreft Rusland. Tegen het ver- 2015 wordt Bart van U. als “Dan gaan we dat rege- derheid stelt dat de po- en zijn genoeg abonnees gebleven De Persgroep in de zomer van 2015 ‘’baalt’’ Mohandis ervan dat het bod op ‘homoseksuele dader aangewezen. De len.” In de dagen en we- litiek zich niet mag be- Jalta om de zaak in de lucht te houden, het webmagazine Paper (€ 5,95 per project in Brabant is gestopt: uitingen’ dat Rusland in geesteszieke Van U. had ken erop regent het boze moeien met individuele sterker nog: De Correspondent maand), deels gebruikmakend van ,,Het laat zien dat die construc- 2013 instelde werd breed kort daarvoor zijn zus reacties en aangiftes. rechtszaken. Nieuwe wil over de grens, naar Amerika. materiaal dat eerder in de o'ine ties rond publiek-private samen- journaliestieke Jalta is de site van Joshua Livestro, dagbladen verscheen, maar ook werking veel te moeilijk zijn‘’. Lees verder t/m december op pagina 18 > initiatieven de man achter nieuws- en opinie- eigen nieuwe stukken. 8 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 9

De krantenfluisteraar van De Persgroep Uitgevers: Ik kijk naar de kranten, de grote sanering net zoals ‘ Ik ben geen een dokter Van 25 naar 8 uitgevers in 35 jaar

allereerst kijkt Vanaf 1987 wordt de markt PZC. In 1999 is er een me- PCM diagroep Limburg overge- meerderheid in PCM (AD, hoe iemand van de dagbladuitgevers gafusie als VNU door We- In 1994 wordt het Rotter- nomen van De Telegraaf en de Volkskrant, Trouw, NRC gekenmerkt door fusies en gener wordt overgenomen. dams Dagblad onderdeel een jaar later wordt Wege- en nrc.next) verwerft, de er uitziet overnamen. Van de 25 uit- Vrijwel heel zuid-Neder- van de NDU (AD, NRC ner gekocht. beide laatste titels worden bemoeizuchtige gevers is in 2014 nog maar land is nu in handen van Handelsblad, Brabants In 2012 gaat Metro naar doorverkocht aan de Ne- bakken eigengereidheid en kriti- een handje vol over. Acht Wegener dat op haar hoog- Nieuwsblad, de Dordte- TMG en verdwijnt De Pers. derlandse investeerder sche houding van journalisten is om precies te zijn. tepunt een gebied beheerst naar). NDU wordt zelf in Een jaar later verliest het Egeria. Op dat moment daarbij geen probleem. Smeets: In 1980 waren er in Neder- dat zich uitstrekt van Dren- 1995 onderdeel van de Friesch Dagblad z’n zelf- zijn de twee grootste uitge- “Aan journalisten kun je niets op- land nog 25 dagbladuitge- the tot aan Scheveningen Perscombinatie (de Volks- standigheid als het wordt vers van Nederland (met leggen, je moet ze overtuigen. Om vers. Dat aantal was relatief en van Cadzand tot Maas- krant, Trouw, Het Parool). ingelijfd door de NDC. In meer dan 50% van de schoonvader’ een journalist te doen veranderen, constant tot 1987. De enige tricht. Kranten in Limburg In 2003 verlaat Het Parool 2014 wordt bekend dat markt) in buitenlandse Zeven regionale kranten overnemen of drie landelijke, het zijn totaal moet je zo sterk zijn dat je de discus- veranderingen tussen 1980 en Groningen worden afge- PCM als het door De Pers- MGL naar het Belgische (Engelse) handen. sie inhoudelijk kunt winnen. Onze en 1987 zijn de fusie tussen stoten, maar de Apeldoorn- groep wordt overgenomen. Mediahuis gaat en Wegener Als in 2012 Metro wordt verschillende klussen. Dat ontdekte uitgever-directeur Jaak Smeets van coaches kennen het vak door en de Verenigde Noordhol- se uitgever blijft de regio- In 2009 verwerft De Pers- naar De Persgroep. Beide verkocht aan TMG ver- De Persgroep al snel toen hij aan de slag ging met de Wegenertitels die door. Natuurlijk kunnen Pieter landse Dagbladen en het nale markt beheersen. Tot- groep de rest van PCM, uit transacties worden in dwijnt er weer een buiten- zijn bedrijf in 2014 kocht. Het oliemannetje van de Vlaams-Nederlandse Klok en ik de nagel ook wel eens Noordhollands Dagblad dat het zelf in 2007 in han- die boedel wordt NRC Me- 2015 door de Autoriteit landse uitgever. In 2015 miskloppen, maar meestal leggen (NHD) en de overname van den valt van de Engelse dia verkocht aan Egeria. Consument en Markt krijgen de aankopen van uitgeverij moest zijn eigen methode klonen én opnieuw uitvinden . we de vinger op de zere plek. Als het het Utrechts Nieuwsblad investeerder Mecom. goedgekeurd. Wegener door De Pers- En dat viel zelfs deze erkende krantenﬂuisteraar niet mee. klopt wat je zegt, win je vertrouwen. door Wegener. Deze laatste NDC, de Waarheid, Buitenlands eigendom is groep en NRC Media door DOOR MIRO LUCASSEN Om respect te verdienen moet je overname is het eerste TMG Metro, De Pers… betrekkelijk nieuw in Ne- het eveneens Belgische Me- vakbekwaam zijn en koosjer. Alle- teken dat Wegener grootste De Hollandse Dagblad In 1988 neemt VNU Audet derland. Bij de komst van diahuis (o.a. De Standaard) bei, een van de twee is niet goed ge- plannen heeft met Neder- Combinatie (HDC), een sa- over en een jaar later gaan Metro in 1999 is de eerste hun beslag. Mediahuis

SEAN VAN DER STEEN DER VAN SEAN noeg. Je visie moet duidelijk zijn én land. Er komt ook een menvoeging van Damiate de Leeuwarder Courant en buitenlandse (Zweedse) neemt ook de Limburgse je moet toekomstperspectief bie- uitgever (BDU) bij als de (o.a. Haarlems Dagblad en het Nieuwsblad van het uitgever actief op de Neder- kranten uit de Mecom-in- e dag dat Jaak Smeets hij reisde de zeven titels af om indi- weinig vrouwelijk is of te institutio- bij Tubantia. Zij begeleiden de reden. Wij vechten voor de toekomst, Barneveldse Krant wordt De Typhoon) en het Noord- Noorden onder één uitge- landse markt. In 2003 boedel van De Persgroep (1960, Bree) voor het vidueel met de hoofdredacteuren te neel werkt, dan geldt: Houston, we dacties bij de veranderingen en ook of het nu print is of digitaal.” omgezet in een volwaar- hollands Dagblad (NHD, ver verder. De Waarheid neemt de Belgische Pers- over. In 2015 is de Belgische eerst bij het Eindhovens spreken. Drie tot vier sessies per have a problem.” Erik van Gruijthuijsen heeft voort- Die toekomst begon voor de We- dig dagblad. Alkmaar), ontstaat in 1992. verdwijnt in 1990. In 1999 groep, uitgever van o.a. De Persgroep de grootste uit- Dagblad binnenstapte, Als je niemand man werden dat, bij de ko%e of in Hoofdredacteuren in Nederland, durend contact.” genertitels met minder journalis- De tien jaar tussen 1987 In 1993 wordt deze uitgever komt er ook een uitgever Morgen en Het Laatste gever van Nederland met Ddacht hij aan zijn vader. Die reisde een restaurant. Aan de orde: visies constateert Smeets, werden in het Tien maanden lang stak Smeets ten en dikkere kranten: het extra en 1997 worden geken- onderdeel van De Tele- bij: het Zweedse Metro In- Nieuws, Het Parool van een marktaandeel van elke ochtend voor dag en dauw met onder de 40 op de krant en de uitgangspunten verleden lang niet altijd benoemd al zijn werktijd in aanwinst Wege- &-katern op dinsdag tot en met vrij- merkt door hevige concen- graaf. In 1995 wordt De ternational. PCM over. Maar daarna 45%. Met de 11% van Me- het bedrijfsbusje vanuit Peer naar op je redactie van De Persgroep. “Ze dachten vanwege hun journalistieke capaci- ner, inmiddels zijn dat nog twee da- dag en op zaterdag een magazine. tratie. Drie grote uitgevers Gooi- en & Eemlander ook De gratis-gekte leidt er- gaat het snel. diahuis erbij is ook nu de de lichtstad, waar hij arbeider was verschillend en dat was moeilijk in teiten. “Ze kunnen er zitten omdat gen per week. Het project was alleen “Het regionale karakter hebben we krijgen in de periode gestal- door De Telegraaf gekocht. toe dat in 2007 opnieuw In 2004 neemt de Engel- meerderheid in buiten- in een van de vele Philips-hallen. hebt, word de planfase, maar ik begrijp het ze administratief vaardig zijn, of be- mogelijk doordat ook Verkade en vastgepind op pagina 1, 2 en 3, in het te: Wegener, TMG en PCM. De Telegraaf had in 1972 al een uitgever verschijnt: se investeringsmaatschap- landse (Belgische) handen. Had vader gewerkt op de plek op wel. Het waren zeven heel verschil- stuurskundig sterk. Dat type houdt Van Gruijthuijsen zich bovenmatig eigen katern en met accenten in de En ook daarna wordt het het Limburgs Dagblad Mountain Media (ver- pij Apax een meerderheids- Het betreft hier de ‘ver- Strijp-S waar nu de ED-redactie ze- je echt een lende personen.” bij ons geen stand. Bij De Persgroep inzetten, zegt hij. Zijn praatcircuit sport en het extra katern. En we niet meer rustig. overgenomen en bezat ook noemd naar bedenker Cor- belang in PCM. In 2006 be- spreide’ oplage, dus inclu- telt? Die vraag is niet meer te beant- oud medium Praten is maar praten, zegt is de hoofdredacteur de spil waar is er nog steeds en het omvat allerlei werken aan een versnelde digitale de Amsterdamse krant De nelis van den Berg) die De treedt een andere Engelse sief de oplage van Metro. woorden. “Maar het was een bijzon- Smeets, het proces start met waar- het om draait, de inspirerende combinaties van regionale en lan- ontwikkeling. Dat zijn allemaal ca- Wegener Courant / Het Nieuws van Pers op de markt brengt. In investeerder de Nederland- Als we alleen naar de dere plek om te zijn.” moet je beginnen met de core nemen: lees de krant en de site. persoon, belangrijker dan ik of wie delijke hoofdredacteuren. Dat is al- deaus aan de lezer. Om het aanbod Wegener gaat in 1988 sa- de Dag. De Telegraaf was na deze periode betreedt ook se markt als De Telegraaf betaalde oplage kijken is Al jaren passeert Jaak Smeets business.” “Begrijp ik de koppen, zijn de inlei- dan ook.” lemaal goed voor de persoonlijke aan de consument te versterken, men met Tijl (o.a. Zwolse deze acquisities een grote het Britse Mecom de haar Limburgse kranten het Belgische aandeel meerdere keren per week de Bel- Dat heeft De Persgroep eerder ge- dingen goed, maakt de redactie een contacten, maar de geografische af- waren ingrepen nodig: een scherpe- Courant), en neemt in 1992 regionale speler geworden. markt, in 2006 wordt Me- aan Mecom verkoopt. Een nog steeds hoger. gisch-Nederlandse grens met de daan, bij de overname van PCM in logische opbouw en voor wie is deze Praatcircuit stand ervaart de krantenfluisteraar re redactie-organisatie en afslan- de Oostelijke Dagblad jaar later kopen de Engel- auto, op weg naar steeds gevarieer- 2009. De Volkskrant, Trouw en het krant? Voor iedereen of voor man- Zo’n journalistieke voortrekkersrol toch als een probleem. “Wanneer king. We hebben afscheid genomen Combinatie (ODC) over, sen ook Wegener. In 2009 dere bestemmingen. Naast Rotter- AD zijn sindsdien in handen van de nen, ouderen, bestuurders? Ik vorm was niet voor iedereen haalbaar en iedereen fysiek bij elkaar zit, zoals van mensen die niet meer bij ons ontstaan in 1990 uit De De Waarheid wordt De Persgroep een De Pers dam en Amsterdam kwamen er in Belgische uitgever, die via Het Pa- een beeld en ik neem lezersonder- de leiding over de Wegenertitels bij PCM, praat je vaker informeel. pasten, iets meer zelfs dan toegela- Twentsche Courant, Van verdwijnt grote speler als ze ook een verdwijnt 2014 zeven Wegener-locaties bij, tot rool in 2003 de Nederlandse markt zoek door, want lezers benoemen de werd opgeschud. Maar tijdens en na Nu zit je vaak aan structuren vast ten zodat we jong bloed in konden der Loe! en Kluwer. In voldoening van het Belgische me- betrad. De kranten saneerden, ver- zaken scherper dan de journalisten. die benoemingen moeten ook alle om te overleggen en dat is jammer, brengen.” 1994 wordt Sijtho! inge- Metro komt dia-concern. “De Wegenertitels zijn nieuwden hun werkwijze en konden Die kranten waren nogal breed op- redacties anders gaan denken en want het gaat erom mensen te moti- lijfd, drie jaar later volgt de HDC ontstaat, een op de markt heer en meester in hun eigen gebied. weer vooruit. Bij de uitvoering van gebouwd en traag, met grote foto’s werken. “Om wakker van te liggen,” veren en te inspireren. We denken Rotte elementen Uitgeefcombinaties samenvoeging van Dat past bij het buikgevoel van De de Wegenertransactie dachten over de vouw. Als je drie van zulke verzucht Smeets. “Zeven locaties, er nog over hoe dat e!ectiever aan Als De Persgroep binnenkomt, UN/AC naar VNU/Audet en Damiate (o.a. Haarlems Persgroep: niets is zo onverwoest- Smeets en Christan van Thillo Ne- producties achter elkaar niet inte- ieder met hun eigen mentaliteiten, te pakken. Het proces verloopt tra- geldt: wie niet mee kan of wil doen, Wegener Wegener/Tijl ontstaan Dagblad) en de NHD Er komt een MGL naar baar als de regionale krant. Daarom derland al een beetje te kennen. Zo- ressant vindt, ervaar je het niet geschiedenissen, eigenheden. Als je ger dan we bij de landelijke kranten moet vertrekken. “Er zitten op re- nieuwe uitgever Cencentra begrijpen wij niet waarom Neder- dra Mecom en De Persgroep het meer als een krant. De lezer zegt ze allemaal afrijdt heb je duizend gewend waren.” dacties ook rotte elementen. Die NHD naar VND bij: De Pers landse journalisten zo neerkijken eens waren, formeerde de Belgische dan: wat een grote foto’s, het lijkt kilometer op de teller. Het is een Hoe bereikt zijn boodschap in- zijn gedemotiveerd, uitgeblust, ne- NDU naar op regionale dagbladen.” uitgever een redactionele werk- wel of ze geen nieuws hebben.” zaak van veel praten, via hoofdre- tussen de verslaggever in Et- gatief. Verwijder ze, dan komt er Perscombinatie Parool zelfstandig groep onder voorzitterschap van Uit de praatsessies volgden mo- dacties en mensen aan de centrale ten-Leur, de bureauredacteur in weer lucht en energie. Dat mag je Pannenkoekenboot Smeets. Vooruitlopend op de goed- menten van de waarheid: wie kon in tafel, over het inzicht in onze ma- Apeldoorn en de vormgever in niet vertellen, maar zo is het en dus Maar er was ten tijde van de overna- keuring door de mededingingsauto- de nieuwe situatie leiding blijven nier van denken en van werken. We Eindhoven? “Zij moeten allereerst vertel ik het. Over geld doen we dan me ook iets aan de hand met deze riteit, ondernemingsraad en redac- geven aan de redacties? De Pers- houden workshops voor eindredac- weten waar hun medium voor staat. niet flauw. Wij hebben veel betaald gewaardeerde kranten, los van de tieraden begon het gesprek over de groep, benadrukt Smeets, hanteert teuren, lay-out en voor de samen- Dat gebeurt via de chef en hoofdre- aan sociaal afvloeien.” zakelijke nood bij Wegeners moe- toekomst. Aan tafel naast Smeets: het uitgangspunt dat kranten aller- stellers aan de in-kant. En we heb- dacteur. We stimuleren en we zijn Wanneer gaat Smeets weer weg, 1980 /1981 25 / 198223 /1983 23 /1984 23 /1985 23 /1986 24 /1987 24 /1988 24 /1989 22 /1990 21 /1991 18 / 199218 /1993 16 /1994 15 /1995 13 /1996 12 /1997 12 /1998 10 1999/ 10 / 200010 2001/ 10 /2002 10 /2003 10 2004/ 11 2005/ 11 /2006 11 /2007 12 /2008 12 2009/ 12 /2010 11 /2011 12 / 201212 /2013 10 /2014 9 /2015 10 / 8 derbedrijf Mecom: “Inteelt klinkt adjuncten Bart Verkade van AD en eerst journalistiek worden ge- ben drie coaches aangesteld: Pieter veeleisend. Wij tolereren geen lui- verzuchtte in 2009 de redactieraad brutaler dan ik het bedoel, maar er Pieter Klok van de Volkskrant, en stuurd. Hoofdredacteuren moeten Klok van de Volkskrant bij De Gel- heid en we gedogen geen middelma- van de Volkskrant. “Ik ben altijd kwam geen nieuw, anders denkend managing editor Hans Deridder. weten wat er de volgende dag op de derlander, Paul van den Bosch van tigheid. En we investeren via de sneller weg dan ze denken. Nergens bloed meer binnen. Als je niemand Namens Wegener spraken mee di- voorpagina staat, moeten zich be- het AD bij BN De Stem en Gerbert journalistieke opleidingen op De was ik zo snel weg als bij de Volks- HDC VNU naar Wegener Metro onder de 40 op je redactie hebt, recteur/uitgever Erik van moeien met de beslissingen over de van Loenen, voorheen van Trouw, Persgroep Campus. Daar delen top- krant. Dat ligt uitsluitend aan een Wegener/ naar de gaat word je echt een oud medium. Door Gruijthuijsen (ex-Parool, ex-ANP) accenten in de krant en dienen een pers van onze media hun kennis. sterke hoofdredactie. Mijn job is De Verenigde Tijl neemt Telegraaf MGL naar Mecom naar Wegener naar omstandigheden waren de makers en Persdienst-hoofdredacteur Jan diepe feitelijke kennis te hebben. Hoe we het resultaat meten? Ik kijk een goede hoofdredacteur helpen Noordhollandse ODC over TMG De Persgroep van deze kranten heel veel met zich- ‘t Hart (ex-Volkskrant). “Ik zoek zes “In ons imperium, zo kan ik het met naar de kranten, net zoals een dok- om een ijzersterke hoofdredacteur Dagbladen en Wegener naar Mecom zelf, het bedrijf en structuren bezig. sterke figuren die elkaar comple- een kwinkslag nu wel noemen, zit ter allereerst kijkt hoe iemand er- te worden. Als ik me te veel bemoei, Noordhollands De Twentsche NRC/MGL Wie vroeg zich nog af wat de lezer menteren,” zegt Smeets. “Wij gin- geen hoofdredacteur in een bunker Een hoofd- uitziet. De kranten zijn opener en dan lijk ik op een schoonvader die Dagblad gaan Courant, Van PZC naar Wegener De Persgroep beide naar ervan vond? Wilden deze kranten gen praten over de kranten, maar al met cijfers, besparingen en budget- alerter geworden, ze bewegen. Het zich in een huwelijk mengt. Dat is samen (NHD) der Loeff en verwerft PCM Mediahuis oud worden met hun lezers of was er snel bleek dat de regionale hoofdre- ten te worstelen. Het draait erom redacteur proces vraagt tijd, het evenwicht nooit plezant. De best mogelijke Kluwer worden G&E naar Telegraaf nog ambitie om jonge gezinnen te dacteuren in Jan en Erik niet hun hoe goed je medium is, krant en site. moet weten moet nog gevonden worden, maar hoofdredacteur omringt zich met samen ODC Friesch Dagblad bereiken? Er lag geen groot digitaal ideale vertegenwoordiger zagen. Een hoofdredacteur moet weten lezersonderzoek geeft aan dat de goede mensen, heeft de oren open, naar NDC plan. Men zocht fanatiek naar derde Omdat zij toch werden gezien als wat er goed en fout is gegaan, waar waar we verrijkte en aantrekkelijker krant praat de hele dag, laat zich altijd uit- De Leeuwarder Courant Rotterdams Dagblad inkomstenbronnen zoals lezersrei- nationale journalisten.” we zitten te slabakken. Als de meer waar voor zijn geld biedt. Ook dagen. Mijn functie is anderen te la- en Nieuwsblad van naar NDU zen en pannenkoekenboten, maar De werkgroep bleef de werk- hoofdredacteur niet doorheeft dat zitten te op de redacties ervaar ik het gevoel ten schitteren en beter te maken, het Noorden gaan onder als je jezelf toekomst wilt geven, groep, Smeets zette een tandje bij: een krant zich te oud gedraagt, te slabakken dat we erop vooruitgaan.” De inge- niet zelf met de eer gaan strijken.” één uitgever verder Sijthoff naar Wegener Samenvoeging Gaat weg Komt erbij 10 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 11

MEDIAWOORDVOERDER De Rise & Fall Gratis nieuws niet altijd een succes bepaalt in grote mate van Wegener ANP de nieuwsagenda 2007: Wegener wordt zelf overgenomen Gratis kranten Invloed online op het dominante af Het van oorsprong Apeldoornse Dagblad Combinatie (ODC) over, bedrijf Wegener was in de eerste die was in 1990 ontstaan uit drie uit- Wat het publiek te lezen krijgt in de media den vallen veel nieuwssites terug ving in sterke mate is gebaseerd op 15 jaar van deze eeuw de grootste gevers: Twentsche Courant / Over- wordt voor een groot deel bepaald door het op berichtgeving van persbureaus, het nieuws zoals a$omstig van het regionale dagbladuitgever van ijssels Dagblad, Van der Loe! (Dag- in Nederland zoals het ANP, waarbij de vraag ANP. Hoewel De Telegraaf, Trouw Nederland (en de grootste uitgever blad Tubantia, Arnhemse Courant, ANP. Een kwart van het nieuws in de papieren rijst of er dan niet juist sprake is en de Volkskrant in de papieren van huis-aan-huisbladen). De eerste Edense Courant, Nijmeegs Dagblad, In 2014 stopte de gratis krant Sp!ts. Vanaf dat moment kon de versies van de landelijke dagbladen in 2014 is van een centralisatie van de versie veel andere bronnen van 70 jaar concentreerde het bedrijf de Graafschap-bode) en Kluwer treinreiziger alleen nog maar ‘kiezen’ voor Metro. In 2007 en 2008 waren gebaseerd op nieuws dat eerder is gepubliceerd nieuwsvoorziening. nieuws kennen, wordt op de zich op de thuismarkt en de kern- (Deventer Dagblad, Gelders Overijs- er maar liefst vier landelijke titels op de markt, met een gezamenlijke Dat het ANP in Nederland een web-site van deze kranten uitge- producten dagen huis-aan-huis- selse Courant, Sallands Dagblad, Jasper van Dijk door het persbureau. grote invloed heeft op de nieuws- breid geput uit het aanbod van het bladen. Daarna begon de expansie, Zutphens Dagblad). oplage van bijna 1,8 miljoen. Op dat moment was een derde van de totale (SP) voorziening in 2014 blijkt als het ANP. Bijna 70% van het online niet alleen in Nederland maar ook 1994: Wegener breidt uit naar de Nederlandse krantenoplage gratis. at betreft de websites nieuws in de Volkskrant, Trouw, nieuws is gebaseerd op de bericht- internationaal, en niet alleen in randstad door het Haagse Sijtho!- van de dagbladen ligt dit Algemeen Dagblad en Metro wordt geving van het persbureaus. printmedia (dagbladen, huis-aan- concern (Haagsche Courant, gemiddelde nog veel ho- Metro, AD en vergeleken met de berichtgeving 2.000.000 Gedoogbeleid W huisbladen, tijdschriften, landkaar- Goudsche Courant) over te nemen. ger. Dit blijkt uit onderzoek van Trouw maken die het ANP in 24 uur publiceerde. Centralisatie ten) maar ook voegde het bedrijf 1995: de Groningse en Drentse Jasper van Dijk maakt zich, LJS Nieuwsmonitor (nieuwsmoni- De invloed is het sterkst zichtbaar Het ANP heeft een grote invloed 1.800.000 marketing-activiteiten, platenmaat- kranten worden verkocht aan laat hij snel blijken, grote tor.org) naar de invloed van het gretig gebruik bij Metro (28%), maar ook in het op de nieuwsvoorziening in Neder- schappijen, online- operaties en Hazewinkel Pers. zorgen over de nieuwsvoor- persbureau op de nieuwsvoorzie- van het ANP Algemeen Dagblad (22%) en land. Vooral op de websites van de 1.600.000 radio-stations aan haar portfolio 1997: De Provinciale Zeeuwse ziening, met name die in ning in de Nederlandse dagbladen. Trouw (20%) wordt gretig gebruikt Nederlandse dagbladen wordt toe. In 1903 begon Johan Frederik Courant wordt overgenomen. de regio. ‘’Ik beschouw die Het ANP bepaalt in grote mate de gemaakt van het nieuws van het grootste deel van het nieuws 1.400.000 Wegener het nieuws- en advertentie- 1999: De grote klapper volgt, de nieuwsvoorziening als een vast nieuwsagenda in Nederland. het ANP als input voor de eigen gebaseerd op de nieuwsvoorzie- blad De Nieuwe Courant in Apel- overname van VNU (Brabants onderdeel van de democratie. Het Nederlandse medialand- Een dikke nieuwsvoorziening. ning van het persbureau, terwijl 1.200.000 doorn. Later werd dit de Apeldoorn- Nieuwsblad, Brabants Dagblad, En als dat onder de maat is, schap is de afgelopen decennia een dikke 40% van het online se Courant, nu onderdeel van de Eindhovens Dagblad, De Gelder- moet de overheid ingrijpen. drastisch veranderd. Zo zijn alle Overlap nieuws letterlijk wordt overge- Stentor. lander). De Limburger wordt door- 1.000.000 Daar moet dan ook geld voor dagbladen ook online actief en zijn 40% In de Volkskrant (15%) en De Tele- schreven. De invloed in de papie- In 1975 begon een reeks van over- verkocht aan De Telegraaf, eigenaar zijn. Hoe dat wordt besteed, er nieuwssites en nieuwsblogs zo- graaf (13%) is deze invloed iets ren versies van de dagbladen is 800.000 van het online names die het hoogtepunt bereikte van Limburgs Dagblad. daar ga ik als politicus niet als nu.nl en GeenStijl.nl. Op papier minder zichtbaar, maar nog altijd duidelijk minder groot, maar ook in 1999 met de inlijving van VNU. 2005: Haagsche Courant, Utrechts over. Maar ik kan wel aangeven betekent deze ontwikkeling een nieuws wordt substantieel. De invloed van het daar wel aanwezig. Met afnemen- In 2007 werd Wegener zelf overge- Nieuwsblad, Goudsche Courant en 600.000 dat wat de SP betreft er een ruil grote diversiteit aan informatie letterlijk ANP is vastgesteld bij een overlap de abonnementen op de papieren nomen, door de Britse investeerder Amersfoortse Courant gaan naar gemaakt kan worden tussen voor de nieuwsconsument, een be- van 40% van opvallende woorden kranten en een groter publiek dat Mecom. In 2014 wordt de overname het AD. 400.000 communicatiewoordvoerders langrijke bijdrage aan de democra- overgeschreven voor het onderwerp. Bij een drem- zich baseert op de websites voor door de Persgroep aangekondigd die 2007: Het bedrijf wordt overgeno- en journalisten’’. tisering van de samenleving. De pelwaarde van 75% is er sprake van hun nieuwsvoorziening is dit een in 2015 haar beslag krijgt. men door de Britse investeerder 200.000 ‘’De publieke omroep is be- vraag is echter of dat wel zo is. Al (bijna) letterlijk overnemen van trend die tot nadenken stemt. De Mecom, dat een jaar eerder ook al langrijk voor onze nieuwsvoor- deze nieuwssites hebben behoefte het artikel. Tussen de 3% (De Tele- concurrentie om de nieuwsconsu-

Gemiddelde oplage per dag > dag per oplage Gemiddelde Bijna 70% Tijdlijn de Mediagroep Limburg (Dagblad ziening, maar we mogen de aan een stroom van nieuwsberich- graaf) en 14% (Metro) van het tota- ment lijkt niet te zorgen voor meer 1975: Overname Drents-Groningse De Limburger en Limburgs Dag- 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 rest niet vergeten. De overheid ten, maar hebben niet de beschik- online nieuws le nieuws zijn (bijna) letterlijke ko- diversiteit van het nieuws, maar Pers (Drentse en Asser Courant, blad) heeft overgenomen van Jaartal > zou ook daar garant voor moe- king over professionals om deze in- gebaseerd op pieën van artikelen zoals gepubli- een centralisatie van de nieuws- Emmer Courant). De Telegraaf. Bovendien verwerft ten staan. Dat zou geen discus- formatie te selecteren, te duiden en ceerd door ANP. Voor de websites voorziening met een belangrijke 1979: De Winschoter Courant en Wegener de uitgeefrechten van Behalve de landelijke titels ver- toen als TPO Magazine en nu als News.nl sie mogen zijn. Om die toegan- te beschrijven in een artikel voor berichtgeving van de dagbladen geldt dat in de positie voor het ANP. kopblad De Noordooster gaan naar gratis dagblad De Pers (opgeheven scheen in Almere ook een regio- Reporters Online. Sp!ts bestaat Barneveld Vandaag het beoogde publiek. Om deze re- persbureaus eerste helft van 2014 de berichtge- Wegener, tot dusver alleen uitgever in 2012). naal gratis dagblad, Almere Van- ook nog steeds online, eind 2015 is Alphen.cc van de Apeldoornse Courant. 2015: Mecom verkoopt Wegener daag. In Barneveld (2006-2008) dat afgelopen. Almere vandaag ‘ Minder 1981: De uitgever van Holding aan De Persgroep. De dagbladen en Alphen a/d Rijn (2010-2013) De bijna perfecte Bell-curve die DAG woordvoerders, Aandeel nieuws op websites afkomstig van ANP Utrechts Nieuwsblad (Utrechts gaan samenwerken met het AD. verschenen gratis kranten die vier de oplage laat zien, is geen uniek Dagblad de Pers Nieuwsblad en Amersfoortse Cou- keer per week uitkwamen, een Nederlands verschijnsel. Overal Spits en meer rant) wordt overgenomen. twijfelgevalletje, maar wel een in- in Europa bereikt de oplage van Metro journalisten’ 1988: Wegener neemt dagbladuitge- dicatie van het geloof van uitgevers gratis krant rond 2007 het hoogte- Nieuws gebaseerd op ANP Nieuws letterlijk overgeschreven ver Koninklijke Tijl (Zwolse Cou- in het concept ‘gratis’. In 2000 en punt, en vrijwel overal verschijnen veel uitgevers ervan dat het een kelijkheid van nieuws te waar- rant en de kopbladen Nieuw Kam- 2001 gaf TMG overigens ook de dan meerdere titels. In Denemar- veelbelovende markt was. Maar borgen ben ik voorstander van per Dagblad, Het Nieuwe Land, gratis middagkrant news.nl uit. ken, Italië, Zweden, Frankrijk, juist toen zij nieuwe titels lanceer- verlaging van het btw-tarief Het Dagblad en Lelystads Dagblad) Tsjechië, Oostenrijk, Griekenland, de stortte de markt in. Aangezien op digitale nieuwsproducten; over – het concern gaat enige jaren Lezen van gratis kranten Spanje en Portugal is hetzelfde gratis kranten uitsluitend a(an- ben ik ook voorstander van 69% 68% Wegener Tijl heten. Metro werd op haar hoogtepunt beeld te zien. En overal stort kelijk zijn van reclame-inkomsten een ruimhartig beleid waar 67% 1992: Wegener neemt de Oostelijke dagelijks door 1,9 miljoen Neder- na 2008 de oplage in en sluiten en juist deze posten door bedrijven het gaat om samenwerkings- landers gelezen. Sp!ts door 1,7 mil- er titels. het eenvoudigst geschrapt kunnen vormen in de regio’’. 62% joen. Niet alleen indrukwekkende De economische groei die na de worden, kwam de klap snel en on- Van Dijk toont zich voorstander getallen, ook het aantal lezers per ‘kleine’ dot.com-crisis van het be- verbiddelijk. van een gedoogbeleid in de re- exemplaar was hoog. Waar betaal- gin van deze eeuw plaatsvond en Extra handicap was dat de groei gio, waar het gaat om vormen de kranten tussen de 3 en 3,5 lezers het succes van Metro overtuigde van gratis titels de reclamemarkt van publiek-private samenwer- per nummer hadden, zaten de bei- niet vergrootte maar de concur- king. ‘’Natuurlijk moet je daar de gratis kranten daar boven. rentie zo verhevigde dat de tarie- voorzichtig mee zijn, natuurlijk Eén exemplaar van Metro bereikte ven voor de advertenties die wel willen we niet dat er publiek 43% geld weg lekt. Maar er kan 41% 3,5 à 4 lezers, Sp!ts zelfs meer dan 4 werden aangeboden kelderden. 40% lezers. Het meepakken van reeds Gratis kranten concurreren name- meer gebeuren dan nu, maar Metro werd 37% gelezen exemplaren in de trein was lijk vooral met elkaar. je ziet dat er nog altijd veel daar de oorzaak van. DAG en De op haar In de meeste Europese landen frustratie is rond dit soort Pers haalden overigens nooit zulke waar gratis kranten werden uitge- projecten, veroorzaakt door hoge cijfers. hoogtepunt geven is er tegenwoordig nog maar weten regelgeving’’. dagelijks door één gratis krant over. En die kan ‘’De kloof in de samenleving, De toekomst van gratis zich opmaken voor de strijd met die in jullie scenariostudie Na het overlijden op papier ging 1,9 miljoen de nieuwe concurrent: de mobiele wordt benoemd, moeten we DAG nog een poosje online door, telefoon. Want dat medium is serieus nemen. Niet alleen ook De Pers vond een tweede leven Nederlanders misschien nog wel meer geschikt door aandacht te hebben voor online, eerst als De Nieuwe Pers, gelezen om de tijd te doden. de nieuwsvoorziening, maar ook door serieus te kijken naar ons onderwijs. De behoefte aan relevante informatie moet daar al vorm krijgen. Dat begint bij maatschappijleer.’’

Telegraaf Website Trouw Website Volkskrant Website AD Website 12 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 13

MEDIAWOORDVOERDER Oplage Nederlandse kranten blijft dalen, ondanks overstap naar tabloid Heel Nederland klein: de laatste

broadsheet †2014 Kees Verhoeven D66 De overgang naar tabloid Perspectief Het Parool 2004 2005 Trouw Kees Verhoeven heeft schrifte- Barneveldse krant lijk gereageerd op onze vra- Het Parool ging in 2004 AD Het Vaderland het maar één jaar gen. Over het scenario-rapport als tabloid volhield. schrijft hij: ‘’Daardoor wordt men over op tabloid. Ruim aan het denken gezet over de 10 jaar later was dat Brabants Dagblad Gelijk naar tabloid toekomst van de journalistiek. het dominante formaat Eindhovens Dagblad 2006 BN De Stem Behalve deze overstappers zijn er Dit kan ook bijdragen aan een PZC ook kranten meteen gelanceerd op publiek debat over hoe belang- voor Nederlandse 2007 TC Tubantia tabloid. Dat gaat om nrc.next rijk de journalistiek is voor de kranten toen eind 2014 De Gelderlander (2006), alle gratis kranten (Sp!ts, samenleving’’. De Telegraaf als laatste De Stentor Metro, news.nl, DAG en De Pers), ‘’In 2025 zal er zeker nog een rol Limburgs Dagblad 2008 FD om sensatie-tabloid De Dag van zijn voor journalisten in de jour- krant overging op een Dagblad de Limburger Candy-uitgever Peter Muller (1980) nalistiek. Voor een goedwerken- kleiner formaat. de Volkskrant die het nog geen twee weken vol- de democratie is de rol van de 2010 Dagblad van het hield, de Gelderlander spin-o! journalist ook belangrijk. Tegen- Sinds 30 oktober 2015 is ook het Ne- Noorden De Vallei (2005) en huis-aan-huis- woordig kunnen mensen uit een JANUARI MAART MEI JULI SEPTEMBER NOVEMBER derlands Dagblad tabloid; in 2010 Nederlands Dagblad dagblad Almere Vandaag (2006). grote stapel (nieuws)informatie werd het broadsheet-formaat bij die Alleen Metro bestaat in 2015 nog kiezen. Juist daarom is de rol van krant overigens al ingeruild voor Friesch Dagblad 2011 2012 Leeuwarder Courant als gratis krant. de onderzoeksjournalistiek be- een Berliner. Alleen het FD ver- NRC Handelsblad langrijker dan ooit. Journalistieke schijnt nu nog als Berliner, en is Beperkte oppepper oplagen platforms als De Correspondent daarmee de ‘grootste’ krant van Ne- Noordhollands Dagblad 2013 Overstappen op een kleiner (en laten ook zien dat hier behoefte derland. Haarlems Dagblad moderner) formaat is een poging aan is. Een goede journalist kan De Gooi- en Eemlander om aansluiting bij een jonger lezer- selecteren, kan duiden, kan per- Voorlopers Leidsch Dagblad 2014 De Telegraaf spubliek te krijgen en op die manier Ook voor de overstap van Het Pa- Reformatorisch Dagblad de oplage te verhogen of toch mini- 2014 in nieuwsgolven ‘ Er zal altijd rool stapten er Nederlandse kran- maal te stabiliseren. Dat lukte maar Nieuwsjaar werd gedomineerd door Rusland ten over op tabloid – Het Vaderland zeer gedeeltelijk. De oplage van alle plek zijn voor (1981), De Waarheid (1986) en het Nederlandse kranten daalde in de de kritische, Agrarisch Dagblad (2003). Destijds periode 2004-2014 verder, en zelfs Hoe worden de spelen met Poetin. “Rutte: biertje onafhankelijke Wanneer een bepaalde gebeurtenis door één heette dat overigens weekend-for- betiteld als “de Kleine Waarheid” harder dan daarvoor. Als er al een medium gebracht wordt als nieuws, zullen nieuwsgolven gemeten? van koning met Poetin was prima”, maat, elke associatie met sensatie- of, nog erger, “de Halve Waarheid”. e!ect was, was dat over het alge- journalist’ Van alle Nederlandse dag- zo tekende de Volkskrant de reactie Nieuwsgolven: kranten moest worden vermeden. Voor het Agrarisch Dagblad leverde Kortetermijn- meen van korte duur. Door aan- andere media dit overnemen; van kranten tot bladen, het ANP en Nieuws- van Rutte op in haar artikel van 14 In de eerste twee gevallen was de de overstap ook weinig succes op. effecten biedingen, kortlopende actie-abon- spectief geven op zaken die op actualiteitenprogramma’s, zo betogen critici en actualiteitenprogramma’s februari 2014. De gebeurtenissen Rusland overstap een noodgreep: de kranten Voor de overstap lag de oplage tus- nementen en veel marketing werd het oog weinig samenhang worden de teksten geanaly- culmineren in spanningen op de verloren oplage, en hadden te ma- sen de 18.000 en 19.000. In 2003 overheersen, de oplage bij de introductie van het hebben of waar weinig aan van de jounalistiek. seerd. De internetsites van de Krim die uiteindelijk op 6 maart domineerde ken met bezuinigingen waardoor er was het 14.000 en in 2005 nog maar maar alle kleine formaat opgestuwd. Bij De de hand lijkt te zijn. Die rol kan dagbladen zijn in de eerste 2014 leiden tot het instemmen van 2014” niet voldoende kopij voor een vol- 12.000. In 2010 ging de krant digi- Telegraaf ging het om zo’n 60.000 nooit worden overgenomen Zo bleek het feit dat Duitse media vuur komt te liggen. Hij is niet de helft van het jaar ook mee- het Krimse parlement om zich aan waardige krant was. Drukken op ta- tal-ﬁrst en verlaagde de papieren kleine beetjes nieuwe abonnees, de grootste door algoritmes, of enkel door aandacht besteedden aan de schei- enige minister. Zo moet Plasterk genomen. De woorden die te sluiten bij Rusland. bloid verdubbelde het aantal pagi- verschijningsfrequentie tot drie helpen sprong in Nederland. Maar lang branded content. Er zal altijd ding van Rafaël en Sylvie voor de naar de Tweede Kamer om uitleg te vaker samen voorkomen in kan ook bij een ander medium be- na’s in één keer. Dat had de lezer na- dagen per week. Twee jaar later niet alle abonnees blijven. Korte- plek zijn voor de kritische, onaf- NOS aanleiding om er ook over te geven over zijn foutieve uitspraken nieuwsberichten ten opzich- Patronen ginnen. Toch zijn er patronen zicht- tuurlijk wel in de gaten. De Waar- ging de titel op in De Boerderij. termijne!ecten overheersen dus, hankelijke journalist’’. berichten in het Achtuurjournaal. rondom de aﬂuisterpraktijken van te van andere berichten zijn In maart vinden de gemeenteraads- baar waar het gaat om de invloed heid werd na de overstap ook al snel De Waarheid stopte in 1990 terwijl maar alle kleine beetjes helpen. Over (publiek-private) samenwer- Ditzelfde gold voor de berichtgeving de AIVD en moet Staatssecretaris een indicatie voor een onder- verkiezingen plaats waar Wilders die media op elkaar hebben. Zo king in de regio: ‘’D66 is erg voor- rondom Project X in Haren. Alle Weekers zelfs het veld ruimen na de werp. Aan de hand van deze met zijn uitspraken over ‘minder heeft ANP een centrale rol waar het stander van publiek-private sa- media spraken over het onderwerp, aanhoudende problemen bij de Be- woorden is het nieuws inge- minder’ Marokkanen op de avond de internetsites van de landelijke menwerking daar waar het gaat dus was het nieuws, dus moesten lastingdienst. deeld in 250 gebeurtenis- van de gemeenteraadsverkiezingen kranten betreft. Zij baseren hun be- AANKONDIGING om nieuws. In de regio zijn hier al alle media erover berichten. Naast dit politieke nieuws is er sen en is gekeken hoe vaak de hoofdrol in het nieuws opeist. De richtgeving voor een belangrijk deel goede voorbeelden van (regio- In een dergelijke situatie spreekt veel aandacht voor de gebeurtenis- deze gebeurtenissen voorko- overige lijsttrekkers komen pas op het nieuws van het ANP. De pa- Wie verslaat de grote stad? nale mediacentra). Als politieke men veelal van mediahypes, al is sen in de voormalige Sovjet repu- men per medium per week. weer naar voren in het nieuws wan- pieren kranten volgen de hype niet partij willen we zulke samenwer- het onderscheid tussen een media- blieken. De winterspelen in Sotsji Van een nieuwsgolf is spra- neer het gaat om de Europese ver- van minuut tot minuut maar publi- From the people who muleringsfonds voor de Wat is hierbij de rol kingsverbanden graag stimule- hype en een grote gebeurtenis waar de Nederlandse schaatsers en ke wanneer het NOS jour- kiezingen in mei 2014. ceren dagelijks hun nieuws, waar- brought you ‘Wie waak Journalistiek zich het van particuliere ren. Daarbij is het inderdaad van lastig te maken. Zo is het logisch dat shorttrackers welgeteld 24 medail- naal meer dan gemiddeld In de zomer van 2014 wordt het door zij meer ruimte hebben voor er in de regio?’ en ‘Ge- komende jaar verdie- nieuwssites (hyperlo- belang om belemmerende wet- ieder medium bericht over de les wegsleepten, zorgen voor weken- – drie of meer standaardde- nieuws gedomineerd door vlucht eigen nieuwsproductie. Alleen bij lukkig zijn hier geen pen in de organisatie cals) en kunnen zij en regelgeving weg te nemen. MH17, maar wordt kritisch gekeken lange aandacht. Naast deze presta- viaties meer - aandacht aan MH17 die op 17 juli neerstort boven het AD, NRC en Metro zien we nog journalisten’ verschijnt van de nieuwsvoorzie- op termijn het stokje Die rol voor de overheid is op dit wanneer er en masse bericht wordt ties klinken er in de media ook kriti- het onderwerp besteedt en Oost-Oekraïne, zoals later bleek als een duidelijke invloed van het najaar 2016 ‘Nieuws uit ning in Randstedelijk overnemen van de moment geborgd in een juiste over de mogelijke verdwijning van sche geluiden door over de politiek dat dit ook geldt voor twee gevolg van een inslag door een ANP terwijl de overige kranten de G4 - Wie verslaat de Nederland: Utrecht, traditionele media? vorm. Zo zorgt de overheid er Waylon. Bij het in kaart brengen van Poetin en de ontmoeting van van de vijf andere program- Buk-raket. Ook in de herfst van vooral naar elkaar kijken. De televi- grote stad?’ Den Haag, Rotterdam En hoe belangrijk zijn met financiering van de van het nieuwsjaar 2014 spreken we Koning Willem-Alexander tijdens ma’s (EenVandaag, Vandaag 2014 blijft deze gebeurtenis en de sieprogramma’s laten zich door Geïnspireerd door een en Amsterdam. social media bij het publieke omroep voor, dat er daarom over nieuwsgolven en niet de Dag, De Wereld Draait nasleep ervan het nieuws bepalen. verschillende media beïnvloeden: studie uit 2010 van op het spoor komen sprake is van een onafhankelijke over mediahypes. In de wordcloud Door, Pauw & Witteman (la- De laatste maanden van 2014 is er EenVandaag en Vandaag de Dag ba- PEW Research naar Verdieping en doorgeven van een nieuwsvoorziener, ook in de is weergegeven welke nieuwsgolven ter Pauw) en Nieuwsuur) en tevens een nieuwsgolf te zien rond- seren hun nieuws voor een deel op het nieuwsecosyteem Wie brengt eigenlijk het lokaal nieuwtje? regio. Dat is dus indirect – en te zien waren in het nieuws van voor vijf van de zeven overige om de uitbraak van de vogelgriep, ANP berichtgeving, Nieuwsuur laat in Baltimore – het rei- nieuws, wie neemt de Coming soon, in a dat is prima zo’’. 2014. Nieuwsgolven: mediabronnen: ANP, Metro, de herdenking van de moord op zich inspireren door de NOS, De len en zeilen van lokaal follow-up voor zijn re- theater near you: De eerste maanden van het jaar de Volkskrant, NRC Handels- Theo van Gogh en de a!aire Onno Wereld Draait Door door het Alge- nieuws in een haven- kening en wie brengt ‘Nieuws uit de G4 - werden gedomineerd door nieuws nieuwsmedia blad, Trouw, De Telegraaf, Hoes. Ook de zwartepietendiscus- meen Dagblad, en Pauw & Witte- stad met 650.000 in- de broodnodige verdie- Wie verslaat de grote over de aardbevingen in Groningen Algemeen Dagblad. sie zorgt voor een nieuwsgolf in de man (later Pauw) wordt beïnvloed woners – gaat het Sti- ping achtergronden? stad?’ als gevolg van de gaswinning al- kijken vooral berichtgeving in deze maanden. door Trouw, De Telegraaf en de daar, waarbij minister Kamp onder naar elkaar” Iedere nieuwsgolf is anders en Volkskrant. 14 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 15

16% van de Drie pijlers schragen nieuwsmedia: journalisten, data en het volk journalisten is werkloos 253 Hoeveel journalistieke parallel met het verleden. “In de jaren vijftig had je president Eisenho- vacatures wer, die plots besloot camera’s toe te bij het UWV op laten tot zijn persconferentie. De 1 augustus ‘ Data zijn nodig om schrijvende pers stond op de achter- ste benen, uit angst dat het karakter journalisten 2015 van de persconferentie zou veranderen. Dat gebeurde natuurlijk ook. Dat kun je als verlies beschouwen. Maar het publiek kon voortaan wel je publiek te begrijpen’ meekijken.” 18.000 zijn er journalisten in Nederland Collaborative intelligence Een culturele oorlog Rosenstiel vindt het van essentieel tussen traditionelen en belang dat er een nieuwe balans ontstaat, waarbij professionele technologen heeft de journalisten eendrachtig samen- journalistiek lang genoeg werken met internettechnologen, eigenlijk? 5600 in zijn greep gehouden, datawetenschappers en het pu- FREELANCERS bliek. Dat zijn in zijn ogen de pijlers zegt de Amerikaanse onder de nieuwsmedia van de toe- De werkloosheid neemt toe mediaonderzoeker Tom komst. Collaborative intelligence, noemt hij het. Rosenstiel. Het is tijd om Iedereen in Nederland mag zich journalist noemen. Daarom is de handen ineen te slaan; 12,41% het antwoord op de vraag “Hoeveel journalisten zijn er in is de stijging van het er is werk aan de winkel. Nederland?” niet eenvoudig. Nederland kent geen centraal Een interview over kan- We zijn aantal werkloze journalisten orgaan dat zoiets registreert. Daarom besloot de Nederlandse tussen 1 augustus 2014 en sen en bedreigingen volgers Vereniging van Journalisten (NVJ) om dit in 2015 op 1 augustus 2015 voor nieuwsmakers. eigen initiatief zo goed mogelijk in kaart te brengen. DOOR KEES PIJNAPPELS geworden, in plaats van ij stond in 2004 aan uitvinders Volgens deze peiling van de werkzoekenden ingeschre- steeds vaker met een be- LEDEN NVJ 2014 de wieg van de jaar- NVJ telt Nederland zo’n ven journalisten op met perkte kernredactie en daar- lijkse State of the Data-analyse is nodig om te 18.000 journalisten waar- ruim 12 procent. Daarmee omheen een ‘ﬂexibele schil’ Dagblad News Media, die de weten wat de consument wil, tech- van 4000 werkzaam zijn bij neemt de werkloosheid vol- van freelancers. Of die freel- Freelance ontwikkelingen in het nologie om het te maken. “We moe- landelijke printmedia en gens de NVJ meer toe dan in ancers fulltime en altijd Lokale media HAmerikaanse medialandschap ten platform-orthodox gaan wer- 3000 bij een omroep. De veel eerdere jaren. In de eer- werken (en alleen als jour- Omroep schetst. Die jaarlijkse portretfoto ken. Wat bedoel ik daarmee? Dat freelancers zijn met ruim ste twaalf maanden van de nalist), is niet bekend. Maar Tijdschriften laat haarscherp zien hoe draadloos je jouw journalistieke verhaal an- 5600 oververtegenwoor- economische crisis in 2008 aannemelijk is dat daar een Internet & diversen internet en smartphone dat land- ders inricht voor een smartphone, digd. De overige journalis- steeg het aantal werkzoe- grote diversiteit heerst, vari- Persbureaus schap veranderen. Niet alleen dan voor een desktop of een tv. ten kunnen bijvoorbeeld bij kenden nog met 9 procent. erend van topfreelancers NVF

kranten hebben het aanhoudend Elk platform stelt speciﬁeke eisen. niet-landelijke printmedia Daarnaast zou er sprake zijn met veel vaste afnemers tot ViP moeilijk, ook machtige nieuwszen- Je hebt technologie nodig om daar- werken of als online-journa- van verborgen werkloos- parttimers die van hun jour- Vriend ders als CNN en Fox, die via de ka- in te voorzien.” list. Of ze zijn werkloos. heid, met name onder afge- nalistieke arbeid alleen niet

bel te zien zijn, staan onder druk. HAXORJOE Crowdsourcing maakt ook deel Die verdeling met freelan- studeerden en freelancers. rond kunnen komen. 6,6% De meeste nieuwssites in de VS re- Hoofdkantoor The New York Times uit van de collaborative intelligen- cers als de grootste groep Van de werkzoekenden komt aliseren hun bereik inmiddels gro- ce. Journalisten moeten hun pu- zien we ook terug in de le- 43% uit de printwereld, 21% tendeels via mobiele apparaten, het tijd voor wat anders. Maar het delen bewaarheid worden.” vervlogen tijden, toen nieuwsma- bliek mobiliseren om relevant te dentallen van de NVJ. Dat is uit de omroepwereld en 15% 0,3% bleek uit het jongste onderzoek. belang van het jaarlijkse onderzoek ‘A handful of Apples’, waarbij de kers volgens hem nog inventief blijven, vindt Rosenstiel. “Ik heb zo vanaf 2011, voor die tijd uit de hoek van de nieuwe 9,0% Geïnspireerd door de Ameri- is er niet minder op geworden, stelt mediawereld wordt beheerst door waren. “De introductie van lezers- het niet over burgerjournalistiek. waren dagbladjournalisten media. Daar staat tegenover 0,7% kaanse aanpak brengen het Stimu- Media moeten hij. “Veranderingen gaan snel. Zo- enkele mega concerns, komt echter brieven was toentertijd een gouden Op sociale media zie je dat mensen de grootste groep binnen de dat het aantal vacatures in leringsfonds en de Hogeschool zich niet dra je denkt dat je het allemaal wel wel angstwekkend dichtbij, waar- vondst. In zekere zin de eerste zich gedragen als gewone burgers, NVJ. In 2014 was 30% van de printwereld hoger is dan 7,8% Utrecht een soortgelijk portret van weet, lig je eruit. Voorbeeldje: In de schuwt Rosenstiel. “Een vreselijk sociale media. Of de onmiddellijke niet als journalisten. Tegelijkertijd de NVJ-leden freelancer, vijf bij de omroep. Van de 235 25,0% de Nederlandse media. Geen mo- langer als VS hebben veel mediabedrijven hun risico. In de twintigste eeuw, het herhaling van een belangrijk bezit het publiek kennis van onge- jaar daarvoor, in 2010, ging journalistieke vacatures die ment te vroeg, vindt Tom Rosen- kranten de deur uitgedaan en heb- gouden tijdperk voor de journalis- moment in een sportwedstrijd op veer alle denkbare onderwerpen. het om 26%. In 2014 maken in augustus 2015 door het stiel. “Het helpt je tot in detail pa- general store ben vol ingezet op tv. Daar hebben tiek, stroomden de advertentiegel- televisie. De ‘whip around’, waarbij Dat moet je benutten.” dagbladjournalisten een UWV werden geïndexeerd tronen te ontdekken, te begrijpen gedragen ze nu spijt van als haren op hun den naar de makers van content. de presentator overschakelt naar kwart uit van de NVJ-leden. waren er 7 voor journalistie- 7,8% hoe de moderne samenleving om- hoofd. Ze beginnen nu in te zien dat Nu vloeien de middelen naar de correspondenten op verschillende Feiten moeten kloppen ke functies bij de omroepen, gaat met de media. Maar het leert je daagse nieuwsconsument geniet ze hun publiek op elk beschikbaar ‘pipe-owners’, instituten als Google plekken. Allemaal redactionele no- Journalisten zijn de afgelopen ja- Werkloosheid 37 bij print en 70 bij nieuwe ook hoe snel ontwikkelingen kun- een enorme vrijheid. Waar de jour- platform moeten bereiken. Tekst is en Facebook. Die beheren de infor- viteiten uit het verleden. Maar nu ren niet verdrongen door amateurs In het rapport van de NVJ media. nen gaan. Dankzij de State of the nalistiek voorheen bepaalde wat le- daarbij essentieel. “ matiestromen, maar creëren zelf zijn we volgers geworden, in plaats en hoeven evenmin bang te zijn wordt gesteld dat 16% van de Er is nog werk, maar de News Media begrepen we pas echt zer, luisteraar en kijker kregen De Amerikaanse State of the helemaal niets. “ van uitvinders.” voor robotjournalistiek, meent Ro- 18.000 journalisten werk- werkloosheid neemt toe. De 10,5% dat er een revolutie gaande is.” voorgeschoteld en wanneer, is dat News Media is zeker interessant Overheden zouden hier hun in- Rosenstiel bepleit een andere senstiel. “Dat is ook niet meer dan loos thuis zit, dat komt neer verborgen werkloosheid Rosenstiel is directeur van het nu precies andersom. “Het publiek voor andere landen, denkt Rosen- vloed moeten doen gelden door mentaliteit binnen de nieuwsme- een hulpmiddel. Professionele op een aantal van 3.000 waarover de NVJ rept, zou American Press Institute, een or- is volledig verantwoordelijk gewor- stiel, maar maakt eigen onderzoek de markt te reguleren, vindt de dia. Twee partijen houden elkaar al journalisten hebben unieke vaar- mensen. Tussen augustus ook goed kunnen zitten in ganisatie die nieuwsmedia het den voor de nieuwsconsumptie. Al- bepaald niet overbodig. “Natuurlijk, Amerikaan. “Wie heeft bepaald jarenlang in de houdgreep, hoog tijd digheden, die van waarde blijven. 2014 en augustus 2015 liep het toenemend belang van digitale tijdperk in wil leiden. In ei- leen media die hun publiek nauwge- sommige trends zijn hetzelfde, met dat er op internet nauwelijks regels dat daar een eind aan komt. “Meer De professionele toewijding aan ac- het aantal bij het UWV als freelancers. Media opereren 29,7% 2,5% gen land geldt hij als een autoriteit, zet volgen en bedienen, zullen gedij- name als het gaat om consumenten- gelden? Het idee dat partijen als dan tien jaar is er al een culturele curatesse en objectiviteit is de es- die meerdere boeken over journa- en.” Rosenstiel zegt ervan over- gedrag. Maar de verschillen per land Google niet hoeven te betalen oorlog gaande, tussen wat ik de tra- sentie van het bestaansrecht. De listiek op zijn naam heeft staan. tuigd te zijn dat ook nieuwsmedia zijn tegelijkertijd enorm groot. Het voor content, moet tegen het licht ditionelen noem en de technologen. feiten moeten kloppen. Dat was PRIJSVRAAG Hoewel de vijftig gepasseerd en moeten specialiseren, in navolging medialandschap in de VS is heel an- worden gehouden. Dat moet wel in Ze bevechten elkaar, in plaats van vroeger zo, dat blijft zo.” bepaald geen ‘digitale native’, zijn van de websites die zich toeleggen ders dan in Nederland. Wij hebben Europa gebeuren, in de VS bestaat elkaar te helpen.” Is Rosenstiel optimistisch of pes- de beide binnenzakken van zijn op vliegreizen, hotelkamers, res- nauwelijks publieke media.” daar geen kans op.” De Amerikaan ziet ook hier een simistisch gestemd over de toe- Hoezo geen muziek in de journalistiek? colbert gevuld met een grote taurants. “Het web beloont specia- komst van het vak? De Amerikaan smartphone en een kleine tablet. lisatie. Mediabedrijven hebben zich Handful op apples Data-analyse zucht. Die vraag krijgt hij nou al- In 2013 vroeg de onder- op de een of andere ma- ‘Paperboy’ Reed. Alle die maar niet aan inno- tie ‘The Press’ – bekend “Ik heb kinderen van in de twintig. vaak ontwikkeld tot een ‘general Rosenstiel heeft met interesse het Ook nieuwsmedia zelf moeten aan tijd. “De rol van professionele jour- zoeksafdeling van het nier iets met nieuws, besproken nummers vaties als streaming van het nummer ‘Canta- Die hebben in feite minder beeld- store’, zoals we die kennen uit de onderzoek gelezen dat het Stimule- de bak, weer baas worden over hun nalisten wordt niet kleiner, maar Stimuleringsfonds zich media of journalistiek te werden eind 2014 verza- audio kan wennen. We ra Pepe’ dat in februari schermen dan ik, want zij hebben westerns. Daar was van alles te ringsfonds heeft laten uitvoeren eigen gegevens. Rosenstiel heft zijn Pipe-owners we moeten data- en machinetech- af of er eigenlijk nog maken had. Nummers meld in een Spotify-play- mogen er een weggeven 2013 de blogreeks niet eens een tv meer. Die doen koop. Je moet je onderscheiden. naar de toekomstige ontwikkelingen vinger. “Data-analyse is ongeloof- Google en nologie inbouwen. En de intelligen- wel muziek in de jour- als ‘Mr. Reporter’, ‘Sun- list (bit.ly/1NDvMyn). Nu aan een snelle inzender aftrapte – zijn naam? echt alles mobiel.” Precies uitvogelen waarom mensen in de media. Vier mogelijke scenari- lijk belangrijk om je publiek beter te tie van het volk gebruiken. Dat is nalistiek zat. In een we- day Papers’ en ‘Second is er dan eindelijk een die een origineel ant- naar je toe komen. Zoek uit wat je o’s werden daarbij geschetst. “Een begrijpen. Facebook en YouTube Facebook moeilijk, maar ook weer niet bui- kelijkse blogreeks weid- Hand News’ passeerden ouderwetse dubbel-cd woord heeft op de vraag Inzendingen voor General store magneten zijn.” prachtige studie, maar ik geloof niet hebben veel betere pijpleidingen ge- tenaards. Stug volhouden en opti- de (muziek)professor Q. de revue, evenals Huey ‘25x Muziek in de jour- ‘Waaraan dankt de 31 december 2015 naar Dat simpele gegeven zegt in feite al- Eind 2012 stopte Rosenstiel bij de dat één van de vier scenario’s reali- bouwd dan de nieuwsmedia.” creëren zelf mistisch blijven is de boodschap. Of Kik uit over muziek die Lewis & the News en Eli nalistiek’ voor iedereen Nederlandse forma- [email protected] les, meent Rosenstiel. De heden- State of the News Media. Hij vond teit wordt. Wel dat van alle scenario’s De journalist verwijst naar lang helemaal niets iets anders gaan doen.” 16 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 17

MEDIAWOORDVOERDER OPINIE Nieuws is Opinieweekbladen: alles wat je nog BART VAN EIJDEN VAN BART niet wist, en een uitstervend medium? wel wil weten, Oplage in 2014 voor het eerst onder de 150.000 om wat voor Opiniebladen in Nederland 100.000, met als hoogte- gestart in 1965); HN/Maga- reden dan ook doen het gematigd goed punt 143.000 in 2007. Daar- zine (1945, opgericht tot en met 2010. Ondanks na zette een vrije val in die als Hervormd Nederland); van de Nieuwsmedia’ bijeen zijn een krimpende markt we- in 2014 eindigde met een op- het links-katholieke De gebracht, bijna elke conclusie wel ten de meeste opiniebla- lage van 83.000. VN deed Nieuwe Linie (1963). mogelijk is. Nu is dat niet zo, en dat den de oplage redelijk sta- het tot 2010 relatief goed De Nieuwe Linie ver- is pure winst. Nu kunnen we wél biel te houden, of in ieder maar zakte in de laatste vijf dween als eerste (1982), zeggen dat ‘we’ meer tv kijken dan geval een scherpe daling te jaar van 48.000 naar het verkeerde al jaren in Gert-Jan Segers ooit, dat we meer op onze mobiel voorkomen. Anno 2014 is 32.000. HP De Tijd ging in financiële problemen, (ChristenUnie) zitten dan ooit, dat nog steeds de de situatie heel anders. De 2012 over van week- naar bij het blad moest je als helft van de Nederlanders een afgelopen vier jaar maakte maandverschijning. In 2014 auteur betalen om je stuk krant leest, dat er wél enkele inter- de oplage een vrije val. zakt de totale oplage voor gepubliceerd te krijgen. netsites zijn die zich een geslaagde “Opinions are like assholes. het eerst onder de 150.000. Vervolgens fuseerden BTW start-up mogen noemen. Enzo- Everybody’s got one” zei de beide Elseviers tot ‘’Lokale democratie (zeker op voorts. ‘Dirty’ Harry Callahan Gestopte en Elsevier (1987 en HP en het gebied van zorg) wordt Maar de vraag naar de toene- (Clint Eastwood) in de film gefuseerde titels De Tijd in 1990. In 2002 steeds belangrijker. Daarmee mende commercialisering – van The Dead Pool (1988). En Over een langere periode werd HN/Magazine wordt besluitvorming op lokaal Google en Facebook, en ook van de dat is een probleem, wie gezien, zijn er vooral veel ti- het 14-daagse Volzin, niveau steeds belangrijker. ‘oude media’ met hun nieuwer- koopt nog een opinieblad tels omgevallen, gefuseerd later werd dat weer een Als de burger daar steeds meer wetse betaalde content – blijft een als opinies overal vrij rond- of gestopt als weekblad. Het maandblad. van af komt te staan, is dat belangrijke. En die van ‘de moraal zwerven: in talkshows, hoogtepunt van de sector Kortstondig kwamen desastreus voor de gemeen- van het verhaal’ een nog belangrij- op internet, via sociale me- lag in de jaren zeventig en er twee weekbladen bij: schap. Het is geen goed idee kere. De moraal van het verhaal dia als Facebook en Twit- tachtig van de vorige Forum, de wekelijkse dat overheden zelf journalisten blijft namelijk dezelfde als in 1618 ter, en in de weekendbijla- eeuw. In 1980 kende Neder- opvolger van het commu- in dienst nemen. We kunnen toen de eerste ‘courant’ ver- gen van kranten. land nog acht opinieweek- nistische dagblad De Waar- beter dat btw tarief verlagen Vluchtelingen scheen: waarom willen we weten Tegen die achtergrond is bladen: De Groene (opge- heid (1990-1991) en voor journalistieke producten. in Macedonië wat elders gebeurt, en wat doen we het geen wonder dat de HP/De tijd richt 1877 waarmee het de het links-conservatieve Je ziet dat in andere landen wel laden smart- er vervolgens mee? markt voor opiniebladen De Groene oudste Nederlandse titel is); (en zonder foto’s of adver- gebeuren, hier zijn we roomser phones op Media zijn een tweesnijdend gestaag krimpt. Tot op ze- Amsterdammer Haagse Post (1914, gefu- tenties) Opinio (2007- dan de paus’’. zwaard. En media zijn vaak ook kere hoogte doen de over- Elsevier seerd in 1990 met De Tijd); 2008, gefinancierd door ‘’We moeten ook soepeler niet meer dan de wegwijzers langs blijvende titels het redelijk VN (voormalig verzetsblad, Roel Pieper). In 2012 zijn als het gaat om regionale de weg die wij, mensheid, gaan. Als goed. De Groene groeide de opgericht in 1945); de werd HP/De Tijd omgezet samenwerking, die zijn belang- Tweesnijdend zwaard we de huidige wirrel-warrel in Eu- laatste jaren vrijwel perma- Tijd (1974, opvolger van dag- in een maandblad. rijk voor regionale communi- De revolutie van de mobiele com- ropa en de VS bezien – asielzoe- nent, in ieder geval tot 2013 blad de Tijd); Elseviers Op die niet-wekelijkse ty-vorming. Het is wel belang- municatie heeft dus dankzij Ryan kers, terroristen, populisme, toen het recordaantal van Weekblad (1945, begonnen opiniemarkt worden overi- rijk dat we daarbij vermijden Nieuws betekent Air en Airbnb eerst onze eigen toe- Trump, Spectre, Adele – dan is de 20.000 werd bereikt, in als Elsevier’s Geïllustreerd gens ook The Optimist dat mediabedrijven aan het ristische zwerm in pathologisch vraag gerechtvaardigd of de explo- 2000 was de betaalde opla- Maandschrift in 1891, ver- (vroeger Ode) en Maar- infuus van de overheid ko- wordende snelheid rond de aarde sie aan media niet ook het gezonde ge 13.000, vorig jaar zakte boden in 1940); Elseviers ten tot de opiniebladen gezonden, en nu ook het arme deel verstand, en de Gulden Midden- dat weer tot 19.000. Elsevier Magazine (spin-o! van gerekend. Elsevier geeft ‘ Regionale van de mensheid in beweging ge- weg, heeft doen exploderen. zat tot 2012 steeds boven de Elseviers Weekblad, het maandblad Juist uit. per definitie zet, als vogels op hun trek. Hier samenwerking zijn historische krachten aan het Moraal sluit aan op werk die dieper reiken dan de Of valt het wel mee? Nieuws bete- komst van wéér een nieuw mobiel- kent immers per definitie onrust, community- tje of een nieuwe app. Maar dat ze ten goede of ten slechte. Je geheel Sanoma zet dertig titels te koop in 2014 vorming’ er door worden versterkt, dat lijkt overleveren aan de ‘dynamiek van wel duidelijk. de dag’, ook als je elke dag jouw men te liggen. Als het dan even Nu de communicatierevolutie medium moet verkopen, zal je slecht gaat met de overheid, de hele wereld tot dorp heeft ge- overleven echter niet per definitie Tijdschriftgigant in beweging wordt die subsidie teruggetrok- maakt, en nu niet alleen de stro- garanderen. Daarvoor is en blijft ken en heb je een probleem. Goede en toegankelijke media van levensbelang men informatie maar ook de stro- ‘de moraal’ nodig, nu ook wel ‘mis- Sanoma zette in 2014 de tijd- van Donald Duck, Libelle, LINDA and Garden, Seasons, Knipmode, Directe staatssteun moet je als onrust men mensen nauwelijks nog te ka- sion statement’ of ‘brand’ ge- schriftenwereld op z’n kop door en tientallen andere bladen een Knippie, MOTO73, MOTOR, Formu- media niet willen’’. naliseren lijken, is de vraag wat de noemd. Die moraal is het ant- dertig titels in de verkoop te gooi- enorme sanering aan: ruim 30 le1, Truckstar, Babygids, Roots, DOOR HENRI BEUNDERS Segers ziet ook positieve ‘Cogito ergo sum’, ‘Ik denk, dus ik de bijna totale verbondenheid van relatie tussen media en maat- woord op de vraag: ‘waartoe zijn en. Grote namen als de Playboy, tijdschriften gingen in de etalage Delicious, Vorsten, KIJK, Know kanten: ’’Social media zorgen adat hij in 1633 door ben’. En terwijl de commercialise- de mensen, én door de emancipatie schappij (en democratie) is, urgen- wij op aarde?’. Dat antwoord dient De Nieuwe Revu en Panorama waardoor het aantal titels meer How, ZIN, Fiets, FietsActief, Pro- ook voor democratisering het Vaticaan was ge- ring van het hele leven, mede van elke aardbewoner in com- ter dan ooit. En ook de vraag welke elk oud medium en ook elk nieuw verdwijnen uit het aanbod van dan gehalveerd zou worden. cycling en Zeilen over. Grazia, van het nieuws. En je ziet dwongen zijn bewe- voortgedreven door de ene techno- De moraal municatief opzicht tot mogelijk informatie ‘de burger’ dient te medium voor zichzelf te formule- de tijdschriftengigant, die zich Golfers Magazine, Nieuwe Revu, ontwikkelingen als De Corre- ring in te trekken dat logische revolutie na de andere, al succesvolle ‘zender’, we in een krijgen en te verwerken om onze ren. En dit geldt in wezen niet vanaf die tijd alleen nog richt op Twee nieuwe spelers Panorama en Playboy gingen spondent die aantonen dat de aarde om de zon die eeuwen zijn stappen zette rich- van het vreedzame en tamelijk onbenulli- democratische rechtsstaat te kun- minder voor alle burgers. kerntitels als Donald Duck, Libelle Ook de oplage zou uiteraard da- naar Pijper Media. mensen bereid zijn te betalen Ndraait en niet andersom, sprak Ga- ting het heden, is het die uitspraak verhaal blijft ge hihaho-cultuur – Like! – zijn nen laten bloeien of – voor de pes- Want in een democratische en LINDA. len, maar aan dat scenario was De dertig titels die in de ver- voor diepgang. Die behoefte is lileo Galilei de beroemd geworden van Descartes die mij als hoogle- aanbeland. simisten onder ons - in elk geval rechtsstaat die zich serieus neemt, Sanoma – en haar voorganger de uitgever inmiddels gewend. koop gingen, waren niet de enige er ook, zoals er ook behoefte woorden: ‘e pur si muove’, en toch raar Ontwikkelingen in de Publie- dezelfde Totdat plotseling - zeker sinds de niet verder te laten a$alven. hoeft niet iedereen permanent zo VNU – hebben decennia lang de Ondanks acquisities en lancerin- bladen die de uitgever heeft is aan nieuws van dichtbij. beweegt ze. Het was dezelfde tijd ke Opinie al jaren, decennia zelfs, als in 1618 eerste Afrikaanse bootvluchtelin- Zonder gegevens over het huidige zinnig te zijn als Aristoteles met Nederlandse tijdschriftenmarkt gen daalde de oplage de laatste afgestoten in de laatste tien Kijk naar Hart van Nederland. dat de eerste krant verscheen, in bezighoudt. Is deze stelling intus- gen in 2013 bij Lampedusa ver- gebruik van media, en de voorkeu- zijn Gulden Middenweg. Maar die gedomineerd. Spelers als Audax, vijf jaar met gemiddeld 6% per jaar. In totaal gaf de uitgever Mediacentra in de regio is een Nederland in 1618, een enkel A4- sen niet al lang vervangen door dronken – blijkt dat niet alleen wij, ren van de gebruikers wat betreft democratie van ons heeft wél ge- Weekbladpers, Wegener en TMG jaar. Omdat het vooral kleinere bijna 90 verschillende titels uit in goed initiatief, interessant en tje, aan één kant bedrukt. Sinds die deze stelling: ‘Ik ben, dus mobiel’? verwende Westerlingen, over alle platform, inhoud en tijd en wat noeg burgers nodig die zich deze hebben altijd op grote afstand titels waren die moesten verdwij- die periode. Er werden bijna 30 van belang voor de democratie. tijd is de hele wereld slechts méér altijd zeer uiteen. Laat ik het sim- mogelijke vaste en mobiele appara- niet al, is er nauwelijks iets zinnigs twee vragen stellen: ‘wat moet ik van de uitgeefgigant gestaan. nen, zou de oplage overigens bladen gestaakt. Daarnaast Het Commissariaat voor in beweging gekomen, en ook de Informatiesamenleving pel houden: informatie is elk sig- ten beschikken om onszelf en an- te zeggen over de vraag hoe goed of doen?’, en ‘wat kan ik doen?’ Als Sanoma en haar voorganger lan- niet halveren. werden er ook zo’n 25 nieuwe de Media acteert daarin veel berichtgeving over alle dingen die Met de komst van radio en tv, dus naal in het lichaam zelf, of dat van deren te vermaken, en de weg te hoe slecht het er in het algemeen we die burgers niet meer hebben ceerden bladen, namen uitgevers Wat gebeurde er met de titels titels gelanceerd. te rigide, veel te dogmatisch. deze Nieuwe Wereld zoal in bewe- ver vóór de komst van internet, buiten het lichaam binnendringt, zoeken, maar dat de communica- voor staat met de politieke cul- namelijk, dan mogen de motoren over, kochten licenties om buiten- die weg moesten? Ze gingen De strategie van Sanoma is het Daar moet ruimte komen’’. ging zetten, en met welke oorzaken sprak Marshall McLuhan een hal- dat ons lichaam of geest van belang tierevolutie voor velen in wat vroe- tuur. Een jaarlijkse ‘State of the nog wel een tijdje doordraaien en landse bladen van een Neder- vooral naar twee nieuwe spelers: concentreren op kerngebieden ‘’De overheid moet investeren en met welke gevolgen. ve eeuw geleden van ‘The Global vindt. Nieuws is dan alles wat je ger ‘de Derde Wereld’ heette een Union’ voor de media is daarom de vlaggen nog wel een tijdje blij- landse pendant te voorzien en New Skool Media en Pijper Media. en vooral titels met een grote op- in soepeler regelgeving, in net- In feite beleven we telkens een Village’. Vanaf de jaren tachtig nog niet wist, en wel wil weten, om kans is geworden om hun weg naar dringender dan ooit, gezien al die ven wapperen, maar dan is de beheerste samen met Audax ook Niet alle aanbiedingen vonden lage, veel advertenties of met di- werken, in platforms, in sa- andere fase van de globalisering, daar de termen ‘informatiesamen- wat voor reden dan ook. het rijke Noorden te vinden. En, nu zwermen waarin we ons commu- geest geweken. En zonder media de distributie. Wie een concur- overigens een koper. Helden gitaal groeipotentieel uit blijven menwerking. Verder niet. Puur sinds Columbus in 1492 Amerika leving’ en ‘netwerksamenleving’ In de hoogtijdagen van het natio- het steeds meer over vluchtelingen nicatiegewijs bevinden. kunnen wij van iets waar we niet rerende titel op de markt bracht ging bijvoorbeeld naar onder- geven. Dat laatste is de grote uit- faciliteren’’. Tot slot: ‘’Vreemd ontdekte. Technologie en commer- bij. Die netwerkgedachte is niet nalisme en het beschavingso!en- en islamistische terroristen uit het De mogelijkheden die wij bur- met onze eigen snu!erd boven op kon rekenen op een onmiddellij- afdeling Sanoma Head Office daging geworden. De papieren dat we in de Kamer zo veel cialisering speelden de hoofdrol, en erg dubbelzinnig meer. We kunnen sief was er een strakke nieuwspira- Midden-Oosten gaat, dat internet gers intussen hebben bij het pro- staan, nauwelijks tot geen beeld ke reactie van de redactie. Vooral en werd zo op afstand van het redacties werden afgeslankt: spreken over publieke omroep individuele, institutionele en nati- intussen immers vrij goed meten mide. Oorlog en politiek en autori- zowel de mogelijkheden van de an- duceren, distribueren en consu- vormen. Pas daarna kan de vraag op de markt van de vrouwenbla- hoofdkantoor gezet. LINDA zit in een kleine kernredactie met daar- en dit verwaarlozen’’. onale eerzucht ook. Ongeveer tege- wie met wie verbonden is. Die in- teiten stonden altijd bovenaan, tiwesterse propaganda versterkt, meren van alle signalen die we de worden besproken ‘wat te doen?’ den was de Hoofddorpse uitgever een soortgelijke constructie, met omheen een flexibele schil van lijk met Galilei sprak de filosoof formatiesamenleving is wél dub- sport en mode en uitgaan onder- als ook de communicatie tussen al moeite waard vinden, zijn zo ein- Goede en toegankelijke media zijn heer en meester. een aparte subuitgever. freelancers moet de bladen (en René Descartes, in Leiden woon- belzinnig. Want wat informatie is, aan. In normale tijden in onze hui- die vluchtelingen met elkaar en deloos geworden dat zonder feite- dus niet alleen voor de vluchtelin- In 2014 kondigde de uitgever New Skool Media nam Home de websites) blijven maken. achtig, zijn beroemde woorden: daarover lopen de meningen nog dige ‘global village’ lijkt het er door met de achterblijvers. lijke gegevens zoals in deze ‘Stand gen van levensbelang, ze zijn dat 18 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 De stand van de Nieuwsmedia | 2014 19

OVERLEDEN MEDIAWOORDVOERDER

Slachtoffers van de MH17-ramp komen aan in Na een lange strijd is de bijl eindelijk

Eindhoven begraven Sp!ts. Amsterdam, 21-06-1999 – Amsterdam, 9-10-2014 Dapper ga ik de toekomst alleen tegemoet, Je geadopteerde broer, Metro Pino moet blijven

Vaarwel Pauw & Witteman (en journalistiek ook) Hilversum, 4-9-2006 – Hilversum 23-5-2014 Je was een lichtpuntje in een lange lijn van talkshows Boer zoekt Vrouw lijkt belangrijker dan de staat van de journalistiek

Als het over ‘media’ gaat, gaat het in de Tweede Kamer onder journalisten) bij niet-publieke nieuws- Het was kort – Na een permanent meestal over televisie. Soms gaat het over radio, soms over organisaties die bij bossen boventallig zijn en en niet erg hevig ziekbed, worden verklaard. Sluit een autofabriek met Roelof Bisschop News.nl nemen wij afscheid het Metrolope Orkest, soms een beetje ruzie over internetsites 800 werknemers en wekenlang hebben we het SGP Amsterdam 28-8-2000 – DAG van de publieke omroep, maar eigenlijk gaat het bijna altijd, nergens anders over, gaat de minister op bezoek, gooit de premier zijn gewicht in de strijd Amsterdam, 4-4-2001 Amsterdam, 8-5-2007 – vooral en bovenal, over NPO 1, 2 en 3. Je moeder (De Telegraaf) & Amsterdam, 1-10-2008 om ‘werkgelegenheid’ voor het gebied te be- Lappendeken je broertje (Sp!ts) DAG lieve dochter DOOR RENÉ VAN ZANTEN houden’. Regionale kranten hebben de afgelo- JAAP DEN DULKJAAPDEN pen tien jaar vele keren een dergelijk aantal Roelof Bisschop, media- Een merkwaardige wereld, dat Haagse Bin- werknemers ontslagen (of naar ‘ander werk woordvoerder van de SGP, nenhof. Er kan een rapport verschijnen dat begeleid’), maar het blijft een beetje stil. heeft schriftelijk gereageerd aantoont dat de nieuwsvoorziening in de regio Nog los daarvan, zou je er als parlementariër op onze vragen. In een reactie Het nieuws van 2014 Afscheid nemen bestaat niet, ernstig verschraalt en er komt mondjesmaat Journalisten zorgen over kunnen hebben, dat journalistiek op de scenariostudie zegt hij: Het is ‘tot ziens’ tot in een ander leven reactie van ‘de politiek’. Er kan een rapport publiceren steeds dunner wordt uitgespreid, waar nu juist ‘’Goed dat verschillende richtin- een luchtdoelraket. Alle weken op. Hamas vuurt nek-aan-nekrace wordt De Pers verschijnen waarin scenario’s voor de toe- steeds meer taken van de landelijke naar loka- gen worden doordacht. De 298 inzittenden komen vanuit Gaza honderden uiteindelijk beslist in het Nijmegen, 23-1-2007 – Apeldoorn, 30-3-2012 komst van de media worden geschetst (en dat vandaag over le overheden worden geheveld. Maar ja, Tom- belangrijkste zorg van de SGP om. De daders zijn tot op raketten af op Israël. voordeel van het nee- Je leeft voort in mijn hart, Je zoon, TPO Magazine argumenten aandraagt waarom die wereld op mie en Pino moeten misschien verhuizen en is dat burgers nog moeten kun- de dag van vandaag niet De Israëliërs reage- kamp: 55 procent van de korte termijn gaat ‘kantelen’) en de Hofvijver zaken die dat kunnen we niet zomaar over onze kant nen rekenen op betrouwbare aangewezen, maar de al- ren met luchtaanvallen, Schotten stemt tegen. vertoont nauwelijks een rimpeling. laten gaan. Gelukkig hebben we de afgelopen en relevante informatievoorzie- gemene verdenking rust waarbij tientallen burgers De opkomst is met bijna Maar lanceer het plan om Sesamstraat naar ze morgen pas weken gemerkt dat er in de Tweede Kamer ning. Alleen al in de scenario’s op de rebellen, die vech- sterven. 85 procent uitzonderlijk. een themakanaal te verplaatsen (waardoor je begrijpen nog altijd mediawoordvoerders zijn die beschreven worden blijkt ten tegen de regering. De Schotse premier en als je wilt de hele dag Sesamstraat kan kijken) die zich wel degelijk zorgen ma- dat waarborgen voor kwaliteit GEBOREN OUD-BONDSKANSELIER Door de gruwelijke aan- AUGUSTUS voorstander van een veren het Binnenhof ploft bijkans. Laat ergens ken over de stand van de journa- ernstig onder druk kunnen HELMUT SCHMIDT JUNI slag komt de burgeroor- 8 aug: Eerste bombar- trek Alex Salmond stapt BLENDLE, 28-04-2014 te Utrecht. vallen dat wordt overwogen om te stoppen met listiek. Maar er zijn er ook die komen te staan. 29 juni: IS roept log in Oekraïne gevoels- dementen VS op de volgende dag op. Zoon van Marten Blankesteijn en Alexander Klöpping. Lingo en de minister-president belegt een wel de tijd nemen voor een ‘’De SGP denkt dat er altijd een kalifaat uit matig erg dichtbij. Veel stellingen IS persconferentie om de barbaren ertoe te be- stevig inhoudelijk com- taak zal zijn voor journalistiek, Het is de zomer waar- analyses gaan over de Amerikaanse vliegtui- DE CORRESPONDENT, 30-9-2013 te Amsterdam. wegen zijn lievelingsprogramma op zijn lieve- mentaar op de situatie de vraag is vooral op welke in de beweging Islamiti- schaduw die interna- gen bombarderen voor Dochter van Rob Wijnberg en Karel Smouter. lingszender op zijn lievelingstijdstip te behou- van Bert en Ernie, maar stil wijze dat moet gebeuren. Veel sche Staat (IS) definitief tionale conflicten over het eerst stellingen van den. Boer zoekt Vrouw houdt onze volksverte- blijven als het gaat om het ont- burgers zullen eenvoudig niet opstoomt in het Mid- neutrale en welvaren- Islamitische Staat (IS) in LOCALFOCUS, 25-4-2014 te Amsterdam. genwoordigers meer bezig dan het feit dat in- slaan van journalisten en in staat zijn om zichzelf van den-Oosten. In juni neemt de landen als Nederland Irak. Er komen 33 strijders Collectief ouderschap Jelle Klemsma, Jordi Dam, Erik Willems, middels (op de Telegraaf na) ál onze landelijke het sluiten van regio-kan- goede informatie te voorzien. IS grote steden in Noord- werpen. Er worden maat- om. Op dat moment ra- Priscilla Tienkamp en Sjors van Beek. kranten in Belgische handen zijn over gegaan. toren van redacties van Wat betreft het toekomstige Irak over. IS heeft inmid- schappelijke zorgen geuit ken minderheden in ern- regionale omroepen en dels grote delen van Irak over de agressieve geo- stige verdrukking. Behal- MINDSHAKES, 1-10-2015 te Amsterdam. Ieniemienie regionale dagbladen. ‘ Uit scenario’s en Syrië in handen, waar politieke koers van de ve bommen dropt de VS Dochter van NRC Media, Sabrina Simons en Ward Wijndelts. Jawel, we begrijpen het wel: die volksvertegen- Dus: Pino moet blijven! het op 29 juni het kalifaat Russische president daarom ook voedselpak- DECEMBER woordigers moeten zorgen dat ons belasting- maar journalistiek ook! blijkt dat de uitroept met het Syrische Poetin. Ook ontvouwt zich ketten. Het Nederlandse 10 dec: Hoes burgemees- PAUW, 1-9-2014 te Hilversum. geld bij de publieke omroep goed wordt be- Te wapen! kwaliteit onder Raqqa als hoofdstad. De een discussie over vlie- kabinet steunt president ter-af na verborgen Zoon van Pauw & Witteman. steed. Bovendien weten heel wat meer mensen opmars van IS zorgt voor gen boven oorlogsge- Obama in de luchtaan- camera-actie wie Ieniemienie is dan wie de hoofdredacteur René van Zanten is druk kan verdere ontwrichting van bied. Vliegmaatschappij- vallen op IS. Er zullen na Burgemeester van Maas- JALTA, 13-10-2014 te Amsterdam. is van de regionale krant in Overijssel. directeur van het komen te staan’ de toch al instabiele re- en maken hier een eigen deze dag nog veel Wes- tricht Onno Hoes raakt in Zoon van Joshua Livestro en Annabel Nanninga. En bovendien, politici zijn doorgaans niet zo Stimuleringsfonds voor gio. Zeker in het al jaren afweging over. Sommige terse luchtaanvallen op verlegenheid als Powned dol op journalisten. De voormalige minister de Journalistiek landschap zullen we wellicht door burgeroorlog ge- maatschappijen meden IS volgen. heimelijk geschoten beel- van justitie Piet Hein Donner zei in mei 2004 wel bescheidener moeten zijn. teisterde Syrië wordt de ten tijde van het neerstor- den uitzendt van zijn date in een openbare rede: ‘Een toenemend deel Een lappendeken van klein- situatie onoverzichtelij- ten van MH17 delen van 9 aug: Ferguson (VS) met een 20-jarige jon- Colofon van het werk van de overheid bestaat uit het schaliger voorzieningen en ker en hopelozer. In Irak Oost-Oekraïne; anderen, de straat op na dood geman. De getrouwde rechtzetten van wat verslaggevers eerder uit initiatieven is acceptabel, indien slaat een miljoen Irake- waaronder dus Malaysia Mike Brown Hoes laat zich laatdun- De Stand van de Nieuwsmedia is een uitgave van het Stimuleringsfonds hun verband hebben gerukt; in het uitleggen daarmee voldoende kwaliteit zen in juni op de vlucht. Airlines, niet. Internatio- De 18-jarige zwarte Ame- kend uit over de gemeen- voor de Journalistiek in samenwerking met Hogeschool Utrecht. waar de klepel hangt bij krantenberichten die kan worden geborgd. Een situa- Er sijpelen berichten door nale richtlijnen op dit rikaan Michael Brown teraad. Hoes stapt op de klok hebben horen luiden; of zelfs in het tie van kruisbestuiving tussen over het schrikbewind dat gebied worden door ana- wordt in Ferguson dood- als burgemeester, maar STIMULERINGSGFONDS VOOR DE JOURNALISTIEK weerspreken van berichten waarvan de schrij- de journalistiek en vrije krach- IS in het kalifaat voert. En listen als ontoereikend geschoten door een blan- onderneemt ook juridi- Uitgever: René van Zanten ver werd gewaarschuwd dat zij op onwaarheid ten en initiatieven blijft van niet alleen de lokale be- bestempeld. ke politieagent. Voor de sche stappen tegen de Hoofdredacteur: Pieter Rebel berusten, maar die te mooi waren om niet af te groot belang’’. volking lijdt. IS schokt de overwegend zwarte be- Powned en de jongeman Eindredacteur: Quint Kik drukken’. ‘Bij iedere andere tak van bedrijvig- Over samenwerking in de regio: wereld met gruwelijke, volking, die zich gediscri- (die samenspanden). De heid waar de producten zo belangrijk zijn voor ‘’Van iedereen mag verwacht gefilmde onthoofdingen mineerd voelt door de rechter oordeelt in 2015 HOGESCHOOL UTRECHT de samenleving en het gevaar van verlies van worden waar mogelijk de han- van westerse journalis- politie, reden om massaal dat de uitzending inder- Lector Crossmediale Kwaliteitsjournalistiek: Piet Bakker kwaliteit zo groot, zou de wetgever allang heb- den ineen te slaan. Het is aan ten en hulpverleners. Ook te protesteren. De protes- daad onrechtmatig was. Senior onderzoeker: Klaske Tameling ben ingegrepen’. De onlangs overleden oud- JANSEN LEENDERT de overheid om zo nodig be- roepen IS-strijders gelijk- ten monden uit in rellen Junior onderzoeker: Renée van der Nat Bondskanselier Helmut Schmidt meende dat lemmeringen in regelgeving gestemden in het Westen die een week aanhouden. 16 dec: Taliban schiet 100 ‘de meeste journalisten vandaag publiceren weg te werken. De publieke op om de samenleving Onderzoek zou later uit- schoolkinderen dood Aan deze uitgave werkten mee: Henk Batenburg, Henri Beunders, over zaken die ze morgen pas begrijpen’. omroep is een belangrijk mid- daar met aanslagen hard wijzen dat de agent geen Zeven Talibanstrijders Menno van den Bos, Ton F. van Dijk, Renate Eijkenduijn, Maar toch. del, overigens zeker niet toerei- te raken – een oproep die strafbare handelingen vallen een basisschool in Truus van Gog, Eric Kempff, Ilonka Koerselman, Marco Lap, kend. Wat betreft directe subsi- niet loos is gebleken. 17 juli: Israël valt Gaza beging jegens Brown. Peshawar (Pakistan) bin- Miro Lucassen, Kees Pijnappels, Catrien Spijkerman, Zorgen diëring is de SGP buiten het aan met grondtroepen Latere incidenten houden nen. Ze schieten 141 men- Sean van der Steen, Dorien Vrieling en Floris Willemsen. Misschien proberen domein van de publieke om- JULI Duizenden Israëlische de discussie over politier- sen dood, waaronder 132 we appels en peren roep erg terughoudend. Wel is 17 juli: Nationale rouw militairen vallen Gaza acisme gaande. kinderen. Pakistaanse Email: [email protected] Telefoon: 070 361 71 11 met elkaar te verge- er een taak voor de overheid na neerstorten MH17 in binnen. Het grondoffen- speciale eenheden scha- @nieuwsstand, www.standvandenieuwsmedia.nl lijken. Maar als de om in regelgeving maximaal Oekraïne sief is volgens premier SEPTEMBER kelen de terroristen ver- kamer spreekt over ondersteunend te zijn voor het 193 Nederlanders verlie- Netanyahu bedoeld om 18 sept: Schotland volgens uit en weten de De eerste editie van De Stand van de Nieuwsmedia blikt terug op het ‘media’ is dat het enige veilig stellen van betrouwbare zen hun leven in het tot tunnels naar Israël te ver- beslist in referendum bij 960 overige aanwezigen jaar 2014. In 2016 blikken we terug op 2015. podium waarop kan informatievoorziening. Daar- dan toe ver weg gewaan- nietigen. Eerder probeer- het VK te blijven te redden. De aanslag is worden gesproken over naast vindt de SGP het in begin- de Oekraïne. Een in Am- den Hamas-strijders via Na jaren van discussie de meest dodelijke ooit in werknemers (waar- sel positief dat er bijvoorbeeld sterdam vertrokken vlucht zo’n tunnel de grens over mogen de Schotten in Pakistan, en wordt opval- Pino moet verhuizen, openheid gecreëerd wordt voor MH17 wordt op weg naar te steken. De spanningen een referendum bepalen lend genoeg veroordeeld talk of the town inbreng van private partijen Kuala Lumpur in Malei- tussen Israël en Palestina of het land het Verenigd door de Afghaanse tak op het Binnenhof binnen de publieke omroep’’. sië neergeschoten door lopen op dat moment al Koninkrijk verlaat. Een van de Taliban.