Kryeredaktor: Erl MURATI Zv/kryeredaktore - Rezarta DELISULA Tel:(04)2359-104, Fax:(04) 2359-116 E-mail:[email protected]

Viti XXIII - Nr. 7521 E diel 3 Shtator 2017 Çmimi, 50 lekë (1.5 euro)

Reportazhi Dje i Ditës Nga AZGAN HAKLAJ në “Deutsche Welle” Nga IVAN KRASTEV

ahuta e Malësisë”, këngët e para jeriu priret ta shohë rendin në të Ltë, së cilat u botuan në vitin 1907, Oso Kuka, flakadan Ncilin jeton si të natyrshëm”, shk- Frika nga një përçarje është cilësuar nga studiuesit shqiptarë ruante Czeslaw Milosz në vitin 1951, dhe të huaj, si “Iliada shqiptare”. Ajo e duke përmbledhur përvojën tragjike e Evropës i përjetshëm i lirisë të brezit të luftës... vendos krijuesin... Vijon në faqet 10-11 Vijon në faqen 21 HYJNE NE FUQI VENDIMET PER RRITJEN E MASES SE PERFITIMIT ME 6% UDHEZIMI, SKEMA E RE

Fadil Kasemi E NDIHMES EKONOMIKE DOSJA/ Prokuroria, 3 akuza 53-vjeçarit Si përllogaritet masa e ndihmës ekonomike. Ndryshimet, përfitojnë 100 mijë familje. Pagesa e papunësisë, aplikimi 60 ditë pas pushimit nga puna

DENONCIMI Si u kap vrasësi i Apeli i gruas: gjyqtares, shoferi Burri më rrahu me levë, kam frikë për jetën time “hero” futi makinën Në faqen 2 TRAFIKU brenda komisariatit Kapen në Itali 2.3 tonë hashash, Pas ekzekutimit, Fadil Kasemi ndaloi një automjet dhe e urdhëroi ta largonte që aty vlera 20 mln euro, Dy ditë pas ekzekutimit të gjyqtares së Shkodrës, pranga shqiptarit Fildeze Hafi zi, Prokuroria e Krimeve të Rënda i ka Në faqen 4 kërkuar gjykatës të vendosë masën e sigurisë “arrest me burg” ndaj autorit të krimit, Fadil Kasemi. KREU I QEVERISE

(Në foto) Zyra e Punës Në faqen 3 Në faqen 7 Rama publikon

“MILOSAO” INTERVISTA/ Rektori i UT: Ankimimet, pothuajse zero. 2281 të regjistruar deri tani fotot me Macron në Paris: Bashkë për “Universitetet, 1 javë kohë për raundin e dytë” Europën që duam Në faqen 6 Regjistrimet, flet Mynyr Koni: Ja kush mund të aplikojë që nga 15 shtatori KUJTIMET E DIKTATURES Ardian Ndreca: Tiranës janë regjistruar 2281 Berisha: Si vdiq Nga VOLTIZA DURO studentë ose 41% e tyre që do rocesi i regjistrimeve në të pranohen në programet e Lazër Shantoja, Puniversitete ka arritur studimit që ofron Universiteti djali i vogël në në fazën e tretë të raundit i Tiranës. Në një intervistë fati i trishtë të parë, ku shumë studentë të dhënë për “Gazeta Shqip- kampin e tmerrit janë regjistruar në fakultete, tare”, rektori i këtij univer- ndërkohë që të tjerë janë ende siteti, prof. Dr. Mynyr Koni i poetit të madh në pritje. Deri më datë 2 shta- tregon ... në Tepelenë Suplement tor 2017, në Universitetin e ArdianArdianMynyr Çobo Çobo Koni Në faqen 8 Në faqen 6 2 - FAQJA E PARE E diel 3 Shtator 2017

 VRASJA E GJYQTARES PROKURORIA Apeli i gruas, reagon policia: Kush fsheh agresorin, mban përgjegjësi ligjore "Ish-bashkëshorti do më vrasë, pas divorcit më goditi 40 herë me levë" Merita Brama: U shpall në kërkim pas 1 muaji e gjysmë

DHUNA LETRA E FUSHË-KRUJË "Pasi u ndamë, në mëngjesin e 15 korrikut, në MERITA BRAMËS orën 6, burri më ka zënë pritë teksa shkoja në URGJENTE! Makina ku u rasja me plumb në punë dhe tentoi të më vriste me levë. Kam APEL PËR ekzekutua kokë e gjyqtares Fil ngrënë mbi 40 goditje levash në kokë dhe gjithë JETËN TIME! gjyqtarja e Vdeze Hafizi nga ish- trupin dhe një Zot e di si munda t'i shpëtoj e të Quhem Merita Brama Shkodrës bashkëshorti saj 53-vjeçar, largohem prej tij. E larë në gjak kam shkuar në dhe dua t'u bëj nëpërmjet Fadil Kasemi ka tronditur komisariat, ku më ka rënë të fikët dhe jam zgjuar jush një apel të gjitha struk- të gjithë opinionin publik turave të shtetit dhe sho- KËRCËNIMI në spitalin e traumës. Aty ka ardhur prokuroria dhe më së shumti gratë që qërisë sepse jam e rrezikuar Merita Brama ka pohuar se ish-burri i saj fshihet te dhunohen nga baballarët e dhe më ka marrë kallëzimin, por ju desh 1 muaj e për jetën, unë dhe fëmijët të afërmit e tij. "Ai më çon kërcënime nëpërmjet fëmijëve të tyre. Pas ng- gjysmë që ta shpallnin personin në kërkim", ka e mi. Unë jam ndarë nga im vëllezërve të tij se do më vrasë edhe mua dhe jarjes së rëndë të ndodhur thënë Merita Brama. shoq në maj, sepse ai ishte fëmijët. Fëmijët janë me mua, njëri rri gjithë ditën e në kryeqytet, ka reaguar i dhunshëm. Nuk mund ta më ruan teksa tjetri punon. Jam shumë e frikësuar. një grua nga Fushë-Kruja, duroja më. Mbas vitesh Nuk dua ta pësoj si Fildezi, që iku nga kjo jetë. E e cila kërkon ndihmë nga dhunë e vendosa dhe u lar- dua jetën dhe nuk kam bërë asnjë faj që të ma shteti. Bëhet fjalë për sh- gova me fëmijët. Pasi u marrë dikush. I dua fëmijët dhe duam të jetojmë të tetasen Merita Brama, e ndamë, në mëngjesin e 15 qetë", shkruan në letër gruaja nga Fushë-Kruja. cila në një letër drejtuar korrikut, në orën 6, burri dy ditë më parë për "Nis- më ka zënë pritë teksa sh- ma thurje" ka deklaruar se koja në punë dhe tentoi të ish-burri i saj kërcënon se më vriste me levë. Kam do ta vrasë. Ajo është ngrënë mbi 40 goditje shprehur se pas divorcit, levash në kokë dhe gjithë ish-bashkëshorti e ka trupin dhe një Zot e di si       masakruar duke e goditur munda t'i shpëtoj e të lar- 40 herë me levë në kokë gohem prej tij. E larë në dhe në trup. "Nuk dua ta gjak kam shkuar në komis- pësoj si Fildezi që iku nga ariat, ku më ka rënë të fikët kjo jetë. E dua jetën dhe dhe jam zgjuar në spitalin nuk kam bërë asnjë faj që e traumës. Aty ka ardhur të ma marrë dikush", ësh- prokuroria dhe më ka mar- Juristët: Shumica nuk zbatohen të shprehur Brama. Pas rë kallëzimin, por ju desh 1 apelit të bërë në media muaj e gjysmë që ta shpall- nga Merita Brama, Policia nin personin në kërkim. Në 8 muaj u lëshuan mbi e Shtetit ka administruar Ndërkohë, ai fshihet te të kallëzimin dhe ka an- I kërkuari afërmit e tij dhe më çon gazhuar gjithë kapacitetet Agim Doçi kërcënime nëpërmjet 600 urdhra mbrojtje e saj për vënien para vëllezërve të tij se do më TIRANË - Rasti i gjyqtares Fildeze Hafizi, ku urdhri i përgjegjësisë së autorit të vrasë edhe mua, edhe fëm- mbrojtjes dështoi nuk është i vetmi në Shqipëri. Sipas TV dyshuar. Mësohet se Poli- APELI I POLICISË ijët. Fëmijët janë me mua, "Klan", vetëm gjatë këtij viti, Gjykata e Tiranës ka lëshuar cia Vendore ka kryer disa njëri rri gjithë ditën e më mbi 600 vendime për urdhra mbrojtjeje, mes të cilave 499 tentativa për kapjen e tij ruan teksa tjetri punon. janë të menjëhershëm. Juristët thonë se në shumicën e në zonën ku dyshohet se Policia Vendore ka kryer disa tentativa Jam shumë e frikësuar. rasteve ato nuk zbatohen për disa arsye. "Vendimet civile qëndron i fshehur. për kapjen e tij në zonën ku dyshohet Nuk dua ta pësoj si Fildezi janë një vendim që duhet të zbatohen, ka raste që janë me Ndërkaq, policia u ka bërë që iku nga kjo jetë. E dua urdhra mbrojtje dhe si vendim është i rregullt, por ata thirrje personave që e ndi- se qëndron i fshehur. Ndërkaq, policia jetën dhe nuk kam bërë as- jetojnë në një banesë dhe në këtë rast kemi të bëjmë au- hmojnë apo strehojnë të “ një faj që të ma marrë u ka bërë thirrje personave që e tomatikisht me dështim", thotë avokati Astrit Prendi. Si- kërkuarin se do të mbajnë dikush. I dua fëmijët dhe pas specialistëve, duhet një koordinim më i mirë mes pol- përgjegjësi ligjore për ndihmojnë apo strehojnë të kërkuarin duam të jetojmë të qetë. icisë dhe pushtetit lokal për të shmangur rastet tragjike. përkrahjen e një autori kri- se do të mbajnë përgjegjësi ligjore për Policia, prokuroria as që na "Thyerja e urdhrit të mbrojtjes përbën vepër penale. Ësh- mi. "Ftojmë këdo që ka in- dëgjojnë. Kam kërkuar ur- të e pamundur të ruhet fizikisht një person, ka mundë- formacion në lidhje me përkrahjen e një autori krimi. "Ftojmë dhër mbrojtjeje, asgjë. si të tjera ligjore, pasi duhet të krijohet një strukturë e vendndodhjen e shtetasit këdo që ka informacion në lidhje me Askush nuk na e vë veshin veçantë nga policia dhe pushteti vendor". Duke iu refer- Agim Doçi, 55 vjeç, banues dhe ndaj ju drejtuam ju, që uar rastit të vrasjes së gjyqtares Fildeze Hafizi apo në Fushë-Krujë, të tele- vendndodhjen e shtetasit Agim Doçi, ndoshta duke e bërë pub- dhunimit të gruas para një viti në rrugë nga ish-bash- fonojnë falas në 129", thu- 55 vjeç, banues në Fushë-Krujë, të like, shumë njerëz soli- këshorti i saj në Vlorë, kërkohet që vepra penale e het në njoftimin e policisë. darizohen dhe shteti re- dhunës në familje të mos përfitojë nga amnistia. "Në ras- Për Bramën është ofruar telefonojnë falas në 129", thuhet në agon e na mbron. Ky në tin e amnistisë, duhet të ketë disa përjashtime për ndihma policore si për çdo njoftimin e policisë. foto është ish-burri im, dhunën në familje. Në rastin konkret ka pasur tenta- rast tjetër dhe këto denon- Agim Isuf Doçi, njeriu që tivë të mëparshme dhe ka mungesë serioziteti nga ana cime trajtohen me shumë do të na vrasë. I cili është e policisë, pasi duke e ditur që një person është kon- përgjegjësi. Edhe në betuar se nëse nuk na tingjent krimi dhe mund të mendosh që ky person ka takimin e një dite më kërkuar drejtuesve ven- shumë seriozitet problema- vret, nuk gjen paqe. Ju më shumë predispozitë për të kryer vepër penale". parë, drejtori Çako u ka dorë të trajtojnë me tiken e dhunës në familje. lutem na ndihmoni!

REDAKSIA: Redaktor i Suplementeve dhe Sociales: Rezarta Delisula, Redaktor i Rretheve: Trëndafile VISHA, Redaktor i Kulturës: Fatmira Nikolli, Art Designer: Nevila SAMARXHI, ADMINISTRATA: Përgjegjëse e Financës: Alma Smokthina 0682074397, Shpërndarja: Elvis Llaka Cel 0682074416, Marketingu: Cel:0682074415-email:[email protected], ADRESA: Ish-Drejtoria e Uzinës së Autotraktorëve, Tiranë - Tel:(04) 2359-104 Tel&Fax:(04) 2359-116, Marketingu: Tel:(04) 2359-104/359-123. Tiranë, Internet: www.gsh.al, Email: [email protected]; [email protected], SHTYPUR në “Klasik”Shpk E diel 3 Shtator 2017 FAQJA E PARE - 3

2 nga agresorët keqtrajtuan gratë, tjetri kunatën Dhuna në familje, policia arreston 3 persona nga Tirana brenda 24 orëve

TIRANË - Shtimi i frik- vjeç, banues në Kasallë shëm i rasteve të dhunës (Kamëz), pasi ka ushtru- në familje ka bërë që poli- ar dhunë fizike dhe cia të marrë masa për psikologjike ndaj ku- kapjen e agresorëve. Mëso- natës së motrës së tij, sh- het se tre persona janë tetases A.P., 32 vjeçe, ban- prangosur nga blutë e uese në Kasallë. Gjith- kryeqytetit gjatë 24 orëve ashtu, ka përfunduar në të fundit. Burime nga poli- pranga dhe Albert Is- cia e Tiranës dje bënë me maili, 42 vjeç, banues në dije se u arrestua një 40- fshatin Picar, Vorë, pasi vjeçar që ushtronte dhunë ka kanosur me jetë dhe ndaj gruas, një 25-vjeçar ushtruar dhunë fizike që dhunonte kunatën dhe ndaj bashkëshortes, sh- motrën. Po ashtu, pran- tetases Dh.I., 35 vjeçe, gave s'u ka shpëtuar as një banuese në fshatin Picar. 42-vjeçar, i cili akuzohet Materialet në ngarkim të se ka dhunuar dhe kano- vrau ish-gruan e tij banues në Tiranë, pasi ka personave të mësipërm u sur gruan e tij. Arrestimi gjyqtare. Sipas bluve, ushtruar dhunë fizike dhe referuan për hetime të i këtyre personave vjen konkretisht janë në arres- psikologjike ndaj bash- mëtejshme në Prokuror- fill pas krimit të rëndë që tuar për veprën penale të këshortes, shtetases L.M., inë e Rrethit Gjyqësor Ti- tronditi mbarë opinionin "Dhunë në familje", shteta- 37 vjeçe, banuese në Ti- ranë për veprën penale publik, ku një 53-vjeçar sit: Selman Murati, 40 vjeç, ranë; Serjan Gojani, 25 "Dhunë në familje". Ekzekutori "kyç" gojën para hetuesve. Akuzohet për vrasje, rrëmbim personi dhe armëmbajtje pa leje Prokuroria, gjykatës: Të lihet në burg Fadil Kasemi Vrasja e gjyqtares, 53-vjeçari rrezikon burgim të përjetshëm

TIRANË AUTORI I KRIMIT y ditë pas ekzekutim Fadil Kasemi ka it të gjyqtares së Shko "kyçur" gojën. Ai ka Ddrës, Fildeze Hafizi, refuzuar të flasë para Prokuroria e Krimeve të Rën- hetuesve në lidhje me da i ka kërkuar gjykatës të krimin. Sipas vendosë masën e sigurisë "ar- hetuesve të çështjes, rest me burg" ndaj autorit të 53-vjeçari ka pranuar krimit, Fadil Kasemi. Burime autorësinë e ngjarjes, zyrtare nga prokuroria dje por nuk ka dhënë bënë me dije se 53-vjeçari do detaje se përse e të përballet me tri akuza dhe vrau ish- konkretisht: "Vrasja për sh- bashkëshorten. Ai kak të marrëdhënieve famil- pritet të dalë sot në jare", "Prodhimi dhe mbajtja gjykatë për t'u njohur pa leje e armëve luftarake me masën e sigurisë dhe e municionit" dhe "Rrëmbimi ose mbajtja peng dhe akuzat që e personit". Nisur nga akuzat rëndojnë ndaj tij. e atashuara, Kasemi rrezikon burgim të përjetshëm. Në Viktima, kërkesën për lënien në qeli të I arrestuari e ngjarjes, personi i arrestu- Fildeze Hafizi vrasësit të gjyqtares, Fadil Kasemi ar Fadil Kasemi, në praninë Prokuroria e Krimeve të Rën- e një mbrojtësi kryesisht, da ka bërë edhe kronologjinë shoferit ta largonte nga ven- e djeshme në gjykatë nga parukeria "S….." dhe dhe nën kërcënimin e pasi është njohur me letrën e ngjarjes së rëndë që ndodhi di i ngjarjes. Ndërkaq, ky i kërkesën për caktimin e është futur brenda në au- armës i ka kërkuar atij që ta e të drejtave si person i ar- pasditen e së enjtes në zonën fundit ka përshkuar rrugën masës së sigurisë "arrest me tomjetin e saj të parkuar aty largonte nga vendi i ng- restuar, nuk ka pranuar të e Xhamllikut. Në dosjen e që të çon në komisariatin burg' për Fadil Kasemin, i pranë, 'Benz' me targa AA jarjes, duke hipur brenda flasë për faktin dhe rretha- prokurorisë bëhet me dije se nr.1. Sipas hetuesve të çësh- cili akuzohet se vrau dy ditë 880 OS, në këtë kohë është në automjet. Gjatë nat e ngjarjes. Në këto kush- 39-vjeçarja Fildeze Hafizi, tjes, shoferi i furgonit ka më parë ish-gruan e tij afruar ish-bashkëshorti i udhëtimit shtetasi K.T. ka te, nga ana e Prokurorisë sapo kishte dalë nga një ndaluar mjetin brenda ambi- gjyqtare. 53-vjeçari akuzohet saj, shtetasi Fadil Kasemi përshkuar rrugën që të dër- për Krime të Rënda kërko- parukeri dhe ishte drejtuar enteve të komisariatit, ku për kryerjen e veprave pe- me një pistoletë në dorë dhe gonte pranë Komisariatit të het: Të caktohet ndaj sh- makinës që kishte parkuar dhe është bërë e mundur ar- nale të "vrasjes për shkak të ka qëlluar me armë në Policisë nr.1 Tiranë. Në ko- tetasit Fadil Kasemi masa e përballë, kur ish-burri i saj i restimi në flagrancë i marrëdhënieve familjare", drejtim të shtetases Fildeze hën që i është afruar komis- sigurimit "arrest në burg", është afruar me pistoletë në vrasësit. Fadil Kasemi ka "armëmbajtje pa leje" dhe Hafizi, duke e lënë të vde- ariatit, shtetasi K.T. e ka fu- parashikuar nga neni 238 i dorë dhe ka qëlluar në pranuar autorësinë e krimit, "rrëmbim personi". kur në vend. Më pas shteta- tur menjëherë automjetin e K.Pr.Penale, i dyshuar për drejtim të saj dy herë duke e por nuk ka dhënë detaje se Nga studimi i materialit si Fadil Kasemi me pisto- tij brenda në ambientet e ko- kryerjen e veprave penale lënë të vdekur në vend. Pas përse e vrau ish-bash- hetimor, rezulton se: Më letën në dorë i ka dalë për- misariatit të policisë, ku në "Vrasja për shkak të mar- krimit, Fadil Kasemi, me këshorten. Ai do të dalë sot datë 31.08.2017, rreth orës para një automjeti të rastit këtë moment janë afruar rëdhënieve familjare" dhe armë në dorë ka ndaluar një në gjykatë për t'u njohur me 13:50, në rrugën "Xhanfize që po udhëtonte në drejtim menjëherë punonjësit e pol- "Prodhimi dhe mbajtja pa furgon të rastit që po udhë- masën e sigurisë dhe akuzat Keko", Tiranë, në kohën që të Rrugës Bardhyl, autom- icisë, të cilët kanë ndërhyrë leje e armëve luftarake dhe tonte drejt Rrugës Bardhyl. që rëndojnë ndaj tij. shtetasja Fildez Hafizi, ban- jetit furgon 'Benz Merce- dhe kanë bërë kapjen në fla- e municionit", "Rrëmbimi Agresori i ka thënë drejtues- NJOFTIMI I uese në Tiranë, njëkohë- dez', me targa XXXX, që drej- grancë të shtetasit Fadil ose mbajtja peng e personit", it të mjetit se kishte vrarë PROKURORISË sisht me detyrë gjyqtare tohej nga shtetasi K.T., të Kasemi, duke i hequr parashikuara nga nenet 79/ bashkëshorten e tij. Duke e Prokuroria për Krime të pranë Gjykatës së Rrethit cilit i ka thënë se kishte armën pistoletë që mbante c dhe 278/1 dhe 109/1 të kërcënuar, ai i ka kërkuar Rënda ka dërguar mesditën Gjyqësor Shkodër, ka dalë vrarë bashkëshorten e tij në duar. I pyetur për faktin Kodit Penal. 4 - POLITIKE E diel 3 Shtator 2017

 DROGA NE ITALI REAGIMET Inicialet e trafikantëve në thasë, vlera e lëndës narkotike, rreth 20 mln euro Sekuestrohen 2.3 tonë marijuanë, pranga shqiptarit dhe italianit Droga u kap nga policia italiane në zonën e San Benedetos

Ina Allkanjari

ITALI Droga e sekuestruar nga policia italiane jë sasi prej 2.3 tonë marijuanë është Nsekuestruar në afër- si të bregut në zonën e San Benedetos, ndërsa kanë përfunduar në pranga një 24-vjeçar shqiptar dhe një 63-vjeçar italian. Operacio- Çantë me drogë drejt Greqisë, ni është zhvilluar gjatë mbrëmjes së të premtes dhe në orët e para të mëngjesit arrestohet 38-vjeçari shqiptar të djeshëm. Lajmi konfir- mohet edhe nga policia sh- Marijuana e sekuestruar në Itali GREQI - Një tjetër sasi it të personit në fjalë, në qiptare, e cila ka deklaruar droge është kapur në kufi- çantë i janë gjetur 21 pako rin greko-shqiptar, gjatë lëndë narkotike. Konkre- se po kryen hetime inten- HETIMI sive me policinë italiane, Policia e Shtetit bën me dije se vijojnë hetimet e operacioneve të anti- tisht, 18 kg 492 gr marijuanë drogës në terren. Mësohet dhe 1 celular, të cilat janë atë kroate dhe malazeze. përbashkëta Itali-Kroaci-Mal i Zi dhe Shqipëri, ku Mësohet se ende nuk ka as- se lënda narkotike u kap në sekuestruar në cilësinë e ka një shkëmbim intensiv të informacioneve me Rajotë Igumenicës. Mediat provës materiale. Policia një të dhënë nga është ni- policinë italiane dhe Guardia di Finanza për sur droga, por hetuesit dys- e huaja bëjnë me dije se njofton se bëhet fjalë për sh- hetimin e rastit, por nuk ka elemente që lidhin hojnë se origjina e saj ësh- policia greke ka ndaluar tetasin shqiptar, Saimir Ha- Droga e të bregdeti i Vlorës. Policia këtë rast trafikimi me Shqipërinë. për kontroll një shqiptar lili, nga Shkodra. Po ashtu, sekuestruar italiane raporton se gjatë 38 vjeç. Mësohet se i riu po raportohet se droga do trans- në Greqi gjurmimit të gomones me lëvizte në këmbë duke portohej me një mjet, i cili lëndë narkotike, skafistët mbajtur një çantë në krah. pritej të vinte nga momenti cia vijon hetimet për kanë ndjekur itinerarin Ndërkohë, pas ndalimit në moment për ta tregtuar zbardhjen e plotë dhe doku- drejt plazhit të San Bene- nga policia dhe verifikim- më pas në Greqi. Sakaq, poli- mentimin e rastit. detos dhe në kthim kanë mundur t'u shpëtojnë forcave policore. Mediat e huaja bëjnë me dije se dy personat e arrestuar e kish- Kapen me marijuanë në banesë, in ngarkuar sasinë me mad- he të marijuanës në një fur- gon. Mësohet se droga ish- në pranga çifti shqiptaro-grek te e ndarë në thasë nga 15- 25 kg dhe secili prej tyre GREQIGREQI- Një çift sh- kishte kode dhe iniciale të qiptaro-grek, identiteti i të ndryshme sipas personit që cilëve nuk bëhet i ditur do t'i dërgohej. Disa prej është arrestuar nga poli- trafikantëve të dyshuar cia në Selanik, pasi janë kanë inicialet: E.D., T.T., kapur në banesë me lëndë D.T., F.R., I.H.. Gjithashtu, Gomonia me të cilën u transportua droga narkotike. Operacioni u mësohet se janë sekuestru- zhvillua në lagjen "Ano ar edhe 625 litra benzine e Poli", në Selanik teksa në ndarë në 73 bidonë, e cila OPERACIONI banesën e shqiptarit 32- mendohet se do të përdorej Policia e Shtetit së fundmi ka kryer një operacion vjeçar dhe grekes 20- për gomonen në kthim. Si- masiv antidrogë në terren, duke kontrolluar të vjeçare u gjeten dhe pas burimeve policore, nëse gjithë vijën bregdetare shqiptare (nga Velipoja në sekuestruan në cilësinë e lare dhe karta SIM. Gjithash- gjetën dhe sekuestruan droga do të dilte në treg, do Butrint), por nuk ka arritur të zbulojë një sasi të provës materiale 9 kg 536 tu, në kuadër të këtij opera- 102 gramë marijuanë që i të kapte vlerën e 20 milionë tillë droge. Gjatë këtij operacioni përfunduan në gramë marijuanë, 2 pe- cione u arrestua dhe një 22- kishte blerë nga 32-vjeçari eurove, ndërsa pritet që pranga 40 persona. shore elektronike, 3 celu- vjecar shqiptar, të cilit iu si dhe 2 celularë. edhe në Shqipëri të ketë persona të ndaluar për këtë shtetasi shqiptar K.D. 24 REAGIMI tare mes Kroacisë dhe Malit ishin me një furgon gati për këtë rast trafikimi me Sh- rrjet të trafikut ndërko- vjeç dhe shtetasi italian Në lidhje me një sasi prej te Zi, duke i shpëtuar nd- të transportuar lëndën qipërinë. Gomonia ka mun- mbëtar. Ndërkaq, Guarda de R.A. 63 vjeç, të cilët u kapën 2322 kg lënde narkotike të jekjes së skuadrave të narkotike. Vijojnë hetimet e dur t'i shpëtojë ndjekjes që Financa njofton se mbetet i teksa udhëtonin me një fur- sekuestruar nga GDF në Guardia di Financas (GDF). përbashkëta Itali-Kroaci-Mal ka zgjatur disa orë derisa paqartë fakti se si arriti ky gon, pasi kishin marrë zonën e San Benedetos, Ita- Skuadrat e GDF në afërsi të i Zi dhe Shqipëri, ku ka një ka humbur gjurmët në grup kriminal të çojë një drogën në plazhin e San li, policia shqiptare thotë se bregut në zonën e San Bene- shkëmbim intensiv të infor- ujërat mes Kroacisë dhe dërgesë kaq të madhe Benedetos. Në lidhje me gomonia oqeanike ka mun- detos kanë sekuestruar macioneve me policinë ital- Malit të Zi. Vijon kontrolli droge. Burime nga policia e drogën e sekuestruar në Ita- dur të shkarkojë në breg të lëndën narkotike të hedhur iane dhe Guardia di Finan- në det për gjetjen e vendit fqinj pohojnë se li ka reaguar edhe policia detit lëndën narkotike dhe nga gomonia si dhe kanë ar- za për hetimin e rastit, por gomones dhe arrestimin e kanë përfunduar në pranga shqiptare. është larguar në ujërat de- restuar dy persona, të cilët nuk ka elemente që lidhin trafikantëve të tjerë. E diel 3 Shtator 2017 POLITIKE - 5

"Bosit të drogës, Ramës, iu kapën 2.3 tonë kanabis" SI e konsideron Lkryeministrin Edi Rama si bosin e drogës, tek- LSI, Braimllari: Shqipëria sa i referohet edhe rastit të fundit, ku Italia kapi 2.3 tonë kanabisi. Pikërisht fundoset çdo ditë në pasiguri pas kapjes drogës në San Benedetto në Tronto të DEKLARATA Italisë, e cila sipas media- "Bosi i drogës ve italiane është ngarkuar vazhdon me 'show'-n në Shqipëri, por policia sh- e tij mediatik, qiptare shprehet se nuk ka ndërkohë që elemente që e lidhin këtë Shqipëria fundoset rast trafikimi me Sh- gjithmonë e më qipërinë, reagoi deputeti i shumë në pasiguri LSI, Endrit Braimllari. dhe bën lajmin Përmes një statusi në "Fa- cebook", deputeti i LSI kryesor në mediat shprehet se bosit të drogës, europiane", shprehet Edi Ramës, iu kapën 2.3 deputeti i LSI-së. tonë kanabis, ndërsa bërtet për task-forcën që kantët. Bosi i drogës vazhdon laroi se Edi Rama në 4 vite kanabisit", - shprehet sek- do të luftojë trafikun e me 'show'-n e tij mediatik, udhëhoqi rrjetet dhe grupet retari i përgjithshëm i LSI- drogës. "Bosit të drogës, ndërkohë që Shqipëria fun- kriminale, me qëllim shfrytë- së. Kryeministri Edi Rama Edi Ramës, iu kapën 2.3 doset gjithmonë e më shumë zimin e tyre dhe paratë e disa ditë më parë mblodhi tonë kanabis! Bërtet për në pasiguri dhe bën lajmin krimit për fushatë elektorale task- forcën, nga ku dek- task-forcën që do të luftojë kryesor në mediat Europi- dhe tani Rama kërkon të lajë laroi se nuk do të ketë asn- trafikun e drogës, por kjo ane", shprehet deputeti i LSI- duart duke ngritur një plan jë kompromis ndaj trafi- task-forcë nuk ekziston. së. Edhe para pak ditësh kombëtar për luftën kundër kantëve të drogës, por Në të vërtetë funksionon përmes një reagimi në faqen kanabisit, "që nuk është gjë edhe aseteve që vijnë nga vetëm si bordero pagash e tij zyrtare në rrjetin social tjetër, veçse krijimi i linjave kjo veprimtari e për kultivuesit dhe trafi- "Facebook", Braimllari dek- të reja të kultivimit të paligjshme.

Kreu i PD: Kryeministri mbron kokat e krimit, projekti i tij, drogë dhe kriminelë Ngjela: Ramën me 4 ministra e kap reforma për Basha: Të ngrihemi kundër rrezikut të drogës korrupsion vokati Spartak Ngje Ala ka bindjen e "Trumbetat e Ramës, mashtrime për popullin" plotës e Edi Ramën së bashku me 4 ministra e prek reforma e re në drejtësi. Përmes një sta- Valentina Madani SALI BERISHA LULZIM BASHA tusi në "Facebook", "Çdo javë, falë "Opozita do bëjë z.Ngjela flet për sim- reu i PD-së, Lulzim bolikën e atleteve të Basha, akuzoi dje luftës me zero çdo përpjekje për ta Ramës, por duke hedhur Kkryeministrin Edi tolerancë të tyre vënë para një sërë akuzash mbi të. Rama për drogën e kapur në "Atletet e kryeministrit Itali, një sasi rreth 2.3 tonë, kundër kanabisit, ata përgjegjësisë shqiptar, një turp i madh. ndërsa garanton se opozita nisin si eksport 2-12 personale për drogën Të gjithë të sëmurët nuk do të ndalë përpjekjet psikikë që kanë qenë kundër rrezikut të drogës në tonë hashash. Këtë dhe krimin. Kjo kryeministra shqiptarë; vend. Basha e cilëson këtë si herë të fundit nxorën të trembur nga koncepti një të vërtetë të hidhur, por betejë kërkon edhe i drejtësisë shoqërore kjo sipas tij është e vërteta 1000 policë nga përpjekjet e medias, dhe nga zgjedhjet e lira si e hidhur e Edi Ramës. Në një toka, deti dhe ajri kërkesë perëndimore situatë të tillë, z.Basha intelektualëve dhe ndaj tyre, e kanë urryer paralajmëroi përshkallëzim për të bllokuar qytetarëve. Të gjithë Perëndimin dhe kanë sh- të hapave që opozita do të kuar në Lindje. Kanë ndjekë kundër krimit dhe trafikantët, por jo duhet të ngremë qenë të gjithë të korrup- kanabisit. Ai fton intelektu- ata që eksportojnë zërin dhe të tuar. Dhe të gjithë kanë alët, median, shoqërinë dhënë nga një shenjë në civile që të ngrihen të gjithë mall, ndaj u ngrihemi kundër veshjen e tyre kur kanë bashkë kundër këtij rreziku eksportuan 2.3tonë!", rrezikut të drogës filluar. Tani na doli edhe që po shkatërron të ardh- një shqiptar që mendon men e Shqipërisë. Në një re- shprehet Berisha. para se të jetë vonë". të sfidojë me pantofla cer- agim të shpërndarë për me- emonialin perëndimor diat, Basha shprehet se dhe, a e dini pse? Sepse Rama mbron dhe promovon korrupsion. "Ngarkesa prej gjithë, qytetarë, intelektu- bashkë me katër ministra kokat e krimit dhe bash- 2,3 tonë drogë e kapur sot në alë dhe media për të fituar të tij i kap reforma në këpunëtorët e tyre politikë. Itali dëshmon një të vërtetë betejën e rrezikut të drogës. drejtësi në Shqipëri si të Për kreun e PD-së, kjo kapja të hidhur: trumbetat e Edi "Opozita do të bëjë çdo për- korruptuar. Por, e kësaj ngarkese tregon se Ramës për luftë kundër PD-së. Ai shton më tej se kjo nga 2005 qeveria amerikane pjekje për ta vënë atë para njëherësh, edhe për fak- trumbetat e Edi Ramës janë drogës janë vetëm mashtri- faktohet edhe me promov- i ka refuzuar hyrjen në përgjegjësisë personale për tin që urren zgjedhjet e vetëm mashtrime. Sipas me, me qëllim tulatjen e imin e Gramoz Ruçit, ndërsa SHBA për shkak të përf- drogën dhe krimin. Por kjo lira, njëlloj si Enver kreut të PD-së, ky është pro- qytetarëve dhe të komuni- e akuzon se po mashtron edhe shirjes në krimin e organi- betejë kërkon edhe përpjek- Hoxha. Kurse, siç dihet, jekti PS + drogë + kriminelë tetit ndërkombëtar. Ndërko- ndërkombëtarët. Z.Basha për- zuar dhe trafikun e drogës jet e medias, intelektualëve Partisë Socialiste ky + korrupsion. Kreu i PD-së hë, ai mbron dhe promovon mendi se Gramoz Ruçit që dhe Fatmir Xhafës të përf- dhe të gjithë qytetarëve. Të njeri ka një dekadë që i vëren me shqetësim se lufta kokat e krimit të organizuar prej vitit 2005 i është refu- shirë në mbrojtjen e të vël- gjithë duhet të ngremë ka ndaluar zgjedhjen e kundër drogës që deklaron dhe bashkëpunëtorët e tyre zuar hyrja në SHBA për sh- lait të dënuar nga Italia për zërin dhe të ngrihemi kryetarit - tipik një akt kryeministri është vetëm politikë. Ky në fakt është kak të përfshirjes në krimin trafikun ndërkombëtar të kundër rrezikut të drogës antiperëndimor i nivelit propagandë, ndërkohë që projekti PS+ i shpallur prej e organizuar. "Kjo faktohet kokainës", theksoi kryeo- para se të jetë vonë", u maoist dhe hoxhist", sh- shton se projekti i Ramës tij: PS+ drogë+ kriminelë+ edhe nga promovimi prej tij pozitari Basha. Ai bën thir- shpreh kreu i PD-së, Lulzim kruan z.Ngjela. është drogë, kriminelë dhe korrupsion", deklaroi kreu i i Gramoz Ruçit, të cilit që rje që të bashkohen të Basha. 6 - POLITIKE E diel 3 Shtator 2017

 FORUMI TAKIMET

Publikon fotot përkrah liderëve botërorë Rama: Në Paris, për Shqipërinë ryeministri Edi njerëzve më të rëndë- K Rama, përmes një sishëm të botës duke dis- albumi fotosh, solli afër dhe Europën që duam kutuar për çështje të ndry- ndjekësve të tij në rrjetin shme. "Albumi i vizitës social "Facebook", disa REAGIMI njëditore në Paris - Pritja nga momentet më të Në foton e ditës së e organizuar nga Presiden- Befasia e rëndësishme të vizitës së publikuar nga pallati ti Macron në nder të orga- tij në Paris, ku mori pjesë presidencial në Paris, nizatorëve e të folësve Ramës, në forumin "Global Posi- komentuesit kanë kryesorë në forumin "Glo- tive Forum", një event i thumbuar bal Positive Forum" - Mo- organizuar në Paris nën kryeministrin, duke i mente nga zhvillimi i foru- "Çmendina" e kujdesin e presidentit thënë se për foto ua mit të ideuar nga Jacques Manuel Macron, me merr të gjithëve në Attali dhe gjatë fjalimit turit elektoral temë "Nxitja e ekonomive mbi ekonominë e dijes dhe kthesë, por fjalët nuk i ryeministri Edi pozitive në vendet në zh- Europën e barabartë për kanë peshë në Evropë. Rama mëngjesin e villim". Në forum Rama Kryeministri Edi Rama me Presidentin fëmijët tanë - Në pre- K djeshëm e ndau ndry- mbajti dhe një fjalë, ku e Francës, Manuel Macron cion-Art dhe Pushtet në Sh- mierën e filmit "Tranzi- she nga herë të tjera me trajtoi sfidat e Shqipërisë qipëri", shfaqur në Qendrën cion-Art dhe Pushtet në ndjekësit në "Face- drejt zhvillimit eko- veston pikërisht në të ash- imazhin e saj. Gjithashtu, George Pompidou. Në fotot Shqipëri", shfaqur në Qen- book". Ai publikoi një nomik. Rama deklaroi se tuquajturën ekonomia e kryeministri mori pjesë në e postuara në "Facebook", ai drën George Pompidou", video të "Çmendinës" qeveria shqiptare po in- dijes, për të ndryshuar premierën e filmit "Tranzi- shfaqet përkrah disa prej shkruan z.Rama. ku shihet gjatë turit elektoral për zgjedhjet e 25 qershorit teksa flet për programin e PS-së, Krimet e komunizmit, ish-kryeministri poston dëshminë rrëqethëse të gruas nga Tropoja por zëri është nën tin- Valentina Madani guj muzike dhe i trans- formuar. Kreu i qeverisë duket se e ka pritur me sh-kryeministri Sali Ber shumë sportivitetit këtë isha ndau dje me nd video, ndërsa ka talentu- Ijekësit e tij të shumtë në ar krijuesit e "Çmend- Berisha: Si i vdiq djali i vogël inës". Rama në video "Facebook" historinë e dhimbshme të një nëne nga shihet që flet nën sho- Tropoja, e cila kishte hum- qërimin e tingujve të bur foshnjën e saj në kamp- këngës "Despacito" hit in e internimit në Tepelenë i momentit. "Mirë- gjatë diktaturës komuniste. mëngjesi dhe ju uroj Shkak për këtë u bë vizita e në kampin e Tepelenës një ditë të mbarë me fundit në vendin e tmerrit, këtë video të krijuar të një grupi ish-të mbijetu- nga çunat e super talen- arish të kampit të përqen- tuar të Çmendinës." drimit të Tepelenës. Ndaj "Një javë me kufomën e foshnjës nën jorgan" z.Berisha vendosi të pub- likojë dëshminë rrëqethëse PERSONAZHI me raki gjithë trupin. Më të një nëne, nga Mtosha, Ni- Sipas Berishës, shumë mundime u largova kaj-Merturi, në Tropojë, zj, kryevepra: "Kalvari i nga ajo skëterrë e kampeve të Drande Jahja, që humbi në grave në burgjet e Tepelenës ku jeta dhe vdek- këtë kamp brenda një nate, ja shkriheshin bashkë…. Zefin, engjëllin e saj të komunizmit", me qindra personazhet Nuk u mposhta para vua- bukur. Historia e dhimb- jtjeve, vështirësive e fatkeqë- reale të saj, përbën shme e Drandes në gusht të sive. Ruajta nderin e moralin monumentin më 49-ës, së cilës i kishin vrarë e nuk e ula kryet para kur- bashkëshortin, është pub- madhështor të virtytit, rkujt, e ruajta të pacenuar likuar nga Fatbardha Saraçi mirësisë, shpirtit të krenarinë time personale, (Mulleti), "Kalvari i grave madh, fisnikërisë, por edhe të racës teme e të shqiptare në burgjet e ko- dashurisë dhe racës së burrit (të cilin e kish- munizmit" dhe e risjellë nga solidaritetit njerëzor, in vra).. ", mbyllet rrëfimi i ish-kryeministri Berisha. vuajtjes, sakrificës, Drande Jakja. Sipas ish- "Zefi i vogël, kishte filluar qëndresës gjer në kryeministrit Berisha, kam- me ec e filloi me fol. Ishte i vetëmohim për vlerat pet e përqendrimit të Sh- shkathët, i bukur, krejt si i hyjnore dhe njerëzore qipërisë hoxhiste kishin ng- ati - Vuksani. Por, një natë, të nënës, gruas, jashmëritë dhe dallimet e tyre e shoh djalin gërmuq, e mora vajzës, motrës me kampet e përqendrimit të në duar: çfarë të bëja, ku ta Ish-kryeministri Sali Berisha shqiptare. Gjermanisë naziste. Sikundër, shtroja? Qumështi i gjirit më diktatori Enver Hoxha kishte ishte shteruar e asnjë lloj dallimet, por dhe ngjash- ushqimi tjetër nuk kisha. Po të dy anët një mur rreth dy plumb, nga malet e Turanit, gjak. Kur zbardhi dita, shkre- rrugës ecja me nxitim me mëritë e tij të mëdha me Ado- i therte barku e kjo po shkak- pëllëmbë. Dita që varrosa Bënçës, Dragotit. Transpor- pi rrezja e diellit. Kam pa atë vetulla të vrame lf Hitlerin. "Po të mos kishte tonte të vjella. Pas pak atë djalë, ka qenë dita më e tonim gurë me karroca me çarçaf të bardhë, si ditën që (vrenjtura)e me pamje të qenë përkushtimi, qëmtimi, minutash e kapën kriza të lodhshme e më e trish- rrota hekuri e me tezga. Në e kisha vendos mbi gurë. I ashpër, mos me guxu kush mbledhja dhe botimi i këtyre forta. Nuk fjeti gjithë natën. tueshme e jetës sime. Me zi- vend të kalit tërhiqnim gurë. kam zbuluar fytyrën. O Zot i me fol me mua. E strehoj për dëshmive të atyre që mbijetu- Asnjë natë nuk vuri gjumë hej fryma e nuk më bënin Çfarë bëhet kështu, nuk ka madh, nuk kishte ndërruar. shtatë jave, në mes të qindra an kalvarin e Tepelenës dhe në sy. Fëmijët e mi qanin e sytë dritë. U përqafuam me ditë që s'vdesin nga 10 veta Si kokrra e arrës që rri të internuarve e dhjetëra kampe të tjera në një kryeve- përqafonin Zefin e vogël. Kur vuajtje e dita-ditës përqafo- prej sëmundjeve dhe urie. n'terun. Fytyra e zbehtë, oficerëve pa u rënë në sy. Don- për të letrave shqipe, por dhe po ndahej nata me ditën, në heshim me vdekjen. Po na Me erdhi lirimi. Vajzë Zoja sytë e paluem si në gjumë, te ta rivarroste atje ku kishte botërore të zonjës Fatbardha ajshal (në agim), dha shpirt. vdiste shpresa. Na dërguan ishte njëmbëdhjetë vjeçe. E flokë të bukur ngjyrë gësht- lindur. Kështu e mbajta sh- Saraçi, më e rënda gjemë e Unë mbeta shut e ngrirë, pa në kampin e Tepelenës.Nuk mora me vete. Ishte me- enjë, as erë, asgjë prej gjejë. tatë javë në palë të jorganit. luftës së klasave, dimensioni gjak dhe pa zemër. Shkova në kishte as ndriçim as ngrohje. snatë. Hana si ditë m'drekë. E mblodha veten. U përkula Çdo të diel në mëngjes, më horror i saj, do të kishte skajin e varreve italiane. Uria, sëmundja bënin E morëm rrugën për Turan e futa dy duart në të dy anët shumë herët bashkë me mbetur i varrosur në nën- Gërmova dheun midis dy kërdinë… Ne, gratë e vajzat te varri i djalit. Gërmova e nën trupin e djalit, e mora e Zojën e lanim në ujë të ftohtë tokën e Tepelenës dhe ujerat varreve, çava gati një metër, transportonim me shpinë gërmova, duart mu bënë lëshova në një çarçaf e të Vjosës djalin e vdekur. E e ftohta të Vjosës", shprehet e shtrova me gurë, bëmë nga dru të njoma, të rënda dru dhe gishtat më kullonin mbështolla mirë. Gjithë fshija me peshqirë, e i lyeja z.Berisha. E diel 3 Shtator 2017 EKONOMI - 7 Masa e përfitimit llogaritet në bazë të anëtarëve të familjeve në nevojë Rritet ndihma ekonomike,

Ornela Manjani përfitojnë 100 mijë familje yn në fuqi udhëzimi për rritjen e ndihmës Hekonomike. Shtesa Hyjnë në fuqi dy udhëzimet për skemën e re të ndihmës ekonomike që do të përfitojnë shtresat në nevojë është 6 %. Nga rritja përfitojnë rreth 100 TE DHENA mijë familje në të gjithë ven- din. Ministria e Mirëqenies Masa e ndihmës ekonomike për familje llogaritet: Sociale ka nxjerrë dy udhë- a) 1800 lekë për anëtarin e parë të familjes sipas zime më 8 maj, të cilat shfu- renditjes në certifikatën familjare; qizojnë udhëzimet e shkur- b) 1260 lekë për anëtarët e tjerë të familjes mbi tit të 2017, ku parashikohej moshën 18 vjeç; rritje e ndihmës ekonomike nga 15 maji 2017. Udhëzimet c) 900 lekë për anëtarët që janë në dhe nën moshën e reja të botuara në fletoren 18 vjeç. zyrtare e shtyjnë afatin më Shtesa për çdo anëtar të familjes 1 shtator të këtij viti. Masa e ndihmës ekonomike, në muaj, për prindërit Konkretisht bëhet fjalë për me më shumë se dy fëmijë të lindur njëherësh është: udhëzimin "Për përdorimin a) për trinjakë, 3000 (tremijë) lekë për çdo fëmijë; e fondit të kushtëzuar për b) për katërnjakë, 4000 (katërmijë) lekë për çdo bllok-ndihmën ekonomike deri në 6 për qind", i cili i jep fëmijë; të drejtën Këshillit Bashki- c) për pesënjakë, 5000 (pesëmijë) lekë për çdo ak të miratojë dhënien e ndi- fëmijë. Foto ilustruese hmës ekonomike për famil- jet që nuk janë përfituese nga sistemi i pikëzimit, duke tyre. Masa e ndihmës gjykatës. Ndërkohë që masa ekonomike për këtë të fun- deri në moshën 16 vjeç, mar- masa e ndihmës ekonomike përdorur deri në 6 për qind ekonomike për çdo viktimë e ndihmës ekonomike për dit është ajo e llogaritur rin një shtesë në masën 300 për secilin bashkëshort, do të fondit të kushtëzuar për të dhunës në marrëdhëni- çdo jetim është 3000 lekë për këtë anëtar. Për rastet lekë në muaj gjatë vitit sh- të jetë e përllogaritur në bllok-ndihmën ekonomike. et familjare që nuk trajto- në muaj. Kjo ndihmë kur familja e përzgjedhur kollor. Anëtarët e familjes, bazë të strukturës së famil- Nga ky vendim përfitonin 51 hen në institucionet e ekonomike përfitohet nga për të përfituar ndihmë fëmijë, për të cilët vërteto- jes. Të drejtën për ta mijë persona nga 13 kategori përkujdesjes shoqërore, jetimët që nuk janë në in- ekonomike, është e për- het që janë vaksinuar sipas tërhequr dhe marrë në dorë- sociale me trajtim shtetëror. është 3000 lekë në muaj. stitucione deri në çastin e bërë vetëm nga një anëtar, kalendarit të vaksinimit zim ndihmën ekonomike Ndërsa udhëzimi i dytë Kjo ndihmë ekonomike për- punësimit të tyre. Kur në i cili është mbi moshë marrin një shtesë në masën për familjet në nevojë e ka shfuqizon pikën 15 të udhë- fitohet gjatë periudhës së përbërjen e strukturës së punë masa e ndihmës 100 lekë, për çdo vaksinë të bashkëshortja. Për rastet zimit nr. 4, datë 17.2.2017 vlefshmërisë të urdhrit të familjes, për efekt të llog- ekonomike është 2.600 kryer. Për bashkëshortët në kur në strukturën e famil- "Për përllogaritjen e përfiti- mbrojtjes ose urdhrit të men- aritjes së masës së ndihmës lekë. Anëtarët e familjes, proces zgjidhje martese, kur jes bashkëshortja mungon, mit të ndihmës ekonomike". jëhershëm të mbrojtjes, të ekonomike, mbetet vetëm fëmijë, për të cilët vërteto- ende nuk ka një vendim të drejtën e tërheqjes e ka PËRFITUESIT përcaktuar në vendimin e një anëtar, masa e ndihmës het që ndjekin arsimin bazë gjykate të formës së prerë, kryetari i familjes. Kështu llogaritja e re e ndihmës ekonomike për rreth 100 mijë familje, ku është hequr ndihma e pjesshme prej 800 lekësh, do Përfitimi, mesatarisht 11 mijë lekë në muaj të nisë nga ky muaj për- fitues. Sipas të dhënave zyr- tare të Ministrisë së Finan- agesa e papunësisë Pagesa e papunësisë, aplikimi çdokush duhet të pranojë cave, fondi i përdorur për Papo siç njihet ndryshe të punësohet ose të kuali- ndihmën ekonomike nga asistenca, nuk përfitohet 60 ditë pas pushimit nga puna fikohet kur u ofrohet nga buxheti i shtetit për peri- automatikisht pas hum- zyra përkatës e punësimit. udhën 7 mujore është 11.3 bjes së vendit të punës, Me pagesën e papunësisë miliardë lekë. por paraprakisht kërkohet mbështeten financiarisht UDHËZIMI plotësimi i një sërë kush- PERFITUESIT të gjithë punëkërkuesit e Sipas udhëzimit të botu- tesh e dokumentesh nga Për të përfituar këtë papunë në rast papunësie ar në Fletoren Zyrtare mëso- personi i interesuar. Për të pagesë duhet që çdo për shkak të shkurtimit të het se Drejtoria Rajonale e mos u përjashtuar nga person të ketë vendit të punës, ndërpre- Shërbimit Social Shtetëror pagesa është e rëndë- kontribuar në rjes së kontratës së punës, pas vlerësimit sipas sistemit sishme që dokumentacio- sigurimin shoqëror falimentimit të ndërmar- të pikëzimit për familjarët ni të dorëzohet brenda 60 për një periudhë të rjes, zvogëlimit të aktivi- dhe individët, llogarit masën ditësh nga largimi nga paktën 12-mujore, për tetit etj. Pas ndryshimeve e ndihmës ekonomike. Pa- puna, pasi në të kundërt çdo rast përfitimi. ligjore të vitit 2016, aktu- varësisht nga përbërja e saj, e humbisni këtë të drejtë. Gjithashtu, çdokush alisht pagesa bazë e pap- masa maksimale e plotë e Po ashtu, duhet të jeni të duhet të pranojë të unësisë është 11 mijë lekë. ndihmës ekonomike për regjistruar si punësohet ose të Personat me një periudhë familjen nuk mund të jetë punëkërkues i papunë kualifikohet kur u kontributi të paktën një më e lartë se 8 000 lekë në pranë zyrës përkatëse të vit e përfitojnë asistencën muaj. Masa e ndihmës ofrohet nga zyra për- punësimit si dhe të para- katës e punësimit. për 3 muaj, ata që kanë 5 ekonomike për viktimat e qisni kërkesën me sh- vjet periudhë kontributi e trafikimit është 3000 lekë në krim, krahas dokument- përfitojnë për 9 muaj, muaj dhe përfitohet pas dal- eve të tjerë, që janë libre- familjare, vërtetimi nga dega të përfituar këtë pagesë du- qëror për një periudhë të ndërsa ata me mbi 10 vjet jes nga institucionet e za e punës, karta e identi- e tatim-taksave, që nuk jeni het që çdo person të ketë paktën 12-mujore, për çdo e marrin pagesën e pap- përkujdesjes shoqërore, deri tetit, certifikata e gjendjes subjekt i regjistruar, etj. Për kontribuar në sigurimin sho- rast përfitimi. Gjithashtu, unësisë për 1 vit. në çastin e punësimit të 8 - SOCIALE E diel 3 Shtator 2017

"Universiteti i Tiranës, numri i kërkesave për ankimime ka qenë pothuajse zero" SHKURT Voltiza Duro Hapet konkurrimi për arsimtarët e rinj rocesi i regjistrimeve Arsimtarët e rinj do të në universitete ka ar Pritur në fazën e tretë konkurrojnë për të fituar të Rektori i UT-së, Mynyr Koni: drejtën e ndjekjes së prak- të raundit të parë, ku shumë tikës profesionale në një nga studentë janë regjistruar në shkollat e arsimit parauni- fakultete, ndërkohë që të versitar. Drejtoria Arsimore tjerë janë ende në pritje. Rajonale e Qytetit të Ti- Deri më datë 2 shtator 2017, ranës ka publikuar në Universitetin e Tiranës Regjistrimi, proces progresiv lajmërimin dhe bën me dije janë regjistruar 2281 stu- dentë ose 41% e tyre që do për të gjithë kandidatët që të pranohen në programet e afati për dorëzimin e doku- menteve është intervali ko- studimit që ofron Univer- hor 4 deri në 9 shtator 2017. siteti i Tiranës. Në një inter- "2281 studentë të regjistruar brenda 3 fazave të para në UT" Dokumentacioni që duhet vistë të dhënë për "Gazeta të paraqesin të gjithë të in- Shqiptare", rektori i këtij teresuarit përfshin universiteti, prof. Dr. Mynyr për t'u regjistruar (natyrisht Koni tregon se procesi i dhe në bazë të rezultateve të kërkesën për zhvillimin e regjistrimit po vazhdon në tij). Kjo është vendimmarrja praktikës profesionale mënyrë të qetë dhe ka një e studentit kur aplikon. Me pranë DART, CV-në e prak- tikantit, fotokopje e noteri- tendencë rritjeje graduale shpalljen e rezultateve vi- zuar e mjetit të identifikim- nga faza në fazë të raundit hen përballë preferenca e it, fotokopje e noterizuar e të parë. Sipas rektorit, pro- studentit me rezultatin, diplomës dhe listës së no- cesi po vijon normalisht dhe pikët. Afati 48-orësh është tave të studimeve universi- janë marrë të gjitha masat thjesht kohë për të ndjekur përkatëse për mbarëvajtjen me kujdes procesin, në tare të ciklit të parë (Bach- e tij. Të gjithë ata mat- mënyrë që të shkojë në pro- elor) si dhe fotokopjen e no- urantë, që janë regjistruar gramin që i intereson. terizuar të diplomës dhe listës së notave të studi- në një program studimi në A ka pasur ankimime meve universitare të ciklit raundin e parë dhe që dëshi- nga maturantët? të dytë "Master Shkencor" rojnë të aplikojnë përsëri në Në bazë të udhëzimit nga dhe /ose "Master profesion- raundin e dytë, duhet të MAS, të gjithë maturantët al" në mësuesi. Gjithashtu, çregjistrohen në datën 12 brenda datës 30 gusht kanë shtator nga programi që pasur mundësinë për në dokumentacion duhet janë regjistruar. Ndërkohë, ankimim. Tashmë ky proces të përfshihet raporti mjeko- raundi i dytë i aplikimeve në është mbyllur dhe vlen të ligjor, vërtetim nga prokuroria që nuk është në QSHA, fillon në datën 15-12 theksohet fakti që numri i ndjekje penale dhe doku- shtator, duke u dhënë një kërkesave për ankimime ka menti i vendbanimit, pasi mundësi të dytë kandi- qenë pothuajse zero. Kjo tre- aplikantët duhet të jenë datëve për universitete. gon për një punë të banorë të qytetit të Ti- Sa është numri i apliki- kujdesshme të departament- ranës. Mungesa apo parreg- meve këtë vit në Univer- eve në vlerësimin e apli- ullsia në dorëzimin e një sitetin e Tiranës? kantëve si dhe të drejtuesve Këtë vit në programet e të njësive kryesore, sipas kri- dokumenti sjell skuali- fikimin e aplikantit. studimit që ofron Universite- Rektori i Universitetit të Tiranës, prof. dr. Mynyr Koni tereve të miratuar. ti i Tiranës ka pasur 85.307 Kur fillon raundi i dytë Fillon rikonstruktimi i aplikime, ndërsa të konver- i regjistrimeve dhe kush ka tuar si maturantë janë 18539 REKTORI truarve është 2281 studentë PROF.DR MYNYR të drejtë të aplikojë sërish? bibliotekës në Njësinë 9 që kanë aplikuar në UT, kjo "Zgjedhja nga studenti (41%), përkatësisht në Fakul- KONI Më datën 12 shtator, të Në bibliotekën e Njësisë sepse një maturant ka të bëhet në momentin e tetin e Drejtësisë 512 stu- "Faza e dytë në raport gjithë ata studentë që janë 9 në kryeqytet ka nisur drejtë të aplikojë në disa pro- aplikimit, kur ai dentë (68%), në Fakultetin e me fazën e parë ka një regjistruar në një program rikonstruksioni për t'u ofru- grame. Kjo shifër përbën plotëson formularin Shkencave Sociale 110 stu- rritje prej 37%, pra në që nuk iu pëlqen, u lind e ar të rinjve dhe miqve të lib- 72% të maturantëve, të cilët përkatës me 10 dentë (19%), në Fakultetin e fazën e parë janë drejta e çregjistrimit. Pas rit një ambient të ri dhe të kanë aplikuar në të gjithë programet e studimit. Shkencave të Natyrës 274 regjistruar 732 kësaj, ai mund të aplikojë denjë për të lexuar. Ky in- IAL publike dhe jopublike. Afati 48-orësh është studentë (25%), në Fakulte- studentë dhe në fazën në raundin e dytë me pro- vestim vjen në kuadër të Cilat kanë qenë fakulte- thjesht kohë për të tin Ekonomik 553 studentë e dytë janë regjistruar gramet e studimit që dëshi- projektit të Bashkisë së Ti- tet dhe programet e stu- ndjekur me kujdes (43%, në Fakultetin Histori- 978 studentë. Sot jemi ron. Raundi i dytë i regjistri- ranës për rigjallërimin e bib- dimit më të preferuara nga procesin, në mënyrë Filologji 323 studentë(43%) në fazën e tretë dhe meve fillon në 15 shtator e liotekave të lagjeve. Krye- maturantët në UT? që të shkojë në dhe në Fakultetin e Gjuhëve deri më tani po vihet re përfundon më 22 shtator, në bashkiaku Erion Veliaj Fakulteti i Shkencave programin që i të Huaja janë regjistruar 472 një rritje e regjistrimeve të cilin kanë të drejtë të ap- theksoi se investimi në kul- Sociale ka pasur aplikimet intereson". studentë (46%). në raport me fazat e likojnë të gjithë ata mat- turë është investimi më i më të larta me 25,379 ap- Si po vijon procesi i mëparshme". urantë që nuk kanë mundur mirë për të ardhmen e qy- likime, pas saj vjen Fakulte- shpjeguar. Ne kemi analizuar regjistrimeve? A ka hasur të aplikojnë në raundin e tetit e shoqërisë dhe shtoi ti i Ekonomisë me 20,416 interesin që kanë paraqitur problematika? vijuar normalisht dhe janë parë dhe të gjithë ata që se këtë vit do të përfun- aplikime e më tej Fakulteti maturantët në raport me Deri më tani vihet re se marrë të gjitha masat nga kanë aplikuar, por nuk janë dojnë tri biblioteka lagjesh, i Shkencave të Natyrës me kuotat e miratuara. Pro- numri i regjistrimeve po rektorati, fakultetet për shpallur fitues. Gjithashtu, ndërsa është siguruar edhe 13,180 aplikime etj. Duke iu grami i studimit Punë So- vazhdon në mënyrë progre- mbarëvajtjen e tij. në këtë raund mund të ap- një fond i pasur librash, të referuar programeve të stu- ciale ka 57 herë më shumë sive, konstante, me tendencë Shumë maturantë pre- likojnë sërish të gjithë kan- cilët do të shpërndahen në dimit, numrin më të madh kërkesa në raport me kuo- rritjeje. Faza e dytë në raport tendojnë se afati prej 48 didatët që kanë kryer ap- të gjitha bibliotekat, për të të aplikimeve e ka pasur pro- tat. Pas saj vjen Ekonomiksi me fazën e parë ka një rritje orësh nuk është i mjaf- likimin, por nuk kanë arri- krijuar një larmishmëri më grami Administrim-Biznesi me 36 herë më shumë kërke- prej 37%, pra në fazën e parë tueshëm për të bërë tur të regjistrohen si dhe të madhe titujsh për lexues- me 6987 aplikime, pas saj sa sesa kuota e gazetaria me janë regjistruar 732 stu- zgjedhjen e tyre. Cili është ata që janë çregjistruar nga it. "Po nisim punë në bib- programi i studimit Drejtë- 34 herë etj. dentë dhe në fazën e dytë qëndrimi juaj? një program studimi. liotekën Nr.4 të njësisë 9. si me 6435 aplikime, e më tej Sa ka arritur numri i janë regjistruar 978 stu- Zgjedhja e studentit A janë përcaktuar tari- Kjo është një punë në infras- në listën e rankimit vjen maturantëve që janë regjis- dentë. Sot jemi në fazën e bëhet në momentin e ap- fat e studimit për ciklin e trukturë, por është edhe një Psikologji dhe Punë Sociale truar në Universitetin e Ti- tretë dhe deri më tani po vi- likimit, kur ai plotëson for- parë për vitin akademik punë në kulturë. Kemi kri- me 5685 aplikime secila etj. ranës deri në këtë fazë të het re një rritje e regjistri- mularin përkatës me 10 pro- 2017-2018? juar edhe një fond prej 10 A ka programe që kanë raundit të parë? meve në raport me fazat e gramet e studimit. Këtu stu- Për vitin e ardhshëm, mijë tituj librash, të cilët do pasur shumë aplikime në Momentalisht jemi në mëparshme. Kjo tregon që dentit i jepet e drejta për të tarifat për ciklin e parë të furnizojnë bibliotekat e krahasim me kuotat e për- fazën e tretë të raundit të ka një interes gjithnjë e në zgjedhur dhe sigurisht në studimeve ende nuk janë lagjeve dhe shkollave", tha caktuara? parë në procesin e regjistri- rritje nga ana e studentëve momentin e plotësimit të for- miratuar për shkak se jemi kryebashkiaku. Ai u shpreh Ka edhe një të dhënë meve. Në Universitetin e Ti- për t'u bërë pjesë e Univer- mularit, ai e ka të qartë se në pritje të vendimit të se rikthimi i vëmendjes së shumë interesante që duhet ranës numri total i të regjis- sitetit të Tiranës. Procesi ka çfarë programi i intereson Këshillit të Ministrave, që të rinjve te leximi është një do të përcaktojnë kufirin sfidë e gjithë shoqërisë. Eri- SHPALLJE ANKANDI Shoqëria përmbarimore “STRATI BAILIFFS SERVICE” Sh.p.k., maksimal të tarifës së stu- on Veliaj bëri të ditur se me njofton shpalljen për shitjen në ankand të pasurive të paluajtshme: dimit. Kemi përcaktuar nisjen e vitit shkollor dhe Shoqëria përmbarimore “Corrector” shpk, zhvillon ankandin e II-të, për -Nr.2/249+3-11, Zona Kadastrale 8270, volumi 51, faqe 165, apartament shitjen e pasurisë së paluajtshme, me sipërfaqe 149 m2, ndodhur në Tiranë, hyrja 3, ap.11 rregjistruar në vetëm tarifën e regjistrimit akademik, Bashkia e Ti- Pasuria Njësi me Nr. 3/417- N8, Zona Kadastrale 2364, me sipërfaqe 97.2 emër të Fatmir Ramazan Lamaj. Çmimi fillestar i ankandit është 11,088,000 në vlerën 1600 lekë të reja. ranës ka marrë masat që të m², ndodhur në Laç; Lekë. Ndërsa për ciklin e dytë të krijojë më shumë lehtësira Cmimi i ankandit të dytë është Euro 44,800 (dyzetë e katër mijë e tetëqind Ankandi për pasuritë e mësipërme zhvillohet në datë 06.09.2017. studimeve, tarifat janë euro). Ankandi për pasuritë e mësipërme zhvillohet në ora 16.00, në që u vijnë në ndihmë Ankandi zhvillohet dt. 22/09/2017, ora 16.00 në adresën, Rruga “Kavajes”, ambjentet e Shoqërisë Përmbarimore “Strati Bailiff’s Service”, Rruga miratuar me vendim të sen- nxënësve dhe studentëve Ndertesa 27, Hyrja 1, Kati i III –te, Tiranë,. “Jordan Misja”, Pall. 141/1, Shkalla 1, Ap. 7. Tiranë. Tel: 04 45 00 450, atit dhe janë të njëjta me tari- që vijnë nga rrethet dhe Kontakt: cel. 0684000061, ose në adresën e email: [email protected] www.stratibailiff.com, [email protected] fat e vitit të shkuar. qëndrojnë në konvikte. E diel 3 Shtator 2017 SPECIALE - 9 Financat: Afati për plotësimin e dosjes skadon në fund të muajit Ish-të përndjekurit, 1000

rashëgimtarët e ish-të përfituesit e këstit të dytë dënuarve politikë du Thet të plotësojnë dos- jet brenda këtij muaji, në të kundërt humbasin këstin e Trashëgimtarët, dokumentet që duhet të dorëzojnë në ministri dytë të dëmshpërblimit. Në listë janë rreth 1000 për- trashëgimtari / por jo më vonë se tre vjet pas ti (kopje letër n-joftimi, fitues, të cilët kanë mangësi trashëgimtarët e ish - të publikimit. Dokumentacioni pasaportë) të çdo trashëgim- në dokumentacion dhe min- VERIFIKIMI I DOKUMENTEVE dënuarit politik refuzon të- që duhet të dërgohen në min- tari ose të personit që ka istria e financave bën të di- dorëzojë dokumentacionin e istrinë e financave, për prokurë të posaçme për tur se përfituesit janë në lim- Kur dokumentacioni është i rregullt kërkuar brenda afateve të shpërndarjen e këstit të tërheqjen e dëmshpërblim- itet e kohës. Të gjithë sub- parashikuara si më sipër, for- dytë është: 1. numrat e llog- it. Pagesa e këstit të dytë, do jektet përfituese, pjesë e shënohet me v, kur mungon shënohet ma e refuzimit duhet të jetë arisë bankare në lekë për çdo të kryhet mbi bazë të doku- listës për pagesën e këstit të me x, kur është i autorizuar me me shkrim. Personat, të cilët trashëgimtar, ose për perso- mentacionit të dërguar për dytë për trashëgimtarët, “ nuk dëmshpërblehen, për nin e autorizuar që ka pagesën e këstit të parë. duhet të dërgojnë në struk- prokurë shënohet me p. shkak të mosplotësimit të prokurë të posaçme për "Gazeta shqiptare" publikon turën përgjegjëse të minis- nënligjore, brenda një afati të këtij afati jepet njëafat sh- dokumenteve, gëzojnë të tërheqjen e dëmshpër-blim- listën me përfituesit e këstit trisë së financave dokumen- 3-mujor nga data e publikim- tesë deri në 30 ditë. Kur drejtën për të marrë këstine it, (dokumenti bankar i vitit të dytë, por që kanë mangë- tet e parashikuara në aktet it të listës, pas përfundimit njëish-i dënuar politik ose kësaj pagese në fazën tjetër, 2015). 2. Dokument identite- si në dosje.

FORMULARI MBI PERCAKTIMIN E TRASHEGIMTAREVE, RRETHI I FAMILJAREVE TE PERCAKTUAR NE LIGJ, PER PAGESEN E KESTIT TE DYTE Shënim: Kur dokumentacioni ëshë I rregullt shënohet me V, kur mungon shënohet me X, kur kanë autorizuar me prokurë shënohet me P. KESTI I DYTE ISH I DENUARI POLITIK TRASHEGIMTARET E NIVELIT TE PARE TRASHEGIMTARET E NIVELIT TE DYTE DOKUMENTAT NUMER CERTIFI- KOPJE PERSON KATE E TE AL CERTIFI- DESHMI NR. MBIEME VENDLIN MBIEME DATELIN TRUNG U PRO- EMER VKM NR. EMER ATESIA MBIEMER DATELINDJA EMER ATESIA VENDLINDJ A LETER LLOGAR KATE TRASHGI- DOSJES R DJA R DJA T KURE NJOFTI I VDEKJE MIE FAMILJA M BANKAR R E 17391 MUHARRE HAJDARI 196 MEHMET VVV NIMETE HALIT HAJDARI VVX HULO MUHARREM HAJDARI VVV ALINA HULO KARAJA VV EDMOND HULO HAJDERI VV SEJFI MUHARREM HAJDARI VVV ARDIAN SEJFI HAJDERI VV HIDAJET MUHARREM STERMASI VVV DONARD FERIT STERMASI VV V1 ARBEN FERIT STERMASI V P1 DASHAMIR MUHARREM HAJDARI VVV INA DASHAMARTEROVA P ERION DASHAMARHAJDERI P

DRITA BABI VV V

MUHARREM E TRASHEGOJNE NIMETE (BASHKESHORTJA) DHE FEMIJET HULO,SEIFI,HIDAJET,DASHAMIR NIMETE KA VDEKUR,MUNGON DESHMIA E TRASHEGIMISE SE SAJ ( NE DOSJE KA DESHMI TRASHEGIMIE TESTAMENTARE E CILA NDAN PASURINE E PATUNDSHME,PRA NUK KA PER OBJEKT NDARJEN E PJESES TE DEMSHPERBLIMIT FINANCIAR) TRASHEGIMTARET DUHET TE SJELLIN DESHMI TRASHEGIMIE LIGJORE PER NIMETE PER PJESEN E PASURISE MONETARE QE I TAKON NGA BASHKESHORTI HULO E TRASHEGOJNE;ALINA,EDMOND SEJFI E TRASHEGON I BIRI ARDIAN HIDAJET E TRASHEGOJNE DONARD DHE ARBEN; ARBEN I KA DHENE PROKURE TE PERGJITHSHME DONARD POR NUK KA PER OBJEKT TERHEQJEN E DEMSHPERBLIMIT FINANCIAR, DUHET TE SJELLIN PROKUREE TE POSACME OSE NJE VERTETIM NR..LOGARIE NE EMER TE TIJ DASHAMIR E TRASHEGOJNE FEMIJET INA DHE ERION, TE CILET I KANE DHENE PROKURE PER TERHEQJEN E DEMSHPERBLIMIT DRITES( E CILA NUK ESHTE TRASHEGIMITARE)

KESTI I DYTE Shënim: Kur dokumentacioni ëshë I rregullt shënohet me V, kur mungon shënohet me X, kur kanë autorizuar me prokurë shënohet me P. EMER NUMER CERTIFI- MBIEME KOPJ E PERSON KATE E EMER MBIEMER I R I TE AL CERTIFI- DESHMI NR. MBIEME DATELIN TRUNGU PRO- EMER VKM NR. PERFITUESIT TE ATESIA DATELINDJA ENDLINDJ PERFITU ATESIA VENDLINDJ A LETER LLOGAR KATE TRASHGI- DOSJES R DJA T KURE PARE LIGJOR ESIT TE NJOFTI I VDEKJE MIE FAMILJA DYTE M BANKAR R LIGJOR E 20472 KOL ASHIKU 61 TUKE VV V BERNARD KOL ASHIKU VV X LIZA KOL SHALA VV V EDUARD NDREKE SHALA V ROZINA NDREKE VOJVODA VV KARMELINA NDREKE MIKELI VV MARGARITA NDREKE CAKU V

KOL E TRASHEGOJNE FEMIJET BERNARD DHE LIZA LIZA E TRASHEGOJNE FEMIJET EDUARD,ROZINA,KARMELINA,MARGARITA ROZINA KA PROKURE PER BERNARD MUNGON DESHMIA E TRASHEGIMISE ,PJESA ETIJ NUK PAGUHET KESTI I DYTE Shënim: Kur dokumentacioni ëshë I rregullt shënohet me V, kur mungon shënohet me X, kur kanë autorizuar me prokurë shënohet me P. EMER NUMER CERTIFI- MBIEME KOP JE PERSON KATE E EMER MBIEMER I R I TE AL CERTIFI- DESHMI NR. MBIEME DATELIN TRUNGU PRO- EMER VKM NR. PERF ITUESIT TE ATESIA DATELINDJA ENDLINDJ PERFITU ATESIA VENDLINDJ A LETER LLOGAR KATE TRASHG I- DOSJES R DJA T KURE PARE LIGJOR ESIT TE NJOFTI I VDEKJE MIE FAMILJA DYTE M BANKAR R LIGJOR E 16311 VOJIN BILBLIJA 135 STEFAN VVV STANA SFETAZOR LUBICA XVV VLADIMIR VOJIN BILBLIJA VV V STEFAN VOJIN BILBLIJA VP NOVAK VOJIN BILPIGIA VV TATJANA VOJIN BILBLIJA VV

VOJIN E TRASHEGOJNE STANA( BASHKESHORTJA) DHE FEMIJET VLADIMIR,STEFAN,NOVAK,TATJANA STANA E TRASHEGOJNE FEMIJET VLADIMIR STEFAN,NOVAK,TATJANA MUNGON CERTIFIKATA E VDEKJES SE STANA 10 - SPECIALE E diel 3 Shtator 2017

 PATRIOTI VARGJET

Nga Azgan Haklaj Oso Kuka, flakadan

(vijon nga faqja 1)

“... e saj, Gjergj Fishtën në panteonin e kulturës, letër- sisë dhe të patriotizmit sh- i përjetshëm i lirisë qiptar. Besoj se, ashtu si mua, edhe mijëra të tjerëve që e kanë lexuar me vëmendjen Kullat shqiptare që shënuan historinë e kombit që meriton këtë kryevepër të letërsisë shqipe, u ka lindur shqiptare shpërthyen kry- disfata në Vraninë dhe nga natyrshëm pyetja: - Përse engritjet lokale, të cilat u frika e koordinimit në një Oso Kuka është personazhi kthyen në lëvizje kombëtare. komandë të vetme të kryeng- qendror i “Lahutës së Malë- Veçojmë Kryengritjen e Be- ritjeve që kishin filluar të sisë”? ratit në vitin 1834 e shpërthenin në të gjitha tro- Poeti i madh i ka kushtu- udhëhequr nga Hamza Kaza- jet iliro-dardano-arbërore, ar jo vetëm një kapitull apo zi, të Shkodrës në vitin 1835, Knjaz Nikolla dha urdhër të (këngë) të veçantë këtij tri- të Myzeqesë në vitin 1835, të sulmohej në befasi dhe të mi legjendar, po për më tepër Dibrës në vitin 1844, të Kos- pushtohej me çdo kusht me përshkrimin mjeshtëror ovës në vitin 1845. Vranina, si një pikë të portretit të tij, i ka dhanë Kryengritjet më të mëdha strategjike nga duhej të Oso Kukës tipologjinë e gen- ishin ajo e Malësisë së Gjak- pushtohej dhe kryeqyteti i it të racës iliro-arbërore. ovës, e udhëhequr nga Binak Ilirisë, Shkodra. Fishta ka shkuar më tej Alia dhe Sokol Rama në qer- Ashtu si Leonidhës për- duke i veshur heroit tipare shor të vitit 1845, ajo në Sh- ballë hordhive perse të të pavdekësisë, si Homeri qipërinë Jugore të Kserksit, Oso Kukës dhe Akilit tek “Iliada”: udhëhequra nga Rrapo Hek- çetës së tij ju desh të lufto- ali, Zenel Gjoleka, Tafil Buzi, nin 1 me 300. “Thonë i ka një palë mus- Hodo Aliu në vitin 1847 dhe Në natën e asaj beteje teqe ajo në Shkup në të njëjtin vit homerike, Oso Kuka ngrihet Kaçurel e leqe, leqe, - e udhëhequr nga Dervish shpejt nga sofra e bukës: Që me i mrri deri në fletë Cara. të sylahit Edhe këto kryengritje sh- “Po ça ka ai Oso Kuka Të gjatë e të trashë si lla- qiptare u shtypën me eksped- Atij sonte s’po i hahet na e krahut”. ita ushtarake dhe Porta e buka Lartë me organizimin e ri Nuk han bukë veç sa me Apo më poshtë: bëri ndarjen e shqiptarëve në thanë katër vilajete, për t’i mbajtur I lan durt e rrin njan “Edhe plumi thonë si ngu- më kollaj nën sundim. E sh- t’anë” let katërruar, e tronditur deri në Në ta tagani dhe përkulet themel nga luftërat për liri e Mbështetet në krah të ox- Top me i ra shpirti si sh- çlirim kombëtar nga Turqia, hakut, e duke thithur llullën kulet”. Shqipërisë i kanosej dhe një mendueshëm, i kujtohet një rrezik i ri. ëndërr e frikshme që kishte Në se “Lahuta…” evokon Rusia cariste, tashmë me parë një natë më parë. me të drejtë historinë e lash- statusin e një fuqie të madhe Oso Kuka - Shife shpatullën e na të të atdheut, qytetërimin e ushtarake dhe politike, ndje- trego çfarë thotë, se kam pa lashtë pellazgo-ilir, Aleksan- hej e plotfuqishme për të toriteteve, të parisë së qytetit T’baj si t’kjan pa exhel ty, gjësoi dhjetëra cuba plaç- një ëndërr të keqe, - i drejto- drin e Madh, Teutën, Pirron ngopur oreksin e Serbisë e të dhe të popullit dhe u mund- nana, kitës, duke i rikthyer popul- het Soko Tonës. e Gjergj Kastriotin (Skënder- Malit të Zi për të zgjeruar ua me dredhi t’u vinte fajin Se n’Shqipni ka djem si lit qetësinë dhe shpresën për Kur mësoi se në shpatull beun), ngjarjet historike të kufijtë e territoreve të tyre shqiptareve duke i quajtur zana, të jetuar të lirë në trojet e paralajmërohej një betejë e shkuarës së largët i kalon në kurriz të shqiptarëve. Ilia frikacakë e të pafe, për të K’ta më t’parët janë tyre. Demarshet diplomatike përgjakshme dhe me shumë përciptazi, me një vështrim Garashanini, ministri i Jas- mbrojtur vendin e tyre. n’fushë t’mejdanit. të Knjaz Nikollës në kan- të vrarë, Oso Kuka urdhëroi empirik dhe i venë ato mjesh- htëm i Serbisë kishte shpal- -S’ka më burra këtu, ju K’ta mç t’rreptit janë ballë celaritë evropiane, me lahutarin t’ia merrte tërisht në shërbim të zgjimit lur “Naçertanijan” (Serbinë keni mbetur në vajza”, - ju dushmanit. qëllimin final për të aneksuar kangës. Kanë mbetur të gd- të ndërgjegjes kombëtare, e Madhe). Koleti, kryeminis- drejtohet Pashai turk me ligë- Janë çelik për teh të tágan- Shkodrën dhe rrethinat e saj, hendura me shkronja të arta epopenë e Oso Kukës dhe të tri i Greqisë kishte shpallur si e fodullëk të pranishmëve. it”. ishin kthyer në një rutinë, në “Lahuta e Malësisë” fjalët betejave me malazezët i ka në Megalidhenë (Greqinë e Trimi Oso Kuka, i cenuar por gjendja në terren ishte e “Luanit të Vraninës”: epiqendër të poemës. Madhe). Knjaz Nikolla i në gjënë më të shtrenjtë, në Oso Kuka me një grusht krejt tjetër. inkurajuar nga planet e nderin dhe dinjitetin ko- djemsh të zgjedhur dhe të “Çou Kaçel kape lahutën Oso Kuka lindi në vitin Moskës dhe premtimi i Carit mbëtar, ngrihet në këmbë si sprovuar në beteja me turqit Oso Kuka e kishte kthyer Se prej luftës shqiptarët 1820. Ai doli në skenën his- për mbështetje me armatim, Anté, venë dorën mbi dy dhe malazezët mori përsipër kufirin në barrikadë të pa- nuk tuten torike shqiptare në vitet 50- para e mjete logjistike thër- koburet e lara me argjend që të mbronte kullën-fortesë të kapërcyeshme. Me na kndue një kangë 60 të shek. të XIX, në kohën ret në Çetinjë kriminelin me i mbante në brez dhe i drejto- Vraninës dhe viset që sulmo- Kur mbreti malazez Nikol- shqiptare më kritike të kombit sh- damkë Vulo Serdanin e Vas- het Pashait osman: heshin nga Vulo Serdani e la I po i mburrej për zotësitë Se s’mbajm zi për pa dal qiptar. oviçit dhe e urdhëron të djegë, “Avdi Pasha ma kadalë, banditët e tij. e tij Mbretëreshës Milena, ajo fare”. Në vitin 1830 osmanët plaçkitë e të shkretojë viset Mos e thuaj dy herë atë Së bashku me luftëtarët e duke e njohur mirë realite- prenë në besë dhe vranë në shqiptare, në Veri të Shko- fjalë, tij e kthen situatën brenda tin e ri, guxon e ia përplasë Oso Kuka duke e njohur Manastir 500 burra të Tosk- drës. Ekspeditat ndëshkimo- Se për dinë e për imanë, pak ditëve në disfavor të në fytyrë me fjalët që kënga mirë pabesinë e malazezëve, ërisë. re malazeze e kishin kthyer T’baj si t’kjan’ e zeza nanë. pushtuesit. Ai kapi dhe as- popullore i ka gdhendur dërgon roje katër luftëtarë Viti 1831 shënoi rënien e Vraninën e rrethinat e saj në mjeshtërisht: trima: Met Zenelin, Vuksan pashallëqeve shqiptare, atij tokë të djegur. Qindra burra Gjelin, Karrni Gilen dhe Si- të Janinës dhe të Bush- ishin vrarë dhe barbarisë së “Nuk e njeh ti Oso Kukën, nanin. Luftëtarët e Osos pas- atllinjve. Bashkë me rënien malazezëve nuk u shpëtuan Oso Kuka me një grusht djemsh të Që me gjak ai ta lan trojnë pushkët, mprehin e tyre u shua dhe ëndrra për as fëmijët e djepit. Nga pre- zgjedhur dhe të sprovuar në beteja me trupin. shpatat dhe shtrihen për të krijimin e një fronti të për- sioni i madh i popullit dhe Hajt nji herë ka Podgori- marrë një sy gjumë, si e kanë bashkët Ballkanik kundër duke qenë krejtësisht i turqit dhe malazezët mori përsipër të ca, zakon ushtarët e regjur në Turqisë. paaftë për tç mbrojtur kufi- mbronte kullën-fortesë të Vraninës dhe Me çelik t’u ka nxanë beteja. Në terrin e natës 3.000 Në vitin 1832 Turqia filloi rin me Malin e Zi, Guverna- Granica”. forca elitare të ushtrisë “Reformat e Tanzimatit”. tori i Shkodrës, Avdi Pasha, viset që sulmoheshin nga Vulo Serdani e malazeze të prirë nga Mirko Kudo në tërë hapësirën organizoj mbledhjen e au- banditët e tij. I alarmuar së tepërmi nga Gjura, mik i Osos dhe ban- E diel 3 Shtator 2017 SPECIALE - 11

orë i Vrakës, i afrohen në “Ndigjo Nikollë, të vraftë qindra armiq, që u dogjën e Familja Haradinaj vuri fshehtësi Vraninës. Rojet Zoti, u përvëluan në flakët e ba- në themelet e pavarësisë së shqiptare pasi vrasin tradh- Se k’tu i thonë Oso Baroti, rotit. Ai u vuni flakën fuqive të barotit për ta Kosovës Shkëlzenin, Lua- tarin, fillojnë betejën e pa- Se djeg veten edhe ty....”. Trimëria e kthyer në nin, Enverin. Kalorësi i Lir- barabartë me pararojën legjendën e Oso Kukës dhe kthyer kullën e Vraninës, këtë çerdhe isë, Ramush Haradinajn, malazeze. Ai u vuni flakën fuqive të akti i tij sublim u kanë dhanë shqiponjash në varr masiv për armikun. pas një beteje të gjatë dis- “Lahuta…” na sjell barotit për ta kthyer kullën kurajë e besim të patundur Kulla e Vraninës u hodh në erë, bashkë me avjeçare në Hagë, e së fund- mrekullisht madhështinë e e Vraninës, këtë çerdhe shqi- në të katërta anët, brezave mi në Francë, triumfoi dhe kësaj beteje heroike: ponjash në varr masiv për pas trimit të Vraninës, në rrethuesit dhe mbrojtësit. certifikoi kauzën e drejtë të armikun. Kulla e Vraninës u ëndrrat e tyre për çlirimin e UÇK-së dhe luftën e saj për “Ah, qëndro, o Met Zeneli! hodh në erë, bashkë me rre- trojeve etnike dhe bash- qiptare nga copëtimi i vendi- lëshoi Proklamatën: Shpëtim çlirimin e Kosovës, ashtu Ban gajret, o Vuksan Gje- thuesit dhe mbrojtësit. kimin e tyre në një shtet. meve të Kongresit të Berlin- a Vdekje”. siç e kishte certifikuar li! Oso Kuka vendosi të vetë- Emri dhe fama e Oso it në vitin 1878. Ky Kuvend hartoi plat- Krishtërimin si fe zyrtare Mos e lesho mori Zagore, flijohej dhe me shkrumbin e Kukës dhe e çetës së tij trime formën për kryengritjen e Konstandini i Madh me Ngul Sinan, bre re mizore, vet dhe të luftëtarëve të tij të u përhap me shpejtësi si Pas luftimeve të ashpra, përgjithshme dhe shpalljen e Ediktin e Milanos në vitin Se me gjasë ke dridhet digjte armikun. 800 malazezë rrufeja, nga Shkodra në Jan- malësorët djegin kullën dhe pavarësisë. 313. Suka u dogjën në flakët e barotit, inë e Kosovë, në Manastir e vrasin Maxharr Pashçn, të Kryengritësit, të Asht tuj ardh bash Oso ndërsa dhjetëra të tjerë ishin Shkup. Çdo kullë shqiptare dërguarin ë Fuqive të udhëhequr nga korifeu Pas një beteje të gjatë po Kuka. vrarë në orët e kësaj lufte të u kthye në kështjellë qën- Mëdha. Hasan Prishtina, “Robinhu- finalizohet kauza e Ushtrisë përgjakshme. drese për liri. Vritet edhe Abdullah Pa- di Shqiptar” Isa Boletini, tri- Çlirimtare të Maqedonisë, Dragojt shqiptarë të prirë Kështu përfundoi kjo bete- Ja si e përshkruan kënga shë Dreni, i cili e mori në buni popullor Bajram Curri, që kishte si pikënisje kullat nga Oso Kuka dolçn si shqi- jë pa të dytë në histori, në qer- epike djaloshin trim të Kos- mbrojtje Maxharrin. Mbeti në gusht 1912 çliruan Shk- e Zajasit, prirë nga strategu ponjat nga çerdhja e tyre dhe shor të vitit 1862. ovës, Zhuj Selmanin, që qën- në betejë edhe Col Delia. upin dhe në tetor thirrën Ku- i luftës, Ali Ahmeti. Sot Par- fluturuan drejt në “Logun e Oso Kuka bëri atë që nuk droi 10 vjet në Kullat e Sher- vendin e Shkupit. lamenti i Maqedonisë drej- “Flakë e kuqe u dhez Gja- Hasan Prishtina kërkoi tohet nga Telat Xhaferi. kova, bashkimin e katër vilajeteve Gjuha shqipe është gjuhë Për dritare zgjatet dora. në një shtet të vetëm me zyrtare. Së shpejti, sh- Amanet trima shqiptarë, kryeqytet Shkupin. qiptarët si faktor shtetfor- Një kovë ujë me e ndrrue Kjo kryengritje çoi në mues do të kenë kryeminis- me ár. “Nëntorin e Dytë”. Plaku i trin ose presidentin. Col Delia i Geghysenit, Vlorës Ismail Qemali shpalli Shqiptarët në Mal të Zi Pushka e parë e Lidhjes së pavarësinë, pikërisht me dt. me votën e tyre ishin për- Prizrenit, 28 Nëntor, ditën kur Gjergj caktues të shkëputjes së Tuj vikatë, tuj shkue si Kastrioti - Skënderbeu kish- Malit të Zi nga Serbia në n’dasëm, te ngritur krenarë Flamurin Referendumin e vitit 2006, Në një vend të keq e ka tonë në Kalanë e Krujës në po ashtu dhe të Qeverisë gjetë Pashën”. vitin 1443. pro-perëndimore të Kuvendi i Junikut është zgjedhjeve të fundit dhe të prologu i pavarësisë. Zëri anëtarësimit të Malit të Zi Aktin e Oso Kukës e brilant i Shkurte Fejzës na në NATO. përsëriti Mic Sokoli në Bete- përcjell mrekullisht Kauza çame është bërë jën e Shtimes, më datë 21 prill madhështinë e këtij Kuven- kryefjalë e kallëzues i ax- të vitit 1881, ku përfundi- di, në vargjet e poetit Hamit hendës së kancelarive misht u thye Lidhja Sh- Aliaj, me rastin e 100-vjetorit: perëndimore. qiptare e Prizrenit. Populli e Presheva mbetet nyja ka kthyer në këngë aktin -”O Junik me kulla guri. gardiane e shqiptarizmit. heroik të trimave shqiptarë: Prej tek ti u nis Flamuri. Vëllezërit tanë atje pres- N’Mitrovicë e n’Kaçanik in përmbushjen e idealit të Zanave”, siç e quan Fishta “N’Fushë t’Kosovës u lidh Thërret Kosova: - o Junik”. UÇPMB-së dhe komandant mejdanin e trimave: jezeri. Lleshit (Ritvan Qazimit), Aktin e Oso Kukës e përsëriti Mic Sokoli Haj medet ka mbetë Në Junik gjenerali Klark vrarë pabesisht në pusi “Aman Zot kur Osoja në Betejën e Shtimes, më datë 21 prill të shumë njéri. njohu legjitimitetin e UÇK-së. Ditën e nënshkrimit të mbrrini, Mic Sokoli e Zmajl Hyse- Paqes. Si re breshni kresë njaj vitit 1881, ku përfundimisht u thye Lidhja ni”… Nga kullat e Zogollëve doli Kombi shqiptar pret fi- vrrini. Shqiptare e Prizrenit. Populli e ka kthyer Burrështetasi Ahmet Zogu, i nalizimin e ëndrrës Me tridhjetë e disa burra Kulla e Vraninës ka simo- cili është themeluesi i shtetit mijëravjeçare, krijimin e E zateti nëpër curra. në këngë aktin heroik të trimave shqiptarë tër të historisë Sarajet e Ali modern shqiptar. Ky burrë u shtetit-komb. Aty qiell má nuk u pá. Pashë Gucisë, kullat e Binak bë barrikadë tridhjetë vjeçare Kulla e Vraninës, kjo Aty pushkë má nuk u dá. Alisë e Mic Sokolit, Ali Ibrës, e pakapërcyeshme e komu- “Krujë e dytë” e epopesë së Kriste ltina e dumdunja, e bëri dot Pashai i Janinës, ametit dhe kreu të njëjtin akt kullat e Boletinëve, Dedë Gjo’ nizmit në Shqipëri. Me kombit, është një nga shenj- Porsi breshni vinte plum- Ali Pasha, që përfundoi me sublim në mbrojtje të kauzës Lulit, Idriz Seferit, kullën e shpalljen “Mbret i Sh- toret më të mëdha, siç është ja”. krye të prerë në tepsi, për t’u shqiptare në vitin 1875: Elez Isufit, kullat e qiptarëve” mbajti lart frymën mbrojtësi i saj heroik, Oso dërguar në Stamboll tek Sul- Zogollëve, Azem Bejtës, Ah- kombëtare. Kuka, simboli i trimërisë Kush e ka pa Vaterlonë ltani. “Flakë të kuqe e tym të zi met Delisë, Sadik Ramës, dhe i patriotizmit shqiptar. dhe i njeh përmasat e kësaj Ai, Oso Kuka e ktheu Në ato kulla kush ka hi Çun Mulës, Shaban Pol- Kulla e Oso Kukës ka sim- Poeti Hamit Aliiaj e ka kasaphanje përmes vargjeve Vraninën në “Trojën sh- Zhujë Selmani me Kapak- luzhës, Prek Calit, kullat e otër kullën e Sali Manit, skalitur bukur me penën e të Hygoit: “Vaterlo, Vaterlo, qiptare”. li. Tahir Mehës, kullat e Jas- kullën e Konferencës së Bu- tij këtë kullë, që është kryef- Vaterlo - fushëvarr” është në Kulla e Oso Kukës në Vran- Kah del Dielli e preron harajve, kullat e Haradina- janit dhjetor 1943-janar 1944. jala e qëndresës shqiptare, gjendje të imagjinojë gux- inë ra, por u ngritën sh- Hana jve e Jabllanicës, të cilat u Në këtë kullë, në këtë kon- përmendore e nacionalizmit, imin e trimërinë legjendare qiptarët. U ngritën zërat për Zhujë Selman nuk ban kthyen në kala qëndrese dhe ferencë u vendos Bashkimi memorial i ndërgjegjes ko- të Oso Kukës dhe çetës së tij, heroizmat dhe kërkesat e ma nana”. flakadanë të pashuar të bete- Kombëtar sipas parimit të mbëtare, por e lanun në har- të cilët luftuan si luanë për tyre. Kjo kullë u bë simbol jave për lirinë e atdheut gjatë Vetëvendosjes së Popujve resë: 10 orë kundër ushtrisë qëndrese në mbarë trojet et- Beteja tek kulla e Abdul- historisë tonë. pas Luftës së Dytë Botërore. malazeze, derisa kryetrimi i nike. Dhjetëra djelmosha sh- lah Pashë Drenit në Gjak- Kulla e Vraninës ka simo- Edhe kjo konferencë u “Moj Vraninë, Vranina e tyre e kthen kullën e Vran- kodranë u vranë në moshën ovë është aksioni i parë i tra kullat e Junikut. Ajo u tradhtua nga komunistët. shkretë inës në një varr masiv për më të bukur të tyre, por e Lidhjes Shqiptare të Prizren- bá burim frymëzimi për Tek ti vijnë e mblidhen ushtrinë e Knjazit. Perlat e shpaguan veten duke vrarë it për mbrojtjen e tokave sh- luftëtarët e lirisë. Nuk ka Kulla e Vraninës ka sim- retë Vraninës u kthyen në ferr për poet më të madh se popullin. otër kullën e Muharrem Ba- Mblidhen retë e vajton agresorët. Kur e pa se ndih- Askush më bukur se ai nuk jraktarit të Lumës. moti ma ushtarake nga Shkodra përshkruan trimërinë e bijve Tek kjo kullë, kullë baro- nuk po i vinte dhe i kishin të vet: Kulla e Zeqir Halilit i dha ti. mbetur gjallë vetëm 7-8 Shqipërisë kryetarin e Par- luftëtarë të plagosur, Oso “Mua po më thonë Bra- tisë Demokratike, ish-presi- Kulla e Vraninës duhet të Kuka si luani i plagosur dhe him Sadiki, dentin, ish-kryeministrin jetë për bashkëkombësit, ash- i egërsuar u mbyll në “Kullën i kam kullat midis Juni- Sali Berisha. tu siç është Meka dhe Jeruza- e Barotit”. Dhjetëra luftëtarë ki. lemi për dy fetë e mëdha malazezë hipën në çatinë e Ku t’qëlloj pushkën e nisi. Familjet emblematike të botërore. kullës që nuk jepej. Ndërkaq, Vet po jes, Pashën koriti” Kosovës, Jasharajt dhe Ha- Historia ta ka gdhendur 800 forca të tjera e kishin fu- radinajt shënuan epopenë emrin me shkronja të arta tur atë në një rreth të hek- Më dt. 21-25 maj të vitit më të lavdishme të Kosovës Oso Kuka. Është koha që urt. 1912 u mblodh Kuvendi i Juni- dhe të kombit shqiptar. bashkëkombësit ta ngrenë Kryetrimi Oso Kuka merr kut me 250 delegatë nga të Komandanti i UÇK-së, me madhështi përmen- me të shpejtë vendimin që e gjitha trojet etnike sh- Adem Jashari, flijoi krejt doren. bëri të pavdekshëm në his- qiptare. familjen për lirinë e Kosovës -Tungjatjeta, Oso Baroti! tori: Truri i Lëvizjes Ko- në Kullat e veta, duke luftu- Azgan Haklaj mbëtare, Hasan Prishtina, ar me heroizëm të pashoq. Vraninë, 31 gusht 2017 12 - KULTURE E diel 3 Shtator 2017

LIBRI "DHETE VJET LIRI" Botohet vepra e papërfunduar Fatmira Nikolli e At Zef Pllumit

ë kolanën e botimeve françeskane do të shohë 10-vjetori i vdekjes, N dritën e botimit vepra e plotë e At Zef Pllumit, ku në mes dalin letërkëmbimet vëllimeve për herë të parë boto- het vepra e papërfunduar "Dhetë e shkrimet e panjohura vjet liri". Vepra ka mbetur e papërfundu- ar për arsye të vështirësive shën- detësore të autorit. Në shtator PROFECITË E FRATIT mbushen 10 vjet nga vdekja e Át "Përmes letërshkëmbimeve lexuesi do të kuptojë Zef Pllumit. Pater Vitor Demaj, vëmendjen e veçantë të Át Zef Pllumit për të njofton se në datën 16 shtator 2017, gjitha çështjet kulturore dhe politike të viteve të ora: 09.30 pranë Kuvendit Françes- tranzicionit politik dhe shoqnor në Shqipni. kan - Shkodër, do të organizohet Letrat e fratit të kujtimeve edhe sot janë profetike një aktivitet shkencor, ku do të vi- për kohën që po jetojmë si në pikëpamje politike, hen në dukje vlerat morale, idea- shoqnore dhe kulturore" let shpirtërore dhe kulturore të Át Zef Pllumit dhe të veprës së tij. "Mesazhi edukativ, formues dhe mise të ulta në dam të lirisë së tij. politik asht shumë aktual për sho- "Unë tanë jeten e kam kalue në qninë tonë. Gjithashtu, në shk- burg, por mendimtár i lír… Ta men- rimet publicistike me titull siç dojmë vedin zogj të lirë e flutur- thonim dje do të përfshihen pun- ojmë ku të duem' do të pohonte ime të Át Zef Pllumit të pabotu- Pater Zefi, mes të tjerash në letër- eme asnjiherë në Shqipni, siç asht shkëmbimin me sivëllun e tij", shkrimi në prozë 'Demokracia sh- thotë patër Vitori. qiptare me dy diktarorë'. Në ketë Duke shënuar se sot si asn- shkrim paraqitet zanafilla e plu- jëherë tjetër, vepra e Át Zef Pllu- ralizmit politik në Shqipni dhe zh- mit është aktuale, shërben për të villimet e mavonëshme në poli- mos harruar 47 vjet çmendurie të tikën shqiptare", thotë Pater Vi- një diktature të pashpirt që shem- tor Demaj. bi gjithçka të mirë dhe të bukur në Patër Demaj, vë në dukje se ve- vendit tonë; që fundosi në terrin e pra e fratit që rrnoi vetëm për me pafund të një barbarizmi çdo men- tregue dhe që depërtoi mes dhim- dim të mirë, çdo ide përparimtare bjeve dhe vuajtjeve të sh- dhe kështu e bukura humbi kup- qiptarëve, duke prekur te ai dhim- timin dhe shkëlqimin e saj, patër bjet më të skajshme, paraqitet Vitori, shton se harresa e vullnet- shumë e rëndësishme e shme dhe e qëllimshme e ngjarjeve nevojshme dhe aktuale për historike, të cilat kanë lanë gjur- kujtesën historike të kombit tonë. BOTIMI I PLOTË më të thella dhe shumë të dhimb- Ai shton se kujtimet e Át Zefit që I VEPRËS SË shme në shpirtin e një populli, në janë pjesë e trashëgimisë së ÁT ZEF PLLUMIT kujtesën e tij, e kthen atë komb në çmueshme të letërsisë së kujtesës, një çetë fëmijësh ku gjithkush luan I. Rrno vetëm për me përmes shprehisë së një gjuhe të tregue, Vëll. 1 (botue me të. "Për shumë arsye, veprën pastër dhe të bukur, kallëzojnë një vj. 2015) Át Zef Pllumi e ka shkrue që të mos udhëtim vuajtjesh dhe mjerimi të harrohet, ose të mos tjetërsohet e pamerituar të popullit tonë. Me II. Rrno vetëm për me vërteta, por të ndërgjegjësohemi rrëfimin e tij Át Zef Pllumi lidhi tregue, Vëll. 2 (botue, për të keqen që mund t'ia shkak- dy kohë bashkë, të cilat i ndau një vj. 2015) tojmë njani-tjetrit. Kujtimet e Át kohë e çmendur, ajo e komunizmit. III. Rrno vetëm për me Zef Pllumit, orientojnë mendimet LETËRKËMBIMET tregue, Vëll. 3 (botue, dhe veprimet tona për respek- Bëhet me dije me këtë rast se vj. 2015) timin dhe nderimin e qenies njer- do të botohen pjesë të përzgjedhu- IV. Françeskanët e zore dhe sidomos, vepra e tij na ra prej letërkëmbimeve të Át Zef mëdhaj, (botue në vj. fton që të udhëhiqemi nga ligji i Pllumit me personalitete të kul- 2001) dashnisë për njani-tjetrin dhe për turës dhe të politikës shqiptare. V. Ut heri dicebamus - vendin tonë". "Përmes letërshkëmbimeve lexue- Siç thonim dje, (botue E përfundon lajmin për botimin si do të kuptojë vëmendjen e në vj. 2002) e veprës së Pater Zefit me një men- veçantë të Át Zef Pllumit për të dim të Faik Konicës botuar në faqet VI. Para nji mijë vjetve, Në foto: gjitha çështjet kulturore dhe poli- (botue në vj. 2003). e "Hyllit të Dritë" në vitin 1913, dhe tike të viteve të tranzicionit poli- Kopertina e librit që Át Zef Pllumi u mundua ta re- tik dhe shoqnor në Shqipni. Letrat VII. Frati i Pashallarëve alizojë jetës së tij: "E pa dyshim fre- Bushatli të Shkodrës, e fratit të kujtimeve edhe sot janë tent (të cilët kanë ba aq shumë për (botue në vj. 2004) profetike për kohën që po jetojmë popull edhe ndërmjet të cilve si në pikëpamje politike, shoqnore VIII. Saga e fëmijnisë; ndodhen disa prej ma të naltave dhe kulturore". Dhetë vjet liri. (Botohet Do të përfshihen punime të karaktere të Shqipnisë së sotme) Patër Vitori thotë se qëllimi i për herë të parë në kanë me kenë ndër ma të parët veprës së Át Zef Pllumit nuk qe vitin 2017). Át Zef Pllumit të pabotueme puntorë. Shqiptari, para se me u ba hakmarrja, urrejtja dhe inati, por atdhetar, ka nevojë të bahet nieri i vlerësimi dhe naltimi i të gjithë asnjiherë në Shqipni, siç asht zbutun. Kush ka me kenë ma i zoti atyne njerzve që patën veprue për inë e mbante si vlerë themelore të me e krye ketë mrekulli posë bijve liri dhe demokraci, për të drejtat njeriut, sepse është qenësia dhe shkrimi në prozë 'Demokracia t'atij Serafinit t'Asizit". (Shih. Prob- njerëzore dhe për lirinë e mendim- dinjiteti i qenies njerzore. "Át Zef lemi i madh, në: Hylli i Dritës, nr. it dhe të fesë në vendin tonë. Lir- Pllumi nuk bani kurrë kompro- shqiptare me dy diktarorë' 1, vj. 1913, fq. 14). Redaktor: Ben Andoni; Grafika Artan Buca 300 L NGA ARDIANNDRECA letrar ekishteAtGjergj mbrujtjen etalentittëtij dhenë sor nëformimin Kah anatjetërvendinkrye- meve tëkryeme nëAustri. ka ardhësirrjedhimistudi- ja qenëshujtaitij,ekjogja klasik. SchilleridheGoethe- atij shpirti. virtyteve dheitëmetave të qenë njivrojtuesicenshëm shqiptar,shëm ishpirtit ka shëm dhenjindjekësiet- qenë njindigjuesivemend- të spikatunestetik.Aika zemra tëndieshmeemesens jo gjithnjigjejnëlexuesame ta eishijevetëholla–cilat kultivues indjenjave tënal- nji shkrimtararistokrat, kaqe politikeepakpseasht Ndër shllungat Ndër shllungat Ndër shllungat Ndër shllungat Ndër shllungat Formimi itijletrarishte Formimi Në këtënumër: Andreas Gottsmann, Mario Vargas Llosa,ThomasStearns Eliot, Ardian Ndreca, MajlindaKelmendietj... 3 shtator ndër ne.Pakpërsh- shumë injohtun 1945) nukasht azër Shantoja(1891- e r e ree re r r 2017 E DIEL e eeee v vvvv e eeee LAZËR SHANTOJA Munthe etj. Wilde, Baudelaire, Gautier, Keats,përmendë: Shelley, Heine, tij natyral;ndërkëtamundename jo fortfamiljarëpërambjentine prej sajkaçmuedoshkrimtarë inë bashkëkohoreeuropianee toja kanjohtëmjaftmirëletërs- shumicës sëatynetjerëve,Shan- krimtarëve katolikëeprejgati zonte motitshqiptarët. at’ “geniusloci”qëikarakteri- me forcëseasnjishkrimtartjetër Fishta, iciliasokoheshprehtema Ndryshe prejshumicëssësh- Fati itrishtë poetit algymnasium ka banuedhenxjerrë Kam mbërrijt,jamparapallatitku rit 18tëasajrrugeqetëvjeneze. që mbanemnineJ. S.Bach-ute gasse-s, tuelanëm’njianëshkollën ngjitem kadalëSchaumburger- Wortner nëbrigjeteMesdheut tjerë tëkohëssëvet. shëm prejpoetëveeshkrimtarëve të ishtekrejtiveçantëdhendry- Nji edieleerrëtmarsit.I Hovet ezemrësprejnëKafe Ky horizontihapunkabaqëai -in eiafrohemnum- Orën e Orën Re- Shqipnisë largët. shokët, miqtëeShkodrën tue, n’atovitet’idhtamërgimi, tinës. mën emikuttëvet,HasanPrish- asaj gazeteqëbotontemendih- tarista kuqortonteshtypajte sëetënveprej tipografisë meki- shtëpia-zyrë. Eshohtueukthye dueshëm rrugënqëeçontetek kam parasyvetuengjitëmen- Lazër Shantoja.Mëduketsee Sa herëqëshklasnëTiranë Andejpari kabaritëtuekuj- nëfundineviteve‘20 e-mail: tragjedinë ejetës së tij. tij... emundohemmenjohtëedhe njoh trishtimindhedhimbjene hollë, entuziazminprejfëmije, shijet etijaskofiare,humorin shêndin dheironinëetij,ndiej duket seenjohkrejtmirë.Shoh në ajr, nëtokëevalzimet ereve. etija meshquegjurmët u përpjekë tegtim nëSchaumburgergassetue qet rruganëVjenëshkojsish- dihet sekuasht.Saherëqëme mendoj përtëevorrinqës’i [email protected] Edhe psenukekamnjohtëmë  Vijon nëfaqen14 14 -LETËRSIA SHQIPTARE E diel 3 Shtator 2017

Shantoja, si tanë poetët e mëdhaj, ka shque gjana që të tjerët nuk i kanë pa. Tue ndjekë heshtjen dhe gjysmaterrin e tij të mbrendshëm lexuesi zbulon përftimet ma të kullueta që nji shpirt mundet me çanësue. Ai ka shque zanat e shtojzoval- let, por – çka asht ma e randësishme - ka parandie ngjalljen e nji shpirti të ri ndër shqiptarë, ka pa sesi nji pjesë e shqiptarëve, e lodhun prej zvetnimit të shekujve, dëshironte me çlirue ndërgjegjen e kombit edhe nepërmjet së bukurës. E me mendue se asokohe, ashtu si edhe sot, ishte ma e lehtë me vrojtue ndër rrahe e ndër ledina zana e shtojzovalle PERSONAZHA sesa shqiptarë që dëshirojn me shartue me ideale të nalta trupin e fuqishëm që u ka falë natyra.

NGA ARDIAN NDRECA LAZËR SHANTOJA:

VVVijon ngngijon a ffa aqja 1313aqja

ë ajër ndihet po ai trish tim e po ato premtime te papërmbushuna. Përg Njatë asaj rruge vjeneze Poeti kundruell shekullit përpiqem me gjetë gjanat që mund At Della Pietra-s në Shkodër, ku Orëpremi, nuk mujt me e botue të ketë shikue, me shque shenjat e poeti i dallëndyshes kujton sesi ish- të plotë përkthimin e Faustit, ver- pranisë së tij. Kanë kalue 80 vjet te gati me hupë klientat e vet për sioni përfundimtar i të cilit deri qysh atëherë e ajo çka mbetë prej shkak të konferencave që bante për tash nuk asht gjetë. Por prej tij tashma asht përtej kohet e hap- me i kundërshtue grekëve tezat pjesëve që kemi në dorë, tue i kra- sinet dhe nuk mund të rroket ma rreth historisë shqiptare. hasue me përkthimet e mjeshtrave prej gjykimit tonë. Në Kajro Shantoja gjen tjerë të mëdhaj, kuptojmë sesa i Në fillim të Schaumburger- ngrohtësinë e Shqipnisë, gjen shpir- çmuem ka qenë ai Faust dhe sesa gasse-s asht Kafe Wortner, nji kafe tin atdhetar e mikpritës të Tosknís, bukur tingllonte shqip. tipike vjeneze e 1800 ku mblidhen njeh Stath Konomin, Vasil Takon, Qe si përkthen Shantoja tek ende sot shkrimtarë të rinj, muzi- Sofokli Capin, njeh «plakun e koll- Prologu në teatër i tragjedisë kanta e njerz të thjeshtë që onis» Mihal Spiro Xhaxhën, Pal- Faust: struken të veçuem e të përhumbun okën, Arifin e shumë e shumë të «Ato kohë edhe mue due me m’i kthye në leximet e tyne rranzë mureve të tjerë. kur shtat dhe un lëshojshem kalamâ, mveshuna hijshëm me bungë të Shantoja kthehet prej Misirit kur gulfa - gulfa mbrênda kroni ndrye, verdhë. Ndihet krejt lehte nji muz- me zemrën plot. më gurgullojshin kângët pajadá, ikë amerikane e viteve ’30. Jashtë Mbas nji viti, në dhjetor të vitit kur botën m’a kish mjegulla mbulue dritat kanë ndriçue Engelbrunnen, 1941, motoanija «Calitea» do të fun- e m’qeshej prej bubuqes mrekullija, fontanën e fundit të ‘800 që ndod- dosej prej nji nëndetseje aleate afër kur lule gjat’ luginavet lulzue het nën blijt e zhveshun, e rrugën e Navarrinos, me të fundoseshin shkojshem tue kput’ me mija. lagun prej shiut të ftohtë dimnor. edhe andrrat që kishte pa Shanto- S’kishem kurrgjâ dhe kishem pra sa s’ke: Kundroj fontanen: statuja e Els- ja nji vit ma parë. zell për t’vërtetë e për miklim harè. beth-ës së squet dhe e dy keqbâsave Në kohë lufte nuk ka mundsi me Epshet pa frê m’i kthe e t’lumtunìs të lidhun te kambët e saja përkuj- u tërheq m’anesh e me ba nji gjumë dhimbat e shuma e t’thella mos m’i ndal; ton triumfin sporadik që e mira ka të patrazuem, pse shumë anije Lazër Shantoja forcën e mnìs, fuqìn e dashunìs, mbi të keqen në ketë botë. Hjedhi mbyten – siç e diftoi koha - tue nde- oh rînìn t’eme falma prap, m’a fal!» sytë kah muri, ku i zoti i kafes ka jt edhe në liman. (L. SHANTOJA, Vepra, f. 561). vu nji foto të fillimit të 1900. Shihen tonë. Ndër autorë që i kanë tërheqë që ai ka dijtë me përkthye me nji vemendjen përmendim: Schiller, mjeshtri të pashoqe. Nuk mbesin qartë blijt, asokohe mjaft të vegjël. Shantoja përkthkthkthyyyes:es:es: Të njejtat vargje Pashk Gjeçi i përkthen: Nguli sytë në degët e tyne të zhve- Goethe, De Musset, F. W. Weber, mbrapa as poezitë e Leopardit që i Heine, Wilde, Immermann, Gian- përktheu dhe i botoi në vitet ’40. «M’i kthe ti ato kohë, i zoti n’je, shuna e mendoj për gjithë ato gjeth qemeret e forta të kur un kishe fillue porsa me u rritë, që i ka marrë era e moteve. nini, Leopardi, Parini etj. Duket se asokohe pesimizmi shqipesshqipesshqipes Fausti dhe Hermandi e Dorothe- kozmik i poetit italian e kishte at’herë kur e gjithë kangvet gurra e re 12 mars 1940. Porti i Napolit. gurgullonte mâ e gjallë dita me ditë, Shantoja niset me motoanijen Përkthimet e tija përbajnë nji ja të Goethes së bashku me Kum- mbërthye, ndoshta si parandjenjë pasuni të veçantë për traditën bonën e Schillerit janë kryeveprat e fundit të vet tragjik. kur ma mbulojshin botën mjergullinat, «Calitea» për në Misir. E n’çdo burbuqe mshehej mrekullija, Po shkon tek ai vendi “me sh- kur shkojshe tue këputë lule me mija tëpija balte e me vorreza guri”, atje qi mbushnin an’e kand t’tana luginat. ku “vdekja asht zgjatimi, kristaliz- Për nji puthje të vetme Nuk kisha asgjâ, mjaft kaq qi ishte e ime: imi, amshimi i jetës”. Misiri në fan- zjarr për t’vertetën, gas për andërrime. tazinë e Shantojës asht i lidhun me LAZËR SHANTOJA M’i kthe ti epshet, prush qi djegin gjinë, piramidat e me sfinksat, me Kleo- lumninë qi veç me dhimbje ushqen vedin, patrën e me Nilin, me dijetarët ar- I sikur përpara... Veç kur nata t’bije forcën e mnisë, të dashtunisë pushtetin, abë. Por Misiri i tij lidhet edhe me Nji dit’ prendvere... me do letra n’dorë e gjithçafen t’mbuloj’ me t’vetat hije oh kthema, kthema ‘j hera djalërinë!» gjana ma të përvujta si devet e pal- ngûtshëm tuj ecun rrug’s për t’parën herë nji fllad erandshem ardh’ nga bregu i detit (J. W. von GOETHE, Faust, Çabej, mat, këto “dekorata të pandër- t’kam pámun, vashë e bukur, si prendverë 2008, f. 28). rueshme të shkretís” – “devet, këto me faqe t’bardha porsi e bardha borë. tash i freskon e tu’ u përkund’ let-letë gunga kodrinash qi lëvizin me hap- nga nji nga nji tash mbyllin sw´t me fjetë Kurse Skënder Luarasi po ato in e amshimit... e palmat, minaret e Zânin t’a kisha ndij... dhe kur n’at orë gjethlat e njom’ mbi vargje t’nji poetit... vargje i sjell shqip kështu: blera të nji xhamije qi nuk ka mba- t’sodita si n’vegim tue hw´ n’nji derë, rim”. Megjithatë Shantoja shkon “ajo” thashë “âsht për t’sakt” e zêmra e mjerë … «Pra, kthema kohën e rinisë, në Misir për me gjetë nji skaj Sh- dishroi n’at ças për tý lyrë e kunorë. Kur isha ende duke u rritur, qipnije. V Kur një burim i ri këngesh magjepsëse “Po shkoj në Misir – thotë ai - Me t’kndue e me t’bâ t’lume: N’Elikone Ah, mos e lyp at varg! ... Âsht shum mâ mirë Rridhte nga zemra ime pa pushim, për me njomun me dy cirka lot e njashtù do t’kndojshin zânat sikur vetë korimbat t’tú mos t’dijn ça do me thânë Kur ma mbulonte botën mjegulla, për me stolisun me nji tubë lule dishrojshem me t’kndue tý me t’âmblat jone, me qên’ poetë e mos me qênë i lirë, Burbuqet më premtonin mrekulli vorret e Filip Shirokës, të Çajupit, me kndue me goj’ kur zêmërngrita qanë. Dhe unë këputja mijra lule të Turtullit e të sa e sa tjerve qi e mâ t’lumin ndër l’lum djalosh me t’gjetë, Që mbushnin pllajat anembanë. vdiqen në dhé të huej me mallin e qi t’naltonte mbretnesh’ t’dashnís mbi frone, Kshtu qênka jeta... Me nji lamtumirë Nuk kisha asgjë, dhe prapë kisha mjaft, Shqipnis në zemrat shqiptare”. Ç’u bâ kunora? Lyrën kap, poetë. lyrën qi për tý kapa due me e lânë, Gaz për ëndrrime e vrull për të vërtetën; Anija rrëshqet mbi valët e Mes- pse teli i saj, o lule, dridhet vshtirë Pa kthemi epshet, që nuk njihnin zm- dheut tue e çue drejt Aleksandrís, … kur jehon’ tjetër s’ka përveç nji zânë. brapsje: prej kah Shantoja do të vijojë me Lumin e thellë mbushur plot me dhimbje, tren për në Kajro. Në mend ka III Lulzò ti prap! Un i padashtun jetën Forén’ e mnisë, fuqin’ e dashurisë, punën e pashlyeshme të atdhetarve Kalove! ... mâ n’lulishta t’Shqipënís, tash e kaloj, i vetmí ndër poetën; O kthema, kthema djalërinë! shqiptarë në Misir. Shoqatat «Vël- o lule, s’po lulzon. Në dhé t’mërgimit e tue kujtuemun puthjen e nji dite, ( J. V. GËTE, Vepra të zgjedhura lazërija e Parë» (1875), «Vëllazërija si marshalloj’ rrethue prej avullís, I. Faust, Shtëpia botuese «Naim shqiptare», Thimi Mitkon, Thoma harlisesh n’terr nên voes’ të njelm’ t’mjerimit. puthjen t’ande n’mërgim... un tash i a kndoj Frashëri», Tiranë 1987, f. 72) Krein, Thoma Avramin, Çajupin, mâ t’bukrin varg hyjneshës Afërdite Filip Shirokën, Thanas Tashkon, Heu! ganxhet t’tuja qi dér tash t’saksís ndër hije t’qiparisavet kur t’shkoj... Goethe-ja gegnisht e tosknisht. doktor Turtullin, doktor Adhami- ngushticën kurr s’sprovuen, veçse t’lirimit Poeti i Weimarit tingllon mrekull- dhin. Ky i fundit i përmendun në gjith-her’ nder vise çilen t’bukurís, Botue së parit tek revista “Illyria” (Tiranë) , me isht edhe në gjuhën tonë tue ruejt nji letër të Filip Shirokës drejtue mysteret mâ s’do t’gzojn në koh’ t’agimit 6 maj 1934 me pseudonimin Liljan. hirin e forcën e vet e kjo gja tregon E diel 3 Shtator 2017 LETËRSIA E NOBELIT - 15

nuk asht fryt i landës por e shpir- tit. Duke mos lëshuar pe as me publikun apo dhe me vetë gjuhën, ai “Prozatuer i hollë, - shkruente ndoqi instinktin e besimit të tij që poezia duhet të synojë në për- për të Ernest Koliqi tek Shêjzat e vitit 1971, - mund i vêhet për krah faqësimin e kompleksitetit të civilizimit modern në gjuhë edhe pse për elegancë styli Faik Konicës, i cili qe mâ i madhi magjistar i prozës ky përfaqësim në mënyrë të paevitueshme të drejton kah poezisë shqipe. Edhe si poet Shantoja dal- lohet për hov të vetvetishëm frym- së vështirë. Poema që bëri emrin e tij, “The Love Song of J. Alfred zimi dhe për nxehtësí ndiesinash Prufrock”realizuar për pesë vjet dhe botuar në Chicago më qi bulëzojnë në shembelltyra të POEZIAP shkëndijshëme”. 1915—është vlerësuar si një kryevepër e lëvizjes moderniste. Shpirt i trazuem, Shantoja për- faqsonte parzmin delikat të nji ndjeshmënie të re që po dikonte prej thellësive tue shpërnda jone e tinguj të pandiem ma parë. Ai e shkapërcen kohën që heshton gjithçka e njikohsisht hovet e tija lirike nuk i msheh lpeja (mjegul- la) që zakonisht mblon majat ma Estetika e tij Estetika e tij e ka themelin tek klasikët e letërsisë gjermane: Schiller e Goethe, ndërsa shumë shfrimeve lirike të tijat ua gjejmë gurrën tek autorë bashkëkohorë që ai ka njohtë e ka çmue. Megjithatë thelbi i artit të tij mbetë e bukura që na përcjell drejt amshimit dhe ideja se jeta pa të asht nji përpjekje e kotë me zgjatë nji vuejtje të shkurtë. qemerët e fortë të shqipes, të cilët të nalta e të veçueme. “The Rock” munden me mbajtë mbi vete pesha Shantoja, si tanë poetët e të randa, diva e drangoj, zana e orë mëdhaj, ka shque gjana që të tjerët BioBioBiogggrafiarafiarafia nuk i kanë pa. Tue ndjekë heshtjen malit, me mbajtë Faustin, Her- Shqiponja lartëson kah kulmit qiellor, dhe gjysmaterrin e tij të mandin e Dorotén. TTThomas Stearns EliotEliotns (1888- Gjuetari me qentë ndjekin cirkuitin e saj. mbrendshëm lexuesi zbulon përf- 1965) u lind në St. Louis, Mis- O ti revolucion i përjetshëm i yjeve t’mirëvendosur, timet ma të kullueta që nji shpirt souri, nga një familje e vjetër O ripërtëritje e pashtershme e sezoneve hulli, Estetika e Shantojës mundet me çanësue. Ai ka shque e New England. Ai u arsimua O ti botë e pranverës dhe vjeshtës, lindjes dhe vdekjes! Përpjekja me krijue shije este- zanat e shtojzovallet, por – çka në Harvard dhe e vazhdoi sh- Ky qark i pafund idesh dhe veprimesh, tike të reja përshkon gjithë veprën asht ma e randësishme - ka paran- kollimin në filozofi në Sor- Trillimesh pafund e eksperimentesh pafund, e Shantojës, ashtu siç e përshkon die ngjalljen e nji shpirti të ri ndër bonë, Harvard dhe Kolegjin Që sjell dituritë e lëvizjes, por jo të prehjes1 mundimi me lidh harmonisht shqiptarë, ka pa sesi nji pjesë e Merton në Oksford. Pak kohë Dituritë e të folmes, por kurrë të heshtjes; shpirtnoren me landoren, qiellor- shqiptarëve, e lodhun prej zvet- më vonë, u vendos në Angli Diturinë e fjalëve dhe padijen e Kumtit2 en me toksoren. Tek ai gjejmë nimit të shekujve, dëshironte me ku dha filozofi dhe njëkohë- E gjithë kjo dituri e jona na sjell thjesht më afër paditurisë sonë, vetëdijen e gjallë të forcës eduku- çlirue ndërgjegjen e kombit edhe sisht u rekrutua si nënpunës E gjithë kjo padituri na afron më pranë vdekjes ese të artit të vërtetë, dhe kjo nepërmjet së bukurës. E me men- banke dhe po ashtu edhe edi- Aq tej pranësisë me vdekjen dhe larg Zotit. vetëdije shkon përtej shqetsimit të due se asokohe, ashtu si edhe sot, tor letërsie në shtëpinë Ku është vallë Jeta, që e kemi humbur që në gjallim? thjeshtë pedagogjik, mbasi asht ishte ma e lehtë me vrojtue ndër botuese “Faber & Faber”, në Ku është mënçuria, që e kemi humbur me njohuritë? fryt i nji procesi artistik ku gërsh- rrahe e ndër ledina zana e shtoj- të cilën u bë pastaj dhe drej- Ku është njohuria që humbëm me informacionin? etohet dinamizmi i gjuhës dhe zovalle sesa shqiptarë që dëshirojn tor. Ai vazhdoi të krijonte dhe Rrathët e Parajsës në të tërë njëzetë shekujt gjallnia e mendimit, intuita dhe me shartue me ideale të nalta gjatë shtatëmbëdhjetë Na përcjellin ne kaq larg Zotit dhe mu kaq pranë Pluhurit. ndjenjat. trupin e fuqishëm që u ka falë vjetëve të botimeve të tij *** Edhe atëherë kur ai duket se tue natyra. (1922-1939), redaktoi gazetën Fjala e Zotit zbriti tek unë, duke më thënë: u marrë me ushtrime estetike, siç Por për nji pjesë të shqiptarëve, ekskluzive dhe me influencë O qytete të ndyta të njerëzve projektues, janë shkrimet e gjerdanit “Kodra dje, ashtu si edhe sot, me u ba të letërsisë “Criterion”. Më O ju brez mjeran i njerëzve të ditur, mbas bregut” tek e përkohshmja njerëz, me iu largue ideologjinave 1927, Elioti u bë qytetar Brit- Tradhëtuar në qorrsokaket e zgjuarsive tuaja, Cirka e Cuk Simonit, nuk ban që helmatisin shpirtin, me e për- anik dhe në këtë kohë u fut Shitur nga rrjedha e shpikjeve sak tuajat: tjetër veçse lavron lirisht veten e buz djepin e zvetnimit që na ka në kishën Anglikane. Eliot Unë ju kam dhënë duart, që ju i kthyet nga adhurimi, shkrimtarit, ai prap na pyet e na përkundë pa prâ në nji gjum mor- ka qenë një nga inovatorët Unë ju kam dhënë ligjërimin, për një llomotitje pafund thotë: a nuk e ndieni mungesën e tor, asht sakrilegj i madh e sfidë e më të guximshëm të shekul- Unë ju kam dhënë të Drejtën time, ndërsa ju, na ndërtuat autoritete, së bukurës në jetën tuej? Jeta pa papranueshme. E kështu në vitin lit të njëzetë në poezi. Duke Unë ju dhashë buzët, për t’ju shprehur ndjenja miqësore, të bukurën nuk asht jetë por 1945 ndaj Shantojës u hakmorën mos lëshuar pe as me pub- Unë ju dhashë zemrat, për mosbesimin e ndërsjelltë, thjesht gjallim frymorësh me plumb e me zjarr ata që “stili i likun apo dhe me vetë gju- Unë ju dhashë fuqinë e zgjidhjes, ndërsa ju thjesht alternativën paemën.. tij plot hir e xixa humorit” u rrek hën, ai ndoqi instinktin e be- Përmes spekulimeve të kota dhe veprimeve të pavlerësuara. Estetika e tij e ka themelin tek me i kthye kah e bukura dhe kah simit të tij që poezia duhet të Shumë përfshihen tek librat dhe në botimin e tyre, klasikët e letërsisë gjermane: idealja. synojë në përfaqësimin e ko- Shumë dëshirojnë emrat e tyre në ato botime, Schiller e Goethe, ndërsa shumë Kujtonte për të Viktor Koliqi në mpleksitetit të civilizimit Shumë s’lexojnë asgjë por garë bëjnë. shfrimeve lirike të tijat ua gjejmë vitin 1957: modern në gjuhë edhe pse ky I mjaft leximi juaj, por jo Kumti i Zotit, gurrën tek autorë bashkëkohorë “Heren e fundit ndeja me Shan- përfaqësim në mënyrë të pae- Shumë është ndërtimi juaj, por jo Streha e Zotit. që ai ka njohtë e ka çmue. Megjith- tojën në Piazza Navona në Romë. vitueshme të drejton kah A mund të më ngrini pra një shtëpi prej allçie me kulm të valëzuar, atë thelbi i artit të tij mbetë e buku- Ngranme darkë aty, n’até mbramje poezisë së vështirë. Poema që Për ta mbushur vallë me mbeturinat e gazetave të së dielës? ra që na përcjell drejt amshimit vere të vjetit 1943. Shantoja hesh- bëri emrin e tij, “The Love dhe ideja se jeta pa të asht nji për- tonte. Kishte diçka qi e trazonte. Song of J. Alfred Shënime pjekje e kotë me zgjatë nji vuejtje Ndoshta qysh atë natë i kishin Prufrock”realizuar për pesë 1-(Paqja e Zotit në Ungjillin e Shën Gjonit); të shkurtë. kapërthye zemren parandjesi të vjet dhe botuar në Chicago 2-(Shikohen vargjet hapëse). Natyra na ka rrethue me të trishtueshme. Shikonte per rreth më 1915—është vlerësuar si 3-(të vdekjes: vdekjes spiritual, jetë-vdekjes), bukurën, por ajo që lavron poeti i rrmbyem nga gershetimet një kryevepër e lëvizjes mod- Përktheu Ben Andoni asht e bukura që mbërrin me bujtë baroke të Berninit, si të donte me erniste. Ai e vazhdoi këtë me në shpirtin tonë e na shndërron pershtypë në mende kujtimin e disa poema të tjera që do të në qenje të reja, na shndrit, na jep fundit t’asaj pamje së mrekul- mbaheshin si më të mirat re- Thomas Stearns Eliot mirësi. Arti i jep trajtë shpirtnave lueshme. Papritmas shikoi nalt, e, alizuar në gjuhën engleze Lindur 26 Shtator 1888 tue i kthye në shpirtna të bukur – tue shênjue me gisht nji pikë atje përfshirë këtu “Gerontion” Vendlindja St. Louis, Misuri-SHBA na mëson Friedrich Schiller tek në mes të qiellit, tha: «Shikoje atë (1920), “The Waste Land” Vdekur 4 Janar 1965 (mosha 76 vjeç) Kalliasbriefe. Kjo asht andrra e dallndyshë. Kur i shoh dallndyshat (1922), “The Hollow Men” Vendvdekja Londër, Angli Shantojës, e pame në nji kontekst më shkon mendja ke Filip Shiroka (1925), “Ash Wednesday” Profesioni Poet, dramaturg, kritik letrar e në rrethana krejt tjera prej atyne i Misirit. Poezija e parë qi mësova (1930)dhe “Four Quartets” Qytetaria Amerikan nga lindja; Britanik nga 1927 të romanticizmit europian. në gjuhë shqipe qe ajo e Dallndys- (1945). Ai është i njohur edhe Arsimimi A.B. në filozofi Megjithatë edhe ideja e veprimit hës Shtegtare...». Pak dit ma vonë për shtatë drama, veçanër- Alma mater Universiteti i Harvardit, Kolegji Merton, Oxford konkret dhe shndërrues nepërm- e percolla Shantojen n’aeroportin isht “Murder in the Cathe- jet artit dhe së bukurës na kujton e Romës. U pershendetem e u per- Periudha 1905–1965 dral” (1935). Në vitin 1948, ai etjen e romantikëve me përmbysë qafuem. Ajrori u nis. Fluturoi edhe Lëvizja Letrare Modernizmi do të meritonte Çmimin No- për me ndërtue. Shantojës donte nji herë permbi qytet, mbandej u Punët më të njohura “The Love Song of J. Alfred Prufrock (1915)”, bel në Letërsi. me përmbysë mbrenda njerzve, në largue kah lindja. Shkonte në Sh- “The Waste Land” (1922), “Four Quartets” (1944) kandvështrimin estetik dhe lirik, qipní. Ajo pikë e vogel e ngulun në Çmimet më të njohura Çmimi Nobel (1948), Urdhri i Meritave (1948) Materiali i marrë nga zbraztinë për me ndërtue të buku- haptësinë e qiellit, shdukej prej Martuar Vivienne Haigh-Wood (Vivien) (1915–1947); Fondacioni Nobel rën, tue i kujtue atyne se e bukura syve të mij”. Esmé Valerie Fletcher (1957–1965) 16 -HISTORI E diel 3 Shtator 2017

Në vitin 1878 në fillim të pontifikatit të Leo-t XIII duke u mbështetur në situatën e ndryshimit të interesimit nga ana e Selisë së Shenjtë, ipeshkvi Strossmayer përpiqet të bindë qeverinë serbe për anët pozitive të një konkordati. Mirëpo takimi i parë realizohet tek pas dy vjetësh në Vjenës mes nuncit Ludovico Jacobini dhe mbretit Milan. Me këtë rast përpjekjet e Jacobini-t për depërtimin e tij për ndërtimin e një kishe katolike në Beograd ishin të kota edhe pse kato- likët e Serbisë vetë kishin afruar financimin e saj. ARGUMENTA

Përpjekjet e Selisë së Shenjtë Mbase Serbia dukej se ishte NGA ANDREAS GOTTSMANN* e gatshme edhe të bëjë ndryshime kushtetues e në (V(V(Vijon ngngijon a nna umri i shkuar) kuptimin e kërkesave të Selisë së Shenjtë dhe për shtu si gjithkund në Evropën Juglindore në përshtatjen e ligjeve kontes- Serbi kisha ortodokse tuese në Marrëveshjen e dhe shteti kanë qenë të Berlinit e pos të tjerash A përkitazi me njohjen e ndërthurura shumë ngushtë njëra me tjetrën. Me gjithë proklamim- lidhjes së martesave it të lirisë së religjionit në Kongres- katolike ashtu siç e kishte in e Berlinit, pozita e 15.000 kato- kërkuar Selia e Shenjtë dy likëve në vend ishte tejet e vësh- dekada me radhë tirë75. Nga viti 1429 deri 1737 kish- te një dioqezë në Beograd, e cila në vitin 1647 vihen nën ipeshkvin kishte potencuar synimin e hungareze Kolocsa dhe se ky ësh- mbretit për vendosjen e mar- të arsyeja pse, sipas interpretimit rëdhënieve të rregullta me Selinë habsburgian, vlente edhe për Beo- e Shenjtë. Pozita e Kishës Katolike gradin e drejta e emërimit nga në Serbi do duhej të rregullohej me Kajzeri, e drejtë kjo që nga Selia e një marrëveshje dhe të ngrihej një Shenjtë është kontestuar. Në 1744 ipeshkvi katolike. Edhe pasardhë- administrimi i ipeshkvisë së Beo- si i Jacobini-t në Vjenë, Serafino gradit i bartet arqipeshkvit të Sh- Vannutelli, kishte besimin se: Ser- kupit, ndërsa në vitin 1851 jurid- bia ka një interesim të madh për iksioni i saj bartet tek ipeshkvi i një konkordat sepse ajo kërkon Gjakovës (Ðakovo)76. Në pjesën e lidhjen me botën perëndimore-ka- dytë të shek. 19 katolikët e Serbisë tolike. Mirëpo Vannutelli e vlerë- ishin pra nën Josip Juraj Stross- sonte të nevojshme që në bisedime mayer-in i cili që nga 1851 deri 1896 të marrë pjesë Strossmayer-i il si Vikar Apostolik drejtonte quale si mostra ora preso da un Rruga e gjatë drejt agjendën e kishës Katolike në Ser- amore immenso verso la Santa bi. Ideja që në vitin 1864 në Beo- Sede e da una devozione vivissima grad të ngrihet një prefekturë apos- verso il Capo Augusto della Chie- tolike nuk ka mundur të realizo- sa80. Në qershor 1881 Vannutelli het – Strossmayer do kishte qenë i takohet në Vjenë me mbretin Mi- gatshëm të tërhiqet nga kompe- lan. Me këtë rast mbreti i propo- tencat e tija (që të mos jetë konkordatit serb zon papës fillimin e bisedimeve përgjegjës edhe për katolikët e Ser- zyrtare. Synohej që me një mar- bisë, vër. e përkth.). Meqë Stross- rëveshje serbe-vatikane të arrihej mayer praktikisht nuk mundej ta dhënia fund e çdo lloj ndikimi nga te një rritje të theksueshme meqë jen e fuqive tjera në Ballkan dhe tija si Vikar Apostolik. Poco o nul- ushtronte detyrën e tij për shkak jashtë– sidomos nga ana e Austro- në ndërtimin e hekurudhës Beo- se përfaqësonte qëndrimin se, ajo la abbia fatto kështu e akuzonte të raporteve të këqija të me qever- Hungarisë – në çështjet kishtare grad-Nish kishte punëtorët kishte të drejtën ekskluzive të prefekti Propaganda inë e Beogradit – sepse ai shihej si në Serbi81. Ndërsa nga Austro- shumë të huaj e para se gjithash mbrojtjes së katolikëve në Serbi. Fide, kardinali Giovanni Sime- austriak e kështu që edhe refuzo- Hungaria vijnë kundërshtimet më francez e italian. Këtyre njerëzve Për këtë arsye ministri i jashtëm oni. Ndërsa nunci Vannutelli e hej - Selia e Shenjtë do tregoj in- të ashpra kundër këtij projekti, duhej t‘iu ofrohej një prift, Tondi- Kálnoky paraqet një protestë tek mbronte ipeshkvin kroat nga teresim të madh për përmirësimin thuhej kinse, për shkak se mund ni përpiqej të largoj shqetësimin nunci Vannutelli89. Tondini u akuzat nga Roma me argumentin e gjendjes juridike të Kishës Kato- të ketë probleme me Rusinë82. austro-hungarez në lidhje me fu- gjend në një situatë të vështirë se, Strossmayer po bënte gjithçka like në Serbi77. Meqë Rusia tashmë kohë të gjatë tjen e sllavishtes kishtare në Ser- sepse qeveria serbe dëshironte t‘i që është e mundur për të përmirë- kërkonte tërheqjen e Strossmay- bi86. Mirëpo në Vjenë në Tondini- pranoj bisedimet me Selinë e Shen- suar gjendjen e katolikëve në Ser- Misioni i Tondiniondiniondini er-it “habsburgian” nga çështjet e n, i cili ishte një protagonist i jtë vetëm atëherë nëse në bised- bi91. Serbisë,83 supozohet se Vjena kish- rëndësishëm i lëvizjes katolike për ime nuk do të merrnin pjesë Aus- Në pranverën e 1885 shkak- de’ Quarenghi te frikë për koncesione të mund- union, shihnin një irredentist dhe tro-Hungaria dhe ipeshkvi tohet një skandal. Në një memo- Në vitin 1878 në fillim të pontif- shme të mëdha të Vatikanit për- armik të Austrisë,87 ndërsa rapor- Strossmayer. Mbase edhe vet Ton- randum të detajuar lidhur me ak- ikatit të Leo-t XIII duke u mbësh- ballë kërkesave të Serbisë ti i tij i mirë me Strossmayer-in e dini për administratën serbe ish- tivitetet e tija në Serbi të cilin Ton- tetur në situatën e ndryshimit të Për më tepër ndikimin që do të rriste mosbesimin e qeverisë aus- te një njeri i dyshimtë për shkak dini ia jep mbretit Milan, Monar- interesimit nga ana e Selisë së mund ta ushtronte ipeshkvi triake. të afërsisë që kishte me ipeshkvin kia e Habsburgëve vlerësohet si Shenjtë, ipeshkvi Strossmayer Strossmayer – të cilit nuk i beson- Tondini për ipeshkvin e kroat, mirëpo qëndrimi i tij dis- penguese për zhvillimin e katoli- përpiqet të bindë qeverinë serbe te Vjena e aq më pak Budapesti– Gjakovës dhe Selisë së Shenjtë ish- tancues përballë Monarkisë së cizmit në Serbi dhe akuzohej për për anët pozitive të një konkor- në bisedimet për konkordatin ng- te si një politikan kishtar i an- Habsburgëve për disa politikan në politikë të dyanshme. Shkresa i bie dati78. Mirëpo takimi i parë reali- jallnin fikë tek oborri dhe qever- gazhuar i pazëvendësueshëm Beograd e bënte atë të pran- në dorë edhe ambasadorit austri- zohet tek pas dy vjetësh në Vjenës ia. Por fakti që nuk erdhi deri te sepse ai i përfaqësonte fuqishëm ueshëm. Tondini përfaqësonte ak në Beograd. Kurë merr vesh mes nuncit Ludovico Jacobini dhe fillimi i bisedimeve kishte të bënte interesat e Kishës Katolike në Ser- mendimin e shumë panslaëistëve Vjena, Kálnoky kërkon në mënyrë mbretit Milan. Me këtë rast për- më pak me këtë e më tepër me atë bi. Ai e tepronte mendohej në min- dhe jugoslavistëve se Monarkia e ultimative tërheqjen Tondini-t92. pjekjet e Jacobini-t për depërtimin se Selia e Shenjtë kishte parë istrinë e jashtme të Vjenës. Tondi- Habsburgëve po përpiqet të pen- Venntulli përpiqej ta qetësonte e tij për ndërtimin e një kishe ka- shumë pak hapësirë për një mar- ni dhe Strossmayer megjithëkëtë goj unionin kishtar për të kon- ministrin e jashtëm: qëndrimi i tolike në Beograd ishin të kota rëveshje.84. Dhe radhë ishte prapë nuk lejojnë të irritohen në poli- struktuar një kundërshtim ko- fratit nuk është në rregull mirëpo edhe pse katolikët e Serbisë vetë ipeshkvi Strossmayer i cili në pran- tikën e tyre: Me përkrahjen finan- mbëtar mes kroatëve katolikë dhe tërheqja e tij do të shkaktonte një kishin afruar financimin e saj79. verën e 1882 e fton patrit barnabit ciare të Italisë dhe Francës Tondi- serbëve ortodoks. Ashtu sikur zbrazëti të madhe në Serbi dhe se Vendi i vetëm ku mundej të cele- Cesare Tondini de’ Quarenghi për ni ia del të ngritë bazat e një pas- Strossmayer edhe ky nuk shihte Tondini do duhej të vepronte në brohej mesha ishte një kapelë – në ardhur për disa muaj në Gjakovë. torali katolik në Serbi ndërsa në ndonjë pengesë të patejkalueshme vend deri sa të gjendet një mision- fakt bëhej fjalë për dy dhoma me Ai këtu nuk do duhej ta mësonte këtë punë ai u ndihmua nga dy për një marrëveshje mes dy kon- ar tjetër i mirë për ta zëvendë- kapacitet prej njëqind vendesh – vetëm gjuhën serbe por para se misionar: murgu polak kamaldu- fesioneve të krishtera; sepse për suar93. Në anën tjetër edhe Vannu- në objektin e përfaqësisë diploma- gjithash të njihet me botën e ideve in Ëillibald Czock në Nish88 dhe jetën e përditshme të njerëzve telli i vërteton sekretariatit të sh- tike austro-hungareze. të Strossmayers. Nga prilli 1883 françeskanit Vjenceslav Edinger konflikti teologjik ishte i tetit (Vatikanit vër. e përkth.) ar- Në fillim të viteve të tetëdh- Tondini duhej të kuptonte intere- në Kragujevc. Për kërkesën për parëndësishëm90. Reputacioni i gumentimin e Tondinit-t dhe jeta dukej se ishte koha e përsh- sat e Kishës Katolike në Serbi – ndihmë financiare por edhe diplo- mentorit të tij, Strossmayer, në Strossmayer-it: Austro-Hungaria tatshme për zgjidhjen e çështjeve princi kishte marrë titullin e matike që kishte paraqitur Tondi- Romë ishte në rënie e sipër. Ipesh- po pengon për arsye të kalkylës të hapura dhe për bisedime për mbretit, ndërsa shteti kishte ni tek Franca dhe Italia, kishte kvi kroat akuzohej se nuk ishte dominuese politike një konkordat konkordat sepse edhe ministri i zgjeruar suverenitetin e tij85. Në nervozuar Vjenën e cila përpiqej angazhuar mjaftueshëm në Serbi e me këtë edhe një përmirësim të jashtëm serb Èedomir Mijatoviæ këto vite numri i katolikëve kish- me çdo kusht të mënjanoj ndërhyr- dhe se i linte mënjanë obligimet e gjendjes së katolikëve në Serbi94. E diel 3 Shtator 2017 HISTORI - 17

Pas këtij rasti qeveria e Vjenës Çështjet e hapura të katolikëve me serbët shkak të konfliktit politik dhe kishte pranuar detyrën nga kishte edhe më shumë arsye që të skandaleve financiare shkarkim- këshilli mbretëror (Kronrat), kish- dyshonte në lojalitetin e Stross- Në fillim të viteve të tetëdhjeta dukej se ishte koha e përsh- it nga froni i mbretit Milan që zëv- te premtuar respektimin e lirisë mayer-it përballë Monarkisë së tatshme për zgjidhjen e çështjeve të hapura dhe për bisedime endësohet nga një këshilli së kultit dhe me 3 prill 1893 ai i Habsburgëve dhe se ministria e për konkordat sepse edhe ministri i Jashtëm serb Èedomir mbretëror (Kronrat) në mars 1889 tregon papës hipjen e tij në fron. jashtme austriake më nuk trego- Mijatoviæ kishte potencuar synimin e mbretit për vendosjen e si dhe si pasoj edhe ndryshimin e Në letër përgjigje datë 5 korrik het e gatshme që të diskutohet për marrëdhënieve të rregullta me Selinë e Shenjtë. Pozita e shpeshtë të qeverive si dhe kaosi 1893 Leo XII potencon interesim konkordatin serb dhe për Kishës Katolike në Serbi do duhej të rregullohej me një politik shumëvjeçar në vend e pa- të madh të Selisë së Shenjtë për 111 përkrahjen e misioneve në Nish marrëveshje dhe të ngrihej një ipeshkvi katolike. Edhe mundësojnë rifillimin e bisedi- bisedimet për konkordat . Njëko- 95 dhe Kragujec . pasardhës i Jacobini-t në Vjenë, Serafino Vannutelli, kishte meve sa që kuria për një kohë nuk hësisht nunci apostolik i Vjenës Vjena qëndronte pran besimin se: Serbia ka një interesim të madh për një konkor- merret më me këtë problem105. Antonio Agliardi pranon instruk- kërkesës së saj se Tondini duhej dat sepse ajo kërkon lidhjen me botën perëndimore-katolike. Kardinali Ledochóëski në sionet udhëzime të veçanta për të largohej nga Serbia. Në parim korrik 1892 do ta aktualizoj bisedimet me Beogradin. Çështjet mbreti Milan ishte i pajtimit dhe përsëri gjendjen e vështirë të ka- e martesave të përziera, pengesa e se në Tondinin ai shihte “egon e tolikëve serbë (mendohen shteta- misionit katolik dhe mësimit vjetër” të Strossmayer i cili urre- Mbreti Milan është i gatshëm, thu- lënë të nënkuptoj se në rast të sit serb, vër. e përkth.). Si bazë i (edukimit) katolik ishin njëherit 112 hej. Ai mendonte se murgu kishte hej aty, për lejimin e një hierarkie lidhjes së një konkordati me Ma- shërbenin atij raportet e mision- edhe pikat qendrore për trajtim . ambicie misionare te tepruara dhe kishtare në vendin e tij, mirëpo ka lin e Zi, ai do ta “shpërblej” me arit polak që vepronte në Nish, Serbët tregohen të sigurt për re- se ai dëshiron ta detyroj bash- edhe rezistencë nga partitë sllavishten kishtare. Në rastin e Willibald Czock, si dhe të ipesh- zultat pozitiv të bisedimeve dhe se kimin e kishës serbe me atë të radikale të cilët në një ipeshkëv Serbisë për dallim në Romë thu- kvit Strossmayer ku flitej para se diferencat mes Selisë së Shenjtë Romës, e kështu që largimi i tij do katolik shihnin veprimin një dore hej në formë jo premtuese se, kjo gjithash për mungesën e edukatës janë të shumë të natyrës politike 100 113 ishte edhe në interes të Beogradit. të zgjatur të Monarkisë habsburg- çështje do të shqyrtohet . Këtë ia konfesionale të popullatës kato- se sa religjioze . Edhe mbreti Al- 98 Mirëpo mbreti serb potenconte se iane . kumton nunci Vannutelli ambas- like dhe se atyre mësim u jepnin exander në një rast të vizitës së tij 101 ai nuk dëshironte raporte të mira Bisedimet për konkordat nën adorin serb në Vjenë . Kálnoky priftërinjtë ortodoks106. Një prob- bërë Vjenës me 20 tetor 1894 kish- vetëm me Vjenën dhe Budapestin drejtimin e sekretariatit të shtetit shprehet skeptik lidhur me lem tjetër qendror ishin martesat te theksuar se ai kishte për qëllim por edhe me Kishën Katolike dhe Rampolla bisedimet e synuara dhe supozon- e përziera të cilat kisha katolike i një marrëveshje me Kishën Kato- se ai këtë çështje dëshiron ta Lidhja e konkordatit me Malin te se, diplomacia e Vatikanit, ash- pranonte vetëm nëse ato ishin të like sipas shembullit të Malit të Zi lidhura nga një prift katolik. Ndër- dhe autorizon ambasadorin sa qeveria serbe përfaqësonte qën- Simiæ për t‘i udhëhequr drim të kundërtën dhe se një kom- bisedimet. Nunci Agliardi në fakt promis dukej i pamundur107. Për kishte refuzuar kushtin e parash- këtë arsye nunci Galimberti reko- truar nga Serbia për t‘i zhvilluar mandohet të paraqes një protestë bisedimet pa u njoftuar qeveria tek përfaqësuesi serb në Vjenë austro-hungareze. Sie mbrojtëse e kundër qëndrimit të papërmirë- katolikëve në Ballkan Vjena du- sueshëm të qeverisë së tij108. het të njoftohet për bisedimet, Përgjigja që vije nga Beogradi e mendonte Agliardi në një letër gjerë dhe refuzohen aktakuzat e drejtuar kardinalit Mariano Ram- Selisë së Shenjtë. Misionarëve ka- polla. Mirëpo ky insistonte që të tolikë nuk u është e ndaluar që të kihet kujdes: Agliardi nuk duhej lidhin martesat e përziera, ashtu të jepte më tutje informacione të siç pohon Roma. Mirëpo ato kanë detajuara në mënyrë që bisedimet 114 qenë të vlefshme vetëm atëherë të mos rrezikoheshin . Skepti- kur ato janë bërë sipas ritit cizmi i kurisë romane lidhur me ortodoks. Willibald Czock nuk i suksesin e bisedimeve ishte i është përmbajt këtij rregulli dhe madh; ndërsa prefekti i Propagan- se martesat e përziera i ka lidhë da Fide, Miecis³aw Ledóchowski, në mënyrë të “kundërligjshme” nuk donte të dëgjonte për një për çka edhe autoritetet e (shtetit) konkordat sipas modelit të Malit kanë qenë të detyruar të inter- të Zi: Pjesa më e madhe e katolikët venojnë. Ndërsa akuzat tjera nga Serbi janë të huaj, liturgjia sllave Roma vlerësohet krejtësisht të atje nuk ka kuptim; pas kësaj pabaza: Në asnjë mënyrë nuk janë kërkese qëndrojnë vetëm qëllimet penguar misionarët, përkundrazi, politike. Me Serbinë duhet të bise- qeveria serbe e ka pranuar theme- dohet vetëm për realizimin e të zgjidhte në marrëveshje me të tu si në rastin e Malit të Zi, do të limin e famullive në Beograd, Kra- drejtave të ushtrimit të religjionit prekurit. Tondisi sipas tij duhej të lëshonte pe edhe me serbët. Nunci gujevc dhe Nish. Është e vërtetë të dhëna në Marrëveshjen e Ber- shkarkohej, por jo të largohej i ri në Vjenë, Luigi Galimberti, se priftërinjtë katolik jashtë këty- linit si dhe për mundësinë e (detyrimisht nga ana e shtetit, vër. përpiqej të qetësonte: Nuk do ve- re famullive nuk guxojnë të etablimit të një ipeshkvi në Beo- e përkth.) e të zëvendësohet nga prohet asgjë që bie e ndesh me in- mbajnë meshë dhe kjo për të pen- grad, ndërsa nuk duhet të disku- 115 dikush, i cili nuk ishte ndjekës (i teresat e Monarkisë së Hab- guar misionin katolik të popul- tohet për çështjet liturgjike . mendimeve) të Strossmayer-it. Va- sburgëve102. latës ortodokse. Dhe se me këtë Meqë për mbretin Alex- tikani pranon ofertën e mbretit, i Mosbesimi i Austrisë për- përcaktim në asnjë mënyrë nuk ander Obrenoviæ dhe qeverinë kënaqur se kishte gjetur një ballë Serbisë nuk ishte edhe i është i penguar ushtrimi i re- serbe prioritet kishte përfundimi zgjidhje nga aferë e pakëndshme e paarsyetuar, me gjithë sjelljes së ligjionit nga katolikët në Serbi. Po i protektoratit austriak në Serbi, cila u kishte mundësuar të mirë të mbretit Milan përballë ashtu është e pasaktë se fëmijët nunci Agliardi nuk dëshironte të gjithëve që të ruajnë fytyrën. Pak Austrisë; sido që të jetë princi Ni- katolik janë të detyruar të viz- vepronte pa pëlqimin e Vjenës, ditë më vonë patri barnabit zëv- kolla i Malit të Zi, i cili nuk ishte itojnë meshën ortodokse e të mar- gjendje kjo që e ngadalësonte 116 endësohet nga një gjenral i rregu- vërtetë një mik i Austro-Hun- rin pjesë në mësimin e fesë përsëri këtë projekt . Kështu që lit dhe tërhiqet nga Serbia96. Për garisë, në oborrin serb ishte një ortodokse, mirëpo (nëse ata sh- ambasadori Simiæ në nëntor 1894 Beogradin dhe Vjenën kjo nuk mysafir i mirëseardhur. Përveç kojnë, vër. e përkth.) nuk ka ndon- pyet Agliardi-n se a është dhe për ishte e mjaftueshme. Në akord të kësaj ishte e njohur se princi i jë arsye për t`i penguar. Financi- çfarë forme të bisedimeve për rrallë te dy qeveritë kërkonin edhe Malit të Zi e shfrytëzonte mi i mësuesve te fesë katolike nga konkordatin është e interesuar tërheqjen e Strossmayer-it si ndikimin e tij tek oborri serb për mjetet shtetërore është i pamun- kuria. Agliardi në përgjigjen e tij Vikar Apostolik. Kjo ishte e vësh- të propaganduar një politikë pro- dur duke pasur parasysh numrin potencon gatishmërinë e Vatikan- 117 tirë për t`u realizuar sepse Vati- ruse. Autorizimi i rusofilit Jovan e vogël të fëmijëve katolikë, mirë- it për bisedime, ndërsa ai hesht kani në emërimin dhe zëvendë- Ristiæ, që vlerësohej si liberal, për po kisha ka mundësi që ta organi- për ekzistimin e zërave skeptik ku simin e një Vikari Apostolik nuk e Zi në vitin 1886 në fillim dukej se formimin e qeverisë, vetëm sa e zoj dhe financoj vetë mësimin e përveç Ledóchowski qëndrim të ishte i kufizuar juridikisht – Ser- do t‘i jap një impuls edhe bisedi- vërtetonte skepticizmin e qeverisë fesë. Qeveria serbe nuk shihte një njëjtë skeptik kishte edhe sekre- 118 bia ishte nën Propaganda Fide – meve me Serbinë. Strossmayer habsburgiane. Mirëpo edhe për shkelje të Marrëveshjes së Berlin- tari i shtetit Rampolla . Përveç mirëpo në rast të emërimit të një sugjeron ministrin e jashtëm serb Vatikanin përkeqësohej perspek- it që ishte bazë e pozicionimit kësaj Ministria e jashtme e Vjenës, pasardhësi, për shkak të real-poli- për një konkordat sipas shembul- tiva sa Galimberti supozonte se, ndërkombëtar të Serbisë e kështu e cila ishte e informuar nga ana e tikës , ishte i varur edhe nga pëlqi- lit të Malit të Zi, ai e shihte këtu me ministrin e ri të kultit Alimpije edhe për marrëdhëniet e saja për- nuncit, kërkonte garantim se në mi i Vjenës dhe Beogradit. Kjo ish- një shans për avancimin e futjes Vasilijeviæ nuk do të ketë kurr- ballë Kishës Katolike109. Duke Serbi nuk do të ketë lejim të sllav- 119 te e barabartë me kudraturën e një së liturgjisë sllave që nxitej nga farë progresi në çështjen e konko- marrë parasysh këto vështirësi në ishtes në liturgji . Në qendër të rrethi, sepse edhe pse në parim ish- ai99. Sekretariati i shtetit ishte i rdatit103. Megjithatë qeveria serbe raportin vatikano-serb për Ram- rekomandimeve për bisedime me te pëlqimi për zëvendësimin e pajtimit me fillimin e bisedimeve i dërgon nuncit me 1 qershor 1887 polla-n dyshimin austriak se Se- ambasadorin serb, të cilat Rampol- Strossmayer-it, kjo nuk do vlente nga nunci Vannutelli, mirëpo konceptin e një konkordati sipas lia Shenjtë po planifikonte ng- la me 1 dhjetor 1894 ia kishte drej- edhe për personin zëvendësues të theksonte se liturgjia në sllavish- shembullit të Malit të Zi. Në letrën ritjen e një ipeshkvie serbe në vete, tuar nuncit të Vjenë, ishte edhe – mundshëm. Kështu që Vatikani ten e vjetër kishtare nuk mund të e tij përcjellëse104 drejtuar sekre- ishte lehtë ta sqaronte shprehi- përveç kërkesave të vjetra për njo- zgjedh një rrugë të thjeshtë jetë pjesë e konkordatit. Kjo nuk tariatit të shtetit roman Galimber- misht e të demonstronte se, “nuk hjen e kurorave katolike të përz- Strossmayers-in e len ende në ishte ende një refuzim i gjuhës së ti potencon se nëse në Romë dëshi- kishte në rrjedhë bisedime të tille” iera – e drejta e ushtrimit të lirë të detyrë97. vjetër kishtare sllave në Serbi rohet lidhja e një konkordati pat- 110. kultit në Serbi. Fillimisht nuk du- Në pranverën e vitit 1885 sepse edhe në konkordatin e Malit jetër duhet që Serbisë t‘i bëhen Mbreti Alexander, djali i hej të ngrihej ndonjë ipeshkvi por Tondini në Romë dorëzon edhe një të Zi liturgjia sllave nuk përmen- koncesione përkitazi me sllavish- Milani-t ndërkohë që kishte arri- raport të fundit mbi Serbinë. det. Mirëpo Vatikani në fillim ka ten e vjetër kishtare. Ndërsa për tur pjekurinë, i cili në prill 1893  Vijon në faqen 18 18 - LETËRSIA E diel 3 Shtator 2017

Elementi i fshehur a rrëfimi i jashtëm nuk është për së koti apo arbitrar. Lypset që heshtja e rrëfimtarit të jetë domethënëse, që ajo të ushtrojë një ndikim të spikatur në pjesën e shprehur qartas të rrëfenjës, me qëllim që kjo mungesë të ndihet kthjelltas e të përndezë kërshërinë, pritjen me frymën pezull dhe përfytyrimin te lexuesi.

EESSE “Elementi i fshehur” në letërsi het t’i mbushë këto golle të his- fatit të vet? NGA MARIO VARGAS LLOSA torisë me hamendësime e përgjas- Ne nuk kemi për ta marrë vesh ime të mendjes së vet. kurrë. rnest Hemingway-i tregon Nëse na e ka ënda ndonjë diku se në fillimet e tij * * * përgjigje për këto dy pyetje bosht Eletrare, teksa hidhte në Le ta quajmë këtë mënyrë “ele- të rrëfenjës, ne duhet ta sajojmë letër një rrëfenjë, papritmas i qël- menti i fshehur” dhe të saktë- vetë si lexues, duke u nisur nga loi që të shuante ngjarjen krye- sojmë menjëherë që, paçka se grimcat vocërrake që rrëfimtari – sore, atë ku protagonisti varte Hemingway-i i ka bërë kësaj një në dijeni të gjithçkaje e jovetjak – veten. Ai tha se zbuloi kësisoj një lëvrim vetjak e të shumëfishtë na jep aty-këtu: para se të vinte në mënyrë rrëfimtare, që do ta për- (herë-herë mjeshtëror), nuk është këtë qytezë, suedezi Ole Anderson dorte gjithnjë e më dendur në të ai që e ka shpikur, meqë kjo është ka qenë, me ç’duket, boksier në ardhmen për të mbrujtur roma- një teknikë e moçme sa vetë ro- Çikago, ku ka bërë diçka( që s’i net dhe novelat e veta. mani. ndezi, thotë ai), e cila ka nënshk- Në të vërtetë, nuk teprohet Mirëpo është mëse e vërtetë që ruar dënimin me vdekje. aspak nëse thuhet se rrëfimet më fare pak shkrimtarë modernë e Elementi i fshehur a rrëfimi i të arrira të Hemingway-it janë të kanë përdorur me guximin e au- jashtëm nuk është për së koti apo stërpikura me heshtje torit të Plaku dhe deti. A ju kujto- arbitrar. Lypset që heshtja e shumëçkathënëse, me grimca het ajo novela mjeshtërore, mbase rrëfimtarit të jetë domethënëse, që fshehatare të një rrëfimtari mend- më e famshmja e Hemingway-it me ajo të ushtrojë një ndikim të spika- jehollë, i cili ia del mbanë që të titull The killers (Vrasësit)? Gjëja tur në pjesën e shprehur qartas të dhënat e veshura prej tij me pet- më me rëndësi e rrëfenjës është kjo Mario Vargas Llosa rrëfenjës, me qëllim që kjo mung- kun e heshtjes, megjithatë të jenë pikëpyetje e madhe: përse ata dy dhe duan të vrasin suedezin Ole jmëron se dy vrasësit po e esë të ndihet kthjelltas e të përn- sa më shprehëse dhe të shtien me- kaçakë, me çifte tytësharruara, Anderson? Dhe përse ky Ole kërkojnë për ta qëruar, nuk pra- dezë kërshërinë, pritjen me frymën doemos në ngasje përfytyrimin e hyjnë në restaurantin e vogël Andersoni i fshehtë, ndërsa non t’ia mbathë e ta vërë në dijeni pezull dhe përfytyrimin te lexue- lexuesit. Kështu, ky i fundit du- “Henry’s” të asaj krahine pa emër djaloshi Nick Adams e parala- policinë, por i bindet me verbëri si. Hemingway-i qe mjeshtër i pa-

75Handbuch der Kirchengeschichte VI/2, 171 n–l|– 194. Për raportet mes Serbisë dhe Vatikanit shih: L. DURKOVIÆ- JAKŠIÆ, Srbija i Vatikan 1804 n–l|– 1918. Kraljevo n–l|– Kra- gujevac 1990. 76 TOLOMEO (si në fusnotën. 8), 341–380, hier 344. Vgl. Strossmayer drejtuar Leo XIII. Nga viti 1880; AAEESS, Austria- Rruga e gjatë drejt konkordatit serb Ungheria, fasc. 232, pos. 502, fol. 7–14. 77 Propaganda Fide drejtuar sekretariatit të shtetit datë 5 dhjetor 1882, fol. 131 ff, ASV, Segr. Stato 1882, 280, Z. 53292. 125 Po ashtu Ledóchowski drejtuar Rampolla datë 24 nëntor 1894;  Vijon nga faqja 17 konfesionale. Selia e Shenjtë nuk nga Serbia që të mos rrezikohen Mbase Serbia dukej se ishte e gat- AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 306, pos. 685, fol. 57ff. Krhs. mundet të pranoj këtë interpreta- bisedimet serbo-vatikane; edhe shme edhe të bëj ndryshime kush- Qëndrimin e Ludovico Altieris, prefektit të Propaganda Fide, shkurt 1864; AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 306, pos. 685, të emërohej një vikar apostolik për cion restriktiv të serb dhe kërkon- pozicionimi i tij për futjen e tetues e në kuptimin e kërkesave fol. 62 v. Sa i përket Strossmayers këtu bëhet fjalë për gravis- Beogradin. Rëndësi të madhe i jepej te përshtatjen e ligjit serb në liturgjisë sllave ishte politikisht i të Selisë së Shenjtë dhe për përsh- sime collissioni, che passano fra lui ed il governo a cagione 126 della questione politica di nazionalità. edhe edukimit religjioz të të rinjve suazat e kushteve të dhëna në papërshtatshëm . Megjithatë tatjen e ligjeve kontestuese në 78 Sekretariati i shtetit 1 korrik 1878, ASV, Segr. Stato 1880, katolik që do duhej të bëhej nga ad- Marrëveshjen e Berlinit122. edhe në vitet vijuese nuk kemi një Marrëveshjen e Berlinit e pos të 280, Z. 32751. Lidhur me aktivitetet e ipeshkvit Strossmayers në 120 vitet e tetëdhjeta në përkitazi me Serbinë shiko letërkëmbimin ministrata kishtare katolike . Vërtetë në mbledhjen e Affari Ec- shtytje të bisedimeve mes Beogra- tjerash përkitazi me njohjen e me Vannutelli në ASV, Arch. Nunz. Vienna 582, fol. 280–630. Pasi çështja serbe në nën- clesiastici të datës 17 qershorit dit dhe Selisë së Shenjtë. Vetëm me lidhjes së martesave katolike ash- 79 Jacobini datë 29 qershor 1880, ASV, Segr. Stato 1880, 247/2, Z. 41173, fol. 205, 207. tor 1894 bëhet lëndë e këshillimeve 1895 edhe njëherë diskutohen të ardhjen pasardhësit Agliardi në tu siç e kishte kërkuar Selia e 80 Vannutelli datë 29 prill 1881, AAEESS, Austria-Ungheria, intensive në Propaganda Fide, në gjitha pikat Vjenë, Emidio Shenjtë dy dekada me radhë129. fasc. 251, pos. 556,fol. 2 v. 81 Vannutelli datë 9 korrik 1881, AAEESS, Austria-Ungheria, vitet vijuese merret detalisht e propozim- Taliani, bëhen Çështja e kurorës tashmë për Beo- fasc. 251, pos. 556, fol. 4 v. përsëri edhe kongregata e kardi- konkor- përpjekje për gradin nuk ishte dogmë me çka 82 Vannutelli datë 24 tetor 1884, AAEESS, Austria-Unghe- ria, fasc. 251, pos. 556, fol. 45 vv. nalëve e Affari Ecclesiastici datit, mirë- ringjalljen e edhe largohet pengesa kryesore 83 Milan drejtuar Strossmayer datë 31 mars/12 prill 1882, Straordinari në tri mbledhjet e po në përm- bisedimeve për për lidhjen e një konkordatit. AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 251, pos. 556, fol. 8. 84 Kopja e letrës së Milan-it drejtuar Leo-t XIII datë 10./22 saja. Në mbledhjen e parë me 4 prill bajtje ruhet konkordatin Kryeministri i ri serb në të vërtetë mars 1882, ASV, Arch. Nunz. Vienna 582, fol. 290. Krhs. TO- 1895121 kardinali Serafino Vannu- kjo lini123. dhe se ai donte t‘i zhvillonte bisedimet për LOMEO (si në fusnotën 8), 347. Shiko më tutje Vannutelli datë 17 mars 1882 dhe datë 4 prill 1882, ASV, Arch. Nunz. Vienna telli, që njihej si i afërt i sllavëve, e Kardinali (Taliani) merr konkordatin në Vjenë, mirëpo tre- 582, fol. 287 v. si dhe 289. karakterizonte popullin serb dhe Ledochóws- përsëri kon- gohet i gatshëm ta dërgoj një bash- 85 Vannutelli datë 9 maj 1882, AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 251, pos. 556, fol. 6f. Për Tondini-in dhe angazhimin e tij qeverinë e tij tejet negativ. Për ki në vitin taktet zyrtare këbisedues në Romë edhe për në Mal të Zi e Serbi si dhe ndikimin Strossmayers shiko O. M. Serbinë qëllimi i vetëm që synohet 1896 paraqet me Simiæ-in. bisedime të drejtpërdrejta130. Ndër- PREMOLI, Il P. Tondini e la conversione della Russia. Monza 1920. me lidhjen e një konkordati është një raport të Ndërsa në sa nënshkrimi i konkordatit du- 86 Vannutelli datë 8 maj 1884, ASV, Segr. Stato 1884, 247/ emancipimi nga protektorati i Willibald problemet hej të bëhej në Vatikan dhe se për 2, Z. 57641, fol. 261. Letra e Tondini-t drejtuar Vannutelli-t në AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 251, pos. 556, fol. 31–34. In kultit austriak dhe se roli domin- Czock bazë nuk kish- këtë është pajtuar edhe mbreti ASV, Arch. Nunz. Vienna 582, fol. 394–401 një raport i gjerë i ues i kishës ortodokse me këtë lidhur me te ndryshuar Aleksandër me rastin e vizitës së Tondini-t i datës 16 gusht 1883 mbi aktivitetet e deritanishme në Serbi. nuk reduktohet. Vannutelli supo- gjendjen e asgjë. Qeveria tij tek papa, njofton kardinali 87 TOLOMEO (si në fusnotën 8), 347 ff. zonte se në qarqet e qeverisë serbe katolikëve serbe tregohej Rampolla131. Në fillim të prillit 88 Tek në fund 1887 arrihet të merret leja nga qeveria serbe për ngritjen e një kapele katolike në Nish; Czock drejtuar Galim- dëshira për futjen e sllavishtes së në Serbi ku e interesuar Simiæ sqaron se mbi këtë bazë ai berti-t datë 18 dhjetor 1887, ASV, Arch. Nunz. Vienna 707 A, fol. vjetër kishtare s‘ishte e madhe qeveria ser- për bisedimet ishte shprehimisht dakord për 22f. Czock vlerësohej si ndjekës i Strossmayer-it, më vonë, megjithëkëtë, vije te një konflikt me ipeshkvin i cili në vitin 1891 132 dhe se për shumë gjuha kishtare be dhe kleri mirëpo në bisedimet për konkordat . e kërkonte largimin e tij. Për këtë shiko relacionet e Propaganda latine ishte më e përshtatshme për ortodoks çështjen e mar- Nënshkrimi i konkordatit Fide të shkurtit 1897 në AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 319, pos. 725, fol. 13, fq. 1–7. t‘u kufizuar nga ortodoksia, qën- akuzohen tesave të përz- dukej të jetë shumë afër mirëpo 89 Vannutelli drejtuar 16 maj 1884, ASV, Arch. Nunz. Vienna drim ky që përkonte edhe me për qënd- iera nuk trego- dobësia në vendimmarrje e Selisë 582, fol. 412 f. dhe datë 24 maj 1884, AAEESS, Austria-Ungh- eria, fasc. 251, pos. 556, fol. 35. Shiko edhe arsyetimin e Ton- dëshirat e Monarkisë Austriake. rimet e tyre hej e gatshme së Shenjtë në çështjet politike nuk dini-t datë 1 korrik 1884 in ASV, Arch. Nunz. Vienna 582, fol. Pikat e më të rëndësishme të armiqësore për asnjë kom- kishte mundur ta mbante ritmin 415–418. Një raport tjetër i Tondinis datë 7 nëntor 1884, po aty 127 fol. 486 v. kurisë përballë të cilave nuk du- përballë ka- promis . me politikën ditore serbe. Rrëzimi 90 I punti che separano le due chiese non sono alla portata hej të bëheshin koncesione ishin tolikëve124. Megjithëkëtë i qeverisë Simiæ që kishte qëndrim del popolo, specialmente di un popolo così „primitivo” come il popolo serbo; Tondini drejtuar Strossmayer datë 16 gusht 1883, çështja e martesave të përziera Mision- Taliani dhe miqësor për konkordatin pengon ASV, Arch. Nunz. Vienna 582, fol. 394–401. dhe ngritja e një vikariati aposto- arit polak Czock do t‘i ndodh e njëj- Simiæ në dy vitet vijuese ia dalin përfundimin me sukses të bisedi- 91 Vannutelli drejtuar Simeoni datë 7 dhjetor 1884, PF, Servia 5, fol. 919. lik në Beograd. Ndërsa bazë e ta gjë ashtu sikur i kishte t‘i eliminojnë pjesën e madhe të meve, ndërsa Vatikani në vijim 92 Vannutelli datë 13 maj 1885, ASV, Segr. Stato 1885, bisedimeve për një konkordat do ndodhur Barnabiten Tondini-t problemeve ekzistuese. Ambasa- kishte humbur shansin historik 247/5, Z. 62659, fol. 133f. Memorandumi „Ma mission en Serbie et l’article XXXV du Traité de Berlin” në ASV, Arch. Nunz. Vienna duhej të ishte Marrëveshja e Ber- para disa viteve. Edhe ai bie në dori serb shumëvjeçar në Vjenë, për të lidhë një konkordat me një 582, fol. 562–612 është i publikuar edhe te I. VITEZIÆ, Poèeci linit, për çka perceptimi juridik konflikt me qeverinë e përfundon Ðorðe Simiæ, në fillimvitin 1897 shtet ortodoks tjetër pas atij me organizacije katolièke crkve u modernoj srbiji i talijanski barbanita Cesare Tondini 1883 m–h-|– 1885. Rom 1965, 302 m–h-|– serb ishte kontestuar se aty janë i gjykuar me disa muaj burg por avancohet në postin e kryeminis- Malin e Zi. (Vijon) 306. Këtu mund të lexohet në përgjithësi për misionin e Tondini- të dhëna vetëm parimet e toler- që nuk ekzekutohet. Mirëpo dety- trit dhe sinjalizonte zyrtarisht *Për*Për*Përktheu ngngktheu a gjergjera manishtja t në Serbi. Një memorandum të shkurtër Tondini e kishte përpi- 128 luar edhe më herët, që me 9 shtator 1884 që kishte mbetur pa ancës, porse jo edhe të barazisë rohej patjetër tërhiqja Czock-ut gatishmërinë për bisedime . Zef Ahmeti u hetuar nga publiku. Edhe aty Monarkia paraqitet si pengesë E diel 3 Shtator 2017 IN MEMORIAM - 19 shoq në përdorimin e kësaj tekni- një mungesë që vjen e bëhet ke rrëfimtare, siç bie haptas në sy gjithnjë e më shprehëse, sa më ...poeti me famë botërore, Adonis, që më shumë se prej 30 te Vrasësit, shembull sqimëtar i shumë që lexuesi të çuditet nga kursimtarisë rrëfyese, tekst që qëndrimi jo i zakontë e kundër- vjetësh jeton në Paris, do të thoshte: “Atjoni e iluminonte është porsi maja e një ajsbergu, shtues i Jake Barnes-it ndaj një buitje e mezidallueshme që Brett-it, derisa i vetmi shpjegim poezinë, sepse ai vetë ishte pothuajse një poeme mundëson ndërdukjen në mënyrë i mundshëm të mbetet zbulimi i magjike...” mahnitëse të të gjithë ngrehinës pafuqisë së tij. Paçka se i kalu- plotësore anekdotike, ku mbësh- ar në heshtje a ndoshta pikër- tet bëshëm, por që i është fshehur isht nga mënyra sesi është, ky lexuesit. Të rrëfyerit duke hesh- element i fshehur e praron thur- PERSONAZHP tur, me anë të nënkuptimeve që e rimën e romanit Dhe dielli lind shndërrojnë brendastrukjen në përsri me një vezullim shumë të pritje përcëllitëse, duke e nxitur veçantë. NË DATËLINDJEN E 22 TË ATJONIT lexuesin të ndërhyjë gjallërisht në Më së fundi, do të ma kishte rrjedhat e rrëfimit përmes përng- fort ënda t’ju përsëris një kra- jasimeve e hamendësimeve të veta, për- hasim, që e kam bërë hera-herës bën një përdorim të shpeshtë te duke përsiatur për Faltoren e rrëfimtarët, për të ndërfutur lëndë të vetë- Faulkner-it. Le të themi që NJË ALBUM I jetuara në thurrimat e tyre, domethënë, rrëfenja e “plotë” e një romani ( i pajisin me fuqi bindshmërie. e përbërë nga elementë të përf- shirë a të hequr) është një kub. * * * Dhe që çdo roman i veçantë, me A ju kujtohet elementi i madh i t’iu qëruar elementët e tepërt e fshehur i romanit më të mirë (për ato të hequr shpengueshëm, për SHKËLQYER I TIJ... mendimin tim) të Hemingway-it të përftuar një efekt të përcak- Dhe dielli lind përsëri? Po, atë vetë: tuar të nxjerrë nga ky kub, merr pafuqinë e Jake Barnes-it, rrëfim- një trajtë të përcaktuar: ky ob- ë datëlindjen e 22-të e tarit të romanit? Ajo nuk jepet jekt, kjo skulpturë, pasqyron Atjon Zhitit, (30 Gusht), kurrë haptas: ajo gëlon papritmas origjinalitetin e romancierit. “studentit-engjëll” siç e – thuajse e marr guximin të them Trajta e tij është gdhendur me quajnë të gjithë, doli që lexuesi, i cytur prej asaj çka lex- ndihmën e mjeteve të ndryshme, N dhe është shpërndarë librarive on, ia mvesh personazhit – nga një por pa as më të voglin dyshim, kryesore të Kryeqytetit një Album heshtje kumtuese, kjo largësi e njëri nga më të përdorurit e te- i shkëlqyer me vizatime të tij. çuditshme fizike, lidhja e dëlirë jet i vlefshëm për punën e tëhar- Brenda 250 faqeve me format të mërshore që e bashkon me buku- rjes së përbërësve, gjersa ravijë- madh “Opera Atjon” përmbledh roshen Brett, femra që ia bën zem- zohet profili i figurës së hijshme skica të fëminisë dhe të adolesh- rën zhur e që mbase e do edhe vetë dhe bindëse që na bën për vete, encës së autorit, punime e kompo- a që mund ta kishte dashur, ishte është pikërisht elementi i fshe- zime të ndryshme,ku shpaloset pra vetëm një pengesë a ndalim, hur (nëse nuk keni ndonjë emër një botëme plot fantazi, me lëvizje për të cilin ne nuk kemi qenë kur- tjetër më ngasës për t’i vënë dhe dritë, me dashuri e ëndrra, që rë në dijeni me saktësi. Pafuqia e këtij mjeti). dëshmon furishëm dhe një anë Jake Barnes-it është një heshtje tjetër të talentit shumë planësh të jashtëzakonisht e shprehur qartë, Përktheu Luan Camaj Atjonit. Albumi është përgatitur nga Atjon Zhiti kritiku i artit, piktor dhe botues, MaksVelo, Sali Shijaku, etj, e së fund- për një marrëveshje mes Vatikanit dhe Serbisë. Ai titullohej „Mé- 109 Shiko raportin e pa datë Galimberti-t (1893), AAEESS, moire sur la situation religieuse de la Serbie, dans ses rapports Austria-Ungheria, fasc. 284, pos. 633, fol. 75–84. Gëzim Tafa. Ai ka realizuar me mi nga piktori i ri Gjergj Kola. avec l’Autriche-Hongrie”; ASV, Arch. Nunz. Vienna 582, fol. 435– 110 Brandis datë 27 shtator 1892, HHStA, PA XI, Karton estetikë dhe freski një vepër, sa Krahas autografëve, dhënë At- 442 (publikuar te R. TOLOMEO, Korespondencija Strossmayer– 233, Nr. 30, fol. 265 v. Tondini. Zagreb 1984, 83–91), si dhe letërkëmbimi në mes Stross- 111 Kopja në ASV, Arch. Nunz. Vienna 707 A, fol. 88. rinore, po aq dhe të qendrueshme, jonit nga shkrimtarë të njohur, janë mayer dhe ministrit të brendshëm serb, Novakoviæ, po aty, fol. 112 ASV, Arch. Nunz. Vienna 707 A, fol. 91–95. ku ngjyrat janë dhe emocione, ku dhe disa thënie të tyre për atë: “Atjo- 435 m–h-|– 455 si dhe paraqitja qëndrimi në formë zgjeruar 113 … benché religiose non hanno però un origine reli- Strossmayers drejtuar nuncit të datës 20. shtator 1884, po aty, giosa, ma nazionale e che al Governo è importante il mante- linjat japin dhe mesahe, nga kon- ni është djali që cdo prind do të donte fol. 456 m–h-|– 478. nere lo spirito serbo più che l’ortodosso; Agliardi datë 18 korrik turet e të cilave shpërthejnë ta kishte të vetin” shkruan poeti Ital- 93 Vannutelli datë 27 maj 1885, ASV, Segr. Stato 1885, 1893, ASV, Segr. Stato 1893, 247/2, Z. 13575, fol. 19–21 247/5, Z. 62729, fol. 137v. 114 Rampolla drejtuar Agliardi datë 2 gusht 1893, fol. 22. dëshira... ian, Presidenti i PEN-it, Sebastiano 94 … il quale avendo, contro le influenze russe, acquistato Koncepti dhe origjinali në ASV, Arch. Nunz. Vienna 707 A, fol. Albumi është dy gjuhësh, sh- Grasso nella Serbia una preponderanza politica, teme di compromet- 98–106 (me memorandumin përcjellës). Këtu është edhe kor- tere questa sua situazione, qualora lasciasse progredire la respodenca e detajuar me Strossmayer. qip dhe italisht, nga që Atjoni stu- Ndërsa poeti me famë botërore, Chiesa cattolica; Vannutelli datë 24 tetor 1884, ASV, Arch. 115 Ledóchowski drejtuar Rampolla datë 24 nëntor 1894, dionte në Itali, në Universitetin Adonis, që më shumë se prej 30 vjetësh Nunz.Vienna 582, fol. 480ff. AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 306, pos. 685, fol. 57 vv. 95 Vannutelli datë 10 qershor 1885, AAEESS, Austria-Ung- 116 Kjo situatë do të zgjasë edhe në muajt vijues, krhs. Agliardi “Sacro Cuore” në Milano për Filo- jeton në Paris, do të thoshte: “Atjoni heria, fasc. 251, pos. 556, fol. 66. Mbi planet për ngritjen e datë 30 maj 1895, ASV, Segr. Stato 1896, 247/1, Z. 24625, fol. zofi dhe ishte anëtari më i ri i PEN e iluminonte poezinë, sepse ai vetë këtyre misioneve shiko korrespodencën në: PF, Servia 5, fol. 162. Të drejtat e mbrojtjes austriake në Serbi fillimin e kishin në 990–1402. Paqen e Karllovcit (1699). A. RIGONI, Il concordato serbo-vaticano Clubit italian. Në faqen e parë të ishte pothuajse një poeme magjike...” 96 Vannutelli datë 3 qershor 1885, ASV, Segr. Stato 1885, del 1914. Archivio storico italiano 1975, 159–178, këtu 161. Albumit janë vënë fjalët e Eda Shkrimtarja Helena Kadare, në 247/5, Z. 62826, fol. 140 ff. Sipas sekretariatit të shtetit zaven- 117 Agliardi drejtuar Rampolla datë 19 nëntor 1894, AAEESS, dësimi i tij bëhet me 12 qershor 1885, po aty. Austria-Ungheria, fasc. 306, pos. 685, fol. 79 v. Zhitit, mamit të Atjonit: “…këto letrën e saj dërguar bashkarisht me 97 Vannutelli kishte raportuar me 23 qershor 1885 për 118 Rampolla drejtuar Agliardi datë 26 nëntor 1894, AAEESS, vizatime të Atjonit, të fëminisë kuar...”. shkrimtarin botëror Ismail Kadare dëshirën e Vjenës; ASV, Segr. Stato 1885, 247/5, Z. 63054, fol. Austria-Ungheria, fasc. 306, pos. 685, fol. 88 v. Ledóchowski ishte 145f. Kjo çështje do të mbetet temë një vit, mbase në Vatikan edhe kundër ngritjes së një ipeshkvie të rregullt dhe vlerësonte se dhe adoleshencës së tij, i ruaja si Dhe ja, shfletojmë, vizatimet e kujton:...E kam ende të gjallë ceket edhe një emër i mundshëm: Trifon Radonièiæ. Ky më zgjidhje më e mirë do ishte ngritja e një administrate kishtare që do thesar timin për të ardhmen, që para, kur Atjoni ishte 3 vjeç e gjysmë, buzëqeshjen e tij të çiltër, kokën e vonë emrohet ipeshkëv i Cattaro; Vannutelli datë 4 maj1886, ishte drejtpërdrejti nën Propaganda Fide; Ledóchowski drejtuar AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 251, pos. 556, fol. 76 vv. Rampolla datë 24 nëntor 1894, po aty, fol. 57 vv. t’ia jepja një ditë si befasi e bukur… “Nënë Tereza dhe kryqet”, për të cilat bukur plot kaçurrele të zinj, tek 98 Raporti i Tondini-t datë 18 qershor 1885, ASV, Segr. 119 Agliardi drejtuar Rampolla datë 28 nëntor 1894, AAEESS, por Ai, me flatra qiellore, befasisht do të shkruante dhe gazeta e njohur vraponte galerive të Muzeut të Arteve Stato 1885, 247/5, Z. 64628, fol. 155. Austria-Ungheria, fasc. 306, pos. 658, fol. 90 v. 99 Vannutelli datë 14 janar 1887, AAEESS, Austria-Unghe- 120 Ponenza për seancën 749, fq. 76 v. Agliardi me 6 dhje- u largua dhe na i la të gjitha për e Vatikanit “L’Osservatore Ro- në Vjenë, për të kapur dhe kuptuar ria, fasc. 251, pos. 556, fol. 80 f. Lidhur me pikëpamjet serbe tor 1894 kishte diskutuar me Simiæ desideratën e Selisë së t’ua dhënë të gjithëve…” mano”. Ja ç’thotë gazetari i saj, Gi- gjithçka mahnitëse të atyre tablove lidhur me liturgjinë sllave shiko po aty fol. 82–87. Shenjtë. Qeveria serbe pak më vonë paraqet kërkesat e saja në 100 Staatssekretariat drejtuar Vannutelli datë 22 janar 1887, formë të propozim-ndryshimeve të konkordatit-shembull të Malit Në parathënien e tij, “Kutia me ampaolo Mattei:”...vizatimi i tij është të mjeshtërve të mëdhenj, që po AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 251, pos. 556, fol. 88–91. të Zi. Te dy kokordat-projektet janë të publikuara po aty, fq. 81– xixëllonja” studiuesi dhe kritiku një ‘strategji politike’ e madhe, shumë vizitonim së bashku. I them këto se 101 Nota datë 25 janar 1887, po aty, fol. 93. Konzept in ASV, 105. Shiko edhe ASV, Arch. Nunz. Vienna 707 A, fol. 182–190. Arch. Nunz. Vienna 707 A, fol. 12 v. Për bisedimet e mëtutjeshme shiko korrespodencat e dhëna i artit, Prof. Gëzim Qendro, kura- më serioze dhe konkrete se ato të nuk është diçka e zakonshme për një 102 Galimberti datë 22 maj 1887, AAEESS, Austria-Unghe- këtu. tori dhe i ekspozitës së Atjonit në udhëhequra me forcën e armëve.” fëmijë të moshës së tij ai pasion dhe ria, fasc. 256, pos. 569, fol. 32 vv. 121 AAEESS, Session 749. 103 Galimberti datë 15 qershor 1887, AAEESS, Austria-Un- 122 Rampolla drejtuar Agliardi datë 9 prill 1895, ASV, Arch. Universitetin “Polis” ndër të shpje- Në album, krahas gazetës vatika- ajo kureshtje, për të mësuar gheria, fasc. 256, pos. 557, fol. 101 f. Krhs. Galimberti datë 22 Nunz. Vienna 707 A, fol. 195–198. gon: “...Të...... rrethuar nga vallëzimi nase, është dhe faksimilja e gazetës njëherësh dhe sa më shpejt qershor 1887, AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 251, pos. 557, 123 AAEESS, Session 754. fol. 106 v. 124 AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 319, pos. 725. Raporti i dritëzave misterioze nisim të shqiptare “TemA” që e botoi këtë sh- gjithçka....Kjo fytyrë e bukur engjël- 104 Galimberti datë 1 qershor 1887, AAEESS, Austria-Ung- i dërgohet nuncit për informim. Raportet e mëhershme të Czocks ecim përmes tyre dhe fillojmë të krim që në vitin 1999. lore… Ajo krijesë e mrekullueshme heria, fasc. 254, pos. 564, fol. 74–77. të viteve 1888, 1890 dhe 1891 janë në PF Servia 5, fol. 1135ff., 105 TOLOMEO (sie në fusnotën 8), 357. Në përgjithësi lidhur 1336–39, fol. 1348–53 dhe fol. 1374–78 ndërsa raporti i dallojmë në mugëtirën e kopshtit Dhe vijojnë punët si një ditar gëz- pra, ishte bërë për qiellin, jo për këtë me raportet e kishës katolike e ortodokse në vitet e nëntëdhjeta datë 20 janar 1896 gjendet në ASV, Arch. Nunz. Vienna 707 shëmbëllesa, forma dhe silueta imesh fëminore, personazhe përral- botë...”. shih C. SOETENS, Le Congrès Eucaristique international de A, fol. 244–249 . Jérusalem (1893) dans le cadre de la politique orientale du 125 Agliardi datë 28 shkurt 1896, AAEESS, Austria-Ung- shpesh të pakuptueshme... lash moderne televizive, kafshë të Ky paragraf është vendosur dhe pape Léon XIII. Luovais 1977. heria, fasc. 319, pos. 725, fol. 6 vv. humanizuara, peizazhe, vendlindja, në kopertinën e pasme të Albumit, 106 Strossmayer drejtuar Simeoni datë 23 janar 1891, PF, 126 Willibald Czock datë 22 tetor 1890, PF Servia 5, fol. N.S., vol. 109, fol. 486–493. Për temë të njëjtë Czock datë 20 1348–1353. Ai transferohet në Bullgari. E kështu të dalldisur nga vallë- shkolla, pllakate, portrete, qiell me që del pas botimit me suksese të librit prill 1891, po aty, fol. 494–498. Willibald Czock raportonte me 127 AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 330, pos. 762, raporti zimi i xixëllonjave rrotull nesh yje, galaktika, etj, etj, universi Atjon, me ese të Atjon Zhitit “Për atë që 21 dhjetor 1894 edhe njëherë për gjendjen dëshpëruese i nuncit datë 9 janar 1897, fol. 88. Në dialogun mes Agliardi ekonomike e politike të misionit në Serbi. PF, N.S., vol. 290, fol. dhe Simiæ mbi çështjet tjera kontestuese arrihet një pajtim; endemi nëpër kopsht duke pyetur siç e quan në pasthënie përgatitësi i dua(m)” si dhe dy librave të të atit, 585. Në këtë dosje shiko edhe letërkëmbimin e detajuar mbi Rampolla drejtuar Agliardi datë 17 mars 1897, ebd., fol. 97 veten se kushedi sa mirë do të jetë Albumit, GëzimTafa. Ndër të tjera ai Visar Zhiti, ku Atjoni, si të thuash Serbinë, e para se gjithash korrespodencën me Willibald Czock. f. 107 TOLOMEO (si në fusnotën 8), 358 v. 128 Taliani datë 9 janar 1897, AEESS, fasc. 330, pos. ndjerë Atjoni brenda këtij kopsh- sintetizon: “Kapja e universit në të është bashkautor, ilustrues i vëllim- 108 Rampolla drejtuar Galimberti datë 14 korrik 1892, 762, fol. 88. ti të magjishëm... Demiurg i plot- gjitha dimensionet. Kjo është fabula it me tregime “Valixhja e shqyer…” AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 284, pos. 633, fol. 39. Origji- 129 Rampolla drejtuar Taliani datë 17 mars 1897, AAEESS, nali në ASV, Arch. Nunz. Vienna 707 A, fol. 25f. Tondini lidhur me Austria-Ungheria, fasc. 330, pos. 762, fol. 97 v. fuqishëm që me pak prekje dhe e pikturës së tij. I mbërthyer nga ky dhe përmbledhjes me poezi botuar në martesat e përziera tashmë kishte marrë qëndrim qysh me 17 130 Agliardi datë 15 shkurt 1897, AAEESS, Austria-Unghe- lëvizje krijon një univers që nuk detaj artistik… ajo tingëllon përtej Itali “Ku është jeta?”. shkurt 1887 në një letër drejtuar Galimberti-t, ASV, Arch. Nunz. ria, fasc. 330, pos. 762, fol. 93–96. Në një letër drejtuar arçipesh- Vienna 707 A, fol. 26–29. Selia e Shenjtë kishte drejtuar qever- kvit të Sarajevës, Stadler, Rampolla e vlerësonte edhe më tutje ekzistonte më parë. Një lojë ten- moshës dhe me tendenca të dukshme Edhe pse në fillimet e tij, të ndër- isë serbe katër ankesa: për shkak të mosnjohjes së lidhjeve të çështjen e kurorave të përziera si pengesë vendimtare për lidhjen sionesh dhe harmonish kroma- ndaj artit modern, abstraksionit apo prera tragjikisht, Atjon Zhiti vazh- kurorave të përziera sipas ritit katolik, për shkak të pagëzimit të e një konkordati. Pa i penguar bisedimet premtuese të Vjenës detyruar të fëmijëve katolikë në kishat ortodokse serbe, për në këtë çështje duhej të aktivizohej edhe Stadler dhe paralel- tike befasuese të krijuara me minimalizmit… Për të fluturuar drejt don të na magjepsë me bukurinë e shkak të pengimit të misionit katolik si dhe për detyrimin për të isht të zhvilloj edhe ai bisedime; Rampolla drejtuar Stadler datë kokëshkrepjen dhe guximin tipik së pamundurës, përjetësisë...” shpirtit dhe të bëmave rinore, të asaj vijuar mësimin fetar ortodoks. Galimberti kishte lajmërua me 25 26 shkurt 1898, AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 344, pos. gusht 1892 se, Kálnoky parimisht nuk ishte kundër bisedimeve. 786, fol. 92 v. për temperamentet krijues. Këto Në kapitullin e fundit të Albumit që na jep vazhdimisht si në këtë 22 Me 31 tetor 1892 ai raporton për një interesim të madh të Ser- 131 Rampolla drejtuar Agliardi datë 17 mars 1897, AAEESS, tablo dhe vizatime të arrira janë “Opera Atjon” janë “të tjerët për At- vjetor të datëlindjes së tij: frymëzime bisë për bisedimit rreth konkordatit; ASV, Arch. Nunz. Vienna Austria-Ungheria, fasc. 330, pos. 762, fol. 97 v. 707 A, fol. 29–31. Rreth qëndrimit të qeverisë serbe me shumë 132 Agliardi datë 12 prill 1897, shkresa e Simiæ datë 28 dëshmitare të heshtura të en- jonin”, vizatime kushtuar atij nga dhe dritë. shiko në AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 284, pos. 633, fol. mars 1897, AAEESS, Austria-Ungheria, fasc. 330, pos. 762, ergjisë, lirisë dhe dëshirës së natyr- Mjeshtrat e shquar Ibrahim Kodra, 75–84. Shiko edhe tekstin në gjuhën gjermane për këtë qën- fol. 99 dhe fol. 100. Për këtë shiko po ashtu korrespodencën drim në ASV, Arch. Nunz. Vienna 707 A, fol. 54–65. në ASV, Arch. Nunz. Vienna 707 A, fol. 282 n–l|– 300. shme fëminore për të komuni- Nestor Jonuzi, Skender Kamberi, Nga “Lajmëtari i së mirës” 20 -MEA CULPA E diel 3 Shtator 2017

vijojnë më pas me pavarësimin e sotëm në këtë realitet. E bindur se gusht në Programin “POETE- ...nga numri i shkuar vendit. Shkrimi ka ardhur me një në Ballkan prodhohet më shumë KA – Tirana in Betëeen”. Ai na “Milosao” e këtij numri ruajti përkthim jo aq të mirë, disi të vësh- histori sesa ka qenë në të vërtetë, solli një poezi interesante por si temë kryesore shkrimin e An- tirë, e megjithatë është i kup- autorja e shtrin fashën moshore edhe një trend që ia vlen për ta dreas Gottsman lidhur me për- tueshëm mirë. të një brezi, që ka pasur shumë shqyrtuar. Në tekstet e tij ai pjekjet e Vatikanit, që në bash- Në këtë numër, redaktori ven- pjesë në fatet e Shqipërisë, në ndjek një frymë avantgardiste, këpunim me Austrinë dhe Italinë dosi një shkrim të tijin për Alba- shumë tema, që ajo i ngacmon që shkëputet në përmbajtje dhe të ruante ekzistencën e sh- na Shalën dhe librin e saj publi- përmes pyetjeve të saj, shkroi re- stil nga kanonet e letërsisë qiptarëve katolikë të rrudhur në cistik. Ende nuk ka feedback prej daktori. tradicionale, e cila orientohej tre shtete. Për këtë përpjekje du- saj, por mendon se e kishte një si Ylljet Aliçka e ka shtrirë ek- ose me ide iluministe, roman- hej marrëveshje me Portën e lloj detyrimi moral, pas për- spansionin e tij me një “Rrëfenjë tike e progresiste të jetës ko- Lartë, që megjithëse nuk është pjekjeve të saj, që ka manovruar me Ndërkombëtarët” deri në Nor- mbëtare, ose me një modern- Turqia e viteve e shekujve të sh- me një formë kaq interesante. vegji. Ky ishte një lajm i mirë që izëm të tipit hermetik dhe sim- kuar ka ende ndikim në territoret Larg miteve urbane, tejet më redaktori e përfshiu në këtë bolist. Në përgjithësi duhet të ku jetojnë shqiptarët. Nga ana larg akoma falsitetit, Albana mun- numër. themi se ishte një numër i mirë tjetër, Lidhja Shqiptare e Prizren- dohet t’i grishë miqtë e saj të hap- Ndërkohë në këtë numër dhe i kuruar qetë, por pa shumë it është një hap për identitetin sh- in sa më shumë cak-pamjen sh- kishim poezi nga Shpëtim Selmani pretendime. qiptar, që paraprin ngjarjet që do qiptare dhe vendin e shqiptarit të (Kosovë, 1986), mik gjatë muajit

Majlinda përgjatë viteve ka mrekulluar me të gjithë strukturën koloristike të kompozicioneve, e mbi të gjitha guximin për të mos e përsëritur vet veten ndërkohë duke sjellë bashkëkohësi si në aspektin figurativ apo koloristik. ARTETA PAMORE Artistja e qashtër e

NGA BEN ANDONI ërballja e qenies me artin raporteve të strukturave pamor ruan gjithnjë një Phapësirë, që disa e interpre- tojnë si një hon, kurse të tjerët si ndalet në një vend. Kelmendit, pesha e këtij arti është shtangësi. Kështu ndodh, pasi kup- Majlinda di të ruajë me shumë më e madhe sepse pak njerëz mund timi i artit abstrakt s’është kurrs- profesionalitet raportet e struk- të shquajnë realisht peshën e ob- esi i lehtë. Majlinda Kelmendi me turave brenda për brenda formave jekteve të njohura, që ajo i bën artin e saj nuk të grish dot t’i pamore, kurse një lloj pastërtie e subjekte të natyrshme të percep- qasesh pa kushte veprës së vet, punës së saj të përcjell kah burim- timeve të saj. Për atë s’ka nëse nuk ke një mëndje të hapur e it të saj kompozicional. shqetësim, nëse puna e madhe për mbi të gjitha fantazi. Arti i Për fat, vetë Arti Abstrakt të të gjetur kuptimin e asaj që e Kelmendit përmbledh një struk- dhuron lirinë për të eksploruar ngërthen dhe që të çon deri në for- turë, ku koloristika e zgjedhur qartë veprat e bëra prej artistit dhe mat më primare të artit në vetve- dhe bashkësia e detajeve, të kuru- për të përcaktuar kuptimin, porse te, nuk perceptohet menjëherë. ara me një kujdes skrupuloz jo ky proces i pandalë meditimi të Sfida e saj mbetet te përshfaqja e thjesht të ftojnë për të qëndruar kërkon nga ana tjetër edhe një qetë e nënvetëdijes, e cila paraqitet në këtë art, por edhe për të ndihur punë intensive personale, që të e çlirët në këto punime, bashkuar të abstragosh i lirë dhe t’i afrohesh ndihë edhe përvojën e një shikue- me të gjithë elementët e tjerë të nënvetëdijes së saj. Formësime si ballë një vepre të tillë arti. cilat të përcjellin direkt e te origji- detajesh, përdredhje projek- Ashtu si mund të merret lehtë na e vërtetë e punës. Kritika e spe- sionesh, idera të ndryshme, që vinë me mënd: kuptimi i artit abstrakt cializuar sheh si shumë intere- përmes thyerjeve imazhesh, pjesë nuk është aq i lehtë, pasi shpesh sante rrekjen e saj koloristike, instrumentesh muzikorë, artistët e tij gjenden para gjetjet lëndore që formojnë kërkime të ndryshme. Një tërësi raportet e formave dhe mbijetojnë paragjykimeve të atyre që nuk e Majlinda Kelmendi elementësh që tregojnë shqetë- perceptojnë. Kjo, ndodh shpesh, mbi telajo që përbëjnë realisht simin e madh të autores dhe luftën por përgjigja më e mirë e dys- krijojnë përvoja vizuale, të cilat edhe shëmbëlltyra jete por edhe e saj të brendshme për të mposh- huesve është se artistët e këtij arti nuk shprishen dot qoftë edhe prej copëza që kristalizojnë si duhet tur dyshimet për hedhjen e sub- janë vizatues të mrekullueshëm peshës së arsyeshme të objekteve. botën e plotësuar të artistes, e cila jekteve. Por pa tension. Një lloj dhe vrojtues shumë të hollë, që Dhe, në rastin e Majlinda tashmë ka arritur jo thjesht paqësie koloristike nga ku ajo filli- pjekuri, por edhe e ka përmirësuar misht ka gjetur paqen disi të tra- dora-dorës artin e saj. zuar fillimisht me veten e saj. Veçse Majlinda përgjatë viteve ka jo kudo. Në punët e tjera, shikon mrekulluar me të gjithë struk- një artiste që është vazhdimisht turën koloristike të kompozicion- në kërkim të përmirësimit të kr- eve, e mbi të gjitha guximin për të ijimtarisë së vet, por gjithmonë mos e përsëritur vetveten ndërko- përmes anës pikturike. Në momen- hë duke sjellë bashkëkohësi si në tin që shprehet, Majlinda ka aspektin figurativ apo koloristik. trandur brenda vetes forca, ka Pikaso, në kohën e tij, e tërhiqte ekuilibruar tendenca për t’u vëmendjen në një pikë, duke e shpërfaqur me të gjithë sinqerite- shpjeguar rebusin e kuptimit në tin e vet artistik. I gjithë ky ten- art. Arti, sipas tij, nuk mund të sion e shikon pastaj në krijimin e shpjegohet kurrsesi në mënyrë saj, ku nënvetëdija e dikton intu- direkte me fjalë, pasi ndikimi i tij itën që autorja të mbetet në trajta tek njerëzit mbetej aq personal, e linja të ndryshme, ku gjen vend i ndërsa flet me pjesët joverbale të gjithë spektri i pranueshëm i ekzistencës sonë. Prandaj, arti ngjyrave të saj. Është interesat mbetet një përvojë dhe një ek- fakti i përhedhjes së subjekteve strakt jete. Më saktë një sintezë përmes kërkimit të ngjyrave të pikturike, që artistë si Majlinda hapura, që dallohen falë kon- Kelmendi të grishin ta perceptosh trasteve në punimet e saj me me ngjyrat, format, materialet, ngjyrat e tjera. E gjithë kjo sus- sipërfaqen dhe të gjithë elementet pansë, gjatë të cilit shikuesi rreket ndërveprues, që e përbëjnë si të kuptojë i ngulur te puna e saj, unitet. Arti i Majlindës të grish, jep mesazhin më të qartë të ar- por pa të diktuar. Ai të kërkon tistes, luftën e madhe që ka bërë kohën e duhur, që të mos ndjesh në art për të njohur vetveten dhe hapësirë, por për t’u bërë pak nga dëshirën e pafundme që të mos pak natyrshëm pjesë e tij. E diel 3 Shtator 2017 OPINION - 21

Dje në 'Deutsche Welle' DASHI Me Hënën armiqësore mund të keni mosmarrëveshje me një familjar që ndërhyn në punët tuaja. Nuk keni fare dëshirë t’i thoni sesi doni të silleni. Do të keni pika të përbashkëta me dikë që ka ditur t’ju tërheqë vëmendjen, por Frika nga një nuk do të jetë e lehtë të pajtoheni. DEMI Nëse në punë doni të jeni i qetë, përm- bajuni në mënyrë të përpiktë rregullave dhe shmangni kundërshtimin e vazh- dueshëm të veprimeve të eprorëve. përçarje e Evropës Jeni të papërmbajtshëm edhe për gjërat me të vogla. Organizohuni mirë, pusho- ni më shumë, zbavituni me miqtë.

Nga Ivan Krastev BINJAKET

... në Evropë. Më tej, ai shkru- Pozicioni i Hënës do të bëjë që situata të acarohet. Luftojini mendimet e këqija me an: “Shtëpitë përgjatë të cilave ai një shëtitje në park apo duke dëgjuar kalon rrugës për në punë duken muzikën tuaj të preferuar. Mund të bëni më shumë si shkëmbinj që ngrihen njohje të reja të këndshme. Do të përjeto- nga toka, sesa si produkt i dorës ni emocione të bukura. së njeriut... Ai nuk mund të besojë se një ditë në rrugën që ai njeh GAFORJA mirë, ku flenë mace dhe luajnë fëm- Keni dëshirë të vendosni një mirëkup- ijë, mund të shfaqet një kalorës dhe tim edhe më të thellë me personin e të fillojë t’i kapë kalimtarët me zemrës, që do t’ju kuptojë menjëherë lak... Për ta thënë me një fjalë: ai dhe do t’ju dëgjojë. Keni përkrah një sillet pak si Çarli Çaplini në filmin partner vërtet të veçantë! Do të zgjero- ni rrethin e të njohurve dhe do të krijoni “Ethet e floririt”, i cili hidhet sa kontakte të shumta me njerëz të ditur. andej këndej në një kasolle, që gjen- det pranë buzës së një shkëmbi të LUANI rrezikshëm”. Për evropianët, Bashkimi Evro- Me mbështetjen e Hënës që ju favorizon do ta pian ishte një botë e tillë natyrore. peshoni mirë një zgjedhje që do të bëni dhe do t’ia nisni punës. Do t’i tejkaloni situatat e zënkave Por ajo nuk është më. Në fund të dhe do të jeni bujarë. E keni kuptuar se për të vitit 2016, të shkatërruar nga Brex- zgjidhur disa çështje nuk duhet thjesht të men- it-i dhe të pasigurt nga fitorja e doni, por edhe duhet të veproni. Donald Trump në zgjedhjet presi- denciale amerikane, shumë evro- VIRGJERESHA pianë ranë thellësisht në dësh- Në ambientin që frekuentoni ka persona përim. Dhe u përhap bindja se ora me të cilët keni të përbashkëta, por duke e Bashkimit Europian në histori qenë se jeni i zënë me çështje të përdit- kishte marrë fund. shmërisë, nuk e kuptoni. Mos ëndërroni NJË E ÇARË PËRMES udhëtime dhe ndryshime në vende utopike, nuk është koha të merrni nisma EVROPËS të reja. Tani, nëntë muaj më vonë, gjendja shpirtërore ka ndryshuar. PESHORJA Fitorja e Trumpi-t u ka rikthyer për efektet e hapjes së kufijve bren- ndërkohë që tensionet ndërmjet ban dhe Jaroslaw Kaczysnki, si shumë evropianëve vlerësimin e da BE-së, kur është fjala për të Falë Saturnit dhe Uranit bashkëpunë- Perëndimit dhe Lindjes po përsh- shkak për të injoruar frikën e tyre për projektin evropian. Dhe ardhmen e Evropës Lindore. torë, mund të angazhoheni për të kallëzohen në BE. ligjshme të Evropës Qendrore. Ata mbushur disa mungesa njohurish dhe fitorja zgjedhore e Emmanuel Ma- Njerëzit i kanë parë gjatë kufijtë Muajin e kaluar, kryeministri kanë frikë se disa nga reformat e të arrini të përgatitur për një sfidë cronit në Francë mbi bazën e një e hapur në BE si ndryshimin më hungarez Viktor Orban ka bërë të propozuara, nëse nuk shoqërohen shumë të pritur profesionale. Me Ve- platforme të qartë pro-evropiane të rëndësishëm pozitiv që erdhi pas nusin mik, është e mundur që një krizë qartë: “Njëzet e shtatë vjet më nga iniciativa të tjera politike, ka bërë që shumë të besojnë se BE- vitit 1989. Sot, ndërsa nga njëra në çift të zgjidhet. parë ne në Evropën Qendrore kemi mund të dëmtojnë konkurruesh- ja do të ketë një shans të dytë dhe anë miliona evropianolindorë po besuar se Evropa është e ardhmja mërinë e ekonomive të tyre. se do të bëjë maksimumin e saj. thurin plane për të studiuar, punu- AKREPI jonë - sot ne kemi përshtypjen se Eurobarometri, i publikuar mua- NJË RREZIK ME VONESË ar dhe jetuar në Perëndim, ata që ne jemi e ardhmja e Evropës”. Disa Nuk është e vështirë të parash- Shqetësimi nuk do të jetë i lehtë për jin e kaluar shënon një rritje të kanë vendosur të qëndrojnë e sho- t’u mbajtur nën kontroll. Do të bëjë javë më vonë, presidenti francez, ikohet se përplasja mes qeverive të ndjenjës publike ndaj BE dhe një hin se e kanë vështirë të udhëtojnë që marrëdhëniet me të tjerët t’i keni Emanuel Macron iu përgjigj kri- Evropës Qendrore që shpërfillin monedhe të vetme. Dhe të dhënat për shkak të dallimeve në rritje të sipas kapriçove të humorit. Qetëso- tikave nga Varshava për idetë e tij standardet dhe vlerat e BE-së dhe huni! Nuk do të pranoni propozimin ekonomike janë gjithashtu të ardhurave midis vendeve të BE- për reformimin e tregut të punës qeveritë evropiane perëndimore që e një të njohuri, sepse më vonë do inkurajuese. së. të BE-së me fjalët: “Qëndrimi i një e lënë pas dore interesat e Evropës t’i ndiheni në borxh. Por, entuziazmi i verës 2017 vendi që ka zgjedhur për t’u veti- Qendrore, mund të shkaktojnë FRIKA E mund të jetë po aq i shkurtër dhe SHIGJETARI zoluar në Evropë nuk do ta shembjen e BE-së në atë moment EVROPIANOQENDRORËVE çorientues si dëshpërimi në fund Të paralizuar nga frika de- kërcënojë në asnjë mënyrë ar- kur shumica e evropianëve kanë Me Jupiterin që i bashkohet shenjës suaj, pa- të vitit 2016. Megjithëse “Momenti mografike, shumë evropianolin- ritjen e një kompromisi ambicioz”. rifituar besimin tek BE-ja. dituria për t’i vënë fre sjelljes suaj në disa i Macronit” e ka ndryshuar në dorë fillojnë t’i shohin kufijtë e raste mund të shkaktojë ndërlikime. Prandaj, Përmbledhtazi mund të thuhet Evropianolindorët bëjnë ende mënyrë dramatike gjendjen hapur si një portë për transferimin veproni me mend. Jupiteri mund të bëjë që të se udhëheqësit populistë në pjesë tek mbështetësit më të fu- shpirtërore në Evropë, ai nuk ka e prosperitetit nga Lindja në keni disa vonesa administrative të bezdis- Evropën Qendrore nuk mund ta qishëm të BE-së, por ata kanë dy- shme. Kini durim dhe mos u dorëzoni! zgjidhur asnjë nga problemet që Perëndim. Për shembull, shumë shohin më BE-në dhe vlerat e saj shime në lidhje me përfitimet e in- BE-ja ka aktualisht. Ndërkohë që njerëz kanë filluar të pyesin veten si një model që duan të ndjekin. tegrimit evropian. Lindja dhe BRICJAPI mund të shpresojmë që një pse duhet të investojmë në një Nga ana tjetër, liderët perëndi- Perëndimi tani janë të ndarë jo udhëheqje e re franko-gjermane do edukim më të mirë nëse përfitues- Hëna në qiellin tuaj ju provon me emo- morë e marrin faktin që qytetarët vetëm prej murit të ndjeshmërisë të ketë sukses në tejkalimin e it kryesorë të këtyre investimeve cione të ndryshme. Nga një anë ju do e vendeve të Evropës Qendrore kur është fjala për fatin e refug- ndarjes, që u shfaq në mes të Veri- janë shoqëritë në Evropën Perën- ëndërrimtar dhe të shkëputur, nga ana kanë zgjedhur njerëz si Viktor Or- jatëve që vijnë në Evropë, por edhe tjetër pasionant dhe të angazhuar. Me ut Europian dhe Evropës Jugore dimore. partnerin mund të keni vështirësi të pas krizës financiare, ka gjithnjë Brukseli, Berlini dhe Parisi e mirëkuptoheni rreth çështjeve që kanë e më shumë shenja se kriza e ref- kritikojnë me të drejtë autorita- ngelur në vend. ugjatëve mund të thellojë më tej Tani, nëntë muaj më vonë, gjendja shpirtërore ka rizmin në disa vende të Evropës UJORI ndarjen mes Lindjes dhe Perën- ndryshuar. Fitorja e Trumpi-t u ka rikthyer shumë Lindore. Megjithatë, ata nuk du- dimit. evropianëve vlerësimin e tyre për projektin het t’i përdorin Orbanin ose Kac- Falë bashkëveprimit të Neptunit në shenjën e NJË PARADOKS zynskin si një justifikim për shpër- juaj, priten gjëra të mira në fushën e dashu- LINDORO-PERËNDIMOR evropian. Dhe fitorja zgjedhore e Emmanuel filljen e frikërave të reja të krijua- risë. Përgatituni të përfitoni. Do të keni në Paradoksi i gjendjes aktuale ra në Evropën Qendrore lidhur me maksimum aftësinë tërheqëse dhe joshëse. Macronit në Francë mbi bazën e një platforme të Jeni duke shkuar drejt një të ardhmeje të është se edhe pse sondazhet e opin- të ardhmen e tyre në BE. shndritshme në dashuri. ionit tregojnë një konvergjencë të qartë pro-evropiane ka bërë që shumë të besojnë se qëndrimeve ndaj refugjatëve dhe BE-ja do të ketë një shans të dytë dhe se do të bëjë * Autori është drejtues i “Cen- PESHQIT emigrantëve në Lindje dhe në tre for Liberal Strategies” në Sofje. Perëndim (publiku perëndimor maksimumin e saj. Eurobarometri, i publikuar Që prej vitit 2015, ai shkruan rreg- Me ndikimin Hënës që bashkëvepron me është bërë më i shqetësuar dhe muajin e kaluar shënon një rritje të ndjenjës ullisht analiza për “New Jork Venusin, pritet të kaloni një ndjenjë vësh- skeptik, ndërsa evropianolindorët Times”. Libri i tij i fundit “Perën- tirësie që nuk mund ta shpërfillni lehtë. Bëni publike ndaj BE dhe një monedhe të vetme. Dhe të kujdes se çfarë thoni dhe sjelljes së papërsh- e kanë zbutur pak qëndrimin e tyre dimi i Evropës” është botuar në tatshme që mund të keni, sepse mund t’ju në krahasim me vitin e kaluar), dhënat ekonomike janë gjithashtu inkurajuese. vitin 2017. shkaktojë probleme. 22 - REKLAME E diel 3 Shtator 2017 E diel 3 Shtator 2017 ZBAVITJE - 23

Fjalëkryqi (1) Fjalëkryqi (2)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 36. Mund të jenë filmi. HORIZONTAL 36. Kalimi në ekstreme. 38. Një jepet për hartim. 1. Film i hitchock. 37. U shkrua nga Zola. 11 12 13 39. Ami i Maupassant. 6. Fillojnë premierën. 39. Fise pa fe. 41. Fundi i Turandot. 7. Janë legjendat. 40. Eshtë mballomë. 14 15 16 17 18 42. Halili këngëtare. 11. Kush ka... ka zët. 41. I mungon apatikut. 45. Neill i Jurassic park. 12. Thurman aktore. 43. Një pjesë e medaljeve. 19 20 21 22 47. Pineda e Garcia Lorca-s. 15. Një pjesë e testamentit 44. Një këngëtar lirik. 23 24 48. Giorgio stilist 16. Një pjesë e studimeve. 46. Pak torturuese. 18. Kështu është situata e tensionuar. 48. Ka privilegjin e jetës. 25 26 27 28 VERTIKAL 21. Telefoni në kartëvizitë. 51. I famshmi Pacino. 1. Morissette këngëtare. 22. Eshtë ngasje. 52. Nasi shkrimtar. 29 30 31 2. Kilmer aktor. 24. Në krye të autoriteteve. 53. Janë temperaturat më të ulëta. 3. Heche aktore. 25. Mbyllin mbledhjen. 54. Me pit në box. 32 33 34 4. Fillojnë tatëpjetën 26. Pason abetaren. 35 36 37 5. Eshtë diapozitiv shumë i ndjeshëm. 28. Nisin nga kreu. VERTIKAL 6. Mbyllin spitale. 29. Fillojnë aafrimin. 1. Janë enigmatikë. 38 39 40 7. Në krye të masave. 30. Cocker këngëtar. 2. Emri i Vivaldit. 8. Bëjnë shirit me shi. 31. Bartok kompozitor. 3. Rrjedh në klepsidër. 41 42 43 44 45 46 9. Qe vajza e Tantalit. 33. Tiriac që qe tenist. 4. Inicialet e Selleck aktor. 10. Janë më shumë se dëshira 35. Oxa këngëtare. 5. Fillojnë rubrikën. 47 48 12. Ishte dekret i sulltanit. 6. Ishte babai i Proknit dhe Filomelës. 15. Qe mbreti i urtë i Pilos. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 8. Vitet pa kufij. HORIZONTAL 16. Quinn aktor. 9. Mbyllin kanate. 11 12 13 14 15 1. Pupi regjisor. 17. Gasol i NBA. 10. U shit për një pjatë thjerza. 5. Kujtohet për një fitore të grekëve ndaj persëve 20. Fillojnë garën. 16 17 18 19 20 13. ... e shëndoshë në trup të shëndoshë. 11. Turner aktore. 21. Një pjesë e reformave. 14. Moore aktore. 12. Fillojnë festat. 26. Eshtë si biskotë. 21 22 23 24 17. Rocca aktore. 13. Skuadër greke. 28. Mund të jetë karmelitan. 19. Janë përmasa. 14. Falen pa fe. 29. Sjellin shi. 25 26 27 20. Fund dhjetori. 15. U shkrua nga Gorkij. 30. Bel i Maupassant. 23. Mbyllin krahun. 28 29 30 31 32 18. Një sferë për... model. 31. Direk pa ekstreme. 26. Fillojnë kalimin. 19. Janë bisha. 33. Gjysma e bimëve. 33 34 35 36 27. Duhen ruajtur. 22. Parashtesë për dy. 34. Mbyllin një motor. 32. Ishte Europa komuniste. 23. Demoni që persekutonte Sarën. 36. Eshtë bitum. 37 38 39 40 34. Agjenci Kombëtare Lokale 24. Stacion i famshëm orbital. 37. Fara këngëtare. 38. Berg kompozitor. 25. Mendes regjisor. 38. Hanks aktor 41 42 43 40. Të parat në Amsterdam. 27. Një rreth i ngushtë miqësor 39. Stiller aktor. 42. Elsa këngëtare. 44 45 46 47 29. Film me Robert de Niro dhe Jean Reno 40. Morrison rockstar. 45. Memoria në computer 30. Këndohen në opera. 42. Fillojnë masat. 48 49 50 50 51 52 47. Me të nxjerrin trarë. 32. Eshtë lajm i vjetër. 43. Në krye të tabelës. 49. Në mes të dhomës. 34. Sharif aktor. 44. Derisa janë në fund. 53 54 50. Ekstreme kateti. 35. Martin i Norma Rae. 46. Fund filmi. 52. Kufijtë e lutjes. Gjeni ndryshimin SUDOK Përgjigje e sudokut të numrit të kaluar

Dy figurat kanë ndryshime nga njëra-tjetra

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo kolonë të ketë numrat nga 1-9 KRIPTOSKEME KRIPTOSKEME Përgjigja e numrit të djeshëm rgëtimrgëtimrgëtim5 1 11 18 3 10 18 2 1 15 20 AAA S T A R E T I K E T A T 3 2 6 5 3 2 1 5 1 13 1 A R M I K S T O L I T E Përgjigja, ja cilat janë ndryshimet e figurave filozofikfilozofikfilozofik 21 4 3 5 6 2 1 5 5 10 5 L I O A R O M I N A T - Në republikën e mediokritetit gjeniu 1 6 10 1 2 8 11 6 4 1 5 F E R M A N I T J N A L O C A B A R E T L A A K S I L O V A L E është i rrezikshëm. 2 13 7 2 1 5 1 1 2 8 11 R O N E P F R E N A T (Robert G.ingersoll) K A B A T E R I T E A R A H I P O K R I T E T D 19 1 7 3 5 6 15 14 10 6 D E M O S T E N I I K E - Publiku është jashtëzakonisht A T R I M E R I T E A N E D I K A S T E R E T N O R tolerant. Ai fal çdo gjë, përveç 13 3 5 6 2 5 6 11 1 1 5 A M A L I A I Z E N E A T A R T U R O U I M A T T D E L E R A E O E gjeniut. 5 2 1 6 21 19 6 2 1 5 1 A R I E P I T E T E T (Oskar Uajlld) E A R S E N E A A I O R M A I D M A D H I FJALEKRYQI (1) 1 5 7 6 2 8 5 10 8 6 6

S R I R I E L I R E N - Gjeniu i vërtetë është një mendje me A D A T M E T R I C

rgëtim filozofik rgëtim filozofik

rgëtim filozofik rgëtim filozofik T E R R O R I A R E N A T rgëtim filozofik fuqi të përgjithshme të madhe, të 16 8 7 8 17 6 5 1 6 21 6 P A K T P I R A T E R I L U I S S P A M A L I A orientuar rastësisht në një drejtim të

6 4 15 8 5 1 5 18 3 10

AA AA A L K T R O B E R I A A caktuar. K U A L I T E T I E P P P E R I O D I K B N A (Samuel Xhonson) 4 3 18 8 7 6 18 6 4 6 7 1 F I N A L J A A A R N L E C E P I N A T A R E P A R T E T N S I A T E R E K S I P N ○○○○○○○ P A R E T T R U K E T I BUDA ○○○○○○○ - Nëse asnjë s'të ka zili, dije se ti je njeri i ○○○○○○○ A R I T R E A L K U P A - Për të arritur gjetjen e thelbit tonë të vërtetë, duhet që më dështuar. Pema me kokrra synohet, tjetra S I F I T I M E T parë të jetojmë te të shtatë mëkatet. T A N D E M N E R E U R harrohet... FJALEKRYQI (2) hënie tëtëhënie- Udhëtari,të nëse nuk takon një shoqërues më të mirë ose A H O T E L E T T R A U TT - I thashë Zotit, “Më ruaj nga armiqtë” dhe fillo- PËRGJIGJET E FJALËKRYQEVE TË NUMRIT KALUAR TTT të ngjashëm me veten, vazhdon i bindur vetëm: nuk bëhet J U K A T E R A R M mençuramençuramençurashoqëri me budallain. va të humbas miqtë... 24 - REKLAME E diel 3 Shtator 2017