Qusar S Eşiyim Ntdnim (Sənədli, Bədii-Publisistik Xatirə Roman)
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ELBRUS ŞAHMAR Qusar S eşiyim ntdnim (Sənədli, bədii-publisistik xatirə roman) Bakı-2012 Qusar beşiyim mənim «Azərbaycanın şimal sahələrini Qusar rayonu təşkil edir. Sizə minnətdaram ki, müstəqil Azərbaycanın şima lındakı torpaqlarda Azərbaycanın müstəqilliyi keşiyində dayanmısınız və eyni zamanda bizim şimal qonşuları- Elbrus Şahmar «Qusar beşiyim mənim», mızla əməkdaşlıq əlaqələrinin inkişaf etdirilməsində öz «Zərdabi LTD» MMC, Bakı, 2012,400 səh. xidmətlərinizi göstərmisiniz. Bu, Qusarın Azərbaycan hə yatında, Azərbaycan siyasi xəritəsində xüsusi əhəmiyyət kəsb edən roludur. Qusarlılar xüsusi etimada layiqdir. Sizin tarixiniz qəhrəmanlıq tarixidir. Sizin tarixiniz qurub-yaratmaq tarixidir. Vətənə, torpağa, dövlətə səda «Qusar beşiyim mənim» kitabı tanınmış yazıçı-publisist qət tarixidir. Elbrus Şahmarın oxucularla 33-cü görüşüdür. Kitab Qusarın görkəmli ziyalılarından olan Zeynəddin Çələbovun ömür yo Qusarlılar Azərbaycanın müstəqilliyinin, ərazi bü lundan söz açır. İnanırıq ki, siz çox maraqlı bir insanın həyatı, tövlüyünün qorunmasında xidmətlər göstərmişlər, qan şəxsiyyəti, ictimai və pedaqoji fəaliyyəti ilə yaxından tanış tökmüşlər, şəhidlər vermişlər, Azərbaycanın milli qəhrə olacaqsınız. manlıq zirvəsinə ucalmışlar... Qanlı dərədə 1918-ci ildə qusarlılar Azərbaycan xalqına təcavüz edən erməni millətçilərinin qarşısını alıb onları darmadağın etmişlər. İndi də qusarlılar Azərbaycan ordusunda xidmət edir, qəhrəmanlıq nümunələri göstərirlər və əminəm ki, qu 4705120496 qrifli nəşr sadılar müstəqil Azərbaycanın müdafiəsində həmişə h 0103-2012 dayanacaqlar.» Heydər ƏLİYEV © E.Şahmar, 2012 3 Tlbrus Şahmar :r I ■i' § i w ^ ö y Qusar Azərbaycanın ən gözəl guşələrindən biridir. Burada yaşayan insanlar Azərbaycan dövlətçiliyinin inkişafı və möhkəmləndirilməsi yolunda böyük xidmətlər göstərmişlər. Biz görürük ki, Qusar gündən-günə gözəl ....... ləşir, inkişaf edir. Buraya daha böyük həcmdə sərmayə qoyulacaq və xüsusi diqqət göstəriləcəkdir. Sizi əmin ....... edirəm ki, mən daim qusarlılarla olacam. Qusara tez-tez gələcəyəm və birlikdə böyük işlər görəcəyik. Onlar Azərbaycan ərazi bütövlüyünün qorunması yolunda şəhidlər vermişlər. Ona görə də Azərbaycan xal 0 т м ч 1 ш qı qusarlılara minnətdarlığını bildirir. Щ Əminəm ki, növbəti illərdə Qusar əhalisi həmişə I olduğu kimi, Azərbaycanın hərtərəfli inkişafına, müstə qilliyimizin möhkəmlənməsinə öz dəyərli töhfəsini verə c m / c w cəkdir. İlham ƏLİYEV 4 Qusar beşiyim mənim lAyıblı sözlərin yazılmasından, Yaxşıdır, bir dəftər ağ qalsa, inan. KİTABA GİRİŞ Nizami Gəncəvi iən mükafatını insanlığa xidmətdə ara. Ay Allah, ilham ver, yetərli olsun, A.Səhhəı j Dəyərli bir kitab yazım, oxunsun. Çalxalandıqca, bulandıqca zaman nehrə kimi, v Əsərin taleyi uğurlu olsun, Yağı yağ üstə çıxar, ayranı ayranlıq olur. Dostum Zeynəddinin ömür yoluna, M. Ə. Sabir Şam tutum, şöləsi çox nurlu olsun! Ölüm, ölmək deyil, yer dəyişməkdir. Nizami Gəncəvi İnsan öz ömrünün kamillik dövrünə qədəm qoyur, Nə şəhvət, nə yuxu, nə də ki, yemək, onu peşəsindən və tutduğu vəzifəsindən asılı olmayaraq Həyatın mənası olmasm gərək. hər şeydən öncə belə suallar düşündürür: xoşbəxtliyi nə Nizami Gəncəvi də axtarmaq, necə axtarmaq? Yaşamaqda məqsəd nədir? Hər şeydə oğurluq haramdırsa, qızlar üçün İnsanlığın ən böyük amalı nədir? Və kamil insan o sual oğlanın qəlbini oğurlamaq halaldır. lara birmənalı cavab verib - insan insanın qayğısını çək M. S. Ordubadi məli, Vətən və Xalq qarşısında, onu böyüdüb boya-başa Kitabsız bir ömürün nə mənası var? çatdıran valideynlər qarşısında, eləcə də gənclik qarşı Səməd Vurğun sında məsuliyyətli olmalı, bir insan, bir vətəndaş kimi on Müəllif kitabın yaradıcısı, cəmiyyət isə onun ı ları sevməli, onların xoşbəxtliyi uğrunda mübarizə apar taleyinin yaradıcısıdır. O malı, haqqı-ədaləti uca tutmalı, bu yolda heç bir çətinlik V.Hüqd' dən qorxmamalıdı. iəyat beşik ilə tabut arasındakı dar bir dəl Bütün bu duyğular, bu hisslər ana südülə, ana lay və yolçuluqdan ibarətdir. lası, ata öyüd-nəsihəti ilə doğulur və bütün ömrü boyu Osman Nur i Top, insanın ruhuna, qəlbinə hakim kəsilir. Elə insanlar mən sub olduğu xalqın ləyaqətli övladları olur, insanlığın bəzəyi və yaraşığı sayılırlar. 7 •Elbrus Şahmar______ ___________________________________ _____________________________________Qusar beşiyim nanim İnsan ömrü gah lal axan, gah da kükrəyib öz yata Zeynəddin Çələbov şəxsiyyəti və keçdiyi ömür yolu ğından çıxan, yenidən öz doğma məcrasına qayıdan və səciyyəvidir, örnəkdir. sonda dəryaya qovuşan bir çaya bənzəyir. Çayın mənbəyi Zeynəddin müəllim hansı vəzifədə olubsa, onu zabi uca dağlardır. Məkan əbədidir, ömür isə o çayın çağla təli və tələbkar bir rəhbər kimi tanıyıblar. Onu da qeyd yan sularıdır, durmadan, nəfəs dərmədən, ara vermədən edim ki, onun bu xüsusiyyəti arxasında insanlara böyük axıb gedir. Çay suyu var şəffafdı, gözəlliyinə, duruluğu bir sevgi, məhəbbət və ehtiram dayanıb. Zeynəddin Çələ na, aydınlığına baxmaqdan nə göz doyur, nə ürək. Su var bov kimi insanlar riyadan, saxtakarlıqdan uzaq olub, baxanda dibi görünür, su var nə qədər baxsan da, diqqət üzdə necədirsə, daxilən də elə qalıb. versən də dibi görsənmir ki, görsənmir. Su var can dər Bir də Zeynəddin Çələbov kimiləri bəlalarımızın kö manıdır, su da var ürək bulandırır. Bütün bu səciyyəvi kündə dayanan tamahdan uzaq olub. O tamah ki, xüsusiyyətlər hər bir bəşər övladına da aiddir. Kimi pak zaman-zaman bizim maddi və mənəvi inkişafımıza böyük və müqəddəs, xeyirxah və ədalətli, kimisə şər tumu, barıt maneçilik törədib, rüşvətxorluğa, amansızlığa, hərc- dağarcığı olub şeytana papış tikəndi. Kimin ömrü ayla mərcliyə yol açıb. ölçülür, kiminki illə, əsrlə. İnsan var ki, ömrü nə məkana Onu da deyim ki, Homer qəhrəmanlarının əzəməti, sığır, nə də zamana. Elə ömür uzun ömürdü, yaşayan və yenilməzliyi və cəsurluğunun sirri və böyüklüyü Vətənə, insanlığa mənsub olduğu xalqa başucalıq gətirən, alqış ailəyə bağlılığında idi. Ürəkləri hər zaman Vətən və doğ lanan ömürdü. malarının vüsalı ilə döyünüb, bu səbəbdən min bir çətin Elə insanların həyatı işıqla, nurla bəzənmiş olur, heç liyə dözüb, dəfələrlə çıxılmaz vəziyyətlərə düşüb, ölümlə vaxt çətinliklərdən qorxmaz, dövranla, zamanla cəngi- üz-üzə dayanıblar. Mübaliğəsiz deyə bilərəm ki. Zeynəd cidayə çıxar. Adam var ki, vəzifə kürsüsündən düşsə də, din Çələbovun həyatı və ömür yolu da, sanki Homer heç vaxt sınmayıb, əyilməyib, vəzifəsini itirsə də, vicdanı qəhrəmanlarının ömür yoluna, həyat amalına bənzəyir. na, adına xələl gətirməyib, mənsub olduğu xalq və el-oba O baxımdan Azərbaycan adlı məmləkətin gözəl bir guşəsi qarşısında üzüağ, başıuca olub. Böyük inamla bu çərxi- plan Qusar, «Qusar beşiyim mənim» deyən Zeynəddin fələyin acığına daha mübariz olub, daha qürurlu yaşayıb müəllimin insanlığa həsr olunan həyatının, ömür yolu və nə vaxtsa haqqın, ədalətin qələbə çalacağına inanıb. nun arzu və ümidlərinin müqəddəs məkanına, doğma Və xalqın, el-obanm hörmətini qazanan elə insanlar hər yurd-yuvasına, ürəyinin hərarətinə, məhəbbətinə çevrilib. yerdə, hər zaman ağsaqqallıq kürsüsündə olub, adı ehti İnanıram ki, Zeynəddin Çələbovun mübarizələrlə ramla çəkilib, ovxarlı sözləri dəyərli sayılıb. Bu baxımdan dolu ömür yolu, onun ləyaqət sahibi olan bir insan kimi rayon rəhbərliyinə yüksəlməsi oxucunu razı salacaq və 10 11 'Elbrus Şahmar ________________________ _____ ______ Qusar beşiyim тзпт belə bir qənaətə gələcək ki, əsl insan, əsl vətəndaş kimi Zeynəddin Ramazan oğlu Çələbov Qusar rayo araya-ərsəyə gəlmək üçün həyatda gərək kişi kimi nunun Hil kəndində, 1933-cü il oktyabrın 15-də kolxozçu addımlayasan. Bu kitab da elə əsl kişilər haqqındadır. ailəsində anadan olmuşdur. Hörmətli oxucular, Zeynəddin Çələbovdan bəhs et Atası - Ramazan Çələb oğlu Ramazanov müharibə məzdən əvvəl, onun ana beşiyi sandığı Qusardan və dün vaxtı arxa cəbhədə çalışmış, kolxoz briqadiri olmuş, yaya göz açdığı Hil kəndinin tarixindən, dünənindən, bu 1943-cü ilin fevralında sətəlcəmdən vəfat etmişdir. günündən, tanınmış insanlarından qısa da olsa söz açma Anası - Cağa Xankişi qızı Xankişiyeva evdar qadın ğı zəruri bildim. Axı, əsərimin qəhrəmanını Qusardan, olub, 1989-cu ildə 100 yaşında vəfat edib. Qusarı da ondan ayırmaq olmaz. Əgər ayırsaydım, gü Üç qardaş, beş bacı olublar. Böyük qardaşı Mövlüd nah olardı. 1939-cu ildə hərbi xidmətdə olub, orada təhsil almaqla Adam var başını aşağı salıb ömür sürür, heç kimə, zabit rütbəsini alıb. Ordan birbaşa müharibəyə yollanıb. heç nəyə, heç bir hadisəyə münasibət bildirmir, bütün 1943-cü ildə yaralanıb, sağaldıqdan sonra bir aylığa hallarda «mənə nə», «dəymə mənə, dəyməyim sənə» kəndə məzuniyyətə gəlib. O, atasının vəfat etdiyini, ailə məntiqi ilə yaşayır. sinin ağır vəziyyətdə olduğunu görüb, öz zabit maaşının Bir də həyatı ağlının, məhəbbətinin arzularının istəyi yarısını anasının adına köçürüb və yenidən müharibəyə ilə yaşayan Zeynəddin Çələbov kimi heç bir çətinlikdən qayıdıb. Bir ay sonra Kiyev ətrafı döyüşlərdə itkin düşüb. qorxmayan insan kimi ömür sürmək. Bax, belə insanlar Bundan sonra onun maaşı anasına təqaüd kimi ödənilib. az-az tapılır və çox zaman da qədir-qiyməti yetərincə Kiçik qardaşı Muzafəddin 1955-ci ildə hərbi xidmətə dəyərləndirilmir. Ancaq bununla belə, həmin insanlar öz çağnlıb, Şimali Saxalində orduda xidmət edərkən ağır tutduqları mərdlik, xeyirxahlıq, yurdsevərlik amalından xəstələnib, 1957-ci ildə xidməti başa vuraraq Hilə qayı əl çəkmirlər. Eşq olsun elə insanlara! dıb. 1959-cu ilin oktyabr ayında vəfat edib. Zeynəddin Çələbov sıravi müəllim olanda da, təhsil Zeynəddin Çələbovun bacıları - Səlmi, Şəkər, ocağına