Kazimierza Wielkiego
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
1OO MIAST KAZIMIER ZA WIELKIE GO 1OO MIAST KAZIMIER ZA WIELKIE GO 1OO MIAST KAZIMIER ZA WIELKIE GO Kowal 2010 Zespół Redakcyjny Jerzy Giergielewicz Jacek Maciejewski Zdzisław Jan Zasada Korekta Ewa Gorzaniak Tłumaczenie na j´zyk angielski Logos Opracowanie graficzne, skład Wojciech Lachowski Tłumaczenie fragmentu Roczników Jana Długosza Julia Mrukówna Na okładce fragment piecz´ci majestatycznej Kazimierza Wielkiego Publikowane fotografie pochodzà z: urz´dów miast i gmin Kazimierzowskich, ogólnopolskiego konkursu fotograficznego „Grody Kazimierza Wielkiego – ich tradycje oraz współczesnoÊç”, zamówieƒ u autorów indywidualnych, Wikipedii (WP) Wydawca Stowarzyszenie Miast Króla Kazimierza Wielkiego 87-820 Kowal, ul. Zamkowa 4 e-mail: [email protected] www.kazimierzwielki.pl Zakład Poligraficzny SERIGRAPH Spółka z o.o. 85-433 Bydgoszcz, ul. Kolbego 42 tel./fax +48 52 372 40 01, e-mail: [email protected] www.serigraph.pl Współpraca Pracownia Kazimierzowska Instytutu Historii i Stosunków Mi´dzynarodowych UKW Druk Zakład Poligraficzny SERIGRAPH Spółka z o.o. ISBN: 978-83-61275-80-0 © Copyright Stowarzyszenie Miast Króla Kazimierza Wielkiego w Kowalu Specjalne podzi´kowanie dla IGEPA POLSKA Spółka z o.o. STUDIO MULTIGRAF Spółka z o.o. z siedzibà w Bydgoszczy oraz Centrum J´zyków Obcych LOGOS za wkład wło˝ony w wydanie publikacji wykrojnik KAZIMIERZ III WIELKI KRÓL POLSKI 1333–1370 CASIMIR III THE GREAT KING OF POLAND 1333–1370 Trzydziestego kwietnia [1310 r.] w mieÊcie Kowale w ziemi kujawskiej ˝ona Władysława Łokietka, ksi´˝na Jadwiga, wydała na Êwiat syna Kazimierza. Jego przyjÊcie na Êwiat i narodziny uznałem za rzecz godnà szczególnego wspomnienia i przekazania przyszłym pokoleniom. (Jan Długosz) On April 30, 1310, in Kow al town, Kuyavian Land, duchess Hedwig – the wife of Ladislaus the Short gave birth to son Casimir. I have thought fit to mention his birth and inform the future generations. (Jan Długosz) SPIS TREÂCI CONTENTS Do Czytelnika / To The Reader Eugeniusz Gołembiewski 10 Stowarzyszenie Miast Króla Kazimierza Wielkiego Association of the Cities and Towns of King Casimir the Great Zdzisław J. Zasada 12 Szkic do portretu króla-budowniczego Sketch for a Portrait of the King-Builder Jacek Maciejewski 14 Województ wo kujawsko-pom orskie / Kujawsko-Pomorskie Voivodeship 23 Województw o l ubelskie / Lubelskie Voivodeship 55 Województwo lubuskie / Lubuskie Voivodeship 65 Województwo łódzkie / Łódzkie Voivodeship 71 Województwo małopolskie / Małopolskie Voivodeship 99 Województwo mazowieckie / Mazowieckie Voivodeship 169 Województwo podkarpackie / Podkarpackie Voivodeship 181 Województwo Êlàskie / Âlàskie Voivodeship 229 Województwo Êwi´tokrzyskie / Âwi´tokrzyskie Voivodeship 251 Województwo wielkopolskie / Wielkopolskie Voivodeship 281 Ukraina / Ukraine 311 Autorzy / Authors 319 Wykaz sponsorów / List of sponsors 321 DO CZYTELNIKA TO THE READER Eugeniusz Gołembiewski Prezes Stowarzyszenia, Burmistrz miasta Kowala Chairman of the Association, Mayor of Kowal Town zecz to poniekàd powszechnie znana, ˝e współ - t is common knowledge that the contempo- Rczesny kształt ka˝dego miasta i miejscowoÊci, I rary shape of each city, town, and community ka˝dej społecznoÊci, to z jednej strony suma wszyst - is on the one hand the sum of all achievements kich dokonaƒ na przestrzeni dziejów, z drugiej zaÊ to over the ages, and on the other hand the result of tak˝e wynik zewn´trznych uwarunkowaƒ i zacho - external conditions and historical processes taking dzàcych procesów historycznych. Losy ponad stu place. The fate of over 100 cities and towns con - miast i miejscowoÊci zwiàzanych z Kazimierzem nected with Casimir the Great was changeable Wielkim były zmienne i cz´stokroç bardzo burzliwe, and often very turbulent, and the years of glory in - a lata ÊwietnoÊci przeplatały si´ z okresami gorszymi. tertwined with worse periods. Giving you this Oddajàc w r´ce Czytelników album „100 miast Ka - guidebook 100 Cities and Towns of Casimir the zimierza Wielkiego“, jego pomysłodawcy i autorzy Great, its originators and authors hope that it will majà nadziej´, ˝e wszystkim zainteresowanym przy - familiarise all interested people with our entire bli˝y on naszà całà Kazimierzowskà Rodzin´ nie Family connected with Casimir the Great through tylko poprzez jej histori´, ale tak˝e współczesnoÊç its history and the present day of our cities and Miast Kazimierzowskich. BylibyÊmy bardzo radzi, towns. We will be very happy if this publication gdyby publikacja ta wpłyn´ła równie˝ na wzmoc - has influence also on the strengthening of mutual nienie wzajemnych wi´zi tych˝e oÊrodków w skali bonds of these municipal centres in individual re - poszczególnych regionów i całego kraju. gions and in entire Poland. – 10 – Niniejsza publikacja wpisuje si´ w cykl This publication is part of undertakings przedsi´wzi´ç zwiàzanych z jubileuszem 700-lecia connected with the 700 th anniversary of the birth urodzin króla Kazimierza Wielkiego, które miały of King Casimir the Great, which took place on miejsce 30.04.1310 r. w Kowalu na Kujawach. April 30, 1310 in Kowal, Kuyavia. The main ini - Głównym inicjatorem obchodów jubileuszowych tiator of the jubilee celebrations is the Association jest Stowarzyszenie Miast Króla Kazimierza Wiel - of the Cities and Towns of King Casimir the Great kiego z siedzibà w Kowalu, obecnie małym 3,5-ty - seated in Kowal, presently a small town with a si´cznym miasteczku, którego mieszkaƒcy dumni population of 3,500 people, who are proud of their sà ze swego Wielkiego Rodaka. Great Compatriot. Jubileusz 700. urodzin króla Kazimierza III The 700 th anniversary of the birthday of Wielkiego stanowi doskonałà okazj´, by pokazaç King Casimir III the Great is an excellent oppor - starania wszystkich lokalnych społecznoÊci o za - tunity to present the efforts of all local commu - chowanie pami´ci o naszym szczodrym Dobro - nities in order to keep the memory of our gener - dzieju, „który zastał Polsk´ drewnianà, a zostawił ous Benefactor, ”who found Poland made of wood murowanà”. W wielu miastach i miejscowoÊciach and left it made of bricks”. In many cities and odbudowano ju˝, lub odbudowuje si´ – czasem od towns, castles and strongholds have already been fundamentów – zamki, warownie, przywraca reconstructed or are being reconstructed – some - ÊwietnoÊç koÊciołom, organizuje turnieje, prze - times from the foundations, churches are regain - glàdy oraz konkursy zwiàzane z czasami piastow - ing their splendour, tournaments, reviews and skimi. Wielowiekowy, zwłaszcza chwalebny competitions connected with the Piast times are historyczny, rodowód to powód do dumy i fun - organised regularly. The centuries-old, especially dament to˝samoÊci lokalnej mieszkaƒców ka˝dej meritorious historical origin has been the reason to „małej Ojczyzny”, szczególnie od chwili odro - be proud and the foundation of the local identity dzenia przed dwudziestu laty samorzàdnoÊci te - of the residents of each ”little homeland”, espe - rytorialnej w Polsce. cially since the reinstatement of territorial home Na merytoryczny kształt albumu miało rule in Poland 20 years ago. wpływ bardzo liczne grono osób. Tà drogà ser - Very many people had an influence on the decznie dzi´kuj´ przede wszystkim autorom fo - content-related shape of this guidebook. I would tografii i wszystkim współpracownikom, którzy like to thank cordially first of all the photogra - w jakikolwiek sposób przyczynili si´ do wzboga - phers and all the co-workers, who contributed to cenia tej publikacji. W imieniu swoim oraz Komi - the enrichment of this publication. On behalf of tetu Redakcyjnego szczególne wyrazy wdzi´cz - the Editorial Board and myself I extend special noÊci pragn´ przekazaç wszystkim sponsorom gratitude to all the sponsors and benefactors for i dobrodziejom, za sprawà których mo˝liwe było making it possible to prepare and to publish this opracowanie oraz wydanie albumu. Słowa uznania book. I also thank all the Voivodes and Marshals kieruj´ te˝ do wszystkich Paƒ i Panów Wojewo - of the Cities and Towns connected with Casimir dów oraz Marszałków, na terenie których znajdujà the Great for their favour and support for this en - si´ Miasta Kazimierzowskie, za ich przychylnoÊç terprise. I express thanks to the ”Serigraph” com - i wsparcie okazane niniejszej inicjatywie. Za osta - pany from Bydgoszcz for the final shape of this teczny kształt albumu, za przygotowanie mate - book, for the preparation of all the materials, and riałów do druku i za sam ich druk podzi´kowania for printing it. składam firmie „Serigraph” z Bydgoszczy. – 11 – STOWARZYSZENIE MIAST KRÓLA KAZIMIERZA WIELKIEGO ASSOCIATION OF THE CITIES AND TOWNS OF KING CASIMIR THE GREAT Zdzisław J. Zasada kwietniu 2008 r. w Kowalu na Kujawach, n April 2008, in Kowal in Kuyavia, where King Wgdzie 30 IV 1310 r. urodził si´ król Kazi - I Casimir the Great was born on April 30, 1310, mierz Wielki, przedstawiciele 19 miast, do po - representatives of 19 cities and towns, which owe wstania lub rozwoju których przyczynił si´ ostatni their foundation or development to the last Polish Piast na tronie polskim, zało˝yli Stowarzyszenie king from the Piast dynasty, established the Asso - Miast Króla Kazimierza Wielkiego. Decyzjà Sàdu ciation of the Cities and Towns of King Casimir the Rejonowego w Toruniu zostało ono wpisane do Great. Under the decision of the Regional Court in Krajowego Rejestru Sàdowego, uzyskujàc tym sa - Toruƒ, it was put in the National Court Register, mym prawo do realizacji postanowieƒ przyj´tego thus getting