Starostwo Powiatowe w PoddębicachStarostwo Powiatowe w Poddębicach
PROGRAM PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKAOCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
PODDĘBICE, 2003 ROKPODDĘBICE, 2003 ROK
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
POWIAT PODD ĘBICKI
2 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
SPIS TRE ŚCI I PODSTAWY PRAWNE I KONCEPCJA PROGRAMU 5 II CHARAKTERYSTYKA POWIATU PODD ĘBICKIEGO 8 A PołoŜenie administracyjno-geograficzne 9 B Ludno ść 10 C Warunki klimatyczne 10 D Morfologia i hipsometria 13 E Surowce mineralne 15 F Hydrografia 23 G Budowa geologiczna 24 H Gleby 28 I Infrastruktura społeczna 30 J Infrastruktura techniczna 31 K Potencjał gospodarczy 33 L Rolnictwo 35 M Le śnictwo 38 N Walory turystyczne i krajobrazowe 40 III ANALIZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA 49 A Gospodarka wodno-ściekowa i ochrona wód 49 1 GOSPODARKA WODNA 49 1.1 Wody podziemne 49 a wody podziemne w utworach czwartorz ędowych 49 b wody podziemne w utworach górnej kredy 50 c jako ść wód podziemnych 51 d zasoby wód podziemnych 62 e wody geotermalne 62 f ochrona wód podziemnych 63 g gospodarowanie wod ą podziemn ą na terenie Powiatu Podd ębickiego 64 1.2 Wody powierzchniowe 73 1 ocena stanu zanieczyszczenia rzek w zlewni Neru 73 2 ocena pozostałych badanych rzek w zlewni Warty 77 3 Zbiornik Jeziorsko 90 4 Mała retencja 95 5 Program Regionalny WARTA 101 2. GOSPODARKA ŚCIEKOWA 109 B Ochrona powietrza atmosferycznego 118 C Gospodarka odpadami 125 D Hałas 135 E Powa Ŝne awarie i zagro Ŝenia nadzwyczajne 137
3 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
F Monitoring gleb 140 G Promieniowanie elektromagnetyczne 142 IV CELE EKOLOGICZNE I KIERUNKI DZIAŁANIA 143 PRIORYTETY EKOLOGICZNE I LISTA PROEKOLOGICZNYCH 169 V PRZEDSI ĘWZI ĘĆ PRIORYTETOWYCH VI INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 190 VII MONITORING REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 191 VIII WYTYCZNE DLA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA 191 IX HARMONOGRAM REALIZACJI I WERYFIKACJI PROGRAMU 192 X FINANSOWANIE REALIZACJI DZIAŁA Ń - ŹRÓDŁA FINANSOWANIA 193 XI BIBLIOGRAFIA 198 XII SPIS TABEL 200 XIII SPIS MAP 202 XIV SPIS RYSUNKÓW 203 ZDJ ĘCIA
4 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
I. PODSTAWY PRAWNE I KONCEPCJA PROGRAMU
Niniejsze opracowanie zostało sporz ądzone przez Zarz ąd Powiatu w Podd ębicach, zgodnie z art. 17 ustawy z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z pó źniejszymi zmianami). Powiatowy Program Ochrony Środowiska uchwalany jest przez Rad ę Powiatu. Z wykonania Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami Zarz ąd Powiatu sporz ądza co dwa lata raporty, które przedstawia Radzie Powiatu. Program Ochrony Środowiska tworzony jest w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa. Zgodnie z art. 14 w/w ustawy – Prawo ochrony środowiska polityka ekologiczna pa ństwa okre śla w szczególno ści: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych, środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Zgodnie z "Polityk ą ekologiczn ą pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010" Program Ochrony Środowiska powinien definiowa ć cele średniookresowe na okres 8 lat (do 2011 r.) i zadania na okres 4-letni (lata 2004- 2008) oraz monitoring realizacji programu i nakł ądy finansowe na jego wdro Ŝenie. Sposób i zakres uwzgl ędnienia Polityki eokolgicznej w Programie zawarty jest w "Wytycznych do sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym". Według zapisów tego opracowania w powiatowym programie ochrony środowiska powinny by ć uwzgl ędnione: zadania własne powiatu, zadania koordynowane, wytyczne do sporz ądzania programów gminnych. W Powiatowym Programie Ochrony Środowiska powinny znale źć odzwierciedlenie limity krajowe uj ęte w II Polityce ekologicznej pa ństwa, zwi ązane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i popraw ą stanu środowiska (wszystkie dotycz ą celów do osi ągni ęcia najpó źniej do 2010 r.): zmniejszenie wodochłonno ści produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i warto ść sprzedan ą w przemy śle),
5 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
ograniczenie materiałochłonno ści produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki sposób, aby uzyska ć co najmniej średnie wielko ści dla pa ństw OECD (w przeliczeniu na jednostk ę produkcji, warto ść produkcji lub PKB), ograniczenie zu Ŝycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i 25% w stosunku do 2000 r. (równie Ŝ w przeliczeniu na jednostk ę produkcji, warto ść produkcji, lub PKB), dwukrotne zwi ększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r., odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów komunalnych, pełna (100%) likwidacja zrzutów ścieków nie oczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych, zmniejszenie ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego – równie Ŝ o 30%, ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%, niemetanowych lotnych zwi ązków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu w 1990 r., do ko ńca 2005 r. wycofa ć z u Ŝytkowania etylin ę i przej ść wył ącznie na stosowanie benzyny bezołowowej. Poniewa Ŝ nie został dokonany podział powy Ŝszych limitów krajowych na limity regionalne stanowi ą one tylko orientacyjne wielko ści. Przy opracowywaniu niniejszego dokumentu uwzgl ędniono równie Ŝ zało Ŝenia, cele i priorytety zawarte w nast ępuj ący opracowaniach i dokumentach: 1. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 2. Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010 3. Program Wykonawczy do II Polityki Ekologicznej pa ństwa na lata 2002 - 2010 4. Długookresowa Strategia Trwałego i Zrównowa Ŝonego Rozwoju „Polska 2005” 5. Krajowy Program Zwi ększenia Lesisto ści 6. Narodowy program przygotowania do członkostwa w UE 7. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego
6 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
8. Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 9. Polityka Ekologiczna Województwa Łódzkiego 10. Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego 11. Strategia Rozwoju Powiatu Podd ębickiego 12. Strategie Rozwoju Gmin Powiatu Podd ębickiego 13. Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski 14. Zało Ŝenia polityki energetycznej Polski do 2020 r. 15. Sektorowy Program Operacyjny „Ochrona środowiska i gospodarka wodna” 16. Plan ochrony Parków Narodowych Program Ochrony Środowiska Powiatu Podd ębickiego ma formuł ę otwart ą i mo Ŝe by ć w ka Ŝdej chwili korygowany i uszczegóławiany wraz z wej ściem w Ŝycie nowych przepisów prawnych dotycz ących ochrony środowiska i innych uwarunkowa ć maj ących wpływ na zawarto ść opracowania. Uwzgl ędniaj ąc zało Ŝenia, cele i priorytety w/w dokumentów, a tak Ŝe ze wzgl ędu na charakter Powiatu Podd ębickiego, jego walory turystyczne i krajobrazowe oraz szanse rozwoju w niniejszym Programie Ochrony Środowiska Powiatu Podd ębickiego przyj ęto nast ępuj ące podstawowe kierunki działania, maj ące na celu dalsz ą popraw ę stanu środowiska, a tym samym warunków Ŝycia mieszka ńców powiatu: 1. kontynuowanie skutecznych działa ń na rzecz poprawy jako ści wód w rzekach, m.in. poprzez rozwi ązanie problemu gospodarki ściekowej, 2. rozwi ązanie problemu gospodarki odpadami, 3. dalsze ograniczanie emisji zanieczyszcze ń do powietrza, 4. dalszy wzrost lesisto ści powiatu, 5. ochron ę zasobów wód podziemnych, 6. ochron ę obszarów przyrodniczo cennych, 7. ograniczenie zu Ŝycia energii i wzrost wykorzystania energii odnawialnej. Ocen ę stanu środowiska oparto o dane pochodz ące przede wszystkim z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Łodzi Delegatura w Sieradzu, informacje uzyskane z poszczególnych Gmin i przedsiębiorstw z terenu powiatu oraz z innych opracowa ń i dokumentów wymienionych w bibliografii. Integraln ą cz ęś ci ą tego opracowania jest „Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Podd ębickiego” opracowany w lutym 2003 r.
7 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
II. CHARAKTERYSTYKA POWIATU PODD ĘBICKIEGO.
MAPA POWIATU PODD ĘBICKIEGO
8 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
A. Poło Ŝenie administracyjno-geograficzne
Powiat Podd ębicki poło Ŝony jest w północno-zachodniej, kra ńcowej cz ęś ci województwa łódzkiego. Granic ę północno-zachodni ą powiatu stanowi granica pomi ędzy województwem łódzkim a województwem wielkopolskim. Od północnego wschodu powiat graniczy z powiatem ł ęczyckim, od wschodu z powiatem zgierskim, od południowego wschodu z powiatem pabianickim i łaskim. Od południa i południowego zachodu otacza go powiat zdu ńskowolski i sieradzki. Długo ść granic z poszczególnymi powiatami s ąsiednimi wynosi: z powiatem sieradzkim - ok. 29,5 km z powiatem tureckim - ok. 30,5 km z powiatem kolskim - ok. 8,5 km z powiatem ł ęczyckim - ok. 39,5 km z powiatem zgierskim - ok. 39 km z powiatem pabianickim - ok. 19,5 km z powiatem łaskim - ok. 2,5 km z powiatem zdu ńskowolskim - ok. 20,5 km Poło Ŝenie Powiatu Podd ębickiego wyznaczaj ą nast ępuj ące współrz ędne geograficzne: o kraniec zachodni – 18 038 ’ długo ści geograficznej wschodniej (punkt na zalewie Jeziorsko na wysoko ści Tomisławic), o kraniec wschodni – 19 010 ’ długo ści geograficznej wschodniej (miejscowo ść Ignacew Folwarczny), o kraniec południowy - 51 043 ’ szeroko ści geograficznej północnej (okolice miejscowo ści Boczek), o kraniec północny - 52 007 ’ szeroko ści geograficznej północnej (miejscowo ść Cichmiana). Pod wzgl ędem fizyko–geograficznym Powiat obejmuje Wysoczyzn ę Łask ą nale Ŝą cą do makroregionu - Niziny Południowo-Wielkopolskiej, składaj ącej si ę z 13 mezoregionów: Wysoczyzny Leszczy ńskiej, Wysoczyzny Kaliskiej, Doliny Koni ńskiej, Kotliny Kolskiej, Wysoczyzny Kłodawskiej, Równiny Rychwalskiej, Wysoczyzny Tureckiej, Kotliny Sieradzkiej, Kotliny Grabowskiej, Wysoczyzny Złoczewskiej, Kotliny Szczercowskiej, Wysoczyzny Wieruszowskiej i wspomnianej Wysoczyzny Łaskiej (Jerzy Kondracki 1978).
9 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
B. Ludno ść
Powiat Podd ębicki obejmuje obszar 881,3 km, który jest zamieszkany przez 44.095 osób, z czego 11.006 to ludno ść miast: Podd ębice i Uniejów. W skład Powiatu wchodzi sze ść gmin: Dalików, P ęczniew, Podd ębice, Uniejów, Wartkowice i Zadzim. Tabela Nr 1 Powierzchnia i liczba ludno ści Powiatu Podd ębickiego z podziałem na Gminy (według danych GUS). Wyszczególnienie Powierzchnia Ludno ść ogółem Ludno ść na km 2 /w km 2/ Powiat Podd ębicki 881,3 44.095 51
m. Podd ębice 6 7.876 1.313
gm. Podd ębice 219 8.266 38
m. Uniejów 1,3 3.130 2.408
gm. Uniejów 129 4.636 36
gm. Dalików 113 3.853 35
gm. P ęczniew 128 3.787 30
gm. Wartkowice 142 6.844 49
gm. Zadzim 144 5.703 40
Liczba ludno ści w wieku produkcyjnym – 26049, poprodukcyjnym – 7983, na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 69 osób w wieku nieprodukcyjnym. W I kwartale 2002 r. na 102 urodzenia przypada 140 zgonów (przyrost naturalny –38). Na koniec czerwca 2003 r. było zarejestrowanych 3600 osób bezrobotnych.
C. Warunki klimatyczne
Klimat Polski środkowej charakteryzuje do ść du Ŝa zmienno ść elementów meteorologicznych w czasie, a tak Ŝe małe zró Ŝnicowanie przestrzenne. Wynika to ze znacznej jednorodno ści uwarunkowa ń radiacyjnych i cyrkulacyjnych. We wszystkich miesi ącach sumy docieraj ącego do powierzchni ziemi promieniowania słonecznego s ą mało zró Ŝnicowane, co przedstawia poni Ŝsza tabela.
10 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Tabela Nr 1 – przebieg promieniowania całkowitego oraz salda promieniowania w pełnym zakresie widma wg danych z okresu 1956 - 1975 (MJ/m 2d). Dane ze stacji meteorologicznych w Łodzi-Lublinku i Wieluniu: Stacja I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok IV-X Promieniowanie całkowite Łód ź 2,54 4,46 8,72 12,64 16,57 19,16 17,99 15,80 11,45 6,32 2,94 1,94 10,07 14,27 Lublinek Wielu ń 2,65 4,66 8,70 13,09 16,89 18,89 18,17 15,83 11,72 6,61 3,08 1,98 10,21 14,46 Saldo promieniowania w pełnym zakresie widma Łód ź -2,4 -1,1 1,92 6,14 8,97 10,93 9,98 7,96 4,18 0,73 -1,1 -2,9 3,68 6,98 Lublinek Wielu ń -2,4 -1,1 2,12 6,64 9,31 10,89 10,28 8,13 4,50 0,90 -1,1 -2,2 3,85 7,23
Tabela Nr 3 - przebieg rocznego zachmurzenia i nasłonecznienia według danych z okresu 1954-1975 (MJ m -2d-2). Dane ze stacji meteorologicznych w Łodzi – Lublinku, Wieluniu i Skierniewic: Stacja I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok Zachmurzenie Łód ź 7,5 7,3 6,6 6,4 6,5 6,2 6,3 5,9 5,6 6,2 8,0 8,0 6,7 Lublinek Wielu ń 7,3 7,2 6,7 6,4 6,4 6,0 6,1 5,7 5,6 6,1 7,9 7,6 6,6 Skierniewice 7,5 7,4 6,2 5,9 6,3 5,7 6,1 5,9 5,4 6,3 8,1 8,1 6,6 Nasłonecznienie Łód ź 1,4 2,0 4,0 5,0 5,9 6,9 6,4 5,9 5,3 3,5 1,3 0,9 4,0 Lublinek Wielu ń 1,5 2,3 3,7 5,0 6,0 6,7 6,6 6,2 5,2 3,6 1,4 1,0 4,1 Skierniewice 1,5 2,2 4,3 5,4 6,7 8,0 7,5 6,7 5,8 3,8 1,4 1,1 4,6
W ci ągu roku najmniej energii promieniowania całkowitego sło ńca dochodzi do powierzchni ziemi w grudniu (ok. 2 MJ/m 2d), a najwi ęcej w czerwcu (ok. 19 MJ/m 2d). Bilans promieniowania w pełnym zakresie widma (promieniowanie długofalowe i krótkofalowe) jest ujemny od listopada do lutego. Najwi ększe przychody ciepła wyst ępuj ą w czerwcu i lipcu (ponad 10 MJ/m 2d). Charakterystyczn ą cech ą przebiegu zachmurzenia jest rytm roczny i maksimum przypadaj ące zim ą (7,5 w skali 10–stopniowej) oraz minimum w ostatnich miesi ącach lata (sierpie ń – wrzesie ń – 5,5 w skali 10-stopniowej). W ci ągu roku jest w regionie około 42 dni pogodnych oraz około 140 dni pochmurnych. Średnia wieloletnia suma godzin słonecznych waha si ę w granicach 1460 – 1680, co
11 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
stanowi 33 – 37 % usłonecznienia mo Ŝliwego. W lecie usłonecznienie wynosi około 45 %, a w miesi ącach zimowych około15 %. Cech ą warunkuj ącą cyrkulacj ę atmosfery jest wielka zmienno ść układów ci śnienia, charakterystyczna dla klimatu umiarkowanego. W Polsce w okresie zimowym wyst ępuje najcz ęś ciej typ cyrkulacji zachodniej, przejawiaj ącej si ę napływem powietrza znad Oceanu Atlantyckiego, wraz z w ędruj ącymi ku wschodowi ni Ŝami barycznymi. W wyniku powy Ŝszej cyrkulacji wyst ępuje du Ŝa zmienno ść ci śnienia oraz du Ŝa zmienno ść typów pogody. Latem najcz ęś ciej mamy do czynienia z antycyklonalnym zachodnim typem cyrkulacji, na wskutek aktywizacji wy Ŝu azorskiego. Zdarzaj ą si ę równie Ŝ typy cyrkulacji powoduj ące napływ powietrza kontynentalnego z sektora wschodniego, w nast ępstwie rozbudowuj ącego si ę wy Ŝu nad Europ ą Wschodni ą i Azj ą. Cyrkulacja atmosfery kształtuje warunki klimatyczne centralnej Polski w sposób bardzo niestabilny. Du Ŝa zmienno ść typów cyrkulacji w ci ągu roku powoduje, Ŝe nad obszar Polski napływa ć mog ą masy powietrza polarnego, a tak Ŝe arktycznego i zwrotnikowego. W Polsce środkowej około 45 % dni pogod ę kształtuj ą masy powietrza polarnomorskiego (latem do 60 %, a wiosn ą ponad 30 %). W ci ągu 38 % dni panuj ą masy powietrza polarnego kontynentalnego, a przez 10 % dni masy powietrza arktycznego (najcz ęś ciej wiosn ą). Powietrze zwrotnikowe wyst ępuje do ść rzadko i przynosi najcz ęś ciej jesieni ą niezwykłe okresy ciepła. Średnie roczne warto ści temperatury obliczone na podstawie wieloletnich obserwacji (lata 1965 – 1995, 99985 obserwacji) zestawione przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie wahaj ą si ę w granicach 8,1 0C, średnie letnie warto ści temperatury wahaj ą si ę w granicach 14,6 0C, natomiast średnie zimowe temperatury wahaj ą si ę w granicach 1,7 0C. W skali całego roku na terenie Powiatu Podd ębickiego przewa Ŝaj ą wiatry zachodnie - ponad 20 % cz ęstotliwo ści i południowo - zachodnie - około 12 % cz ęstotliwo ści. Do ść cz ęsto (ponad 10 % cz ęstotliwo ści) napływa do nas powietrze ze wschodu, jak równie Ŝ z południowego wschodu. Bior ąc pod uwag ę stacje badaj ące stan warunków atmosferycznych w Województwie Łódzkim stwierdzi ć mo Ŝna pewnego rodzaju prawidłowo ści co do zmienno ści warunków cyrkulacji. Stwierdzono wzrost cz ęstotliwo ści wiatrów północnych w miesi ącach wiosennych, a spadek jesieni ą. Wiatry wschodnie najcz ęś ciej maj ą miejsce wiosn ą i jesieni ą, przy ich całorocznym wyst ępowaniu. Wyst ępowanie wiatrów wschodnich spowodowane
12 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
jest istnieniem wy Ŝu nad Europ ą Wschodni ą si ęgaj ącego klinem a Ŝ po obszar Polski. Najcz ęś ciej s ą to wiatry słabe, co przy stabilnej temperaturze powietrza kształtuje niekorzystne warunki dla rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń. Istotn ą cech ą warunków anemometrycznych jest niezbyt cz ęste wyst ępowanie bardzo silnych wiatrów. Znacznie cz ęś ciej wyst ępuj ą bardzo du Ŝe pr ędko ści wiatru w porywach, co przyczynia si ę do powstawania tr ąb powietrznych, zwi ązanych z wyst ępowaniem burz, obejmuj ące ograniczone obszary.
D. Morfologia i hipsometria
Obecn ą rze źbę terenu Powiatu Podd ębickiego ukształtowało głównie zlodowacenie środkowo-polskie. W wyniku procesów glacjalnych i peryglacjalnych powstały tu ró Ŝne formy wypukłe i wkl ęsłe. Do form wypukłych zaliczane s ą drobne równiny i pagórki w tym wydmowe, a przede wszystkim formy wy Ŝszego rz ędu takie jak: Pagórki Bardzy ńskie, Pagórki Niemysłowskie, Równin ę Podd ębick ą i Równin ę Szadkowsk ą (Mapa Nr I – Jednostki morfologiczne wg J. Dylika). Do form wkl ęsłych zaliczane s ą kotliny i doliny. Jako formy wkl ęsłe nale Ŝy wymieni ć w pierwszej kolejno ści dolin ę Warty i Neru oraz ich dopływy. Dolina Warty ze swym stromym prawym brzegiem stanowi dominuj ący element morfologiczny zachodniej cz ęś ci Powiatu. Dolina Neru przecina południkowo środkow ą cz ęść Powiatu Podd ębickiego. Dno doliny jest płaskie, a jej stoki łagodne. Do ść charakterystycznymi formami wkl ęsłymi dla Powiatu Podd ębickiego s ą niecki korozyjne i suche dolinki pozbawione strug wody. Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe na terenie Powiatu formy wypukłe przewa Ŝaj ą nad formami wkl ęsłymi. Wyst ępuj ą one licznie w południowej i środkowej cz ęś ci omawianego obszaru. Rze źba ich ma charakter denudacyjny. Wydmy, które zalicza si ę równie Ŝ do form wypukłych, wyst ępuj ą na wschód od Wylazłowa i na północ od Biernacic. Są one w znacznej cz ęś ci zalesione.
13 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
14 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Najni Ŝej poło Ŝonym i najmniej urozmaiconym obszarem jest północna cz ęść Powiatu. Rz ędne terenu zamykaj ą si ę tu warto ściami 120-125 m n.p.m. a w północno-zachodniej cz ęś ci Powiatu, gdzie nizina ta przechodzi w pradolin ę Warszawsko-Berli ńsk ą i dolin ę Warty, powierzchnia terenu obni Ŝa si ę do 100 m n.p.m. Ku południowi teren staje si ę coraz bardziej urozmaicony. Najbardziej urozmaicona jest środkowa cz ęść Powiatu, tzw. Równina Podd ębicka, której wschodni ą cz ęść stanowi ą Pagórki Bardzy ńskie. Tu znajduje si ę najwy Ŝsze wzniesienie Powiatu Podd ębickiego – 179,0 m n.p.m. Południowa cz ęść Powiatu obj ęta jest jednostk ą zwan ą Równin ą Szadkowsk ą. Tu obserwuje si ę równie Ŝ znaczne wzniesienia, a w śród nich, w rejonie miejscowo ści Zygry, druga co do wielko ści kulminacja na terenie Powiatu, wznosz ącą si ę 176 m n.p.m. i osi ągaj ącą wysoko ść wzgl ędn ą – 25 m.
E. Surowce mineralne
Na terenie Powiatu Podd ębickiego wyst ępuj ą nast ępuj ące grupy surowców mineralnych: surowce w ęglanowe surowce ilaste surowce okruchowe węgle brunatne i torfy wody geotermalne Do surowców w ęglanowych zalicza si ę: wapienie, margle i opoki. Słu Ŝą one głównie jako kamie ń budowlany. Surowce te wyst ępuj ą w rejonie Czepów- Ro Ŝniatów i Podd ębic. Szczegółowo rozpoznane i udokumentowane jest zło Ŝe wapieni w Ro Ŝniatowie. Do surowców ilastych zalicza si ę: iły trzeciorz ędowe – plioce ńskie oraz gliny zwałowe. Iły plioce ńskie tzw. pozna ńskie cechuj ą si ę wielobarwno ści ą oraz dobr ą plastyczno ści ą. Wyst ępuj ą w okolicy Wielenina i Uniejowa. Zostały one tu rozpoznane i udokumentowane na potrzeby produkcji wyrobów ceramiki budowlanej (zło Ŝe „Wielenin” i „Uniejów I”) oraz do produkcji kruszywa lekkiego – keramzytu (zło Ŝe „Uniejów”).
15 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Gliny zwałowe na terenie Powiatu Podd ębickiego wyst ępuj ą głównie na Równinie Szadkowskiej oraz w północnej cz ęś ci Powiatu. Zło Ŝa tego surowca zostały rozpoznane koło Zadzimia, w miejscowo ści Wola Zalewska, w rejonie miejscowo ści Ralewice – Rzeczyca oraz Popowa badania wykazały, Ŝe s ą to gliny miernej jako ści z uwagi na znaczn ą zawarto ść margla. W celu wykorzystania ich do produkcji cegły nale Ŝałoby stosowa ć specjalne technologie. W zwi ązku z tym nie sporz ądzono dla tych złó Ŝ dokumentacji geologicznych i nie uwzgl ędniono ich w Bilansie Zasobów Kopalin i Wód Podziemnych. Do surowców okruchowych nale Ŝy zaliczy ć kruszywa naturalne: piaski, Ŝwiry i piaski ze Ŝwirem (pospółki). Surowce te wykorzystywane s ą do ró Ŝnych celów w budownictwie. Na terenie Powiatu Podd ębickiego wyst ępuj ą piaski wydmowe, rzeczne oraz akumulacji lodowcowej i wodno-lodowcowej. Piaski wydmowe wyst ępuj ą w formach nieregularnych o ró Ŝnej mi ąŜ szo ści, przewa Ŝnie poro śni ętych lasami. Spotyka si ę je w południowej i północnej cz ęś ci Powiatu. Piaski te nadaj ą si ę do zapraw murarskich i produkcji betonu (w rejonie Rzeczycy). Piaski rzeczne wyst ępuj ą w dolinach rzecznych. Na uwag ę zasługuj ą piaski w dolinie Warty. S ą to na ogół czyste piaski kwarcowe. Piaski lodowcowe i wodnolodowcowe wyst ępuj ą na wysoczyznach w formie ró Ŝnej wielko ści płatów. S ą to przewa Ŝnie piaski drobnoziarniste z zawarto ści ą pyłów mineralnych. Lokalnie posiadaj ą domieszk ę Ŝwirów. Obszary perspektywiczne dla wyst ępowania złó Ŝ kruszywa naturalnego znajduj ą si ę w środkowej cz ęś ci Powiatu. Na terenie Powiatu Podd ębickiego zostały rozpoznane i udokumentowane nast ępuj ące zło Ŝa kruszywa naturalnego: Bardzynin Góra Bałdrzychowska Iwonie Malenie Ole śnica Ole śnica-Zagrodniki Przekora Psary II Uniejów
16 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Zygry Zygry I Węgiel brunatny w Powiecie Podd ębickim wyst ępuje w okolicy Uniejowa. W wyniku prac geologiczno-poszukiwawczych stwierdzono tu wyst ępowanie pokładu tego surowca o mi ąŜ szo ści do 4,6 m pod nadkładem osadów trzeciorz ędowych i czwartorz ędowych o mi ąŜ szo ści 0,5-21,5 m. Zło Ŝe to zostało udokumentowane i wprowadzone do Bilansu Zasobów Kopalin i Wód Podziemnych pod nazw ą „Uniejów”. Wyst ępowanie torfów stwierdzono w rejonie Drozdowa, Grabiszewa, Niewiesza, Pałek, Siedl ątkowa, Ujazdu. Jednak Ŝe ze wzgl ędu na mał ą mi ąŜ szo ść podkładów torfowych oraz popielno ść powy Ŝej 20%, zasoby tych torfów zaliczono do pozabilansowych i nie zostały one wprowadzone do Bilansu. Powiat Podd ębicki poło Ŝony jest na terenach zasobnych w energi ę geotermaln ą zwi ązan ą z wodami podziemnymi o temperaturze 65 - 70 0C (Uniejów i Podd ębice). Stanowi ą one drugi co do znaczenia kompleks hydrotermalny na Ni Ŝu Polskim. Wody geotermalne zaliczone s ą do kopalin podstawowych. Zostały one rozpoznane i szczegółowo udokumentowane w rejonie Uniejowa. W oparciu o zło Ŝa wód geotermalnych w trzecim kwartale 1999 r. powstała Spółka "Geotermia Uniejów". Udziałowcami spółki s ą: Wojewódzki Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi, Urz ąd Miasta w Uniejowie oraz Agencja Poszanowania Energii S.A. w Łodzi. Wody te mog ą by ć wykorzystywane po ich wydobyciu na powierzchni ę ziemi oraz przetworzeniu w odpowiednich procesach technologicznych w wielu dziedzinach: • energetyce • energetyce cieplnej • balneologii • rekreacji • ogrzewaniu upraw pod osłonami • hodowli ryb O atrakcyjno ści wód geotermalnych w głównej mierze decyduj ą: • odnawialno ść energii
17 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
• mo Ŝno ść u Ŝytkowania bez degradacji środowiska naturalnego • ekonomiczna opłacalno ść ich uzyskania Wody geotermalne zgromadzone pod Uniejowem, obok wysokiej temperatury i du Ŝej wydajno ści, posiadaj ą nisk ą mineralizacj ę, co korzystnie wpływa na proces ich eksploatacji. Niebagatelne znaczenie ma równie Ŝ lecznicza moc tych wód. Na podstawie bada ń fizyko – chemicznych wody geotermalnej przeprowadzonej przez Instytut Balneoklimatyczny w Poznaniu – okre ślono wod ę mineraln ą 0,8% chlorkowo – sodow ą, bromkowo – borow ą, hypertermaln ą.
Tabela Nr 4 - Skład chemiczny wody geotermalnej w 1 dm 3 (według danych z Geotermii Uniejów): Kationy: Aniony: Miligram
Na / sodowy 3000 SO 2 / siarczanowy 75,00 K / potasowy 26 Br/bromowy 5,06 NH / amonowy 1,6 HCO / wodorow ęglanowy 291, 36
Fe 2 / Ŝelazowy 5,14 Cl/chlorkowy 4904,92
Mg 2/magnezowy 40,46 J/jodkowy 0,63
Ba 2/ barowy 0,26
Sr 2 / strontowy 10,6
Ca 2 / wapniowy 195,59
Zastosowanie: geotermia: - uzyskanie energii u Ŝytkowej do c.o. - do potrzeb warzywnictwa i rolnictwa - do hodowli ryb, podgrzewania gruntów medycyna: zalecana do k ąpieli w nast ępuj ących schorzeniach: - choroby reumatyczne - choroby ortopedyczno - urazowe i stan po zabiegach operacyjnych narz ądu ruchu
18 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
- choroby układu nerwowego /przewlekłe zapalenie nerwów obwodowych, nerwobule, dyskopatie, dyskopatie, nerwica/. - choroby naczy ń ko ńczyn dolnych przebiegaj ących z przewlekłym niedokrwieniem do płukania jamy ustnej - choroby przyz ębia rekreacja - kąpiele w basenach i wannach Skład chemiczny wód geotermalnych w rejonie Podd ębic i Uniejowa charakteryzuje si ę wysokimi walorami leczniczymi i rehabilitacyjnymi. Wykorzystanie wód ze złó Ŝ geotermalnych dla potrzeb leczniczych nabiera szczególnego znaczenia ze wzgl ędu na niewielk ą liczb ę tego typu placówek w Polsce Środkowej. Tym bardziej, Ŝe znajduje si ę tu koncentracja du Ŝych aglomeracji miejskich poło Ŝonych w korzystnej odległo ści od ewentualnie nowopowstałych o środków. Łód ź, Warszawa, Pozna ń, Piotrków, Toru ń, Konin ludno ść tych miast musi wyje ŜdŜać do oddalonych o setki kilometrów o środków. Nowa baza uzdrowiskowa pozwoliłaby na wypełnienie tej luki i poprawiłaby znacznie infrastruktur ę medyczn ą naszego regionu. Wykorzystanie wód geotermalnych dla celów leczniczych oparte jest na ich nast ępuj ących cechach: - stopniu zmineralizowania – który zale Ŝny jest od budowy skał, w których wykonano odwiert i rozpuszczalno ść tworz ących je minerałów. Wody ziemi podd ębickiej, z uniejowskiego uj ęcia maj ą struktur ę – mineraln ą 0,8% chlorkowo - sodow ą, bromkowo – borow ą, hypertermaln ą. - energii termicznej – która zawarta w wodach podziemnych pochodzi z j ądra i płaszcza skorupy ziemi. Temperatura wody narasta wraz z gł ęboko ści ą odwiertu i uwa Ŝa si ę, Ŝe z punktu widzenia ekonomii do pozyskiwania dla celów grzewczych mo Ŝna eksploatowa ć zło Ŝa do gł ęboko ści 2000 – 3000 m. Wody te idealnie nadaj ą si ę do celów leczniczych. - składzie chemicznym – wody pozyskiwane z odwiertów powy Ŝej 2000 m nie zawieraj ą zwi ązków chemicznych z gospodarki ludzkiej. - zawarto ści biologicznej – spotykane w wodach składniki biologiczne nie stanowi ą zanieczyszczenia, a s ą pochodzenia naturalnego,
19 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
- odnawialno ści – bardzo wa Ŝną cech ą wód jest ich odnawialno ść oraz czysty ekologicznie sposób pozyskiwania wody. Wykorzystanie wód geotermalnych do celów grzewczych przyczyni si ę do znacznego ograniczenia emisji pyłu, tlenku w ęgla i dwutlenku w ęgla, dwutlenku siarki i tlenków azotu, poprzez likwidację kotłowni w ęglowych. Kotły o obni Ŝonej sprawno ści, opalane niskiej jako ści paliwem (w ęgiel kamienny o du Ŝej zawarto ści popiołu i siarki), nie posiadaj ące urz ądze ń ograniczaj ących emisj ę zostan ą zast ąpione w cz ęś ci energi ą wód geotermalnych. W czasie obni Ŝonej temperatury uruchomiona b ędzie nowoczesna kotłownia szczytowa wspomagaj ąca cały system grzewczy. Źródłem energii b ędzie gaz lub olej opałowy lekki, a wi ęc paliwa powoduj ące, przy prawidłowym procesie spalania oraz wła ściwej obsłudze technicznej kotłów, powstawanie mniejszej ilo ści zanieczyszcze ń. Ponadto wykorzystanie leczniczych wła ściwo ści wód geotermalnych oraz rekreacyjnych walorów zbiornika „Jeziorsko” (jednego z najwi ększych sztucznych zbiorników wodnych w Polsce) b ędzie osnow ą, wokół której lokalizowane b ędą inne obiekty towarzysz ące typu: domy spokojnej staro ści, domy uzdrowiskowe, centra rehabilitacyjne, hipoterapia oraz inne. Tabela Nr 5 Zło Ŝa surowców mineralnych wyst ępuj ących na terenie Powiatu Podd ębickiego uwzgl ędnianych w Bilansie Zasobów Kopalin i Wód Podziemnych: Zasoby geologiczne Stan Kat. bilansowe Lp. Nazwa zło Ŝa Rodzaj surowca zasobów rozpoznania Ilo ść jedn. Jednostka na dzie ń w tys. Surowce w ęglanowe 1. Ro Ŝniatów wapie ń A+B+C tona 7.700 31.12.01 Surowce ilaste 3 2. Uniejów iły plioce ńskie C2 m 3.338 31.12.01 3 3. Uniejów I iły plioce ńskie C1 m 510 31.12.01 3 4. Wielenin iły plioce ńskie B+C 1 m 1.245 31.12.01 Surowce okruchowe
5. Bardzynin piaski C1 tona 24 31.12.01
6. Góra Bładrzychowska piaski C1 tona 697 31.12.01
7. Iwonie piaski C1 tona 73 31.12.01
8. Malenie* piaski C1 tona 95,685 31.12.02
20 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
9. Ole śnica* piaski C1 tona 94,672 31.12.02
10. Ole śnica-Zagrodniki piaski ze Ŝwirem C1 tona 77 31.12.01
11. Przekora piaski C1 tona 28 31.12.01 3 12. Psary II piaski C1 m 92 31.12.01
13. Uniejów piaski C1 tona 158 31.12.01
14. Zygry piaski C1 tona 1.058 31.12.01
15. Zygry I piaski ze Ŝwirem C1 tona 84 31.12.01 Węgiel brunatny
16. Uniejów węgiel brunatny C2 tona 42.000 31.12.01 Wody geotermalne 3 Q=235,0 17. Uniejów wody chlorkowo- C2 m /h S=do26 m sodowe o temp. w tym 31.05.91
67-70 0 B m3/h Q=145,0 S=26,0 m *Zło Ŝe udokumentowano w 2003 r.
W celu prowadzenia skutecznej ochrony złó Ŝ surowców mineralnych, jako cz ęś ci składowej środowiska naturalnego, nale Ŝy przestrzega ć zasady, aby udokumentowane zło Ŝa kopalin i zło Ŝa perspektywiczne były uwzgl ędnione w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (art. 48 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze), co b ędzie stanowi ć barier ę przed zabudowywaniem obszarów ich wyst ępowania. Nale Ŝy zwraca ć tak Ŝe baczn ą uwag ę, aby eksploatacja kopalin odbywała si ę w sposób racjonalny i gospodarczo uzasadniony (art. 125 i 126 ustawy - Prawo ochrony środowiska) oraz jedynie na podstawie koncesji (art. 15 ustawy – Prawo geologiczne i górnicze) okre ślaj ącej warunki wydobywania kopaliny. W zwi ązku z powy Ŝszym wskazane jest sporz ądzenie aktualnej inwentaryzacji złó Ŝ i wyrobisk poeksploatacyjnych znajduj ących si ę na terenie Powiatu co ułatwi prowadzenie kontroli nad wydobywaniem kopalin oraz rekultywacj ę terenów poeksploatacyjnych. Na terenie Powiatu Podd ębickiego wydobywanie kopalin odbywa si ę na podstawie koncesji udzielonych przez Wojewod ę, jak równie Ŝ przez Starost ę Podd ębickiego. Zło Ŝa eksploatowane na podstawie koncesji zestawiono w poni Ŝszej tabeli:
21 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO Tabela Nr 6 Zło Ŝa eksploatowane w Powiecie Podd ębickim na podstawie koncesji (dane Starostwa) Koncesja Nazwa Rodzaj Lp. Miejscowo ść Przedsi ębiorca złoŜa Data-znak-udzielił Wa Ŝno ść kopaliny Gmina Miejsko-Gminna Spółka Wodna 10.12.1998 Bardzynin, gm. 1. Bardzynin ul. Franciszka ńska 24/26 OS.IV.7512/10/98 23.12.2008 piasek Dalików Aleksandrów Łódzki Wojewoda Sieradzki 17.03.1992 r. OS.IV.7512/17/91/92 Przedsi ębiorstwo Robót zmiana 18.07.1995 Przekora, gm. Drogowych 2. Przekora OS.IV.7512/6/95 31.12.2006 piasek Dalików ul. Łódzka 108 zmiana: 27.01.1997 Podd ębice OS.IV.7512/24/96/97 Wojewoda Sieradzki Tadeusz D ębski 19.06.1997 Psary, gm. 3. Psary II Brudnów 11 OS.IV.7512/1/97 30.06.2003 piasek Dalików gm. Dalików Wojewoda Sieradzki Paweł Koralewski 25.07.2003 Ole śnica, gm. 4. Ole śnica Ole śnica 51 RS.7511-2/2003 31.12.2012 piasek Dalików gm. Dalików Starosta Podd ębice Malenie, gm. Jan Kisiela ul. Świerczewskiego 1 26.08.2003 r. 5. Malenie 31.12.2013 piasek Podd ębice Podd ębice RS.7511-1/2003
22 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
F. Hydrografia
Przez teren Powiatu Podd ębickiego przepływaj ą dwie główne rzeki: Warta i Ner oraz ich dopływy:
rzeka Warta jest prawobrze Ŝnym dopływem Odry, jej źródła znajduj ą si ę w Kromołowie k. Zawiercia na wysoko ści 400 m n.p.m. Do Powiatu Podd ębickiego wpływa na wysoko ści ok. 118 m n.p.m. w gminie P ęczniew (zbiornik „Jeziorsko"), a wypływa w gminie Uniejów na wysoko ści ok. 97 m n.p.m. W granicach Powiatu Warta płynie, nie licz ąc zbiornika „Jeziorsko", na odcinku ok. 30 km Jej spadek jest niewielki i wynosi ok. 0,48 %. Bieg rzeki - ok. 0,6 m/s. Gł ęboko ść waha si ę w granicach 1,5 - 3,5 m. W 1975 r rozpocz ęto na Warcie budow ę Zbiornika retencyjnego „Jeziorsko” ; wst ępne napełnianie nast ąpiło we wrze śniu 1986 r., pełen zakres pi ętrzenia i gospodarki wodnej podj ęto w 1992 r., cało ść inwestycji zako ńczono w grudniu 1996 r. Pod zalew przeznaczono tereny pomi ędzy wsi ą Sk ęczniew w powiecie tureckim a miastem Warta w powiecie sieradzkim. Na terenie Powiatu Podd ębickiego znajduje si ę cz ęść zbiornika pomi ędzy 489 a 504 km biegu rzeki Warty, licz ąc od jej źródeł w Kromołowie. Lustro wody „Jeziorska", przy stanie maksymalnym, obejmuje powierzchni ę 42 km 2, pojemno ść całkowita zbiornika – 203 mln m 3, maksymalna wysoko ść pi ętrzenia – 11,5 m. Długo ść zbiornika na terenie powiatu wynosi 12 km, szeroko ść 1,8 - 3,0 km. Zbiornik spełnia rol ę retencjonowania wód z wiosennych roztopów, czyli przechowuje i reguluje pojawiaj ącą si ę fal ę powodziow ą. Chroni ąc uprawy przed powodziami, słu Ŝy jednocze śnie do ich nawadniania na obszarze ponad 500 km. Niejako przy okazji, zbiornik wykorzystuje si ę dla celów energetycznych. W 1995 r. wprowadzono do eksploatacji elektrowni ę „Jeziorsko", zbudowan ą przy zaporze czołowej. Elektrownia posiada turbin ę, przez któr ą mo Ŝe przepływa ć 35 m 3 wody na sekundę. rzeka Ner jest prawostronnym dopływem rz. Warty. Na terenie powiatu znajduje si ę ok. 30-to kilometrowy odcinek rzeki. Wypływa na wysoko ści 208 m n.p.m. w pobli Ŝu Wi śniowej Góry - na płd.-wsch. od Łodzi. Na teren powiatu wpływa w okolicy Małynia na wys. ok. 127 m n.p.m., dalej płynie przez Bałdrzychów,
23 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Podd ębice, Wartkowice i opuszcza Powiat w okolicy Kolonii Borek na 37+600 km swego biegu, na wys. ok. 113 m n.p.m. Wpada do Warty na 444,4 km jej biegu - w woj. wielkopolskim na wys. 94 m n.p.m. Nie posiada wałów przeciwpowodziowych - brzegi rzeki s ą zabezpieczone groblami. rzeka Pisia II jest lewobrze Ŝnym dopływem Neru. Uchodzi do Neru na 59 km jego biegu. Źródła rzeki znajduj ą si ę w okolicach Wrzeszczewic Nowych, na wys. 180 m n.p.m. Uchodzi do Neru na wysoko ści 122 m n.p.m. Dorzecze pokrywaj ą piaski i gliny zwałowe. W dolinie liczne rowy melioracyjne. Zlewni ę Pisi II stanowi zawikłana sie ć rowów i cieków. rzeka Pichna wypływa w okolicach Zdu ńskiej Woli na wysoko ści ok. 180 m n.p.m. Całkowita powierzchnia zlewni rzeki Pichny wynosi 356 km 2 do przekroju - pompownia P ęczniew. Jej długo ść na terenie Powiatu Podd ębickiego wynosi 9,1 km. Odcinek ten stanowi stare koryto rzeki. W górnej cz ęś ci rzeki wyst ępuj ą głównie gliny zwałowe, a dolina rzeki Pichny na tym odcinku charakteryzuje si ę du Ŝymi spadkami podłu Ŝnymi dochodz ącymi do 2 %. W środkowej i dolnej cz ęś ci biegu rzeki wyst ępuj ą piaski polodowcowe. W dolinie rzeki wyst ępuje bardzo g ęsta sie ć rowów melioracyjnych. Główne dopływy rzeki Pichny to: Pichna z Szadkowic i Jadwichna. Wyst ępuje tak Ŝe stare koryto rzeki Urszulinki, która to rzeka skierowana została po jej przeło Ŝeniu bezpo średnio do zbiornika „Jeziorsko"(grawitacyjnie).
G. Budowa geologiczna
Obszar Powiatu Podd ębickiego poło Ŝony jest w obr ębie jednostki geologiczno-strukturalnej zwanej Synklinorium Łódzkim lub Nieck ą Łódzk ą, w jej osiowej cz ęś ci (Mapa Nr II - Schematyczna mapa geologiczno-strukturalna). Jednostka ta stanowi środkow ą cz ęść struktury przebiegaj ącej przez teren kraju, w tym przez obszar województwa łódzkiego, z NW na SE i nazywana jest Synklinorium Szczeci ńsko-Łódzko-Miechowskim. Struktura, w której zlokalizowany jest Powiat Poddębicki została zało Ŝona w utworach okresu jurajskiego. Wypełniaj ą j ą osady mezozoiczne nale Ŝą ce do kredy dolnej i kredy górnej. Powierzchnia morfologiczna kredy jest urozmaicona poprzez wyst ępuj ące w niej liczne zagł ębienia. W zagł ębieniach tych w okresie trzeciorz ędowym osadziły si ę utwory miocenu i pliocenu.
24 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
25 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Cało ść w/w utworów przykryta jest kompleksem osadów czwartorz ędowych, których geneza zwi ązana jest głównie ze zlodowaceniem środkowo-polskim, stadiału Warty. DOLNA KREDA Dolna kreda na omawianym terenie w sp ągowych partiach wykształcona jest w facji ilasto-mułowcowej, zaliczanej do hoterywu. Górne partie tej formacji to głównie osady piaszczyste, nale Ŝą ce do dolnego i środkowego albu. S ą to piaskowce drobnoziarniste i ró Ŝnoziarniste. Zasi ęg tych utworów wyznacza obszar kredowej Niecki Łódzkiej. Strop dolnej kredy wyst ępuje na ró Ŝnych gł ęboko ściach: od kilku metrów na obrze Ŝach niecki, gdzie obserwuje si ę wychodnie utworów dolnej kredy, do kilkunastuset w jej centralnych partiach. Kreda dolna na terenie Powiatu Podd ębickiego została rozpoznana gł ębokimi otworami wiertniczymi wykonanymi w ró Ŝnych rejonach Powiatu w celu rozpoznania struktur geologicznych lub uj ęcia wód geotermalnych. Nale Ŝy tu wymieni ć takie otwory jak: Tumusin – Wilczyca I – gł ęboko ść 3217,3 m Balin – gł ęboko ść 4775,0 m Sarnów – gł ęboko ść 2105,0 m Pełczyska – gł ęboko ść 2475,0 m Uniejów IGH-1 – gł ęboko ść 2254,0 m. Strop dolnej kredy w w/w otworach nawiercono na gł ęboko ściach: 1250,0 – 1957,1 m. W otworach tych przewiercono całkowit ą mi ąŜ szo ść utworów dolnej kredy. Wynosi ona od 96,0 do 190,0 m. GÓRNA KREDA Utwory górnej kredy wyst ępuj ące na terenie Powiatu Podd ębickiego wiekowo przynale Ŝą do górnego albu, cenomanu, turonu, koniaku, santonu, kampanu i masterychtu. Wykształcone s ą one głównie w facji w ęglanowej. Pod wzgl ędem litologicznym s ą to: wapienie, wapienie margliste, margle, i opoki. Jedynie dolny górny alb tworz ą piaskowce kwarcowo-glaukonitowe, słabo zwi ęzłe, a górn ą cz ęść tej formacji buduj ą margle silnie ilaste. Kreda górna wyst ępuje na ró Ŝnych gł ęboko ściach. W południowej cz ęś ci Powiatu strop tych utworów znajduje si ę na gł ęboko ściach rz ędu 30 do ponad 70 m p.p.t., za ś w środkowej cz ęś ci osady górnej kredy wyst ępuj ą na kilkunastu m p.p.t., a miejscami wyłaniaj ą si ę na powierzchnie spod utworów kenozoicznych. Zjawisko to obserwuje si ę na linii Podd ębice-Ro Ŝniatów, gdzie utwory górnej kredy tworz ą
26 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
antyklin ę powstał ą w wyniku zachodz ących procesów tektonicznych. Na NE i E od Podd ębic strop utworów górnej kredy znów zanurza si ę pod osady kenozoiczne i wyst ępuje tu na gł ęboko ści rz ędu 40-50 m p.p.t. Utwory górnej kredy zostały całkowicie przewiercone w/w gł ębokimi otworami. Ich mi ąŜ szo ść wynosi 1198 m w otworze Pełczyska do 1918,1 m w otworze Uniejów IGH-1. TRZECIORZ ĘD Utwory trzeciorz ędowe na obszarze Powiatu Podd ębickiego nie maj ą szerokiego rozprzestrzenienia. Wyst ępuj ą one jedynie lokalnie w zagł ębieniach stropu górnej kredy. Wiekowo przynale Ŝą do miocenu i pliocenu i wykształcone s ą jako piaski, iły oraz w ęgle brunatne. CZWARTORZ ĘD Osady czwartorz ędowe pokrywaj ą cały obszar Powiatu. Ich mi ąŜ szo ść wynosi od kilku do 70-80 m. Najmniejsze mi ąŜ szo ści tych utworów, a nawet całkowity ich brak obserwuje si ę w rejonie Podd ębic oraz w kierunku północno-zachodnim od Podd ębic. Najwi ększe kompleksy czwartorz ędu wyst ępuj ą w południowo-zachodniej cz ęś ci Powiatu, szczególnie w obni Ŝeniach stropu mezozoiku, np. w rejonie Pagórków Niemysłowskich. Wiek utworów czwartorz ędowych na omawianym terenie nale Ŝy wi ąza ć ze zlodowaceniem krakowskim oraz środkowopolskim. Osady zlodowacenia krakowskiego zachowały si ę jedynie fragmentarycznie w zagł ębieniach stropu kredy (gliny, piaski, mułki, iły). Główny kompleks czwartorz ędu stanowi ą utwory zlodowacenia środkowopolskiego. Reprezentowane one s ą przez dwa poziomy glin zwałowych: stadiału maksymalnego i stadiału Warty. Gliny zwałowe rozdzielaj ą i pod ścielaj ą piaski o genezie wodnolodowcowej, które powstały w okresie interstadialnym. Najmłodsz ą generacj ę czwartorz ędu stanowi ą utwory holoce ńskie. S ą to przede wszystkim osady rzeczne, buduj ące terasy zalewowe (piaski, mułki, Ŝwiry) oraz torfowiska wypełniaj ące zagł ębienia powierzchni terenu. Pogl ąd na budow ę geologiczn ą Powiatu Podd ębickiego przedstawia zał ączony schematyczny przekrój geologiczny przez obszar Powiatu na kierunki N- S.
27 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
H. Gleby Charakterystyka gleb poszczególnych gmin Powiatu Podd ębickiego:
Gmina Dalików – dominuj ą gleby słabe, gleby kl. III-IV stanowi ą 39%, Gmina P ęczniew – du Ŝy udział gleb dobrych i bardzo dobrych, gleby kl. II-III stanowi ą 14% powierzchni, kl. IV – 41%, kl. V – 30%, najsłabsze kl. VI – 15% Gmina Podd ębice – warunki glebowe średniokorzystne, najlepsze gleby wyst ępuj ą w północnej cz ęś ci gminy, gleb kl. II jest 0,1%, kl. III – 9,8%, kl. IV – 40%, Gmina Zadzim – przewa Ŝaj ą gleby klasy III i IV Gmina Wartkowice – warunki glebowe średnie, kl. III – 11,2%, kl. IV – 41,8%, kl. V – 36,9%, kl. VI i Viz – 10%. Powa Ŝnym czynnikiem degradacji gleb jest ich nadmierne zakwaszenie i zubo Ŝenie w składniki pokarmowe, jak fosfor, potas i magnez. Przyczyn ą ubo Ŝenia gleb w skł ądniki pokarmowe jest bardzo niskie i nieprocjonalne zu Ŝycie nawozów mineralnych. Wpływ na to ma równie Ŝ zmniejszenie pogłowia zwierz ąt gospodarskich, co prowadzi do zmniejszenia ilo ści nawozów naturalnych, wprowadzanych do gleb. Zgodnie z badaniami gleby przeprowadzonymi na terenie poszczególnych Gmin Powiatu Podd ębickiego w latach 1994-1999 a Ŝ 69% gleb wymaga wapnowania, a 81% wymaga nawo Ŝenia fosforem i potasem (Tabela Nr 6 i Nr 7).
28 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO Tabela Nr 7 Odczyn (pH w KCl) i potrzeby wapnowania gleb w poszczególnych gminach Powiatu Podd ębickiego. Lata bada ń 1994-1999
przebadana Procent gleb o odczynie Potrzeby wapnowania gleb w procentach liczba powierz- Lp. Gmina przebad. bardzo lekko Wn chnia kwa śnym oboj ętnym zasadowym konieczne potrzebne wskazane ograniczone zb ędne próbek kwa śnym kwa śnym ha 1. Dalików 1803 2345 43 44 10 3 0 42 29 16 6 7 79 2. Pęczniew 591 796 35 35 27 3 - 38 20 18 12 12 67 m. 3. 2182 2697 30 39 23 7 1 27 25 19 10 19 61 Podd ębice 4. m. Uniejów 705 1384 17 38 31 14 - 9 20 20 19 32 39 5. Wartkowice 1847 2219 38 38 19 5 - 31 25 19 10 15 65 6. Zadzim 3042 3422 51 36 11 2 0 49 25 14 7 5 81 Powiat 7. 10170 12863 40 38 17 5 0 36 25 17 9 13 69 ogółem Wn – wska źnik bonitacji negatywnej - % gleb wymagaj ących wapnowania (suma procentów gleb o wapnowaniu koniecznym i potrzebnym oraz ½ o wapnowaniu wskazanym)
Tabela Nr 8 Zawarto ść fosforu i potasu w glebach poszczególnych gmin Powiatu Podd ębickiego. Lata bada ń 1994-1999
Procent gleb o zawarto ści fosforu Potrzeby wapnowania gleb w procentach Lp. Gmina bardzo bardzo bardzo bardzo niskiej średniej wysokiej Wn niskiej średniej wysokiej Wn niskiej wysokiej niskiej wysokiej 1. Dalików 8 29 37 16 10 55 27 49 18 4 2 85 2. Pęczniew 8 39 32 12 9 63 24 49 19 5 3 82 3. m. Podd ębice 6 30 34 18 12 53 27 44 18 6 5 80 4. m. Uniejów 6 35 33 13 13 57 27 47 17 6 3 82 5. Wartkowice 7 35 32 14 12 58 24 50 18 5 3 83 6. Zadzim 9 36 33 14 8 61 24 45 19 7 5 78 Powiat 7. 8 33 34 15 10 58 25 47 18 6 4 81 ogółem Wn – wska źnik bonitacji negatywnej - % gleb wymagaj ących nawo Ŝenia (suma procentów gleb o zawarto ści składnika bardzo niskiej, niskiej i połowa średniej)
29 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Tabela Nr 9 Zawarto ść magnezu w glebach poszczególnych gmin Powiatu Podd ębickiego. Lata bada ń 1994-1999 Procent gleb o zawarto ści magnezu Lp. Gmina bardzo bardzo niskiej średniej wysokiej Wn niskiej wysokiej 1. Dalików 27 26 26 12 9 66 2. Pęczniew 17 22 32 17 12 55 3. m. Podd ębice 15 20 29 19 17 49 4. m. Uniejów 6 16 28 31 19 36 5. Wartkowice 15 23 28 17 17 52 6. Zadzim 19 22 31 15 13 56 Powiat 7. 18 22 29 17 14 54 ogółem
I. Infrastruktura społeczna Oświata i kultura: W Powiecie Podd ębickim istniej ą 4 publiczne przedszkola: w P ęczniewie, Podd ębicach, Wartkowicach i Uniejowie, do których ucz ęszczaj ą dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Ponadto przy szkołach podstawowych funkcjonuj ą oddziały przedszkolne obejmuj ące opiek ą dzieci 6-letnie. Liczba szkół podstawowych w poszczególnych gminach przedstawia si ę nast ępuj ąco: Poddębice - 8, Uniejów - 5, Dalików - 4, P ęczniew - 3, Wartowice - 7, Zadzim - 4. W ka Ŝdej z gmin funkcjonuje równie Ŝ jedno gimnazjum. Ponadto w Powiecie znajduje si ę Liceum Ogólnokształc ące w Podd ębicach, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Podd ębicach, które kształci młodzie Ŝ w klasach liceów (handlowe, ekonomiczne, zawodowe), technikum Ŝywienia i gospodarstwa domowego a tak Ŝe zasadnicza szkoła zawodowa. Przy ZSP w Podd ębicach działa Wy Ŝsza Szkoła Humanistyczno - Ekonomiczna w Łodzi Oddział w Podd ębicach kształc ąca w kierunkach: marketing i zarz ądzanie, informatyka i inne. Z dniem 1 wrze śnia 2001 roku w Uniejowie utworzono Szkoł ę Muzyczn ą I Stopnia, a od 1 wrze śnia 2003 r. równie Ŝ fili ę szkoły w Podd ębicach. Ochrona zdrowia i opieka społeczna W Podd ębicach zlokalizowany jest Szpital Powiatowy pierwszego poziomu referencyjnego, spełniaj ący kryteria bezwzgl ędne dotycz ące przydatno ści w systemie ratownictwa medycznego według programu „Zintegrowane ratownictwo medyczne".
30 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Tereny gmin oprócz świadcze ń wykonywanych przez SP ZOZ w Podd ębicach s ą obsługiwane na bieŜą co przez placówki terenowe słu Ŝby zdrowia: gmina Dalików - SP ZOZ w Dalikowie, gmina P ęczniew - GOZ w P ęczniewie, gmina Wartkowice - GOZ w Wartkowicach, gmina Uniejów - Poradnia Medycyny Rodzinnej w Uniejowie gmina Zadzim - SPZOZ w Zadzimiu Ponadto w Podd ębicach funkcjonuje Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „ZDROWIE" z zespołem poradni specjalistycznych oraz Poradniami Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Na terenie Powiatu funkcjonuj ą O środki Pomocy Społecznej: Miejski O środek Pomocy Społecznej w Podd ębicach, Miejsko-Gminny O środek Pomocy Społecznej w Uniejowie, Gminny O środek Pomocy Społecznej w Dalikowie, Gminny O środek Pomocy Społecznej w P ęczniewie, Gminny O środek Pomocy Społecznej w Wartkowicach, Gminny O środek Pomocy Społecznej w Zadzimiu, Kwestie opieki i pomocy społecznej s ą równie Ŝ realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Podd ębicach. Ponadto na terenie Powiatu funkcjonuj ą Domy Pomocy Społecznej w Gostkowie, Czepowie i P ęczniewie zapewniaj ące swoim pensjonariuszom opiek ę socjaln ą i medyczn ą. J. Infrastruktura techniczna
1. Sie ć wodoci ągowa i kanalizacyjna Tabela nr 10 Sie ć wodociagowa i kanalizacyjna w Gminach Powiatu Podd ębickiego (według danych z gmin) Wodoci ągi Kanalizacja
długo ść procent Gmina długo ść linii procent linii zwodoci ą- km skanalizowania km gowania Poddębice 232,5 95 25,7 6,5 Dalików 81,5 70 0,76 -
31 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Pęczniew 87,9 90 0,8 1 Wartkowice 181,1 65,4 3,6 7 Uniejów 125 99,0 21,4 10 Zadzim 158,5 97 4,6 7
Powy Ŝsze dane wskazuj ą na znaczne zapó źnienia w budowie kanalizacji na terenie Powiatu. Zwodoci ągowanie gospodarstw domowych powoduje kilkakrotny wzrost poboru wody, a tym samym zwi ększa si ę ilo ść ścieków, z którym nie sposób sobie poradzi ć bez budowy oczyszczalni. Przewa Ŝnie ścieki odprowadzane s ą bezpo średnio do wód powierzchniowych, rowów, wywo Ŝone na pola lub s ą przetrzymywane w nieszczelnych zbiornikach (szambach).
2. Sie ć komunikacyjna – drogi Przez teren Powiatu Podd ębickiego przebiegaj ą nast ępuj ące główne szlaki drogowe (kołowe): • Trasa 72 (droga krajowa) Łód ź - Aleksandrów Łódzki - Podd ębice - Uniejów - Turek, która na terenie Powiatu obejmuje odcinek długo ści 34,543 km km od m. Sarnówek, gm. Dalików, przez Podd ębice i Uniejów do m. Człopy gm. Uniejów. Trasa ta stanowi poł ączenie z tras ą szybkiego ruchu Warszawa-Pozna ń (od m. Konin). Jezdnia asfaltowa o szeroko ści 12 m. Na szlaku tym w m. Podd ębice most na rzece Ner o no śno ści 30 ton i dalej w m. Uniejów most na rzece Warta o no śno ści 30 ton. W m. Praga ok. 1 km od Podd ębic w kierunku Uniejowa nad jezdni ą- wiadukt kolejowy szer. 8 m. i wys. 4,8 m. • Trasa 703 (droga wojewódzka) Podd ębice - Gostków - Ł ęczyca . Długo ść tej trasy do granicy Powiatu wynosi 15,520 km. Jezdnia asfaltowa o szeroko ści 8 m. • Trasa 473 (droga wojewódzka) Uniejów - Szadek - Łask. Długo ść trasy w granicach powiatu wynosi 33,100 km. Jezdnia asfaltowa o szeroko ści 7-8 m. • Trasa 479 (droga wojewódzka) Podd ębice - D ąbrówka - Sieradz. Długo ść trasy granicach powiatu 13,015 km. Jezdnia asfaltowa o szeroko ść 8 m. • Trasa 469 (droga wojewódzka) Uniejów - Gostków – Ozorków. Długo ść w granicach powiatu ok. 23,207 km. Jezdnia asfaltowa.
32 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
• Trasa 477 (droga wojewódzka) Porczyny – Praga. Długo ść trasy na terenie powiatu – 5,540 km. • Trasa 478 ( droga wojewódzka) Rzymsko – Ksi ęŜ a Wólka – Kr ępa. Długo ść trasy w granicach powiatu – 12,018 km. Przez teren Powiatu Podd ębickiego przebiega ł ącznie: 34,543 km dróg krajowych, 102,4 km dróg wojewódzkich, 314,1 km dróg powiatowych (ł ącznie z ulicami w miastach), 444,8 km dróg gminnych, w tym: - Gmina Wartkowice - 81 km - Gmina Podd ębice – 58,4 km - Gmina Zadzim – 125,7 km - Gmina Uniejów – 89,7 km - Gmina Dalików – 49,5 km - Gmina P ęczniew – 40,5 km Przez teren Powiatu Podd ębickiego przebiega tak Ŝe linia kolejowa o wa Ŝnym znaczeniu strategicznym. Jest to szlak kolejowy południe-północ (Chorzów Batory - Gda ńsk). W strukturze kolei szlak jest oznaczony symbolem Nr 131 jako element trasy Kraków-Katowice-Gda ńsk. Przez teren powiatu przebiega niemal 32 km tego szlaku. Przez teren Gminy Wartkowice przebiega ć b ędzie planowana autostrada A-2 Świecko-Pozna ń-Łód ź-Warszawa-Terespol. Na przeci ęciu z drog ą krajow ą Łęczyca-Podd ębice planowana jest budowa w ęzła „Wartkowice” z zapewnieniem dost ępno ści do autostrady dla wszystkich relacji ruchowych. 3. gazyfikacja Sie ć gazowa znajduje si ę tylko na terenie Gminy Podd ębice i wynosi 31,3 km.
K. Potencjał gospodarczy Na terenie Powiatu Podd ębickiego (wg. danych Biuletynu Statystycznego Województwa Łódzkiego – stan na 30.06.2003 r.) działa ł ącznie 3127 podmiotów gospodarczych (sektora prywatnego 3009 i publicznego 118), 1 przedsi ębiorstwo pa ństwowe i 22 spółdzielnie. Ponadto funkcjonuj ą 53 spółki prawa handlowego, 3 spółki akcyjne, 42 spółki z ograniczon ą odpowiedzialno ści ą.
33 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Ze wzgl ędu na typowo rolniczy charakter Powiatu przemysł koncentruje si ę głównie wokół przetwórstwa produktów rolnych, a takŜe produkcji tekstylnej. Stan i struktura przemysłu rolno-spo Ŝywczego jest wykładnikiem rozwoju i kondycji rolnictwa w kontek ście przemian zachodz ących w kraju. Prawidłowo funkcjonuj ący przemysł przetwórczy jest wa Ŝnym czynnikiem poprawiaj ącym koniunktur ę na rynku rolnym. Przejawia si ę to w postaci sprawnie działaj ącego rynku pierwotnego powi ązanego z przedsi ębiorstwami przetwórczymi oraz rynkami hurtowymi. Na terenie Powiatu Podd ębickiego działalno ść w zakresie skupu mleka prowadz ą nast ępuj ące podmioty gospodarcze: 1. Spółdzielnia Mleczarska „Mleczwart" w Wartkowicach. 2. Spółdzielnia Mleczarska w Turku. 3. Łódzka Spółdzielnia Mleczarska. 4. Spółdzielnia Mleczarska w Sieradzu. 5. Spółdzielnia Mleczarska w Ozorkowie. 6. ZPM ,,VICTUS" działaj ący na terenie Gminy Podd ębice. W skupie i przetwórstwie Ŝywca wieprzowego i wołowego prowadz ą działalno ść : 1. Zakład Rze źniczo - W ędliniarski - Stanisław Katusza - Orzeszków. 2. PUHP „AMARAK" - Jerzy Tybura - Ł ęg Bali ński. 3. Zakład Masarski „ROGO" - Roman Gołygowski - Plewnik II. 4. Gminna Spółdzielnia w P ęczniewie. 5. Firma „KAR - MAT" - Andrzej Krajewski - Praga. 6. Zakład „GOSPROL" - Grzegorz Sobolak - Plewnik Skupem i przetwórstwem zbó Ŝ na terenie Powiatu zajmuj ą si ę: 1. Elewator Zbo Ŝowy i Młyn - Z.W.M. Hynasi ńscy. 2. Młyn Zbo Ŝowy w Podd ębicach. 3. PPHU „TERCET"- Góra Bałdrzychowska. 4. Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjno Handlowo-Usługowa - Grzegorz Godzi ński - Zadzim. Na terenie Powiatu nie istniej ą obecnie przetwórnie warzyw i owoców, obrót dokonywany jest surowcem przez producentów, poprzez rynki lokalne i hurtowe w Łodzi. Oprócz wy Ŝej wymienionych do wi ększych zakładów działaj ących na terenie Powiatu nale Ŝy zaliczy ć:
34 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
1. Gallaher Polska Sp. z o.o. w Gostkowie (gm. Wartkowice), 2. „Bianca" Sp. z o.o. w Podd ębicach (zakład odzie Ŝowy), 3. Firma Produkcyjno-Handlowa „Beroni" w Uniejowie (zakład odzie Ŝowy), 4. Winiarnia „AEND” w Kr ępie, gm. Podd ębice, 5. REX-BUT Sp z o.o. w Podd ębicach 6. Fermy Drobiu Wo źniak w Bałdrzychowie i Chropach, gm. Podd ębice, 7. Zakład Ceramiki Budowlanej „WIELENIN” w Wieleninie, gm. Uniejów, 8. Przedsi ębiorstwo In Ŝynierii Środowiska i Melioracji „Ekomel" S.A. w Podd ębicach, 9. Przedsi ębiorstwo Budowlane „Budmark" w Podd ębicach. 10. Gorzelnia w Czepowie, gm. Uniejów 11. Wytwórnia Pasz i Koncentratów UNIPASZ w Uniejowie 12. PPHU WOJTEX w Dalikowie 13. ZPHU NARCYZ w Dalikowie
L. Rolnictwo Warunki glebowe i przyrodnicze determinuj ą struktur ę zasiewów. Najwi ęcej na terenie Powiatu Podd ębickiego uprawia si ę zbó Ŝ i ziemniaków. Na podstawie danych z ostatniego spisu rolnego przeprowadzonego w 2002 roku pszenica jest uprawiana na obszarze 3919 ha (w tym gosp. indywidualne 3876 ha), Ŝyto na obszarze około 16309 (w tym gosp. ind. 16262 ha), owies i j ęczmie ń na obszarze około 2871 ha (w tym ind. 2861), pszen Ŝyto na obszarze 2109 ha, mieszanki zbo Ŝowe na obszarze około 6129 ha, ziemniaki na obszarze 6914 ha. Podobnie jak w przypadku produkcji ro ślinnej gospodarstwa prowadz ą hodowl ę wielokierunkow ą, przede wszystkim trzody chlewnej i bydła. Pomimo odczuwalnego przez rolników spadku opłacalno ści produkcji, cz ęść gospodarstw nastawia si ę równie Ŝ na produkcj ę zwierz ęcą. Pogłowie bydła wynosi obecnie w całym Powiecie około 31379 sztuk (w tym ind. 31303), w tym krów 16084 (w tym ind. 16034 szt.). Pogłowie trzody chlewnej wynosi około 57752 sztuk (w tym ind. 57723), w tym tuczników 13387. Pogłowie koni wynosi 800 sztuk, owiec 771, kró- lików około 2268, kóz 584 sztuk.
35 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Poni Ŝej zestawiono u Ŝytkowanie gruntów, powierzchni ę zasiewów i pogłowie zwierz ąt gospodarskich w Powiecie Podd ębickim na podstawie wyników Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego w 2002 r.
Tabela Nr 11 U Ŝytkowanie i struktura u Ŝytkowania gruntów w Powiecie Podd ębickim (według danych GUS z 2002 r.): UŜytkowanie gruntów Struktura u Ŝytkowania w ha gruntów w % Wyszczególnienie w tym gosp. w tym gosp. Ogółem Ogółem indywidualne indywidualne Powierzchnia ogólna 88.091 66744 100 100 w tym: UŜytki rolne 61148 60901 68,8 91,3 - grunty orne 45281 45108 50,9 67,5 - sady 530 530 0,6 0,7 - łąki 10204 10154 11,5 15,2 - pastwiska 5133 5109 5,9 7,8 Lasy i grunty le śne 13032 3344 15,1 5,0 Pozostałe grunty 13911 2500 16,1 3,7
Tabela Nr 12 Powierzchnia odłogów i ugorów na gruntach ornych w Powiecie Podd ębickim (według danych GUS z 2002 r.): Powierzchnia odłogów i ugorów na gruntach ornych Wyszczególnienie w procentach gruntów w hektarach ornych ogółem Ogółem 2843 6,6 Gospodarstwa 2843 6,6 indywidualne
Tabela Nr 13 Powierzchnia ogólna i liczba gospodarstw rolnych w Powiecie Podd ębickim (według danych GUS z 2002 r.): Przeci ętna Powierzchnia powierzchnia ogólna u Ŝytków Powierzchnia Przeci ętna uŜytków rolnych w Liczba Grupy ogólna powierzchnia rolnych gospodarstwach gospodarstw obszarowe gospodarstw gospodarstwa przypadaj ąca rolnych według rolnych rolnych rolnego na 1 grup gospodarstwo obszarowych rolne Ogółem 64111 58551 6998 9,16 8,37 do 1 ha 448 325 756 0,59 0,43 Powy Ŝej 1 ha, 63662 58226 6242 10,20 9,33 w tym: 1-2 1063 877 614 1,73 1,43 2-3 1273 1107 453 2,81 2,44 3-4 1678 1476 425 3,95 3,47 4-5 2171 1930 429 5,06 4,50 5-7 5606 5046 848 6,61 5,95
36 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
7-10 10929 9959 1183 9,24 8,42 10-15 16781 15418 1266 13,26 12,18 15 i 24161 22414 1024 23,60 21,89 powy Ŝej
Tabela Nr 14 Powierzchnia zasiewów podstawowych ro ślin uprawnych w Powiecie Podd ębickim (według danych GUS z 2002 r.) Buraki Rzepak i Warzywa Zbo Ŝa Ziemniaki cukrowe rzepik gruntowe Powierzchnia 31481 6914 292 28 142 zasiewów w ha Liczba gospodarstw indywidualnych 5913 5137 199 11 728 zajmuj ących si ę upraw ą Tabela Nr 15 Powierzchnia i struktura powierzchni zasiewów w Powiecie Podd ębickim (według danych GUS z 2002 r.) Powierzchnia zasiewów w Struktura powierzchni ha zasiewów w % Wyszczególnienie w tym gosp. w tym gosp. Ogółem Ogółem indywidualne indywidualne Ogółem 40447 40347 100,0 100,0 Zbo Ŝa1 31581 31481 78,1 78,0 Str ączkowe jadalne 5 5 0,0 0,0 Ziemniaki 6914 6914 17,1 17,1 Przemysłowe 320 320 0,8 0,8 Pastewne 2 1299 1299 3,2 3,2 Pozostałe 328 328 0,8 0,8 1Zbo Ŝa podstawowe, owies z j ęczmieniem i inne zbo Ŝowe mieszanki, kukurydza na ziarno, gryka, proso i inne zbo Ŝowe 2Łącznie z mieszankami zbo Ŝowo-str ączkowymi na ziarno Tabela Nr 16 Pogłowie zwierz ąt gospodarskich w Powiecie Podd ębickim (według danych GUS z 2002 r.) w tym gosp. Wyszczególnienie Ogółem indywidualne Pogłowie bydła: Ogółem 31379 31303 Ciel ęta w wieku poni Ŝej 1 roku 8224 8204 Młode bydło w wieku 1-2 lat 6367 6361 Bydło w wieku 2 lat i wi ęcej 16788 16738 Pogłowie trzody chlewnej Ogółem 57752 57723 Prosi ęta o wadze do 20 kg 22186 22179 Warchlaki o wadze od 20 do 50 kg 15669 15653 Trzoda chlewna o wadze 50 kg i wi ęcej 19897 19891 Pogłowie owiec 771 771 Pogłowie kóz 584 584 Pogłowie koni 841 841
37 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Porównuj ąc dane ze spisu przeprowadzonego w 2002 r. z danymi pochodz ącymi z poprzedniego spisu rolnego przeprowadzonego w 1996 r. mo Ŝna zauwa Ŝyć nast ępuj ące główne zmiany:
zmiany w u Ŝytkowaniu gruntów przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco: UŜytkowanie gruntów w ha w tym gosp. Wyszczególnienie Ogółem indywidualne 1996 r. 2002 r. 1996 r. 2002 r. Powierzchnia ogólna 86.984 88.091 68.684 66744 w tym: UŜytki rolne 63277 61148 61954 60901 - grunty orne 47529 45281 46555 45108 - sady 491 530 488 530 - łąki 9608 10204 9336 10154 - pastwiska 5648 5133 5473 5109 Lasy i grunty le śne 12447 13032 3791 3344 Pozostałe grunty 11260 13911 2724 2500
zmniejszyło si ę pogłowie bydła ogółem z 34394 szt. do 31379 sztuk, a zwi ększyło pogłowie trzody chlewnej z 54816 do 57752 sztuk, o 142 szt. zwi ększyło si ę pogłowie owiec, o 162 pogłowie kóz, natomiast o 577 sztuk zmniejszyło si ę pogłowie koni.
M. Le śnictwo
Lasy na terenie Powiatu Podd ębickiego zajmuj ą ok. 13.500 ha co stanowi 15,1% ogólnej powierzchni Powiatu. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, zajmuj ąca jako gatunek panuj ący 82,2% powierzchni le śnej, wyst ępuj ąc na wszystkich zinwentaryzowanych typach siedliskowych z wyj ątkiem lasu mieszanego bagiennego, olsu i olsu jesionowego. Ponadto znaczenie gospodarcze ma d ąb, brzoza i olsza zajmuj ące ł ącznie 15,9% powierzchni le śnej. Pozostałe gatunki panuj ące: modrzew, świerk, buk, klon, jesion, grab, topola, osika, wierzba i lipa zajmuj ą ł ącznie 1,9% powierzchni le śnej. Przez Powiat Podd ębicki przebiega równie Ŝ północna granica naturalnego wyst ępowania jodły. Przeci ętny wiek drzewostanów charakteryzuje tendencja wzrostowa i wynosi obecnie ok. 60 lata. Cech ą charakterystyczn ą warunków lokalnych jest bardzo du Ŝe rozczłonkowanie powierzchni le śnej. Oprócz tego zauwa Ŝalny jest równie Ŝ wpływ jaki na nasze lasy
38 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
wywiera blisko ść aglomeracji łódzkiej. Wi ąŜ e si ę to nie tylko z zagro Ŝeniami powodowanymi przez przemysł, ale równie Ŝ z działalno ści ą rekreacyjn ą człowieka. Podd ębickie lasy stanowi ą zaplecze turystyczno-wypoczynkowe dla mieszka ńców Łodzi, Pabianic oraz Zgierza. Od wielu lat obserwujemy wyra źną ekspansj ę terenów letniskowych, wnikaj ących gł ęboko w kompleksy le śne. Stan taki nie dopuszcza do powstania du Ŝych i zwartych obszarów le śnych, w których w pełni mogłoby si ę rozwin ąć Ŝycie biologiczne. Ze zjawiskiem tym wi ąŜ e si ę ci ągła dewastacja lasów, nagminne ich za śmiecanie, niszczenie upraw, wypłaszanie zwierzyny i grodzenie kompleksów le śnych. Wszystko to powoduje, Ŝe prowadzenie gospodarki le śnej na naszym terenie jest bardzo trudne i wymaga ogromnego wysiłku i nakładów finansowych. Aby poprawi ć lesisto ść Powiatu w latach 1999-2002 na terenie Powiatu znacznie zwi ększyła si ę powierzchnia zalesianych gruntów porolnych i nieu Ŝytków. Jest to zwi ązane ze spadkiem opłacalno ści produkcji na glebach słabszych w rolnictwie. Aby zapewni ć mo Ŝliwo ść odpowiedzenia na tak du Ŝe zainteresowanie rolników zalesieniami z wykorzystaniem dotacji w postaci bezpłatnych sadzonek fundusze s ą pozyskiwane z trzech źródeł: Wojewoda Łódzki, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi oraz poprzez blisk ą współprac ę z Nadle śnictwami maj ącymi swoje grunty na terenie Powiatu, tzn.: Podd ębice, Turek, Sieradz, Grotniki. Now ą form ą zwi ększania powierzchni le śnych jest wykorzystanie środków pochodz ących z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na zalesienia wykonywane w oparciu o ustaw ę z 2001 r o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia. Wa Ŝnym czynnikiem wpływaj ącym na rozwój lasów jest utrzymywanie zwierzyny le śnej na odpowiednim poziomie a co za tym idzie prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej. Na terenie Powiatu Podd ębickiego działa 15 kół łowieckich. W lasach Powiatu wyst ępuje du Ŝa ró Ŝnorodno ść gatunków zwierz ąt łownych: dziki, daniele, sarny, jelenie, lisy, ba Ŝanty, kuropatwy, dzikie kaczki. Działania my śliwych i le śników maj ące na celu zachowanie fauny i flory lasów daj ą szans ę na zrównowa Ŝony i stały rozwój lasów w Powiecie Podd ębickim.
39 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Tabela Nr 17 Zalesienia w latach 1996-2002 na terenie Gmin Powiatu Podd ębickiego Lp. Gmina 1999/ha 2000/ha 2001/ha 2002/ha 1. Dalików 1,40 4,80 1,10 2,59 2. Pęczniew 15,70 24,32 2,40 6,95 3. Podd ębice 12,90 10,40 8,36 3,05 4. Uniejów - 7,38 0,65 - 5. Wartkowice 4,00 5,25 7,67 3,34* 6. Zadzim 67,00 111,25 34,41 42,95 Powiat razem: 101,00 163,41 47,19 58,88 Dla uregulowania gospodarki le śnej w Gminie Uniejów, wykonano Uproszczone Plany Urz ądzenia Lasów nie stanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa na lata 2000-2009. Dla zapewnienia racjonalnej gospodarki w lasach prywatnych prowadzona jest współpraca ze Stra Ŝą Le śną. Według ustawy o lasach zalesienia prowadzi si ę dla powi ększenia zasobów le śnych. Do zalesienia mog ą by ć przeznaczane nieu Ŝytki, grunty rolne nieprzydatne do produkcji rolnej oraz inne grunty nadaj ące si ę do zalesienia, a w szczególno ści: 1. grunty poło Ŝone przy źródliskach rzek lub potoków, na wododziałach, wzdłuŜ brzegów rzek oraz na obrze Ŝach jezior i zbiorników wodnych, 2. lotne piaski i wydmy piaszczyste, 3. strome stoki, zbocza, urwiska i zapadliska, 4. hałdy i tereny po wyeksploatowanym piasku, Ŝwirze, torfie i glinie. Grunty przeznaczone do zalesienia okre śla miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
N. Walory krajobrazowe (Mapa Nr 3) i turystyczne
Zbiornik retencyjny „Jeziorsko”, którego budow ę rozpocz ęto w 1975 r., wst ępne napełnianie nast ąpiło we wrze śniu 1986 r., pełen zakres pi ętrzenia i gospodarki wodnej podj ęto w 1992 r., a cało ść inwestycji zako ńczono w grudniu 1996 r. Powierzchnia zbiornika przy maksymalnej rz ędnej pi ętrzenia to 4230 ha, a pojemno ść całkowita 203 mln m 3. Zbiornik stanowi niewykorzystane zaplecze dla rozwoju turystycznego regionu. W 1992 r. na obszarze najwarto ściowszym
40 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Zbiornika utworzono tzw. „Stref ę Ciszy” rozpo ścieraj ącą si ę od mostu na rzece Warcie (na południu) do linii Jeziorsko-Brodnia (na północy). W 1998 r. w granicach „Strefy Ciszy” utworzono rezerwat przyrody „Jeziorsko” b ędący obszarem wód i nieuzytków w południowej cz ęś ci zbiornika o powierzchni 2350,6 ha, poło Ŝony na terenie Gminy P ęczniew oraz Miasta i Gminy Warta, chroni ący ostoje ptactwa wodno-błotnego, w tym licznie wyst ępuj ących gatunków ptactwa rzadkiego i chronionego. Na terenie Gminy P ęczniew Rezerwat obejmuje teren o powierzchni 990,67 ha, w skład którego wchodz ą cz ęść wsi Brodnia, Kolonia Brodnia, Brzeg, Zagórki. W obr ębie Rezerwatu zabronione jest: niszczenie ro ślinno ści, polowanie, rybołówstwo, płoszenie i zabijanie zwierz ąt, niszczenie nor i l ęgowisk, w ędkowanie, gromadzenie odpadów, zakłócanie ciszy, palenie ognisk, u Ŝywanie motolotni i lotni oraz ruch pojazdów. Rezerwat został utworzony Rozporz ądzeniem MO ŚZNiL z dnia 23 grudnia 1998 r. (Dz. U. Nr 166 z dnia 31 grudnia 1998 r., poz. 1219). Nadwarcia ński Obszar Chronionego Krajobrazu utworzony został Rozporz ądzeniem Wojewody Sieradzkiego z dnia 31 lipca 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Sieradzkiego Nr 20 z dnia 9 wrze śnia 1998 r., poz. 115). Na tym terenie obowi ązuj ą w szczególno ści: - zakaz lokalizacji wszelkich inwestycji mog ących wpłyn ąć niekorzystnie na którykolwiek z komponentów środowiska lub b ędących uci ąŜ liwymi dla środowiska, - ochrona zadrzewie ń śródpolnych, lasów i naturalnej ro ślinno ści, - prowadzenie prac wodno-melioracyjnych zapewniaj ących zachowanie równowagi biologicznej środowiska, - rekultywacja gruntów zdewastowanych i poeksploatacyjnych z przywróceniem ich do u Ŝytkowania rolniczego lub poprzez zadrzewienie, - zakaz pozyskiwania kopalin w rozmiarze powoduj ącym istotne zmiany w krajobrazie i warunkach naturalnych środowiska. Elementem stykowym w zakresie obszarów chronionego krajobrazu pozostaj ącym terytorialnie w granicach województwa wielkopolskiego jest tzw. Uniejowski Obszar Chronionego Krajobrazu utworzony uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koninie w 1986 r. W wersji pierwotnej jego zasi ęg i granice zostały ustalone Uchwał ą Nr 53 WRN w Koninie z dnia 29 stycznia 1986 r. (Dz. Urz. Woj. Koni ńskiego Nr 1 poz. 2), a nast ępnie skorygowane Rozporz ądzeniem
41 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
nr 14 Wojewody Koni ńskiego z dnia 23 lipca 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Koni ńskiego Nr 28), w którym uszczegółowiono zasady i mo Ŝliwo ści wykorzystywania obszarów chronionego krajobrazu, gdzie: - zakazuje si ę przeznaczania pod zabudow ę i urz ądzania placów biwakowych na gruntach poło Ŝonych na terenie obszarów chronionego krajobrazu w pasie przybrze Ŝnym w obr ębie jezior i zbiorników wodnych o powierzchni ponad 10 ha (w pasie o szeroko ści nie mniejszej ni Ŝ 100 m), - w tych Ŝe pasach przybrze Ŝnych nie wolno budowa ć i instalowa ć urz ądze ń zanieczyszczaj ących wod ę, powietrze lub gleb ę, w szczególno ści obiektów przemysłowych, składowisk odpadów i wylewisk nieczysto ści, ferm hodowlanych i stacji paliw, obiektów gastronomicznych, suchych ust ępów, szamb oraz obiektów stanowi ących źródła hałasu. Nie dotyczy to obiektów budowlanych zwi ązanych z gospodark ą wodn ą i obronno ści ą oraz ogólnie dost ępnych przystani wodnych, k ąpielisk, - ustala si ę, Ŝe pas przybrze Ŝny na całej długo ści powinien by ć ogólnodost ępny i przeznaczony na ziele ń, pla Ŝe turystyczne, tereny spacerowe, ście Ŝki rowerowe, itp., - Rozporz ądzenie dopuszcza mo Ŝliwo ść realizacji w pasie przybrze Ŝnym tzw. „małej architektury” zwi ązanej z utrzymaniem w nim ładu np. ławki, kosze na śmieci, stojaki do rowerów, o świetlenie terenu z zachowaniem wzgl ędów estetyki oraz walorów krajobrazowych, - w uzasadnionych przypadkach mog ą by ć przeprowadzone odst ępstwa od wymaganej szeroko ści pasa przybrze Ŝnego po przedstawieniu przez gmin ę kompleksowej oceny wpływu projektowanej inwestycji na środowisko. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Niemysłów” poło Ŝony na terenie Gminy Podd ębice w oddziale 21 312 Nadle śnictwa Podd ębice, Le śnictwa Niemysłów chroni ący stary drzewostan sosnowo-dębowy o powierzchni zespołu 4,52 ha utworzony Rozporz ądzeniem Wojewody Sieradzkiego z dnia 22 kwietnia 1996 roku (Dz. Urz. Woj. Sieradzkiego Nr 7, poz. 39 z 22 maja 1996 roku), stanowisko dokumentacyjne – skarpa poło Ŝona na terenie gminy P ęczniew na wschodnim brzegu zbiornika Jeziorsko pomi ędzy wsi ą Siedl ątków (zapora boczna okalaj ąca ko ściół) a wsi ą Popów (północna granica pola namiotowego) jest poddawana naturalnym procesom erozji, chroniona prawnie Rozporz ądzeniem Wojewody Sieradzkiego z dnia 4 maja 1994 roku (Dz. Urz.
42 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Woj. Sieradzkiego poz. 36 z dnia 23 maja 1994 roku), powierzchnia terenu chronionego około 200 ha, uroczysko Wielenin, poło Ŝone przy drodze z Uniejowa do D ąbia, flor ę uroczyska tworzy 240 gatunków ro ślin naczyniowych, w tym 12 gatunków podlegaj ących ochronie prawnej (go ździk pyszny, gnie źnik le śny, kosaciec syberyjski, listera jajowata, mieczyk dachówkowaty i inne), walorem powiatu s ą kompleksy le śne z Rezerwatem Przyrody „D ąbrowa Napoleonów”, które w sezonie letnim i jesiennym s ą atrakcj ą dla grzybiarzy i zbieraczy jagód oraz dla my śliwych. Rezerwat "D ąbrowa w Napoleonowie" o powierzchni 38,63 ha, utworzony został w celu zachowania dla potrzeb nauki i pi ękna krajobrazu naturalnej fitocenozy d ąbrowy świetlistej oraz stanowisk chronionych i rzadkich gatunków ro ślin. Puczniewski Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuj ący 1213,81 ha powierzchni le śnej Nadle śnictwa, jest cz ęś ci ą le śnego pasa ochronnego łódzkiej aglomeracji miejskiej.
43 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
44 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Powiat Podd ębicki jest bogaty w zabytki i obiekty sakralne (Mapa Nr 4), które s ą niew ątpliwym walorem turystycznym. Do najwa Ŝniejszych obiektów posiadaj ących warto ści kulturowe nale Ŝą :
Gmina P ęczniew: - Ko ściół p.w. św. Stanisława w Dru Ŝbinie zbudowany w 1630 r., - drewniany Ko ściół p.w. św. Katarzyny w P ęczniewie zbudowany w 1761 r., - Ko ściół p.w. św. Marka w Siedl ątkowie, stoi na sztucznie usypanym półwyspie, otoczony wysokim wałem od zalewu „Jeziorsko”, wzniesiony w 1683 r. z kamienia polnego, - drewniany Ko ściół parafialny p.w. św. Stanisława z Brodni z XVIII wieku, - park krajobrazowy o powierzchni 3,3 ha w Brodni,
Gmina Podd ębice: - Renesansowy Pałac z XVII wieku w Podd ębicach, obecnie siedziba Domu Kultury, - Ko ściół parafialny p.w. św. Katarzyny w Podd ębicach - Ko ściół parafii ewangelicko-augsburskiej w Podd ębicach, - drewniany dwór w Tumusinie z XIX wieku - Ko ściół p.w. św. Michała Archanioła w Niemysłowie wybudowany w XVII wieku, w głównym ołtarzu znajduje si ę cenny obraz z 1752 roku przedstawiaj ący Świ ętą Rodzin ę, - Ko ściół p.w. św. Mikołaja Biskupa w Kałowie, - Ko ściół p.w. św. Idziego w Bałdrzychowie, - najstarsze domy sukiennicze z drugiej połowy XIX wieku w Podd ębicach,
Gmina Uniejów: - kolegiata p.w. Wniebowzi ęcia Naj świ ętszej Marii Panny w Uniejowie (najwi ększ ą warto ść historyczn ą w ko ściele stanowi gotyckie prezbiterium z XIV w. oraz sarkofag i relikwiarze Błogosławionego Bogumiła),
45 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
- Zamek w Uniejowie powstały w latach 1360-1365, w parku zamkowym w Uniejowie, zało Ŝonym w połowie XIX w. wyst ępuj ą niemal wszystkie gatunki rosn ących na obszarze kraju drzew li ściastych, a tak Ŝe spotka ć mo Ŝna pi ękne okazy drzew egzotycznych – buki odmian płacz ących, topole piramidalne, Ŝółto listne d ęby szypułkowe, ameryka ńskie cypry śniki błotne, dęby kaukaskie, kł ęki kanadyjskie, platany klonolistne, wi ązy górskie, leszczyny górskie, sosny czarne, kosodrzewiny, modrzewie i wiele innych. Łącznie doliczono si ę ponad 60 gatunków drzew i krzewów, - Neobarokowa wie Ŝa ko ścielna z 1901 roku, - pó źno klasycystyczny dwór szlachecki z 1845 roku, obecnie siedziba Miejsko-Gminnego O środka Kultury, - Cerkiew – kaplica grobowa rodziny Tollów z 1885 roku, - wie ś Śpicimierz z ciekawym układem zabudowy przestrzennej tzw. „kupowym”, znana obecnie z barwnych dywanów kwiatowych układanych na uroczysto ść Bo Ŝego Ciała,
Gmina Wartkowice: - Zabytkowy park pó źnobarokowy o pow. 3,9 ha w Gostkowie oraz zespół pałacowy z 1802 roku – obecnie siedziba urz ędu gminy, - drewniany Ko ściół parafialny p.w. św. Piotra i Pawła w Turze wzniesiony w 1754 roku, - dworek w Bronowie z XIX wieku, zlokalizowany w parku o powierzchni 7,6 ha, w XIX wieku był siedzib ą rodu Konopnickich, - podworski park o powierzchni 5,1 ha z ruinami pałacowymi i spichlerzem w Biernacicach,
Gmina Zadzim: - pó źnorenesansowy Ko ściół parafialny p.w. św. Małgorzaty w Zadzimiu zbudowany w latach 1640-1642, - drewniany Ko ściół p.w. św. Wojciecha i p.w. św. Rocha w Zygrach zbudowany w pocz ątkach XVIII wieku, - drewniana świ ątynia parafialna p.w. św. Mikołaja w Wierzchach,
46 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
- Zespół dworsko-parkowy w Zadzimiu zało Ŝony w Połowie XVIII wieku, - ko ściół parafialny p.w. św. Andrzeja w Małyniu zbudowany w 1752 rowku, - mogiła zbiorowa powsta ńców z 1863 roku w Zaborowie.
47 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
48 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
III. ANALIZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA
A. Gospodarka wodno-ściekowa i ochrona wód
1. Gospodarka wodna 1.1 WODY PODZIEMNE Podstawowym sposobem u Ŝytkowania zasobów wodnych jest pobór wody na cele gospodarki komunalnej i przemysłowej oraz wykorzystanie wód powierzchniowych jako odbiorników ścieków. Powiat Podd ębicki zaopatrywany jest w wod ę wył ącznie z uj ęć gł ębinowych , zarówno do celów gospodarki komunalnej, jak i przemysłu. Na terenie Powiatu Podd ębickiego wydziela si ę dwa podstawowe u Ŝytkowe zbiorniki wód podziemnych: czwartorz ędowy i górnokredowy. Aczkolwiek wody podziemne wyst ępuj ą tak Ŝe w utworach trzeciorz ędowych i dolnokredowych, to jednak nie maj ą one znaczenia dla potrzeb zaopatrzenia w wod ę: w trzeciorz ędzie z uwagi na jego ograniczony zasi ęg wyst ępowania – jedynie lokalnie, natomiast w dolnej kredzie ze wzgl ędu na du Ŝą gł ęboko ść zalegania warstw wodono śnych.
a. wody podziemne w utworach czwartorz ędowych Wody podziemne w utworach czwartorz ędowych gromadz ą si ę w osadach piaszczysto-Ŝwirowych wyst ępuj ących w dolinach rzecznych oraz na wysoczyznach. S ą to wody porowe. Warstwy wodono śne w dolinach rzecznych prowadz ą wody o zwierciadle swobodnym, płytko wyst ępuj ącym w stosunku do powierzchni terenu. Zasilane one s ą poprzez infiltracj ę wód opadowych i powierzchniowych oraz drog ą dopływu podziemnego z otaczaj ących doliny wysoczyzn. Przy wysokich stanach wód powierzchniowych ujawnia si ę pierwszy rodzaj zasilania, natomiast przy niskich stanach uruchamia si ę zwi ększony dopływ podziemny, a to powoduje drena Ŝ warstw wodono śnych z otaczaj ących doliny rzeczne wysoczyzn. Mi ąŜ szo ść wodono śnych warstw w dolinach rzecznych osi ąga warto ści kilku metrów. Jedynie w dolinie Warty mo Ŝe wynosi ć do 50 m. Tutaj te Ŝ obserwuje si ę najwi ększ ą wodoprzewodno ść warstw dolinnych.
49 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Wody podziemne na wysoczyznach gromadz ą si ę w osadach piaszczysto- Ŝwirowych wyst ępuj ących bezpo średnio od powierzchni terenu nad glinami, w śród glin zwałowych oraz pod nimi. Wody w warstwie wodono śnej wyst ępuj ącej nad glinami cechuj ą si ę swobodnym zwierciadłem, na ogół płytko zalegaj ącym w stosunku do powierzchni terenu. Podobnie jak warstwy wodono śne w dolinach rzecznych, warstwa nadglinowa zasilana jest bezpo średnio przez opady atmosferyczne. Na tej warstwie bazuj ą gospodarskie studnie kopane. Warstwy śródglinowa i podglinowa prowadz ą wody z reguły pod napi ęciem. Mi ąŜ szo ść ich jest zró Ŝnicowana. Na ogół znaczne mi ąŜ szo ści kompleksów piaszczysto-Ŝwirowych obserwuje si ę w rejonach pagórkowatych. Wody wy Ŝej omówionych warstw ujmowane s ą studniami wierconymi. Najcz ęś ciej uzyskiwane wydajno ści z tych warstw we wschodniej cz ęś ci Powiatu wynosz ą 30-80 m 3/h, natomiast w cz ęś ci zachodniej – od kilku do 30 m 3/h i tylko sporadycznie osi ąga si ę wydajno ści wy Ŝsze.
b. wody podziemne w utworach górnej kredy Utwory górnokredowe stanowi ą podstawowy u Ŝytkowy zbiornik wodono śny Powiatu Podd ębickiego. Głównie na tym zbiorniku opiera si ę zaopatrzenie w wod ę ludno ści i przemysłu. Wi ększo ść uj ęć wód podziemnych zało Ŝona jest w utworach górnej kredy. RównieŜ uj ęcie dla Miasta Podd ębice, składaj ące si ę z trzech otworów studziennych czerpie wod ę z górnej kredy. Zasoby eksploatacyjne przedmiotowego uj ęcia wody zostały ustalone w wysoko ści Q = 146,0 m 3/h, przy depresji s = 6,4 – 8,0 m i zatwierdzone decyzj ą Prezesa C.U.G. z dnia 3.III.1963 r., znak: KDH/1033/B/1011/63. Kolektorem wód w górnej kredzie s ą sp ękane partie utworów litych, tj. wapieni, wapieni marglistych, margli i opok. Wody prowadzone s ą szczelinami zatem s ą to wody szczelinowe. W śród utworów litych wydziela si ę dwa systemy szczelin: zwietrzelinowe i tektoniczne. Wi ększy wpływ na przewodnictwo wody posiadaj ą szczeliny zwietrzelinowe. Zawodnienie osadów górnokredowych jest funkcj ą gł ęboko ści ich wyst ępowania, systemu sp ęka ń – szczelin oraz wi ęzi hydraulicznej z wodono śnymi utworami czwartorz ędu. Najbardziej zawodniony jest strop osadów górnokredowych, gdy Ŝ jest on intensywnie sp ękany. Tutaj wyst ępuj ą głównie szczeliny zwietrzelinowe. Udział tych szczelin jest najwi ększy w rejonie wzniesie ń morfologicznych stropu górnej kredy, np. w rejonie Podd ębic.
50 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Intensywno ść sp ęka ń osadów górnokredowych maleje w miar ę zwi ększania si ę gł ęboko ści zalegania ich stropu. Zaobserwowano, Ŝe strefy najintensywniejszych sp ęka ń wyst ępuj ą do gł ęboko ści 300 – 350 m poni Ŝej stropu. Gł ębiej intensywno ść sp ęka ń stopniowo maleje. Tym samym za najbardziej wodono śną stref ę utworów górnej kredy nale Ŝy uzna ć przedział od stropu tych utworów do gł ęboko ści rz ędu 300-350 m. Nale Ŝy równie Ŝ podkre śli ć, Ŝe utwory górnej kredy w zale Ŝno ści od stopnia sp ękania oraz wykształcenia litologicznego wykazuj ą du Ŝą rozpi ęto ść warto ści wska źnika przewodno ści hydraulicznej. Wynosi ona od 1 m 2/h do ponad 50 m 2/h. Zasilanie zbiornika górnokredowego odbywa si ę poprzez drena Ŝ wód z poziomu czwartorz ędowego, w miejscach kontaktu z piaskami i Ŝwirami na wysoczyznach, jak i w dolinach rzecznych, b ądź poprzez bezpo średnie zasilanie wodami atmosferycznymi w miejscach, gdzie utwory górnej kredy odsłaniaj ą si ę na powierzchni terenu. Wody zbiornika górnokredowego posiadaj ą charakter naporowo-swobodny. Tam, gdzie nad utworami wodono śnymi wyst ępuj ą osady nieprzepuszczalne, wody posiadaj ą charakter naporowy. Natomiast w strefach tzw. okien hydrogeologicznych, gdzie brak jest tych osadów, lustro wody jest swobodne. Rejony takie wyst ępuj ą w dolinie Warty i Neru oraz na wysoczyznach np. w rejonie Podd ębic. Utwory górnej kredy na terenie Powiatu Poddebickiego cechuj ą si ę korzystnymi parametrami wydajno ściowymi. Potencjaln ą wydajno ść typowego otworu studziennego okre śla si ę na 30-70 m 3/h (wg Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1:200 000).
c. jako ść wód podziemnych Monitoring krajowy Systematyczne badania wód podziemnych prowadzone s ą od 1991 roku w sieci krajowej monitoringu wód podziemnych przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie. Na terenie Powiatu Podd ębickiego obserwacje prowadzone s ą w otworze w Uniejowie o gł ęboko ści stropu 5 m, ujmuj ącym wody gruntowe z poziomu czwartorz ędu. Ostatnie badania przeprowadzone w 1999 roku wykazały, Ŝe woda z tego uj ęcia jest złej jakości ze wzgl ędu na ponadnormatywn ą zawarto ść zwi ązków azotu: azotu amonowego i azotynów.
51 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Wyniki bada ń przechowywane s ą w komputerowej bazie MONBADA w PIG w Warszawie. Monitoring regionalny Od 1996 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Sieradzu rozpocz ął realizacj ę monitoringu regionalnego wód podziemnych na terenie byłego województwa sieradzkiego. Program tego monitoringu został opracowany w 1993 roku przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Wojewody. Wyznaczono na terenie Powiatu Podd ębickiego 21 otworów obserwacyjnych oraz ustalono zakres wykonanych wska źników. Obecnie na terenie Powiatu monitoruje si ę 14 punktów, poniewa Ŝ cz ęść wcze śniej badanych studni jest obecnie nieczynnych (np. Szkoły w Sakowie, Feliksowie i Kłudnej zostały podł ączone do wodoci ągów). Wyniki monitoringu regionalnego gromadzi si ę w programie komputerowym "Monitoring wód podziemnych "GreenSoft Toru ń. Program ten dokonuje oceny i klasyfikacji wód. Ocena jako ści wód w układzie wska źników i ogólna ocena jako ści s ą opracowane w oparciu o zmodyfikowan ą w 1995 roku „Klasyfikacj ę jako ści wód podziemnych dla potrzeb monitoringu": klasa la - wody najwy Ŝszej jako ści bez przekrocze ń dopuszczalnych wska źników zanieczyszcze ń, nadaj ące si ę do celów pitnych bez uzdatnienia, klasa Ib - wody wysokiej jako ści, zawieraj ące nieznaczne zanieczyszczenia o naturalnym chemi źmie, odpowiadaj ące wodom do celów pitnych i gospodarczych wymagaj ących prostego uzdatnienia, klasa II - wody o średniej jako ści o naturalnym chemi źmie, jak i zmienione antropologicznie, wymagaj ące zło Ŝonego uzdatniania; klasa III - wody niskiej jako ści, których cechy fizyczne i zawarto ść głównych wska źników zanieczyszcze ń znacznie przekraczaj ą normy obowi ązuj ące dla wód pitnych; non - wody nie odpowiadaj ące normom. W 2000 i 2002 roku na terenie Powiatu Podd ębickiego badania przeprowadzono w 14 punktach ujmuj ących wody wgł ębne: 9 z poziomu gómokredowego i 5 czwartorz ędowego. Wykaz tych punktów w poszczególnych gminach powiatu wraz z ocen ą przedstawiono w tabeli nr 18.
52 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
53 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Tabela Nr 18 - Wyniki monitoringu regionalnego wód podziemnych prowadzonego w latach 2000-2002 na terenie Powiatu Podd ębickiego (dane WIO Ś).
Klasy czysto ści Ia i Ib II III nok Ocena ogólna Lp. Lokalizacja otworu Strat. 2000 2001 2002 1. Ksi ęŜ a Wólka – wodoci ąg wiejski Q Ib II Ib 2. Pęczniew – wodoci ąg wiejski K2 Ib Ib II 3. Wierzbowa – wodoci ąg wiejski K2 Ib Ib - 4. Wartkowice – wodoci ąg wiejski K2 Ib Ib Ib 5. Niewiesz – wodoci ąg wiejski K2 nok Ib Ib 6. Podd ębice – wodoci ąg miejski K2 Ib Ib Ib 7. Bałdrzychów – wodoci ąg wiejski K2 Ib Ib Ib 8. Dalików – wodoci ąg wiejski Q Ib Ib Ib 9. Zadzim – wodoci ąg wiejski K2 Ib Ib II 10. Zygry – radiostacja Q Ib II II 11. Sk ęczno-Piła – wodoci ąg wiejski Q Ib Ib II 12. Kłoniszew – wodoci ąg wiejski K2 II II II 13. Wierzchy – wodoci ąg wiejski Q Ib Ib II 14. Marcinów – wodoci ąg wiejski K2 nok II III
Wyniki bada ń: Miasto i Gmina Podd ębice Badane s ą trzy studnie ujmuj ące wod ę z pokładów gómokredowych, zasilaj ące wodoci ągi w: - Podd ębicach o gł ęboko ści 70 m p.p.t., - Bałdrzychowie o gł ęboko ść 50 m p.p.t. - Niewieszu o gł ęboko ść 70 m p.p.t. Woda w opomiarowanych studniach podobnie jak w poprzednich latach jest wysokiej jako ści. W Niewieszu i w Bałdzrzychowie notuje si ę jedynie niewielkie przekroczenie st ęŜ enia Ŝelaza. Gmina Dalików Na terenie gminy opróbowana jest studnia o gł ęboko ści 32,5 m p.p.t. wodoci ągu gminnego. Parametry tej wody z poziomu czwartorzędowego mieszcz ą si ę w klasach la i Ib. Podobnie jak w gminie Podd ębice walory wody obni Ŝone s ą przez podwy Ŝszon ą zawarto ść Ŝelaza. Gmina P ęczniew Badane były dwie studnie zasilaj ące wodoci ągi w:
54 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
- Pęczniewie o gł ęboko ści 50 m p.p.t. -.uj ęcie gómokredowe - Ksi ęŜ ej Wólce o gł ęboko ści 58 m p.p.t. - uj ęcie czwartorz ędowe W Ksi ęŜ ej Wólce woda w ocenie ogólnej była wysokiej jako ści. Zanotowano wzrost zwi ązków azotu: azotu azotanowego i amonowego (4-krotny). Zmniejszyła si ę natomiast znacznie zawarto ść rozpuszczonego w ęgla organicznego. Badania wody w P ęczniewie wykazały pogorszenie wody do średniej jako ści. Wzrosła mineralizacja wody, zawarto ść Ŝelaza, manganu i azotu amonowego (wszystkie wymienione wska źniki były w granicach II klasy) Gmina Wartkowice Opróbowano dwa otwory o gł ęboko ści 50 m p.p.t. zasilane przez pokłady gómokredowe w Wartkowicach i Wierzbowej. W Wierzbowej nie pobrano do bada ń wody w 2002 roku z przyczyn technicznych. Woda w obu punktach jest wysokiej jako ści, podobnie jak w innych punktach podwy Ŝszona jest zawarto ść Ŝelaza, a w Wierzbowej równie Ŝ manganu. Gmina Zadzim W gminie tej badana jest woda a Ŝ w sze ściu punktach, ujmuj ących wod ę z pokładów gómokredowych w: - Zadzimiu o gł ęboko ści 60 m p.p.t., - Kłoniszewie - 54 m p.p.t., - Marcinowie - 65 m p.p.t. czwartorz ędowych w: - Wierzchach o gł ęboko ści 80 m p.p.t., - Sk ęcznie Pile - 38 m p.p.t., - Zygrach (Radiostacja) - 42 m p.p.t. Woda w tej gminie jest zdecydowanie najgorszej jakości. We wszystkich studniach niezale Ŝnie od ujmowanych warstw wodono śnych i ró Ŝnic gł ęboko ści wyst ępuje du Ŝe st ęŜ enie azotu amonowego. W 2002 roku nast ąpił olbrzymi wzrost tego wska źnika około 10-krotny, s ą to niew ątpliwe zmiany antropogeniczne. W studni w Marcinowie zanotowano podwy Ŝszone st ęŜ enie toksycznego ołowiu (III klasa). Zawarto ść Ŝelaza podobnie jak w poprzednich latach utrzymywała si ę w granicach wód o średniej warto ści. W 2002 roku zanotowano pogorszenie wody w 5 otworach, w jednym polepszenie, a w siedmiu nie uległa zmiany.
55 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Najwy Ŝszy udział wyników w zakresie st ęŜ eń wi ększych od okre ślonych jako dopuszczalne dla wód o wysokiej jako ści (kl. Ib) dotyczy azotu amonowego i Ŝelaza
Analizuj ąc wyniki bada ń wody z ostatnich lat mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe wody w utworach czwartorz ędowych wyst ępuj ące na terenie Powiatu Podd ębickiego na ogół nale Ŝą do wód średnio twardych i twardych o odczynie zasadowym, posiadaj ą II klas ę jako ści. To oznacza, Ŝe do celów pitnych wymagaj ą jedynie prostego uzdatniania ze wzgl ędu na ponadnormatywn ą zawarto ść Ŝelaza i manganu, jednak Ŝe nie przekraczaj ącą warto ści 4 mg/l Fe i 0,5 mg/l Mn. Wody tego typu wyst ępuj ą na wysoczy źnie. Natomiast w dolinach rzek, szczególnie w dolinie Neru i jego dopływie Pisi, wody posiadaj ą zł ą jako ść wskazuj ącą na zanieczyszczenia antropogeniczne (klasa III), tzn. zawieraj ą powy Ŝej 4 mg/l Ŝelaza i 0,5 mg/l
manganu oraz ponadnormatywn ą zawarto ść takich elementów jak: Cl, SO 4,
NH 3, Pb, Zn, Cd, Hg, Cu, Cr. W zwi ązku z tym dla celów spo Ŝywczych wymagaj ą one skomplikowanego uzdatniania. Nale Ŝy jednak podkre śli ć, Ŝe tak Ŝe na wysoczy źnie, na niektórych obszarach obserwuje si ę post ępuj ące zanieczyszczenie wód podziemnych zwi ązane z działalno ści ą człowieka. Do takich obszarów nale Ŝy zaliczy ć rejon Zbiornika Jeziorsko. Spi ętrzenie wody w tym zbiorniku spowodowało zawodnienie strefy aeracji i zwi ązane z tym wymywanie nagromadzonych w tej strefie substancji mineralnych do wód podziemnych. Zjawisko to wywołało szereg zmian w składzie chemicznym wody. Badania jako ści wód podziemnych w tym rejonie wskazuj ą na wzrost zawarto ści chlorków, siarczanów, azotanów i wapnia. Wyra źne zanieczyszczenie wód w utworach czwartorz ędowych wyst ępuje równie Ŝ w rejonie Niewiesza. Badania wykazuj ą obecno ść w wodach poziomu czwartorz ędowego w tym rejonie podwy Ŝszonych ilo ści azotanów (12,8 mg/l), amoniaku (0,48 mg/l) i chlorków (do 100 mg/l). Wody wyst ępuj ące w utworach górnej kredy podobnie jak wody w utworach czwartorz ędowych nale Ŝą do wód średnio twardych o odczynie zasadowym. Na ogół zawieraj ą ponadnormatywne ilo ści Ŝelaza i manganu. W zwi ązku z tym przewa Ŝnie zaliczane s ą pod wzgl ędem jako ści do II klasy. Cho ć lokalnie, np. w rejonie Bardzynina wyst ępuj ą wody w utworach górnej
56 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
kredy zaliczane do I klasy, nie wymagaj ące uzdatniania. Ale tak Ŝe w niektórych rejonach obserwuje si ę równie Ŝ wody o jako ści kwalifikuj ącej je do III klasy np. rejon Porczyny-Niewiesz, rejon Zygier, Kucin. W wymienionych rejonach wody w utworach górnokredowych mog ą zawiera ć du Ŝe ilo ści Ŝelaza – ponad 5 mg/l. Równie Ŝ w rejonie Zbiornika Jeziorsko zaznacza si ę w wodach zbiornika górnokredowego wzrost siarczanów, chlorków i amoniaku. Wzrost w wodach podziemnych takich substancji jak: chlorki, siarczany, azotany, amoniak obserwuje si ę szczególnie na obszarach gdzie nad warstwami wodono śnymi brak jest utworów nieprzepuszczalnych, stwarzaj ących naturaln ą ochron ę tych warstw. Monitoring wód podziemnych powinien by ć prowadzony wokół ka Ŝdego obiektu mog ącego zanieczy ści ć wody podziemne, w szczególno ści wokół wysypisk odpadów, np. wysypisko gminne w Podd ębicach, które zlokalizowane jest w strefie, gdzie kredowy zbiornik wód podziemnych nie posiada dostatecznej osłony naturalnej (utwory kredowe wyst ępuj ą tu Ŝ pod powierzchni ą terenu).
57 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rys. 1 Jako ść wód podziemnych badanych na terenie Powiatu Podd ębickiego w 2002 r. Ocena bezpo średnia. Odczyn Barwa Przewodno ść ChZT-Mn Kwasowo ść Sucha pozostało ść Subst. rozpuszcz. RWO Chlorki Fluorki Siarczany Sód Klasa Ia Potas
Wap ń Klasa Ib Magnez Twardo ść ogólna Klasa II Azot amonowy
Azot azotynowy Azot azotanowy Fosforany śelazo Mangan Cynk Kadm Mied ź Nikiel Ołów Chrom +6 Rt ęć Arsen Bor 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Warto ści w %
58 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rys. 2 Jako ść wód podziemnych poziomu górnokredowego badanych na terenie Powiatu Podd ębickiego w 2002 r. Ocena bezpo średnia.
Odczyn Barwa Przewodno ść ChZT-Mn Kwasowo ść Sucha pozostało ść Subst. rozpuszcz. RWO Chlorki Klasa Ia Fluorki
Siarczany Klasa Ib Sód
Potas Wap ń Klasa II
Magnez Twardo ść ogólna Azot amonowy Azot azotynowy Azot azotanowy Fosforany śelazo Mangan Cynk Kadm Mied ź Nikiel Ołów Chrom +6 Rt ęć Arsen Bor 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 (Warto ści w %)
59 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rys. 3 Jako ść wód podziemnych poziomu czwartorz ędowego badanych na terenie Powiatu Podd ębickiego w 2002 r. Ocena bezpo średnia. Odczyn Barwa Przewodno ść ChZT-Mn Kwasowo ść Sucha pozostało ść Subst. rozpuszcz. RWO Klasa Ia Chlorki
Fluorki Klasa Ib Siarczany
Sód Potas Klasa II
Wap ń Magnez Twardo ść ogólna Azot amonowy Azot azotynowy Azot azotanowy Fosforany śelazo Mangan Cynk Kadm Mied ź Nikiel Ołów Chrom +6 Rt ęć Arsen Bor
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Warto ści w %
60 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rys. 4 Jako ść wody podziemnej powiecie podd ębickim w przedziale gł ęboko ści w 2001 roku
100% 90% 80% 70% 60% KLASA Ib 50% 40% KLASA II 30% 20% 10% 0% >50 50-60m 60-70 m <70m
Rys. 5 Jako ść wody podziemnej powiecie podd ębickim w przedziale gł ęboko ści w 2002 roku
100% 90% 80% 70% 60% KLASA Ib 50% KLASA II 40% KLASA III 30% 20% 10% 0% >50 50-60m 60-70 m <70m
61 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
d. zasoby wód podziemnych Dla łódzkiego regionu hydrogeologicznego, do którego zalicza si ę równie Ŝ Powiat Podd ębicki nie zostały do chwili obecnej ustalone dyspozycyjne zasoby wód podziemnych. Tym samym Powiat Podd ębicki równie Ŝ nie posiada ustalonych tych zasobów, prowadzona jest natomiast inwentaryzacja ustalonych zasobów eksploatacyjnych dla poszczególnych uj ęć wód podziemnych na terenie Powiatu. Stan tych zasobów na dzie ń 1 stycznia 2003 r. przedstawiał si ę nast ępuj ąco: z poziomu czwartorz ędowego - 442,50 m 3/h z poziomu górnokredowego - 5356,64 m 3/h Z powy Ŝszego wynika, Ŝe głównie ujmowane s ą wody z utworów górnokredowych stanowi ących zasobny zbiornik wodono śny. Ochrona ilo ściowa zasobów wód podziemnych powinna polega ć na kontrolowanym gospodarowaniu tymi zasobami, nie dopuszczaj ącym do nadmiernej eksploatacji poszczególnych poziomów wodono śnych, powoduj ącej zachwianie równowagi hydrodynamicznej danego poziomu. Te problemy powinny by ć regulowane poprzez stosowne pozwolenia wodno- prawne na pobór wód podziemnych oraz inwentaryzacj ę poboru tych wód. Zasoby wód podziemnych powinny by ć wykorzystywane przede wszystkim na potrzeby ludno ści i przemysłu spo Ŝywczego, zwłaszcza wody dobrej jako ści, nie budz ące zastrze Ŝeń. Na potrzeby przemysłu nale Ŝy przeznacza ć wody gorszej jako ści.
e. wody geotermalne Wody geotermalne stanowi ą swoisty rodzaj wód podziemnych zaliczonych do kopalin podstawowych. Wyst ępuj ą one na terenie Powiatu Podd ębickiego w utworach dolnokredowych oraz ni Ŝej zalegaj ących w podło Ŝu kredowej niecki łódzkiej, utworach jurajskich. Wody geotermalne zostały rozpoznane i udokumentowane w rejonie Uniejowa. Wykonano tu do celów grzewczych 3 otwory do stropu górnej jury, którymi uj ęto wody z piaskowców dolnej kredy. Otwór IGH-1 - gł ęboko ść 2254,0 m Otwór PIG/AGH-1 - gł ęboko ść 2665,0 m Otwór PIG/AGH-2 - gł ęboko ść 2 031,0 m
62 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Zasoby eksploatacyjne wód geotermalnych w rejonie Uniejowa udokumentowano w kat. C dla wycinka regionu o powierzchni 7 km 2 w ilo ści: Q = 235,0 m 3/h przy S do 26 m w tym w kat. B dla uj ęcia składaj ącego si ę z 3 w/w otworów: Q = 145,0 m 3/h przy S = 26 m W/w wielko ści zasobów zostały zatwierdzone decyzj ą Ministra Ochrony Środowiska, zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 17.12.1991 r., znak: KDH/013/56663/91. Wody geotermalne w rejonie Uniejowa nale Ŝą do wód chlorkowo-sodowych i posiadaj ą temperatur ę 67-70 0. Z dokumentacji tych wód wynika, Ŝe s ą one wodami poligenetycznymi stanowi ącymi mieszanin ę słonych reliktowych ze słodkimi młodymi wodami. Zasilanie wód geotermalnych wyst ępuj ących w omawianym rejonie odbywa si ę na wychodniach kredy dolnej od strony Antyklinorium Kujawskiego oraz od strony Monokliny Przedsudeckiej.
f. ochrona wód podziemnych Obszar Powiatu Podd ębickiego, jak ju Ŝ wy Ŝej zaznaczono le Ŝy w obr ębie łódzkiego regionu hydrogeologicznego. Mapa Obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w Polsce wymagaj ących szczególnej ochrony, która została sporz ądzona przez Instytut Hydrogeologii i Geologii In Ŝynierskiej AGH w Krakowie w 1990 r. pod redakcj ą prof. A.S. Kleczkowskiego, nie zalicza górnokredowego zbiornika wód podziemnych oraz znacznej cz ęś ci zbiornika czwartorz ędowego w rejonie łódzkim do tego typu zbiorników. Fakt ten skutkuje tym, Ŝe Minister Środowiska nie wytypował łódzkiego zbiornika górnokredowego do ustalenia jego zasobów dyspozycyjnych oraz strefy ochronnej. Obszar Powiatu Podd ębickiego znalazł si ę poza zasi ęgiem GZWP wymagaj ących szczególnej ochrony. Nie zmienia to jednak faktu, ze na ogół wszystkie wody podziemne na terenie tego Powiatu, jak w całym regionie łódzkim, nale Ŝą geogenicznie do wód o wysokiej jako ści i stanowi ą podstawowe źródło zaopatrzenia w wod ę ludno ści i gospodarki. Ich zasoby s ą dobrem publicznym. W zwi ązku z tym powinny podlega ć wysokiej ochronie, zarówno jako ściowej, jak i ilo ściowej, nie dopuszczaj ącej do ich degradacji, która w niektórych rejonach ju Ŝ si ę zaznacza.
63 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Ochrona jako ściowa powinna polega ć na: wła ściwym lokalizowaniu inwestycji. Nale Ŝy unika ć lokalizacji inwestycji uci ąŜ liwych dla wód podziemnych na terenach, gdzie wody podziemne nie posiadaj ą osłony naturalnej (bezpo średnie zasilanie) lub jest ona niedostateczna. W zwi ązku z tym jest wskazane sporz ądzenie dla terenu Powiatu mapy wskazuj ącej obszary, gdzie wody podziemne mog ą by ć nara Ŝone na zanieczyszczenie. Mapa taka powinna by ć uwzgl ędniana przy sporz ądzaniu planów zagospodarowania przestrzennego, budowie oczyszczalnia ścieków i kanalizacji na terenach wiejskich, ustanawianiu w uzasadnionych przypadkach stref ochronnych uj ęć wód podziemnych, zwracaniu uwagi na prawidłowe wykonanie obudów otworów studziennych nie dopuszczaj ących do zanieczyszczenia wód podziemnych a tak Ŝe na ich wyposa Ŝenie, gównie w zakresie urz ądze ń pomiarowo-kontrolnych, likwidacji niewykorzystanych otworów wiertniczych, w tym nieczynnych o zaniechanej eksploatacji uj ęć wód podziemnych. W zwi ązku z tym jest wskazane sporz ądzenie inwentaryzacji otworów wiertniczych, w tym uj ęć wód podziemnych wykonanych na terenie powiatu, likwidacji dzikich wysypisk odpadów i wylewisk, uwzgl ędnianiu przy nawo Ŝeniu gleb i stosowaniu środków ochrony ro ślin potrzeby ochrony wód podziemnych (stosowaniu odpowiednich nawozów, dawek, technologii oraz przestrzeganiu terminów), prowadzeniu monitroingu wód podziemnych: regionalnego i lokalnego Zasoby wód podziemnych powinny by ć wykorzystywane przede wszystkim na potrzeby ludno ści i przemysłu spo Ŝywczego, zwłaszcza wody dobrej jako ści, nie budz ące zastrze Ŝeń. Na potrzeby przemysłu nale Ŝy przeznacza ć wody gorszej jako ści.
g. gospodarowanie wod ą podziemn ą na terenie Powiatu Podd ębickiego W ci ągu ostatniego 20-lecia nast ępował stały spadek zu Ŝycia wody na nierolnicze cele produkcyjne. Głównymi przyczynami tego zjawiska s ą: podł ączenia zakładów do sieci wodoci ągowych, recesja w przemy śle,
64 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
wprowadzenie zasad oszcz ędnego gospodarowania wod ą (zamkni ęty obieg wody), opomiarowanie wi ększo ści odbiorców. Tabela 19 - Gospodarka wodna w Powiecie Podd ębickim w 2002 r. (według danych WIO Ś)
Pobór wody w m 3/ dob ę z wodoci ągów na cele GMINA na cele socjalne miasto wie ś produkcyjne inne miasto wie ś miasto wie ś
Podd ębice 1261 827 1229 827 32 Pęczniew - 468 - 462 - 6 - Dalików - 374 - 374 - - - Zadzim - 479 - 479 - - - Wartkowice - 736 - 658 - 5 73 Uniejów 618 379 618 379 - - -
RAZEM 1879 3263 1847 3179 32 11 73
W porównaniu do roku 2000 na terenie Powiatu obserwuje si ę bardzo zró Ŝnicowane tendencje w poborze wody: znacz ący spadek zu Ŝycia wody obserwuje si ę w gminie Zadzim (z 822,2 m 3db do 479 m 3/db). W gminie brak przemysłu, woda jest zu Ŝywana wył ącznie na cele socjalne, w gminach P ęczniew, Dalików i Wartkowice zu Ŝycie jest porównywalne do poprzedniego, w gminie Podd ębice obserwuje si ę wzrost poboru wody na wsiach z 575,4 m3/db do 827 m 3/db, a zmniejszenie poboru w mie ście o około 100 m 3/db.
65 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
66 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO Tabela Nr 20 - Zestawienie i charakterystyka wi ększych uj ęć wód podziemnych na terenie Powiatu Podd ębickiego (dane Starostwa)
Zasoby Pozwolenie na pobór eksploatacyjne wody w ilo ści Nazwa Zaopatrywane Charakterystyka pobieranej wody i procesu Lp. przy uj ęcia miejscowo ści Q Q uzdatnianie m3/h depresji max d max h [m 3/d] [m 3/h] m GMINA PODD ĘBICE Uj ęcie Brak konieczno ści uzdatniania - skład wody 1. miejskie w Miasto Podd ębice 146 6,4 - 8 2202 146 odpowiada normom Podd ębicach Woda uzdatniania, wody popłuczne odprowadzane do 2. Porczyny Wodoci ąg wiejski 73 8 219,7 16,5 zbiorników odparowuj ąco-chłonnych na terenie stacji Woda uzdatniania, wody popłuczne odprowadzane do 3. Niewiesz Wodoci ąg wiejski 34,7 25 255,5 21,4 rowu melioracyjnego śelazo – 3,0 mg/dm 3, mangan – 1,12 mg/dm 3, woda uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody 4. Bałdrzychów Wodoci ąg wiejski 79 2,4 351 32,2 popłuczne odprowadzane do kanału S ędów- Wilkowice ŁęŜ ki, Adamów, Szczyty, Aleksandrówek, Marynki, śelazo – 0,85 mg/dm 3, mangan – 0,05 mg/dm 3, woda Leokadiew, Ci ęŜ ów, uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody 5. ŁęŜ ki 50 19,5 318 19 Antoniew, Golice, popłuczne odprowadzane do rowu melioracyjnego RC Tarnowa, panaszew, w km 3+700 Józefka Góra Bałdrzychowska, śelazo – 0,6 mg/dm 3, mangan – 0,04 mg/dm 3, woda Góra Kałów, Kol. Góra uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody 6. Bałdrzychow Bałdrzychowska, 53,6 3,75 301 28,8 popłuczne odprowadzane do rzeki Bełdówki w km ska Byczyna, Kol. Byczyna, 3+350 Zagórzyce, R ąkczyn
67 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO śelazo – 1,2 mg/dm 3, mangan – 0,11 mg/dm 3, woda uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody 7. Niemysłów Wodoci ąg wiejski 51 6,1 72 8,0 popłuczne odprowadzane s ą poprzez odstojnik do kanalizacji Szkoły Podstawowej śelazo – 0,75 mg/dm 3, mangan – 0,05 mg/dm 3, woda 8. Sworawa Wodoci ąg wiejski 60 9,0 146 14 uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody popłuczne odprowadzane do dwóch studni chłonnych Uj ęcie zakładowe na 9. Chropy terenie Fermy Drobiu 75,5 3,3 143,5 13,2 brak uzdatniania Wo źniak Uj ęcie zakładowe na 10. Kr ępa 80 3,4 779,0 78,8 brak uzdatniania terenie Winiarni AEND Uj ęcie na terenie Gminnej Spółdzielni – Bazy 11. Klementów 40,5 5,3 104,1 11,0 brak uzdatniania Magazynowo- Produkcyjnej GMINA UNIEJÓW Wola Przedmiejska, Felcjanów, Czekaj, śelazo – 1,28 mg/dm 3, mangan – 0,2 mg/dm 3, woda Wola Hipolitów, Wielenin, Kol. uzdatniania na czterech od Ŝelaziaczach, wody 12. 40 3,0 569 40 Przedmiejska Wielenin, D ąbrowa, popłuczne odprowadzane do rowu meliroacyjnego R- Zaborów, Kozanki 3/1 w km 1+250 Wielkie Brak brak Woda uzdatniana, wody popłuczne odprowadzane na 13. Uniejów Miasto Uniejów 700 70 danych danych oczyszczalni ę ścieków w Uniejowie Brak brak Woda uzdatniana, wody popłuczne odprowadzane na 14. Śpicimierz Wodoci ąg wiejski 625,2 46,5 danych danych oczyszczalni ę ścieków w Śpicimierzu Brak Brak brak konieczno ści uzdatniania - skład wody 15. Ro Ŝniatów wodoci ąg wiejski 167 18 danych danych odpowiada normom wodoci ąg wiejski: śelazo – 1,1 mg/dm 3, mangan – 0,2 mg/dm 3, woda Ostrowsko, Orzeszków, uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody 16. Ostrowsko Orzeszków Kolonia, 40 37,4 222 30 popłuczne odprowadzane do dołu po wyrobisku Kuczki, Stanisławów, Ŝwirowym Ro Ŝniatów 68 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO śelazo – 4,4 mg/dm 3, mangan – 0,45 mg/dm 3, woda 17. Wilamów wodoci ąg wiejski 60 3,33 546 36 uzdatniania na czterech od Ŝelaziaczach, wody popłuczne odprowadzane do rowu melioracyjnego Uj ęcie zakładowe na brak brak woda uzdatniania, wody popłuczne odprowadzane do 18. Wielenin terenie Zakładu Ceramiki 85 7,0 danych danych oczyszczalni zakładowej Budowlanej Zakład Gospodarczy uj ęcie na terenie zasoby nie 19. 37,3 4,6 brak uzdatniania ZAMEK w dziedzi ńca zamkowego ustalone Uniejowie śelazo – 4,82 mg/dm 3, mangan – 0,2 mg/dm 3, brak Gorzelnia w 20. uj ęcie zakładowe 33,2 8,0 155,7 28,3 uzdatniania, woda wykorzystywana wył ącznie do Czepowie celów technologicznych GMINA ZADZIM Woda uzdatniana, wody popłuczne odprowadzane do 21. Wierzchy wodoci ąg wiejski 65 4,3 500 50 rowu melioracyjnego Woda uzdatniana, wody popłuczne odprowadzane do 22. Kłoniszew wodoci ąg wiejski 74,3 3,9 349 36,4 rowu melioracyjnego Wola Woda uzdatniana, wody popłuczne odprowadzane do 23. wodoci ąg wiejski 45 0,8 265,2 30 Zalewska rowu melioracyjnego Bratków Woda uzdatniana, wody popłuczne odprowadzane do 24. wodoci ąg wiejski 33,84 24,7 255,8 26,7 Dolny rowu melioracyjnego Woda uzdatniana, wody popłuczne odprowadzane do 25. Bogucice wodoci ąg wiejski 30 7,4 302,6 30 stawu śelazo – 0,7 mg/dm 3, mangan – 0,05 mg/dm 3, woda uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody 26. Sk ęczno wodoci ąg wiejski 39,0 4,4 238,0 25,0 popłuczne odprowadzane do rzeki Pichny w km 10+670 śelazo – 0,45 mg/dm 3, mangan – 0,02 mg/dm 3, woda 27. Marcinów wodoci ąg wiejski 92,5 4,2 35,0 4,0 uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody popłuczne odprowadzane do stawu śelazo – 1,1 mg/dm 3, mangan – 0,09 mg/dm 3, woda 28. Zadzim wodoci ąg wiejski 53,0 1,5 304,7 31,73 uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody popłuczne odprowadzane do stawu 69 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO GMINA WARTKOWICE Modernizacja stacji w celu inst. urz ądze ń do 29. Wierzbowa wodoci ąg wiejski 72 2,0 703 60 uzdatniana wody, wody popłuczne b ędą odprowadzane do rowu melioracyjnego Woda uzdatniana, wody popłuczne odprowadzane do 30. Tur wodoci ąg wiejski 156 8,85 170 39 rowu melioracyjnego 0,75 - 31. Wartkowice Wodoci ąg wiejski 138 272 34 brak uzdatniania 19,8 32. Sędów Wodoci ąg wiejski 25 1,2 99,9 9,2 brak uzdatniania Gostków, Biała Góra, 33. Gostków Starzyny, Drwalew, 70,5 2,6 359 44 brak uzdatniania Wólka Wodoci ąg wiejski: Lewiny, Jadwisin, Kłudno, Zalesie, Polesie, Bronów, Biernacicie, Konopnica, śelazo – 0,85 mg/dm 3, mangan – 0,90 mg/dm 3, woda 34. Kłudna Sędów, Kolonia 78,4 2,6 461,0 - uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody Sp ędoszyn, Mrówna, Kiki, popłuczne odprowadzane poprzez odstojnik do rowu Saków, Dzier Ŝawy, Swiatonia, śelgoszcz, Wólki, Grabiszew 79,0 w okresie Uj ęcie na terenie byłej letnim 35. Pełczyska 49,3 34,5 7,5 brak uzdatniania Spółdzielni Produkcyjnej 61,0 w pozostałym okresie okres letni: okres letni: Uj ęcie na terenie 566,8 47,2 36. Wartkowice Spółdzielni Mleczarskiej 138 0,75-19,8 okres okres brak uzdatniania „Mleczwart” zimowy: zimowy: 493,2 41,1
70 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO woda uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach Uj ęcie na terenie od Ŝelaziaczach dwóch kolumnach jonitowych, wody 37. Gostków zakładów Kompanii 70,5 2,6 249,0 22,0 popłuczne odprowadzane s ą poprzez odstojnik do Tytoniowej MERKURY kanalizacji zakładu uj ęcie na terenie Gminnej 38. Wartkowice 138 0,75-19,8 41,58 3,64 brak uzdatniania Spółdzielni MCHiRZ Sp. Ujecie na terenie Zakładu 39. 7,6 0,4 11,5 1,94 brak uzdatniania z o.o. w Gostkowie GMINA P ĘCZNIEW śelazo – 1,0 mg/dm 3, mangan – 0,15 mg/dm 3, woda 40. Pęczniew wodoci ąg wiejski 91 0,15 563,9 68,9 uzdatniania na czterech od Ŝelaziaczach, wody popłuczne odprowadzane do rzeki Pichny 41. Lubola wodoci ąg wiejski 15 2,5 280,6 15 Brak uzdatniania uj ęcie na terenie osiedla 42. Popów 71,2 1,15 262,8 37,47 brak uzdatniania domków jednorodzinnych Ksi ęŜ e uj ęcie na terenie o środka 43. 6,0 3,8 140,0 5,8 brak uzdatniania Młyny wczasowego 44. GMINA DALIKÓW śelazo – 1,5 mg/dm 3, mangan – 0,19 mg/dm 3, woda wodoci ąg wiejski: Sarnów 45. Sarnów 10,0 1,6 20,0 - uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody wie ś i PGR popłuczne odprowadzane do rowu wodoci ąg wiejski: śelazo – 2,5 mg/dm 3, mangan – 0,19 mg/dm 3, woda Dalików, Złotniki uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody 46. Dalików Kolonia, Przekora, 55,8 4,15 100,0 - popłuczne odprowadzane s ą do zbiornika Kazimierzów, Gajówka odparowuj ącego Parcel
71 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO wodoci ąg wiejski: Wilczyca, Ole śnica, Fułki, Kuciny, Kołoszyn, Sarnówek, Dobrza ń, śelazo – 1,4 mg/dm 3, mangan – 0,14 mg/dm 3, woda 47. Zdrzychów 65,4 7,4 180,0 - Madaje Stare, Wilków, uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach Kontrewers, Sarnówek, Gajówka, D ąbrówka Górna śelazo – 0,85 mg/dm 3, mangan – 0,18 mg/dm 3, woda wodoci ąg wiejski: uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody 48. Budzynek Budzynek, Wo źniki, 15,0 4,0 35,0 - popłuczne odprowadzane do bezodpływowego Janów, Idzikowice, Psary odstojnika wodoci ąg wiejski: śelazo – 1,40 mg/dm 3, mangan – 0,15dm 3, woda 49. Krzemieniew Krzemieniew, Lubocha, 16,0 7,8 16,0 - uzdatniania na dwóch od Ŝelaziaczach, wody Brudnów popłuczne odprowadzane do rowu melioracyjnego uj ęcie dla Szkole Woda uzdatniania, wody popłuczne odprowadzane s ą 50. Domaniew 6,0 1,0 7,6 - Podstawowej do zbiornika bezodpływowego
72 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
1.2 WODY POWIERZCHNIOWE Na terenie Powiatu Podd ębickiego prowadzone s ą badania monitoringowe powierzchniowych wód płyn ących w ramach sieci krajowej stopnia podstawowego oraz sieci regionalnej. Istniej ące sieci monitoringu obejmuj ą profile zlokalizowane na rzekach: Warta, Ner z dopływami Pis ą, Pisi ą i Bełdówk ą oraz uj ściowy odcinek Pichny z dopływem Pichn ą z Szadkowic (Szadkówka). W sieci monitoringu ogólnopolskiego funkcjonuje profil pomiarowo-kontrolny na rzece Warcie w Ksi ęŜ ych Młynach (479,0 km biegu rzeki). Pozostałe profile na Warcie oraz innych rzekach Powiatu Podd ębickiego s ą badane w ramach monitoringu regionalnego województwa łódzkiego. Monitoring rzek realizuje Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi oraz Delegatura w Sieradzu. 1. OCENA STANU ZANIECZYSZCZENIA RZEK W ZLEWNI NERU Rzeka Ner. Perspektywiczny plan zagospodarowania wód Neru przewiduje docelowo dla tej rzeki II klas ę czysto ści na odcinku od źródeł do uj ścia Dobrzynki (Laskowice) oraz klas ę III od Łaskowic do uj ścia do Warty. Jako ść wody okre ślona wynikami wykonanych bada ń laboratoryjnych na całej długo ści rzeki była gorsza od III klasy czysto ści. Najwy Ŝsz ą czysto ści ą cechował si ę górny odcinek rzeki. W punkcie kontrolnym w Łodzi przy ul. Zastawnej o jej pozaklasowym charakterze decydowały dwa parametry biogenne (azotyny i fosfor ogólny), które st ęŜ enia wy Ŝsze od wymaganych w III klasie czysto ści przyjmowały podczas 3-4 bada ń. Pozostałe kontrolowane wska źniki przewa Ŝnie odpowiadały wymogom I lub II klasy czysto ści. Gorsz ą jako ść , z czterema wska źnikami pozaklasowymi, posiadały wody Neru w drugim punkcie kontrolnym, w Laskowicach. Oprócz wskaźników
biogennych (N0 2, P0 4, P og ) wod ę deklasował tu stan sanitarny (miano Coli typu fekalnego). Najcz ęś ciej - w dziesi ęciu okresach kontrolnych, w nadmiarze stwierdzono zanieczyszczenia sanitarne i zwi ązki azotynowe a podczas o śmiu bada ń w zawy Ŝonych st ęŜeniach wyst ępował fosfor ogólny. Dalsze pogorszenie jako ści wody nast ąpiło w Józefowie, po przyj ęciu oczyszczanych ścieków miejskich z Łodzi, odprowadzanych poprzez Grupow ą Oczyszczalni ę Ścieków w Smulsku. Nast ąpił wzrost st ęŜ eń wszystkich
73 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
kontrolowanych w tym punkcie parametrów. Najbardziej radykalne zmiany przedstawiono w Tabeli nr 12. Stwierdzono wzrost liczby wska źników dyskwalifikuj ących wod ę z czterech do o śmiu. St ęŜ enia niektórych wska źników w punkcie kontrolnym w Józefowie
utrzymuj ą si ę na zbli Ŝonym poziomie drugi rok (0 2, ChZT-Cr, N0 2, P og ), co mogłoby wskazywa ć na w miar ę stabiln ą prac ę Grupowej Oczyszczalni Ścieków.
Są jednak takie, których st ęŜ enia obni Ŝyły si ę (BZT 5, zawiesiny) lub wzrosły
(przewodnictwo el., substancje rozpuszczone, NH 4, N og , P0 4).
Tabela 21 – Zmiany st ęŜ eń poszczególnych zanieczyszcze ń w rzece Ner (dane WIO Ś). Laskowice Józefów Wska źnik Jednostka st ęŜ enie klasa czyst. st ęŜ enie klasa czyst. Przewodnictwo el. S/cm 809.7 II 1146 III
Tlen rozpuszczony mg O 2/l 6.2 I 4.0 III
BZT5 mg O 2/l 6.68 II 18.60 non
ChZT-Cr mg O 2/l 39.20 II 63.16 II Substancje rozp. mg/l 543 II 1227 non Zawiesiny mg/l 26 II 42 III
Azot amonowy mg NNH 4/l 1.33 II 14.06 non Azot ogólny mg N/l 7.0 II 25.81 non
Fosforany mg P0 4/1 1.08 non 2.92 non Fosfor ogólny mg P/l 0.73 non 1.95 non Miano Coli fek. ml/bakt 0.001 non 0.00003 non
W kolejnym punkcie kontrolnym na Nerze, w Lutomiersku (88,8 km), odnotowano wzrost zanieczyszczenia. Szczególnie widoczny był on w styczniu, kiedy stwierdzono wysokie w porównaniu z innymi okresami zanieczyszczenie substancjami organicznymi. Spowodowało ono znaczny wzrost wska źników charakteryzuj ących te zanieczyszczenia -BZT5, ChZT-Mn i ChZT-Cr. Poza tym w styczniu w wodzie znajdowały si ę równie Ŝ du Ŝe ilo ści zawiesin i fosforu ogólnego.
Wysokie st ęŜ enia zwi ązków fosforowych (P0 4, P og ) oznaczono tak Ŝe w maju i sierpniu.
74 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Podwy Ŝszone zanieczyszczenie wody utrzymywało si ę równie Ŝ w dalszym biegu rzeki, tj. w Puczniewie (75,0 km), gdzie odnotowano tylko niewielk ą popraw ę składu jako ściowego. Kolejny dopływ ładunku zanieczyszcze ń do Neru nast ąpił w Podd ębicach
(55,6 km). Wzrosły tu st ęŜ enia wska źników tlenochłonnych (BZT 5, ChZT-Mn,
ChZT-Cr), biogennych (N og , P og ) i zawiesin oraz wyst ąpił deficyt tlenu rozpuszczonego. O pozaklasowym charakterze wody decydowało 11 parametrów. Zdecydowane samooczyszczenie rzeki nast ąpiło na odcinku 42,8 km, pomi ędzy Podd ębicami i D ąbiem. Wody odpływaj ące z terenu województwa łódzkiego charakteryzowały si ę znacznym zanieczyszczeniem sanitarnym (fekalne miano Coli) oraz wykazywały zawy Ŝone st ęŜ enia azotynów, fosforanów i fosforu ogólnego. Pozostałe kontrolowane parametry kształtowały si ę na poziomie klasy docelowej III lub nawet II. Porównanie st ęŜ eń poszczególnych grup wska źników zanieczyszczenia z pi ęcioletniego okresu wskazuje, Ŝe skład jako ściowy wód Neru odpływaj ących z terenu województwa łódzkiego (ppk D ąbie) ulega systematycznej poprawie. W konsekwencji z ka Ŝdym rokiem coraz mniejsza liczba wska źników decyduje o ich pozaklasowym charakterze. W roku 2002 o dyskwalifikacji wody przes ądzały 4 parametry, podczas gdy w roku 1999 było ich a Ŝ 12. Graficzn ą ilustracj ą jako ści wód Neru na całej jego długo ści s ą wykresy zmienno ści oznaczanych grup wska źników zanieczyszcze ń (rys. 6-8). Rzeka Pisa. W perspektywicznym planie zagospodarowania wód tej rzeki przewiduje si ę docelowo III klas ę czysto ści. W roku 2002 kontrolowany uj ściowy odcinek rzeki charakteryzował si ę znaczn ą czysto ści ą. Przewa Ŝaj ąca liczba badanych parametrów odpowiadała warunkom jako ściowym II lub nawet I klasy czysto ści. Według przyj ętego sposobu oceny w klasie planowanej (III) wyst ąpiło st ęŜ enie azotynów oraz wska źnik saprobowo ści sestonu. St ęŜ enie fosforu ogólnego, które podczas dwóch bada ń kontrolnych w niewielkim stopniu przekraczało poziom dopuszczalny w klasie III (0,53 i 0,55 mg P/l, st ęŜ . dop. 0,4 mg P/l) spowodowało zaliczenie ogólnej jako ści wód tej rzeki do nie odpowiadaj ących normie.
75 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rzeka Pisia. Poborów wody do bada ń kontrolnych rzeki dokonywano comiesi ęcznie przy uj ściu do Neru, w miejscowo ści Bałdrzychów (0,7 km). Docelowo rzeka powinna spełnia ć warunki jako ściowe III klasy czysto ści. Faktyczna jako ść wody była gorsza od zakładanej, co powodowały wskaźniki biogenne - azotyny, fosforany i fosfor ogólny. Okresowo (2-5 razy w roku) wska źniki te przekraczały st ęŜ enia dopuszczalne III klasy czysto ści powoduj ąc dyskwalifikacj ę wody. Pozostałe parametry fizyczno-chemiczne przewa Ŝnie mie ściły si ę w zakresie klas I-II a parametry biologiczne zaliczały rzek ę do klasy III. Rzeka Bełdówka. Badania kontrolne rzeki wykonywano w miejscowo ści Góra Bałdrzychowska - 1,5 km. Docelowa jako ść rzeki powinna spełnia ć warunki III klasy czysto ści. W roku 2002 poziom normatywny klasy planowanej przekraczały dwa parametry - fosfor ogólny i chlorofil „a", które zawy Ŝone st ęŜ enia przyjmowały w dwóch okresach kontrolnych. Sporadyczne przekroczenia podstawowych norm przez w/w wska źniki spowodowały zaliczenie ogólnej klasyfikacji wód rzeki do nie odpowiadaj ących normie. Pozostałe kontrolowane parametry przewa Ŝnie mieściły
si ę w zakresie klas I-II, niekiedy tylko w klasie III (zawiesiny, NO 2). Podsumowanie — rzeki w zlewni Neru. Badania rzek w zlewni Neru wykonane w roku 2002 wykazały, Ŝe skład jako ściowy wód Ŝadnej z nich nie mie ścił si ę w zakresie warunków normatywnych trzech klas czysto ści. W najwi ększym stopniu zanieczyszczone były wody Neru na odcinku od Józefowa do Podd ębic oraz Dobrzynka poni Ŝej Pabianic. O pozaklasowym charakterze tych wód przes ądzały głównie parametry charakteryzuj ące zanieczyszczenia substancjami organicznymi, biogennymi oraz stan sanitarny. Ich liczba wahała si ę od 8 do 11. Do ść czyste były górne odcinki tych rzek, gdzie o zaliczeniu wód do ponadnormatywnie zanieczyszczonych decydowały po 2 wska źniki (biogeny). Du Ŝa czysto ść cechowała wody uj ściowych odcinków rzek Pisy i Bełdówki, gdzie o dyskwalifikacji przes ądzały pojedyncze wyniki. Znacz ącą popraw ę jako ści wody odnotowano w rzece Pisi. W roku 2002 liczba trzech wska źników pozaklasowych wobec 12 w roku 1999 jest sukcesem.
76 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Obraz zmiany jako ści wód wnoszonych Nerem do Warty w latach 1999-2002 przedstawiaj ą rys. 9-11. Widoczna jest wyra źna poprawa jako ści wraz z uruchamianiem procesu oczyszczania ścieków z łódzkiej aglomeracji. 2. OCENA POZOSTAŁYCH BADANYCH RZEK W ZLEWNI WARTY Rzeka Warta. W sieci monitoringu powierzchniowych wód płyn ących na terenie Powiatu Podd ębickiego znajduje si ę rzeka Warta, badana w 4 profilach: Warta poni Ŝej Zbiornika Jeziorsko (484,3 km); Warta-Ksi ęŜ e Młyny (479,0 km); Warta powy Ŝej Uniejowa (468,8 km); Warta poni Ŝej Uniejowa (457,7 km). Profil Warta-Ksi ęŜ e Młyny jest obj ęty sieci ą monitoringu ogólnopolskiego. Wszystkie profile znajduj ą si ę poni Ŝej Zbiornika Jeziorsko. Jako ść wody w Warcie w poszczególnych profilach przedstawiała si ę nast ępuj ąco. Poni Ŝej Zbiornika Jeziorsko wody rzeki Warty w 2002 roku były pozaklasowe w ogólnej ocenie. O ich dyskwalifikacji decydował wska źnik mikrobiologiczny (miano Coli typu fekalnego). Wska źniki fizyczno-chemiczne mie ściły si ę w normie III klasy czysto ści (biogeny), a hydrobiologiczne w normie klasy II. W ocenie porównawczej lat 1998-2002 mo Ŝna stwierdzi ć wahanie oceny ogólnej wody pomi ędzy klas ą III i ocen ą pozaklasow ą. W Ksi ęŜ ych Młynach ocena ogólna wody w roku 2002 była podobna, tj. pozaklasowa jako ść mikrobiologiczna, wska źniki biogenne w klasie III, a hydrobiologia w klasie III (chlorofil). W porównaniu do roku ubiegłego nast ąpiło pogorszenie jako ści wody z klasy III do pozaklasowej (miano Coli typu fekalnego). Powy Ŝej Uniejowa ocena ogólna wody w roku 2002 była pozaklasowa z powodu zanieczyszczenia mikrobiologicznego. Wska źniki fizyczno-chemiczne i hydrobiologiczne spełniały wymogi klasy II. W porównaniu do roku ubiegłego stwierdza si ę wzrost zanieczyszczenia mikrobiologicznego. Poni Ŝej Uniejowa woda w roku 2002 była pozaklasowa, decydowało o tym miano Coli typu fekalnego. Wska źniki fizyczno-chemiczne i hydrobiologiczne spełniały wymogi klasy II. W porównaniu do roku ubiegłego ocena ogólna wody nie uległa zmianie.
77 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rzeka Pichna. Pichna jest odbiornikiem ścieków oczyszczonych ze Zdu ńskiej Woli, Janiszewic, z Wojsławic oraz z Szadku (wnoszone dopływem Pichna z Szadkowic). Ponadto Pichna w górnym biegu zbiera nie oczyszczone ścieki z okolicznych wsi i nie skanalizowanej południowej częś ci miasta, dopływaj ące rowami melioracyjnymi. Pichna zgodnie z perspektywicznym planem wykorzystania wód winna spełnia ć wymogi klasy III do m. Boczki Stare, a poni Ŝej - wymogi klasy II. Na odcinku znajduj ącym si ę na terenie Powiatu Podd ębickiego Pichna jest badana w profilu pomiarowo-kontrolnym Pichna-Lubola (most na drodze Lubola- Pęczniew 1,6 km). Jako ść wody w uj ściowym odcinku Pichny w roku 2002 była pozaklasowa z powodu nadmiernego obci ąŜ enia rzeki zwi ązkami fosforu (fosforany i fosfor ogólny) oraz bakteriami fekalnymi. W porównaniu z ubiegłym rokiem jako ść wody w tym profilu pogorszyła si ę (wzrosło zanieczyszczenie fosforanami). Rzeka Pichna z Szadkowic (Szadkówka). Rzeka zbiera zanieczyszczenia obszarowe oraz ścieki z oczyszczalni w Szadku. Oczyszczalnia oddana do u Ŝytku w 2000 roku. Winna spełnia ć wymogi II klasy czysto ści. Badana w profilu pomiarowo-kontrolnym Raiewice (2,0 km). W roku 2002 Pichna z Szadkowic wnosiła do Pichny wody pozaklasowe, nadmiernie zanieczyszczone azotem azotynowym i bakteriami fekalnymi. W roku 2001 ocena ogólna wody w tym profilu była podobna.
Na podstawie oznaczanych wska źników zanieczyszcze ń w monitoringu powierzchniowych wód płyn ących prowadzonym w roku 2002 na terenie Powiatu Podd ębickiego mo Ŝna stwierdzi ć: najbardziej zanieczyszczon ą rzek ą w latach 1998-2002 na terenie Powiatu Podd ębickiego był Ner, zwłaszcza w profilu Podd ębice. Najbardziej newralgiczne grupy zanieczyszcze ń stanowiły substancje organiczne, biogenne, zawiesiny i mikrobiologia; najlepsz ą jako ściowo wod ę w roku 2002 na terenie Powiatu Podd ębickiego prowadziła rzeka Warta na całym badanym odcinku. Jako ść jej nie spełniała jednak norm nawet klasy III z powodu nadmiernego zanieczyszczenia bakteriami Coli typu fekalnego;
78 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
z oznaczanych grup wska źników zanieczyszcze ń najgorsz ą stanowiło miano Coli. Oznacza to, Ŝe rzeki na terenie Powiatu Podd ębickiego s ą nadmiernie zanieczyszczone bakteriami fekalnymi. Z 11 badanych profili 8 profili dyskwalifikowało miano Coli. Najwi ększ ą popraw ę jako ści mikrobiologicznej zaobserwowano w rzece Pisa (ppk Mały ń); kolejn ą niekorzystn ą grup ą wska źników zanieczyszcze ń były substancje biogenne. 7 z badanych 11 profili zawierało biogeny w ilo ściach pozaklasowych. Potwierdza to fakt, Ŝe rzeki na terenie Powiatu Podd ębickiego s ą nadmiernie zanieczyszczone bakteriami fekalnymi pochodz ącymi z odprowadzania do rzek ścieków nie oczyszczonych.
Na szczególn ą uwag ę zasługuje bardzo istotne pogorszenie jako ści wody w roku 2002 w profilu Podd ębice. W porównaniu do roku 2001 pogorszyły si ę warunki tlenowe oraz wska źniki tlenochłonne. W ci ągu pi ęcioletniego okresu bada ń wzi ętego do oceny porównawczej w rzekach Powiatu Podd ębickiego stwierdza si ę nieznaczn ą popraw ę jako ści wody, ale dotyczy ona głównie dopływów Neru.
79 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
80 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO Tabela Nr 22 - Wska źniki przekraczaj ące podstawowe normy jako ści wód powierzchniowych w latach 1998-2002 (ocena metod ą statystyczn ą NESMERAKA) – dane WIO Ś
Profil 1998 rok 1999 rok 2000 rok 2001 rok 2002 rok Klasa pomiarowo klasa wska źniki klasa wska źniki klasa wska źniki klasa wska źniki klasa wska źniki czysto ści kontrolny czyst. przekraczaj ące czyst. przekraczaj ące czyst. przekraczaj ące czyst. przekraczaj ące czyst. przekraczaj ące wymagana stwier. III kl. czyst. stwier. III kl. czyst. stwier. III kl. czyst. stwier. III kl. czyst. stwier. III kl. czyst. Warta pon. Zb. I non miano Coli non pH, Pog. Non miano Coli non Pog. non miano Coli Jeziorsko Warta I non miano Coli non pH, miano Coli Non miano Coli III - non miano Coli Ksi ęŜ e Młyny Warta Pog., miano I non non pH, miano Coli Non miano Coli III - non miano Coli pow. Uniejowa Coli Warta Pog., miano I non non pH, miano Coli Non miano Coli non miano Coli non miano Coli pon. Uniejowa Coli Pichna Nowe BZT 5, NH 4, NO 2, , PO 4, NO 2, , PO 4, zawiesina og., Koryto Pog., PO 4, II non NO 2, PO 4, non Pog., miano Non Pog., miano non Pog., miano non most Lubola miano Coli miano Coli Coli Coli Coli Pęczniew Pichna z NO 2, miano NO 2, Pog., NO 2, miano Szadkowic II - - non Non non non Coli miano Coli Coli Ralewice
Ner O2, BZT 5, O2, BZT 5, O2, BZT 5, BZT 5, BZT 5, Podd ębice ChZT-Mn, ChZT-Mn, ChZT-Mn, zawiesiny, NH 4, zawiesiny, NO 2, III non ChZT-Cr, non ChZT-Cr, non non non ChZT-Cr, NO 2, PO 4, Pog., PO 4, Pog., zawiesiny, zawiesiny, K, zawiesiny, NH 4, miano Coli miano Coli NH 4, NO 2, NH 4, NO 2, NO 2, Nog.,
81 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Nog., PO 4, Nog., PO 4, PO 4, Pog., Pog., miano Pog., miano miano Coli Coli Coli
Ner O2, BZT 5, Dąbie ChZT-Mn,
ChZT-Cr, pH, O 2, BZT 5, O2, zawiesiny, zawiesiny, NH 4, zawiesiny, NH 4, NO 2, PO 4, Pog., III - - non Non non NO 2, PO 4, Pog., non NO 2, Nog., NO 2, PO 4, Pog., miano Coli miano Coli PO 4, Pog., miano Coli chlorofil „a”, miano Coli
Pisa NO 2, P og ,, III - - non Non zawiesiny, P og. non zawiesiny, P og. non Pog. Mały ń miano Coli
Pisia O2, BZT 5, Bałdrzychów ChZT-Cr,
zawiesiny, NH 4, zawiesiny, NO 2,
NO 2, Nog., O2, NO 2, PO 4, PO 4, Pog., III - - non Non non NO 2, PO 4, Pog. PO 4, Pog., Mn, Pog. , chlorofil „a” chlorofil „a”, chlorofil „a”, miano Coli seston, miano Coli
Bełdówka zawiesiny, P og. , zawiesiny, P og. , Pog., chlorofil Góra III - - non chlorofil „a”, Non zawiesiny, P og. non chlorofil „a” „a” Bałdrzychowska miano Coli
82 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO Tabela Nr 23 - Ocena składu jako ściowego badanych rzek w poszczególnych grupach zanieczyszcze ń (dane WIO Ś) Profil pomiarowo-kontrolny Klasa czysto ści według grup zanieczyszcze ń substancje składniki substancje substancje zawiesiny miano Coli wska źniki organiczne zasolenia biogenne specyficzne hydrobiolog. met. met. met. met. met. met. met. met. met. met. met. met. met. met. stat. bezp. stat. bezp. stat. bezp. stat. bezp. stat. bezp stat. bezp. stat. bezp. Warta – poni Ŝej Zb. II II I I III III - non I I non non II II Jeziorko Warta – Ksi ęŜ e Młyny II II I I III II - II II II non III III II Warta – powy Ŝej Uniejowa II II I I II II - I I I non non II II Warta – poni Ŝej Uniejowa II II I I II II - I I I non non II II Pichna – Lubola – III II I II non non - non II I non non II II Pęczniew Pichna z Szadkowic – II II I I non III - III III III non non II II Ralewice Ner – Podd ębice non non III III non non - I non non non non - - Ner – D ąbie II II III III non non - I III II non non III III Pisa – Mały ń II II I I non non - I I I II II III II Pisia – Bałdrzychów III III II II non non - I I I III II III III Bełdówka – Góra Bałdrz. II II I I non non - II III II II II non non
83 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rys. 6 Rozkład st ęŜ eń BZT 5 i ChZT-Cr wzdłu Ŝ Neru w roku 2002 (st ęŜ enia wg Nesmeraka)
250 3 St ęŜ enie BZT 5 200 /dm
2 St ęŜ enie ChZT-Cr 150 Norma III kl. czyst. BZT 5 100 Norma III kl. czyst.
enia w mg 0 ChZT-Cr
ęŜ 50 St 0
I. Łód ź Łaskowice Józefów Lutomiersk Puczniew Podd ębice D ąbie
84 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rys. 7 Rozkład st ęŜ eń N NH4 i N og wzdłu Ŝ Neru w roku 2002 (st ęŜ enia wg Nesmeraka)
35 St ęŜ enie azotu 3 30 amonowego 25 St ęŜ enie azotu 20 ogólnego Norma III kl. czyst. 15 azotu amon.
eniaw N/dm mg 10 Norma III kl. czyst. ęŜ
St 5 Azotu ogólnego 0
II. Łód ź Łaskowice Józefów Lutomiersk Puczniew Podd ębice Dąbie
85 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rys. 8 Rozkład st ęŜ eń PO 4 i P og wzdłu Ŝ Neru w roku 2002 (st ęŜ enia wg Nesmeraka) 3 8 7 i P/dm 3 6 St ęŜ enie fosforanów St ęŜ enie fosforu og. /dm 4 5 Norma III kl. czyst. 4 PO 4 3 Norma III kl. czyst. 2 Pog
enia PO w mg 1
ęŜ 0 St III. Łód ź Łaskowice Józefów Lutomiersk Puczniew Podd ębice D ąbie
86 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rys. 9 Zmiany st ęŜ eń BZT 5 i ChZT-Cr w ppk Ner- Dąbie w latach 1999-2002 (st ęŜ enia wg Nesmeraka)
120 3 100 St ęŜ enie BZT 5 /dm 2 80 St ęŜ enie ChZT-Cr Norma III kl. czyst. 60 BZT 5
enie enie w mg O 40 Norma III kl. czyst. ęŜ ChZT-Cr St 20 0
IV. 1999 2000 2001 2002
87 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rys. 10 Zmiany st ęŜ eń N NH4 i N og w ppk D ąbie w latach 1999-2002 (st ęŜ enie wg Nesmeraka)
20
St ęŜ enie fosforanów 3 3 15 St ęŜ enie fosforu og. Norma III kl. czyst.
10 PO 4 Norma III kl. czyst. enie enie w mg N/dm Pog ęŜ 5 St
0
V. 1999 2000 2001 2002
88 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
Rys. 11 Zmiany st ęŜ eń PO 4 i P og w ppk Ner- Dąbie w latach 1999-2002 (st ęŜ enie wg Nesmeraka)
3 8
6 i mg P/dm 3
St ęŜ enie fosforanów /dm 4 St ęŜ enie fosforanów 4 St ęŜ enie fosforu og. St ęŜ enie fosforu og. Norma III kl. czyst. Norma III kl. czyst. PO 4 2 PO Norma4 III kl. czyst.
enie w mg enie PO Norma III kl. czyst. Pog ęŜ Pog
St 0
VI. 1999 2000 2001 2002
89 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU PODDĘBICKIEGO
90