MEMOIRES 1982 – 1983 Willem Oltmans
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
MEM34revisie_MEM 12-02-14 12:02 Pagina 1 MEMOIRES 1982 – 1983 Willem Oltmans MEM34revisie_MEM 12-02-14 12:02 Pagina 2 Produced on demand by Scan Laser bv, Zaandam ISBN 978 90 6728 290 1 NUR 686 © Tekst: Willem Oltmans Stichting © 2014 Stichting Uitgeverij Papieren Tijger Verspreiding voor België: Uitgeverij EPO, Berchem Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. MEM34revisie_MEM 12-02-14 12:02 Pagina 3 Memoires 1982 ‒ 1983 Willem Oltmans PAPIEREN TIJGER MEM34revisie_MEM 12-02-14 12:02 Pagina 4 Eerder verschenen bij Uitgeverij In den Toren, Baarn: 1 Memoires 1925 - 1953 4 Memoires 1959 - 1961 2 Memoires 1953 - 1957 5 Memoires 1961 3 Memoires 1957 - 1959 Verschenen bij Uitgeverij Papieren Tijger, Breda: 6 Memoires 1961 - 1963 41 Memoires 1986-A 7 Memoires 1963 - 1964 42 Memoires 1986-B 8 Memoires 1964 - 1966 43 Memoires 1987-A 9 Memoires 1966 - 1967 44 Memoires 1987-B 10 Memoires 1967 - 1968 45 Memoires 1988-A 11 Memoires 1968 - 1970 46 Memoires 1988-B 12 Memoires 1970 - 1971 47 Memoires 1989-A 13 Memoires 1971 - 1972 48 Memoires 1989-B 14 Memoires 1972 - 1973 49 Memoires 1989-C 15 Memoires 1973 50 Memoires 1990-A 16 Memoires 1973 - 1974 51 Memoires 1990-B 17 Memoires 1974 52 Memoires 1990-C 18 Memoires 1974 - 1975 53 Memoires 1991-A 19 Memoires 1975 54 Memoires 1991-B 20 Memoires 1975 - 1976 55 Memoires 1992-A 21 Memoires 1976 56 Memoires 1992-B 22 Memoires 1976 - 1977 57 Memoires 1993-A 23 Memoires 1977 - 1978 58 Memoires 1993-B 24 Memoires 1978 59 Memoires 1994-A 25 Memoires 1978 - 1979 60 Memoires 1994-B 26 Memoires 1979-A 61 Memoires 1995-A 27 Memoires 1979-B 62 Memoires 1995-B 28 Memoires 1979-1980 63 Memoires 1996-A 29 Memoires 1980 64 Memoires 1996-B 30 Memoires 1980-1981 65 Memoires 1997-A 31 Memoires 1981 66 Memoires 1997-B 32 Memoires 1981-1982 67 Memoires 1998-A 33 Memoires 1982 68 Memoires 1998-B 34 Memoires 1982-1983 69 Memoires 1999-A Nog te verschijnen: 70 Memoires 1999-B 35 Memoires 1983-A 71 Memoires 2000-A 36 Memoires 1983-B 72 Memoires 2000-B 37 Memoires 1984-A 73 Memoires 2001 38 Memoires 1984-B 74 Memoires 2002 39 Memoires 1985-A 75 Memoires 2003 40 Memoires 1985-B 76 Memoires 2004 Aanvullende gegevens over de jaren 1925 tot en met 1948 en over de voorouders van Willem Oltmans zijn te vinden in het fotoboek Familie Album, ISBN 90 6728 174 3. MEM34revisie_MEM 12-02-14 12:02 Pagina 5 INHOUD Inleiding 7 Amsterdam 9 Moskou 59 Amsterdam 70 New York 188 Amsterdam 196 Bijlagen 249 Register 329 MEM34revisie_MEM 12-02-14 12:02 Pagina 6 MEM34revisie_MEM 12-02-14 12:02 Pagina 7 INLEIDING ■ Inleiding Willem en ik hebben al een zeer roerig jaar achter de rug als de pe- riode 1982-1983 aanbreekt. Zo roerig zelfs, dat ik besloot om el- kaar beter even niet te zien. Willem noemde dat „groot verlof”. Later wanneer wij onenigheid hadden, belde hij na een paar dagen op met de vraag of het klein of groot verlof was? Veel later konden wij beter met elkaars karakters overweg en hadden meer respect voor elkaars mening, hoewel we, in onze relatie als vrienden, bei- den zeker koppig bleven. Nu ik ouder ben, begrijp ik beter hoe moeilijk het voor mij als jongeman was om Willem te leren kennen, een man die letterlijk mijn leven binnendenderde. Vooral dat laatste aspect duurde enige tijd voordat ik daarmee om kon gaan. Het bleef moeilijk om el- kaar te begrijpen en dat is zo gebleven tot aan de dood van Willem op 30 september 2004. Om terug te komen op 1982-1983: het was, naar ik later begreep, voor Willem niet te verteren dat ik hem aan de kant schoof als lover. Hij pikte dat gewoon niet en deed er alles aan om zich weer voor mij te winnen. Willem en ik waren allebei dol op een reisje. Ik kan mij herinne- ren dat hij, meestal ongevraagd als ik vrij was van werk, een reisje boekte naar bijvoorbeeld Genève in Zwitserland om er een paar dagen tussenuit te kunnen. De Haan, want zo gedroeg hij zich wel zat niet boven op de Kip, maar hield mij wel degelijk in het vizier tijdens zo’n reis. En het was bal als er ook maar iemand even teveel aandacht aan mij schonk. Jaloers als hij was, werd hij dan ook nog eens oervervelend als zijn aandachttrekkerij door mij niet beant- woord werd. Dat waren moeilijke momenten. Toch kon het ook fijn zijn tijdens zo’n tripje, dat Willem een honeymoon noemde. De wereld was het speelveld van Willem, en van lieverlede leerde ik dat accepteren, maar dat duurde wel even. Het gemak waarmee hij zich door zijn keurige voorkomen naar binnen wist te praten bij wereldleiders en belangrijke personen was fenomenaal. Hij ging goed voorbereid naar zo’n gesprek toe en wist ze de juiste vragen te stellen tijdens zo’n gesprek. Willem had een ijzeren dis- cipline en absoluut geen tijd voor nietsnutten die in zijn ogen ver- loren moeite waren en had daar dan ook geen geduld mee. „Een ding”, zei hij, „heeft men wel of niet en dat is innerlijke bescha- 7 MEM34revisie_MEM 12-02-14 12:02 Pagina 8 ■ ving. Koningin Juliana heeft dat zeker wel, maar over de Prins-ge- maal (Bernhard) laat ik mij niet uit”. Ik was erbij dat hij via via hoorde dat mevrouw Buringh Boekhoudt ziek was, en wel zo 1982 ernstig dat ook koningin Beatrix en haar man daarvan op de hoog- te gebracht moesten worden. Via Hans Teengs Gerritsen werden Beatrix en Claus, die met het gezin in Tanzania op vakantie waren ervan op de hoogte gebracht. Nog de volgende dag werd er in op- dracht van Hare Majesteit bloemen bij mevrouw Buringh Boek- houdt bezorgd. Het bleef echter een zeer moeilijke relatie omdat Beatrix vanwege haar positie niet met Willem kon spreken, en hij het onzin vond dat men op haar positie werd neergezet door geboorte. Hij heeft zijn visie hierop duidelijk opgeschreven in het boekje over prins Claus. Respect had hij echter wel voor Beatrix omdat hij vond dat ze in een ontzettend moeilijke situatie zat als staatshoofd. Hij zei me dat hij er net als Claus helemaal gek van zou worden niet altijd je mond open te mogen doen. Ik, aan de zijlijn, heb er veel van opgestoken en later als persoon veel profijt van gehad. Eduard Voorbach MEM34revisie_MEM 12-02-14 12:02 Pagina 9 AMSTERDAM ■ Amsterdam 12 augustus 1982 Amerbos Ik ervaar het nog steeds als een schok dat de portretten van Pe- ter (wat kan hij eraan doen?) en Eduard van mijn bureau zijn verdwenen na de aanvaring met Eduard Voorbach op 9 augus- tus. Mijn vader had op ditzelfde bureau het portret van mam en een foto van overgrootmoeder. Niet een van ons drieën. Hoe werken zulke zaken toch in het hoofd? Ik luister naar goddelijke muziek van Rachmaninoff. Ik kreeg een lieve brief van Sicco Mansholt. Ik had hem ge- schreven wat een ramp ik het vond dat hij zo lang wegging voor die zeiltocht naar het Caribische gebied.1 Hij staat zeer positief tegenover de brief van Arbatov. Hoe zal dit nu verder verlopen? Ik heb hem meteen geantwoord. De Amerikaanse Senaat heeft met 69 tegen 27 stemmen een resolutie aanvaard die goedkeurt dat de VS desnoods wapens zullen gebruiken „om Cubaanse agressie” een halt toe te roe- pen. De Monroe-leer uit 1823 is weer eens uit de kast gehaald. De Sovjet Unie roept de Veiligheidsraad in spoedzitting bijeen over Libanon. Ook communisten in de Knesset hebben zich zodanig opgewonden, dat een van hen moest worden verwij- derd. Zoiets zie je niet op onze televisie. Schandelijk wat in Beiroet gebeurt. Ernst van Eeghen liet me zijn brief aan senator Hatfield lezen. Hij schreef over „my good friend Mansholt”. Hij „vergeet” echter te vermelden dat ik hem onlangs bij Mansholt binnen- loodste en nu is het meteen frère et compagnon geblazen. Zo heeft hij natuurlijk ook Arbatov bij de Amerikanen gelanceerd nadat ik hem aan de hand had meegenomen. Ik vind a) dat je zoiets niet kunt doen en b) dat hij, Van Eeghen, dergelijke leu- gentjes niet nodig heeft. 1 Zie bijlage 1. 9 MEM34revisie_MEM 12-02-14 12:02 Pagina 10 ■ 13 augustus 1982 De voorpagina van The New York Times2 is weer meer dan walgelijk: BEIRUT HIT BY 11- HOUR RAID; EVACUATION TALKS ARE HALTED OUT 1982 – 1983 ; ‘ - RAGED,’ REAGAN CALLS BE- GIN. De luchtaanvallen zijn eindelijk afgeblazen na woe- dende twistgesprekken in het Israëlische kabinet, waarbij minister van Defensie Ariel Sharons bevoegdheden aan banden werden gelegd. Rea- gan heeft premier Begin op- gebeld en recht voor zijn raap geëist dat aan „needless de- struction and bloodshed” on- middellijk een einde zou worden gemaakt. Daar is de man wel laat mee. De woordvoerder van het Witte Huis, Larry Speakes, verklaarde dat de president „geschokt” was over wat Israël in West-Beiroet aanrichtte. Bij de jongste aanvallen werden op- nieuw 128 burgers gedood en de hemel mag weten hoeveel meer het er zijn, om van gewonden en verminkten niet te spreken. Het is puur misdadig wat daar gebeurt. Nu de Noren begonnen zijn in de Barentszzee naar olie en gas te zoeken, een bedrijvigheid die premier Aleksei Kosygin al in 1974 aan Nederland aanbood bij het bezoek van Max van der Stoel, heb ik Wagner van Shell geschreven of de tijd niet is aan- gebroken te voorkomen dat de oliemaatschappij in de achterste koets zal geraken.