Mae’r daflen hon wedi ei ariannu gan adventa, rhaglen datblygu wledig LEADER+ Sir Fynwy a noddir gan Gronfa Cyfarwyddo a Gwarantu Amaethyddiaeth Ewrop, Llywodraeth Cynulliad Cymru a Chyngor Sir Fynwy. Am fwy o wybodaeth ewch i www.adventa.org.uk Gwesty’r ‘Royal George Hotel’ - 01291 689205 Taith Gylch Tyndyrn i Benteri 1 The Royal George Hotel Darparwyd y cynnwys gan Bwyllgor Rheoli Eglwys Penteri ac AONB Dyffryn Gwy 6 1 ac mae’n ategu gwerth at Daith Gylch Tyndyrn i Benteri. Am fanylion mwy o 5 2 Gwesty’r ‘Anchor Hotel’ - 01291 689207 deithiau cerdded yn yr ardal beth am ymweld â www..gov.uk to Penterry Circular Walk Start point 7 2 The Anchor Hotel a www.wyevalleyaonb.org.uk. 3 Canolfan Ymwelwyr Abaty Tyndyrn - 01291 689251 Tra gwneir pob ymdrech i sicrhau cywirdeb, ni all adventa dderbyn unrhyw 4 3 Visitor Centre gyfrifoldeb o gwbl am golled neu niwed yn sgil y cyhoeddiad hwn. Ni allwn Gwesty’r ‘Abbey Hotel’ - 01291 689777 chwaith fod yn atebol am golled, anaf neu niwed a ddigwydd i unrhyw un sy’n ymweld neu’n cerdded ar y llwybr. 4 The Abbey Hotel Canolfan Grefftau Abbey Mill - 01291 689228 This leaflet has been funded by adventa, Monmouthshire’s LEADER+ rural 5 Abbey Mill Craft Centre development programme funded by the European Agricultural Guidance and Y ‘Cherry Tree’ - 01291 689292 Guarantee Fund, the Welsh Assembly Government and Monmouthshire County Council. For more information visit www.adventa.org.uk 6 (tafarn traddodiadol, swyddfa bost a siop) The Cherry Tree Content has been provided by the Management Committee of Penterry Church (pub, shop & post office) and the AONB and stands to add value to the Tintern to Penterry Circular Walk. Visit www.monmouthshire.gov.uk and 8

Siop anrhegion Laurel Stores - 01291 689339 4

www.wyevalleyaonb.org.uk for more walks in the area. 7 0

7 Laurel Stores Gift Shop 3 Whilst every effort is made to ensure accuracy, adventa cannot accept any 7 4 7

liability whatsoever for any loss or damage arising in any way from this 8 1

publication. Nor can they be held liable for any loss, injury or damage sustained 0

Am fanylion llety yn yr ardal ewch i n g by anyone visiting or walking the trail. i For details of accommodation in the area visit s e d a www.greenbeds.adventa.org.uk i d e

Rheolau Cefn Gwlad. Byddwch cystal â pharchu eiddo a da byw wrth gerdded M y ar lwybrau troed. Caewch gatiau a gwaredwch ar ysbwriel yn briodol. Cymerwch b d e

ofal arbennig i osgoi perygl ar yr heol. Diolch. c Circular walk of 8km u d o Countryside Code. Please respect property and livestock when walking r p

The walk takes approximately footpaths. Re-close gates and dispose of rubbish appropriately. Take particular d n 2-3 hours care to avoid road hazards. Thank you. a d e n g i

Ordnance Survey maps: s e

Landranger 162 D (Gloucester & Forest of Dean) OS Explorer OL14 (Wye Valley & Forest of Dean) Eglwys, abaty a Grid reference at start point: phentref canoloesol SO528001 A Church, an Abbey and a Medieval Village Darganfyddwch dir a chwedlau’r ardal hon gan gynnwys eglwys Mae sôn mewn dogfennau bod Mae gwrthgloddiau a rhagfuriau Porthcaseg oedd safle llys Dyma safle Caer arall o’r Oes Built by Cistercian Monks in sy’n dyddio o 955 OC a safle Eglwys Penteri ThePenterry earliest Church church at Penterry Gwersyll Bryn Gaer Porthcaseg Gwersyll Coed Blackcliff Tintern Abbey yr eglwys gynharaf ym Mhenteri Caer Oes Haearn Bryn Gaer yn maenorol Abaty Tyndyrn lle Haearn. 1131, Tintern Abbey was the pentref canoloesol a is mentioned in documents as yn bodoli yn 955 OC a bod tir gorwedd o fewn y blanhigfa gosodwyd dirwyon ar denantiaid first Cistercian abbey founded in ddinistriwyd gan y Pla Du. being in existence in 955 A.D. ym Mhenteri (neu Pentiri) a conwydd a chaeau ar y copa lleol. Mae arolwg o’r caeau , and was dissolved in and land at Penterry (or Pentiry) Mae’r daith gylch tua 8 km ac rhoddwyd gan Gilbert, Iarll (800troedfedd). Mae Bryn Gaer, gerllaw yn dangos adfeilion Fila 1536 when it was surrendered is confirmed in the Charter of ThisBlackcliff is the site Wood of another Camp Iron yn cymryd tua 2-3 awr. Penfro ar ddechrau’r 12fed wedi gwylfa a gwersyllfan Silwraidd, ôl Rufeinig. Dengys adeilad tair to King Henry VIII. The interior Tintern Abbey, granted in the Age Fort. ei gadarnhau yn Siarter Abaty pob sôn, yn edrych i lawr dros ystafell gyda choridor llydan yn of the Abbey was later cleared Discover the land and legends early part of the 12th century by Tyndyrn. wasgariad o gaerau a rhedeg ar hyd yr adeilad, a allai o in 1750 by The Duke of of this area including a church Gilbert, Earl of Pembroke. gwersylloedd eraill; pump ohonynt bosib fod yn fila neu’n deml fach. Beaufort and a lawn laid to dating from 955AD and the site Cred mai enwau un o’r It is believed that one of the o fewn pellter cerdded. Cafodd y Abaty Tyndyrn a adeiladwyd make it easier for visitors to of a medieval village wiped out maenorau (neu ffermydd) Abaty Abaty Tyndyrn granges (or farms) of Tintern Silwriaid - y llwyth Celtaidd trechol gan Fynachod Sistersaidd ym view the ruins. Famous ‘visitors’ by the Black Death. Tyndyrn oedd ‘Clafdy Seciwlar’, Abbey was called Secular Porthcasseg was the site of the 1131, oedd yr abaty Sistersaidd a oedd yn cynnwys llawer o’r tir yn Ne Ddwyrain Cymru eu Porthcasseg to the Abbey include the painter Circular walk is approximately Firmary, which included much of manorial court for Tintern Abbey cyntaf a sefydlwyd yng ym Mhenteri. darostwng gan y Rhufeiniaid tua J M W Turner, the writer W 8 km and will take between the land in Penterry. 74OC gan ailgyfanheddu yn nhref where fines were imposed on Nghymru, ac fe’i diddymwyd ym Gilpin and the poet W 2-3 hours. Defnyddir yr Eglwys hyd yn oed The Church is still used today, Rufeinig Caerwent. the local tenants. 1536 pan gafodd ei ildio i Frenin Wordsworth. heddiw, a chynhelir with services held on the first A survey of the fields nearby Harri’r VIII. Cliriwyd y tu mewn gwasanaethau ar Sul cyntaf pob Sunday of each month at has also shown remains of a i’r abaty yn ddiweddarach ym mis am 11.15am. Os hoffai 1750 gan Ddug Beaufort, a 11.15am. For organised groups TGaerhe ear Hillthwor Campks and ramparts of Roman Villa. It shows a three FfermMae’r adeilad Penteri fferm gwreiddiol, grwpiau ymweld â’r Eglwys, gosodwyd lawnt i’w wishing to visit the church the Iron Age Fort of Gaer Hill room building with a wide sydd erbyn hyn yn adeilad fferm mae croeso iddynt gysylltu â’r gwneud hi’n hawdd i please contact Father Michael Camp lie within the conifer corridor running the length of modern, ychydig tua’r gogledd, Tad Michael Gollop ar 01291 ymwelwyr weld yr Gollop on 01291 622064. plantation and fields at the the building, which could be ac mae’n ffermdy rhestredig 622064. Darganfyddwch mwy adfeilion. Mae’r summit (800ft). Thought to be a either a small gradd II crand, sy’n dyddio yn ôl am yr eglwys a’r pentref Find out more about the church arlunydd J M W Silurian look-out post and villa or temple. i’r ail ar bymtheg ganrif. canoloesol diffaith yng Nghae’r and the deserted medieval Turner, yr encampment, Gaer Hill looks Eglwys, ar y panel village in the Church Field, on ysgrifennwr W down on a scattering of other deongliadol the interpretive Gilpin a’r bardd forts and camps, five within NoPenterryw a modern Farm farm building, sydd y tu allan panel outside W Wordsworth walking distance. The – the original farm building is i’r eglwys. the church. ymhlith yr the dominant celtic tribe in slightly further north, a grand ‘ymwelwyr enwog’ South East Wales were grade II listed farmhouse that i’r Abaty. subdued by The Romans in dates back to the 17th century. about AD74 and resettled in the Roman town of Caerwent.