123 Lata Walki O Wolność 1
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
123 LATA WALKI O WOLNOŚĆ 1. W DRODZE KU UPADKOWI 2. PRÓBY REFORM 3. UPADEK 4. MY Z NAPOLEONEM 5. POWSTANIE LISTOPADOWE 6. WIOSNA LUDÓW W POLSCE SPIS 7. POWSTANIE STYCZNIOWE TREŚCI 8. W OBRONIE POLSKOŚCI 9. KULTURA POLSKA W CZASACH ZABORÓW 10. ODZYSKANIE NIEPODLEGŁOŚCI 11. PATRIOTYZM DZIŚ 12. POLSKA, ZABORY I NIEPODLEGŁOŚĆ W SZTUCE W DRODZE KU UPADKOWI • wojna północna, która skutkowała: ogromnymi zniszczeniami, w Polsce istniało dwóch królów, Polska dostała się pod protektorat rosyjski • Polska stała się przedmiotem przetargu między sąsiadami SYTUACJA • obce monarchie wkraczały na terytorium RP POLSKI W XVIII • rabunki WIEKU • popieranie i utrzymywanie „liberum veto” • traktat trzech czarnych orłów z 1733r., na mocy którego sąsiedzi Polski ustalali kto może kandydować na króla Polski • anarchia • W 1764r. na tronie polskim zasiadł Stanisław August Poniatowski popierany przez carycę Katarzynę II oraz stronnictwo Familii. • Reformy wewnętrzne: reforma finansów PIERWSZE LATA (wprowadzenie nowych monet), założenie PANOWANIA Szkoły Rycerskiej, ujednolicenie systemu miar i wag. PONIATOWSKIEGO • Prawa kardynalne: liberum veto, wolna elekcja, prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi. • ingerowanie Rosji w sprawy wewnętrzne Polski • sprowokowanie przez Rosję konfliktu PRZYCZYNY wyznaniowego ZAWARCIA • opór wobec polityki Stanisława Augusta KONFEDERACJI Poniatowskiego • Została związana w Barze w 1768r. • Konfederaci podjęli walkę z wojskami carskimi i królewskimi. • Podjęto nieudaną próbę porwania Stanisława Augusta Poniatowskiego. KONFEDERACJA • Jednym z przywódców konfederacji był BARSKA Kazimierz Pułaski. • Po przegranej część konfederatów musiała udać się na emigrację • Ziemie zabrane przez zaborców I ROZBIÓR • Sejm rozbiorowy POLSKI ZIEMIE ZABRANE PRZEZ ZABORCÓW ROSJA – wschodnie obszary Polski – ziemie białoruskie, nad górną Dźwiną i górnym Dnieprem PRUSY – Pomorze Gdańskie bez Gdańska i Torunia, Warmia oraz część Wielkopolski AUSTRIA – południowa Małopolska, ziemie ukraińskie aż po rzekę Zbrudź (Galicja) • zatwierdził zabory • potwierdził prawa kardynalne • jednym z posłów, którzy sprzeciwili się był Tadeusz Rejtan • ustanowiono Radę Nieustającą SEJM • ustalono liczbę wojska do 30tys ROZBIOROWY • zreformowano cła i podatki • powołano KEN PRÓBY REFORM • Została utworzona w 1773r. i było to pierwsze ministerstwo edukacji w Polsce, którego celem było nadzorowanie szkół na wszystkich poziomach nauczania. • Szkoły miały kształcić mądrych obywateli w KOMISJA duchu patriotyzmu. EDUKACJI • Utworzono Towarzystwo do Ksiąg NARODOWEJ Elementarnych, którego celem było opracowanie podręczników zgodnych z nowym, postępowym programem nauczania. • Obradował w latach 1788 – 1792. • Po zawiązaniu konfederacji na sejmie obowiązywała zasada większości głosów. • Na sejmie przewagę zdobyli zwolennicy reform. SEJM WIELKI • Pierwsze reformy Sejmu Czteroletniego: (CZTEROLETNI) zwiększono liczbę wojska, uchwalono prawo o miasta, które zwiększało prawa mieszczan. • Najważniejszym dziełem Sejmu Wielkiego było UCHWALENIE KONSTYTUCJI 3 MAJA. • Autorzy projektu Konstytucji KONSTYTUCJA • Zmiany ustrojowe wprowadzone przez 3 MAJA Konstytucję AUTORZY PROJEKTU KONSTYTUCJI Stanisław Małachowski Hugo Kołłątaj Ignacy Potocki • znosiła wolną elekcję i ustanawiała dziedziczność tronu polskiego • znosiła „liberum veto” ZMIANY USTROJOWE • wprowadzała zasadę trójpodziału władzy WPROWADZONE • ograniczała prawa szlachty-gołoty PRZEZ • zwiększała prawa mieszczan KONSTYTUCJĘ • obejmowała ochroną prawną chłopów UPADEK • Przeciwnicy Konstytucji 3 Maja zawiązali w KONFEDERACJA 1792r. Konfederację Targowicką, której TARGOWICKA pomocy udzieliła caryca Katarzyna II PRZYWÓDCY KONFEDERACJI Stanisław Szczęsny Potocki Franciszek Ksawery Branicki Seweryn Rzewuski • Do Polski w 1792r. wkroczyła armia carska w celu przywrócenia dawnego porządku. • Wojska polskie stoczyły dwie duże bitwy: pod WOJNA W Zieleńcami i Dubienką. OBRONIE • Na pamiątkę zwycięstwa pod Zieleńcami KONSTYTUCJI Stanisław August Poniatowski ustanowił 3 MAJA Order Virtuti Militari. • Ze względu na przewagę armii rosyjskiej, król postanowił skapitulować. • Ziemie zabrane przez zaborców II ROZBIÓR • Sejm rozbiorowy POLSKI ZIEMIE ZABRANE PRZEZ ZABORCÓW PRUSY – Wielkopolska, część Mazowsza, Gdańsk i Toruń ROSJA – ziemie: białoruska, ukraińskie oraz Podole • zatwierdził drugi rozbiór Polskiego • unieważnił Konstytucję 3 maja • przywrócił dawne zasady ustroju Polski SEJM (liberum veto, wolną elekcję) ROZBIOROWY • zwolennicy Konstytucji 3 Maja musieli udać się na emigrację • Po drugim rozbiorze okrojona Polska była całkowicie zależna od Rosji. • Powstanie było planowane przez patriotów należących do tajnych organizacji. WYBUCH • Na naczelnika powstania wyznaczono gen. INSUREKCJI Tadeusza Kościuszkę. KOŚCIUSZKOWSKIEJ • Tadeusz Kościuszko ogłosił akt powstania w Krakowie 24 marca 1794r. oraz Uniwersał Połaniecki 7 maja 1794. (poprawiał on położenie chłopów). • 4 kwietnia - zwycięstwo Polaków pod Racławicami • kwiecień - wybuch powstania w Warszawie i na Litwie • 7 maja wydanie uniwersału w Połańcu adresowanego do chłopstwa PRZEBIEG • Atak Prus na Polskę POWSTANIA • 6 czerwca - klęska pod Szczekocinami • Atak Austrii na Polskę • Pierwsze oblężenie Warszawy - odwrót Prusaków na wieść o wybuchu powstania w Wielkopolsce • Zdobycie Bydgoszczy przez gen. Dąbrowskiego • 10 października - klęska pod Maciejowicami, w PRZEBIEG wyniku której Kościuszko trafia do niewoli POWSTANIA • 4 listopada - rzeź Pragi • 9 listopada - zdobycie Warszawy • 16 listopada - kapitulacja powstania • Trzeci rozbiór Polski oznaczał całkowitą III ROZBIÓR likwidację państwa polskiego. POLSKI ZIEMIE ZABRANE PRZEZ ZABORCÓW PRUSY – zachodnia część Mazowsza z Warszawą AUSTRIA – południowa i wschodnia część Mazowsza ROSJA – Litwa, Polesie, Wołyń oraz ziemie białoruskie MY Z NAPOLEONEM • Po upadku Polski, wielu Polaków wiązało nadzieję o odzyskaniu niepodległości w Francji toczącej wojny między innymi z Prusami i Austrią. LEGIONY • W 1797r. utworzono we Włoszech Legiony Polskie, które wsparły Napoleona toczącego wojnę POLSKIE WE przeciw Austrii i jej sojusznikom. Polacy dali się WŁOSZECH wówczas poznać Napoleonowi jako dzielni żołnierze i towarzyszyli mu często w różnych wojnach. • W 1807r. po zwycięstwach wojsk napoleońskich nad Prusami, Austrią i Rosją został zawarty pokój w Tylży który z ziem II i III zaboru pruskiego utworzył Księstwo Warszawskie. • Nadano mu konstytucję wzorowaną na francuskiej, a księciem został król Saksoni. • W 1809r. Austria wypowiedziała wojnę Francji i jej sojusznikom atakując również ziemię polskie. Po bitwie KSIĘSTWO pod Raszynem i udanej kontrofensywie księcia Poniatowskiego, Napoleon po pokonaniu Austrii WARSZAWSKIE przyłączył do księstwa ziemię III zaboru austriackiego. • W 1812r. doszło do wojny z Rosją, którą Polacy przyjęli entuzjastycznie, gdyż liczyli na odzyskanie wszystkich ziem polskich będących pod zaborami. Niestety wojna zakończyła się sromotną klęską i wkroczeniem Rosjan na teren Księstwa Warszawskiego. • Reszta wojsk polskich walczyła u boku Napoleona aż do bitwy pod Lipskiem gdzie poległ ks. J.Poniatowski. POWSTANIE LISTOPADOWE ZIEMIE POLSKIE PO KONGRESIE WIEDEŃSKIM Na kongresie wiedeńskim (wrzesień 1814 – czerwiec 1815) ziemie Księstwa Warszawskiego podzielono na: • Królestwo Polskie – połączone zostało z Rosją • Wielkie Księstwo Poznańskie – przyłączone do Prus • Rzeczpospolitą Krakowską (Wolne Miasto Kraków) – obszar autonomiczny pod protektoratem trzech zaborców. • dążenie cara Mikołaja I do pozbawienia Królestwa Polskiego autonomii • fala aresztowań członków tajnych stowarzyszeń SYTUACJA W • łamanie praw gwarantowanych przez KRÓLESTWIE Konstytucję POLSKIM PRZED • obawy przed wykorzystaniem wojska WYBUCHEM Królestwa Polskiego w celu tłumienia POWSTANIA powstania w Belgii • utworzenie Sprzysiężenia Podchorążych przez Piotra Wysockiego w 1828r., którego celem było doprowadzenie do wybuchu antyrosyjskiego powstania zbrojnego • pokolenie starsze – pamiętało klęskę POSTAWY Napoleona, nie wierzyło w sukces powstania i POLAKÓW było mu przeciwne WOBEC • pokolenie młodsze – nie doświadczyło POWSTANIA klęski i dążyło do wybuchu powstania LISTOPADOWEGO Do wybuchu powstania doszło w noc listopadową z 29 na 30 listopada 1830r (ok. godz 19:00) Przebieg: • Nieudany atak podchorążych na Belweder. • Zatrzaskiwanie okiennic przez mieszkańców Nowego Światu i Krakowskiego Przedmieścia w WYBUCH ORAZ odpowiedzi na okrzyki „POLACY, DO BRONI!”. PRZEBIEG • Sygnał do rozpoczęcia powstania – jednoczesne POWSTANIA podpalenie browaru na Solcu i Kręgielni. • Zdobycie Arsenału. • Ucieczka księcia Konstantego. • Wycofanie się z Warszawy wojsk rosyjskich. • Starcia uliczne powstańców z oddziałami polskimi, które dochowały wierności carowi. • Starcia uliczne powstańców z oddziałami polskimi, które dochowały wierności carowi. • Śmierć kilku generałów, którzy odmówili udziału w powstaniu. • Włączenie się do walki ludności Warszawy i opanowanie przez powstańców kluczowych punktów stolicy. • Detronizacja Mikołaja I i rozpoczęcie wojny WYBUCH ORAZ polsko-rosyjskiej. PRZEBIEG • Pasmo sukcesów Polaków, armia rosyjska nie POWSTANIA może przedrzeć się przez Wisłę. • Klęska Polaków pod Ostrołęką, przedostanie się Rosjan na lewy brzeg Wisły. • Armia rosyjska zaczyna zamykać pierścieniem obronę Warszawy, brak pomocy ze strony Francji. • 8 września 1831r. - ostateczna kapitulacja Warszawy. • przewaga militarna Rosji • nieudolność, niezdecydowanie i brak wiary w zwycięstwo polskich wodzów naczelnych • POWODY obojętność rządów państw europejskich wobec sprawy