Sp Rawozdanie Z Administracji Komunalnej Powiatu Toruńskiego Wiejskiego Po Myśli § 127 Ordynacji Powiatowej Dla Prowincji Wschodnich Z Dnia 13-Go Grudnia 1880 R

015_H O H [vm <■ - £ .

Sp rawozdanie z administracji komunalnej powiatu Toruńskiego wiejskiego Po myśli § 127 ordynacji powiatowej dla prowincji wschodnich z dnia 13-go grudnia 1880 r.

za rok 1922 (od 1 kwietnia 1922 r. do 31 marca 1923 r.)

Drukarnia Toruńska, Tow. flkc. Toruń.

i!ll!l!lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!llllll!lll!lllllll!lllll||||||||||||!Hil||||illl|||||||||||l!lllll||||l!ll!^ 9 Sprawozdanie z administracji komunalnej powiatu Toruńskiego wiejskiego

Po myśli § 127 ordynacji powiatowej dla prowincji wschodnich z dnia 13-go grudnia 1880 r.

za rok 1922 (od 1 kwietnia 1922 r. do 31 marca 1923 r.).

Drukarnia Toruńska, Tow. flkc. Toruń. 0 1 5 4 9 4

ï î T UUt WE H SY T ECK A

iïî Ogólne i statystyka. Rok ubiegły był bardzo obfity w wielkie wy W dniu 5. listopada 1922 r. odbyły się w całej darzenia polityczne, które odbiły się żywcm Polsce wybory do Sejmu, dnia zaś 12-go 1 i- echem w ¡calem państwie, i które po chwilach s t o p a d a 1922 wybory do Senatu. W y pełnych walk i niepewności dały podwaliny do bory do Sejmu wykazały na naszych Kresach Za ugruntowania i umocnienia administracji we chodnich przewagę żywiołu polskiego , a powiat wnętrznej i zewnętrztej Państwa Polskiego. toruński, uchodzący dotąd za jeden z najbardziej Po nieszczęsnej wyprawie Kijowskiej nastą zniemczonych powiatów, wystawił sobie przy piły dla Polski najczarniejsze godziny niepewno tych wyborach chlubne świadectwo swej pol ści, spowodowane inwazją, bolszewicką* Przez skości. ciągłe cofanie się wojsk polskich przed bolsze Sejm i Senat, złączone w Zgromadzenie Na wikami staje się położenie nader igroźne, któ rodowe, dokonały nasamprzód największego remu dopiero kres kładzie nareszcie wielka bitwa i najzaszczytniejszego swego dzieła — wyboru pod Warszawą — cud nad Wisłą, — która kończy pierwszego Prezydenta Rzeczypospo się 15 sierpnia 1920 r. wspaniałem zwycięstwem lite j. — W dniu 9. grudnia 1922 r. w ybrany armji polskiej. Porażka bolszewików kończy się został przez Zgromadzenie Narodowe Prezydent zawarciem tymczasowego pokoju w Rydze i tein Rzeczypospolitej p, jGabryel ¡Narutowicz, który samem kończy się też okres wojenny dla Polski, jednakowoż już w dniu 16 grudnia 1922 r. padł która wstąpić może teraz dopiero na drogę po ofiarą zbrodni ohydnej, ktTira wywołała w całym kojowej twórczej pracy. kraju jednomyślne oburzenie, potępiające ten Plebiscyt na Warmji i Mazurach dnia 11. lip- nawskroś haniebny mord. Przygnębienia wywo ca 1920 r. nie przyniósł nam pożądanego wyniku, łanego szalonym tym czynem szaleńca nie zdołał również zapadła 2 8. lipca 1920 r. decyzja Rady zatrzeć wybór nowego Prezydenta Rzeczy najwyższej w sprawie Śląska Cieszyńskiego, któ pospolite j w osobie p. Stanisława Woj ra również wypadła dla nas fatalnie, pozosta ciechowskiego dokonany przez Zgromadze wiając po stronie czeskiej znaczną część ziem nie Narodowe dnia 20-go grudnia 1922 r. polskich. Drugie powstanie na Śląsku przyniosło W pierwszą podłóż wizytacyjną wybrał się pewną poprawę położenia ludności polskiej, a za pan Prezydent Rzeczypospolitej .Wojciechowski jęcie Wilna i Ziemi Wileńskiej na własną rękę na Pomorze do Kaszub. Również powiat to przez generała Żeligowskiego przeniosło sprawę ruński miał zaszczyt witać i gościć w swych gra wileńską całkowicie na grunt międzynarodowy. nicach Dostojnego Gościa, który zainteresowany Najważniejszem wydarzeniem w tym okresie w wysokim stopniu Elektrownią w Gródku, była Konstytucja Rzeczypospolitej, którą Sejm zwiedził takową i dokonał własnoręcznie pusz Ustawodawczy w podniosłem nastroju uchwalił czenia po raz pierwszy w ruch maszynerji tego dnia 17 marca 1921 r. po długich i przewlekłych, wspaniałego dzieła doskonałości elektrotechniki, a chwilami nawet burzliwych obradach. Dopiero tej elektrowni, która narazić zaopatrywać będzie teraz Państwo Polskie oprzeć się mogło na mo w prąd elektryczny powiaty świecki, chełmiński cnym wewnętrznym fundamencie prawnym. i toruński. Przeprowadzony nareszcie dnia 20 marca Powiaty te złączone w Związek Spółcelowy 1921 r. plebiscyt na Górnym-Śląsku, pomimo Elektryfikacyjny walczyć muszą z nader wiel- współudziału dwustu tysięcy emigrantów Niem kiemi trudnościami, aby dokończyć rozpoczęte ców, wypadł dla Polski na ogół korzystnie, dzieło, gdyż wszelkie starania uzyskania pomocy postanowienie jednakże komisji międzysojuszni ze strony Rządu spełzły na niczem, tak, że czej wywołało naprężenie i wzburzenie wśród obecnie przystąpić musi również powiat to ludności polskiej Górnego-Śląska, tak, że w dniu ruński, jak i dwa drugie powiaty, do przymu 2 maja 1921 r. wybuchło cały miesiąc trwające sowej pożyczki, aby umożliwić położenie sieci trzecie powstanie górno-śląskie. Rada Ligi Na elektrycznych aż do miasta Torunia do początku rodów, której sprawę górnośląską przekazano, jesieni b. r. i osięgnąć pierwsze dochody. przyznała nareszcie po długich miesiącach ocze Zarządzone z końcem roku sprawozdawczego kiwania Polsce większą część obwodu przemysło wybory do rad gminnych przeprowadzono prze wego i powiaty Rybnicki i Pszczyński z własną pisowo do 1 kwietnia b. r. Wyborów jednakowoż autonom ją. do Zarządów Gminnych niedokonano wszędzie, Sejm Ustawodawczy uchwaliwszy dnia należycie, tak, że zatwierdzenie ich nie mogło 29 lipca 1922 r. ordynaOję wyborczą, rozwiązał się. jeszcze wszędzie nastąpić. 4

Statystyka podana w sprawozdaniu zeszło- z dnia 11. lipca 1922 r. ustalono na rok bieżący rocznem nie uległa zmianie. Pieczę nad ubo n a czas od 1. 4. 1923 r. do 31. 12. 1923 r. tak, że gimi, chorymi i dziećmi maję w Chełmży Siostry dnia 1. 1. 24. rok obrachunkowy rozpoczynać się Elżbietanki, który to zakład powiat subsydjuje będzie odtąd z rokiem kalendarzowym. a całkiem utrzymuje Lecznicę Powiatową, w Dnia 12. marca 1923 r. umarł w sile wieku Chełmży, gdzie pielęgnację chorych wykonuję lekarz powiatowy ś. p. Dr. Marjan Kozielski, również Siostry Elżbietanki ze Siostra Asterję któijy w czasie swej krótkiej działalności po Kosińskę na czele, pod kierownictwem znakomi- zyskał swą sumienną i gorliwą pracą i nadzwy tegi lekarza chirurga p. Dr. Świerczewskiego, czajną uczynnością serca wszystkich mieszkań którego powiat zdołał pozyskać dla Lecznicy od ców powiatu. Cześć Jego pamięci. 1 października 1922 r. i który Lecznicę zdołał1 Wykonywanie czynności lekarza powiato w krótkim czasie doprowadzić do świetnego wego na powiat toruński powierzył p. Wojewoda stanu, jaki przedstawia osbbne sprawozdanie. Pomorski tymczasowo p. Dr. Domaszewiczowi, W końcu nadmienić należy, że okres gospo zamieszkałemu w Toruniu przy ulicy Chełmiń darczy po myśli uchwały Sejmiku Powiatowego skiej nr. 12.

Starosta i deputowani. Na czele administracji powiatowej, stoi pan wojewódzki p. Sędzimir. Dotychczasowy sekre Starosta Adam Czarliński. Podczas urlopu wy tarz powiatowy p. Weiss powołany został do Po poczynkowego w czasie od 17. 7. 1922 r. do 6. 8. morskiego Urzędu Wojewódzkiego z dniem 1. 1. 1922 ]■. zastępow ał p. Starostę deputowany powia 1923 r., miejsce jego objął starszy sekretarz po towy p. Wincenty Czarliński z Brąchnówka, wiatowy p. Franciszek Berent. a w czasie od 23. 11. 1922 r. do 4. 12. 1922 r. radca

Sejmik powiatowy. Sejmik Powiatowy składa się na mocy wy został również wprowadzony jako nowy członek borów dokonanych dnia 27. listopada 1921 r. Sejmiku z okręgu wyborczego Łążyn p. Józef Szu- z 39 członków. prytowski, cieśla z Łążyna, który następował we Wobec prawomocnego jednakowoż unieważ dług listy propozycyjnej w miejsce p. Wacława nienia wyborów do Sejmiku Powiatowego w okrę Kiełpińskiego z Warszewic, który złożył swój gu wyborczym Kuczwały zarządził pan Woje mandat poselski z powmdu wyprowadzenia się woda Pomorski dekretem z dnia 13. kwietnia z pow iatu. 1922 r. L. dz. IV b. 834/22 przeprow adzenie no Również zostały unieważnione wybory, do wych uzupełniających wyborów w okręgu wy konane przez Radę Miejską w Podgórzu, wskutek borczym Kuczwały wskutek czego Ustąpili z Sej czego ustąpili jało członkowie Sejmiku dotych miku Powiatowego następujący panowie: 1) Bro czasowy burmistrz miasta Podgórza p. Bogumił nisław Orłowski, robotnik z Grębocina, 2) Sta Bagiński i kupiec Jan Skrzypnik z Podgórza. nisław Cywiński, robotnik z Młyńca, 3) Antoni Przy zarządzonych dekretem pana Wojewody Domachowski, robotnik z Mirakowa, 4) Stanisław z dnia 30. 11. 1922 r. 1. dz. IV. b. 3823/22 uzupeł Uydziński, robotnik z Młyńca, h) Ignacy Pio niających wyborach wybrani zostali na czas ka trowski, robotnik z Grębocina, 6) ks. Polikarp dencji obecnego Sejmiku Powiatowego przez Gulgowski, proboszcz z Kiełbasina, 7) Jan Mi Radę Miejską panowie Tański, Stefan i Marci chalski, rolnik z Gostkowa, 8) Albin Czarnecki, niak Walenty, 'którzy wyprowadzeni zostają na rolnik z Młyńca. posiedzeniu Sejmiku Powiatowego dnia 18. lipca Na mocy ponownych wyborów, dokonanych 1923 r. dnia 11 czerwca 1922 r. weszli do Sejmiku Powia Skład obecny Sejmiku Powiatowego jest na towego w miejsce tych następujący posłowie: stępujący: 1) Adamczyk Władysław, rolnik z Rogówka, 1) Franciszek Dolatowski, rolnik z Otłoczyna, 2) Michalski Jan, rolnik z Gostkowa, 3) Trenkel 2) Juljan Gołaszewski, robotnik z Kończewic, Karol, rolnik z Bielczyn, 4) Czarnecki Albin, rol 3) Franciszek Cieszyński, rolnik z Złotorji, 4) Sta nik z Młyńca, 5) Weber Tadeusz, kom. burmistrz nisław' Pawlik, rolnik z Piasków, 5) Jan Doni- z Podgórza, 6) Cywiński Stanisław, oberżysta mirski, właściciel ziemski z fjysomic, 6) Broni z Gostkowa, 7) Domachowski Antoni, robotnik sław Kielbratowski, urzędnik gosp. z Lubicza, z Mirakowa, 8) Ł^ydziński Stanisław, robotnik 7) Franciszek Witkowski, cieśla z Lubicza, z Młyńca. 8) Bolesław^ Piórkowski, kolejarz z Lubicza, Powyżej wymienieni członkowie Sejmiku Po 9) Wincenty Falkowską kowal z Nawry, 10) Jan wiatowego zostali wprowadzeni w urzędowanie Drążek, kołodziej z Nawary, 11) Jan Sczaniecki, i zaprzysiężeni na posiedzeniu Sejmiku Powia właściciel ziemski z Nawry, 12) Józef Czajkowski, towego dnia 8 lipca 1922 r. Na tern posiedzeniu rolnik z Siemonia, 13) Józef Szuprytowski, cieśla 5 z Łążyna, 14) Anastazy Ordon, rolnik z Bierz- 2) Ks. proboszcz Szuman z Nawry, jako głowa, 15) Kazimierz Raciniewski, rolnik z Łą- przedstawiciel Związku księży absty życa, 16) Juljan Kwiatkowski, rolnik z Bierzgło- nentów , wa, 17) Jan Podwójski, rolnik z Brąchnowa, 3) Naczelnik Wydziału Pomorskiej Izby Rol 18) Wincenty Czarliński, właściciel ziemski niczej w Toruniu p. Stanisław Dąbrowski, z Brąchnówka, 19) Feliks Bwojacki, kowal z Łu jako przedstawiciel Ligi do walki z alko bianki, 20) Wojciech Małecki, robotnik z Osta holizmem , szewa, 21) Józef Zatorski, robotnik z Grzywny, 4) Inspektor kontroli skarbowej w Toruniu 22) Antoni Karaszewski, kowal z Lipniczek, p. Władysław Szeiwel, jako przedstawiciel 23) Władysław Adamczyk, rolnik z Rogowa, Ministerstwa Skarbu, 24) Jan Michalski, rolnik z Gostkowa, 25) Karol 5) Lekarz powiatowy, jako przedstawiciel Trenkel, rolnik z Bielczyn, 26) Albin Czarnecki, Ministerstwa Zdrowia. rolnik z Młyńca, 27) Tadeusz Weber, kom. bur-# mistrz z Podgórza, 28) Stanisław Cywiński, Przewodnictwo we wyżej wymienionych ko oberżysta z Gostkowa, 29) Antoni Domachowski, misjach prowadzi Starosta p. Adam Czarliński. robotnik z Mirakowa, 30) Stanisław Łydziński., robotnik z Młyńca, 31) Bronisław Kurzętkowski, Do komisji licencjonowania sta burmistrz z Chełmży, 32) Teofil Rochon, kupiec dnik ó w mianował p. Wojewoda Pomorski prze z Chełmży, 33) Oskar Trenkel, kupiec z Chełmży, wodniczącym rolnika p. Władysława Adamczyka 34) Bolesław Dzięgielewski, kupiec z Chełmży, z Rogówka, a jako jego zastępcę właściciela ziem 35) Władysław Komuński, robotnik z Chełmży, skiego p. Jana Szlosowskiego z Dębin. 36) Józef Wicherski, robotnik z Chełmży, 37) Sta nisław Żubkowski, robotnik z Chełmży, 38) Ste Posiedzeń Sejmiku Powiatowego było w roku fan Tański, kolejarz z Podgórza, 39) Walenty ubiegłym cztery i to dnia 4. 5. 1922, 11. 7. 1922, Marciniak, urzędnik kolejowy z Podgórza. 29. 8. 1922 i 29. 12. 1922.

Skład członków komisji rewizyjnej kas po Do now outw orzonej Powiatowej Rady wiatowych pozostał niezmieniony i należą, do niej Szkolnej weszli jako przedstawiciele ludności wybrani przez Sejnjik Powiatowy panowie: panow ie: 1) Ks. Polikarp Gulgowski, proboszcz zKieł- 1) Bronisław Kurzętkowski, burmistrz z basina, Chełmży, 2) Franciszek Dolatowski, rolnik.z Otłoczyna, 2) Albin Czarnecki, rolnik z Młyńca, 3) Antoni Karaszewski, kowal dawniej z 3) Anastazy Ordon, rolnik z Bierzgłowa, Grzywny, obecnie z Lipniczek. 4) Wojciech Małecki, robotnik z Ostaszewa, 5) Tadeusz Weber, kom. burmistrz z Pod Do kurator jum Powiatowej Kasy górza. Oszczędności należą dotychczasowi panowie: Jako zastępcy pp.: 1) Ks. Polikarp Gulgowski, proboszcz z Kieł- 1) Bogumił Bagiński, właściciel ogrodnictwa basina, z R udaku, 2) Kurt Wegner, właściciel ziemski z Osta 2) Franciszek Dolatowski, rolnik z Otłoczyna, szewa. 3) Stanisław Żubkowski, robotnik z Chełmży, Jako zastępcy pp. drogerzysta Kwieciński 4) Józef Szuprytowski, cieśla z Łążyna, z Chełmży i właściciel ziemski Tadeusz Kentzer 5) Stanisław Cywiński, oberżysta z Gost z Lipniczek. kowa.

Skład komisji dla walki z bezrobo Przewodniczącym komisji tej jest inspektor ciem pozostał również niezmieniony: szkolny p. Wiktor Leśniewicz z Chełmży. Po- zatem należą do niej jako członkowie ks. pro 1) Franciszek Dolatowski, rolnik z Otło boszcz Jan Gorczyński z Świerczynek i jeden czyna, duchowny ewangielicki, dalej przedstawiciel 2) Jan Skrzypnik, kupiec z Podgórza, nauczycielstwa szkół średnich p. dyrektor Antoni 3) Józef Wicherski, robotnik z Chełmży, Bonin z Chełmży, jako jego zastępca p. Edward 4) Bronisław Orłowski, robotnik z Grębocina, Rzeszowski z Chełmży, jako przedstawiciel nau czycielstwa szkół powszechnych: Wiktor Skański 5 Juljan Grosser, budowniczy z Torunia, jako z Chełmży, Konrad Luckner z Toruńskiego Pa stały techniczny doradca. powa, Bolesław Seemann z Lubicza, a jako za stępcy pp. Wiktor Jarzębowski z Brąchnowa, W skład nowoutworzonej komisji dla Jan Monarski z Grzywny, Augustyn Gruchałła walki z alkoholizmem weszli następujący z Ostaszewa. Dalej należy do Powiatowej Rady panow ie: Szkolnej Starosta A. Czarliński względnie jego delegat i lekarz powiatowy. Okres czynności po 1) Franciszek Dolatowski, rolnik z Otłoczyna, wyższej komisji określają osobne przepisy. jako przedstawiciel Sejmiku Powiato wego, 6 Wydział powiatowy. Skład członków Wydziału Powiatowego nie 6) Stanisław Zubkowski, robotnik z Chełmży, zmienił się. Należą więc do niego pp.: 7) Bronisław Orłowski, robotnik z Grębocina. 1) Starosta Adam Czarliński, jako prze Posiedzeń Wydziału Powiatowego odbyło się wodniczący, w 1922 roku = 13. 2) Bogumił Bagiński, właściciel ogrodnictwa Wydziałowi Powiatowemu przedłożono do z R udaku, uchwały do końca roku kalendarzowego 3) Bronisław Kurzętkowski, burmistrz z 939 spraw, w tern 15 spraw spornych. Chełmży, Liczba numerów dziennika w biurach Wy 4) Franciszek Dolatowski, rolnik z Otłoczyna, działu Powiatowego wynosiła do końca roku 5) Józef Czajkowski, rolnik z Siemiona, kalendarzowego 7066.

Urzędnicy Wydziału powiatowego. A. Biuro Wydziału Powiatowego. 5) książkowy Władysław Janicki, 6) książkowa Emilja Kowalska, 1) Naczelny sekretarz Wydziału Powiato 7) książkowa Emilja Czarnecka, wego Franciszek- Podwójski, 8) 2 siły pomocnicze, 1 uczeń, 1 goniec. 2) sekretarz Jan Marcinkowski, 3) seketarz Wiktor Barwicki, C. Urzędnicy emerytowani. 4) aspirant etatowy Jan Szczech, 5) Registratorka Filomena Kleinówna, Registrator Gustaw Schröder. 6) 11 sił pomocniczych i 3 maszynistki. D. Wdowy po urzędnikach. B. Urzędnicy Powiatowej Kasy Oszczędności i Komunalnej. 1) Wdowa po sekretarzu Tharandt z To runia, 1) Dyrektor Michał Kowalski, 2) rendant Michał Zaleski, 2) Wdowa po dróżniku Tejkowskim z Cheł 3) kasjer Stefan Janikowski, mży. 4) książkowy Edward Tetzlaff, Wdowa po urzędniku Jaeger zmarła.

ROZKŁAD PRACY.

Nr. Nazwisko kierownika Zakres pracy Wydziału

W. P. 1. Podwójski, Naczelny sekretarz Nadzór i kontrola wszystkich przez Wydział Powia towy załatwianych spraw. Sprawy do posiedzeń Wy działu i Sejmiku Powiatowego. Sprawy policyjne wymagające zgodność Wydziału Powiatowego. Sprawy personalne. Sprawy koncesyjne. Sprawy kontraktów drzierżaw polowania gminnego. Administracja ma jątku i domu powiatowego, oraz nieruchomości po wiatowych nie należących do zakresu Wydziału Bu dowlanego. Ogólna administracja gmin, sołectw i wójtostw. Sprawy urzędu stanu cywilnego. Sprawy taksatorów bydła, licencjonowania stadników i hodowli bydła. Kalkulacja i sprawy rewizji Powiatowej Kasy Komunalnej i Oszczędności. Sprawy dzierżaw. Rewizje wójtostw, sołectw i kas gminych oraz urzędów stanu cywilnego. Ubezpieczenie od ognia. Administracja i kasowość Lecznicy Powiatowej w Chełmży

W. P. II. Marcinkowski, sekretarz Sprawy opieki społecznej. Zakres pracy podany przy sprawozdaniu tejże.

W. P. III. Barwicki, sekretarz Podatek obrotowy od towarów, od umów od psów i powiatowy oraz sprawy przewłaszczeniowe.

W. P. IV. Golski, budowniczy powiatowy Sprawy budowlane, spółek wodnych i związków drogowych. 7 Sprawozdanie Powiatowej Kasy komunalnej. Za rok 1922 jak załącznik.

Sprawozdanie Biura Opieki Społecznej. Do zakresu Oddziału Opieki Społecznej przy Składki do Zakładu Ubezpieczeń od wypad dzielono w 1922 roku sjprąiwy ra

Społecznej sprawyi inwalidów wojennych i cy funduszów, uzyskała również od Wydziału Po wilnych jak również reemigrantów z Niemiec wiatowego pożyczkę na utrzymanie kuchni dla i udziela bezzwrotnych zapomóg z funduszów bezrobotnych w Chełmży, uruchomionej przez specjalnie przez Województwo na ten cel prze tamtejszy Magistrat, rozesłała odezwy do spo znaczonych i jest reemigrantom pomocną, w uzy łeczeństwa do składania ofiar na rzecz kuchni, skaniu odpowiednich mieszkań. Największą co bardzo dodatnio wpłynęło na beznadziejny troską Powiatowej Rady Opieki Społecznej w ro stan i opłakane stosunki bezrobocia w Chełmży. ku 1922/23 w okresie zimowym był stan bezro botnych w Chełmży. Wspólnie z Powiatowym Składki na rzecz Rad (Opieki Społecznej na Urzędem Budowlanym pracowała Powiatowa rok 1922 wynoszą razem 943 741,— marek, z czego Rada Opieki Społecznej i udzielała doraźnych zatrzymują miejscowe Rady ^Opieki Społecznej zasiłków. O ile Powiatowy Urząd Budowlany 50%, czyli‘471 870,— m k. i z czego przypada na w okresie zimowym zaprzestać musiał z praca Wojewódzką i Powiatową Radę Opieki Spo mi, o tyle udzielała Powiatowa Rada Opieki Spo łecznej po 25% czyli po 235 935,— m arek, razem łecznej zapomóg z własnych choć skromnych 471 870,— m arek.

Sprawozdanie z działalności powiatowego urzędu budowlanego.

A. Utrzymanie dró g. maleje i prace postępują naprzód, pomimo ogro mnych kosztów i wysiłków, które pociąga za Pgólna liczba dróg w powiecie toruńskim sobą budowa szos właśnie w obecnym czasie. wynosi 441 734 kim. Na drogi powiatowe z tej Z liczby tej wykończono całkowicie 4997 metr. liczby przypada 173 939 kim., na drogi związkowe bież. i to szosę z Siemonia do ¡Cichoradza 85 060 kim., na drogi gminne i leżące w obrębie i z Grzywny do Kuczwał, a do reszty nieukoń- obszarów dworskich 147 237 kim., na drogi woj czonych szos przygotowano materjał w ilości skowe publiczne 14 210 kim., na drogi państwowe 1000,— metr. kub. kamieni. po lewej stronie Wisły, utrzymywane przez Wo jewództwo Poznańskie 13 098 kim., na drogi pry C. Związki drogowe. watne gminne 2 800 kim., na drogi prywatne woj skowe, dojazdy do fortec 5 350 kim. Ponieważ Znaczniejszą sieć drogową w tutejszym po wszelki zapas w kamieniach spotrzebowano wiecie stanowią tak zwane związki drogowe, w roku ubiegłym, a sprowadzanie go z kamienio które posiadają swój samorząd, lecz podlegają łomów śląskich stało się niemożliwem ze względu w zupełności Wydziałowi Powiatowemu. Utrzy na zmiany polityczne, które zaszły po wojnie manie tych dróg w stanie normalnym połączone światowej, dlatego Urząd Budowlany był zmu jest także z wielkiemi trudnościami, dlatego przy szonym ograniczyć swoją działalność i zastoso chodzi powiat 'tym związkom w własnym inte wać musiał najelementarniejsze reguły przy na resie z pomocą i udziela znaczniejszych zasiłków. prawie szos, jak ścinanie bankietów i regulo W obecnym roku gospodarczym przeprowadził wanie letnich dróg na nich. Należy jedynie za powiat gruntowną naprawę dróg z Wudek do wdzięczać Ustawie drogowej z dnia 10. 12. 1920 r., Nowej Grabji i z Nowej Grabji przez Pieczenię do która mocą okólnika z dnia 8. 11. 1922 r. zobo Otłoczyna o ogólnej długości 16 675 metr. bież. co wiązała także i Województwo Pomorskie i Po kosztowało go 15 0Ó0 000 mk. Dla dokładniejszej znańskie, że zdołano uzyskać podczas sezonu orjentacji podaje się poniżej całkowity spis zimowego w drodze przymusowej dostawy wy wszystkich związków drogowych: Czerniewice— starczającą ilość materjału budowlanego do na Otłoczyn, Nowa Grabja—Piecznia, Niziny—Wiel prawienia najpotrzebniejszych odcinków w wy ka Nieszawka, Niziny Toruńskie, Obszar nad sokości 6000 metr. kub. kamieni i 1600 m. k. Drwęcą, Toruńskie Papowo—Łysomice, Biel- żwiru. Przystąpiono zatem przeważnie do przy czyny—Kucborek, Toporzysko— Rzęczkowo, Mi- gotowania potrzebnego materjału budowlanego rakowo—Kiełbasin, Biskupie—Papowo—Folgowo. do naprawienia powłoki kamiennej Oprócz na prawy letnich dróg na wszystkich szosach, wy D. Drogi gminne i obszarów konano jeszcze 800 metr. bież. nowej powłoki dworskich. kamiennej na szosie Toruń-Bielczyny. Zawdzięczając ogólnemu zainteresowaniu się naprawą dróg tego rodzaju ze strony obywatel B. Budowa nowych dróg. stwa, wyżej wymienione drogi uzyskały ponie • kąd wygląd zadawalniający. Ze względu na znaczną ilość ludzi bez pracy, którą posiada przeważnie powiat Toruński roz E. Spółki Wodne. poczęto przed wojną i podczas wojny światowej dużo nowych szos, ażeby dać możność zarobko W porównaniu do innych powiatów posiada wania klasie robotniczej, lecz dotychczas ich nie tutejszy powiat małą ilość spółek wodnych, dla ukończono. Jednakowoż z roku na rok ich liczba tego znając ich ważność z tern większą starań- 9 nością się niemi opiekuje. Dwa razy do roku co rok się powiększa. 'Obecnie istnieją cztery odbywają się oględziny pod ścisłą kontrolą tu szkółki z drzewami dzikiemL i jedna szkółka tejszego urzędu i nawet najmniejsze niedoma z drzewami owocowemi, których stan jest zada gania natychmiast bywaj ą usuwane. Obecny walniający. stan spółek jest zadawalniający, a ich nazwy są następujące: Przysieki, Otłoczyn, Grębocin, Tor. H. Dochody. Papowo, Nawra-Wybcz, Zelgno, Kiełbasin-Zale- Znaczniejsze dochody uzyskał powiat przez sie, Struga Toruńska, Struga Toruńska poniżej wydzierżawienie drzewek owocowych na niektó jeziora Mlewskiego w Kamionkach. rych odcinkach szosowych. Aleja owocowa z Wielkiej Złejwsi do Czarnowa przyniosła F. Zarząd dróg powiatowych. 1 170 000,— marek, a druga aleja z Chełmży do 1. Budowniczy powiatowy Golski z Torunia, Skąpego 83 000 mk., razem 1 253 000,— mk. Z ro 2. st. drogomistrz Osieka z Torunia, wów szosowych wielkich zysków nie było, po 3. drogomistrz Sierakowski z Chełmży, nieważ rozchód równał się mniejwięcej docho 4. >> Piotrowski z Rogówka, dowi. Obsianie rowów nową trawą i ich czysz 5. >> Wiśniewski z Chełmży, czenie i naprawianie było koniecznie potrzebne, 6. >> P epliński z Chełmży, co właśnie spowodowało niedobór. 7. Skalmowslki !z Łńbianki, 8. >> Chrzanowski z Wielkiej Złej- J. Bezrobocie. wsi. Ludźmi bez pracy w tutejszym powiecie opie Ogólna liczbą stróżów drogowych wynosi 33. kuje się nietylko rząd, lecz i powiat. Woje wództwo w tym celu urządziło w Chełmży tanią G. Szkółki. kuchnię i to zwłaszcza zimową porą, kiedy za Ogólna liczba drzew dzikich w szkółkach robkowanie dla robotnika jest tern trudniejsze. powiatowych wynosi 2000 sztuk, zaś owocowych Powiat zaś przystąpił w tej samej porze roku do mniejwięcej 100 sztuk. W bieżącym roku wy eksploatowania materjału budowlanego kamami sadzono z własnych szkółek na nowych szosach i żwiru i zatrudniał bezrobotnych partjami, zmie z uzupełnieniem brakujących drzew na starych niając jedną partję po drugiej po pewnym czasie. szosąch ogólną liczbę w ilości 500 sztuk. Z po W ten sposób ulżono znacznie bezrobociu, lecz wodu wielkiego zapotrzebowania drzew, szkółki niezdołano go dotąd całkowicie usunąć.

Administracja wójtostw.

W zeszłorocznem sprawozdaniu zaszła o tyle Kucborka, Strzelnica Artylerji do Podgórza. Ist pomyłka, że wymienione wójtostwa nie zostały nieje 22 obwodów wójtoskich, w których spra zniesione,'lecz dołączone do sąsiednich, a więc wują urząd wójta względnie zastępcy następu wójtostwa Olek do Różankowa, Grabja do Otło- jące osoby: czyna, Gronowo do Brzezinka, Bielczyny do

Nr. Nazwa wójtostwa Należące do obwodu Liczba Wójt Zastępca b. i obszar miejscowości dusz

1. Podgórz Podgórz 3220 Maksymiljan Noga, Brzoza 177 11933 ha Podgórz Czerniewice 25 Piaski 465 Stawki 725 Rudak 702 Strzelnica Artyl. 68

2. Otłoczyn Nowa Grabja 567 Franciszek Franciszek Piasecki, Brzeczka 495 7749 ha Dolatowski, Otłoczyn Pieczenia 273 Karczemka 231 Otłoczyn Otłoczyn 294 10

Nr. Nazwa wójtostwa Należące do obwodu Liczba Wójt Zastępca b. i obszar miejscowości dusz

3. Nieszawa Nieszawka 254 Jan Koźlikowski, 287 2702 ha Wiel. Nieszawka Nieszawka M. Nieszawka 181 Kozibór 123 Dybowo z kolonjami 351

4. Lubicz Lubicz 1027 Stanisław Kujawski, Michał Chojecki, 2786 ha Kaszczorek » 413 Lubicz Lubicz Bielawy 92 Rubinkowo 254

5. Brzezinko Brzezinko 203 Albin Czarnecki, Franciszek 2894 ha Młyniec 579 Młyniec Koźlikowski Jedwabno 166 Gronowo 245 Młyniec Gronówko 116

6. Lipniczki Lipniczki 173 Tadeusz Kentzer, Antoni Smieczny, 1300 2942 ha Grębocin Lipniczki Grębocin Rogowo 277 Rogówko 316

7. Zelgno Dziemiony 287 Stanisław Marański, 205 3384 ha Liznowo Nowa-Chełmża Zelgno 396 Zajączkowo 197 Witkowo 161

8. Kucborek Bisk. Papowo 289 Mieczysław 158 3846 ha Folgowo Andrzejewski Papowo dom. 238 Staw 211 Kucborek Bielczyny 383 Skąpe 626 Chrapice 97 Nowa Chełmża 147 Kucborek 88

9. Sławkowo Sławkowo 378 Zygmunt Mellin, Stanisław 5941 ha Kiełbasin 275 Kuczwały Działowski Kuczwały 383 Mirakowo 279 Mirakowo Morczyny 141 Pluskowęsy 717 Kamionki 180 Kamionka 510

10. Papowo Papowo Tor. 736 Jan Michalski, Wojciech Kochowicz, 455 4103 ha Gostkowo Gostkowo Tor. Papowo Katarzynka 43 Elsneroda 21 Koniczynka 154 Turzno 664 11 i n— — Nr. Nazwa wójtostwa Należące do obwodu Liczba Wójt Zastępca b. i obszar miejscowości dusz

11. Lulkowo Łysowice 374 Ignacy Panster, Lulkowo 435 7586 ha Wytrembowice Ostaszewo 606 Tylice 225 Wytrembowice 300 Zakrzewko 143 Zęgwirt 73 Wrzosy 745 Olek 21

12. Grzywna Brąchnowo 839 Franciszek Monarski, Grzywna Szlachecka Brąchnówko 176 Wendlikowski, Browina 176 2834 ha Grzywna Grzywna Bisk. 115 (złożył urząd z dniem Grzywna 787 Grzywna Szlach. 94 31. 3. 1923) Kowróz 185 1 Kowrózek 40

13. Kończewice Kończewice 400 Jan Sczaniecki, Znaniecki, Nawra 275 2779 ha Kończewice maj. Nawra Bogusławki 152 Warszewice 263 Nawra 534

14. Wybcz Wybcz 300 Jan Mięsikowski, 2462 ha Wybczyk 90 Dębiny Dębiny 522 Słomowo 159 Przeczno 220

15. Łubianka Łubianka 562 Jan Mięsikowski, 4976 ha Biskupice 286 Dębiny Biskupice maj. 161 Bierzgłowo 411 Zamek Bierzgłowski 284 Łązyn 718 Lązynek 121

16. Rzęczkowo Rzęczkowo 825 Józef Raciniewski, Skłudzewo 339 1984 ha Rzęczkowo Borek 47

17. Cichoradz Siemoń 1076 Walenty Mackiewicz, Mikołaj Śmigiel, Siemoń maj. 75 2402 ha Siemoń Siemoń Cichoradz 200 Gierkowo 392 z Otowicami

Świerczyny 141 18. Różankowo Ignacy Panster, Walerjan Leszcz 110 Wytrembowice Jędrzejewski, 2528 ha Świerczynki 50 Piwnice 214 Świerczyny Różankowo 189 Pigrza 291

19. Gutowo Gutowo 302 Józef Katafiasz, Walenty Żurek, 6 3484 ha Gutowo maj. Gutowo Czarnowo Zarośle Cienkie 287 Szerokie 85 Czarnebłoto 603 Cegielnik 285 12

Nr- Nazwa wójtostwa Należące do obwodu Liczba Wójt Zastępca b. i obszar miejscowości dusz

20. Górsk Górsk 348 Józef Katafiasz, Walenty Żurek, Rozgarty 243 3828 ha Gutowo Czarnowo Smolno 108 Przysiek 157 Stary Toruń 141 Pędzewo 419

21. Ztawieś Wielka-Zławieś 223 Walenty Żurek, Józef Katafiasz, Mała-Zławieś 429 4570 ha Czarnowo Gutowo Toporzysko 384 Czarnowo 467 Stanisławka 102 Kamieniec 24

Bolesław Olkiewicz, 22. Złotorja Silno 354 Franciszek Grabowiec 263 3551 ha Cieszyński, Złotorja Smolnik 22 Kopanina 179 Złotorja Złotorja 647 Nowa-Wieś 240

ADMINISTRACJA URZĘDÓW STANU CYWILNEGO.

Obwody Urzędów Stanu Cywilnego ustalono analogicznie do obwodów wójtoskich: Rzeczowe od szkodowanie dla urzędników Stanu Cywilnego wynosi obecnie 100.000 mk. od 1000 dusz. Niżej podane osoby sprawują Urząd Stanu Cywilnego, wzgl. zastępcy:

Nr. Urząd Stanu Sąd Urzędnik Stanu Cywilnego Zastępca b. Cywilnego powiatowy

1. Chełmża Chełmża Burmistrz Bronisław Sekretarz Jaranowski, Kurzętkowski, Chełmża Chełmża

2. Podgórz Toruń Maksymiljan Noga, Podgórz

Franciszek Piasecki, 3. Otłoczyn n Franciszek Dolatowski, Otłoczyn Otłoczyn

4. Nieszawa n Jan Koźlikąwski, Nieszawka

Franciszek Winnicki, Lubicz 5. Lubicz n Stanisław Kujawski, Lubicz

6. Brzezinko n Franciszek Koźlikowski, Józef Jordan. Młyniec Młyniec

Antoni Śmieszny. Grębocin 7. Lipniczki n Antoni Sowiński, Rogówko 13

Nr. Urząd Stanu Sąd Urzędnik Stanu Cywilnego Zastępca bu Cywilnego Powiatowy

8. Zelgno Chełmża Stanisław Marański, Nowa - Antoni Domachowski, Chełmża Zelgno

9. Kucborek »» Rufin Kledzik, Bisk. Papowo Rudnicki, Bisk. Papowo ł

Donderski, Kuczwały 10. Slawkowo n Franciszek Litkiewicz, Kamionka

11. Papowo Tor. Toruń Antoni Podlaszewski. Turzno Gajewski, Turzno

12. Lulkowo M Karol Marszal, Lulkowo, Galon, Łysomice

13. Grzywna - Szlachecka Chełmża Jan Monarski, Grzywna Gołomski, Grzywna

Poeplau, Kończewice 14. Kończewice n Leon Znaniecki, Nawra

Jan Szlosowski, Dębiny 15. Wybcz n Jan Mięsikowski, Dębiny

16. Łubianka Toruń Franciszek Kołpacki, Lążyn Augustyn Gruchałła, Ostaszewo

Franciszek Raciniewski, 17. Rzęczkowo » Teodor Modniewski, Rzęczkowo Rzęczkowo

18. Różankowo w Jan Górski, Pigrza

Józef Czajkowski, Siemoń 19. Cichoradz n Walenty Mackiewicz, Siemoń

20. Gutowo »» Józef Katafiasz, Gutowo

21. Górsk »» Franciszek Karczewski, Górsk Józef Katafiasz, Gutowo

Walenty Żurek, Czarnowo 22. Wielka Zławieś n Antoni Brzoskniewicz, Czarnowo

Fr. Cieszyński, Złotorja 23. Złotorja n 14

SĄDY ROZJEMCZE.

Imię i nazwisko sędzi rozjem L. Obwód rozjemczy wraz L. Obwód rozjemczy wraz Imię i nazwisko sędzi ro*jęm- z przynależnemi miejsco czych i ich miejsce zamieszkania czychiich miejsce zamieszkania a) rozjemcy z przynależnemi miejsco b. wościami b. wościami a) rozjemcy b) zastępcy b) zastępcy

1. Podgórz. a) Wiktor Modrzejewski, 8. Górsk a) Józef Katafiasz, Piaski Rozgarty Gutowo Brzoza b) Augtł&yn Skrzypnik, Stary Toruń b) Walenty Żurek, Stawki Podgórz Pędzewo Czarnowo Rudak Smolno Strzelnica Art. Przysiek Czerniewice

2. Bierzgłowo-ZameK a) Franciszek Kołpacki, 9. KucboreK a) St. Gościniak, Bisk. Bierzgłowo-wieś Łążyn Bisk. Papowo Papowo Łążyn b) Augustyn Adamski, Folgowo b) Leon Kamiński, Łążynek Łążyn Staw Bielczyny Papowo Dom.

3. Brzezinko a) Albin Czarnecki, 10. Kończewice a) Poeplau, Kończewice Kończewice-wieś Młyniec Młyniec b) Leon Znaniecki, Nawra Jedwabno b) Stanisław Cywiński, Bogusławki Gronowo Młyniec Kończewice - maj. Gronówko Nawra Warszewice

4. Bielczyny a) Leon Kamiński, 11. Lubicz a) Wilhelm Bartykowski, Chrapice Bielczyny Kaszczorek Lubicz Skąpe b) St. Gościniak, Bisk. Rubinkowo b) Bolesław Piórkowski, Nowa-Chełmża Papowo Bielawy Lubicz •

5. Cichoradz a) Józef Raciniewski, 12. Lipniczki a) Roman Petlik, Siemoń-wieś Rzęczkowo # Grębocin Grębocin Skłudzewo b) Józef Czajkowski, Rogowo b) Bronisław Orłowski, Rzęczkowo Siemoń Rogówko Grębocin Siemoń- maj. Gierkowo z Oto- wicami Borek

6. Grzywna-Szlach. a) Damazy Boniecki, 13. Lulkowo a) Augustyn Gruchałła, Grzywna Brąchnowo Tylice Ostaszewo Brąchnowo . b) Jan Podwójski, Zakrzewko b) Marszal, Lulkowo . Browina Brąchnowo Łysomice Grzywna Bisk. Ostaszewo Kowróz Wytrembowice Kowrózek Zęgwirt Brąchnówko

7. Gutowo a) Józef Katafiasz, 14. Łubianka a) Ligmann, Łubianka Gutowo-wieś Gńtowo Biskupice-wieś b) Mięsikowski, Dębiny Zarośle Cienkie b) Bronisł. Jędrzejkowski, Biskupice-maj. Czarnebłoto Szerokie • Cegielnik Gutowo-maj. Szerokie 15

Imię i nazwisko sędzi rozjem Imię i nazwisko sędzi rozjem Obwód rozjemczy wraz L. Obwód rozjemczy wraz czych i ich miejsce zamieszkania L. czych i ich miejsce zamieszkania z przynależnemi miejsco z przynależnemi miejsco a) rozjemcy a) rozjemcy b. wościami b. wościami b) zastępcy b) zastępcy

15. Nowa-Grabja a) 20. Wrzosy a) Augustyn Gruchałła, Ostaszewo Otłoczyn b) Franciszek Dolatowski, Olek Brzeczka Otłoczyn b) Karol Marszal, Lulkowo Pieczenia Nowa-Grabja Karczemka z dwor cem Otłoczyn

16. Nieszawka a) 21. Wybcz a) Jan Mięsikowski, Dębiny Wielka-Nieszawka b) Ignacy Łabędzki, . Wybczyk Mała-Nieszawka Nieszawka Przeczno b) J. Ligmann, Łubianka Kozibtir Dębiny Dybowo Słomowo Chrzast Filip Kąkol Regencja Cierpice Glinki z dworcem Cierpice

17. Papowo a) Antoni Podlaszewski, 2 2 . Zelgno a) Marek Brudniak, Zelgno Turzno Turzno Zajączkowo Gostkowo b) Franciszek Litkiewicz, Liznowo b) Antoni Domachowski, Koniczynka Kamionka Dźwiersno Zelgno Toruńskie Papowo Witkowo Elsneroda Dziemiony Katarzynka

18. Różankowo a) Jan Górski, Pigrza 23. Zławieś a) Antoni Brzoskniewicz, Swierczyny b) Karol Marszal, Lulkowo Wielka-Zławieś Czarnowo Leszcz Mała-Zławieś b) Walenty Żurek, Pigrza Toporzysko Czarnowo Swierczynki Czarnowo Piwnice Stanisławka Kamieniec

19. Sławkowo a) Franciszek Litkiewicz, 24. Złotorja a) Feliks Szczepanowski, Pluskowęsy Kamionka Silno Nowa-Wieś Mirakowo b) Antoni Podlaszewski, Grabowiec b) Bolesław Piórkowski, Kuczwały Turzno Smolnik Lubicz Morczyny Kopanino Kiełbasin Nowa-Wieś Kamionka maj. Kamionka wieś WrYKAZ TAKSATOR ÓW BYDŁA I RONI. Według § 17 przep. wy o. do ustawy zarazy bydlęc:ej z dnia 25. VII. 1911 r. zatwierdzeni taksatorzy.

Nr. Taksatorzy do stwierdzenia Nr. Taksatorzy do stwierdzenia Obwód wójtostwa wartości bydła zabitego Obwód wójtostwa wartości bydła zabitego b. wskutek zakaźnych chorób b. wskutek zakaźnych chorób

~ C Chełmża M. Pryliński, rolnik, 2. Podgórz J. Szeczmański, mistiz Chełmża rzez., Podgórz St. Kozłowski, cechmistrz Maksymiljan Noga, mistrz rzeź., Chełmża rzeź., Podgórz jako zastępcy: Wilhelm Trenkel, rolnik, Chełmża B. Jeszke, handlarz, Chełmża 16

3. Brzezinko Albin Czarnecki, rolnik, 13. Otłoczyn Ignacy Polanowski, rolnik, Młyniec Brzeczka St. Lewandowski, urzędn. Fr. Dolatowski, rolnik, gosp., Brzezinko Otłoczyn

4. Cichoradz W. Mackiewicz, rolnik, 14. Papowo W. Kochowicz, rolnik, Siemoń Tor. Papowo J. Czajkowski, rolnik, Fr. Hoffmann, rolnik, Siemoń Katarzynka

5. Grzywna B. Kamiński, rolnik, 15. Rzęczkowo F. Szymański, rolnik, Grzywna Skłudzewo, T. Kostecki, rolnik, Fr. Jeliński, rolnik, Grzywna Rzęczkowo

6. Gutowo B. Jędrzejkowski, właśc. 16. Nieszawka Kazimierz Juda, rolnik, ziem,, Szerokie Nieszawka H. Chojnacki, właśc. Ignacy Labędzki, rolnik, realn., Czarnebłoto Nieszawka

7. Kucborek Fr. Sarnecki, właśc., Staw 17. Różankowo M. Krużyński, rolnik, J. Spankiewicz, właściciel, Świerczyny Bisk. Papowo Fr. Krużyński, rolnik, Świerczyny

8. Kończewice E. Niklewski, rządca, 18. Sławkowo Zygmunt Mellin, admini- Nawra strator, Kuczwały Fr. Młodzianowski, właśc., Kries, właśc. maj. Bogusławki Sławkowo

9. Lubicz M. Chojnacki, rolnik, 19. Złotorja Fr. Cieszyński, rolnik, Lubicz Złotorja B. Śmieszny, rolnik, W. Kulwicki, rolnik, Lubicz Złotorja

10. Lipniczki Śmieszny, rolnik, 20. Zławieś Jan Trzaska, rolnik, Grębocin Toporzysko W. Gołębiewski, rolnik, A. Rutyna, rolnik, Grębocin Toporzysko

11. Lulkowo Fr. Gabur, rolnik, 21. . Zelgno St. Czerwiński, rolnik, Lulkowo Dziemiony Fr. Wojciechowski, rolnik, A. Michalski, rolnik, Lulkowo Liznowo

12, Łubianka i Wybcz J. Szlosowski, właśc. maj. Dębiny J. Żurek, rolnik, Dębiny

SPIS RADCGIW SIEROT. A. Gminnych.

Nr. Imię i nazwisko Nr. Imię i nazwisko Nazwa miejscowości Nazwa miejscowości b. radcy siorot b. radcy sierot

1. Bielczyny Franciszek Cywiński ^ 5. Brąchnowo Kazimierz Nowracki 2. Bierzgłowo Hieronim Smlglewski' 6. Brzeczka Władysław Wegnerowski 3. Biskupice Władysław Piotrowski 7. Brzoza Michał Duszek 4. Bogusławki Franciszek Jeliński 8. Chrapice Teofil Glimocki N r Imię i nazwisko Nr. Imię i nazwisko Nazwa miejscowości Nazwa miejscowości b. radcy sierot b. radcy sierot

9. Czarnowo Antoni Brzoskniewicz 38. Papowo Tor. Andrzej Wałaszyński 10. Czarnebłoto Emil Liidtke 39. Pędzewo Jan Wunsch 11. Cegielnik Emil Szyliński 40- Piaski Stanisław Pawlik 12. Dębiny Jan Mięsikowski 41. Pieczenia Juljan Polanowski 13. Folgowo Kazimierz Lewandowski 42. Roąowo Dawid Szczepanowski 14. Górsk Emil Pansegrau 43. Rogówko Franciszek Romanowski 15. Gostkowo Franciszek Wenk 44. Rozgarty Józef Zelk 16. Grabowiec Jan Kroening 45. Rudak Kurt Schónjahn 17. Grębocin Teodor Kowalski 46. Rzęczkowo Teofil Krzywdziński i 18. Gutowo Konstantyn Gabski Albert Lamprecht 19. Grzywna Władysław Marcinkowski 47. Siemoń Mikołaj Dynasiński 20. Kamionka Władysław Dybowski 48. Silno Aleksander Piotrowski 21. Kaszczorek Teodor Ziółkowski 49. Skąpe Antoni Wardański 22. Kopanino Franciszek Papierkiewicz 50. Skłudzewo Jan Ziesmann 23. Kończewice Dominik Stępniewski 51. Smolnik Karol Zabel 24. Kozibór Gustaw Weck 52. Smolno Artur Jahnke 25. Lążyn Teofil Kosiński 53. Stanisławka Wincenty Michałek 26. Liznowo Friedrich Blum 54. Stary Toruń Ernst Heise 27. Łubianka Feliks Strzyrzewski 55. Staw Władysław Kaczyński 28. Lubicz Zygmunt Ekowski 56. Stawki Franciszek Ćwikliński 29. Lulkowo Karol Marszal 57. Świerczyny Franciszek Krużyński 30. Mała Nieszawka Otton Brikaż 58. Toporzysko Robert Kruger 31. Mała Zławieś Jan Fenske , 59. Wrzosy Antoni Jagielski 32. Młyniec Teodor.. Górny 60. Wielka Nieszawka Otton Krause 33. Nieszawka Maksymiljan Kruger 61. Wielka Zławieś Gustaw Jabs 34. Nowa Chełmża Albin Kowalski 62- Zajączkowo Bruno Schust 35. Nowa Wieś Teofil Lipiński 63. Zarośle Cienkie Jan Lis 36. Otłoczyn Józef Falleńczyk 64. Zelgno Henryk Górsk. 37. Papowo Bisk. Jan Sadowski 65. Złoto rj a Franciszek Olkiewicz

B. W obszarach dworskich. 1. Bielawy Stanisław Rumiński 32. Lipniczki Wiktor Janczarski 2. Borek Antoni Piechowiak > 33. Łysomice Kończewski 3. Biskupice Franciszek LubeckH ^ . 34. Mirakowo 4. Brąchnówko Antoni. Dąbrowski- ' 35. Morczyny 5. Browina Fryderyk Klussmann 36. Nawra Jan Sczaniecki 6. Brzezinko Józef Zdrojewski 37. Nowa Grabja Jan Waśk 7. Cichoradz Henryk Dreyer 38. Olek Zygmunt Jankowski 8. Czerniewice Wiktor Modrzejewski 39. Ostaszewo Jan Januszewski 9. Dybowo Jan Józefiak 40. Papowo Dom. Walenty Dobski 10. Dźwiersno Szczepan Rink 41. Pigrza Antoni Kamiński 11. Elsneroda Aswald 42. Piwnice Bernard Chojnacki 12. Gierkowo Bronisław Waliszewski 43. Pluskowęsy Piontkowski 13. Gronowo Franciszek Wiśniewski 44. Przeczno Januszewski 14. Gronówko Franciszek Wesołowski 45. Przysiek Ludwik Neumann 15. Gutowo Józef Katafiasz 46. Różankowo Klug 16. Grzywna Szlachecka Fryderyk Vorreyer 47. Rubinkowo Jan Wąż 17. Grzywna Biskupia Feliks Zieliński 48. Siemoń Teofil Siódmiak 18. Jedwabno Bolesław Lipiński 49. Sławkowo Bolesław Bogalewski 19. Kamieniec leś. Winkler 50. Słomowo Robert Tilk 20. Kamionki Jakób Bierzyński 51. Świerczynki Jan Lisiński 21. Karczemka Ignacy Polanowski 52. Szerokie Albert Windmüller 22. Katarzynka Wincenty Morawski 53. Turzno Jan Miżejewski 23. Kiełbasin Marjan Wróblewski 54. Tylice Buczkowski 24. Kończewice Michał Brzezicki 55. Warszewice Szczepan Mądraszewski 25. Koniczynka Zygmunt Zabkowski 56. Witkowo Andrzej Rumiński 26. Kowróz Leon Feldt 57. Wybcz Izydor Marcinkowski 27. Kowrózek 58. Wybczyk Dr. Meyer zu Bexten 28. Kucborek Władysław Grochowski 59. Wytrembowice Robert Wilczewski 29. Kuczwały Tomasz Zawiłowski 60. Zamek Bierzgłowski Michalski 30. Łążynek Andrzej Steinke 61. Zakrzewko Władysław Maćkowski 31. Leszcz Jan Maćkowski 62. Zęgwirt Bernard Lesiński '0'cL,Orfffł*\ ii OflIC/EBimORA j \ . 0 T0t7U<"tt . / 18

SPIS AKUSZEREK OBWODOWYCH.

Obwód akuszerski Imię i nazwisko Obwód akuszerski Imię i nazwisko Nr. Miejsce Nr. Miejsce i do tego należące akuszerki i do tego należące akuszerki b. miejscowości obwodowej zamieszkania b. miejscowości obwodowej zamieszkania

1. Chełmża Anastazja Chełmża 8. Kamionka Józefa Leska Kamionka Berg Pluskowęsy Helena Mac Mirakowo kiewicz Kuczwały Sławkowo Morczyny Kamionki Kiełbasin Kamionka

2. Podgórz Leokadja Podgórz 9. Kończewice 0 Piaski Bochocka Kończewice maj. Kończewice wieś Warszewice Nawra Bogusławki

3. Biskupice Marta Bisukupice 10. Lubicz Wybcz Piechocka Lubicz Wybczyk Bielawy Dębiny Jedwabno Łubianka Kaszczorek Biskupice dwór (Mntoniewo) Biskupice wieś Przeczno Pigrza

4. * Bierzgłowo Marta Bierzgłowo 11. Lulkowo Marja Lulkowo Słomowo Stenzel u p. Bar- Ty|ice, Zakrzewko Reiska Bierzgłowo Zamek tosińskiego Lulkowo, Łysomice (z łąkami Świerczyń- Ostaszewo skiemi) Wytrembowice Łążynek Zęgwirt, Kowróz Bierzgłowo wieś Kowrózek, Świerczyny Łążynek leś. Swierczynki Olek Różankowo, Piwnice

5. Górsk Klara Rotzol Stary-Toruń 12. Nowa Grab ja Rozgarty Nowa Grabja Przysiek z kolonją Brzeczka Stary-Toruń Pieczenia Górsk Stanisławowo Pędzewo (kolonja) Smolno Początkowo (kolonja)

6. Gutowo 13. Papowo Toruńskie Gutowo wieś Turzno Gutowo leśnictwo Gostkowo Zarośle Cienkie Koniczynka Szerokie Papowo Tor. Czarnebłoto Elsneroda Cegielnik

7. Grzywna Szlachecka 14. Rogówko Berta Grębocin Grzywna Lipniczki Fiszgalla Brąchnowo Grębocin Brąchnówko Rogowo Browina Rogówko Grzywna Brzezinko, Młyniec Biskupice Czarnowo, Gronówko Grzywna-Sziachecka 19

20. Wrzosy 15. RzęczKowo Marta Bierzgłowo Wrzosy Skłudzewo Stenzel u p. Bar- tosińskiego Rubinkowo Borek Katarzynka Rzęczkowo 21. Wielka Nieszawka Nieszawka 16. Anna Gertz Rudak Podgórz Wielka Nieszawka Rudak Mała Nieszawka Stawki Dybowo maj. Czerniewice Kozibór Brzoza 22. Zławieś Witkowska W. Zławieś 17. Skąpe Zawadzińska Skąpe M. Zławieś Skąpe Toporzysko Chrapice Czarnowo Papowo Bisk. Stanisławka Folgowo Kamieniec Staw Bielczyny 23. Zelgno Jadwiga Liznowo Papowo dwór Zajączkowo Wernik Kucborek Dźwiersno Zelgno Witkowo 18. Otłoczyn Liznowo Otłoczyn Dziemiony Karczemka Nowa Chełmża 24. Złotorja Aniela Złotorja Złotorja 19. Helena Koczorska Siemoń Siemoń Grabowiec Płociniak Siemoń wieś u p. Kwiat Kopanino Siemoń maj. kowskiego Nowa wieś Cichoradz Silno Gierkowo z Otowicami Kaszczorek oprócz Antoniewa

Członkowie Sejmiku Wojewódzkiego:

1. Franciszek Dolatowski, rolnik, Otłoczyn 2. Bronisław Orłowski, robotnik, Grębocin 3. Bronisław Kurzętkowski, burmistrz, Chełmża.

Członkowie Pomorskiej Izby Rolniczej:

1. Właściciel ziemski Jan Donimirski, Łysomice 2. Posiedziciel Albin Czarnecki, Młyniec 3. Kupiec Bronisław Hozakowski, Toruń.

* 20 Administracja długów i majątku powiatowego. Długi powiatowe wynosiły w końcu 1921 1) starego sam ochodu o 4 000 000,— mk. roku: 2) sprzedaż kamieniołomów na 1) Pożyczka powiatowa w obli Śląsku Niem. ______75 000,— „ gacjach 166 879,— mk. razem o 4 075 000,— mk. pożyczka z Powiatowej Kasy 2) Zwiększył się natomiast przez kupno: Oszczędności 391 459,05 11 3) zapisane hypoteki na nieru 1) Nowego sam ochodu o 150 000 000,— mk. chomościach Rogówko-Grębo- 2) Wału parowego z Przybo cin 16 000 11 rami o 150 000 000,- „ 4) zapisana hypoteka na nieru 3) $ u/o złotej pożyczki w wy chomości Górsk 3 596,— 11 sokości 790 złotych polskich 5) zapisana hypoteka na nieru- za zam ianą 200 000,— mk. mościach Rzęczkowo 17 858,— 11 długoterminowej pożyczki 6) Pożyczka z Powiatowej Kasy państw ow ej o 6 890 000,— „ Oszczędności na zasiłki woj 4) Zakup 3 stadników, stacjo skowe 500 000,— „ now anych w powiecie o 6 000 000,— „ 7) Pożyczka z Powiatowej Kasy 'Oszczędności na prace do razem 312 890 000,— mk. raźne 15 000 000,— „ Pozatem zwiększyła się wartość majątku po razem 16 095 792,05 mk. wiatowego cyfrowo przez dewaluację marki, tak, Z końcem 1922 roku, a więc sprawojzdaw- że w ynosi z końcem 1922 roku 2 463 779 249,46 mk. czego wynosiły długi: polskich, a więc zwiększyła się w stosunku do 1921 roku o 2 419 854 273,07 mk., w yraźnie: dwa- 1) Pożyczka z Kasy Oszczędności 166 879,— mk. miljardy czterystadziewiętnaściemiljonów ośm- 2) Pożyczka z Kasy Oszczędności 363 575,37 „ setpięćdziesiątczterytysiące dwieściesiedmdzie- 3) hypoteki na nieruchomo ściach Rogowo, Grębocin, siąttrzy mk. 7 fen. Górsk i Ilzęczkowo 37 328,— „ Not. W ał parow y zakupiono za 20 000 000,— 4) Pożyczka z Powiatowej Kasy marek włącznie kosztów transportu i oclenia, Oszczędności na zasiłki woj razem z przyborami, t. j. jednym wozem miesz skowe 500 000,— „ kalnym, jedną kufą do wody na czterech kołach i jednego wozu do węgla'. razem 1 067 782,37 mk. Dla polepszenia marnego bydłostanu w po Zmniejszył się więc dług w stosunku do roku wiecie wyznaczono na cele stacjonowania sta poprzedniego przez spłacanie długo i amortyzację dników 3 000 000,— mk. Z kwoty tej zakupiono o 15 028 009,68 mk., w yraźnie „piętnaściem iljo- w końcu 1922 roku 2 stadniki i stacjonowano ta nów dwadzieściaośmtysięcy dziewięć marek kowe w Łjążynie i Toruńskiem Papowie, ostatni 68 fen“ jednakowoż przeniesiony został z powodu nie Majątek powiatowy wynosił z koń dostatecznego wykorzystania do, Brąchnowa. cem 1921 roku 44 167 213,30 m arek i zm niejszył W początku 1923 r. zakupiono trzeciego stadnika, się przez sprzedaż: który jest obecnie stacjonowany w Chełmży.

Zapomogi na cele oświatowe i naukowe. W roku sprawozdawczym udzielono nastę 6) Komitetowi Pomnika Józefa pujących subwencji na cele oświatowe i naukowe: Poniatowskiego 20 000,— 99 7) Rektorowi Uniwersytetu 1) dla Towarzystwa byłych wo Lwów na cele wycieczki pol jaków na Pomorzu i na za skiej młodzieży akademi kup chorągwi 5 000,— mk. ckiej do Paryża 50 000,— 2) Komitetowi odbudowy ko ścioła w Pińczowie 10 000,— „ 8) Uniwersytetowi Ludowemu 3) Sekcji tkalni Ziemianek Po w Bolszewie powiat Wejhe- morskich w Tor. Papowie na rowski na cele zbudowania 50 000,— prowadzenie szkoły 10 000,— „ gmachu szkolnego 4) Wojewódzkiej Radzie Opieki 9) Towarzystwu Czytelni Ludo 50 000,— Społecznej roczna składka wej, Grudziądz 19 dla uczni gimnazjalnych za 10) Szkole podkuwaczy koni granicą 50 000,— w T oruniu 10 000 — 5) Magistratowi, Grudziądz na 11) Towarzystwu opieki kultu uruchomienie szkoły prze ralnej nad Polakami za gra mysłowej dla dziewcząt 40 000,— nicą 100 000,— 11 21

12) Na kurs wakacyjny nauczy tarskiej z T orunia 700 000,— cieli 50 000,— marek i seminarzysty Fe 13) Na pomnik Moniuszki w To liksa Olszewskiego ,z Toru ru n iu 50 000,— nia 700 000,— mk. 1 400 000,— „ 14) Towarzystwu Czytelni Ludo 16) Związku Filomatów Pomor wych w Chełmży 200 000,— skich 200 000,— „ 15) Stypendjum dla uczni nie zamożnych, kształcających Pozatem jest Wydział Powiatowy członkiem się na nauczycieli, i to: dla zwyczajnym Macieży szkolnej, Gdańsk, której seminarzystki Sylwji Zię- płaci składkę roczną obecnie 100 000,— marek.

Sprawozdanie z działalności Lecznicy Powiatowej w Chełmży za rok 1922. Zarząd Lecznicy sprawują: Wskutek tego stan finansowy Lecznicy tak 1) jako kierownik lekarz p. dr. Świerczewski się polepszył, że z bieżących dochodów Lecznicy z Chełmży, można było porobić większe inwestycje, jak 2) przełożona Siostra Asterja Kosińska z Cheł gruntowny remont Lecznicy, wynoszący 1 577 000 mży, marek, dalej zakup nowej bielizny w wysokości 3) siostry pielęgniarki: 2 500 000,— mk., zakup narzędzi chirurgicznych Siostra Belana Pabiszakówna, w wysokości 1 200 000,— m k. i urządzenie k a Siostra Bernarda Trzebiatowska, pliczki 850 000,— mk. Urządzenie kapliczki stało Siostra Pelagja Łęgowska, się niejako moralnym obowiązkiem po przejęciu Siostra Amadeja Regulska. nowego (zarządu przez bładze' [polskie. Społe W roku sprawozdawczym leczono 244 cho czeństwo też powiatu mające styczność z Lecz rych. nicą złożyło w drodze dobrowolnych składek na Dawniejszy kierownik Lecznicy Powiatowej zbożny ten cel 433 000,—m k. Przebudow ę ubikacji p. Dr. Mroczyński złożył swój urząd z dniem na kapliczkę uskuteczniono również z funduszów 1. listopada 1922 r., wobec czego Lecznica Powia lecznicy ze zapomogą powiatu w wysokości towa znalazła się w bardzo krytycznem położe 1 000 000,— mk., w yasygnow anej m ocą uchw ały niu z powodu braku lekarza, gdyż jedyny lekarz Sejmiku Powiatowego z dnia 11. 12. 1922 r. Na Polak w Chełmży p. Dr., Stęplewski Jz powodu wniosek Wydziału Powiatowego, skierowany do poparzenia się, nadzoru w Lecznicy przejąć nie Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, otrzymała mógł. W tej przykrej sytuacji, w jakiej Lecznica Lecznica również subwencję rządową na zakup się znajdowała, udał się Wydział Powiatowy do bielizny w wysokości 1 500 000,— mk. Lecznicy Miejskiej w Toruniu z prośbą o ewen Nowourządzona kapliczka otrzymała jedna tualne wskazanie lekarza na kierownika Lecz kowoż tylko połowę ołtarza, otrzymała natomiast nicy. Za poradą p. Dr. Dandelskiego powierzył tak dalece wewnętrzne urządzenie, że w dniu Wydział Powiatowy tymczasowe kierownictwo 26-tym majab. r. nastąpić mogło poświęcenie jej w Lecznicy p. Dr. Świerczewskiemu, któremu przez sędziwego jubilata i_dziekana ks. radcę należy się wdzięczność i uznanie za to, że uczynił Fryntkowskiego z Chełmży w obecności miejsco zadość prośbie i pospieszył natychmiast z po wego i okolicznego duchowieństwa, Starosty mocą. Wydział Powiatowy uznając w całej pełni Czarlińskiego i przedstawicieli Magistratu po kilku miesiącach działalność p. Dr. Świer Chełmżyńskiego. czewskiego, powierzył takowemu w styczniu b. r. Praca w Lecznicy zwiększyła się po objęciu na stałe kierownictwo Lecznicy. Pod fachowem kierownictwa przez p. Dr. Świerczewskiego przez i nawskroś wzorowem kierownictwem pana większy napływ chorych i spowodowała ustano Dr. Świerczewskiego podniosła się Lecznica Po wienie dwócli dalszych sióstr i to Siostry Pelagji wiatowa bardzo znacznie, nie tylko co do liczby Łęgowskiej z dniem 1. 11. 1922 i Siostry Amadeji chorych i przez to materjalnie, lecz także co do Regulskiej z dniem 2. 5. 1923. celu samego Lecznicy, jakiemu ma służyć, gdyż Stan finansowy przedstawia się dzięki dziel p,H Dr. Świerczewski jako chirurg i dzielny le nemu kierownictwu dosyć korzystnie. Bilans karz wyrobił sobie w krótkim stosunkowo czasie Lecznicy za rok 1921 przedłożony Sejmikowi Po rozległą praktykę i bardzo dobrą opinję jako wiatowemu w dniu 11. grudnia 1922 wykazywał lekarz. Skutki kierownictwa uwidaczniają sTę w dochodach 1 938 126,05 marek, w rozchodach najlepiej z następącego zestawienia: 2 099 945,55 m arek, 'tak, że niedobór wynosił W Lecznicy znajdowało się chorych w czasie 161 819,50 marek, pomimo, że opał dla Lecznicy 1) od 1. 4. 1922 r. do 1. 11. 1922 r. 82 chorych, zakupiono z funduszów Wydziału Powiatowego. 2) zaś w czasie od 1. 11. 1922. ('t. j. od dnia obję- Obecny stan finansowy za rok sprawozdawczy jęcia kierownictwa przez p. Dr. Świerczew wykazuje w rozchodach 24181 163,35 mk., w do skiego) do 1. 4. 1923 r. 162 chorych. chodach zaś 32 746 736,63 mk., tak, że nadwyżka Liczba chorych zatem powiększyła się o 100 w ynosi 8 565 573,28 m k. W nadw yżce tej figurują procent. niewpłacone dotychczas przez Kasy Chorych 22 opłaty za m iesiąc m arzec 9 360 391,05 mk. N ad kowi Powiatowemu wykazuje w dochodach i roz wyżka przeznaczona być ma na dalsze cele inT chodach 178 650 000 m arek, a zatem o 174 650 000 westycyjne i na koszta drugiej połowy ołtarza marek więcej, jak w roku ubiegłym. i uzupełnienie paramentów kapliczki. Budżet Toruń, dnia 21 czerwca 1923 r. na rok 1923 przedłożony równocześnie Sejmi

^ WYDZIAŁ POWIATOWY. (—) Czarliński. (—) Dolatowski. (—) Bagiński. (—) Czajkowski. (—) Orłowski. (—) Zubkowski.

Biblioteka Główna UMK

300045445682 P Biblioteka Główna UMK ||||||||l!llllllllllll«llllllllllllll«llllll«i 300045445682