015W /)s)t(a u

SPRAWOZDANIE

ADMINISTRACYJNE

WYDZIAŁU POWIATOWEGO

W TORUNIU

ZA ROK 1926 i I. KWARTAŁ 1927 r.

OAUKARNIA TORUŃtKA T. A„ TORU*

SPRAWOZDANIE ADMINISTRACYJNE

WYDZIAŁU POWIATOWEGO

W TORUNIU

ZA ROK 1926 i I. KWARTAŁ 1927 r.

bRUKARNIA TORUŃSKA T. A., TORUŃ Zgodnie z § 127 ordynacji powiatowej z dnia i czas od 1. stycznia do 31. grudnia 1926 r. i za 13. grudnia 1872 r. w brzmieniu ustawy z dnia czas od 1. stycznia do 31. marca 1927 r. czyli za 19. marca 1881 r. przedkładamy Sejmikowi Po­ 5 kwartałów a to wskutek przesunięcia początku wiatowemu sprawozdanie administracyjne za I roku budżetowego z 1. stycznia na 1. kwietnia.

* I. Część ogólna.

Okres sprawozdawczy obfitował w ważne Ustawy samorządowe nie doczekały się uch­ zdarzenia dla naszego Państwa pod względem walenia, ponieważ Rząd wycofał projekty rządo­ politycznym i gospodarczym. we z Sejmu i oświadczył, że projektów komisyj­ Przez pierwsze cztery miesiące pracowaliśmy nych nie może przyjąć za podstawę swojej współ pod auspicjami rządu koalicyjnego p. A. Skrzyń­ pracy z komisją, a komisja administracyjna Sej­ skiego i dalszego spadku złotego. mu nie zdążyła ukończyć prac nad własnymi W połowie maja byliśmy świadkami bratniej pro j ektami. walki, zakończonej zwycięstwem Pierwszego Ze stanowiska tutejszego samorządu nie na­ Marszałka Polski p. Józefa Piłsudskiego-, ustą­ leży żałować, iż projekty ustaw samorządowych pieniem Prezydenta Rzeczypospolitej p. St. Woj­ przygotowane przez pięć stronnictw sejmowych ciechowskiego i rządu p. W. Witosa, objęciem •nie zostały uchwalone, ponieważ nie przyczyni­ rządu przez p. prof. Dra Kazimierza Bartla i wy­ łyby się one do ulepszenia., lecz tylko do pogor­ borem na Prezydenta Rzeczypospolitej p. prof. szenia dotychczasowego stanu ustrojowego i Ignacego Mościckiego. prawnego naszych -samorządów powiatowych i gm innych. W7 następnych miesiącach przeprowadzono w ciałach ustawodawczych zmianę konstytucji Finanse komunalne opierają się nadal na zmierzającą do wzmocnienia władzy wykonaw­ ustawie z dnia 11. sierpnia 1923 r. o tym-czaso- czej. wem uregulowaniu finansów komunalnych. Parlament nasz zdołał po raz pierwszy uch­ Zmiana tej ustawy a raczej całkowite jej walić na czas budżet państwowy a rok 1926. za­ uchylenie staje się kwestją palącą, bo paraliżuje kończyliśmy nadwyżką budżetową. ona działalność przedewszystkiem naszych sa­ W tym roku też uzyskaliśmy miejsce w Ra­ morządów gminnych a po części i powiatowych. dzie Ligi Narodów, aczkolwiek na razie tylko Gminy nasze przejęły w roku 1926. obowiązki niestałe. budowy i utrzymania szkół powszechnych, cią­ Rok sprawozdawczy możemy nazwać rokiem żące dotychczas na gminach szkolnych, a. nie naprawy gospodarczej. Złożyły się na to czynniki przejęły możności pokrywania wydatków szkol­ zewnętrzne jak pomyślna konjunktura w zwią­ nych przez pobieranie 'specjalnego podatku zku ze strajkiem górniczym w Anglji, i wewnę­ szkolnego. trzne jak reorganizacja podstaw naszego życia Podatek wyrównawczy dla gmin wiejskich u- gospodarczego. ch walony przez Senat nie został przez Sejm roz­ Uzyskaliśmy nareszcie równowagę budżetową ciągnięty na gm iny b. dz. pr. i stabilizację kursu złotego, przyjęliśmy zasadę, Wprawdzie według art. 34 ustawy o tymcza- że podstawą naszego gospodarstwa narodowego sowem uregulowaniu finansów komunalnych jest rolnictwo, i przyswoiliśmy sobie zaufanie do W ydział Pow iatow y obow iązany je-st przyjść 7, naszego pieniądza. pomocą gminom, które po wyczerpaniu wszyst- 3 kich źródeł dochodowych przewidzianych tą u- Dużo pracy poświęciliśmy usprawnieniu biu­ stawą nie są w stanie pokryć swoich niezbęd­ rowości Wydziału Powiatowego. nych wydatków, jednakowoż i zdolność finanso­ Znieśliśmy podział na wydziały z osobnymi wa Wydziału Powiatowego jest tą ustawą ogra­ kierownikami niezależnymi od siebie, a zapro­ niczona, skutkiem czego spodziewać się należy wadziliśmy referaty, aby bezpośrednio podpo­ upadku szkolnictwa powszechnego, jeżeli Rząd rządkować Przewodniczącemu Wydziału Powia­ nie ustali nowych źródeł dochodowych dla gmin towego wszystkich referentów, spotęgować ich w iejskich. odpowiedzialność za załatwiane przez nich spra­ Wydział Powiatowy przewidywał w budżecie wy, uniemożliwić spychanie spraw' z jednych na na rok 1926 — na pokrycie niedoborów gminnych drugich i uchylanie się od odpowiedzialności. 10.000.— zł., lecz kredytu tego nie w yczerpał, Usunęliśmy z biur zbyteczne urządzenia i ponieważ gminy dobrowolnie się opodatkowywa­ akta, założyliśmy nową registraturę z polskimi ły i zadawalniały się przyznanemi zapomogami, aktami, ustaliliśmy podział czynności między które do 31. g ru d n ia 1926 r. w ynosiły 2.850 zło­ Starostwem i Wydziałem Powiatowym, uporząd- tych. kowdaliśmy bibliotekę, umieściliśmy biura Wy­ Stan finansowy naszego powiatu w okresie działu Powiatowego wyłącznie na I. piętrze a sprawozdawczym przedstawiał się korzystnie. Starostwa, na parterze, a Powiatową Komendę Rok budżetowy 1926, zakończyliśmy nadwyż­ Policji Państwowej zbliżyliśmy do Starosty i ką dochodów w kw ocie 69.867.06 złotych a I. Przewodniczącego Wydziału Powiatowego przez kwartał 1927 r. również nadwyżką dochodów w umieszczenie jej w budynku przy ulicy Podmur- kwocie 32.113.38 złotych. nej. Oprócz wydatków przewidzianych w budże­ W opracowaniu znajduje się nowa instrukcja tach zdołaliśmy wykupić od miasta Torunia i biurow a. innych obligacje komunalne przedwojenne na Powiatowe Kasa Oszczędności, której bilans kwotę 12.598.26 złotych, spłacić pow ażną część z dniem 31. grudnia 1926. wykazuje po uwzględ­ długu do Związku Elektryfikacyjnego Chełmno nieniu wszelkich wydatków administracyjnych —Świecie—T oruń w kwocie 55.844.05 złotych tak, 57.786.78 złotych czystego zysku, fundusz rezer- że na rok 1927/28, pozostało tylko 36.366.— zło­ wrowy na 31. m arca br. — 200.955.33 złotych, a tych, przyznać urzędnikom Wydziału Powiato­ fundusz gwarancyjny powiatu 124.076.31 złotych, wego i Starostwa jednorazową zapomogę doraź­ rozwija się pomyślnie i przyczynia się w znacz­ ną w wysokości jednomiesięcznych poborów, a nej mierze do .opanowania trudnych warunków wreszcie wyasygnowaliśmy na podstawie uch­ gospodarczych. wały Sejmiku Powiatowego z dnia 29. września Baczną uwagę poświęcaliśmy opiece społecz­ ub. r. dodatkow o 17.182.88.— złotych n a budow ę nej. W wielu wypadkach musieliśmy interwen­ mostu w Złotorji. iować w sprawach ubogich gminnych i eksmisji Podatki powiatowe wpływały z wyjątkiem m i e szkan io w ycl i. opłat drogowych z miasta Chełmży i Podgórza Sprawca opanowania bezrobocia nastręczała bardzo dobrze tak, że przymusowe ściąganie tych nam mniej trudności niiż w latach ubiegłych że miało miejsce tylko wyjątkowo), co świadczy dzięki temu, że miasta Chełmża i Podgórz uwol­ 0 poprawieniu się moralności pod alk owej, o nione ustawą o finansach komunalnych od sprawniejszem działaniu samorządu gminnego świadczeń na rzecz powiatu, musiały opierać się 1 powiatowego, a przedęwszystkiem o tern, że na własnych siłach przy wydatnej pomocy rzą­ stan gospodarczy naszej ludności się poprawił. dowej, a gminy wiejskie otrzymywały pomoc od Wydziału Powiatowego w miarę, jak się o nią Złożyła się na to oprócz czynników powyżej wymienionych a działających w calem państwie starały. okoliczność, że mieliśmy dobre, aczkolwiek gor­ W zupełności wprowadziliśmy w życie okól­ sze jak w r. 1925. zbiory. nik Pana Ministra Spraw Wewnętrznych w spra­ Główną naiszą uwagę poświęcaliśmy naprawie wie zbliżenia Starosty do ludności. Chociaż po­ dórg pow iatow ych, które znajdow ały .się i jeszcze czątkowo mieliśmy wątpliwości co do koniecz­ znajdują się na wielu odcinkach w opłakanym ności takich zarządzeń w naszych warunkach, to jednak doświadczenie kilkumiesięczne wyka­ stanie. Całkowita kwota wydatków drogowych wy­ zało, już, że w pewnej mierze były one potrzebne niosła w czaisie od 1. 1. 1926 do 31. 3. 1927 r. na i to tembardziej, że chodziło o jednolite postępo­ drogi powiatowe, wojewódzkie i państwowe wanie w' całem państwie. 285.277.35 złotych czyli przeciętnie na jeden kilo­ Wydatki personalne w roku 1926 wynosiły m etr bieżący 1.650.15 złotych. 94,742.08 złotych czyli 18,7 procent w szystkich Nowych powłok położyliśmy 14,642 kilome­ wydatków. Są one wprawdzie wyższe jak w in­ trów. Przygotowaliśmy znaczną ilość materjału nych dzielnicach, ale nasze Wydziały Powiato­ budowlanego na rok 1927/28. we spełniają wiele zadań z zakresu administra­ W zakresie szpitalnictwa zdołaliśmy odno­ cji państwowej, których nie mają Wydziały Po­ wić częściowo wewnątrz i zewnątrz gmach Lecz­ wiatowa w h. Kongresówce i Małopolsce, nato­ nicy powiatowej w Chełmży, uzupełnić urządze­ miast są one znacznie niższe niż z.a czaisów nie­ nie wewnętrzne, bieliznę i instrumenta, a prze- mieckich, .chociaż zakres czynności jakościowo i dewszystkiem zrównoważyć jej budżet. ilościowo po wojnie znacznie się powiększył, W celach oszczędnościowych zredukowaliśmy więc wydatki powinny być raczej wyższe a nie 8 pracowników. niższe. 4

Gdyby przedwojenni urzędnicy niemieccy i dobrze wynagradzani, mietli długoletnią tradycję musieli wykonywać obecny ogrom zadań, to ad­ i praktykę i ich zadania nie były t.ak skompliko­ ministracja ich z pewnością nie byłaby lepsza wane jak obecnie. od naszej, jeżeli się w dodatku uwzględni, że byli

II. Statystyka.

Podstawą statystyki jest nadal powszechny na kobiet 28.248. Narodowość polską podało spis ludności z dnia 30. 9. 1921 r. 42.290 osób. P ow ierzchnia pow iatu obejm uje 88.440.10 ha. Przy powyższem spisie naliczono 11.862 koni, Liczba ludności według spisu z 30. 9. 1921 r. 24461 sztuk bydła rogatego«, 17.239 owiec i 26.904 w ynosiła: w 66 gm inach w iejskich 26.595, w 62 sztuk trzody chlewnej. obszarach dworskich 13.253, w mieście Chełmża Liczba ludności powiatu Toruń-Wieś według 10.675, w m iasteczku Podgórz 3.220 czyli razem stanu z dnia 1. 1. 1927 r. przedstawia się narodo­ 53.743, z czego przypadało na mężczyzn 25495 a wościowo następująco:

Ogólna Ilość Ilość Niemców Ilość osób liczba Polaków Obywateli Optan- Obywateli innej naro- Uwagi ludności Ogółem polskich tów j niemieck. wości

55.262 47.029 8.048 W liczbie 185 innej narodowości 7.429 557 62 185 mieści s:ę 77 żydów, 101 Rosjan- Ukraińców (azylantów) i 7 cudzo­ ziemców (Austrja, Szwajcarja).

III. Starosta i Przewodni­ Jako zastępcy: 1. p. Woje. Małecki, robotnik z Ostaszewa, czący Wydziału Powiat. 2. p. Jan Szczepkowski, rolnik z Otłoczyna, 3. p burmistrz Tadeusz Weber z Podgórza, Starostą a zarazem Przeiwodniczącym Wy­ 4. p. Jan Sczanieeki, obywatel ziemski z Nawry1, działu i Sejmiku Powiatowego był do 5. maja 5. p. Aleks. Krzywdziński, rolnik z Rzęczkowa, 1926 r. p. Adam Czarliński, zaś od tej daty jest 6. p. W alenty Żurek, rolnik z Czarnowa. p. Dr. Dominik Bogocz, dotychczasowy Starosta Wy dział Po/wiatowy odbył 12 posiedzeń, na powiatu Starogardzkiego. których załatwiono« 1499 spraw. Ogólna liczba spraw według dziennika pcdawczego wynosi IV. Deputowani powiatu. Deputowanymi powiatu są: p. Wincenty Czar VI. Sejmik Powiatowy. liński, obywatel ziemski w Brąchnówku i ks. prób. Polikarp Gulgowski w Kiełhasinie. W roku 1926 ustąpili z Sejmiku Powia­ towego wskutek rezygnacji: 1. Jan Donimirski z Łysomic, V. Wydział Powiatowy. 2. Jan Pod wojski, rolnik a B rąchnow a, Do Wydziału Powiatowego należą jako członkowie: 2 końcem roku 1926 wzgl. I. kwart. 1927 L p. Starosta Dr. Dominik Bogocz, jako prze­ wchodziło w skład Sejmiku Powiato­ wodniczący, wego 36 członków a mianowicie: 2. p. burmistrz Bronisław Kurzętkowski, w 1. p Albin Czarnecki, rolnik i wójt z Młyńca Chełmży, 2. ; p. Jan Szczepkowski, rolnik — z Otłoczyna 3. p. Tadeusz Kent z er, obywatel ziemski w Lip- 3. p. Franciszek Cieszyński, rolnik i wójt z Zło- niczkach, to.rji, 4. p. Albin Czarnecki, rolnik w Mlyńcu, 4. p. Bronisław Orłowski, robotnik z Grębocina, 5. p. Kazimierz Raciniewskii, rolnik w Lążynie, 5. p. Franciszek Dolatowski, małorolny i wójt 6. p. Stanisław Cywiński, oberżysta w" Goiat- z Otłoczyna, kowie, 6. p. Ewald Krie«s, właściciel ziemski ze Sław­ /. p. Bronisław Orłowski, robotnik w Grębo­ kowa, cinie. 7. p. Adolf Szulc, rolnik z Nieszawki, 5 8. p. Stanisław Cywiński, oberżysta z Gostkowa, 1. Zniżenie odsetek i kar za zwłokę od posia­ 9. p. Stanisław Stuczyński, kowal z Łysomic, dania przedmiotów zbytku. 10. p. Jan Adamczak, nauczyciel z Gronowa, 2. Uzupełnienie statutu o podatku od posiada­ 11. p. Walenty Żurek, rolnik, sołtys, urzędnik nia przedmiotów zbytku.. stanu cywilnego i wótjt z Czarnowa, 3. Za/wiesizenie uchwał Sejmiku Powiatowego 12. p. Jan Sczaniecki, właściciel ziemski z z d n ia 30. 3. 25 r. i 29. 10. 1925 r. dot, opłat N aw ry, na rzecz Związku Elektryfikacyjnego Chełm­ 13. p. Tomasz Zawiłowski, mistrz kowalski z no — Święcie — Toruń. W arszew ic, 4. Zaciągnięcie kredytu z Komunalnego Banku Kredytowego' w P oznaniu w wysokości 66,750 14. p. Aleksander Krzywdziński, młynarz z zł. na zasilenie życia gospodarczego w tutej­ Rzęczkowa, szym powiecie. 15. Ks. Proboszcz Polikarp Gulgowski z Kiełha- 5. Zaciągnięcie pożyczki w Ministerstwie Robót sina, Publ. w W arszaw ie w w ysokości 165,000 zł. 16. p. Leon Cieszyński, cieśla z Łubianki, na cele inwestycyjne dla zatrudnienia bezro­ 17. p. Feliks Dwojacki, kowal z Łubianki, botnych. 18. p. Kazimierz Racinie wski, rolnik z Łażyna, 6. Powzięcie uchwały w przedmiocie statutu 19. p. Franciszek Wojciechowski, rolnik z Lul­ powiat, opłat drogowych na rok 1926. kowa, 7. Powzięcie uchwały w przedmiocie zatwier­ 20. p. Wojciech Wałecki, robotnik z Ostaszewa, dzonego przez władzę nadzorczą budżetu na 21. p. Franciszek Rosek, robotnik z Wytrembo- rok 1926 na kw otę 513.797,13 zł., uchw alony wic, pierwotnie przez Sejmik Powiatowy na kwo­ 22. p. Wilhelm Trenkel, rolnik z Chełmży, tę 598.098,14 zł. 23. p. Juljan Pfitzner, rolnik z Wrzosów, 8. Uchwalenie subwencji dla Teatru Pomor­ 24. p. Wincenty Czarliński, właściciel ziemski skiego w T oruniu 4,000 zł. z Rrąchnówka, 9. Uchwalenie subwencji na zakup statku pa­ 25. p. Michał Truszczyński, robotnik z Kiełba- sażerskiego w wysokości 5,192 zł. sina, 10. Zaciągnięcie pożyczki 50,000 zł. dla Pow ia­ 26. p. Kazimierz Treichel, robotnik z Pluiskowęs, towej Kasy Oszczędności w Toruniu i zuży­ 27. p. Jan Paczkowski, właściciel, sołtys i wójt cia jej dla klientów Powiatowej Kasy Osz­ ze Skąpego, czędności w Toruniu. 28. p. Bronisław Kurzętkowski, burmistrz z 11. Zatwierdzenie zamknięcia rachunkowego Chełmży, 29. p. Michał Nowicki, zegarmistrz z Chełmży, Powiatowej Kasy Komunalnej za rok 1925 30. p. Tymoteusz Cymbrowski, emerytowany i udzielenie Wydziałowi Powiatowemu i ren- rektor szkoły w Chełmży, dantowi absolutorjum. 31. p. Stanisław Neliring, dekarz z Chełmży, 12. Zatwierdzenie zamknięcia rachunkowego 32. p. Antoni Karczewski, murarz z Chełmży, Powiatowej Kasy Oszczędności za rok 1925 33. p. Michał Chrzanowski, szadhmistrz z i udzielenie Zarządowi oraz Dyrekcji abso­ Chełmży, lutorjum . 34. p. Kazimierz Orłewicz, inspektor cukrowni 13. Powzięcie uchwały w przedmiocie budżetu w Chełmży, dodatkowego na. rok 1926 na budowę mostu 35. p. Tadeusz Weber, burmistrz z Podgórza, w Złotorji. 36. p. Stanisław Rosa, mistrz stolarski z Pod­ 14. Powzięcie uchwały w przedmiocie statutu górza. etatów pracowników powiatowych oraz Po­ wiatowej Kasy Oszczędności. Sejmik Powiatowy odbył w roku 1926 15. Uchwała w przedmiocie zaciągnięcia pożycz­ pięć i w I. kwartale 1927 jedno razem sześć ki w Powiatowej Kasie Oszczędności w To­ ru n iu w w ysokości 50,000 zł. na spłacenie posiedzeń a mianowicie: długów wobec Związku Elektryfikacyjnego. 28. 1. 1926 r. w obecności 35 członków, 16. Powzięcie uchwały w przedmiocie prelimi­ 5. 5. 1926 r. w obecności 30 członków, narza ¡budżetowego na rok 1927/28. 12. 6. 1926 r. w obecności 31 członków, 17. Zmiana statutu w przedmiocie pobierania 29. 9. 1926 r. w 'Obecności 24 członków, podatku od prawa polowania. 26. 11. 1926 r. w obecności 25 członków, i 28. 2. 1927 r. w obecności 28 członków. 18. Powzięcie uchwały w przedmiocie ustalenia terminów płatności podatków powiatowych. Według dokonanego zestawienia, było nieo­ becnych na posiedzeniach bez usprawiedliwienia 15 członków Sejmiku, w tern 9 członków jeden raz, 5 członków dwa razy a 1 członek 3 razy na VIL Sejmik Wojewódzki. ogólną liczbę posiedzeń 6. Członkami są: p. Starosta Dr. Dominik Bo- Na wymienionych 6 posiedzeniach załatwiono gocz i członkowie Sejmiku Powiatowego pp. bur­ 77 spraw, z pośród których przytaczamy jako mistrz Bronisław Kurzętkowski, Franciszek Do- najważniejsze: latowiski i Bronisław Orłowski- 6 VIII. Urzędnicy Wydziału B. Powiatowa Kasa Oszczędności, Powiatowego. Dożywotnio mianowani: 1. dyrektor p. Michał Kowalski, VII. grupa u- A. Właściwe biura Wydziału Powiat. posażenia, 2. kontroler p. Michał Błaiszak, X. grupa upo­ Dożywotnio mianowani: sażenia, 3. kasjer p. Stefan Janikow ski, IX. g ru p a upos. 1. Nacz. sekretarz W. P. p. Franciszek Podwoj- ski, VII grupa uposaż. 4. książkowy p. Edward Tetzlaff, IX. gru p a u- posażenia. 2. Inspektor samorządu pow. p. Jan Marcin­ kowski VIII grupa uposaż. 3. St. sekr. W. P. p. Wiktor Barwicki VIII. gru­ Kontraktowi: pa uposaż. 1. asystent p. Franciszek Waliński, •i. Sekretarz W. P. p. Maksymiljan Rozwadow­ 2. asystentka p. Helena Rejmanczykowska, ski, IX. grupa uposaż. 3. maszynistka p. Stanisława Ziemińska. o. Asystent W. P. p. Jan Szczech, X. grupa upo­ sażenia. C. Powiatowa Kasa Komunalna: 1. remlant p. Michał Zaleski, dożywotnio mia­ Kontraktowi: nowany, VI11. grupa uposażenia, 2. kontroler p. Władysław Janicki, kontrakto­ 1. poi), podatków p. A lfons Affelt, wy, 2. regi strat er p. Paweł Perkulli, 3. książkowa p. Emilja Kowalska, kontraktowa. 3. kancelista p. Konstanty Byra, 4. kasztelan p. Franciszek Musiałowski, D. Emeryci i wdowy. 5. maszynistka p. Czesława Marcinkowska, 1. emerytowany registrator G. Schröder, 6. telefonistka p. Helena Leśniewska, 2. wdowa po sekretarzu pow. Tarandt, 7. maszynistka p. Helena Garstecka, 3. wdowa i sieroty po dróżniku Tejkowskim, 8. maszynistka p. Cecylja Żołędowska, 4. wdowa po dróżniku Kicińskim. IX. Podział¿czynności w Wydziale Powiatowym i Powiatowej Kasie Oszczędności: 1. Naczelny sekretarz W. P. Ogólna administracja samorządowa powiatu, przygotowanie p. F ranciszek Pod wojski: uchwał na posiedzenie Sejmiku i Wydziału Powiatowego i nadzór nad ich wykonaniem, prowadzenie protokółu obrad Wydziału i Sej­ miku Powiatowego, sprawozdanie administracyjne Wydziału Po­ wiatowego, sprawy ispcrno - administracyjne, wybory do Sejmiku i Wydziału Powiatowego, sprawy personalne i dyscyplinarne pra­ cowników Wydziału Powiatowego i Powiatowej Kasy Oszczędnoś­ ci, isprawy rolne aprobata uprzednia spraw przedkładanych Prze­ wodniczącemu W. P. do podpisu, sprawy przydzielone przez Prze­ wodniczącego W. P., szczegółowy nadzór nad całą biurowością Wy­ działu Powiatowego (zwłaszcza registraturą i kancelarją). 2. Inspektor Sam orządu: p. Ogólny nadzór nad samorządem gminnym, sprawy gmin wiej­ Jan Marcinkowski: skich i obszarów dworskich, wybory do rad i zarządów gminnych, zgoda na niezatwierdzenie sołtysów i ławników, zatwierdzenie prze­ łożonych obszarów dworskich, sprawy pracowników gminnych, za­ twierdzenie statutów gminnych z wyjątkiem podatkowych, zatwier­ dzenie budżetów gminnych i zamknięć rachunkowych, lustracja so­ łectw', rewizje kas gminnych, łącznie, rozdział i tworzenie gmin i obszarów dworskich, sprawy dyscyplinarne sołtysów i przełożo­ ny cłi obszarów dworskich, sprawy majątkowe gmin wiejskich. 3. Starszy Sekretarz Wydz. Ogólny nadzór nad skarbowością Wydziału Powiatowego wła­ Powiatowego: p. W iktor sną i poruczoną, wymiar dodatków do państw, podatku przemysło­ B arw icki: wego, gruntowego i dochodowego i udziału w tym podatku, wymiar podatku od prawa polowania i opłat za karty łowieckie, wymiar o- płat od umów o przeniesienie własności nieruchomości, wymiar do­ datków' do podatku od spadków i darowizn, od przedmiotów zbyt- 7 ku, od psów, sprawy państw, podatku gruntowego i od nieruchomo­ ści sprawy państw, opłat od spożycia, zuzycia i produkcji, sprawy dodatków do patentów na wyrób i sprzedaż trunków alkoholowych, nadzór nad wykonaniem budżetu i kontrasygnata wszelkich pole­ ceń do Kasy Komunalnej poboru lub wypłaty, przygotowanie ws,ze - kich statutów podatkowych powiatowych, zatwierdzenie gminnych statutów podatkowych, podatek wojewódzki, sprawy finansowe związków celowych a drogowych w szczególności. Opieka społeczna samorządowa, (bezrobocie, wsparcia ubogich L Sekretarz Wydz. Powia­ gminnych, sieroty, optanci polscy, macierzyństwo, dzieci, leczenie towego: p. M.ak8yniilja.n ubogich i udzielanie im doraźnej pomocy, itd.), przyznawanie wszel­ Rozwadowski: kich. subwencyj, sprawy wójtostw, sprawy ubogich gminnych, umy­ słowo - chorych, niewidomych, kalek, głuchoniemych i pracy przy­ musowej w zakładach krajowych, sprawy towarzystw oświatowych, snołecznych, dobroczynnych itd., sprawy pośrednictwa pracy i spra­ wy fundszu bezrobocia, należące do Wydziału Powiatowego a nie Starostwa, sprawy położnictwa, walka z lichwą, koszty szczepienia ochronnego, walka z chorobami zakaźnemi i epidemjami, sprawy radców sierot.

5. Asystent Wydziału Po­ Wszelkie sprawy lecznicy powiatowej w Chełmży, sprawy urzę­ wiatów.: p. Jan Szczech: dów stanu cywilnego, sprawy łowieckie, sprawy sędziów rozjem­ czych sprawy szkolne, sprawy alkoholowe, licencje stadników, wszelkie sprawy koncesyjne, sprawy pożarnicze, sprawy związków celowych z wyjątkiem drogowych, sprawy przemysłowo-handlowe, sprawy ezasopiśmienne i biblioteczne.

6. Rendant Powiatowej Ka­ Ogólny nadzór nad kasowością powiatową, przygotowanie pre­ sy K om unalnej: p. Mi­ liminarza budżetowego i zamknięcia rachunkowego, przyjmowanie chał Zaleski: wpłat i dokonywanie wypłat, prowadzenie kontroli głównej księgi kasowej, manuału budżetowego dochodów i wydatków, księgi: elek­ tów, manuału lecznicy powiatowej w Chełmży, sprawozdanie kaso­ we dla Wydziału Powiatowego i innych władz państwowych lub sa­ morządowych, zastępstwo dyrektora Powiatowej Kasy Oszczędności. Prowadzenie księgi wymiarowo - poborowej dla gmin i ob­ 7. Kontroler p. Władysław Janicki: szarów dworskich rozm. podat. komunał. Prowadzenie książki! kasowej szpitala w Chełmży, oraz książek, wiz i paszportów, podatku dochodowego, opłat drogowych, podatku od umów, podatku od nieruchomości, opłat administracyjnych, kasy portoryjnej i ewidencji podatków komunalnych. Stwierdzenie akt podatkowych, sporządzenie wyciągów mie- sięcznych pod3.tk.ow od nieruchomości i umów. Wypisywanie kwitów, wpłaty i odbiór gotówki w Kasie Skarbowej i na poczcie. Zszywanie dowodów kasowych. 8. Książkowa E. Kowalska: Prowadzenie ksiąg: głównych kasowych, manuałów dla depo­ zytów, podatku gruntowego państwowego, wpływów podatkowych dla Starostwa Krajowego, rachunku czekowego P. K. O., dziennych zestawień kasowych. Wypisywanie deklaracyj dla Kasy Skarbowej, sporządzenie zestawień dla Ubezpieczalni Krajowej, wystawianie kwitów dla państw, podatku gruntowego i prowadzenie ewidencji tego podatku, kontrolowanie miesięczne książek bierczycli i ustawia­ nie bilansu rocznego dla depozytów'1 i efektów. Cała administracja dróg i mostów państwowych i samoiządo- 9. Budowniczy powiatowy p. Roman Czachert: Wych nadzór nad personelem drogowym, zakup i odbior wszelkie materiałów drogowych, nadzór wzgl. prowadzenie budowy nowych dró" i mostów', opracowanie projektów i kosztorysów nowych dróg i mostów, policja budowlana, nadzór nad nieruchomościami i ru­ chomościami, stanowiącemi wiasność powiatu, opinjowanie spraw' wodnvch wymierzenie opłat podic.-budowlanych, nadzór nad szote- rem i palaczem, sprawy Związku Elektryfikacyjnego Sweecie - Chełmno — Toruń, remont budynków i inwentarza powiatowego, zakup opału, światło i węda, opinjowanie wszelkich spraw technicz­ nych, sprawy związków drogowych oprócz finansowych. 8 10. Drogomistrz p. Feliks 0- Zastępstwo budowniczego powiatowego i wykonywanie czynno­ sieka: ści mu przez niego powierzonych.

11. Referent i poborca podat­ Wszelkie sprawy egzekucyjne W. P., wymiar opłat drogowych kowy Wydziału Powiato­ i opłat za nadmierne zużywanie dróg, obliczanie poborów urzędni­ wego: p. Alfons Affeldt: czych, składek dę Ubezpieczalni Krajowej, Kasy Chorych, sprawy podatku dochodowego od uposażeń. 12. Registrator Wydziału Po­ R egistratura. wiatowego: p. Paweł Per- kulli:

13. Kancelista Wydziału Po­ Kancelarja i ekspedycja, drukarnia. w iatowego: p. K onstanty Byra:

14. Trzy maszynistki Wy­ Pisanie na maszynie i dbanie o utrzymanie maszyn w porządku. działu Pow iatow ego: p. Helena Garstecka, p. Cze­ sław a M arcinkow ska i p. Cecylja Żołędowska.

15. Telefonistka Wydziału Obsługa telefonów, pisanie na maszynie. Powiatowego: r>. Helena Leśniewska:

16. Kasztelan Wydziału Po­ Bibljoteka W. P., ewidencja czasopism, utrzymanie porządku wiatowego: p. Franciszek w gabinecie Starosty, pomaga registratorowi. Musiało wski:

17. Szofer Wydz. Powiatowe­ Obsługa 2 samochodów powiatowych, utrzymanie ich we wzo­ go: p. Józef Iwański: rowym porządku, wykonywanie wszelkich reparacji przy nich, o ile potrafi, nadzór nad utrzymaniem porządku i czystości w gmachu głównym, wykonywanie mniejszych reparacji w nim.

18. Dyrektor Powiatowej Ka­ Kierownictwo, pertraktacje z klientelą, korespondencja, przy­ sy Oszczędności: p. Mi­ gotowanie spraw na posiedzenie Zarządu Kasy — informacje, pro­ chał Kowalski: wadzenie księgi składowej papierów wartościowych, sporządzanie sprawozdań dla wyższych urzędów i Urzędu Statystycznego, oraz Banku Polskiego, roczny bilans.

19. Kontroler Powiat. Kasy Prowadzenie księgi konto-korent, prowadzenie kartotek konto­ Oszczędności: p. M ichał wych, wyciągi dzienne z kont, przekazy, rachunki banków i P. K. O. B łasza k: wraz z odnośnemi księgami, zestawienia miesięczne i roczne kont bieżących i wkładów oszczędn., prowadzenie kasy portoryjnej i kaset.

20. Kasjer Powiatowej Kasy Prowadzenie Kasy, kontroli księgi głównej i wkładów oszczęd­ O s z c zęd no śc i: p. S t ef a n nościowych, portfelu wekslowego, z wypisywaniem uwiadomień o Janikowski: płatności weksli, księgi pocztowych wpływów przekazowych.

21. Książkowy Pow. Kasy 0- Księga kontroli kont bieżących, wkłady oszczędnościowe wraz szczędności: p. Edward z księgą odnośną, sprawy pożyczek polskich państwowych i niemiec­ Tetzlaff: kich wojennych, załatwianie spraw' w bankach, na poczcie i w' mieście.

22. Asystent Powiatowej Ka­ Prowadzenie wekslowej księgi składowej, redyskonta w Ban­ sy Oszczędności: p. Fran­ ku Polskim i Banku Komunalnym, hipotek miejskich i wiejskich, ciszek Waliński: pożyczek amortyzacyjnych wraz z odnośnemi manuałami.

23. Asystentka Powiat. Kasy Główne księgi kasowe, manuał do księgi wekslowej, kartoteki Oszczędności: p. Helena wekslowe i związane z tern obliczenie dyskonta, oraz wpisywanie Rejmanczykowsika: wniosków" wekslowych do książki protokółów".

24. Maszynistka Pow. Kasy Korespondencja Kasy Oszczędności i Kasy Komunalnej. Oszczędności: p. S tan isła­ wa Ziemińska: 9 X. Majątek powiatu:

o d mogPn?aWin ? 87 ^ tr StWO) W T°rUn'U przy pIacu Teatralnym, ubezpieczony wartości zł 235 000.— 2. Nieruchomość w Toruniu przy ul. Podmurnej 70 5 „ 15.000.- 3. n r 3 C1O670O0 - W T° runiu przy u1- P°dmurnej 58 64 ubezpieczony od ogni „ „ 48.000.— 4. Lecznica powiatowa w Chełmży ubezpieczona od ognia na zł 41.300. — „ „ 118.000.— 5. Inwentarz Lecznicy powiatowej w Chełmży łącznie z aparatem Roentgen ubezpieczony od ognia na zł. 125.000.— . . _ „ „ 150.000.- 6. Budynek powiatowy w Rzęczkowie ubezpieczony na zł 10.192 7. „ „ 20.400.— 18.182 „ 36.500.- 8. » » „ Starym Toruniu 2.500 9. „ „ 5.000.— » „ „ Grębocinie 5.188 10. „ ., 10.375.— ” >’ a i, „ „ 3.000 — 11. » * „ Rogówku ft 4.950 „ „ 9.900.— 12. » ,, W Złejwsi >> 5.863 „ „ 11.275.— 13. » >; „ Łubiance 6.225 „ „ 12.450.— 14. •> » „ Kończewicach 4.300 „ „ 8.6O0.— 15. » ,, Pluskowęsach » 2.713 „ „ 5.500.— 16. " » „ Brzeźnie 3.937 „ „ 7.875.- 17. >> >i „ Wrzosach 2.250 „ „ 4.500.— 18. Szkółka powiatowa w Grzywnie Szlach 19. „ „ 800.— „ „ 1.000.— 20. >■ » ,, Łubiance ..... „ „ 4 000.— 21. Stajnia i szałas w Chełmży ubezpieczony na zł. 250 „ „ 500.— 22. Szałas w Łysomicach „ 300 „ „ 1.000.— 23. Szkółka powiatowa w Kuczwałach „ 500.— 24. Grunta przy kolejce Chełmża—Mełno 0,84,20 ha „ „ 1.000.— 25. » .. „ Toruń—Lubicz 1,63,57 ha . „ „ 300.— 26. „ w Wrzosach . . . 0,29,35 ha >> „ 300.— 27. Most przez Drwęcę w Złotorji zbudowany w 1926 r. „ „ 45.000.— 28. Wał parowy z przyborami .... „ „ 12.000.— 29. Sprzęty i narzędzia szosowe ubezp. na 3.775.— „ „ 20.000.— 30. Samochód osobowy ,,Benz“ „ jt 10.000 „ „ 12.000.— 31. - - „Ford“ „ „ 4.000.— ..... 32. „ „ 4.000.— Ruchomości w domu powiatowym przy placu teatralnym ubezp. na 20 630 „ ,. 52.500.— 33. 63 akcje Tow Akc. kolejki Chełmża—Mełmno „ ,, 13.230.— 34. 54 >> >» „ „ Toruń—Lubicz „ „ 12.150.— 35. 202 „ „ ,, ,, Toruń—Czarnowo „ „ 34.340.— 36. 8°/0 pożyczka złota konwersyjna . . . „ „ 890.— 37. 42 akcje Banku Polskiego ..... 38. „ „ 4.200.— Fundusz emerytalny na książeczce Powiatowej Kasy Oszczędności nr. 27.217. „ 5.578.— Razem: zł 924.663.— XI. Długi powiatowe.

Pozostaje jeszcze długu do uregulowania: W roku 1926 i I-m kwartale 1927 r. spłaciliś­ 1. Związkowi Elektryfikacyjnemu Chełmno my znaczną część długu powiatowego do Zwią­ - Świecie — Toruń zaległego z roku 1924 zł. zku Elektryfikacyjnego Chełmno — Świecie — 36.366,— i Toruń, zaległego z lat 1924 i 1925 w kwocie zł. 2. mieszkańcom powiatu, którzy w łatach oy.844,— oraz przedw ojenne 3V2.% obligacje po­ 1923 1925 wpłacili tytułem pożyczki przymu­ w iatu toruńskiego nom inalnej w artości 64.000,— sowej i opłaty elektryfikacyjnej zł. 61.100,— w mk. n., które się znajdowały w posiadaniu ma­ tem i odsetki za czas ubiegły. gistratu miasta Torunia, pp. Gross era i Kluga, Kwoty powyższe będą wypłacone w roku bie­ Plt>_ prze waloryzowaniu takowych na kwotę żącym i są przewidziane w preliminarzu gospo- 12.598,26 złotych. 1 d a r czym na rok 1927/28. 10 XIIa. Powiatowa Kasa Komunalna. Zamknięcie kasowe za rok 1926 obejmuje w dochodach: 575.719,72 złotych w rozchodach: 505.852,66 złotych Pozostałą nadwyżkę: 69.867,06 złotych przeniesiono do preliminarza budżetowego na rok 1927 I. kw. DOCHO

Dochód zaleg tości Ostateczna Dział Tytuł z lat dopisano odpisano podł. budżetu z r. 1925 poprzednich należność

A. I. 28.950,— _____ — 9.368,41 — 38.318,41 11. 8.000, - — — — 551,44 . 7.448,56 III. — — — '-- — — IV. 2.427,14 763,61— — — 724,66 2.466,09 V. 1.961,— — — 826,82 — 2.787,82 VI. 271.260,— 1.603,86 2.923,40 91.108,90 — 366.896,16 C. I. 201.199,25 95,50 — 37.569,81 — 238.864,56 513.797,39 2.462,97 2.923,40 138.873,94 1.276,10 656.781,60

ROZCHO

Rozchód Ostateczna Dział Tytuł dopisano odpisano podł. budżetu należność

B. I. 50.760,— 2.442,39 — 53.202,39 II. 13.899,— — 1.032,60 12.866,40 III. 21 770,— — 2.980,62 18.789,38 IV. 127.850,— 5.772,37 — 133.622,37 V. 28.300,— — 407,31 27.892,69 VI. 25.784,— — 2.569,60 23.; 14,40 VII. 1.500,— — 87,71 1.412,29 VIII. 14.490.— 2.363,71 827,— 16.026,71 D. I/V. 229.444,39 587,04 11.205,40 218.826,03 513.797,39 11.165,51 19.110,24 505.852,66 1!

DY:

Oznaczenie przedmiotu Uiszczenie Reszta

Ogólne ...... 38297.61 20.80 Administracja Wydz. Pow. i wójtostw ...... 7448.56 — Sanitarne ...... — — Kapitąły i renty ...... 938.87 1527.22 Nieruchomości ...... 2787.82 — Podatki i opłaty ...... 352071.36 14824.80 Administracja dróg powiatowych ...... 174175.50 64689.06 Razem 575719.72 81061.88

DY:

Oznaczenie przedmiotu Uiszczenie

Osobowe Wydziału Powiatowego 53202.39 Oosobowe Pow. Kasy Komunalnej ...... 12866.40 Rzeczowe ...... 18789.38 Opłaty in. Związk. Samorz. i rozmaite ...... 133622.37 Administracja sanitarna ...... 27892.69 Opieka Społeczna ...... 23214.40 Podatki — zwroty ...... 1412.29 Administracja nieruchomości ...... 16026.71 Administracja dróg powiatowych ...... 218826.02 Razem 505852.66 12 XI!b Powiatowa Kasa Komunalna. Zamknięcie kasowe za I. kwartał 1927 r. obejmuje w dochodach: 205.169.59 złotych w rozchodach: 173.056.21 złotych Pozostałą nadwyżkę 32.113.38 złotych przeniesiono do preliminarza budżetowego na rok 1927 28. DOCHO

zaleg łości podł. Ostateczna Dział Tytuł z lat dopisano odpisano budżetu z r. 1926. poprzednich należność

A. I. 59744.13 20.80 — 15734.93 4473.95 71025.91 II. 2000.— — — 1869.51 4 8 7 .- 3382.51 III. — — — — IV. 607.— 76361 763.61 ____ 3 3 6 .- 1798.22 V. 4 9 0 .- — — 559.59 281.20 818.39 VI. 6 7 8 1 5 - 3996.49 4331.59 51859.52 20848.93 107153.67 C. I. 50299. - 46592.59 95.50 5912.43 8879.11 94020.41 180955.13 51373.49 5190.70 75935.98 35256.19 278199.11

ROZCHO

zaleg «łości podł. Ostateczna Dział Tytuł z lat budżetu dopisano odpisano z r. 1926 poprzednich należytośe

B. I. 13352.58 — — — 1343.03 12009.55 II. 3475.— — — — 190.76 3284.24 III. 7692.51 — 1 _ 30.— 682.66 7039.85 IV. 62438.07 — — ' 5242.25 5086.25 62594.07 V. 7075.— — — — 1728.53 5346.47 VI. 6446.— — — — 755.60 5690.40 VII. 3 7 5 .- — — — 165.36 209.64 VIII. 5140.40 — — — 12.— 5128.40 D. I.—V. 74960.57 — — — 3206.98 71753.59 180955.13 — — 5272.25 13171.17 173056.21 13

DY;

OZNACZENIE PRZEDMIOTU Uiszczenie Reszta

Administracja o g ó l n a ...... ,. 70.101.91 924.— Administracja Wydziału Powiatowego i w ó jto s tw ...... 3.382.51 Administracja sanitarna ...... Kapitały i renty ...... 1798.22 Administracja nieruchomości ...... 793.39 25.— Podatki i o p ł a t y ...... 83 559.46 23.594.21 Administacja dróg powiatowych ...... 47.332.32 46.688.09 Razem • 205.169.59 73.029.52

DY;

OZNACZENIE PRZEDMIOTU Uiszczenia

Osobowe Wydziału Powiatowego ...... 12.009.55 Osobowe Powiatowej Kasy K om unalnej ...... 3.284.24 Rzeczowe ...... 7.039.85 Opłaty innym Związkom Samorządowym i rozmaite .... 62.594.07 Administracja sa n ita rn a ...... 5.346.47 Opieka Społeczna ...... 5.690.40 Podatki — z w r o t y ...... 209.64 Administracja nieruchom ości...... 51.128.40 Administracja dróg powiatowych ...... 71.753.59 Razem 173.056.21 j

i 14 XIII. Bilans Powiatowej Kasy Oszczędności w Toruniu

PretensjeD , za rok 1926. Obowiązkin. ,

K a s a ...... 8.586,46 Fundusze rezerwowe: Rachunki bieżące i lokacje kasy: a) w papierach wartościowych zł. 34 671,—

a) w Banku P o lsk im ...... 43.968,74 b) w książeczce wkładkowej . f 38.337,70 b) w P. K. 0 ...... 9.275,85 Fundusz o b r o to w y ...... ii 124.076,31 c) w Kom. Banku Kred...... 11.211,55 Fundusz emyretalny .... ii 32 362,77 Pożyczki hipoteczne: Wkłady:

a) na nieruchomościach miejsk. . 208.716,58 a) oszczędnościowe beztermin ii 500120,29 b) „ ,. „ wiejsk. . 198.984,25 b) oszczędnościowe (za wypow.) >t 300.000,-

c) salda kredytowe rach. bież. ii 253.367,70 Pożyczki na rewersy: Otwarte kredyty udzielone Kasie: Pożyczki na w eksle ...... 775.509.37 Pożyczki w rachunku bież. zabezp. 213.152,90 a) przez P. K. O. Warszawa H 40.000,—

b) „ Kom. Bank Kred. . . ii 100.125,— Pożyczki korporacjom prawno publ. R óżne: krótkoterminowe...... 114.116,85 Papiery w a rto ścio w e...... 34.671 — Redyskont w Banku Polskim i Kom. R u c h o m o ś c i...... 4.000,— Banku Kredytowym .... i) 144 580,98 Zaległe odsetki...... 3.234,98 Czysty zysk ...... H 57.786,78 Razem 1.625,428,53 Razem . . zł. 1,625.428,53

Rachunek St at i Zysków: Straty Zyski

Procenty i prowizje zapł. . . . | 122.869,36 Procenty i prowizje otrzymane . zł 225 697,76 Koszty adm inistracji...... | 53.740.42 Różne ...... „ 13.298,67 R ó ż n e ...... | 7.834,85 Zaległe p r o c e n ty ...... 3 234.98 Czysty z y s k ...... I 57 j^6,78 Razem zł I 242.231,41 Razem . ,, 242 231,41

XIV. Bilans surowy Powiatowej Kasy Oszczędności w Toruniu za czas od 2. stycznia do 31. marca 1927 r.

PRETENSJE OBOWIĄZKI

K a s a ...... 15.221,42 Fundusz rezerwowy .... 200.955,33 Fundusz gwarancyjny powiatu 124.076,31 Rachunki bieżące i lokacje Kasy: Fundusz emerytalny . . 32.362,77 a) w Banku Polskim 70.040,95 Rachunki bieżące kredytorowie 330.720 45 b) w P. K. O...... 904,91 Wkłady ...... 724.532,86 c) w Kom. Banku Kredytowym . 8.715,38 Redyskont w Banku Polskiem Pożyczki hipotecz. miejskie i wiejskie 434.277,27 i w Kom. Banku Kredytowym 276.709,87 W e k s l e ...... 984.871,94 Otwarte kredyty udzielone Kasie Rachunki bieżące zabezpieczone 292.972,11 a) przez P. K. O. w Warszawie . 35.000,— Pożyczki korporacjom prawno-publ. 118.150,21 b) przez Kom. Bank Kredytowy . 100.125,— Ruchomości .... 4.000,— Procenty '...... 47.212,71 Różne ...... 327,89 Czysty zysk z r. 1926 57.786,78 Razem: . 1.929.482,08 Razem: . 1.929.482,08 15 21.766.35 zł. gm ina otrzym ała XV. Podatki powiatowe. 9869.91 zł. pow iat: 11.896-44 zł. 9. Podatek od spadków i daro­ Aczkolwiek ustawa o tym cza sowom uregulo­ w izn 26.035.— zł. waniu finansów komunalnych z dnia 11. sierp­ 10- Podatek od przedmiotów nia 1923 r. Dz. U. R P. Nr. 94/747 — n a której o- zbytku: 22.388.— zł. płaty i podatki powiatowe się 'opierają., wykazu­ opodatkowanie bryczek . wy­ je dużo braków, to jednak dochody powiatu woływało zawsze niezadowo­ przedstawiały się w okresie sprawozdawczym lenie zainteresowanych podat­ pomyślnie tak, że nie zachodziła potrzeba za­ ników zwłaszcza, gdy opodat­ ciągnięcia krótkoterminowych pożyczek. kowano jedyną bryczkę znaj­ dującą się w gospodarstwie 1. Z Kasy Skarbowej przekazano nam: rolnym. Sejmik Powiatowy uznając, że jedna bryczka w 1 tyt. 30% dodatku komunal­ gospodarstwie nie może być nego do państwowego- podatku przy uwzględnieniu stosun­ od świadectw przemysłowych ków pomorskich przedmio­ na mocy uchwały Sejmiku Po­ tem luksusowym, zwolnił na w iatow ego z dnia 29. 10. 1925, swoim posiedzeniu w dniu kw otę 3.194.63 zł., z tego o trzy ­ 5- 5. 1926 r. jedną bryczkę od m a ły gm iny: 833.72 zł. pow iat 2-360.91 zł. podatku. Więc podatkowi 2. tyt. 0.5% dodatku do państw, podlegają druga bryczka i na­ podatku obrotowego kwotę stępne. 15067.98 zł-, z tego gm iny: 11. Podatek od prawa polowania 3.084.— zł. 3.898.11 zł. pow iat 11.169.87 zł. (Pobrano 10 groszy od 1 ha). 3- tyt. 15% udziału we wpływach 12. Opłatę za karty łowieckie. 3.208.— zł. państwowego podatku docho­ 13. Podatek od psów 11.548.— zł. dowego oraz z uposażeń urzę­ 14 Opłatę drogową 129.273.— zł. dników 22.789.65 zł. .15- Opłatę za nadmierne zużywa­ 4. z dodatków komunalnych do1 nie dróg po w. ¿205.— zł. patentów akcyzowych kwotę razem w ym ierzono sum ę: 510.703.95 zł­ 4.028.21 zł. gm iny: 1.584.31 zł. pow iat: 2-443.90 zł. ożyli na jednego mieszkańca 9.50 zł- przy liczbie 53743 m ieszkańców w całym powiecie a więc ra ­ II. Z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. zem z gminami miejskiemi. W rzeczywistości jest stosunek ten wyższy, gdyż mieszkańcy nie- 5. tyt. dodatków komunalnych wydzielonych gmin miejskich płacą na rzecz po­ do państw, podatku od spoży- wiatu tylko minimalne kwoty w porównaniu do życia, zużycia, względnie pro­ lat ubiegłych, gdzie pokrywały prawie Va część d u kcji kw otę 39.696.10 zł., budżetu powiatowego, a mianowicie miasto gm iny: 13230.92 zł. po-wiat: 26.465.18 zł. Chełm ża 546.— zł. Podgórz 19.— zł. ty tu łem 20% dodatku do państwowego podatku gruntowego. III. Samodzielnie wymierzono: Jedynie na drogi (konserwację i budowę) mogą właściciele nieruchomości i zakładów przemy­ 6. dod. komunaJn. do państw, po­ słowych i handlowych być pociągani do świad­ datk u gruntow ego 125.475.— zł- czeń- Uchwała Sejmiku Powiato­ Wymiar tych ostatniich na rok 1926 wynosił wego z dnia 29. 10. 25 pobie­ dla Chełm ży 32.134,16 zł. a d la Podgórza 9.651,79 rano: zl. podczas gdy sama Chełmża płaciła w roku 60% na obszarze gmin wiej­ 1924— 91,114 m kn. na rzecz pow iatu toruńskiego. skich, Wpływy poszczególnych podatków wynosiły: 20% na obszarze gmin miej­ a) oznacza cały rok 1926, b) I. kwartał 1927: skich, ad 1 a) 3-459,12 zł. 100% na obszarach dw orskich. b) 1.511,42 zł. 7. dod. komunalni- do państw. ad 2 a) 8.387,03 zł- pod. dochodow .: 109.362.— ził. b) 616,54 zł. Na mocy uchwały Sejmiku ad 3 a) 19.590,24 zł. Powiatowego z dnia 29- 10. b) 1.874,80 zł. 1925 r. pobrano: ad 4 a) 729.21 zł. przy dochodzie: b) 1-713,89 zł. ponad 1500.-— zł. do 24000 zł. ad 5 a) 15.523,23 zł. 4%; dochodu b) 10.980,60 zł. ponad 24000.— zł. d-o 88000 zł. ad 6 a) 131.001,75 zł 4,5% dochodu b) 49.026,57 zł ponad 88000— zł. 5% dochodu ad 7 a) 97.522,63 zł. $. Komunalną opłatę od umów: b) 5.491,03 zł. 16 ad 8 a) 11.977,46 zł. dla ruchu) 14.210 „ b) 3-113,74 zł. 8. drogi wojskowe (dojazdy do ad 9 a) 15.897,70 zł. fortec) 5.380 „ b) 5.966,40 zł. 9. drogi państwowe, administro- aid 10 a) 21.678,56 zł. wane przez Poznański Urząd b) 117,07 zł. W ojewódzki 13.098 „ ad 11 aj 3163,52 zł. b) 619,90 zł. Zatem razem : 441.734 kim. ad 12 a) 3.208,— zł. W roku bieżącym wykonano w ramach b) 214,05 zł. uchwalonego budżetu możliwie, najkonieczniej­ ad 13 a) 11.607,63 zł. sze naprawy na wszystkich pod cyframi 1) do 3) b) 61,53 zł- wymienionych drogach. W tom wykonano nowe ad 14 a) 75.416,35 zł. powłoki na szosach: b) 17.790,02 zł. T oruń—Gronowo 2,700 kim , — Chełm ża— ad 15 a) 4.909,04 zł. Węgożyn 2,600 kim, — Łubianka—Rzęczkowo b) 697,95 ,zł. 2,642 kim, — Toruń—Czarnowo 1,500 kłm, To­ ruń Biel czyny 3,400 kim. — i Toruń—Wybcz razem : 523^866,98 zł. 1,800 kim. — ogółem 14,642 kim. (czternaście czyli n a 1 m ieszkańca pow iatu przypada 9.74 zł. kim. i 642 mtr). Naprawiono gruntownie prze­ szło 6 (sześć) kłm. Żwirowa ino ca. 20 (dwa­ XVI. Administr. drogowa, dzieścia) kim . — Do tych prac zużyto: 4572,5 I. Powiatowy Zarząd drogowy. cbm. kam ieni oraz 2019 cbm. żwiru. а. ) Budowniczy powiatowy Cza- III. Budowa nowych dróg i mostów: cliert z Torunia b) p. o. sekr. teehn. F. Osieka, st. Ze względu na to, że w budżecie nie uchwalo­ drogomistrz z Torunia no żadnych funduszów na budowę nowych dróg, c) drogomistrz Sierakowski z Chełmży jakoteż nie otrzymano spodziewanej pożyczki, d) drogomistrz Chrzanowski z Wiel­ która, miała być na ten cel obróconą, nie można kiej Złej ws i było wykonać żadnej nowej drogi w powiecie, e) drogomistrz Skalmowsfci z Łubianki pomimo, że pobudowanie kilku nowych dróg jest f) dromistrz Piotrowski z Rogówka kwestją palącą. — Natomiast wykonano budowę g) b. drogomistrz Wiśniewski z Chełmży zwol­ nowego, leża jo w,ego, drew nianego m ostu przez niony dnia 31. IV. 1926 r. Drwęcę w Złoto,rji, kosztem około 50 000 zł. Su­ li) b. dromistrz Pepliński z Chełmży zwolniony my dokładnej jeszcze podać nie można, gdyż są d n ia 31. XII. 1926 r. do wykonania jeszcze prace betonowe itp., które Poza tern pracuje na szosach 32 dróżników. zostaną dopiero wykonane latem 1927 r. II. Utrzymanie dróg: IV. Konserwacja dróg: P ow iat to ru ń sk i posiada ogółom 441.734 klnt. dróg, i to: Nie mogąc dla braku odpowiednich fundu­ a) drogi w wyłącznej administracji powiatu: szów wykonać więcej nowych powłok, ponad 1. drogi subwencjonowane przez wymienione 14.642 kim., naprawiono uszkodze­ Państw o 40.422 kim . nia dróg, przez doraźne t. zw. łatanie takowych 2. drogi subwencjonowane przez przez dróżników, którym niejednokrotnie dano W ojewództwo 40.367 „ do pomocy bezrobotnych z powiatu. Oprócz ła­ 3. drogi utrzymywane wyłącznie tania wykonywano grubsze żwirowanie, oraz przez powiat 95.321 „ starano się o racjonalne odwadnianie przez ści­ b) drogi będące pod nadzorem techn. powiatu: nanie bankietów, których ścięto około 80 proc. 4. drogi utrzymywane pracz zwią­ Do wymienionej konscrwiaicji dróg zużyto sto zki drogowe 85.060 „ m etrów kam ieni i 357,5 m tr. żw iru. — Zbytnie­ 5. drogi gminne i w obrębie ob­ mu zacienianiu szos starano się ziapobiedz przez szarów dw orskich- 145.106 „ odpowiednie wycinanie niektórych drzew, wzgl. б. drogi pryw atne 2.800 „ przez przerzedzanie koron drzew przydrożnych. c) drogi nie będące ani w administracji, ani pod Takie wycinanie drzew odbywa się we wszyst­ nadzorem powiatu. kich powiatach i jest ono wskazane przez in­ 7. drogi wojskowe (dozwolone strukcję M. R. P. V. Remanent, dostawa oraz zużycia materiałów szosowych:

R e m a n e n t Zakupiono materjałów Potłuczono kamieni su­ Zużyto materjałów do Remanent w dniu w dniu 31. 12. 25. ms sz o so w y c h . rowych na szaber. nowych powiok i napr. 31. 3. 1927 r.

a) kam. sur. 3339,5 a) kam. sur 5896,75 m 3 4957,75 a) szabru: 4205,5 a) kam. sur. 4278,50 b) szabru 761,5 b) żwiru 1894,20 b) żwiru: 2474,5 b) szabru 1513,75 c) żwiru 2604 c) żwir 2023,70 d) brukowców 85 17 VI. Koszty utrzymania wszelkich szos ¡X. Drogi gminne i obszarów dworskich: w powiecie: Za wyjątkiem obszaru dworskiego Warsze- A. szosy powiatowe: wice (droga do Wymysłowa i Dębin) oraz drogi 1. Administracja, yohory urzęd­ z Bierzgłowa Zamku do Strugają, których na­ ników i dróżników 56.927,11 zł. prawa nastąpi na koszt zaniedbujących wiosną 2. Dostawa, tłuczenie maiterja- I927 r. inne drgi gminne są utrzymane w sta­ łów szosowych oraz urządza!-, nie względnej używalności. Wszędzie daje się nie nowych powłok i roboty odczuwać brak gruntownych napraw, które jed­ konserwacyjne, naprawia; mo­ nak dla. ogólnego braku gotówki, były poprostu stów itp. 46.447.54 zł. niemożliwe. Także i gminom udzielał Wydz. Po­ 3. Kupno i utrzymanie narządzi wiatowy zapomóg. Otrzymały takowe: gmina drogowych, naprawa dornków Młyniec 400 zł. na naprawę dwóch mostków i służby drogowej i nieprzewi­ gmina Czarnowo % kosztów pobudowania most­ dziane 2.440.18 zł. ku, w sum ie 864,19 zł. B. Szosy wojewódzkie: X. Spółki wodne: 1. jak poci A. 9.650.17 zł. 2. yy yy 39.697.05 zł. Doroczne rewizje spółek Wodnych i ich urzą­ 3. 5.396.76 zł. dzeń wykazały tak celowość, jak i wzgl. dobre c.. Szosy państw ow e: funkcjonowanie takowych, zia wyjątkiem Spółki 13.138.84 zł. wodnej Struga Tor. poniżej Jeziora Mlewskiego, 1. jak pod A. która dla należytego spełniania swego zadania ohJ* yy yy 49.314.67 zł. 1.136.10 zł. powinna była kazać pogłębić na przestrzeni kil­ 3. yy yy kuset metrów Strugę, co jednak dla braku go­ Ogólne koszty wynosiły: 224.148.42 zł. 1. tówki (potrzeba około 3000 zł.) zaniechano ze 2. Przeciętnie koszty utrzym a- wynoszą więc 1.305,— zł. szkodą dla spółki. Spółek wodnych i drenar­ ni a 1 km. skich jest w powiecie ogółem jedenaście. Vli. O o t a c i e: 1) Przysieki, 2) Otłoczyn, 3) Zelgno, 4) Zalesie 1. Ze Starostwa Krajowego w roku 1926 i I. — Kiełbaisin, 5) Struga'Tor. w Papowie, 6) Stru­ kwartał 1927 r. ga, Tor. pion. jez. Mlewskiego, 7) spółka dren. Grę a) szosy państw ow e 53.000.— zł. bocin, 8) Toruńskie Papowo, 9) Nawra-Wybcz, b) szosy w ojew ódzkie 51.820,32 zł. 10) Papowo Toruńskie—Zachód i 11) Nawra Bo- c) szosy pow iatow e 11.278.42 zł. gusławki. — Ostatnie dwie spółki drenarskie po­ 2 Z Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, na w stały w roku bież. 1926-rtym. zakup materjałów szosowych i zatrudniania b e zr o b o t n y c h kam ieniarzy. X. a. Kolegjum wodne. a) n.a zatrudnienie bezrobot­ nych 10.000.00 zł. Do rozpatrywania wodnych ¡spraw spornych b) na zakup rmaiterjałów’ szo- istnieje kolegium wodne, do którego należy: sow vcłi 10.000.00 zł. a) p. Starosta Dr. Bogocz jako przewodmi- czący Viii. Związki drogowe: b) p. Insp. Gólnilk z Państw. Urzędu Budow­ nictwa Mełjoracyjnego w Toruniu Związków drogowych istnieje w powiecie toruńskim 10 i to: 1) Czerniewice- Otłoczyn, 2) c) jeden członek Wydziału Powiatowego. Grabie—Pieczenia, 3) Niziny—Wielka,—Nie- szawka, 4) Niziny Toruńskie, 5) Obszar wad XI. Ruch budowlany: Drwęcą, 6) Łysomice—Toruńskie Papowo—Gost kowo, 7) Biel czy ny—Kucborek, 8) Toporzysko-- Do Paw. Urzędu Budowlanego wpłynęło w Rzęczkowo, 9) Mirakow-o—Kiełbasin, 10) Bisku­ 1926 v. 178 wniosków bud owianych do tech­ pie Papowo—Folgowo—Staw. nicznego zbadania. W artość wykonanych bu­ Dla braku gotówki, poszczególne związki dowli wynosi ca. 580.000,00 zł. — Oprócz tech­ uchwalały bardzo szczupłe budżety, które dzia­ nicznego zbadania plainów, nastąpił po ukoń­ łalność związków ograniczały jedynie do wyko­ czeniu poszczególnych budowli, także icli od­ nywania najkonieczniejszych napraw drogo­ biór przez Budowniczego Powiatowego. wych. W miarę możności udzielał Wydział Powia­ XII. Szkółki powiatowe: towy niektórym związkom zapomóg. A miano­ wicie otrzymały: Czerniewice—Otłoczyn 800 zł., Szkółek drzew posiada powiat pięć i to: 1) w Niziny --W ielka Nieislzawkiai 450 zł, G rabie—P ie­ Grębocinie, 2) w Grzywnie, 3) wr Grzywnie Szla­ czenia 750 zł, oraz wykonano prace, (które po­ checkie i, 4) w' Kuczw ałach, 5) W Łubiance. winien był wykonać związek Obszar nad Drwę­ Stan szkółek jest wzgl. — dobry, jednakowoż cą) przy obustronnych dojazdach do nowego koszt utrzymania takowych jest za wielki w mostu, na koszt W. P. stosunku do korzyści, jakie z nich płyną

0 9 U /ta ( aw«««1“ ? o ioiUPV, f t 18 XIII. Dochody nadzw. Pow. Urzędu dnia 19. 7. 1911 r.) związek celowy pod nazwą Budowlanego: Związek Elektryfikacyjny Chełmno — Świecie — Toruń. a) za badanie rysunków i odi- Udział powiatu toruńskiego do Związku Elek­ biór budow li 2.728.00 zł. tryfikacyjnego Chełmno — Świecie — Toruń wy­ (I ikw. 27) + 1.012,— zł. nosi 250,000,— zł. z czego spłacono w latach 1924, b) zc sprzedaży ściętych 1925 i 1926 razem 213-634, zł., tak, że dług Po­ drzew 'przydrożnych, dzier­ w iatu w ynosi z dnia 31. 111. 1926 r. 36.366,— zł. żaw y owocu i traw y 1.101.70 zł. Na spłacanie udziału nie wystarczały docho­ (I kw. 27) + 5.025.50 zł. dy z wpływów normalnych, więc ściągnięto z o- c) za wypożyczenia wiajłiu paro­ byw-ateli powiatu przymusową pożyczkę w su­ wego (Feldkeller) 173,00 zł. mie -40.086,— zł., którą to sumę w roku 1927 się razem : 10.040.20 zł. zwróci- Pomimo tak wysokiej sumy wydanej przez Powiat na rzecz udziału wr Związku Elektryfi­ XVII. Położnictwo. kacyjnym, nasz powiat jak dotychczas nie czer­ Położnictwo w naszym powiecie uregulowa­ pie, z- racji przynależenia do Związku Elektryfi­ ne jest statutem powiatowym z dnia 22. 9. kacyjnego, prawie żadnych korzyści, gdyż poza 1921, który jednakowoż obecnie nie odpowiada miastem Chełmżą nikt jeszcze, do żółwim kro­ już w pewnych punktach dzisiejszym warun­ kiem rozbudowującej się sieci elektrycznej, przy­ kom. Sprawę tą ureguluje się w roku 1927 no­ łączonym nie został. wym statutem. Powiat podzielony jest na 13 obwodów, w XIX. Urząd Ubezpieczeń w Toruniu. których pracują jako akuszerki obwodowe u- Przewodniczącym Urzędu Ubezpieczeń był do stanowione przez Wydział Powiatowy: 5-go maja 1926 r. p. Starosta Adam Czarliński, a 1. Anastazja. B ergowa w Chejłmży, od tego czasu p. Starosta dr. Dominik Bogocz- 2. Helena Maćkiewiczowiai w Chełmży, Zastępcą przewodniczącego był p. Franciszek 3. Leokatdja Boehoeka w Podgórzu, Berent, st. sekr. powiat. 4. Marta Piechocka w Biskupicach, Referentem i protokolantem był do 19 kwiet­ 5. Klara Rotzollowia, w Starym Toruniu, nia 1926 r. p. Jagodziński, a od tego czasu p. To­ 6. M onika Witkowska w Małej Złe j wsi, masz Rutkowski, sekretarz Starostwa. 7. Józefa Leskowa w Kamionce, Według dziennika Urzędu Ubezpieczeń wpły­ 8. Aniela Koczorska w Złotorji, nęło w roku 1926 — 2741 spraw, pomiędzy niemi 9. Marja Rajska w Bulkowie, było wniosków: 10. Berta Fiszgallowa w Grębocinie, o rentę inwalidzką 133, 11. Beokadja Jeziorska w Siemonin, o rentę starości 70, 12. z powodu wyprowadzenia się zwolniono o rentę wdowią 71, w październiku 1926 r. Annę Zydroń z o rentę sierocą 14. Z-eigna, Reszta spraw- przypada, na Powiatową Kasę 13. Otłoczyn wolny. Chorych, ubezpieczenie wypadkowe, ubezpiecze­ Ustanowienie akuszerek na obwody Zelgno nie urzędników- prywatnych i inne. i Otłoczyn nastąpi, w roku 1927. Posiedzeń Urzędu Ubezpieczeń z udziałem Poza tern pracują jako wolno praktykujące: ławników odbyło się w roku sprawozdawczym 6. 1. Aniela Piotrowska w Chełmży, Na posiedzeniach tych załatwiono 38 spraw spor­ 2. Anna Szatkowska w' Podgórzu, nych Powiatowej Kasy Chorych, 51 spraw" rent 3. Zofja Jankowska w Podgórzu, inwalidowyeh i wdowich oraz 4 sprawy w;y‘pad- 4. Tekla Szafrańska, w Grzywnie, kowe wr przemyśle. 5. Cecylja Tomaszewska w Lubiczu. Niezałatwionych spraw, które odłożono na Wydział Powiatowy gwarantuje akuszerkom posiedzenie w roku 1927 było: obwodowym pewne minimum dochodu, dostar­ do renty inwalidowej 1, cza im przyrządów akuszerskieh, pokrywa kosz­ do renty wdowiej 1, ty egzaminów uzupełniających itd. spraw spornych przeciw Pow, Kasie Chorych 2- W roku sprawozdawczym wy­ W myśl zarządzenia Wyższego Urzędu Ubez­ dano na pensje 1.430,— zł- pieczeń v. Toruniu z dnia 15 września 1926 r. I. na. zakup przyrządów i m edykam nlów 723,27 zł. dz. 875 26 posiedzenia Urzędu Ubezpieczeń w sprawach ubezpieczeniowych jako i Kas Cho­ 2.153,27 zł. rych odbywają się raz w miesiącu i to każdego W kursie dokształcającym w Krajowej Klini­ 3-go lub następnego dnia jeżeli 3-ci przypadnie ce dla Położnych w Poznaniu brała udzialł z po­ na niedzielę lub święto. lecenia Starostwa. Krajowego akuszerka A. Ko­ czorska z Złotorji. XX. Zakład Ubezpieczeń od wypadków w rolnictwie „Sekcja Toruń“ XVIII. Elektryfikacja. Sekcja Toruń liczyła dnia 31- 12. 1926 r. 3716 Powiaty Chełmno — Świeci« i Toruń utwo­ producentów" rolnych (członków zakładu z łącz­ rzyły w 1919 r. (na podstawie pruskiej ustawy z ną sum ą): 75.764,03 m kn. 19 a) rzeczywistego podatku grunto­ pouczanie otoczenia, zapobiegawcze szczepienie wego przedw ojennego 71.595,01 mk. pigułkami Bezredki pod dozorem wykwalifiko­ b) fikcyjnego podatku gruntow ego 4.169,02 zł. wanej siostry Elżbietanki, — udało się powtsrzy- e) wartości wynagrodzenia w go­ mać szerzenie tak, że w pierwszych miesiącach tówce i w naturaljach, jakie rb. ilość wypadków duru brzusznego w Chełmży wszyscy urzędnicy i robotnicy i okolicy spadła do 5 z 86 w ostatnim kwartale otrzymali w roku kalendarzo­ 1926 r. w ym 1926 397.000,— zł. Ubezpieczonych przcdsięb i orstw ob ej inują- Tablica wypadków duru brzusznego: cycli ogółem 71.320,95 ha. 1. W tein głównych rolnych i leśnych 3716 C h e łm ż a P o w ia t z czego przedsiębiorstw obejmujących: K w a rta ły a) nie więcej niż 15 ha ‘2669 b) ponad 15 ha jednakże nie więcej niż 25 ha 365 I. 3 1 c) ponad 25 ha 082 II. 5 1 7 III. 9 6 2. ogrodniczych i cmentarnych IV. 38 23 3. pobocznych i przemysłowych itd. 35 I Ubezpieczonych czynności Podlegających ubezpieczeniu: ra ze m 55 31 1. zwykłych robotników rolnych i leśnych mężczyzn i ‘kobiet oraz dzieci 6107 2. robotników fachowych 259 Co do płonicy, statystyka wykazuje, że w Chełmży w I. kwartale wynosiła dość znaczną i- 3. urzędników rolnych 94 lość wypadków, w II- i III. w Podgórzu. Jak 4. producentów: a) producentów rolnych wraz z żonami 5300 skonstatowano z tych miast jak również i z To­ b) członków rodziny 7950 runia, płonica szerzyła się na powiat: Koszta administracyjne Sekcji Toruń za r 1926 wynosiły: Tablica wypadków płonicy: a) za badania lekarskie 722,20 zł b) za zwrot kosztów podróży 2,— zł. K w a rta ły C h e łm ż a P o d g ó rz ■ p o w ia t c) za opał, światło, dzierżawę i czyszczenie biura 300,— zł. , _ I. 34 10 d/ za arty k u ły biurow e 165,18 zł. ~ e) za zakup mobil jaru 40,— zł. II. 3 10 III. — 19 14 f) za portorjum 296,70 zł. IV, — 11 razem : 1.526,08 zł.

\\ roku 1926 pobrano na rzecz Zakładu Ubez­ ra z e m 37 29 35 pieczeń od wypadków w rolnictwie składki ogó­ łem 64-307,09 zł., z której to kw oty potrącono: 1. koszta administracyjne Sekcji 1.526,08 zł. Z innych chorób zakaźnych zgłoszono: błoni­ 2. 5U wynagrodzenia, dla urzędni­ cy w Chełmży 7, w Podgórzu 7, w powiecie 5. - ków i funkcjinarjuszów czyn­ Odry w Podgórzu 16, w powiecie 6. — Jaglicy w nych dla Zakładu 3-2Rk3o^zb powiecie 34. — Tężca 1. Zakażenie połogowe 1. Lekarzy powiat posiada 7: w Chełmży 4, w razem : 4.741,43 zł- Podgórzu 1, w Grębocinie 1, w Rzęczkowie 1. W obec tego czysty dochód dla Zakładu Ubez­ Aptek w powiecie 3: w Chełmży 2, w Podgó­ pieczeń w ynosi: 59.565,66 zł. rzu 1- W roku 1926 zgłoszono 84 wypadków. Drogerii i, wszystkie w Chełmży. Położnych- w powiecie 17: (w Chełmży 3, z któ­ XXI. Zdrowotność publiczna. rych 2 obwodowe a w Podgórzu 3, z których 1 obwodowa). Osiedla: Biskupice, Grębocin,, Stary Rok 1926 zaznaczył się w pierwszej połowie Toruń, Kamionka, Bulkowo, Złotorja, Zelgno, nasileniem zachorzeli na płonicę jakoteż i na dur Siemoń i Toporzysko mają po jednej -obwodowej: brzuszny, szczególnie w ostatnim kwartale. Głó­ w Lubiczu i Grzywnie po jednej wolnopraktyku- wnym ośrodkiem duru brzusznego była Chełm­ ża, w której jeszcze i w czasie przedwojennym jącetj. bywały niewielkie epidemje tyfusu- Jak dawniej Szczepienie ochronnie przeciw ospie przepro­ tak i tym razem samego źródła dur-u nie dało się wadzono u1 roku 1926 w 5 obwodach, w których odnaleźć. Kilkorazowe badania wody wodociągo­ .szczepiono ogółem 4692 osób. Koszta z tern zwią­ wej, studziennej i jeziorowej, jak również i mle­ zane (jak druki, wynagrodzenia itp.) wynosiły ka, dało wynik ujemny co- do prątków duru. Ca­ razem 3092,35 zł. ły przebieg tej małej epidemji w samej Chełmży Szczepienia dokonali: jak również i promi-endostanie na okoliczne osie­ I- i II. obwód: Dr. Stanisławski, Toruń dla dowodzi, że szerzenie duru odbywało się je­ III. obwód: Dr. Horzelska, Toruń dynie za pomocą kontaktu. Przedsięwziętemi e- IV. obwód: Dr. Przewoski, Chełmża nergicznemi środkami — izolacja ścisła chorych, V. obwód: Dr. Haszke, Grębocin. 20 Szczepienie odbyło się prawidłowo, wypad­ teriologicznego badania w 4 zagrodach (u 4 ków epidemicznych nie zanotowano- krów), które zostały ubite. Statystyka chorób zakaźnych za I. kwartał 1927 r. W jednym majątku ukazała się zaraza pier­ Dur brzuszny: w Chełmży 4, w powiecie 1. siowa u koni w dość ostrej formie i spowodowa­ ła stratę i koni. Leczenie „Nosalvarsanem“ było Płonicy: w powiecie 3. Płonicy: w powiecie 5. Zakażenie połogowe: w Chełmży 1. Gruźlicy: w j bardzo skuteczne. Chełmży 3. Jaglicy: w powiecie 10- Pokąsani Hodowla bydła rogatego i nierogacizny oka­ przez psa: w powiecie 1. zała w7 roku sprawozdawczym nowe postępy i to Zmian w personelu lekarskim i pomocniczym j nie tylko w majątkach, ale i u małorolnych. Na w pierwszym kwartale nie było. uw7agę zasługuje fakt, że materjał przedstawia­ nych buhajów7 na odbytych licencjach coraz i więcej się wydoskonala a nawet w mniej zamoż­ XXII. Sprawy weterynaryjne. nych okolicach- Hodowla korni idzie przew ażnie Stan i przebieg chorób zaraźliwych w roku w kierunku w^ytworzenia zimnokrwistej ciężkiej i92-6 w powiecie Toruń-wieś przedstawia się na­ rasy. Niestety niewielu hodowców zajmuje się stępująco: hodowlą szlachetnego albo półszlachetnego ko­ Wąglik stwierdzono w dwóch zagrodach, a nia-, który w7 wszystkich państwach kulturalnych mianowicie: w Bierzgłowie (u 1 krowy) i w ma- | jest jednym z najważniejszych czynników armii. jątku Łysomice (u 2 krów). Wszystkie 3 wypad­ XXIII. Bezrobocie. ki były śmiertelne; krowy zostały właścicielom w myśl obowiązuj, przepisów odszkodowane. - na terenie Państwowego Lrzędu Pośrednictwa Wścieklizna., która panowała na początku Pracy Toruń. — Zestawienie statystyczne za rcik 1926 r- w 1 zagrodzie (Brzoza.) ukazała się nastę­ 1926 i I. k w artał 1927 roku. pni»' w 3 zagrodach; wskutek natychmiastowego N a 1-go zastosowania wszelkich obowiązujących przepi- j b e z r o b o t­ p r z y p u s z ­ z g ło sz e n ia sów nie było żadnych strat żywego inwentarza. | P o z o s ta ło n eg o p rz y c z a ln a p o s z u k u ­ z a p o ś re d - m ie sią c b e z o ro - p a d a ło lic z b a Pokąsane zostały dwie osoby przez wściekłe psy. ją c y c h n ic z o n o b o tn y c h w o ln y c h b e z r o b o t­ Osoby te po szczepieniu przez powiatowego lęka- i p r a c y i za nie uległy za Chorzeniu. m iejsc n y c h % Największą klęską, dla powiatu była prysz­ czyca. Panując na. początku roku w 2 zagrodach, styczeń 26 r. 1551 350 2059 0,2 2150 lu ty 2059 688 1724 0,3 2742 rozszerzyła się pomimo zastosowania wszelkich m arz ec 1724 801 1531 0.34 2205 środków weterynaryjno - policyjnych nadzwy­ k w ie c ie ń ,, 1531 409 1020 0,2 1650 czajnie i w listopadzie był© aż 41 zagród zapowie­ m aj 1020 493 1033 0.41 1667 trzonych. Od tego czasu fala zarazy powoli się czerwiec ,, 1033 311 693 0,3 1723 lip ie c 693 366 769 0,45 679 zmniejszała i na końcu noku 1926 panowała jesz­ sie rp ie ń ,, 769 154 723 0,23 1019 cze w 20 zagrodach. Charakter zarazy był prze­ w rz e s ie ń 723 187 913 0,22 963 ważnie łagodny. Najwięcej wypadków śmiertel­ pażdzier. ,. 913 173 904 0,21 1237 listopad ,, 904 227 969 0,21 1569 nych okaza.o się pomiędzy prosiętami w wueku g ru d z ie ń 969 157 1251 0,11 1669 do 4 tygodni. Znacznie mniej strat było styczeń 27 r. 1236 71 1436 0,08 2676 pomiędzy małe mi cielętami. Z dorosłe­ lu ty 1436 293 1496 0,28 2946 go bydła rogatego padło 18 szit.uk, które m a rz e c ,, 1396 418 1367 0,27 3192 zostały w myśl obowiązujących przepisów7 od­ Liczby te przedstawiają stan bezrobocia na szkodowane. Ow ce przeważnie nie chorowały na cały obwód Państw. Urzędu Pośrednictwa Pracy. pryszczycę. Straty mleka wahały się od 10 -40 Na powiat toruński przypada w7 rubr- „Zgło­ proc. Złagodzenie przepisów' weterynaryjno-poli- szenia poszukujących pracy“ około 10 proc. i w cyjnych przez zniesienie obwodów7 obserwacyj­ rubr. „Przypuszczalna liczba bezrobotnych“ oko­ nych nie spowodowało ujemnych wpływów7' w ło 25 proc. podanych liczb. walce z tą zarazą. Świerzb u koni stwierdzono w 2 zagrodach, X X IV Opieka Społeczna. na jednym majątku (Bielawy) w bardzo ostrej Opieka Społczna dzieli się na państwową i sa­ formie, na drugim majątku (Papowo Toruńskie) m orządową. tylko kilka wypadków. Leczenie za pomocą gazu A. Do działalności państwowej Opieki Społecznej (SO 2) poparte leczeniem maścią siarkową dało należy: do s t atce zn e w y ni k i. 1. Sprawy rent inwalidzkich, wdów i sierot, Pomór trzody chlewmej ukazał się w 9 zagro­ 2- sprawy eksmisyjne, dach. W gminie Stawki rozszerzył się pomór 3. umieszczenie małoletnich w7 zakładach nadzwyczajnie przez zachorowanie knura, który krajowych celem przymusowego wychowa­ wszystkie doprowadzane do niego maciory za­ nia zapobiegawczego, raził- Obowiązującymi przepisami w7 etery na ryj- 4. opieka nad optantami polskimi z Niemiec, no - policyjnymi dała sio zaraza ta opanować. 5. opieka nad bezrobotnymi- W zwykłej lekkiej formie panowała różyca B. Opieka Społeczna Samorządowa: trzody chlewnej w 15 zagrodach. 1. Sprawcy ubogich gminnych, Cholera drobiu, która panowała w 5 zagro­ 2- umieszczenie i utrzymanie umysłowo cho­ dach, spowodowała znaczne straty. rych, głuchoniemych, ociemniałych i epi­ Gruźlica została stwuerdzona za pomocą bak­ leptyków7 w Zakładach krajowych, 21

3. Mianowanie gminnych radców sierot, z tego płaci pow iat % = 22.248,92 zł. 4. Opieka nad dziećmi i umieszczenie nowo­ odnośne zw iązki ubogich (gminy) V» 7.343,65 zl- rodków w Żłóbku, jak wyżej: 29.592,57 zl. 5. Tworzenie kołonji letnich dla dzieci szkol­ Na cele opieki nad macierzyństwem, dziećmi nych, i młodzieżą wydaje powiat znaczne sumy. Za u- 8' Opieki nad macierzyństwem, mieszczenie niemowląt w7 Żłóbku przekazano 7. Samorządowa opieka nad bezrobotnymi, 778,70 zł- rocznej subw encji Pomorskiemu Towa­ 8. Przeprowadzenie alccyj składek na rzecz rzystwu Opieki nad Dziećmi w Toruniu, za co insitytucyj dobroczynnych wzgl. kultural­ rezerwuje się dla Wydziału Powiatow ego 1 wol­ nych- ne miejsce w Żłóbku. Do A.: Dla, podtrzymania stacji mlecznej dla niemo- wdąt i ambulatorium w Chełmży, która pod prze­ Załatwiono i podano do Wielkopolskiej Izby wodnictwem p. mecenasa Dr. Wyszkowskiego Skarbowej w Poznaniu do dalszego urzędowania dobrze prosperuje, udziela Wydział Powiatowy około 200 spraw d-ot. rent inwalidów wojennych stałej subw encji w wysokości 600,— zł. rocznie. i pozostałych. W czaisie w akacji szik.oln.ych urządza W ydział W celu przymusowego wychowania umiesz­ Powiatowy rok rocznie 'kolon je letnie. czono w odnośnych zakładach razem 8 małolet­ Do Zakładu św. Antoniego w Grabiach, któ­ nich — i chłopców i 4 dziewczęta ry użycza bezpłatnie ubikacji, wysyła, się 60 - Optantom polskim z Niemiec udzielono z fun- 70 dzieci chełmżyńskich na wypoczynek- Koszty, duszów przez Państwo na ten ceł przeznaczonych wynoszące około 3,000,— zł. pokryw a Pom orski 1.060,— zł. doraźnych zapomóg. Urząd Wojewódzki, Wydział Powiatowy i Magi­ Do B-i stra t w Chełmży. W 5 wypadkach uwzględnił Wydział Powia­ Subwencje ze strony Wydziałłu Powiatow ego towy wmiesi one zażalenie i uznał wnioskodaw­ udzielono: ców po myśli § 41 ustawy o kompetencji władz Towarzystwu Opieki nad Niewidomymi w jako ubogich gminnych przynależnych do odno­ Bydgoszczy 50,— zł., Związkowi Ubogich w Pod­ śnych związków ubogich. górzu 300 zł., Tow'. zwalcz., gruźlicy wr Smiukale W krajowych Zakładach Psychiatrycznych i 50 zł., Kom. Poprawy bytu Akad. 25 zł., Państw. innych znajdowało się razem 51 osób. Zwolniono Semin. Naucz, mę.sik. styp. dla 2 uczniów7 240 zł. z powodu wyleczenia 1, ubyło z powodu zgonu 3. Bezrobotnymi w tut. powiecie opiekuje się po­ Rzeczywiste koszty pielęgnacyjne wynoszą za za Państwem także i powiat. Na cele bezrobot­ rok spraw ozdaw czy 29.592,57 zł nych w ydano 2.295,64 zł. XXV. Administracja wójtostw. Z powodu zaliczenia Podgórza do rzędu miast dnic i Strzelnica Artyl nadał Pan Wojewoda Po­ stało się miasto to samodzielnym obwodem poli­ morski dekretem z dnia 15. 2. 26. L. dz. IV — 592/ cyjnym występując ze składu miejscowości na­ 26 nazwę: „Wójtostwo Stawki“. leżących do obwodu wójtowskiego Podgórz. No­ Powiat toruński składa się z 22 wójtostw w wemu obwodowa, składającemu się z miejsco­ których sprawują urząd wójta i zastępcy nastę­ wości Brzoza, Czerniewice, Piaski, Stawki, Ru­ pujące osoby:

• L. Nazwa wójtostwa Należące do obwodu Liczba Wójt Zastępca b. i obszar miejscowości dusz

1. Stawki Brzoza 177 burmistrz Maksymiljan Noga

O Ą Ą fi b a Czerniewice 25 Tadeusz Weber Podgórz Piaski 465 Podgórz od roku 1922 Stawki 725 od roku 1923 komisarycznie Rudak 702 komisarycznie Strzelnica Artyl. 68

2. Otłoczyn Nowa-Grabja 567 Fr. Dolatowski Franc. Piasecki 774Q b a Brzeczka 495 Otłoczyn Otłoczyn Pieczenia 283 od 1922 r. jako od 1922 r. jako Karczemka 231 komisaryczny komisaryczny Otłoczyn 294

3. Nieszawa Nieszawka 254 Jan Koźlikowski Franc. Benz

0 7 0 0 b a Wielka-Nieszawka 287 Nieszawka Wielka-Nieszawka ¿j i U Z lic* Mała Nieszawka 181 od 1926 r. jako od 1926 r. jako Kozibór 123 stały stały Dybowo z kolonjami 351 22

! L. Nazwa wójtostwa Należące do obwodu Liczba Wójt Zastępca b. i obszar miejscowości dusz

4. Lubicz Lubicz 1027 Maks. Olszewski Bernard Śmieszny 2786 ha Kaszczorek 413 Lubicz Lubicz Bielawy 92 od 1927 r. jako od 1927 r. jako Rubinkowo 254 stały stały

5. Brzezinko Brzezinko 203 Albin Czarnecki Edward 2894 ha Młyniec 579 Młyniec Mysłakowski Jedwabno 166 od 1926 r. jako Jedwabno Gronowo 245 stały od 1926 r. jako Gronówko 116 stały

6. Lipniczki Lipniczki 173 Antoni Śmieszny Alfons Pakalski 2942 ha Grębocin 1300 Grębocin Rogówko Rogowo 277 od 1926 r. jako od 1926 r. jako Rogówko 316 stały stały

7. Zelgno Dziemiony 287 Hipolit 3384 ha Liznowo 205 Mieczkowski Zelgno 396 Witkowo Zajączkowo 197 od 1926 r. jako Witkowo 161 stały Dźwierzno 333

8. Kucborek Bisk. Papowo 377 Jan Paczkowski Władysław 3834 ha Folgowo 158 Skąpe Waligóra Papowo Dom. 238 od 1926 r. jako Papowo Domena Staw 211 stały od 1926 jako Bielczyny 383 stały Skąpe 626 Chrapice 97 Nowa Chełmża 147

9. Sławkowo Sławkowo 378 Zygmunt Mellin Zabłocki Zdzisław 5941 ha Kiełbasin 278 Kuczwały od 1926 r. jako Kuczwały 383 od 1926 r. jako stały Mirakowo 279 stały Morczyny 141 Pluskowęsy 717 Kamionki 180 Kamionka 510

10. Papowo Papowo Tor. 736 W. Kochowicz 4103 ha Gostkowo 455 Papowo Toruńskie Katarzynka 43 jako komisaryczny Elsneroda 21 od 1922 r. Koniczynka 154 Turzno 664

11. Lulkowo Łysomice 374 Ignacy Panster Galon Łysomice 7586 ha Lulkowo 435 Lulkowo od 1922 r. jako Ostaszewo 606 od 1922 r. jako komisaryczny Tylice 225 sąsiedni wójt w Wytrembowice 300 myśl § 57 ordy- Zakrzewko 143 nacji powiatowej Zęgwirt 73 Wrzosy 745 Olek 21 23

L. Nazwa wójtostwa Należące do obwodu Liczba Wójt Zastępca b. i obszar miejscowości dusz

12. Grzywna Szlach. Brąchnowo 839 Józef Mellin Jan Monarski 176 Grzywna Grzywna 2834 ha. Brąchnówko Browina 176 od 1926 r. jako od 1926 r. jako Grzywna-Bisk. 115 stały stały Grzywna 787 Grzywna-Szlach. 94 Kowróz 185 Kowrózek 40

13. Kończewice Kończewice 400 Jan Sczaniecki Leon Znaniecki 275 Nawra Nawra 2779 ha. Kończewice maj. Bogusławki 172 od 1926 r. jako od 1926 r. jako Warszewice 263 stały stały Nawra 534

14. Wybcz Wybcz 300 Jan Mięsikowski Jakób Żurek 90 Dębiny Dębiny 2462 ha. Wybczyk Dębiny 522 od 1922 r. jako od 1922 r. jako Słomowo 159 komisaryczny komisaryczny Przeczno 220

15. Łubianka Łubianka 562 Anastazy Ordon Jan Głębocki 447 Bierzgłowo Zamek-Bierzgłow. 4976 ha. Biskupice Bierzgłowo 411 od 1924 r. jako od 1924 r. jako Zamek-Bierzgłowski 284 stały stały Łążyn 839

16. Rzęczkowo Rzęczkowo 825 Józef Raciniewski Józef Głodkiewicz Skłudzewo 339 Rzęczkowo Borek 1984 ha. Borek 47 od 1926 r. jako od 1926 r. jako stały stały

17. Cichoradz Siemoń 1076 Mikołaj Dynasiński Zbigniew Moczyńsi 75 Siemoń Siemoń 2402 ha. Siemoń maj. Cichoradz 200 od 1927 r. jako od 1927 r. jako Gierkowo z Otowicami 392 stały stały

18. Różankowo świerczyny 141 Ignacy Panster 110 Lulkowo 2528 ha. Leszcz Swierczynki 50 od 1922 r. jako Piwnice 214 komisaryczny Różankowo 189 Pigrza 201

19. Gutowo Gutowo 302 B. Jędrzejkowski Gutowo maj. 6 Szerokie 3483 ha Zarośle-Cienkie 287 od 1925 r. jako Szerokie 85 komisaryczny Czarnebłoto 603 Cegielnik 285

20. Górsk Górsk 348 B. Jędrzejkowski 243 Szerokie 3828 ha. Rozgarty Smolno 108 od 1925 r. jako Przysiek 157 komisaryczny Stary-Toruń 141 Pędzewo 419 24 Nagłówek jak poprzednio!

21. Zławieś W. Zławieś 223 Walenty Żurek 4570 ha. M. Zławieś 429 Czarnowo Toporzysko 384 od 1922 r. jako Czarnowo 467 komisaryczny Stanisławka 102 Kamieniec 24

22. Złotorja Silno 354 F. Cieszyński Feliks 3551 ha. Grabowiec •263 Złotorja Szczepanowski Smolnik 22 od 1926 r. jako od 1926 r. jako Kopanino J 79 stały stały Złotorja 547 Nowa-Wieś 240

XXVI. Administracja gminna: 1. Z powodu upływu kadencji odbyły się w czniai 1926 r. obszar dworski Kucborek i terytor- roku sprawozdawczym rjow*' wybory do Rad i jum jego wcielono do sąsiedniej gminy Papowo- Zarządów gminnych według postanowień roz­ Biskupie. porządzenia tymczasowego Min. b. dzielnicy Obecnie liczy powiat 65 gmin i 60 obszarów pruskiej z dnia 25. 3. 1920 r. (Dz.. U. M. b. dz. pr. dw orskich. nr. 19, poz. 190). Pod względem finansowym przedstawia się Zarządy gminne orutz nowo wybrany radni, rok sprawozdawczy dla gmin wiejskich nieko­ objęli urzędowanie w dniu 1. kwietnia 1926 r. rzystnie. Budżety 21 gmin wykazały mimo jak tam, gdzie uzyskali zatwierdzenia przez władzę najdalej idących oszczędności z jednej i wyczer­ nadzorczą. pania wszystkich możliwych źródeł dochodo­ Akcja wyborcza miała niaogół przebieg spo­ wych z drugiej strony, 12.370,79 zł. niedoboru, kojny. który Wydział Powiatowy według możności po­ 2. W ustroju gmiini wiejskich zaszjła w roku kryć m usiał Niedobór tein wykiaizialy gm iny nie- sprawozdawczym zmiana o tyle, że mocą rozpo­ posiadające własnego majątku gminnego (roli), rządzenia Rady Ministrów z dnia 16. 9. 1925 r. gdyż tam ustawą przewidziane dochody nie wy­ (Dz. U. nr. 98, poz. 692) zniesiono z dniem 1. sty- i starczają na pokrycie koniecznych wydiaitków.

Imię i nazwisko Prelimi nowanie Zamkn. Nad­ Nie­ Nazwa gminy doch. rozch. kasowe wyżka dobór U w a g i : sołtysa zł. gr. zł. gr. zł. gr. zł. gr. zł. gr. zł. gr.

1. Bielczyny J. Witkowski 1.747,50 2.955,20 2. Bierzgłowo J. Kwiatkowski 2.150.- ! 2.150,— 3. Biskupice N. Kujawski 2.434.— 2.434,— 4. Bogusławki M. Właśniewski 368,57: 821,78 5. Brąchnowo J. Podwójski 1.843,40 2.660,— 6. Brzeczka 1. Polanowski 2.320,—I 2.320,— 7. Brzoza Br. Czapczyński 826,60 1.325,97 2171,15 2.122,40 48,75 kom. sołt 8. Czarnebłoto Bartł. Rębacz 1.107,02 1.107,02 9. Czarnowo W. Żurek 2.476,- : 2.476,— 10. Cegielnik St. Dziadowiec 655.75 655,75 11. Chrapice J. Paczkowski 557,45 557,45 kom. sołt 12. Dębiny K. Grabowski 2.073,— 2.073,- 13. Dziemiony T. Pepliński 2.800,— 2.800 — 14. Folgowo St. Łęgowski 928,32 928,32 15. Górsk Fr. Karczewski 2.599,— 2.500 — 16. Gostkowo Józef Jugo 4.100,— 4.100,- 17. Grabowiec Woj. Brok 1.521.— 1,521,— 18. Grębocin Józef Petlik 5.313,— 5.313,— 19. Grzywna B. Gołumski 2.670,— 2.670,— 20. Gutowo J. Łapiński 1.003,75 1.003,75 21. Kaszczorek Wł. Wilmanowicz 1.329,— 1.329,- 22. Kończewice J. Młodzianowski 863,33 1 7 9 5 ,- 23. Kopanino B. Gliszczyński 369,93 1.055,— kom. soit. 24. Kozibór W. Ratynowski 496,64 496,61 1.022,03 1.264,96 242,93 25

Imię i nazwisko Prelimiilowanie Zamkn. Nad­ Nie­ Nazwa gminy doch. rozch. sołtysa kasowe wyżka dobór Uwagi: zł. gr. zł. gr. zł. gr. zł. gr. zł. gr. zł. gr. 25. Kamionka J. Zieliński 2.640,— 2.64o,- 26. Liznowo And. Czapka 9 45,- 945,— 27. Łubianka K. Gołumski 4.399,- 4.399, - 28. Lubicz Maks Olszewski 3.259,— 3.651,— 3.215,77 4.314,40 1,37 29. Lulkowo Pr. Rudnicki 4.211,63 4.211,— 6.656,83 6.545.15 111,68 30. Łążyn P. Noworacki 2.297, - 2.297, - 31. M. Nieszawka Fr. Mirek 452,— 452,— 32. M. Zławieś J. Król 888,59 838,59 33. Młyniec J. Jordan 1 022,— 1 022,— 34. Nowa—Wieś F. Szczepanowski 6 2 4 ,- 6 2 4 ,- 35. Nowa Chełmża Wł. Fi!us 405,20 405,20 781,63 774,— 7,63 36. Nieszawka J. Koźlikowski 2.355,— 2.355,— 37. Otloczyn J. Falleńczyk 1.770,34 1.770,34 38. Papowo Bisk. J.Szczepankiewicz 2.011,— 2.011,— 39. Papowo Tor. J. Adamkiewicz 2.889,85 3.530,— 40. Pędzewo M. Wojtynek 2.550,— 2.550,- 2.983,32 2.806,57 176,75 41. Piaski St. Pawlik 1.865,39 3.545,95 42. Pieczenia J. Gołaszewski 4 3 5 ,- 435,— 43. Rogówko A. Pakalski 3.228,77 3.228,77 44. Rogowo F. Olszewski 1.830,- 1.830,- 5.895,02 5.827,75 57,27 45. Rudak St. Dąbrowski 2.597.60 2.597,60 46. Rozgarty. J. Zelek 532,38 532,38 47. Rzęczkowo Fr. Jeliński 3.542,31 3.542 31 48. Stanisławka J. Tomasik 274,50 497,65 49. Stary Toruń J. Zelek 1.513,- 1.513,— 50. Stawki B. Falkowski 2.550,— 2.550,— 51. Staw St. Wygocka 1.777,— 1.777,— 52. Siemoń K. Janiszewski 2.395,60 3.771,85 53. Silno Malankowski 1.080 — 1.080,— 54. Skąpe J. Paczkowski 1.177,80 1.178,80 55. Skłudzewo Sz. Wiśniewski 1.713,— 1.713,— 56. Smolnik Fr. Skrzyniarz 208,65 312,— 57. Smolno M. Wojtynek 6 9 6 ,- 696,— 5 547,88 674,55 126 67 58. Swierczyny T. Biliński 8 7 6 ,- 875,— Icnm o r\łf 59. Toporzysko J. Trzaska 1.320,— 1.320,— 60. W. Nieszawka Fr. Benz 2.285,— 2.285,— 61. W. Zławieś Wł. Gorczyca 1.317,35 1.317,35 62. Wrzosy Kaźm. Ruszkowski 1.282,80 2.031,20 3.071,72 2994,93 76,79 63. Zajączkowo Jan Curlej 1 898,60 1.398,60 2.376,41 1.492,66 883,75 64. Zarośle Cienkie Jan Lis 424,60 834,15 65. Zelgno M. Brudniak 3.330 — 3.330,— 66. Złotorja P. Wasilewski 903,60 1.700,—

XXVII. Administracja Urzędów Stanu Cywilnego.

Wskutek zniesienia rozporządzeniem Rady Obwody Urzędów Stanu Cywilnego ustalono M inistrów z d n ia 16. w rześnia 1925 r. (Dz. U. R. anologicznie do obwdów wójtwskich z tą różni­ P. Nr. 98, po*. 692) obszaru dworskiego Kueborek cą,, że odwód wójtoswki Stawki oraz miasto Pod- z dniem 1. stycznia 1926 r. i wcielenia terytor­ górz tworzą obwód urzędu stanu cywilnego ium jego do gminy Papowo-Bisikupie, zmienił Podgórz. Pan Wojewoda Pomorski dekretem z dn. 13. Renrumerację dla. urzędników stanu cywilne­ w rześnia 1926 r. 1. dz. II b. 716/26 ;na mocy § 2 u- go ustalono na, 10 groszy od duszy. stęp 1 ustawy o stamie osobowym z dniiai 6. lu­ Urząd Stanu Cywilnego wagi. zastępcy spra­ tego 1875 r. obwód Urzędu Sttanu Cywilnego wują następujące osoby: „Kueborek“ na nazwę „Skąpe“. 26

Nr. Urząd Sąd b Stanu Cywilnego Powiatowy Urzędnik Stanu Cywilnego Zastępca

1. Podgórz Toruń Weber Tadeusz burmistrz Podgórz Nowak Józef Podgórz

2 Otłoczyn Dolatowski Franciszek, Otłoczyn Piasecki Franciszek, ” Otłoczyn

3 Nieszawka »> Koźlikowski Jan, Nieszawka

4. Lubicz tt Tomaszewski Maksymiljan, Lubicz Olszewski Maksymiljan Lubicz

5 Brzezinko tf Koźlikowski Franciszek, Młyniec Jordan Józef, Młyniec

6 Lipniczki >> Śmieszny Antoni, Grębocin Śmieszny Florjan, Grębocin Marański Stanisław, Nowa Chełmża 7. Zelgno Chełmża do 24 11 1926 Domachowski Antoni, Domachowski Antoni, Zelgno od 24. 11. 1926. Zelgno do 23. 11. 26.

Majewski Władysław, Papowo-Bisk. Szpankiewicz Józef 8. Skąpe tt do 13. 8. 26. Sowiński Antoni, Papowo-Biskupie Papowo-Bisk. od 6. 12. 26. od 13. 8. 26.

9. Sławkowo tt Zabłocki Zdzisław Kuczwały Zacharek Leon, Kuczwały

10. Papowo Toruńkie Toruń Geppert Wincenty, Papowo Tor. Michalski Stanisław, Papowo Tor.

11. Lulkowo tt Ignacy Panster, Lulkowo Galon, Łysomice

12. Grzywna Szl. Chełmża Monarski Jan, Grzywna Gołumski Bolesław, Grzywna

13. Kończewice tt Znaniecki Leon, Nawra Poeplau, Kończewice

14. Wybcz tt Mięsikowski Jan, Dębiny Szlosowski Jan, , Dębiny

15. Łubianka Toruń Kołpacki Franciszek, Lążyn

16. Rzęczkowo i» Modniewski Teodor, Rzęczkowo Raciniewski Franc. Rzęczkowo

17. Cichoradz a Mackiewicz Walenty, Siemoń Czajkowski Józef, Siemoń

18. Różankowo tt Górski Jan, Pigrza Filcek Leon, Świerczynki ' 19. Gutowo i« Jędrzejkowski Bron., Szerokie

20. Górsk tt Karczewski Franc., Górsk

21. Zławieś a Szturmowski Kaz., Czarnowo Żurek Walenty, Czarnowo

22. Złotorja u Cieszyński Franc., Złotorja Szczepanowski Feliks, _ _ ___ Nowa-Wieś 27 XXVIII Statystyka ruchu naturalnego ludności powiatu Toruń-Wieś wyłącznie miasta Chełmży na 1926 rok.

L Nazwa obwodu Ilość Ilość Ilość L Nazwa obwodu Ilość Ilość Ilość Urzędu Stanu poro- zgo- ślu- U Urzędu Stanu poro- Zgo- ślu- b. Cywilnego dów nów bów b. Cywilnego dów nów bów

i. Podgórz 255 124 52 12. Grzywna Szlach. 88 52 13 2. Otłoczyn 69 32 17 13. Kończewice 62 20 13 3 Nieszawka 46 21 16 14. Wybcz 42 14 10 4. Lubicz 70 43 11 15. Łubianka 77 38 22 5 Brzezinko 56 20 14 16. Rzęczkowo 41 16 8 6 Lipniczki 79 36 16 17. Cichoradz 72 26 17 7. Zegno 5S 29 13 18. Różankowo 29 9 9 8. Skąpe 96 34 28 19. Gutowo 58 29 14 9. Sławkowo 73 34 19 20. Górsk 49 19 12 10. Papowo Toruńskie 75 30 16 21. Zławieś 60 32 9 11. Lulkowo 106 50 33 22. Złotorja 45 31 12 Razem: “1606 739 376 XXIX. Sądy rozjemcze.

L. Obwód rozjemczy wraz z przy Imię i nazwisko sędzi rozjemczych i ich miejsca zamieszkania b. należnemi miejscowościami a) rozjemcy b) zastępcy

1 Podgórz a) Maciej Nawra — Podgórz P iaski b) Skrzypnik Wiktor, kupiec — Podgórz Brzoza Staw ki R udak Strzelnica Art. Czerniewice 2. Zamek Bierzgłowski a) Kołpacki Franciszek, nauczyc. — bążyn Bi er z,głowo - wieś b) M ackiewicz Kazimierz,, ro ln ik — Łążyn Łążyn 3. Brzezinko a) Czarnecki Albin, rolnik — Młyniec Młyniec b) Jc zefczyk Zbigniew, rolnik — Łążyn J edw abno Gronowo Gronówko 4. Bielczyny a) Wózek Feliks, rolnik — Bielczyny C.hrapice b) Szandała Stanisław, rolnik — Skąpe Skąpe Nowa - Chełmża 5. Cichoradz a) Muszyński Józef, rolnik — Siemoń Siemoń - wieś b) Mackiewicz Walenty, rolnik — Siemoń Skłudzewo Rzęiczkowo Siemoń maj. Gierkowo z Otowicami Borek

6. Grzywna Szlach- a) Boniecki Damazy, oberżysta — Brąchnowo G rzyw na b) Podwojski Jan, rolnik — Brąchnowo Brąchnow o B row ina Grzywna Bisk. Kowróz Kowrózek B rąchnów ko gg 7. GrUtOW O Gutowo1 - wieś a) Jędrzejkowski Bronisław, rolnik Szerokie Z arosłe — Cienkie b) Czachorowski Jan, rolnik — Czarnebłoto Czarne błoto Cegielnik Gutowo maj. Szerokie

8. Górsk a) Petlik Józef, rolnik — Pędzę wo Roz,gar ty b) Karczewski Franciszek, rolnik — Górsk Stary Toruń Pęd ze w o Smoilno Przysiek 9. Kueborek a) Gościniak Stanisław, rolnik — Papowo Biskupie Msk. Papowo b) Zacharek Władysław, rolnik — Skąpe Folgo wo Staw Papowo Dom- 10. Kończewice Kończewice - wieś a) Poeplau Wojciech, nauczyciel — Kończewice Bogu sławki b) Znaniecki Leon, nauczyciel — Nawra Kończewice maj. N aw ra W arszow ice 11. Lubicz Kaszczorek a) Bartykowski Wilhelm, właściciel garbarni — Lubicz Rubinkowo b) Piórkowski Bolesław — Lubicz Bielaw y 12. Lipniczki Grębocin a) Petlik Roman, rolnik — Grębocin Rogowo b) Orłowski Bronisław, robotnik — Grębocin Rogówko 13. Lulkowo Tyliee a) Gruchała Augustyn, nauczyciel — Ostaszewo Zakrzewko b) Marschall Karol, nauczye. — Lulkowo Łysomice Ostaszewo W ytremibowice Zęgwirt 14. Łubianka a) Gołumski Konstanty, rolnik — Łubianka Biskupice - wieś b) Mięsikowski Jan, nauczyciel — Dębiny 15. Nowa - Grabia a) Zieliński Czesław, nauczyciel — Nowa Grabia Ott o czyn b) Dembek Ignacy, leśny — Popioły - - Nowa Grabia Brzeczka Pieczenia Nowa - G rabia Karczemka z dworcem Otłoczyn 16 Nieszawka a) Schulz Adolf, rolnik — Nieszawki Wielka - Nieszawka b) Rutynowski Walerjan,, rolnik — Kozibór Mała - Nieszawka Kozibór Dybowo

17. Papowo a) Luckner Konrad, nauczyciel — Papowo Toruńskie Turzmo b) Cywiński Stanisław', oberżysta — Gostkowo Gostkowo K oniczynka Toruńskie Papowo E lsneroda K atarzynka 29 18. Różankowo a) Górski Jan, nauczyciel — Pigrza Świ er czyny b) Marschall Karol, nauczyciel — Lulkowo Leszcz P ierza Świenczynki Piw nice

19. Sławkowo a) Litkiewicz Franciszek, nauczyciel — Kamionka Plusko wąsy b) Zacharek Leon, nauczyciel — Kuczwały Mir ak owo Kuc z wały Mor czyny Ki eliha p.in K am ionki K am ionka

20. Wrzosy a) Gruchałła Augustyn, nauczyciel — Ostaszewo Olek b) Marschall Karol, nauczyciel — Lulko,wo 21. Wybcz a) Mięsikowski Jan, nauczyciel — Dębiny W ybczyk b) Gołumski Konstanty, rolnik — Łubianka Przeczno Dębiny Sło mowo

22. Zelgnc a) Domachowski Antoni, rolnik — Zelgno Zajączkowo b) Stella Józef, rolnik — Zelgno Liz,nowo Dźwierzno W itkow o Dziemjoniy

23. Zławieś a) Brzoskniewi.cz Antoni, organista — Czarnowo Wielka Zławieś b) Żurek Walenty, rolnik — Czarnowo Mała Zławieś Toporzysko Czarnowo Stani sławka K am ieniec 24 Złotorja a) Szczepanowski Feliks, rolnik — Nowa-Wieś Silno b) Pankiewicz Jan, rolnik — Nowa-Wieś Grabowiec Sm olnik Kopanino Nowa - Wieś XXX. Komisje wybrane przez Sejmik lub Wydział Powiatowy. A. Zarząd Powiatowej Kasy Oszczędności: Członkowie i zastępcy wybrani przez Sejmik Przewodniczący Starosta dr. Dominik Bogocz. Pow iatow y: Członkowie: 1. Ks. Proboszcz Polikarp Gulgowski, Kiełbasin. Członkowie: 2. K. Wegner — Ostaszewo. 1. Zygmunt Mellin, Pluskowęsy, Zastępca; 2. Albin Czarnecki, Młyniec, 1. Tadeusz Kentzer — Lipniczki. 3. Wincenty Geppert, Tor. Papowo. B. Komisja rewizyjna Powiatowej Kasy Komu­ Zastępcy: nalnej i Powiatowej Kasy Oszczędności: a) p. OHewieź Kazimierz, inspektor Cukrowni 1. Jan Szlosowski — Dębiny, w Chełmży, 2. St. Cywiński, Gostkowo, b) p. M ichał Nowicki, zegarm istrz z Chełmży, 3. Jan Michalski, Gostkowo. c) p. burmistrz Tadeusz Weber z Podgórza. D. Komisja szacunkowa państwowego (kata­ C. Komisja szacunkowa państwowego podatku stralnego) podatku budynkoweko: dochodowego przy Urzędzie Skarbowym. Przewodniczący Starosta, dr. Dominik Bogocz. 30 Członkowie: !| 3. Albin Czarnecki z Młyńca, 1. p. Bogumił Bagiński, Rudak, j 4 Stanisław Cywiński z Gostkowa, 2. p. Bolesław Orłowski, Grębocin. 5. Tadeusz Weber z, Podgórza. E. Komisja przewłaszczeniuwa: . * i Przewodniczący Starosta dr. Dominik Bogocz. Zastępcy: Członkowie: 1. Franciszek Cieszyński z Złotorji, 1. p. burm. Bronisław Kurzętkowiski, Chełmża, 2. Tymoteusz Cymbrowski z Chełmży, 2. p. Tadeusz Kentzer, obyw. ziemski, Lipniczki. 3. Anastazy Ordon z Bierzgłowa, 4. Stanisław Pawlik z Piasków, F. Powiatowa Rada, Szkolna: Członkowie Powiatowej Rady Szkolnej wybrani 5. Jan Podwojiski z Brąchnowia/. Z urzędu Starosta dr. Bogocz lub jego zastępca. przez Sejmik Powiatowy: Członkowie: G. Kolegjum wodne przy Starostwie: 1. Franciszek Dolatowski z Otłoczyna, Przewodniczący Starosta dr. Dominik Bogocz. 2. łan Michalski z Gostkowia, Członek: Franciszek Dolatowski z Otłoczyna. XXXI. Zakończenie. Kończąc sprawozdanie o naszej działalności musimy skierować nasze wysiłki w kierunku w ostatnim okresie sprawozdawczym, pragnie­ skłonienia, Związku Elektryfikacyjnego Chełm- my naszkicować w ogólnych zarysach plan na­ .no — Świecie — Toruń do wykonania jego zobo­ szych zamiarów i zadań w najbliższej przyszło­ wiązań wobec nas w zamian za świadczenia na­ ści. sze wobec niego, które w roku gospodarczym Przedewszystkiem musimy doprowadzić dro­ 1927/28 dosięgną poważnej cyfry 285,000 złotych, gi pozostające w naszym zarządzie do stanu co- nile licząc świadczeń z czasów inflacji- Baczną u- najmniej dobrego. Musimy wykończyć budowę wagę poświęcić musimy stosunkom sanitarnym dróg już rozpoczętą i wytężyć starania w kie- | w powiecie. Lecznica Powiatowa w Chełmży w runku wybudowania szosy Czerniewice •—- Otło- czasie epidemji chorób zakaźnych jest niewy­ czyn, aby tamtejszym okolicom umożliwić roz- j starczającą i należy zastanowić się nad jej roz- wój gospodarczy i zespolić je z resztą powiatu. hudo.wą. Względy celowości i oszczędności przemawia­ Gruźlica i jaglica gnębią naszą ludność w roz­ ją- za tern, abyśmy przejęli w nasz zarząd drogi miarach, o których nie zdajemy sobie sprawy, związkowe i uniknęli w ten sposób podwójnego więc musimy znaleźć środki na ich skuteczne opodatkowania ludności przy obecnym systemie zwalczanie pp. przez przychodnie przeciwgruźli­ pobierania specjalnych opłat drogowych. cze wzgl. przećiwjagliczne. Względy gospodarcze i finansowe nakazują Wreszcie musimy zająć sie dalszem uspraw- nam, abyśmy rozpoczęli skuteczne starania o za­ bezpieczenie ludności mieszkającej wzdłuż Wisły niendem administracji samorządowej a przede- przed powodziami. Koszta takiej ochrony prze­ wszyistkiem gminnej i wójtowskiej. rastają jednak niewspółmiernie nasze siły, więc Są to zadania liczne i trudne, ale wykonalne zadania tego podjąć się musi Państwo. przy wzajemnej współpracy, zaufaniu, energji, Do rozwoju gospodarczego naszego powiatu inicjatywie i należytem zrozumieniu ich donio­ przyczynić się może elektryfikacja tegoż, więc ll słości.

Toruń, dnia 31- marca 1927 roku.

Wydział Powiatowy Sejmiku Toruńskiego:

Przewodniczący:

S tarosta:

Dr. Dominik Bogocz.

owwEamtiiu

í166

Rihlioteka Główna UMK.

Illllllllllllllllii®®1'300045445706 !

i I

¿¿Hk .

'î‘ Biblioteka Główna UMK ■■■iiiiiiaii 300045445706