Zauważ PROW 2007-2013 Wokół Siebie Powiat GARWOLIŃSKI Szanowni Państwo

Powiat Garwoliński

Parysów Pilawa Borowie

Miastków Garwolin Kościelny Garwolin

Wilga Górzno Żelichów Łaskarzew

Łaskarzew

Sobolew Trojanów Maciejowice

Zauważ PROW 2007-2013 wokół siebie Powiat GARWOLIŃSKI Szanowni Państwo,

za nami 10 lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Przez ten czas Mazowsze wiele zyskało. Zmieniły się nie tylko miasta, ale i tereny wiejskie. Ważnym źródłem wsparcia przy podnoszeniu standardu życia na wsi były inwestycje realizowane w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Nowe drogi, sieci kanalizacyjne, wodociągi, skwery czy place zabaw to tylko przykłady z setek inwestycji, które udało się nam wspólnie zrealizować.

Przed nami kolejne wyzwania. Kluczowym przedsięwzięciem jest „Internet dla Mazowsza”, dzięki któremu zlikwidujemy tzw. białe plamy w dostępie do Internetu. W efekcie 90 proc. mieszkańców Mazowsza będzie miało szansę na korzystanie z sieci. Ponadto w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 nadal będziemy wspierać projekty, których celem jest walka z bezrobociem, aktywizacja ludności wiejskiej oraz promocja innowacyjnych produktów czy wyrobów.

Proponowany przez Krajową Sieć Obszarów Wiejskich największy w ostatnich latach cykl in- formacyjno-promocyjny umożliwi właśnie wymianę informacji w zakresie dobrych praktyk i wykorzystania środków z UE w województwie mazowieckim.

Na 37 jednodniowych konferencjach będziemy rozmawiać o prawidłowo realizowanych projektach z beneficjentami i potencjalnymi beneficjentami funduszy unijnych na terenach wiejskich. Cykl skierowany jest do organizacji pozarządowych działających w obszarze wsi i rolnictwa, związków zawodowych i branżowych, partnerów społeczno-gospodarczych, ośrodków doradztwa rolniczego, izb rolniczych, lokalnych grup działania, instytucji nauko- wo-badawczych, uczelni wyższych, szkół rolniczych i samorządów lokalnych, a jego celem jest przeprowadzenie dyskusji na temat efektów dotychczasowych działań Samorządu Wo- jewództwa Mazowieckiego w zakresie wspierania rozwoju obszarów wiejskich. Serdecznie zapraszam Państwa na wspomniane spotkania i zachęcam do czynnego w nich udziału.

Z wyrazami szacunku

Janina Ewa Orzełowska Członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Powiat GARWOLIŃSKI

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 jest instrumentem realizacji po- lityki Unii Europejskiej w dziedzinie rozwoju obszarów wiejskich. Program określa cele, priorytety oraz zasady, na podstawie których wspierane są działania dotyczące tej proble- matyki. Realizowanie strategicznych założeń Programu możliwe jest dzięki działaniom po- dejmowanym na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w ramach osi priorytetowych. Wszyst- kie działania współfinansowane są z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz środków krajowych.

Dzięki pozyskanym pieniądzom w ramach PROW na lata 2007-2013 możliwe było dofinan- sowanie m.in. takich przedsięwzięć jak: budowa sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, oczyszczalni ścieków, projektów obejmujących wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, a także kształtowanie przestrzeni publicznej.

PROW na lata 2007-2013 obejmował 22 działania realizowane w czterech osiach: Oś 1 - Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego Oś 2 - Poprawa stanu środowiska naturalnego i obszarów wiejskich Oś 3 - Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Oś 4 - Leader.

Działania skupione w dwóch pierwszych osiach mają na celu dostosowanie rolnictwa i leśnictwa do rosnących standardów UE, także związanych z ochroną środowiska. Są one kierowane przede wszystkim do producentów rolnych. Natomiast przedsięwzięcia wspierane w osi trzeciej uzupełniają realizowane w dwóch pierwszych osiach. Mają one w zintegrowany sposób różnicować działalność gospodarczą oraz tworzyć miejsca pracy poza rolnictwem, jak również poprawiać jakość życia mieszkańców wsi i obszarów wiejskich. Wdrażanie działań osi Leader opiera się przede wszystkim na wykorzystaniu wiedzy i doświadczenia lokalnej społeczności dla rozwoju regionu. Włączanie partnerów społecznych i gospodarczych do planowania i realizacji lokalnych inicjatyw ma na celu lepsze określenie problemów występujących na konkretnym terenie i znalezienie wła- ściwych sposobów na ich rozwiązanie. Głównym partnerem w tym podejściu są Lokalne Grupy Działania.

Instytucją zarządzającą PROW 2007-2013 jest minister rolnictwa i rozwoju wsi, który część zadań przekazał samorządom regionalnym. Samorząd Województwa Mazowiec- kiego wdraża następujące działania objęte Programem:

• 125 - poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa: schemat I - scalanie gruntów; schemat II - gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi (limit łączny pomocy 46,3 mln euro) • 321 - podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej (kwota wsparcia 164,1 mln euro) • 313, 322, 323 - odnowa i rozwój wsi (pomoc na sumę 43,3 mln euro) • Leader (budżet ogólny wynosi 337 mln zł, z czego działania wdrażane przez samorząd woje- wództwa - 268 mln zł).

PROW cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem beneficjentów. Środki są wykorzysty- wane na Mazowszu efektywnie i będą w pełni rozdysponowane w ramach przyznanego limitu. Dotychczas zakontraktowano ponad 80% funduszy. Większość projektów zosta- ła rozliczona, a pozostałe są weryfikowane zgodnie z terminami określonymi w umowach (nawet do 2015 roku).

W niniejszej broszurze zaprezentowano dane wg stanu z 31.03.2014 roku.

4 Wartość otrzymanej pomocy EFRROW w podziale na powiaty

pow. garwoliński

Wykorzystanie środków EFRROW w mln zł

0-15 mln zł

15-30 mln zł 30-45 mln zł

pow. 45 mln zł Powiat GARWOLIŃSKI

Liczba projektów: Wartość projektów: Wartość dofinansowania: 134 78,78 mln zł 43,79 mln zł

Słowo o powiecie Powiat garwoliński, jeden z najstarszych w Polsce, zamieszkany przez 108 tys. ludzi, tworzą dwa miasta: Garwolin i Łaskarzew, dwie gminy miejsko-wiejskie: Pilawa i Żelechów, oraz dziesięć gmin wiejskich: Borowie, Garwolin, Górzno, Łaskarzew, Ma- ciejowice, Miastków Kościelny, Parysów, Sobolew, Trojanów i Wilga. Z ogólnej jego powierzchni 63% zajmują użytki rolne (z których 49% to grunty orne). Przemysł reprezentowany jest przez branżę chemiczną, szklarską, spożywczą, odzieżową, po- ligraficzną. Turystów może zainteresować sieć tzw. garwoszla- ków, czyli wytyczonych na terenie powiatu tras rowerowych, pieszych, i kajakowych. Powszechnym elementem krajobrazu są kapliczki przydrożne w postaci słupów lub filarów.

Działanie 125 Scalanie i melioracje Obejmuje ono m.in. scalanie gruntów rolnych, urządzenie dróg dojazdowych, gospodarowanie rolniczymi zasobami wody w celu poprawy jakości gleb, a także zwiększenie retencji mającej podnieść poziom bezpieczeństwa mieszkańców przed powodziami. W związku z tym realizowana jest melioracja, sieć drenarska, buduje się lub naprawia wały przeciwpowodziowe, regulacji poddawane są rzeki. Na wszystkie projekty w tym działaniu Mazowsze otrzymało 46,3 mln euro. W ramach tego działania podjęto regulację rzeki Promnik w gminie Sobolew.

Umowy podpisane w ramach działania 125

Obszar Rodzaj Koszty Tytuł operacji EFRROW realizacji melioracji całkowite projektu

Przebudowa - kształtowanie przekroju podłużnego i poprzecznego rzeki Promnik w km 20+500 - 33+500 gm. Podstawowe 3 998 871 2 390 707 S o b o l e w Sobolew i Żelechów, pow. garwoliński

Działanie 321 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Jest ono związane z rozwijaniem infrastruktury technicznej, zapewniającej dostęp do pod- stawowych usług dla ludności i gospodarki. Pomoc z pieniędzy unijnych udzielana jest na realizację projektów w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej, tworzenia systemu zbioru, segregacji i wywozu odpadów komunalnych, wytwarzania lub dystrybucji energii pochodzą- cej ze źródeł odnawialnych, oraz budowania infrastruktury szerokopasmowego Internetu. Limit pomocy finansowej w tym działaniu dla regionu wynosi 164,1 mln euro. Projekty do- tyczą m.in. budowy wodociągów i kanalizacji, oczyszczalni ścieków (w tym zagrodowych), stacji uzdatniania wody, targowisk. Gminy powiatu garwolińskiego podpisały w tym działaniu 20 umów: Borowie (2), Garwolin, Górz- no (3), Łaskarzew (2), Maciejowice (2), Miastków Kościelny (2), Pilawa (2), Sobolew (2), Trojanów, Wilga i Żelechów (2).

6 Umowy podpisane w ramach działania 321

Nazwa Koszty Środki Tytuł operacji beneficjenta całkowite EFRROW

Gmina Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w gminie Borowie IV etap: 6 267 999 3 618 023 Borowie Borowie, Kamionka, Dudka

Gmina Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Chromin 902 091 335 439 Borowie Budowa sieci zbiorczej kanalizacji sanitarnej z przyłączami Gmina w miejscowościach: Jagodne, Puznów Stary,Puznów Nowy w gminie 4 731 176 2 556 894 Garwolin Garwolin Budowa oczyszczalni ścieków wraz z kanalizacją Gmina Górzno 4 816 510 2 868 034 we wsi Unin i Goździk, etap II

Budowa kolektorów słonecznych na budynkach Gmina Górzno 218 529 133 245 użyteczności publicznej gminy Górzno

Budowa 103 szt. przydomowych oczyszczalni ścieków Gmina Górzno 1 226 359 747 780 na terenie gminy Górzno

Gmina Budowa sieci kanalizacyjnej z przyłączami 3 066 989 1 661 400 Łaskarzew w gminie Łaskarzew - Etap II

Gmina Budowa sieci kanalizacji sanitarnej 1 656 984 999 659 Łaskarzew z przyłączami w gminie Łaskarzew - Etap III

Gmina Budowa sieci wodociągowej w miejscowościach: 1 848 328 773 539 Maciejowice Oronne, Maciejowice - etap III oraz części wsi Kochów i Oblin

Gmina Budowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami domowymi dla 2 618 259 1 371 230 Maciejowice miejscowości położonych w południowej części gminy Maciejowic - etap I Gmina Poprawa wyposażenia w infrastrukturę techniczną gminy Miastków Miastków 3 137 810 1 767 181 Kościelny poprzez budowę sieci kanalizacyjnej w miejscowości Zwola Kościelny Gmina Poprawa wyposażenia w infrastrukturę techniczną gminy Miastków Miastków Kościelny poprzez budowę sieci kanalizacyjnej w miejscowości 1 867 891 1 144 713 Kościelny Stary Miastków i Oziemkówka Gmina Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowości Sobolew - etap V 4 140 700 2 271 540 Sobolew Budowa sieci wodociągowej w miejscowości Kaleń Pierwszy Gmina oraz rozbudowa stacji uzdatniania wody w miejscowości Grabniak 1 904 975 1 114 194 Sobolew wraz z infrastrukturą towarzyszącą Gmina Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków 3 314 475 2 021 021 Trojanów

Gmina Wilga Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowości Wilga - etap II 1 556 580 943 444

Gmina Budowa kanalizacji sanitarnej z przyłączami w Żelechowie 3 215 889 1 512 295 Żelechów

Gmina Budowa sieci wodociągowej w miejscowosci Żelechów przy ul. Piłsudskiego 230 924 140 807 Żelechów

Miasto i Gmina Budowa kanalizacji w miejscowości Trąbki 1 693 214 1 032 447 Pilawa

Miasto i Gmina Budowa kanalizacji sanitarnej w Trąbkach - 2 015 428 944 457 Pilawa - cz. zachodnia z miejscowością Wygoda

50 431 112 27 957 342

7 Powiat GARWOLIŃSKI

Podział projektów Wartość dofinansowania ze środków EFRROW pod względem zakresu inwestycji w podziale na gminy w ramach działania 321

1 976 904 5% GminaGmina Borowie Borowie (2 (2 umowy) umowy) 3 953 462 1 653 102 Gospodarka gospodarkawodno-ściekowa wodno-ściekowa GminaGmina Garwolin Garwolin (1 (1 umowa) umowa) 943 444

Gmina Górzno (3 umowy) 2 556 894 Wytwarzania lub Gmina Górzno (3 umowy) 2 021 021 dystrybucji energii ze Gmina Łaskarzew (2 umowy) źródeł odnawialnych, Gmina Łaskarzew (2 umowy) wytwarzaniaw szczególności lub dystrybucji Gmina Maciejowice (2 umowy) energiiwiatru, ze źródeł wody, energii Gmina Maciejowice (2 umowy) 3 385 734 3 749 059 odnawialnych,geotermalnej, w słońca, Gmina Miastków Kościelny szczególności wiatru, wody, energiibiogazu geotermalnej, albo słońca,biomasy (2 umowy)Gmina Miastków Kościelny (2 biogazu albo biomasy umowy) Gmina Sobolew (2 umowy) Gmina Sobolew (2 umowy) 2 911 894 2 661 059 95% Gmina Trojanów (1 umowa) 2 144 769

Gmina Wilga (1 umowa)

Gmina Żelechów (2 umowy)

Miasto i Gmina Pilawa (2 umowy)

Na dzień 31.03.2014 zakończono realizację 12 projektów, których efekty przedstawia poniższa tabela

Liczba km wybudowanych sieci Moc wytwarzania /energia w wyniku realizacji programu z wyłaczeniem Liczba wykonanych uzyskiwana przy wykorzystaniu przyłączy kanalizacji zagrodowych odnawialnych źródeł enerii dzięki Kanalizacyjnych (szt.) Wodociagowych (km) wsparciu w ramach programu (MW) sieciowych (km)

13,62 48,58 200 0,0013

Działanie 313, 322, 323 Odnowa i rozwój wsi Celem tego działania jest wpływanie na poprawę jakości życia przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturowych mieszkańców oraz promowanie terenów wiejskich. Chodzi również o rozwój tożsamości lokalnej społeczności, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich, a także o zwiększanie ich atrakcyjności turystycznej i inwe- stycyjnej. Przyznany Mazowszu limit pomocy unijnej wynosi 43,3 mln euro. W tym działa- niu gminy budują świetlice i domy kultury, porządkują centra wsi, powstają ścieżki rowe- rowe, place zabaw, obiekty sportowe i turystyczne, tereny zielone, odnawiane są miejsca pamięci i pomniki historii. W omawianym działaniu gminy powiatu zawarły 23 umowy: Borowie (3), Garwolin (2), Górz- no (2), Łaskarzew, Maciejowice (4), Miastków Kościelny, Pilawa (4), Sobolew (2), Trojanów, Wilga, Żelechów (2), oraz MGOK w Pilawie, GOK w Wildze, a także parafie: św. Józefa w Trąb- kach (2) i WNMP w Parysowie.

Umowy podpisane w ramach działania 313, 322, 323

Kwota Nazwa beneficjenta Tytuł projektu Typ opreacji EFRROW Gmina Borowie Zakup wyposażenia kręgielni w Borowiu 401 250 infrastruktura publiczna Gmina Borowie Budowa świetlicy wiejskiej w miejscowości Dudka 311 264 infrastruktura publiczna Przebudowa budynku świetlicy wiejskiej zachowanie dziedzictwa Gmina Borowie 226 168 w Iwowem kulturowego Ukształtowanie centrum wsi Górki Gmina Garwolin 258 744 infrastruktura publiczna poprzez budowę chodnika

8 zaspokajanie potrzeb Wykonanie placu zabaw przy Gminnym Centrum Gmina Garwolin 123 643 społecznych w zakresie Animacji Kultury i Sportu w Sulbinach turystyki Rozbudowa, remont i adaptacja budynku OSP na Gmina Górzno 335 130 infrastruktura publiczna świetlicę wiejską w Wólce Ostrożeńskiej Rozbudowa budynku Świetlicy Wiejskiej Gmina Górzno 401 287 infrastruktura publiczna w Samorządkach Utworzenie domów kultury w starym Helenowie Gmina Łaskarzew 342 608 infrastruktura publiczna i Dąbrowie zaspokajanie potrzeb Modernizacja Gminnego Ośrodka Sportu Gmina Maciejowice 283 446 społecznych w zakresie i Rekreacji w Maciejowicach turystyki zaspokajanie potrzeb Modernizacja obiektów sportowych Gmina Maciejowice 500 000 społecznych w zakresie w miejscowości Samogoszcz turystyki Modernizacja świetlicy wiejskiej w miejscowości Gmina Maciejowice Domaszew wraz z zagospodarowaniem otoczenia 260 363 infrastruktura publiczna wokół Modernizacj w budynku OSP Gmina Maciejowice w miejscowości Podłęż wraz z zagospodarowaniem 397 120 infrastruktura publiczna otoczenia wokół zaspokajanie potrzeb Gmina Miastków Budowa parku rekreacyjno-wypoczynkowego wraz 292 153 społecznych w zakresie Kościelny z przebudową placu postojowego sportu i rekreacji Rozbudowa, przebudowa, wyposażenie i adaptacja Gmina Sobolew budynku OSP na świetlicę wiejską w Ostrożeniu 305 298 infrastruktura publiczna Drugim wraz z zagospodarowaniem terenu Remont świetlicy wiejskiej w Chotyni wraz Gmina Sobolew 200 033 infrastruktura publiczna z zagospodarowaniem terenu Modernizacja budynku straznicy ochotniczej straży Gmina Trojanów pożarnej w Woli Życkiej wraz z uporządkowaniem 102 530 infrastruktura publiczna najbliższego otoczenia Przebudowa chodnika w Wildze w pasie drogi Gmina Wilga 161 102 infrastruktura publiczna powiatowej nr 1305 W - ulica Warszawska zaspokajanie potrzeb Gmina Żelechów Rewitalizacja parku miejskiego w Żelechowie 469 479 społecznych w zakresie turystyki Budowa świetlicy wiejskiej Gmina Żelechów 398 657 infrastruktura publiczna w miejscowości Łomnica Remont świetlicy wiejskiej w Goźlinie Małym Gminny Ośrodek Kultury wraz z montażem przy budynku urządzeń 122 261 infrastruktura publiczna w Wildze zabawowych dla dzieci Remont świetlic wiejskich w miejscowościach: Miasto i Gmina Pilawa 312 998 infrastruktura publiczna Gocław, Trąbki Rozbudowa świetlic wiejskich w miejscowości Miasto i Gmina Pilawa 403 370 infrastruktura publiczna Kalonka Remont budynku: Domu Ludowego w Wygodzie Miasto i Gmina Pilawa wraz z zagospodarowaniem terenu i Biblioteki 369 207 infrastruktura publiczna Publicznej w Pilawie zaspokajanie potrzeb Urządzenie terenów rekreacyjnych Miasto i Gmina Pilawa 217 646 społecznych w zakresie w miejscowościach: Niesadna, Łucznica turystyki Miejsko Gminny Ośrodek Kultury Budowa swietlicy wiejskiej w miejscowości Żelazna 355 025 infrastruktura publiczna w Pilawie Parafia rzymskokatolicka Remont parkingu w miejscowości Trąbki 112 252 infrastruktura publiczna pw. Św. Józefa w Trąbkach

9 Powiat GARWOLIŃSKI

Umowy podpisane w ramach działania 313, 322, 323 cd.

Parafia rzymskokatolicka Zagospodarowanie przestrzeni publicznej przy 108 381 infrastruktura publiczna pw. św. Józefa w Trąbkach kościele w Trąbkach Parfia rzymskokatolicka zachowanie dziedzictwa pw. Wniebowzięcia Remont zabytkowego Kościoła w Parysowie 468 000 kulturowego NMP w Parysowie

8 239 415

Podział projektów pod względem zakresu inwestycji

15% infrastruktura publiczna

infrastruktura publiczna zachowanie dziedzictwa kulturowego 7% zachowanie dziedzictwa kulturowego zaspokajanie potrzeb zaspokajanie potrzeb społecznych w zakresiespołecznych turystyki w zakresie turystyki zaspokajanie potrzeb społecznych w zakresiezaspokajanie sportu potrzeb i rekreacji społecznych w zakresie sportu i rekreacji 74%

Wartość dofinansowania ze środków EFRROW w podziale na gminy w ramach działania 313, 322, 323

Gmina Borowie (3 umowy) 938 682 Gmina Borowie (3 umowy) Gmina Garwolin (2 umowy) 1 878 879 Gmina Garwolin (2 umowy) 382 387 Gmina Górzno (2 umowy)Gmina Górzno (2 umowy) Gmina ŁaskarzewGmina (1 umowa) Łaskarzew (1 umowa) 736 417 Gmina MaciejowiceGmina (4 umowy) Maciejowice (4 umowy)

Gmina Miastków KościelnyGmina Miastków (1 umowa) Kościelny (1 umowa) Gmina Parysów (1 umowa) Gmina Parysów (1 umowa) 342 608 Gmina Sobolew (2 umowy) 868 136 Gmina Sobolew (2 umowy) Gmina Trojanów (1 umowa) Gmina Trojanów (1 umowa) Gmina Wilga (2 umowy) 283 363 Gmina Wilga (2 umowy)Gmina Żelechów (2 umowy) 102 530 1 440 929 Gmina Żelechów (2 umowy) Miasto i Gmina Pilawa (7 umów) 505 331 Miasto i Gmina Pilawa (7 umów) 468 000 292 153

Na dzień 31.03.2014 zakończono realizację 24 projektów, których efekty prezentuje tabela poniżej

Świetlice i domy kultury 14 Obiekty sportowe, place zabaw, miejsca 6 Obiekty sportowe, place rekreacjizabaw, miejsca rekreacji

Centra wsi 5 Urządzone tereny zielone, parki i inne 2 Urządzone tereny zielone, parkimiejsca i inne wypoczynkumiejsca wypoczynku Odnowione elewacje i dachy w budynkach 1 architekturyObiekty sakralnej małej architektury Budynki wpisane do rejestru zabytków Budynki wpisane do rejestru zabytków użytkowane na cele publiczne 1 użytkowane na cele publiczne. Odnowione elewacje i dachy w budynkachObiekty architektury małej architektury sakralnej 1

10 LEADER To podejście jest skuteczną metodą wspierania procesów rozwojowych na wsi, opartą na aktywności mieszkańców, którzy decydują co i jak chcą zrobić dla społeczności, w której żyją. LGD tworzą równoprawni partnerzy publiczni, prywatni i społeczni. W tej chwili na Ma- zowszu jest 35 LGD (plus dwie LGD mające siedzibę poza województwem, ale obejmujące również mazowieckie gminy), które mają do dyspozycji 337 mln zł. Największą LGD współ- tworzy 140 tys. mieszkańców w 23 gminach (przeciętnie LGD to ok. 7 gmin). W powiecie garwolińskim są dwie lokalne grupy działania: - LGD „Forum Powiatu Garwolińskiego” z siedzibą w Garwolinie, do którego należy 10 gmin: Bo- rowie, Garwolin, Górzno, Maciejowice, Miastków Kościelny, Parysów, Pilawa, Sobolew, Trojanów i Żelechów; - LGD Stowarzyszenie Rozwoju Gmin i Miast Powiatu Garwolińskiego, którego biuro znajduje się w Garwolinie, współtworzą miasto i gmina Łaskarzew oraz Wilga. Działanie 413 Opracowany przez LGD plan pracy w postaci Lokalnej Strategii Rozwoju ma na celu m.in. poprawę jakości życia, tworzenie pozarolniczych miejsc pracy, aktywizowanie mieszkań- ców, promocję twórczości kulturalnej. W ramach realizacji LSR Lokalne Grupy Działania wybierają projekty, które następnie trafiają do samorządów wojewódzkich (tzw. Małe Pro- jekty oraz Odnowa i rozwój wsi). Wśród podpisanych na Mazowszu 1805 umów w kategorii „Małe Projekty” najwięcej (831) zawarły samorządy terytorialne. Najczęściej finansowane były szkolenia, imprezy kulturalne, zagospodarowanie przestrzeni publicznej, turystyka i rekreacja. W województwie mazowieckim limit pomocy na „Małe Projekty” wynosi 62,46 mln zł; w kategorii „Odnowa i Rozwój Wsi” zawarto w tym czasie 538 umów najczę- ściej na projekty dotyczące infrastruktury publicznej, turystyki, sportu i rekreacji. W tym działaniu jest do rozdysponowania w regionie 139,2 mln zł. Na terenie powiatu garwolińskiego podpisano 101 umów (OW 28; MP 73) na kwotę dofinansowania 6 mln zł. Działanie 421 Pozwala ono na podejmowanie wspólnych przedsięwzięć we współpracy międzyregional- nej lub międzynarodowej. Na Mazowszu w sumie realizowanych jest 29 projektów na kwo- tę około 3,3 mln zł, z dofinansowaniem unijnym wynoszącym 2,7 mln zł. Limit na działanie 421 w regionie ogółem to 6,04 mln zł. LGD „Forum Powiatu Garwolińskiego” zaangażowała się w międzyregionalny projekt współ- pracy, dotyczący turystki wodniackiej. Limit finansowy „Forum” w tym działaniu to 224 tys. zł. LGD „Stowarzyszenie Rozwoju Gmin i Miast Powiatu Garwolińskiego” dysponowała kwotą 47 tys. zł. Bierze ono udział w projekcie „Łączy nas historia, tradycja, natura”.

Działanie 431 Aby umożliwić efektywną pracę Lokalnym Grupom Działania wdrażającym strategie rozwoju, a także podnoszenie kwalifikacji jej członków, otrzymały one pomoc finansową na pokrycie kosztów funkcjonowania. Może ona dotyczyć m.in. wydatków administracyjnych, szkoleń, or- ganizowania i przeprowadzania akcji promocyjnych lub kulturalnych na terenie realizowania lokalnych strategii rozwoju. Ogólny limit na to działanie dla LGD „Forum Powiatu Garwolińskiego” stanowiła kwota 2,16 mln zł, a dla LGD „Stowarzyszenie Rozwoju Gmin i Miast Powiatu Garwolińskiego” 457 tys. zł.

11 Powiat GARWOLIŃSKI

LGD „Forum Powiatu Garwolińskiego” „FPG” działa na terenie 1000 km kw., który jest zamieszkany przez 74 tys. ludzi. Gminy wcho- dzące w skład „Forum” mimo podobieństw mają specyficzne cechy: Maciejowice znane są z produkcji warzywniczej, Pilawa to piękne lasy, Borowie, Górzno, Trojanów i Miastków Kościel- ny są krainą mlekiem płynącą. Pośród walorów obszaru funkcjonowania Grupy wymienia się m.in. dużą aktywność i przedsiębiorczość mieszkańców. Na podstawie analiz i konsultacji spo- łecznych „Forum” określiło cele ogólne, które powinny zostać osiągnięte przez wdrożenie Lo- kalnej Strategii Rozwoju. Tymi celami są: *poprawa jakości życia mieszkańców; *zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi.

LGD „Stowarzyszenie Rozwoju Gmin i Miast Powiatu Garwolińskiego” Grupa działa na obszarze 222 km kw., który zamieszkuje około 15 tys. osób. Ponad połowę grun- tów ornych tego terenu stanowią gleby V i VI klasy bonitacyjnej. W Łaskarzewie żywe są tradycje szewstwa, a na całym terenie funkcjonowania Stowarzyszenia - powroźnictwa. Najważniejsze atuty obszaru działania Grupy związane są z nieskażonym środowiskiem przyrodniczym. W ślad za tym istnieją szanse rozwoju eko- i agroturystyki, oraz związane z nimi możliwości różnico- wania dochodów ludności. Lokalna Strategia Rozwoju mówi m.in. o: *wykorzystaniu zasobów lokalnych do rozwoju przedsiębiorczości; *zróżnicowanym wykorzystaniu zasobów; *promocji obszaru i podejmowaniu projektów współpracy.

Budżety Lokalnych Grup Działania Umowy ramowe - kwota limit na działanie 413 limit na działanie 431 limit na Nazwa LGD nabywanie ogółem 413- 413 - małe działanie ogółem koszty 413-311 413-312 umiejętności 413 313.322.323 projekty 421 431 bieżące i aktywizacja Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania 8 673 204 898 000 948 000 5 350 000 1 477 204 224 307 2 168 301 1 600 000 568 301 "Forum Powiatu Garwolińskiego" Stowarzyszenie Rozwoju Gmin 1 831 640 200 000 100 000 776 296 755 344 47 370 457 907 331 430 126 477 i Miast Powiatu Garwolińskiego

Wartość dofinansowania ze środków EFRROW w podziale na gminy w ramach działania LGD Małe Projekty (zawarto 73 umowy na kwotę pomocy ok. 1,7 mln zł)

Gmina Borowie (7 umów) 85 905 113 756 Gmina Borowie (7 umów) Gmina Garwolin (7 umów) 114 097 Gmina Garwolin (7 umów) Gmina Górzno (7 umów) 147 926 Gmina Górzno (7 umów) 8 735 Gmina Łaskarzew (18 umów) Gmina Łaskarzew (18 umów) 50 123 Gmina Maciejowice (4 umowy) Gmina Maciejowice (4 umowy) Gmina Miastków Kościelny (6 umów) Gmina Miastków Kościelny (6 umów) 129 316 165 000 GminaGmina Parysów Parysów (2 umowy) (2 umowy) GminaGmina Pilawa Pilawa (6 umów) (6 umów)

GminaGmina Sobolew Sobolew (3 umowy) (3 umowy) 25 830 GminaGmina Trojanów Trojanów (1 umowa) (1 umowa) 110 187 Gmina Wilga (8 umów) 265 832 Gmina Wilga (8 umów) 61 443 Gmina Żelechów (4 umów)

12 Umowy podpisane w ramach działania LGD Małe Projekty - Zakres operacji

RozwijanieRozwijanie aktywności aktywności społeczności społeczności lokalnejlokalnej 27

Podnoszenie jakości życia społeczności Podnoszenie jakości życia społeczności lokalnej na obszarze objętym LSR 26 lokalnej na obszarze objętym LSR Wprowadzanie na rynek produktów i usług Wprowadzanie na rynek produktów i usług opartych na lokalnych zasobach, 6 opartychw tym kulturowych, na lokalnych historycznych, zasobach, przyrodniczych w tym… Promowanie, zachowanie lokalnego Rozwijanie turystyki lub rekreacji na obszarze objętym LSR 4 dziedzictwa kulturowego i historycznego Rozwijanie turystyki lub rekreacji na obszarze Promowanie, zachowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego 4 objętym LSR

Promowanie, zachowaniePromowanie, cennego dziedzictwa zachowanie krajobrazowego cennego 2 i przyrodniczego,dziedzictwa w tym krajobrazowego obszarów Natura 2000 i…

Umowy podpisane w ramach działania Odnowa i rozwój wsi

Koszt Kwota Nazwa beneficjenta Tytuł operacji Typ operacji całkowity EFRROW operacji Modernizacja Gminnej Izby Pamięci Gmina Borowie infrastruktura publiczna 169 595 104 112 w Lalinach Remont i przebudowa zachowanie dziedzictwa Gmina Borowie nieużytkowanego kościoła 798 651 500 000 kulturowego w Borowiu - etap I Utworzenie Gminnego Centrum Gmina Garwolin Animacji Kultury i Sportu infrastruktura publiczna 77 921 47 513 w Sulbinach Ukształtowanie centrum wsi Taluba Gmina Garwolin poprzez utworzenie świetlicy infrastruktura publiczna 625 854 279 371 wiejskiej Rozbudowa i adaptacja budynku Gmina Garwolin OSP w Woli Władysławowskiej na infrastruktura publiczna 308 538 201 213 potrzeby świetlicy wiejskiej Przebudowa i adaptacja istniejącego budynku w Gmina Garwolin infrastruktura publiczna 454 932 193 194 miejscowości Jagodne na świetlicę wiejską Zakup pierwszego wyposażenia do nowo powstałych świetlic Gmina Garwolin infrastruktura publiczna 174 841 113 717 w miejscowościach Jagodne, Wola Władysławowska, Taluba Rozbudowa i modernizacja OSP Gmina Górzno infrastruktura publiczna 789 275 300 000 w Górznie na świetlicę wiejską Remont i wyposażenie budynku Gmina Górzno infrastruktura publiczna 259 149 168 552 Świetlicy Wiejskiej w Chęcinach zaspokajanie potrzeb Gmina Łaskarzew Odnowa wsi Budy Krępskie społecznych w zakresie 401 576 244 295 turystyki Rewitalizacja budynku zabytkowego Gmina Maciejowice Ratusza wraz z zagospodarowaniem infrastruktura publiczna 952 222 459 786 Rynku w Maciejowicach - etap I

13 Powiat GARWOLIŃSKI

Umowy podpisane w ramach działania Odnowa i rozwój wsi cd.

Modernizacja świetlicy wiejskiej Gmina Maciejowice w miejscowości Przewóz wraz infrastruktura publiczna 69 225 37 788 z zagospodarowaniem otoczenia zaspakajanie potrzeb Budowa placu zabaw, rekreacji Gmina Maciejowice społecznych w zakresie 51 088 32 000 i wypoczynku w miejscowości Oblin turystyki Budowa ciągów komunikacyjnych, Gmina Miastków chodników, parkingów wraz infrastruktura publiczna 283 577 183 225 Kościelny z zagospodarowaniem terenu działki w Miastkowie Kościelnym Zagospodarowanie terenu wokół Gmina Parysów Rynku w miejscowości Parysów infrastruktura publiczna 215 904 140 874 poprzez jego przebudowę Modernizacja budynku Ochotniczej Gmina Trojanów infrastruktura publiczna 345 337 170 510 Straży Pożarnej w Trojanowie Modernizacja budynku Ochotniczej Gmina Trojanów infrastruktura publiczna 286 209 166 376 Straży Pożarnej w Kozicach Kształtowanie przestrzeni publicznej w centrum miejscowości Wilga poprzez przebudowę Gmina Wilga infrastruktura publiczna 204 738 124 840 chodnika przy ulicy Warszawskiej (etap II) oraz utwardzenie działki gminnej przy cmentarzu Kształtowanie przestrzeni publicznej w centrum miejscowości Gmina Wilga infrastruktura publiczna 152 465 99 164 poprzez przebudowę chodnika w Celejowie, gm. Wilga Remont budynku Gmina Żelechów infrastruktura publiczna 357 894 218 227 Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury Zakup wyposażenia świetlicy wiejskiej w Woli Żelechowskiej Gmina Żelechów infrastruktura publiczna 58 939 38 334 wraz z zagospodarowaniem terenu wokół Wymiana pokrycia dachowego, utwardzenie terenu wyposażenie Gmina Żelechów infrastruktura publiczna 50 535 32 868 świetlicy wiejskiej w Starym Goniwilku Remont świetlicy wiejskiej Gmina Żelechów infrastruktura publiczna 65 132 42 362 w Starym Kębłowie Poprawa funkcjonalności infrastruktury społeczno-kulturalno- Miasto i Gmina Pilawa infrastruktura publiczna 447 136 273 823 -rekreacyjnej w miejscowości Jaźwiny, Niesadna, Trąbki Rozbudowa świetlicy wiejskiej Miasto i Gmina Pilawa infrastruktura publiczna 611 536 364 388 w miejscowości Jaźwiny Modernizacja i wyposażenie świetlicy w MGOK Pilawie wraz Miasto i Gmina Pilawa infrastruktura publiczna 107 062 61 356 z wyposażeniem świetlic w: Niesadnej, Żelaznej i Gocławiu Przebudowa ogrodzenia stadionu Miasto i Gmina Pilawa infrastruktura publiczna 189 097 47 000 sportowego w Pilawie zaspokajanie potrzeb Przywrócenie hali sportowej funkcji Miasto Łaskarzew społecznych w zakresie 275 516 167 997 centrum sportu i rekreacji turystyki

8 783 944 4 812 885

14 Efekty rzeczowe zakończonych inwestycji (zakończono 19 projektów)

obiekty przeznaczone na 1 2 promocję lokalnych produktów

Obiekty przeznaczoneobiekty na promocję sportowe, place 2 lokalnych produktów zabaw, miejsca rekreacji Obiekty sportowe, place zabaw, miejsca rekreacji budynki wpisane do rejestru Budynki wpisane do rejestruzabytków zabytków użytkowane na użytkowane na cele publiczne.cele publiczne. Centra wsi centra wsi 4 15 Świetlice i domy kultury

świetlice i domy kultury

Wartość dofinansowania ze środków EFRROW w podziale na gminy w ramach działania Odnowa Wsi

167 997 Gmina Borowie (2 umowy) 604 112 Gmina Borowie (2 umowy) 746 567 GminaGmina Garwolin Garwolin (5 umów) (5 umów)

GminaGmina Górzno Górzno (2 umowy) (2 umowy)

GminaGmina Łaskarzew Łaskarzew (1 umowa) (1 umowa) 835 008 GminaGmina Maciejowice Maciejowice (3 umowy) (3 umowy) 331 791 GminaGmina Miastków Miastków Kościelny Kościelny (1 umowa) (1 umowa)

GminaGmina Parysów Parysów (1 umowa) (1 umowa) 224 004 GminaGmina Trojanów Trojanów (2 umowy) (2 umowy) GminaGmina Wilga Wilga(2 umowy) (2 umowy) 336 886 468 552 GminaGmina Żelechów Żelechów (4 umowy) (4 umowy) 140 874 Miasto i Gmina Pilawa (4 umowy) Miasto i Gmina Pilawa (4 umowy) 183 225 244 295 Miasto Łaskarzew (1 umowa) 529 574

15 Powiat GARWOLIŃSKI

Podsumowanie Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 otworzył nowe szanse dla mieszkańców wsi oraz małych miast i był niewątpliwie wsparciem dla przemian jakie się tam dokona- ły. Aktywność środowisk wiejskich w pozyskiwaniu funduszy unijnych w bardzo korzystny sposób wpływa na wzrost poziomu i jakości życia na wsi, na wielofunkcyjny rozwój terenów wiejskich, a także na planową ochronę środowiska naturalnego. Korzyści te są wszakże uzależnione od napływu środków publicznych. Spójrzmy na efekty dokonań jakie nastąpiły w powiecie garwolińskim. A oto co zostało zrobione:

Wartość dofinansowania na jednego mieszkańca - 405 zł Wodociągi - 13,6 km, Kanalizacja - 48,5 km, Kanalizacje zagrodowe - 200 Świetlice i domy kultury - 14, Obiekty sportowe, miejsca rekreacji - 6 Centra wsi - 5, Tereny zielone, miejsca wypoczynku - 2 Mała architektura - 1, Zabytkowe budynki wykorzystane na cele publiczne - 1 Renowacja obiektów sakralnych - 1, Rozwijanie aktywności mieszkańców - 27 Udostępnianie urządzeń i sprzętu - 1, Organizacja szkoleń - 1, Organizacja imprez kulturalnych i promocyjnych - 12, Zagospodarowanie przestrzeni publicznej - 12 Promocja lokalnej twórczości kulturalnej - 4, Promocja lokalnej przedsiębiorczości - 7 Remont, wyposażenie świetlic wiejskich - 16, Punkty informacji turystycznej - 3 Obiekty małej architektury turystycznej i rekreacyjnej - 1, Kultywowanie miejscowych trady- cji i obrzędów - 3, Promocja lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego - 1 Udział w targach i konkursach - 1, Budowa pomieszczeń do prowadzenia sprzedaży pro- duktów lokalnych - 9, Zachowanie dziedzictwa przyrodniczego - 2 Powiat garwoliński podjął bardzo szerokie spektrum działań w ramach PROW. Mieściła się w nich zarówno gospodarka wodno-ściekowa jak i cele związane z kulturą i życiem codzien- nym mieszkańców.

Środki EFRROW wykorzystane w powiecie garwolińskim z podziałem na poszczególne działania

30000 000 zł

25000 000 zł

20000 000 zł

15000 000 zł

10000 000 zł

5000 000 zł

- zł

Działanie 125 2 390 707 zł Działanie 321 27 957 342 zł Działanie 313, 322, 323 8 239 415 zł Działanie Leader Małe Projekty 1 278 150 zł Działanie Leader Odnowa Wsi 4 812 885 zł