Folk Dances Now and Then Tradycyjny Taniec Ludowy
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
FOLK DANCES NOW AND THEN IN THE LIGHT OF POLISH AND NORWEGIAN EXPERIENCE TRADYCYJNY TANIEC LUDOWY DAWNIEJ I DZIŚ W ŚWIETLE DOŚWIADCZEŃ POLSKICH I NORWESKICH FOLK DANCES NOW AND THEN IN THE LIGHT OF POLISH AND NORWEGIAN EXPERIENCE TRADYCYJNY TANIEC LUDOWY DAWNIEJ I DZIŚ W ŚWIETLE DOŚWIADCZEŃ POLSKICH I NORWESKICH Edited by/Praca zbiorowa pod redakcją Tomasza Nowaka Kielce 2011 Supported by a grant from Iceland, Liechtenstein and Norway through the EEA Financial Mechanism and the Norwegian Financial Mechanism Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein oraz Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego Reviewers/Recenzenci: dr hab., prof. UW i ISPAN Piotr Dahlig ad. dr Aleksandra Dziurosz Translated by/przekład tekstów: Jacek Jackowski, Kamila Kępczyńska-Kaleta, Jan Kłoczko, Hanna Mijas, Martyna Ostrowska, Katarzyna Staniszewska Projekt okładki: Karolina Opałko © Copyright by Wojewódzki Dom Kultury w Kielcach. Kielce 2011 Published by: Wojewódzki Dom Kultury w Kielcach. Opinions Expressem In the articles are those of the authors and not necessarily those of publisher. Poglądy wyrażone w artykułach mają charakter autorski i wydawca nie ponosi za nie odpowiedzialności. ISBN 978-83-914001-3-5 Printed and bound by: KARAD Usługi Poligraficzne ul. Bpa Kaczmarka 16, 25-022 Kielce tel. 41 345 79 73, e-mail: [email protected] Contents/Spis treści Foreword/Przedmowa. 7 Tomasz Nowak Polish ethnochoreology: achievements and perspectives. 11 Dorobek i perspektywy polskiej etnochoreologii. 23 Egil Bakka Tracing Lines through the History of the Nordic Folk Dance Movement. 37 Gediminas Karoblis National revival and social dancing in Lithuania. 63 Jørgen Torp “Popular Dance” as a Term for Dance Research. Considerations from a Musicological Point of View. 73 Jacek Jackowski Historical outline of phonographic, visual and audiovisualdocumentation of Polish traditional dances (or from a pencil, through a phonograph to a camera). 83 Rys historyczny dokumentacji fonograficznej, wizualnej i audiowizualnej polskich tańców tradycyjnych, czyli od ołówka, przez fonograf do kamery . 93 Piotr Zgorzelski The state of preservation of film archives of folk dance in Poland and their availability. 123 Stan zachowania archiwaliów filmowych dotyczących tańca ludowego w Polsce i ich dostępność. 131 Małgorzata Jędruch-Włodarczyk Polish publishing record with folk dance music. 139 Polskie wydawnictwa fonograficzne z ludową muzyką taneczną. 157 5 Wykaz polskich wydawnictw fonograficznych z ludową muzyką taneczną. 173 Krystyna Stańczak-Pałyga Training in dance and folk music in the Polish system of secondary, artistic, and higher education. 181 Kształcenie w zakresie tańca i muzyki ludowej w polskim szkolnictwie ogólnokształcącym, artystycznym i wyższym. 187 Katarzyna Staniszewska Trends of folk dance activities in Poland . 193 Nurty tanecznej działalności folklorystycznej w Polsce . 203 Małgorzata Borowiec Trends in presentingfolk dance on stage. 213 Nurty prezentacji tańca ludowego na scenie. 225 Aleksandra Kminikowska Education in the field of traditional music in Poland in the light of the results of the conference organized within the project „Norwegian Panorama” (Panorama Norweska) . 237 Edukacja w zakresie muzyki tradycyjnej w Polsce w świetle wyników konferencji organizowanej w ramach projektu „Panorama Norweska”. 247 Tone Honningsvåg Erlien Skogheim- revival of a dance hall in an open air museum. 257 Janusz Prusinowski Rural and folk music – a sketch about the meanings of terms in the context of Polish folk culture. 261 Muzyka wiejska a folk – szkic o znaczeniach terminów w kontekście polskiej kultury ludowej. 265 Maj Vester Larsen Challenges in the field – language. 269 Wyzwania podczas badań terenowych – język. 275 Tomasz Nowak Traditional folk dance in Poland in the past and now – field experiences against historical experiences. 281 Tradycyjny taniec ludowy w Polsce dawniej i dziś – doświadczenia terenowe wobec historycznych doświadczeń. 293 6 Foreword The texts presented herein are the result of a conference sum- marizing the project “Folk Dance now and then, cultural exchange and cooperation of experts in the field of dance and folk music of Poland and Norway”. The most important elements of the program included joint conferences and research of experts, conducted in 2010, both in Poland and Norway. The final conference was held on 9-10 March 2011 in the Provincial House of Culture in Kielce. Thematic issues presented during the conference can be divided into several groups. The first comprises historical and theoretical papers, talking about shaping interests of traditional dance popu- lar in Poland, Norway and other countries (dr Tomasz Nowak, prof. Egil Bakka, dr Gediminas Karoblis, Jørgen Torp). The second group includes papers presenting the state of archives of tradition- al dance in Poland (Jacek Jackowski, Piotr Zgorzelski, Małgorzata Jędruch-Włodarczyk). Presentations of the third group (Krystyna Stańczak-Pałyga, Katarzyna Staniszewska, Małgorzata Borowiec, Aleksandra Kmini- kowska, Tone Honningsvåg Erlien) contained contemporary initia- tives of continuation of traditional dance presence in the life of so- cieties in both countries. The final part consisted of presentations summarizing field work carried out during the project (Janusz Prusinowski, Maj Vester Larsen, dr Tomasz Nowak). We would like to thank dr Grażyna Dąbrowska for inspiration and valuable suggestions. We would like to thank all the people with whom we worked during the project. We direct our acknowledgements to: prof. Lud- wik Bielawski, dr Bożena Lewandowska, Mirosław Nalaskowski, Aleksandra Szurmiak-Bogucka, Jaro sław Wojciechowski, Dorota Ząbko wska, Benedykt Kafel. We would also like to thank directors and instructors of community centers and artistic directors of folk 7 groups. We would cordially like to thank our Norwegian friends from Norwegian Council for Traditional Music and Dance in Trondheim, led by professor Egil Bakka Małgorzata Michałowska-Wójcik Karolina Opałko Przedmowa Przedstawiane teksty są wynikiem konferencji podsumowu- jącej projekt „Taniec ludowy dawniej i dziś, wymiana kultural- na i współpraca ekspertów w dziedzinie tańca i muzyki ludowej Polski i Norwegii”. Do najważniejszych elementów programu na- leżały wspólne konferencje i badania ekspertów przeprowadzone w 2010 r. zarówno w Polsce, jak i w Norwegii. Konferencja podsumo- wująca odbyła się w dniach 9-10 marca 2011 roku w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach. Zaprezentowane podczas konferencji zagadnienia tematycznie można podzielić na kilka grup. Na pierw- szą składają się referaty o charakterze historycznym i teoretycz- nym, mówiące o kształtowaniu się zainteresowań problematyką tańca tradycyjnego i popularnego w Polsce, Norwegii, a także in- nych krajach (dr Tomasz Nowak, prof. Egil Bakka, dr Gediminas Karoblis, Jørgen Torp). Do grupy drugiej zaliczyć należy referaty prezentujące stan archiwaliów tradycyjnego tańca w Polsce (Jacek Jackowski, Piotr Zgorzelski, Małgorzata Jędruch-Włodarczyk). Wystąpienia trzeciej grupy (Krystyna Stańczak-Pałyga, Kata rzyna Staniszewska, Małgorzata Borowiec, Aleksandra Kmini kowska, Tone Honningsvåg Erlien) referują współczesne inicjatywy konty- nuacji obecności tańców tradycyjnych w życiu społeczeństw oby- dwu krajów. Całość zamykają wystąpienia podsumowujące prace terenowe realizowane w trakcie projektu (Janusz Prusinowski, Maj Vester Larsen, dr Tomasz Nowak). Dziękujemy pani dr Grażynie Dąbrowskiej za inspirację i cenne sugestie. Pragniemy gorąco podziękować wszystkim osobom, z którymi współpracowaliśmy w trakcie realizacji projektu. Podziękowania skła- damy: prof. Ludwikowi Bielawskiemu, dr Boże nie Lewandowskiej, Mirosławowi Nalaskowskiemu, Aleksan drze Szurmiak-Boguckiej, Jaro sław owi Wojciechowskiemu, Dorocie Ząbkowskiej, Benedyktowi 9 Kaflowi. Dziękujemy również dyrektorom i instruktorom ośrodków kultury oraz kierownikom zespołów folklorystycznych. Szczególne gorąco dziękujemy naszym norweskim przyjaciołom z Norweskiej Rady ds. Tradycyjnej Muzyki i Tańca w Trondheim z prof. Egilem Bakka na czele. Małgorzata Michałowska-Wójcik Karolina Opałko Tomasz Nowak Polish ethnochoreology: achievements and perspectives Contrary to popular opinion, Polish ethnochoreology enjoys a rich pool of research and documentation, spanning the period since the beginning of 19th century. What should be stressed, this pool was col- lected despite immense losses in historical materials, resulting from quite frequent wars rolling across our country between the beginning of the 17th century and the mid-20th century, as well as an almost per- manently unstable social and political situation, save for the periods of Congress Poland, the two decades between the World Wars, and the contemporary times. All this effectuated a phased development of research, and an uneven pace of appearance of new publications. It is still worth to review and assess it1, with a view to define the percep- tion of folk dance both in the past and in the contemporary. Due to a dominant cultural convention, as well as due to the aforementioned war losses, only fractional references to dance in historical Poland survived to our times. The oldest of them are those included in the Mikołaj of Koźle’s Codex, written in the 1st quarter of the 15th century, and Annals, or Chronicles of the Famous Kingdom of Poland (Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae) by Jan Długosz, written between 1455 and 1480. The first author,