Rivierengebied Klimaatbestendig Samen Aan De Slag!
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Rivierengebied Klimaatbestendig Samen aan de slag! Regionale Adaptatie Strategie © Joop Hoek / Adobe Stock 2 Inhoud 2 Kwetsbaarheden Samenvatting in Rivierenland p. 9 p. 22 Voorwoord 1 p. 7 Inleiding p. 14 4 4 De volgende stap: naar een samenwerkingsagenda p. 36 3 Bijlagen Strategie: naar een - Voorbeelden Klimaatadaptatie - Regionale aanpak: onze opgaven klimaatbestendig en acties Rivierenland p. 40 p. 32 5 colofon De volgende partijen zijn betrokken bij de totstandkoming van de RAS: Aequator Groene Ruimte De Kernen Dunea Fruitpact Gelders Genootschap Gemeente Buren Gemeente Culemborg Gemeente Lingewaard Gemeente Maasdriel Gemeente Neder-Betuwe Gemeente Overbetuwe Gemeente Tiel Gemeente West-Betuwe Gemeente Zaltbommel GGD Gelderland Midden GGD Gelderland Zuid Gelderse Natuur en Milieufederatie (GNMF) K3 Delta Kadaster Kleurrijk Wonen Land- en Tuinbouw Organiatie (LTO) Noord Landschapsbeheer Gelderland Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) Omgevingsdienst Rivierenland Provincie Gelderland Regio fruitDelta /Regio Rivierenland Staatsbosbeheer Vitens Wageningen University & Research Waterschap Rivierenland Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie (ZLTO) Procesbegeleiding: Raadhuis Advies Grafisch ontwerp: Dana Dijkgraaf Design. 6 Het klimaat verandert. De gevolgen van klimaatverande- Voor u ligt onze RAS. Met deze strategie zijn we er niet, Voorwoord ring ondervinden we steeds vaker aan den lijve. Hetere het is slechts een begin. De uitwerking van de opgaven en zomers, hevigere regenbuien en langere perioden van maatregelen zijn er op gericht dat wij als regio ons daad- droogte; als inwoners en ondernemers van onze regio werkelijk kunnen aanpassen aan de klimaatverandering krijgen we daar steeds meer mee te maken. Het maat- en daar ook naar gaan handelen. Dat is niet alleen een schappelijk debat gaat veelal over het menselijk aandeel taak van ons als overheden. Een grote verantwoordelijk- in klimaatverandering en wat we kunnen doen om de heid ligt bij ons als gehele maatschappij: van individuele klimaatverandering te beperken. inwoner tot ondernemer, van natuurorganisatie tot woningcorporatie, van land- en tuinbouw tot logistiek. Adaptatie, het aanpassen aan de werkelijkheid van klimaatverandering, is evenzo van groot belang. Als overheden hebben wij een voortrekkersrol en is Aanpassen aan de omstandigheden zit ons in de regio het onze taak om alle betrokkenen te activeren en te in de genen. Al generaties lang hebben wij ons leven en faciliteren bij de opgave die klimaatadaptatie heet. Een werken aangepast aan de invloed van de rivieren in ons handschoen die wij gaan oppakken. Samen aan de slag! gebied. Het heeft onze identiteit gevormd. Nu staan we Van ons allemaal voor de uitdaging om onze leef- en werkomgeving aan te Deze RAS is een interactief proces, waarbij passen aan de veranderingen van het klimaat. Dit met het negen gemeenten uit Rivierenland, waterschap oog op een vitale en toekomstbestendige regio met een Rivierenland en de provincie Gelderland fijn leef- en werkklimaat. samenwerken met andere stakeholders, teneinde een Regionale klimaat Adaptatie Strategie te ontwikkelen voor de regio Vanuit dit besef hebben we als gemeenten in het rivieren- Rivierenland. Alle samenwerkende partijen gebied, waterschap en provincie Gelderland, samen met zijn benoemd in de colofon op de voorgaande andere stakeholders in ons mooie rivierengebied samen- pagina. Deze RAS beschrijft de strategische gewerkt aan een Regionale klimaat Adaptatie Strategie Govert van Bezooijen koers voor regio Rivierenland betreffende klimaatadaptatie en is geschreven voor alle (RAS). Hierin verwoorden wij onze ambities en opgaven voorzitter Stuurgroep Samenwerkende betrokkenen in het rivierengebied. van klimaatverandering en de benodigde maatregelen. Netwerken Regio Rivierenland 7 8 We staan voor de uitdaging om onze leef- en werkom- hun eigen (lokale) aanpak. We willen deze RAS een Samenvatting geving aan te passen aan de veranderingen van het dynamisch document laten zijn. Voortschrijdend inzicht, klimaat. Ook in onze regio hebben wij steeds vaker te ontwikkelingen en ervaringen die we opdoen, zorgen er maken met hogere temperaturen, drogere perioden, voor dat we deze strategie blijven aanpassen. meer en extreme neerslag en toename van het risico op overstromingen. Dit vraagt dat wij ons aanpassen De inhoudelijke thema’s die horen bij klimaatadaptatie aan deze klimaatverandering, met het oog op een vitale hebben betrekking op wateroverlast, droogte, hitte en en toekomstbestendige regio met een fijn leef- en het risico op overstromingen. Rivierenland is gevoelig werkklimaat. tot zeer gevoelig voor al deze klimaateffecten. De RAS beschrijft de effecten waar wij als regio mee worden Een regionale en lokale aanpak geconfronteerd. Onze strategie richt zich op de opgaven die binnen onze eigen invloedsfeer liggen en waar we Om richting te geven aan deze opgave hebben iets aan kunnen doen in termen van voorkomen of gemeenten, waterschap, provincie en andere stakehol- reguleren. In sommige gevallen betekent klimaatadap- ders samen gewerkt aan een Regionale klimaat Adaptatie tatie ook dat we – incidenteel – overlast zullen moeten Strategie (RAS). Deze RAS voor Rivierenland maakt op accepteren. regionaal niveau inzichtelijk of en zo ja waar extra inzet nodig is om vanaf 2020 klimaatadaptief te handelen en We hebben niet van vandaag op morgen onze regio in 2050 klimaatadaptief ingericht te zijn. Aan deze RAS klimaatadaptief ingericht. In deze RAS zijn doelen voor wordt later dit jaar nog een samenwerkingsagenda voor de korte termijn opgenomen, maar is ook beschreven de uitvoering gekoppeld. wat klimaatadaptief ingericht in 2050 betekent voor onze regio. Door in samenhang klimaatadaptatie vraagstukken te benaderen in de regio, proberen we winst te behalen voor de regio als geheel. Gemeenten en individuele < Water op straat in Tiel stakeholders gaan daarnaast zelf aan de slag met 9 Strategische lijnen voor de korte termijn klimaatadaptatie aan kansen op andere gebieden heden, woningcorporaties en private partijen samen. zoals de energietransitie, bos- en natuurontwikkeling, • Vergroten van bewustwording en kennis aanleg en reconstructie van wegen, dijkverbetering, • Ambitie 2: Duurzame logistiek en bedrijvigheid We vergroten de bewustwording en kennis van de recreatieve ontwikkelingen, etc. Met groen en water als bouwstenen zorgen we urgentie tot klimaatadaptatief handelen bij overheden ervoor dat onze bestaande en nieuw te ontwikkelen en betrokken stakeholders, maar zeer zeker ook van • We verbinden verschillende schaalniveaus bedrijventerreinen gewapend zijn tegen wateroverlast inwoners en bedrijven. Het grootste deel van het We verbinden de regionale en lokale aanpak en wat en hittestress. Daarnaast is de hoofdinfrastructuur van grondgebied in Rivierenland is niet in eigendom van betreft schaalniveau zetten we in op zowel strategisch, (snel)wegen, spoorwegen en waterwegen klimaatro- overheden, maar van particulieren. De urgentie tot tactisch als operationeel niveau. Door samen te buust ingericht. We hebben ons voorbereid op situaties klimaatadaptatie moet bij alle betrokkenen worden werken en slimme combinaties binnen schaalniveaus waar infrastructuur tijdelijk uit kan vallen door water- vergroot en er toe leiden dat we klimaatadaptatie te maken, komen we tot een efficiënte aanpak van een overlast, hitte of droogte. We weten in die situaties hoe verankeren in ons beleid en ons concrete handelen. klimaatadaptieve inrichting van de leef- en werkomge- we zelf kunnen handelen om schade en overlast zo veel ving in regio rivierenland. mogelijk te voorkomen. • Een andere manier van denken en samenwerken Samen durven we naar beste weten beslissingen Ambities voor klimaatbestendig Rivierenland 2050 • Ambitie 3: Vitale en toekomstbestendige land- te nemen, op basis van beperkte kennis en in de en tuinbouw wetenschap dat de toekomst onvoorspelbaar is. We Vanuit deze strategische lijnen op korte termijn, zijn De land- en tuinbouw is in 2050 zo ingericht dat moeten daarom durven te denken en doen buiten onze ambities geformuleerd om toe te werken naar een het zo min mogelijk last heeft van de gevolgen van de bestaande relaties en gebaande paden, gebruik klimaatbestendig Rivierenland in 2050: wateroverlast, droogte en hitte. We gaan ervoor maken van de goede voorbeelden en ervaringen en zorgen dat de land- en tuinbouw beter bestand is tegen samenwerken met verschillende disciplines. • Ambitie 1: Leefbare kernen klimaatverandering. Dit doen we door bijvoorbeeld We hebben in 2050 aantrekkelijke groene en leefbare water beter vast te houden, te zoeken naar mogelijk- • We pakken eerst de meest urgente opgaven aan kernen waar het goed wonen, werken en recreëren is. heden van multifunctioneel grondgebruik en te zoeken We richten ons in eerste instantie op de meest urgente We gaan daarom beperking van wateroverlast, droogte naar andere ontwikkelingen, die kansen bieden voor opgaven. Daarnaast pakken we natuurlijk de makke- en hitte meenemen als ontwerpuitgangspunt bij de verduurzaming van de landbouw. lijke oplossingen (‘laaghangend fruit’) op. We koppelen (her)inrichting van onze kernen. Daarbij werken over- 10 • Ambitie 4: Robuust en aantrekkelijk kansen ontstaan, welke prioriteiten rivierenlandschap ontstaan, hoe we die het beste kunnen We zetten in op het behouden en versterken van aanpakken en wie daarvoor aan zet is en (natte) natuur, het vergroten van de biodiversiteit welke samenwerking daarbij nodig is. en het zoeken naar nieuwe natuurdoelen op andere plekken. De natuurgebieden