Het Gevecht Om Recht Op Verschoning

Rugdikte: 3mm – 10/04/2017 – Textcetera

KIJK VOOR HET ACTUELE NIEUWS OP ADVOCATENBLAD.NL

ACHTERGROND WETGEVING INTERVIEW Toevoegingsadvocaten Achter de coulissen van het CvT: Toezien op pleiten voor extra punten nieuwe huwelijksvermogensrecht de toezichthouders Een eigen kantoor starten?

DeDe meestemeeste starters startenstarten bewust bewust hunhun eigen notariskantoorkantoor vanuit vanuit passie. passie. JeJe wiltwilt volvol gasgas vooruit. vooruit. Het gevecht MaarMaar voor iedere startendestartende ondernemerondernemer zijn erer ookook valkuilen.valkuilen. HoeHoe herkenherken je je deze? deze? om recht op EnEn nog belangrijker:belangrijker: hoe hoe voorkom voorkom jeje datdat jeje daardaar in in valt? valt? verschoning BijvoorbeeldBijvoorbeeld doordoor eeneen reële reële liquiditeitsbegrotingliquiditeitsbegroting waarin waarin niet niet alleenalleen de aanschafaanschaf van van inventaris inventaris en en briefpapierbriefpapier voorkomen,voorkomen, maar maar ook ook dede kosten voorvoor softwarelicenties,softwarelicenties, huur,huur, verzekeringen enen krediet- kredietfaciliteiten. Kortom;faciliteiten. een Kortom; goed doortimmerd een goed ondernemingsplan.doortimmerd ondernemingsplan.

MetMet onze kennis van van het de notariaatadvocatuur helpenhelpen we alal ruimruim 3535 jaar jaar starters starters opop weg.

VraagVraag het starterspakketstarterspakket van van NiehofNiehoff Werning & Kooij aan,aan, zodat jezodat snel je ‘up snel and ‘up running’ and running’ bent. bent. Thema- nummer AlvastAlvast succes!succes! JAARGANG 96 JAARGANG Europa

| www.nwk.nl 2017 |

4 JAARGANG 97 | 2017 | 4

OM_Advocatenblad_2017_04.indd 1-3 20-4-2017 15:56:09 Alle vakmanschap GROEI BEGINT MET DE JUISTE KOFFIE op het gebied van Ontdek de kracht van Nespresso voor uw bedrijf ICT in huis.

Lexxyn Groep bundelt de krachten van ICT-bedrijven die zich specif ek richten op de juridische sector. Met vaksoftware als CClaw, FORTUNA, NEXTmatters, NEXTassyst, BigHand en ContactManager, maar ook met cloud computing, kantoorautomatisering, documentmanagement, webdiensten en portals, digitaliseren van archieven en telefonie.

Vakmanschap begint hier: 088 - 002 84 00. Maak een afspraak met onze specialisten of kijk op:

www.lexxyn.nl

BUSINESS SOLUTIONS

Bevlogen medewerkers helpen uw bedrijf groeien*. Hoe stimuleert u dagelijks uw medewerkers? Ontdek de kracht van de juiste kof e; Nespresso Business Solutions.

Vraag nu een proefplaatsing aan op nespresso.com/kantoor of bel 0800 024 8010. *Onderzoek uitgevoerd in 2014 door Strategic Research onder 212 beslissers en 1.000 werknemers in 5 Europese landen. in 5 Europese en 1.000 werknemers onder 212 beslissers Research in 2014 door Strategic uitgevoerd *Onderzoek

OM_Advocatenblad_2017_04.indd 4-6 161556_NESPRESSO_ADVOCATENBLAD_210x297 SP.indd 1 20-4-201730-03-17 15:56:11 14:51 COLOFON VOORAF 3

Mei 2017 97e jaargang Het Advocatenblad, het blad voor de Nederlandse advocatuur, verschijnt 10 keer per jaar en wordt uitgegeven door Boom juridisch. De van de Nederlandse orde van advocaten onafhankelijke redactie stelt de inhoud samen. Hoofdredacteur Kees Pijnappels Redactie Sabine Droogleever Fortuyn, Nathalie Gloudemans-Voogd, Sylvia Kuijsten, Francisca Mebius Advocaat-redactieleden Jan Wouter Alt, Leonard Böhmer, Halime Celik, Karol Hillebrandt, Jack Linssen, Martijn Maathuis, Robert Malewicz, Coline Norde, Sjoerd van der Hucht © Marc Padberg, Christiane Verfuurden, Paulien Willemsen REDACTIONEEL Beeldredactie Charlotte Helmer Vormgeving Textcetera, Den Haag Correctie LASTPOSTEN Sandra Braakmann Druk DOOR!/!KEES!PIJNAPPELS Wilco, Amersfoort Citeerwijze Adv.bl. 2017-4, p. Er zijn best overeenkomsten tussen advocaten en journalisten te Aan dit nummer werkten mee Erik Jan Bolsius, Ronald Brokke, Jiri Büller, Nancy van Dam, bedenken. Het zijn beide ‘talige’ beroepen, waarin het geschreven en Chris van Houts, Sjoerd van der Hucht, Jean-Pierre Jans, gesproken woord een hoofdrol vervult. Beide beroepsgroepen kenmerken Michel Knapen, Lars Kuipers, Bob Leemhuis, Juriaan Mensch, Annemiek Mommers, Robert Sanders, Tatiana Scheltema, zich door een onafhankelijke opstelling jegens autoriteiten. Je kunt het Geert Snoeijer, Oscar Timmers, Bart van Tongeren, ook een gezond wantrouwen noemen. Vandaar dat zowel journalisten als Harry Veenendaal, Paul van Wijngaarden advocaten algauw worden gezien als lastig, als luis in de pels. Redactionele bijdragen Bijdragen kunnen naar [email protected]. Enerzijds is het een geuzenbenaming waar je prat op kunt gaan. Per 500 woorden leveren deze 1 opleidingspunt op. Anderzijds maakt deze reputatie – of zij nou terecht is of niet – het De redactie heeft het recht bijdragen in te korten. De redactie is telefonisch bereikbaar op nummer 070 - 335 35 70. persoonlijk leven van de advocaat of journalist niet meteen aangenamer Boom juridisch of gemakkelijker. In het dagelijkse sociaal verkeer ontstaat al snel Selma Soetenhorst-Hoedt (uitgever) enige afstand zodra mensen merken dat ze met een journalist of Bureau van de orde advocaat vandoen hebben. Alsof ze niet meer vrijuit durven zeggen Neuhuyskade 94, 2596 XM Den Haag, postbus 30851, 2500 GW Den Haag, [email protected], 070-335 35 35, helpdesk: wat ze denken. Het zou tenslotte weleens in de krant kunnen komen. [email protected], 070 - 335 35 54. Of in een rechtszaak tegen ze gebruikt kunnen worden. Abonnementen Zo’n eerste reactie van toevallige passanten, vaak verpakt in een grapje, De abonnementsprijs bedraagt € 240 per jaar (excl. btw, incl. verzendkosten). Een abonnement biedt u naast de gedrukte nummers is verder van geen belang. Anders wordt het wanneer de autoriteiten zo tevens het online-archief vanaf 2001 én een e-mailattendering. reageren. Die kunnen je het leven behoorlijk zuur maken. Zie het verhaal Kijk op www.advocatenblad.nl voor meer informatie en het afsluiten van een abonnement. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip van de Griekse advocate Electra Koutra (pagina 31), die zich inzet voor ingaan. Valt de aanvang van een abonnement niet samen met het minderjarige vluchtelingen. Door haar activistische aanpak wordt ze kalenderjaar, dan wordt over het resterende gedeelte van dat jaar een evenredig deel van de abonnementsprijs in rekening gebracht. als lastpost gezien – en behandeld, hetgeen de nodige impact heeft op Het abonnement kan alleen schriftelijk tot uiterlijk 1 december van haar persoonlijk leven. het lopende abonnementsjaar worden opgezegd. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch voor een jaar Het is sowieso anders om advocaat te zijn in een ander Europees land, verlengd. Voor vragen over uw abonnement kunt u contact opnemen met Boom distributiecentrum via tel. 0522-23 75 55 of getuige het artikel Over de grens (pagina 41). Elk land heeft zo zijn eigen [email protected]. cultuur, regelgeving en opleidingseisen en dat leidt tot ﬁkse verschillen Adreswijzigingen ten opzichte van de Nederlandse advocatuur. Overeenkomsten zijn er Boom distributiecentrum via tel. 0522-23 75 55 of [email protected]. Adreswijzigingen ook. De vergoedingen voor advocaten die gesubsidieerde rechtsbijstand van advocaten: [email protected]. verlenen, zijn doorgaans geen vetpot. Media-advies In ons land houdt de commissie-Van der Meer de puntentoekenning Maarten Schuttél momenteel tegen het licht. Vanaf pagina 14 geven drie toevoegings- Advertentiedeelname advocaten inzicht in hun inkomsten en doen ze een aantal suggesties. Capital Media Services B.V., Staringstraat 11, 6521 AE Nijmegen Tel. 024-360 77 10, [email protected]. Het toezicht op advocaten wordt niet in elk Europees land gelijk ervaren.

Behoudens door de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag In Nederland kennen we sinds een paar jaar het college van toezicht, dat niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt controleert of de lokale dekens hun rol als toezichthouder naar behoren zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is vervullen. Het CvT is redelijk mild in zijn oordeel, maar vindt ook dat besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever geen er wel een tandje bij kan. Uiteindelijk gaan alle advocaten dat merken. aansprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolkomenheden. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van Zie het interview op pagina 24. artikelen aan het Advocatenblad impliceert toestemming voor Het omslagartikel (pagina 33) is gewijd aan het verschoningsrecht. openbaarmaking en verveelvoudiging t.b.v. de (elektronische) ontsluiting van (delen van) het Advocatenblad in enige vorm. De discussie daarover woedt al jaren, maar laaide dit voorjaar opnieuw op. Om ﬁscaal advocaten tot openheid van zaken te dwingen, bestaat ISSN 0165-1331 de kans dat het verschoningsrecht voor alle advocaten wordt ingeperkt. Omslagillustratie: Nancy van Dam Dat zal ze leren, die lastposten.

2017 | 4 4 INHOUD ADVOCATENB!D

DEZE Toevoegingen Pleiten voor EDITIE 14 extra punten

ACHTERGROND 14 Pleiten voor extra punten 59 Achter de coulissen van het nieuwe huwelijksvermogen

INTERVIEW 24 Toezien op de toezichthouders

COVERSTORY 33 Het gevecht om verschoningsrecht 24 Interview CvT 40 THEMA!EUROPA 41 Over de grens Toezien op de Thema 48 German desk hee" groeikansen te over toezichthouders Europa 50 Brexit: voorsorteren op het onbekende PRAKTIJK RUBRIEKEN 66 Van koﬀerbak tot kluis 3 Redactioneel, Colofon 6 Het Dilemma, Tweets, Poll Bart Breederveld JURIDISCH 7 Cijfers, Citaat, Column 52 Opinie: transparantie EU 9 In Beeld Achter de coulissen moet nog veel beter 21 Ter Zi!ing, Agenda van het nieuwe 54 Analyse: Impact Handvest 23 Gezien Grondrechten EU groter 31 Lawyers for Lawyers huwelijksvermogen dan voorzien 38 Frisse Neus 67 Opfrisser: Bewijs 65 Canon bij het conditio sine qua non-verband ACTUEEL! Proef met weigeraars in 59 10 VAN!DE!NOVA Pieter Baan Centrum 69 Ordeberichten 11 Rechtssysteem behoe" 76 Transfers onderhoud en nieuwbouw 80 Van de tuchtrechter 13 Aantal tuchtzaken 82 Ten slo!e: column duikt onder de 1000 Bart van Tongeren

2017 | 4 WEBINAR «JOR» Actueel Ondernemingsrecht

met hoogleraar Ondernemingsrecht prof. mr. Claartje Bulten

Verder denken over ondernemingsrecht

Prof. mr. Claartje Bulten verzorgt op 19 juni het webinar «JOR» Actueel Ondernemingsrecht, waarin zij de meest belangwekkende ontwikkelingen en jurisprudentie op het terrein van het ondernemingsrecht bespreekt. Aan bod komen o.a. de onderwerpen: bestuurdersaansprakelijkheid, enquêterecht, uitkoop, concernverhoudingen, overnamegeschillen, geschillenregeling en medezeggenschapsgeschillen. De te bespreken jurisprudentie ziet dus op corporate litigation in brede zin. Het cursusmateriaal bestaat uit een speciaal voor u samengestelde digitale «JOR»-bundel.

U kunt zich ook aanmelden voor onder meer de volgende ondernemingsrechtelijke cursussen : • Aansprakelijkheid in de ﬁ nanciële sector • Ondernemingsrecht (tweedaagse verdiepingscursus) • «JOR» Actueel Effectenrecht • Aansprakelijkheid van bestuurders en commissarissen • Geschillen in het Vennootschapsrecht

Kijk voor meer informatie en ons volledige cursusaanbod ondernemingsrecht op www.cpo.nl. Voor scherpe denkers. 6 INTERACTIE ADVOCATENB!D

HET DILEMMA @ADVOCATENBLAD Er wordt u gevraagd een procedure te starten, maar uw onderbuikgevoel zegt dat de cliënt dit wellicht niet om de Aan mij zal het niet liggen dames! juiste reden doet. Wat doet u? #dominantie @Advocatenblad #bluf @advoCaro DOOR!/!SYLVIA!KUIJSTEN Kennelijk zijn #mannen nog altijd #dominant. Anders Phyllis Winkens-Besems, ondernemings- kunnen ze er niet klaar rechtadvocaat bij Van As Advocaten in Uden mee zijn… @ Advocatenblad @ mevrouwadvocaat #zucht #slachtoffers ‘Zinloos procederen @IljavanDriel kost alleen maar geld’ Voor ‘adequate rechtsbijstand’ ‘Het gaat om het belang van de cliënt. Voor het enkele is niet 100 miljoen nodig voor vermoeden dat ik voor het karretje word gespannen, zal nog meer inefficiënte mensen, ik dat belang niet opzijzetten. Bij twijfel wordt er over- maar voor rechtsbijstandrobots legd met collega’s op dezelfde manier als wanneer een cliënt @ Advocatenblad bijvoorbeeld in hoger beroep wil, maar mij dit zinloos lijkt. Meestal blijkt dat @futurecheck als aan een cliënt duidelijk wordt uitgelegd waarom procederen hoogstwaar- schijnlijk niet het gewenste resultaat zal opleveren, hij daar uiteindelijk beter Typisch de criminele vakgenoten: buiten het strafrecht bestaat er niks. tevreden mee is dan tóch die procedure starten.’ A l l e advocaten pleiten staande. @ Advocatenblad @WPdenHertog Ingomar Souren, vastgoedadvocaat en partner bij Kneppelhout & Korthals Advocaten in Ro!erdam Weer een goed stuk van @ ejbolsius in @Advocatenblad ‘Ook procederen voor een over de filosofie van Digna de secundair doel kan een belang zijn’ Bruin #consciouscontracting #andersDOEN ‘Het maakt op zich niet uit of het een nieuwe relatie @BertJanvdAkker betreft, maar van een vaste relatie weet je over het algemeen wel wat er achter een vraag echt speelt. De grens om wel of niet te procederen, ligt voor mij bij het POLL volgen van de feiten. Een standpunt moet verdedigbaar zijn zonder verdraaiingen Welke partij moet een minister en tot een succesvolle uitkomst kunnen leiden, waarbij de definitie van succesvol leveren voor het departement samenhangt met de onderliggende belangen. Denk aan het aankaarten van Veiligheid en Justitie? misstanden of lacunes in wet- of regelgeving.’

Mariëlle van der Giessen, partner en register- mediator bij Vermeere Advocaten in Drunen 16% ‘Door ervaring kun je kansloze zaken al bij de voordeur tegengaan’ ‘Voordat ik een zaak aanneem, vindt er een introductie- 53% gesprek plaats. Daarbij probeer ik te graven naar de diepere onderlaag: waarom wil iemand procederen? Zo had ik een paar jaar geleden een vrouw die graag in hoger beroep wilde. Juridische argumenten daarvoor ontbraken echter. Ze wilde alleen haar gelijk halen en wraak nemen op 22% haar ex-man. Ik heb toen aangegeven dat ik dat echt niet zag zitten. Soms moet je cliënten ook tegen zichzelf in bescherming nemen.’ Anders 9% (Uitslag op basis van 269 stemmen via Advocatenblad.nl)

2017 | 4 ADVOCATENB!D ACTUEEL 7

CIJFERS

TWEEDUIZ COLUMN ENDTWEE DOOR!/!HARRY!VEENENDAAL HONDERD WEG MET DE LEGITIEME

DRIEËNN et taboe op het volledig tweede huwelijk, kent zijn halfbroer onterven van kinderen en -zussen derhalve niet. Na vier EGENTIG H moet worden doorbroken. decennia melden de onterfden Ieder kind, onterfd of niet, heeft zich om de legitieme op te eisen. De elf lokale orden van advocaten recht op een minimumbedrag uit de Het rechtvaardigheidsgevoel hebben in 2016 2.293 klachten nalatenschap van de ouders ongeacht bekruipt de lezer dat een duurzaam tegen advocaten geregistreerd. Dat de inhoud van een testament. verstoorde relatie gelijk zou moeten aantal ligt iets lager dan in 2015, Dit is de legitieme portie, kortweg staan aan het berusten in de toen kwamen er 2.332 klachten ‘de legitieme’. Deze wettelijke onterving. Is het werkelijk redelijk binnen. In Noord-Nederland regeling leidt anno 2017 tot en billijk om na zo’n lange, bijna kwamen relatief gezien de meeste onzinnige situaties. levensomspannende, periode klachten binnen, gevolgd door Binnen het notariaat is al langere als kwelgeest uit het verleden Limburg en Noord-Holland. tijd een roep hoorbaar om de de legitieme op te eisen? Ik vind Bron: Jaarverslag landelijk legitieme niet langer automatisch van niet. dekenberaad 2016. toe te kennen. Uit een recente Volledige onterving zou alleen enquête van de Koninklijke Notariële moeten gelden bij bijzondere Beroepsorganisatie blijkt dat veertig omstandigheden. Zo moet het procent van de Nederlanders vindt kind per deﬁnitie volwassen zijn. CITAAT dat het wettelijk mogelijk moet Bovendien moet sprake zijn van zijn een volwassen kind volledig te een verzwarende omstandigheid. ‘De inhoud onterven. Een meerderheid van de Bijvoorbeeld in het geval wanneer notarissen (62 procent) deelt die het kind is veroordeeld voor een weegt nog geen mening. Het erfrecht moet volgens misdrijf tegen een ouder. Of wanneer grammetje. Als een de advocatuurlijke neven en nichten sprake is van een ernstige en/of op dit punt aan de moderne tijd langdurige verslaving. Maar ook als advocaat een rechter worden aangepast. Een stijgend sprake is van een (ernstig) verstoorde zou aanprijzen op aantal personen bereikt een hoge relatie en langdurig geen contact leeftijd. Tijdens de levensspanne heeft plaatsgevonden. De grens van grond van deze heeft men dikwijls meerdere relaties een duurzaam ontwrichte relatie waaruit kinderen worden geboren. mag wat mij betreft op tien jaar of bevindingen tot een Menigmaal verwatert de band met langer worden gesteld. oordeel te komen, ‘de eerste leg’. Een casuspositie als die van Een casuspositie: Daniël Vermeij Vermeij leent zich prima voor een werd hij uitgelachen is als executeur-testamentair proefprocedure bij de Hoge Raad. en het rapport belast met het afwikkelen van de Vanuit de politiek, het notariaat nalatenschap van zijn vader, die en het maatschappelijke veld verdween in de bij overlijden ongehuwd was. Uit lijkt voldoende draagvlak om het prullenbak.’ een eerder huwelijk heeft zijn vader gedrocht van de legitieme naar drie kinderen, maar deze heeft hij de wetsgeschiedenis te verwijzen. Theo Hiddema hekelt tijdens destijds testamentair onterfd wegens Laat een bloedband niet langer zijn maidenspeech in de Tweede een verstoorde relatie. Gedurende een automatisme vormen voor een Kamer de kwaliteit van het groot veertig jaar zijn wederzijds geen onherroepelijk recht op een deel van aantal rapportages over racisme pogingen tot herstel van het contact de erfenis. Kort en goed: weg met en discriminatie. ondernomen. Vermeij, uit het de legitieme!

2017 | 4 1997 -- 2017

IN LEGAL TRANSLATION

ONS VERTAALTEAM STAAT VOOR U KLAAR

Juridisch vertalen, een vak apart direct met uw vertaalopdracht aan de slag te gaan en ook binnen korte deadlines de juiste kwaliteit te leveren. Er zijn genoeg redenen te bedenken waarom u ’s avonds Zo wordt uw deadline onze zorg. om 21.00 uur een juridisch vertaalbureau nodig heeft. JMS Textservice is altijd bereikbaar en beschikbaar om T 0299-351851 | E [email protected] | W www.jmstext.nl

Snel en simpel tijdschrijven en declareren voor slechts € 22,50 per maand Vraag de gratis demo aan op www.urios.nl

Koningsweg 4 | 1811 LM Alkmaar | tel 072 512 22 05 | [email protected] | www.urios.nl

vacature

Binnen ons kantoor is er ruimte voor één of twee: ERVAREN ADVOCATEN MET PARTNERAMBITIE

die zijn/haar eigen prakt jk wil voortzet en op ons kantoor dan wel in staat is op korte termijn een eigen prakt jk op te bouwen. Het sluitende puzzelstuk Een advocaat met specialisat e op het gebied van bestuursrecht, ambtenarenrecht of ondernemingsrecht zou een goede aanvul- Ondernemingsweg 2D ling van ons bestaande team vormen. 2404 HN Alphen aan den Rijn T 0172 44 36 34 Voor meer informat e kan contact worden opgenomen met: F 0172 44 36 50 Ellen Copini, Axel de Groot of Mona de Vries, tel: 072-574 44 09. Schrif elijke sollicitat es kunnen worden gestuurd per e-mail E [email protected] naar: Ellen Copini: [email protected] I www.cvl-incasso.nl ADVOCATENB!D ACTUEEL 9

1997 -- 2017

IN LEGAL TRANSLATION

ONS VERTAALTEAM STAAT VOOR U KLAAR

Snel en simpel tijdschrijven en declareren voor slechts € 22,50 per maand Vraag de gratis demo aan op www.urios.nl

Koningsweg 4 | 1811 LM Alkmaar | tel 072 512 22 05 | [email protected] | www.urios.nl

IN BEELD vacature OP PAD VOOR HET GOEDE DOEL Binnen ons kantoor is er ruimte voor één of twee: ERVAREN ADVOCATEN MET PARTNERAMBITIE DOOR!/!SYLVIA!KUIJSTEN!!!!BEELD!/!JIRI!BÜLLER die zijn/haar eigen prakt jk wil voortzet en op ons kantoor dan wel in staat is op korte termijn een eigen prakt jk op te bouwen. Het sluitende puzzelstuk e Hartstichting is een goede Hartstichting. Zij meestal in haar hoogste donatie was een briefje van Een advocaat met specialisat e op het gebied van bestuursrecht, relatie van ons kantoor en eigen wijk in Leiden, Van Deventer twintig euro, maar bij Dirk werd ambtenarenrecht of ondernemingsrecht zou een goede aanvul- Ondernemingsweg 2D als advocaat hoort een stukje vooral in het Haagse Bezuidenhout. een keer vijftig euro gegeven. Wel ling van ons bestaande team vormen. 2404 HN Alphen aan den Rijn D T 0172 44 36 34 maatschappe lijke betrokkenheid ‘We hebben geen vervelende reacties moest hij zich eenmaal legitimeren.’ Voor meer informat e kan contact worden opgenomen met: F 0172 44 36 50 Ellen Copini, Axel de Groot of Mona de Vries, tel: 072-574 44 09. erbij. We zetten ons als kantoor vaker gehad tijdens de collecte, al deed niet Het was de tweede keer dat het duo Schrif elijke sollicitat es kunnen worden gestuurd per e-mail E [email protected] naar: Ellen Copini: [email protected] I www.cvl-incasso.nl in voor goede doelen,’ zegt Carolien iedereen de deur voor ons open. Wél op pad ging voor de Hartstichting. Brederije, partner en arbeidsrechtad- leuk was het spaarvarken van een Gezamenlijk haalden ze ongeveer vocate bij Valegis Advocaten in Den kind dat speciaal werd opengebroken vijfhonderd euro op. ‘Wat ik tijdens Haag. Samen met arbeidsrecht- omdat hij graag wilde doneren.’ Die de collecte veel zag, waren potjes met collega Dick van Deventer liep ze donaties lopen sterk uiteen, het gaat kleingeld in de gang. Dat ga ik thuis in april een week collecte voor de voornamelijk om muntgeld. ‘Mijn ook doen!’ aldus Brederije. 2017 | 4 10 ACTUEEL ADVOCATENB!D

Proef met weigeraars in Pieter Baan Centrum

DOOR!/!FRANCISCA!MEBIUS

Sommige verdachten weigeren zich psychiatrisch te laten onderzoeken. Het Pieter Baan Centrum is gestart met een proef gericht op lastige observandi.

Jo os t H oeilijk onderzoekbare verkrijgen de moeilijk onderzoekbaren zoekbaar. ‘Met a r k dachten, in de volksmond een uitgebreider dagprogramma de helft hierin M de weigeraar. Een doel- dan gebruikelijk. Het idee is om een van komen k groep waar het Pieter Baan Centrum, observatieklimaat te creëren waarbij we toch de psychiatrische observatiekliniek verdachten meer uitgedaagd worden nog tot een van het ministerie van Veiligheid om deel te nemen aan het dagpro- relevant en Justitie, tientallen keren per jaar gramma en zich minder kunnen onderzoek. tegenaan loopt. Deze maand is in terugtrekken op cel. De doelgroep Utrecht een speciale afdeling voor ‘Het gaat net als bij het reguliere voor de nieuwe deze onderzoeksgroep geopend met traject om participerende observatie. afdeling zit dus als doel de onderzoeksopbrengst bij Er worden alleen meer activiteiten op zo’n veertig à vijftig verdachten te vergroten. en gesprekken ingepland.’ Harkink mensen per jaar waar tien fte aan ‘Onze rapporten spelen een belang- heeft het over activiteiten als samen groepsleiding voor is aangenomen rijke rol in een strafproces en rech- koken waarbij de verdachten meer en extra bewaking.’ ters vragen het niet zomaar aan. Het verantwoordelijkheden krijgen dan De pilot loopt af op 1 mei 2018, tege- zorgt dan ook voor frustratie als zo’n op de reguliere afdeling. Dit moet lijk met de verhuizing van het Pieter onderzoek te weinig oplevert. We zorgen voor meer openheid en een Baan Centrum naar Almere. Of in hopen met deze proef meer en betere betere vertrouwensband met het Almere de speciale afdeling wordt uitkomsten te genereren,’ zegt Joost onderzoeksteam. voortgezet, hangt van de resultaten Harkink, waarnemend directeur van Elke verdachte die bij het Pieter Baan af, maar de verwachtingen zijn hoog- het Pieter Baan Centrum in Utrecht. Centrum binnenkomt, begint in het gespannen. ‘Het kan zijn dat moeilijk Harkink spreekt van moeilijk onder- reguliere regime van standaard zes onderzoekbaren opener worden en zoekbaren omdat het niet alleen gaat weken en krijgt een onderzoeksteam meer loslaten. Daarnaast kan het een om verdachten die niet willen praten van zes mensen toegewezen. Aan de positief effect hebben op de ach- met psychologen en psychiaters, hand van het gedrag van de verdachte terblijvers op de reguliere afdeling maar ook om verdachten die zeggen bepaalt het team of overplaatsing waardoor zij nog meer gedrag laten mee te werken maar vervolgens niets naar de speciale afdeling gewenst zien en niet aangestoken worden loslaten. ‘Verdachten hebben altijd is en voor welke termijn. door het niet willen praten van ande- een procesbelang en mensen die niet Per jaar worden 226 verdachten naar re verdachten.’ Harkink erkent dat er over een delict willen praten, zijn net het Pieter Baan Centrum gestuurd. dit besmettingsgevaar bestaat op de zo moeilijk te onderzoeken als de In 2016 weigerde 45 procent van de speciale afdeling. ‘Door alle moeilijk weigeraar bij voorbaat.’ verdachten gesprekken met de psy- onderzoekbaren bij elkaar te zetten, Op de speciale afdeling, die voor de chiater en de psycholoog of waren op kunnen ze elkaar motiveren in het duur van een jaar wordt ingericht, een andere manier moeilijk onder- niet willen praten.’

2017 | 4 ADVOCATENB!D ACTUEEL 11

Dat het Nederlandse rechtssysteem slijtage Rechtssysteem vertoont, weten we al langer. De komst van een nieuwe regering is hét behoeft moment om groot onderhoud te plegen. Of heeft onderhoud nieuwbouw de voorkeur?

DOOR!/!KEES!PIJNAPPELS en nieuwbouw

u het Binnenhof aan een met moord en brand te schreeuwen In zijn pleidooi – Menselijk en recht- nieuwe regeringscoalitie na elk incident, dat ondermijnt alleen vaardig – Is de rechtsstaat voor de N timmert, roepen maatschap- maar het vertrouwen in de rechts- burger? – komt HiiL tot de conclusie pelijke instituten en organisaties om staat, luidt de boodschap. dat de rechtsstaat niet goed functio- het hardst om aandacht. Ook vanuit Het geld is met name bedoeld om neert. Een automobilist heeft zo een de justitiële wereld. Twee rapporten de huidige, aftandse en op zichzelf bekeuring te pakken, maar drugs- belandden deze maand op de politie- staande ICT-systemen te vervangen criminelen kunnen hun gang gaan. ke burelen, zowel van de drie ‘keten- door ‘een gezamenlijke informatie- Er lopen meer veroordeelden vrij rond partners’ in het strafrecht als van het omgeving’. Alle papier de prullen- dan er in de gevangenis zitten. Vecht- juridisch onderzoeksinstituut HiiL. mand in, ‘digital only’ luidt het devies. scheidingen veroorzaken veel leed, Beide roepen op tot extra investerin- Daarnaast is een cultuuromslag het arbeidsrecht discrimineert tussen gen in het rechtssysteem. Waar de nodig voor een effectieve samenwer- vast en flex, Groningers moeten jaren één (HiiL) uitgaat van een eenmalige king tussen de drie ketenpartners. wachten op een schadevergoeding. investering van 100 miljoen euro, wil Niet langer klagen over elkaars gebre- Volgens Hiil moet de boel op de de ander dat bedrag per jaar. ken, maar samen één doel nastreven: schop. De actoren in het rechts stelsel, In hun oproep aan het nieuwe kabi- een goed functionerende strafrechts- het ministerie van Veiligheid en net – De toekomst van de strafrechtspleging, waarbij elke organisatie Justitie, politici, advocatuur en recht- pleging: Ambities voor gezamenlijke rekening houdt met de ketenpart- spraak hebben elkaar in een houd- versterking – reppen de bazen van de ners. Politie, OM en Rechtspraak greep die moet worden losgelaten. politie, het OM en van de Rechtspraak vragen daarvoor trouwens niet om Ruimte voor innovatie is het nieuwe van ‘een keerpunt’. Het strafrechts- extra geld, dat proces loopt al. credo. Innovatie op een tiental speci- systeem kampt met ‘serieuze tekort- Waar wel weer extra geld voor nodig fiek te benoemen terreinen. komingen’ en de druk op de keten is: training en opleiding van met Ook de advocatuur zit klem in de ei- neemt alleen maar toe. Om toekomst- name politiemensen, de aanpak van gen wettelijke rol, stelt HiiL. ‘De advo- bestendig te worden, is politieke cybercrime en andere ondermijnende catuur is zo dichtgeregeld dat er geen steun nodig, moreel en financieel. criminaliteit, rechtsbijstand en nog goede gestandaardiseerde diensten Opmerkelijk is dat de drie instituten een handvol acute knelpunten. Al met voor de problemen van gewone zich samen tot het nieuwe kabinet al is in de komende vier jaar jaarlijks mensen kunnen ontstaan.’ Het in- wenden, zich realiserend dat ze in 100 miljoen euro extra nodig – en dat novatie-instituut pleit voor andere hetzelfde schuitje zitten. Ook op- is slechts een ruwe schatting. regels voor beroepsuitoefening, zodat vallend is dat politie, OM en Recht- De ‘cri du coeur’ van politie, OM en nieuwe diensten mogelijk worden. spraak nadrukkelijk stellen vooral Rechtspraak kwam min of meer Als voorbeeld van een nieuwe dienst zelf de problemen te willen oplossen. gelijktijdig met het rapport van the noemt HiiL het online platform Het kabinet moet met geld over de Hague Institute for Innovation of Rechtwijzer uit elkaar. Het platform, brug komen en zich verder niet al Law. HiiL heeft niet alleen de straf- waarbij Hiil ook actief betrokken te veel bemoeien met de inhoud. rechtsketen, maar het gehele rechts- was, staakte overigens onlangs De politiek moet sowieso ophouden systeem tegen het licht gehouden. zijn activiteiten.

2017 | 4 Aan wiens kant staat het recht als beide partijen gelijk hebben?

Rechters in opleiding met ruime juridische werkervaring (36 uur per week)

Wij zoeken goede juristen, nieuws- W vragen contact opnemen met Hans Evers gierige mensen en kritische denkers U voldoet aan de formele vereisten (bestuurslid) via 088-3625470 of Dirk die een bijdrage willen leveren aan het voor een rechterlijke benoeming. Vergunst (Afdelingsvoorzitter civiel vertrouwen in de rechtstaat. Juristen recht) via 06-51635016 of Corinne die er elke dag opnieuw naar streven De rechtbank Gelderland Dijkstra (Afdelingsvoorzitter straf) via om samen met collega’s het beste Werken bij de rechtbank Gelderland 06-22390053. Of neem contact op resultaat af te leveren. betekent werken in een professionele met Maarten Pieterse (oud-rio) via Bent u zoek naar unieke organisatie die een onmisbare rol 06-55420608 of Caroline Pronk (rio) professionele mogelijkheden? Een heeft in het maatschappelijk verkeer. via 06-15335693. functie als rechter geeft u de kans om Wij zijn een lerende organisatie en meer rechtsgebieden grondig en van stimuleren het geven en ontvangen U kunt uw sollicitatie met bijlagen alle kanten te leren kennen én er van feedback. Kernwaarden die wij tot 15 mei 2017 aanstaande richten invloed op uit te oefenen. Binnen de hanteren in onze manier van werken aan de LSR via het digitale rechtbank Gelderland hebben we zijn vertrouwen, verbinding en sollicitatieformulier te vinden op: drie opleidingsplaatsen beschikbaar verantwoordelijkheid. www.werkenbijderechtspraak.nl, per 1 oktober 2017. rechter of raadsheer worden, rechtbank U zult in beginsel in twee teams met Uw reactie Gelderland, solliciteer, start formulier. twee verschillende rechtsgebieden Is uw belangstelling gewekt? Kijk voor worden opgeleid en na de opleiding meer informatie op www.werkenbij bent u in meerdere teams inzetbaar. derechtspraak.nl/de-organisatie/ U bent bereid om op termijn op rechtbanken/rechtbank-gelderland/. meerdere locaties en in andere Voor functie-inhoudelijke informatie of Acquisitie naar aanleiding van deze afdelingen ingezet te worden. informatie over de opleiding kunt u advertentie wordt niet op prijs gesteld. ADVOCATENB!D ACTUEEL 13

Aan wiens kant staat het recht als beide partijen gelijk hebben? AANTAL TUCHTZAKEN DUIKT ONDER DE 1000

Zowel de raden van discipline als de lokale dekens hebben hun Rechters in opleiding met ruime juridische werkervaring jaarverslag over 2016 gepubliceerd. De balans: zowel het aantal klachten als het aantal tuchtzaken tegen advocaten daalt. (36 uur per week) DOOR!/!KEES!PIJNAPPELS

Wij zoeken goede juristen, nieuws- W vragen contact opnemen met Hans Evers ls graadmeter voor kwaliteit komt, is niet helemaal duidelijk. de raden van discipline opleggen. gierige mensen en kritische denkers U voldoet aan de formele vereisten (bestuurslid) via 088-3625470 of Dirk zegt het aantal klachten Meestal ligt teleurstelling van In 2016 schrapten de raden twaalf die een bijdrage willen leveren aan het voor een rechterlijke benoeming. Vergunst (Afdelingsvoorzitter civiel A dat wordt ingediend tegen cliënten over de uitkomst van een advocaten van het tableau, werden vertrouwen in de rechtstaat. Juristen recht) via 06-51635016 of Corinne advocaten niet heel veel. Immers, een zaak en verkeerde verwachtingen er twintig onvoorwaardelijk en die er elke dag opnieuw naar streven De rechtbank Gelderland Dijkstra (Afdelingsvoorzitter straf) via ingediende klacht is niet per se een ten grondslag aan een klacht. Per 21 voorwaardelijke geschorst. om samen met collega’s het beste Werken bij de rechtbank Gelderland 06-22390053. Of neem contact op gegronde klacht. Integendeel, kun je saldo kwamen er vorig jaar 2.293 Feitelijk werd veertien keer tot een resultaat af te leveren. betekent werken in een professionele met Maarten Pieterse (oud-rio) via bijna zeggen. Emilie van Empel, tot klachten binnen, 39 minder dan schrapping besloten, maar enkele Bent u zoek naar unieke organisatie die een onmisbare rol 06-55420608 of Caroline Pronk (rio) 1 april voorzitter van het landelijk een jaar eerder. advocaten kregen meerdere malen professionele mogelijkheden? Een heeft in het maatschappelijk verkeer. via 06-15335693. dekenberaad, ziet de clientèle steeds Bij de raden van discipline is een een beroepsverbod opgelegd. functie als rechter geeft u de kans om Wij zijn een lerende organisatie en assertiever worden. ‘Het lijkt een veel sterkere daling zichtbaar. In In 2015 legden de raden acht keer meer rechtsgebieden grondig en van stimuleren het geven en ontvangen U kunt uw sollicitatie met bijlagen maatschappelijke trend. Jan en 2016 kwamen er net geen duizend een schrapping op, 33 keer een alle kanten te leren kennen én er van feedback. Kernwaarden die wij tot 15 mei 2017 aanstaande richten alleman schijnt te denken dat je kunt tuchtzaken binnen. Om precies te onvoorwaardelijke en dertig keer invloed op uit te oefenen. Binnen de hanteren in onze manier van werken aan de LSR via het digitale klagen over van alles en nog wat.’ zijn: 998. Dat was 7 procent minder een voorwaardelijke schorsing. rechtbank Gelderland hebben we zijn vertrouwen, verbinding en sollicitatieformulier te vinden op: Het aantal dekenbezwaren geeft dan een jaar eerder. De daling Conclusie: verhoudingsgewijs zit drie opleidingsplaatsen beschikbaar verantwoordelijkheid. www.werkenbijderechtspraak.nl, wellicht een betere indicatie. vlakt wel af, constateren de raden. er weinig beweging in het aantal per 1 oktober 2017. rechter of raadsheer worden, rechtbank Immers, een lokale deken dient Tussen 2014 en 2015 nam het aantal schorsingen en schrappingen. Gelderland, solliciteer, start formulier. U zult in beginsel in twee teams met Uw reactie niet zomaar een klacht in tegen een tuchtzaken met 16 procent af. De winst zit simpelweg in de twee verschillende rechtsgebieden Is uw belangstelling gewekt? Kijk voor advocaat. Ook in die categorie is Op grond van deze cijfers lijkt de absolute daling van het aantal worden opgeleid en na de opleiding meer informatie op www.werkenbij echter een dalende trend zichtbaar. conclusie gerechtvaardigd dat het de tuchtzaken. bent u in meerdere teams inzetbaar. derechtspraak.nl/de-organisatie/ Twee jaar geleden maakten de goede kant op gaat met de kwaliteit Overigens betreft het grootste deel U bent bereid om op termijn op rechtbanken/rechtbank-gelderland/. dekenbezwaren 6 procent uit van het van de Nederlandse advocatuur. van de opgelegde maatregelen een meerdere locaties en in andere Voor functie-inhoudelijke informatie of Acquisitie naar aanleiding van deze totaal aantal klachten. Vorig jaar was Er zijn geen signalen die er op waarschuwing of een berisping. afdelingen ingezet te worden. informatie over de opleiding kunt u advertentie wordt niet op prijs gesteld. dat maar 3 procent. wijzen dat ‘de pakkans’ kleiner is Zowel in 2016 als in 2015 betrof Ook een bijzondere ontwikkeling: geworden of toezichthouders milder dat bijna een kwart van het aantal het raakt stilaan in de mode om zijn geworden. Rest de andere voor zaken. Al met al kreeg circa 2 procent niet over de eigen advocaat te de hand liggende verklaring: de van het totaal aantal Nederlandse klagen, maar over de advocaat beroepsgroep gaat zorgvuldiger te advocaten – het waren er 17.343 – te van de tegenpartij. Waar in 2015 werk. Misschien is dat het gevolg van maken met een tuchtmaatregel. een kwart van de klagers zich de toenemende aandacht binnen Het overgrote deel van de tuchtzaken openlijk ontevreden toonde over de advocatuur voor het belang van leidt tot niets. In beide jaren de raadsman of vrouw van de kwaliteitsverbetering. Misschien verklaarden de raden twee derde wederpartij, steeg dat percentage ook gaat er een afschrikwekkende deel van het totaal aantal klachten tot bijna een derde in 2016. Hoe dat werking uit van de maatregelen die niet-ontvankelijk of ongegrond.

2017 | 4 14 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

Noortje Lina (31)

Rechtsgebied: strafrecht Kantoor: Van Boom Advocaten, Utrecht Beëdigd: 2009

e Raad voor Rechtsbijstand maakt een onderscheid tussen D politierechterzaken en zaken voor de meervoudige kamer van de rechtbank. Wordt een toevoeging verstrekt voor een politierechterzaak, dan krijg je daarvoor forfaitair zes punten. Daarvoor krijg je ongeveer 630 euro, 105 euro per punt, exclusief btw. Dat komt neer op 35 euro per uur. In gevallen waar je geen last van de rechtbank krijgt, gaat daar nog de eigen bijdrage vanaf; afhankelijk van het inkomen van de cliënt varieert deze van 143 tot 680 euro. Die eigen bijdrage moet de cliënt mij betalen – een incassorisico voor mij (in de toekomst gaat de Raad voor Rechtsbijstand de eigen bijdrage innen, red.). Wel krijg je nog een extra vergoeding voor raadkamers, getuigenverhoren, extra zittingen en reistijd. Maar ook niet alle zittingen worden vergoed: voor een pro forma waarop geen inhoudelijke behandeling zal plaatsvinden of een zitting waarop de zaak wordt aange- houden omdat de opgeroepen tolk niet aanwezig is, krijg je bijvoorbeeld geen extra punt. Eenvoudige politierechterzaken, zoals een winkeldiefstal, kunnen doorgaans binnen enkele uren worden afgehandeld, inclusief besprekingen met je cliënt en de zitting. Dan heb je dus een redelijk uurtarief. Ronald Brokke

PLEITEN VOOR EXTRA PUNTEN

De commissie-Van der Meer onderzoekt hoe de puntentoekenning in de gesubsidieerde rechtsbijstand moet worden aangepast. Drie advocaten doen alvast een aantal suggesties.

DOOR!/!MICHEL!KNAPEN

Maar hoe meer tijd een zaak in vergoeding van extra uren tot 70 euro zaamheden gelukkig wel extra uren. beslag neemt, hoe minder geld je per punt) voorlopig van de baan, Die compenseerde de hoofdzaak voor je werkzaamheden krijgt. maar je kunt je voorstellen dat dit enigszins, want voor de ontnemings- Voor een zaak voor de meervoudige zorgen baart voor de toekomst. zaak kwam ik uit op 97 euro per uur. kamer krijg je standaard acht punten Een ander voorbeeld. Ik stond een cli- De hele zaak zelf: geen vetpot. Of – voor 840 euro moet je zo’n zaak dus ent bij die was beschuldigd van dief- neem deze hogerberoepszaak. Me- zien te klaren. Wel is het mogelijk stal. De zaak diende voor de Recht- neer was door de rechtbank veroor- extra uren aan te vragen. Daarvoor bank Zutphen. Ik kreeg extra punten deeld voor ontucht. In totaal: 28 uur moet de zaak bijvoorbeeld ‘feitelijk voor verhoren bij de rechtbank en aan gewerkt, 1.427 euro, dus 51 euro complex’ zijn. Voldoet de zaak aan bij de raadkamer. In totaal werkte per uur. Op dergelijke uurtarieven drie van de acht objectieve omstan- ik aan deze zaak 17 uur, met reizen komen toevoegingsadvocaten veel digheden zoals een omvangrijk erbij 30 uur. Daarvoor kreeg ik 2.350 vaker uit dan de ‘redelijk betaalde’ dossier, een ontkennende verdachte euro, ruim 78 euro per uur. Of neem politierechterzaken die je efﬁciënt en een verdenking van deelname aan die ene overval. Acht punten voor de kunt afhandelen. een criminele organisatie, dan kún je meervoudige kamer, extra punten Dat is een beetje het algemene beeld. extra uren krijgen. Maar niet altijd. voor getuigenverhoren en bezoeken Pas als je extra uren krijgt toege- Mijn kantoorgenoot zit in een aan cliënt in de gevangenis. Daarvoor wezen, kan de vergoeding redelijk grote strafzaak. Twee keer werd een betaalde de raad 3.320 euro, voor 33 worden. Maar die extra uren krijg je aanvraag om extra uren afgewezen. uur werk – 100 euro per uur. niet altijd. Soms worden verzoeken Intussen hadden er al zestien verho- Dat was een zaak met een redelijke zonder toelichting afgewezen. Het in- ren van cliënt plaatsgevonden. Pas bij vergoeding, maar meestal is het niet dienen van verzoek gaat gepaard met de derde aanvraag, toen er inmiddels zo riant. Contact met de familie, de nodige administratie – de uren die 77 uur waren gewerkt, werd het verwachten bij de rechtbank, het bekij- je daaraan besteedt, krijg je ook niet zoek om vijftig extra uren gehono- ken van camerabeelden en overleg vergoed en dan is het extra zuur als reerd. Deze extra uren gelden alleen met kantoorgenoten worden niet het verzoek wordt afgewezen. De raad voor gewerkte uren ná de aanvraag, vergoed. De reistijdvergoeding geldt is daarin ook niet eenduidig: soms dus niet met terugwerkende kracht. alleen voor ritjes naar de rechtbank wordt een verzoek gehonoreerd, een De uren tussen 24 – forfaitair – en 77 en de gevangenis. Kijk hier – drugs- volgende keer niet. Ik heb gevallen zijn dus voor niks gewerkt. Wel is het handel. Vijftien ordners doorlezen, meegemaakt dat ik kon aantonen zo dat elk extra punt staat voor een 4.500 pagina’s. De raad vond dat het hoeveel uur ik had gewerkt en toch extra uur. Sinds 1 februari 2015 is het binnen het forfaitair moest. In dit werden extra uren afgewezen. Er is bedrag dat je voor een extra uur krijgt geval: 33 euro per uur. Aan deze zaak een grijs gebied tussen de richtlijnen verlaagd naar 100 euro. Gelukkig is was een ontnemingszaak gekoppeld. die de raad hanteert en hoe deze door de voorgestelde bezuinigingsmaat- Daarvoor krijg je dan drie punten en individuele medewerkers van de raad regel op dit punt (verlaging van de ik kreeg voor aanvullende werk- worden uitgelegd.’

2017 | 4 16 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

Rechtsgebied: vreemdelingenrecht Annemiek Mommers Kantoor: Van den Hoogen & © Ruijters Advocaten, Eindhoven Beëdigd: 1990 steeds minder – én voor vreemdelingenrecht. Dat kost me jaarlijks bijna 2.000 euro. Of kijk eens naar mijn website: die is vertaald in negen talen. Dat heeft geen enkele vreemdelingenadvocaat. Kostte me 10.000 euro. Een grote investering, maar ik vind dat op grond van klantgericht- heid belangrijk. De zaken die hier binnenkomen, zijn heel divers. Neem de Nederlandse man die zijn Japanse vriendin wilde laten overkomen. Haar verblijfsvergunning werd geweigerd. We startten een bezwaarprocedure tegen de IND. De raad geeft daarvoor maximaal acht punten. Een punt is drie uur werk, dus je moet die zaak klaren in 24 uur. Per punt krijg je 105 euro, dus voor zo’n zaak krijg je maximaal 840 euro. Je kunt extra uren aanvragen, maar die krijg je bijna nooit. Wan- neer je in deze fase ook soms adviseert, dus niet procedeert, geldt de regel: doe je het in minder dan drie uur, dan krijg je 420 euro; doe je het tussen de drie en 24 uur, dan krijg je 840. Lukt het in vier uur, dan krijg je dus 840 euro. In uitzonderingsgeval- len lukt het zo snel. Een andere zaak. Een Nederlandse vrouw was getrouwd met een buitenlandse man. Hij had een strafblad (53) voor huiselijk geweld, de vrouw wilde Pierre van den Hoogen scheiden. Na de echtscheiding wordt de verblijfsvergunning van de man ingetrokken. Aan dergelijke zaken besteed ik vijf tot acht uur. Met een ls een cliënt hier aanklopt, vergeleken met twee jaar geleden. De vergoeding van 848 euro kan ik dan melden we hem direct aan kosten blijven echter even hoog. Doe leven. Wel is reistijd naar hoorzittin- A bij het Juridisch Loket. Dan je toevoegingen, dan ben je verplicht gen – soms in Hoofddorp of Rijs- krijgt hij 53 euro korting op zijn ei- lid van werkgroepen of specialisa- wijk – geen werktijd. De kilometer- gen bijdrage van 196 euro – of hoger, tieverenigingen op het terrein van vergoeding bedraagt 19 cent en voor als hij een hoger inkomen heeft – die asielrecht én het reguliere vreemde- elke 120 kilometer rijden krijg je een hij aan de advocaat moet betalen. lingenrecht. Kost mij jaarlijks 1.700 reistijdvergoeding van 105 euro. Voor mij is dat een stuk incassorisico euro per vereniging – dus 3.400 euro; Een asielzaak kan maximaal twaalf minder. Bovendien kan de cliënt de kantoorgenoten betalen hierdoor punten opleveren – maar er zijn dus rest van de eigen bijdrage moge- een lagere bijdrage. Daarnaast ver- nauwelijks asielzaken meer. Voor lijk vergoed krijgen via bijzondere plicht de raad je cursussen te volgen Dublin-vreemdelingen krijg je maar bijstand. op je vakgebied. Zo moet je jaarlijks vier punten (420 euro). Betreft het Asielzaken doet bijna geen enkele vier punten halen voor vreemdelin- een Dublin-echtpaar, dan geldt toch vreemdelingenadvocaat meer. Het genbewaring – maar dat komt in de maar één toevoeging, ook al zijn het asiel is bijna naar nul gedaald. Daar- praktijk nauwelijks meer voor, waar- twee dossiers. Kinderen erbij: onder door is de omzet van onze vreemde- om moet je dat dan toch volgen? –, diezelfde ene toevoeging, ook al is lingenpraktijk al een derde minder vier punten voor asielrecht – ook al het twee à drie keer zoveel werk. Het

2017 | 4 ADVOCATENB!D ACHTERGROND 17

komt ook voor dat de vreemdeling twintig uur, voor 848 euro. ik op 86 euro per uur en het uurtarief niet komt opdagen voor gesprekken. Of neem de Irakees wiens verblijfs- daalt verder naarmate ik er meer tijd Je hebt dan wel een dossier aange- vergunning na zeven jaar werd inge- in steek. maakt en je voorbereid maar je krijgt trokken. Voor de beroepszaak kreeg Vroeger kreeg je voor de meeste dan vaak geen vergoeding meer. ik acht punten maar ik heb zelf 2.000 zaken meer punten en bracht een Een cliënt van me was een man euro in deze zaak moeten investeren vreemdelingenzaak gemiddeld uit Eritrea die zijn gezin liet narei- voor extern advies – ik kon de klant duizend euro op. Nu is dat al gedaald zen. Hij kon niet aantonen dat hij in deze fase niet meer in de steek naar zo’n zevenhonderd euro. En getrouwd was met die vrouw. We laten. Dan leg je er dus op toe. dan noem ik mijn werk “commer- hebben gestreden tot de Raad van Op dit moment sta ik een man uit cieel” vreemdelingenrecht: ik ben State. Het grifﬁerecht van 250 euro Egypte bij. Omdat het een verlengde zakelijk, professioneel en vooral erg schiet ik voor want als dat niet tijdig asielprocedure is, krijg ik daarvoor efﬁciënt. Voor welkomstgesprekken is betaald, gaat de behandeling niet veertien punten, 1.470 euro. Ik ben er heb ik geen tijd, we komen direct to door – weer een incassorisico. Aan nu al zeventien uur mee bezig en het the point. En dan nog is het uurtarief deze complexe zaak besteedde ik dossier is nog niet afgerond. Nu zit zo laag.’

Derk-Jan Stoelhorst (43) Annemiek Mommers ©

Rechtsgebied: personen- en familierecht Kantoor: Van Seters & Stoelhorst Advocaten, Roermond Beëdigd: 1998

innen ons kantoor ben ik degene die ik het personen- B en familierecht doet. Wij hebben er voor gekozen dat rechtsgebied ook aan te bieden op basis van geﬁnancierde rechtsbijstand. Ook de rechtzoekende die procedeert op basis van een toevoeging wil ik hoogwaardige juridische rechtsbijstand kunnen verlenen. Kwaliteit en goede persoonlijke dienstverlening staan bij mij voorop. In aantallen is ongeveer de helft van mijn zaken op het gebied van het personen- en familierecht een toevoe- gingszaak. Gelukkig heb ik ook veel betalende cliënten waarmee ik naast de minder en soms slecht betaalde op echtscheidingen, alimentatie, op geﬁnancierde rechtsbijstand, toevoegingszaken een goede praktijk gezag of omgang. Als cliënten voor dan vraag ik dat aan bij de Raad voor kan draaien. het eerst bij mij komen en er is een Rechtsbijstand. De raad hanteert De meeste zaken hebben betrekking mogelijkheid dat zij recht hebben een inkomens- en vermogenstoets

2017 | 4 18 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

en na afloop van de zaak wordt het Raad voor de Kinderbescherming, gefinancierde rechtsbijstand zijn resultaat beoordeeld. Dat laatste kan een tweede zitting – noem maar op. wat mij betreft niet meer acceptabel. een addertje onder het gras zijn. Stel, In theorie kun je extra punten aan- Het verlenen van goede juridische een cliënt heeft bij aanvang van de vragen bij een bewerkelijke zaak, dienstverlening en zorg aan cliënten zaak geen inkomen en minder dan maar mijn ervaring is dat die zelden die daarvoor in aanmerking komen, 21.300 euro op de bank, wat minder worden toegekend. In een zaak vond komen daardoor nog verder onder is dan de door de raad gehanteerde ik het bijvoorbeeld juridisch rele- druk te staan. Het komt nu al voor vermogensgrens, dan komt de cliënt vant – het criterium dat ook de raad dat ik een cliënt soms afwijs. De zaak in aanmerking voor een toevoeging. hanteert – om gesprekken tussen is dan naar verwachting zo bewerke- Echter, na afloop van de zaak vindt mijn cliënt met Bureau Jeugdzorg lijk door complexiteit en omvang dat een resultaatbeoordeling plaats bij te wonen. Mijn grieven in een je dit onmogelijk kunt doen in de tijd door de raad. Indien die cliënt, als appelprocedure waren daar deels op die ervoor staat. gevolg van de scheiding een bedrag gebaseerd. De raad wees het verzoek Een hoger bedrag per punt, meer ontvangt van bijvoorbeeld 50.000 om extra uren/punten af, en later punten per zaak toekennen en iets euro – als bijvoorbeeld de woning ook mijn bezwaarschrift tegen dat soepeler zijn bij het toekennen van wordt verkocht – dan trekt de raad besluit. Mijns inziens ten onrechte. extra punten zou het al een stuk de toevoeging in en dient deze cliënt En als ik nu dagelijks extra punten aantrekkelijker maken. Dat komt alsnog mijn uurtarief te voldoen, zou aanvragen dan zou de raad de dienstverlening aan cliënten die waarvoor ik dan een declaratie stuur. wellicht kunnen denken: daar heb voor gefinancierde rechtsbijstand in Op dat risico worden cliënten vooraf je hem weer. Maar ik doe dat bijna aanmerking komen ten goede. En door mij gewezen. Maar als cliënten nooit. Enige flexibiliteit bij de raad dat moet vooropstaan, want ook hun na afloop van de zaak alsnog zelf hun zou je dan wellicht mogen verwach- zaak wil ik de tijd en aandacht geven advocaat moeten betalen, terwijl ze ten. Ik overweeg nu dan ook maar te die nodig zijn. Of je procedeert op ba- mogelijk dachten dat het “gratis” stoppen met het aanvragen van extra sis van een toevoeging of op basis van was, dan is dat voor mij uiteraard een uren, het lijkt immers toch zinloos. uurtarief zou namelijk niet mogen incassorisico. Het werk is immers al Nog meer bezuinigingen op de uitmaken.’ gedaan. Cliënten betalen in de regel eerst de eigen bijdrage aan mij – die is vastgesteld op minimaal 340 euro in familiezaken, en kan oplopen tot 849 euro – voordat ik aan de zaak begin. Broedende kip De raad kent bijvoorbeeld zeven De Commissie evaluatie puntentoekenning gesubsidieerde punten aan een zaak toe. Ik word dan rechtsbijstand kreeg eind vorig jaar de opdracht van geacht alles af te ronden in 21 uur. justitieminister Van der Steur om de vergoedingen voor Daarvoor krijg ik dan 105 euro per advocaten tegen het licht te houden. In de maanden daarvoor punt, oftewel 735 euro. Op deze vast was tijdens het politieke en maatschappelijke debat over de rechtsbijstand gebleken dat veel partijen de vergoedingen te stellen vergoeding strekt de eigen niet meer van deze tijd vinden. Dat klopt ook wel, want de bijdrage in mindering. huidige vergoedingen zijn gebaseerd op de bevindingen van Een gezagskwestie of omgangsrege- de commissie-Maan uit 1997. ling kost me doorgaans 20 à 30 uur, De ona%ankelijke commissie die nu aan het werk is, staat dus dan kom ik uit op zo’n 40 euro onder leiding van de Amsterdamse rechter Herman van per uur. Soms kost een zaak echter der Meer. Op grond van gesprekken met betrokkenen en wetenschappelijk onderzoek gaat hij in kaart brengen hoeveel ook (veel) meer tijd. Zo heb ik wel- tijd kantoren kwijt zijn aan bepaalde toevoegingszaken. eens een keer een gezagskwestie ge- De commissie hee" ook individuele advocaten opgeroepen daan die mij 85 uur kostte. Ik wil dan ideeën en suggesties per mail in te sturen. Veel advocaten niet eens weten wat het uurtarief is. deden dat, waarna het stil werd. De commissie-Van der Echtscheidingszaken duren vaker 30 Meer zou in de tweede hel" van april – na sluiting van dit à 40 uur. In de regel krijg je daarvoor nummer – een tussenstand geven. Het eindrapport volgt tien punten, maar dan nog is het uur- over enkele maanden. Kijk voor de actuele stand van zaken op Advocatenblad.nl. tarief per saldo niet geweldig. Vooral echtscheidingen op tegenspraak zijn bewerkelijk, met verzoekschriften, verweren, mondelinge behandelin- gen, reistijden, onderzoek van de

2017 | 4 Ingezonden Mededeling

DOORBRAAK ONLINE BEOORDELEN ADVOCATEN

Een “advocaatervaring” delen met anderen was tot voor kort ongebruikelijk binnen de advocatuur. Daar moet vanaf nu, door een eenvoudige widget, verandering in komen. Advocaten verdienen met de beoordelingen ‘sterren’ in Google, hetgeen kan leiden tot een betere online vindbaarheid.

OPZET VAN DE TOOL “Advocatenkantoren is er de mogelijkheid om een review achter te laten, op uitnodiging van de die vroeg starten met Cliënten beoordelen, op uitnodiging, advocaat. Daarnaast worden reviews de dienstverlening van hun advocaat. het verzamelen van in beginsel gegeven op uitnodiging van e widget en bijbehorende sof ware beoordelingen hebben straks de advocaat. “Even oneerbiedig gezegd, zijn speciaal hiervoor ontworpen. een compleet doorgedraaide cliënt een enorme voorsprong op Advocaten kunnen de tool voor interne kun je wellicht beter niet om feedback evaluat e en verbeteringen gebruiken. de concurrent” vragen”, aldus Munneke. Stel er is toch ublicat e van de beoordelingen is dus een keer een negat eve beoordeling, dan niet verplicht, maar op termijn wel aan dienstverlening van een advocaat, klinkt krijgen advocaten twee weken de t jd te raden. mmers, publicat e verschaf steeds luider. De advocatuur is één van om te reageren op een negat eve score. cliënten het gewenste inzicht, verhoogt de laatste branches die, tot voor kort, nderzoek toont aan dat af en toe een de transparant e in de markt en de geen eigen tool had. negat eve review de geloofwaardigheid online vindbaarheid van een kantoor verhoogt. Mensen zijn dan geneigd te verbetert sterk. Google kan bij het ANGST VOOR BEOORDELINGEN denken: de meerderheid is posit ef, de gebruik van reviews sterren weergeven beoordelaar zal wel een azijnzeiker zijn. in de zoekresultaten. Onderzoek toont ‘Ja, die is er,’ erkent Munneke. ‘Wij aan dat mensen daar eerder op klikken. hebben t entallen advocaten gesproken Bovendien is de kans groot dat de in de aanloop naar de lancering van “Google kan bij het website van het advocatenkantoor Advocaatscore. De vrees dat een online gebruik van reviews hierdoor hoger in Google verschijnt. beoordeling niet representat ef is, leef sterren weergeven in de sterk onder sommige advocaten. KEURMERK IN DE ADVOCATUUR Met name een declarat e die de clint zoekresultaten. Onderzoek niet-welgevallig is, is een punt van zorg. toont aan dat mensen daar Albert Munneke, een van de oprichters, Het moet niet zo zijn dat een cliënt eerder op klikken” denkt met Advocaatscore een keurmerk zijn bezwaren tegen de hoogte van in de markt te zet en dat voor zowel de declarat e kan uiten middels een cliënten als advocaten van toegevoegde slechte beoordeling. e tool heef daar waarde is. e roep van part culiere verschillende oplossingen voor. én zakelijke – clientèle om meer De tool kan volledig intern worden Meer weten? transparant e en beter inzicht in de gebruikt. Staat deze toch extern, dan Advocaatscore.nl of 088-8338838 Kantoorruimte beschikbaar per direct op Nieuwegracht 24a Utrecht

Wat bieden wij: een kamer van rond de 28 vierkante meter, ZOEKT 3 enthousiaste collega’s met een eigen praktijk op het (gevorderd stagiaire) of Advocaat-medewerker gebied van onder andere familierecht, mediation, BOPZ, strafrecht en algemene praktijk. ondernemingsrecht of vastgoedrecht

Gevraagd: een zelfstandige collega met eigen praktijk die Wij: wel behoefte heeft aan aanspraak en overleg maar voor het Kerckhof s Advocaten is met een team van 16 enthousiaste collega’s overige zijn eigen gang wil gaan. waarvan 8 advocaten gespecialiseerd in juridische dienstverlening Voor informatie neem contact op met: voor ondernemingen en particulieren. Kerckhof s richt zich op de Marcha Lugard: [email protected] | tel: 030 234 20 20 rechtsgebieden: Ondernemingsrecht, Handelsrecht, Vastgoedrecht, Bestuursrecht, Arbeidsrecht, Personen & Familierecht en Fiscaal recht. We zetten onze gezamenlijke deskundigheid resultaatgericht in voor het snel en ef ciënt tot stand brengen van oplossingen. Daarnaast zijn respect en menselijke maat essentiële kernwaarden. We behartigen in de rechtszaal de belangen van onze cliënten scherp en vakkundig.

Jij: Je hebt 3 jaar relevante werkervaring in de advocatuur. Dit als gevorderd stagiaire danwel advocaat-medewerker. Daarnaast ben je analytisch, initiatief nemend, resultaatgericht, scherp, een doorzetter, een netwerker en ambitieus. Tenslotte ben je een plezierige collega met een f inke dosis humor. Het expertise-overzicht profileert juridische experts. Interesse? AEX-online op www.advocatenblad.nl selecteert Indien je geïnteresseerd bent dan kun je voor een vertrouwelijk en op expertise/locatie/naam. oriënterend kennismakingsgesprek contact opnemen. Je kunt me bereiken op 06-54782087 of r.theunissen@kerckhof sadvocaten.nl. Neem contact op met Capital Media Services Je kunt ook direct je sollicitatie (met cv) e-mailen. 024 - 360 77 10 of [email protected] Tot binnenkort! Drs. Richard Theunissen, HR Manager a.i., Kerckhof s Advocaten B.V.

AANKOMENDE STUDIEDAGEN

16/05 Privacy en gegevensuitwisseling in de gezondheidszorg 5 PO NOvA - basis

13/06 Bestuur en toezicht in de gezondheidszorg 5 PO NOvA - basis Vanwege onze bewuste specialisatie in gezondheidsrecht, onze topdocenten uit de rechtspraktijk en wetenschap en de uitstekende cursuslocaties is de Academie voor Gezondheidsrecht dé aanbieder Voor meer informatie en inschrijven: van bij- en nascholing op het gebied van gezond- www.avgr.nl heidsrecht. ADVOCATENB!D ACTUEEL 21

Kantoorruimte beschikbaar per direct op Nieuwegracht 24a Utrecht TER ZITTING AGENDA

Wat bieden wij: een kamer van rond de 28 vierkante meter, ZOEKT 3 enthousiaste collega’s met een eigen praktijk op het (gevorderd stagiaire) of Advocaat-medewerker DIGITALE OPSPORING gebied van onder andere familierecht, mediation, BOPZ, strafrecht en algemene praktijk. ondernemingsrecht of vastgoedrecht In deze cursus wordt aan de hand van het NAREIS opsporingsproces in cybercrimezaken Gevraagd: een zelfstandige collega met eigen praktijk die Wij: wel behoefte heeft aan aanspraak en overleg maar voor het Kerckhof s Advocaten is met een team van 16 enthousiaste collega’s DOOR!/!LARS!KUIPERS besproken op welke wijze bewijs kan overige zijn eigen gang wil gaan. waarvan 8 advocaten gespecialiseerd in juridische dienstverlening worden verzameld in een digitale context. voor ondernemingen en particulieren. Kerckhof s richt zich op de Voor informatie neem contact op met: Asielzoekers uit Syrië krijgen een voorkeursbehandeling Ook de meer technische uitdagingen Marcha Lugard: [email protected] | tel: 030 234 20 20 rechtsgebieden: Ondernemingsrecht, Handelsrecht, Vastgoedrecht, Bestuursrecht, Arbeidsrecht, Personen & Familierecht en Fiscaal bij het laten overkomen van hun gezin. Maar niet als ze in opsporingsonderzoeken worden recht. We zetten onze gezamenlijke deskundigheid resultaatgericht besproken, zoals het gebruik van anonimi- in voor het snel en ef ciënt tot stand brengen van oplossingen. te laat zijn; het houdt een keer op, vindt de staat. Daarnaast zijn respect en menselijke maat essentiële kernwaarden. serings technieken door verdachten We behartigen in de rechtszaal de belangen van onze cliënten et was een puinhoop toen meneer Y. in februari en het probleem van versleuteling in scherp en vakkundig. 2015 aankwam in Nederland. Onvoorbereid op de opsporingsonderzoeken. Daarnaast is er Jij: H massale toestroom van vluchtelingen uit Syrië werden aandacht voor de grensoverschrijdende Je hebt 3 jaar relevante werkervaring in de advocatuur. Dit als asielzoekers ondergebracht in alles wat een dak had. Ergens in bewijsvergaring via internet en gevorderd stagiaire danwel advocaat-medewerker. Daarnaast ben je analytisch, initiatief nemend, resultaatgericht, scherp, een die hectiek kreeg Y. zijn verblijfsvergunning uitgereikt, in een aanliggende jurisdictieproblematiek. doorzetter, een netwerker en ambitieus. Tenslotte ben je een map met aanvullende informatie voor nieuwkomers. Wat zat er Datum: 11 mei 2017 vanaf 17.00 tot 20.30 uur. plezierige collega met een f inke dosis humor. niet allemaal in? Informatie hoe we in Nederland omgaan met Plaats: Dr. Kuyperstraat 5, Den Haag. Het expertise-overzicht profileert juridische experts. Interesse? vrouwen en homo’s en een ﬂyer met de waarschuwing om geen Ga naar bijzonderstrafrechtacademie.nl/ AEX-online op www.advocatenblad.nl selecteert Indien je geïnteresseerd bent dan kun je voor een vertrouwelijk en paddenstoelen te gaan plukken. Y. moet er nog om grinniken, digitale-opsporing voor meer informatie op expertise/locatie/naam. oriënterend kennismakingsgesprek contact opnemen. Je kunt me ‘geen champignon eten buiten azc, gevaarlijk’. en aanmelding. bereiken op 06-54782087 of r.theunissen@kerckhof sadvocaten.nl. Maar belangrijker, er zat tussen die informatie ook een folder met Neem contact op met Capital Media Services Je kunt ook direct je sollicitatie (met cv) e-mailen. 024 - 360 77 10 of [email protected] de voorwaarden voor gezinshereniging. En die, zegt meneer Y., ACTUALITEITENCOLLEGE Tot binnenkort! vergat hij te lezen. Toen hij eind 2015 zijn echtgenote wilde laten OMGEVINGSRECHT Drs. Richard Theunissen, HR Manager a.i., Kerckhof s Advocaten B.V. nareizen, was het te laat; de termijn van drie maanden was ruim In dit actualiteitencollege, georganiseerd door verstreken. Nu staat hij voor de vreemdelingenrechter in Utrecht het Instituut voor Bouwrecht, wordt een aantal om de afwijzing van het ministerie aan te vechten. relevante ontwikkelingen in wetgeving en ‘Mijn cliënt heeft de folder wel ontvangen,’ zegt de advocaat. ‘Je jurisprudentie op het gebied van Bouwrecht ziet asielzoekers altijd lopen met zo’n oranje map met allerlei behandeld. Het accent ligt op een bespreking frutsels. Die gaat dan vaak op de stapel. Mijn cliënt heeft naast van recente uitspraken van de Afdeling die map ook allerlei mondelinge informatie ontvangen, maar niet bestuursrechtspraak van de Raad van State. over de termijn voor de nareis.’ De termijnoverschrijding, vindt ze, Wabo-perikelen, relativiteit, planschade en zou verschoonbaar moeten zijn. handhaving komen aan de orde. De vertegenwoordiger van de Immigratie- en Naturalisatiedienst Datum: 11 mei vanaf 11.00 tot en met 17.00 uur. denkt daar heel anders over. ‘De advocaat spreekt van frutsels, Plaats: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, AANKOMENDE STUDIEDAGEN maar zo gek is het toch niet dat je, als je de asielvergunning wordt Jaarbeursplein 6, Utrecht. overhandigd, even kijkt wat er in die map zit? Dat hij dat niet Ga naar ibr.nl/activiteiten/agenda voor meer heeft gedaan, komt voor rekening en risico van meneer. Hij heeft informatie en aanmelding. ook een eigen verantwoordelijkheid. Bovendien: in zo’n centrum 16/05 Privacy en gegevensuitwisseling heeft iedereen het over het laten nareizen van familieleden, MISDAADCONGRES 2017 in de gezondheidszorg dus ik kan me niet voorstellen dat er bij meneer geen belletje is De strafrechtelijke verantwoordelijkheid van 5 PO NOvA - basis gaan rinkelen.’ en voor mensen met een geestelijke stoornis Y. slaakt een hoorbare zucht. Zijn kansen zijn klein, hij weet het, is het thema van het derde Misdaadcongres in zijn advocaat heeft het hem keer op keer verteld. Maar door te Utrecht. Hoe ver reikt de verantwoordelijkheid 13/06 Bestuur en toezicht in de gezond- procederen, kan meneer Y. zijn vrouw, ver weg in Syrië, laten weten van mensen voor de door hen gepleegde heidszorg dat hij zijn best voor haar heeft gedaan. misdaden? En wat is de verantwoordelijkheid 5 PO NOvA - basis De uitspraak van de rechtbank, zes weken later, geeft de IND van de samenleving? Deze en andere Vanwege onze bewuste specialisatie in gezond- honderd procent gelijk. Het was de eigen verantwoordelijkheid vragen staan centraal. heidsrecht, onze topdocenten uit de rechtspraktijk van meneer Y. om erachter te komen wat de regels waren. Als hij Datum: 1 juni 2017, vanaf 9.00 tot en en wetenschap en de uitstekende cursuslocaties is zijn vrouw wil laten overkomen, zal hij het op een andere manier met 17.00 uur. de Academie voor Gezondheidsrecht dé aanbieder Voor meer informatie en inschrijven: moeten proberen. Zonder voorkeursbehandeling Plaats: Universiteit Utrecht (Paushuize), van bij- en nascholing op het gebied van gezond- Kromme Nieuwegracht 49, Utrecht. www.avgr.nl heidsrecht. Ga naar uu.nl/agenda voor meer informatie Meer weten? Lees de uitgebreide en aanmelding. versie op advocatenblad.nl, rubriek Ter Zitting.

2017 | 4 CIVIELE CASSATIE, PROCESBEGELEIDING OF PREJUDICIËLE VRAAG BIJ DE HOGE RAAD? Alt Kam Boer advocaten Kwaliteit met oog voor detail -toga van lichtgewicht Cool ool Zie onze website www.altkamboer.com voor een track record over de afgelopen 17 jaar. Vaste prijsafspraken mogelijk.

Industrieweg 51 Info: mr H.J.W. Alt AS oterdam PB 82228, 2508 EE Den Haag www.toga-atelierschout.nl Tel.: 010 245 07 66 T: 070 - 358 94 79 | F: 070 358 51 97 di t/m vr : - : E: [email protected] [email protected] zaterdag op afspraak

Unieke kans bij Topadvocaat Conchita van Rooij!

Telefoonservice voor de advocatuur

Telefoonservice Agendabeheer Opvang Overfow

Wij werken voor +200 advocatenkantoren, Vacature advocaat kennen de juridische terminologie en werken discreet personen- en familierecht in Amsterdam Zuid Enthousiast geworden? Call Care Nederland | 010 – 280 3333 | [email protected] | www.callcare.nl www.advocaatconchita.nl

Wij zoeken een bevlogen advocaat-medewerker met ervaring. Een extravert type dat wat toe wil voegen aan ons kantoor en de ambitie heeft partner te worden.

De kandidaat Onze ideale kandidaat heeft minstens 4 jaar ervaring Roelvink Advocaten zijn in arbeids- en onderwijsrecht, levert hoge kwaliteit belangenbehartigers pur en neemt als vanzelf initiatief. Hij combineert een sang. Onze cliënten bouwen natuurlijke neiging tot samenwerken & overleg met op ons strategisch inzicht en stevigheid en zelfstandigheid. Hij snapt dat het proces kunnen rekenen op rendement. dat hij samen met de cliënt doormaakt minstens zo Het kantoor onderscheidt belangrijk is als de noodzakelijke juridische expertise. zich niet alleen door hoge Onze kandidaat is een ﬁjne collega die elke kans om kwaliteitsnormen, maar ook zich verder te ontwikkelen aangrijpt. door inventiviteit, bezieling en plezier. We werken bij uitstek De procedure voor werkgevers. Een belangrijk Stuur je motivatie en cv waaruit blijkt dat jij onze deel van ons succes ligt in de kandidaat bent vóór 10 mei naar relatie die we aangaan met onze [email protected]. cliënten. We investeren veel in Heb je vragen over ons kantoor of de vacature, onze mensen. bel dan met Erik Roelvink 06 416 889 88.

www.roelvinkadvocaten.nl

RA_Vacature_170x122_FC_Magazine.indd 1 30-03-17 13:22 ADVOCATENB!D ACTUEEL 23

GEZIEN CIVIELE CASSATIE, PROCESBEGELEIDING OF PREJUDICIËLE VRAAG BIJ DE HOGE RAAD? Alt Kam Boer advocaten ONBERISPELIJK Kwaliteit met oog voor detail -toga van lichtgewicht Cool ool Zie onze website www.altkamboer.com voor een track record over de afgelopen 17 jaar. BRITS RECHTS- Vaste prijsafspraken mogelijk. Een indringende, intelligent opgebouwde VORDERING Industrieweg 51 Info: mr H.J.W. Alt roman over de zoon van Britse kolonialen AS oterdam PB 82228, 2508 EE Den Haag die voor de buitenwereld als topadvocaat NA KEI www.toga-atelierschout.nl Tel.: 010 245 07 66 T: 070 - 358 94 79 | F: 070 358 51 97 in Hongkong een onberispelijk leven hee" di t/m vr : - : E: [email protected] [email protected] zaterdag op afspraak geleid. Gaandeweg blijkt dit bestaan Commentaar & Context KEI helemaal niet zo sme#eloos te zijn geweest. (Boom juridisch, 2017) voorziet het gewijzigde Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering Unieke kans bij Topadvocaat Een onberispelijke man van Jane inneringen de twijfels en blijkt dat er van commentaar vanuit de Conchita van Rooij! Gardam (Cossee, 2017) gaat over meer zit achter het keurige voorko- parlementaire geschiedenis Edward Feathers. Een Raj-weeskind men van de respectabele oud-jurist. van de KEI-wetgeving. Telefoonservice voor de advocatuur dat als zoon van Britse kolonialen op Zijn nieuwe buurman in Dorset, vijfjarige leeftijd naar Groot-Brittan- oud-collega en tegenpool Terence Rechtsvordering kent na de invoering nië wordt gestuurd om daar een de- Veneering uit Hongkong, en andere van KEI vele gewijzigde artikelen en gelijke Britse opvoeding en opleiding personen uit het verleden laten de nieuwe bepalingen die voor advo- Telefoonservice Agendabeheer Opvang Overfow te krijgen. Na een mislukt avontuur lezer zien dat het leven van Feathers caten wennen zijn. Voor advocaten Wij werken voor +200 advocatenkantoren, als advocaat in Londen krijgt hij via minder onberispelijk is dan gedacht. die het Wetboek van Burgerlijke Vacature advocaat kennen de juridische terminologie en werken discreet een vriend een baan aangeboden in Een prachtig opgebouwde roman die Rechtsvordering vaak gebruiken, personen- en familierecht in Amsterdam Zuid Enthousiast geworden? Hongkong. Het is het begin van een de lezer dwars door de tijd voert, van is dit naslagwerk onmisbaar. Alle Call Care Nederland | 010 – 280 3333 | [email protected] | www.callcare.nl www.advocaatconchita.nl glansrijke carrière als topadvocaat oost naar west. Een indringend boek artikelen worden in dit boek voorzien in het Verre Oosten. Feathers, ook ook over de juridische wereld, je thuis van commentaar vanuit de parlemen- wel Old Filth (Failed in Londen, Try voelen, opvoeding en ouderschap. taire historie. Per artikel wordt een Hongkong) genoemd, wordt bij het Misschien jammer dat het boek pas duidelijke uitleg gegeven en worden Wij zoeken een bevlogen advocaat-medewerker bereiken van zijn pensioenleeftijd veertien jaar na verschijning is ver- de verschillen met het oude proces- met ervaring. Een extravert type dat wat toe wil door collega-juristen gezien als taald in het Nederlands. Bijkomend recht geduid. Ook leggen de acht voegen aan ons kantoor en de ambitie heeft partner vriendelijke, zachtaardige gentleman voordeel: het is pas het eerste deel auteurs dwarsverbanden binnen de te worden. die een braaf leven heeft geleid. van een trilogie. En de vervolgdelen, nieuwe KEI-wetgeving en gaan ze in Klopt dat beeld wel? Na zijn pensioen Een trouwe vrouw en Laatste vrienden, op het Landelijk procesreglement en De kandidaat verhuizen hij en zijn vrouw Betty verschijnen al op korte termijn. het Besluit digitalisering. Onze ideale kandidaat heeft minstens 4 jaar ervaring naar Dorset. Wanneer Betty overlijdt, Roelvink Advocaten zijn in arbeids- en onderwijsrecht, levert hoge kwaliteit komen met het koesteren van de her- Francisca Mebius Francisca Mebius belangenbehartigers pur en neemt als vanzelf initiatief. Hij combineert een sang. Onze cliënten bouwen natuurlijke neiging tot samenwerken & overleg met op ons strategisch inzicht en stevigheid en zelfstandigheid. Hij snapt dat het proces kunnen rekenen op rendement. dat hij samen met de cliënt doormaakt minstens zo Het kantoor onderscheidt belangrijk is als de noodzakelijke juridische expertise. zich niet alleen door hoge Onze kandidaat is een ﬁjne collega die elke kans om kwaliteitsnormen, maar ook zich verder te ontwikkelen aangrijpt. NIEUWE PIKETPAALTJES door inventiviteit, bezieling en plezier. We werken bij uitstek De procedure Een pleidooi aan de publieke sector om het nieuwe ambtenarenrecht voor werkgevers. Een belangrijk Stuur je motivatie en cv waaruit blijkt dat jij onze te omarmen. Zo kan Het nieuwe ambtenarenrecht van juridisch deel van ons succes ligt in de kandidaat bent vóór 10 mei naar adviseur en docent Ambtenarenrecht Ed van Meer worden relatie die we aangaan met onze [email protected]. omschreven. De toekomstvisie van de auteur op de arbeidsrechtelijke cliënten. We investeren veel in Heb je vragen over ons kantoor of de vacature, veranderingen bij de overheid loopt als een rode draad door het boek. onze mensen. bel dan met Erik Roelvink 06 416 889 88. Aanleiding voor het 206 pagina Van Meer ziet de wet als basis piketpaaltjes op maatschappelijk tellende werk is de Wet normali- voor normalisering van een onbegrepen plaatsen, de www.roelvinkadvocaten.nl sering rechtspositie ambtenaren publieke sector die te veel is publieke sector hun bekrompen die in 2020 van kracht wordt. gejuridiseerd: ‘Zodat niet langer dominantie opleggen.’ Een ingrijpende herziening, juridiserende advocaten en rechters, die 800.000 ambtenaren raakt. met het slaan van juridische Sylvia Kuijsten RA_Vacature_170x122_FC_Magazine.indd 1 30-03-17 13:22

2017 | 4 24 INTERVIEW ADVOCATENB!D

TOEZIEN OP DE TOEZICHT HOUDERS 2017 | 4 ADVOCATENB!D INTERVIEW 25

De komende maanden trekt het college van toezicht van de NOvA weer het land in voor het jaarlijkse bezoek aan de lokale dekens. Waar gaan ze het over hebben? In gesprek met het college.

DOOR!/!KEES!PIJNAPPELS! BEELD!/!SJOERD!VAN!DER!HUCHT

et wordt het derde rondje Andrée van Es (64). Zij volgde begin langs de velden. Het CvT, dit jaar Rein Jan Hoekstra op. Anders H ingesteld door de wetgever, dan De Wit is Van Es geen advocaat bestaat pas een paar jaar. Toch zijn geweest, zij kijkt uitsluitend met de de leden best tevreden met de resul- blik van een buitenstaander. ‘Ik stap taten die tot dusver zijn geboekt. Het in, in het midden van het proces. Wat toezicht op advocaten – en daarmee ik waarneem, is dat er in alle geleding- de kwaliteitsgarantie voor de rechten betekenisvolle stappen worden zoekende – verloopt steeds professio- gezet. Je moet er rekening mee houden neler, constateert Jan de Wit (71). ‘We dat we iets nieuws aan het uitvinden zijn goed op weg. We zijn als college zijn. Dat betekent dat we voortdurend niet de directe toezichthouders, daar nadenken over de vraag wat nou wiens zijn de dekens voor verantwoordelijk. rol is en hoe je de dingen zo effectief Wij houden systeemtoezicht, staan mogelijk doet. Waar bemoeit het op afstand en beoordelen of het goed college zich mee, wat laten we over aan gaat. We zien duidelijk progressie.’ de dekens? We willen niet op elkaars De Wit is één van de twee onafhanke- stoel zitten. Wat ik knap vind, is dat je lijke kroonleden van het CvT. Hij zit bij de dekens ook een proces ziet van erbij sinds 2015, vanaf het eerste uur. verandering in verantwoordelijkheid. Het andere kroonlid is oud-politica Die toezichthoudende rol moeten

2017 | 4 “Als bedrijfsjurist in de haven, ben ik verantwoordelijk voor uiteenlopende, internationale contracten. Rechtsorde is voor mij de perfecte juridische zoekmachine, waarmee ik zeker weet dat alles klopt.”

Rechtsorde: dé zoekmachine voor juridische informatie

De beste zoekervaring Rechtsorde is ontwikkeld voor en door juristen en werkt daardoor zeer gebruiksvriendelijk en intuïtief.

Alle bronnen in één Rechtsorde integreert informatie uit openbare websites, uw abonnementen bij uitgeverijen zoals Kluwer, Sdu en Boom én uw eigen juridische know-how.

Inzicht in gebruik Rechtsorde maakt het gebruik van juridische informatie binnen uw organisatie inzichtelijk. Inzicht waarop u beslissingen kunt baseren.

Probeer Rechtsorde nu één maand GRATIS! Ga naar www.rechtsorde.nl en sluit gratis een proefabonnement af! ADVOCATENB!D INTERVIEW 27

mensen zich eigen maken. Dat kost maand het landelijke dekenberaad lokale orden. Werkwijze en aanpak tijd. De kunst is om de druk erop bij, als algemeen deken. ‘Ik ben daar lopen soms uiteen. Ook zijn nog niet te houden.’ aanwezig als toehoorder. Ik neem alle bureaus voldoende bezet om het niet deel aan beraadslagingen. benodigde werk te kunnen verzetten. DISCUSSIE Zolang iedereen weet in welke Jan de Wit: ‘De dekens overleggen sa- Met de komst van de nieuwe hoedanigheid ik aanwezig ben, levert men hoe ze te werk gaan. Het beleid Advocatenwet deed ook het college dat geen enkel probleem op. Ook niet komt tot stand in het dekenberaad. van toezicht zijn intrede. Daar ging binnen het college. Die rol kan goed Desalniettemin zie je wel dat de ene wel de nodige discussie aan vooraf. gescheiden worden.’ deken het niet belangrijk vindt om Het ministerie van Veiligheid en Voor Andrée van Es wordt de bij een kantoorbezoek vooraf een Justitie en een deel van de politiek rondgang langs de lokale orden ﬁnanciële analyse te laten maken en streefden aanvankelijk naar een de eerste kennismaking met de andere wel. Daar zijn heel grote door de overheid benoemd college de praktijk. Een praktijk die de verschillen.’ dat eindverantwoordelijk zou zijn afgelopen jaren behoorlijk is In principe moet elke advocaat op voor het gehele toezicht op de veranderd. De dekens hebben hun eenzelfde vorm van toezicht kunnen advocatuur. Bovendien moesten alle taken en verantwoordelijkheden rekenen, ongeacht de regio waarin leden van buiten de beroepsgroep aanzienlijk zien komen. Dat liep anders. Niet het uitdijen. Wat het college, maar de dekens werden college betreft, is ‘Die toezichthoudende rol primair verantwoordelijk voor het het dekenaat een moeten mensen zich eigen individuele toezicht. Bovendien werd fulltimebaan. ‘Ik ben de algemeen deken uit hoofde van heel benieuwd maken. Dat kost tijd’ zijn functie voorzitter van het college. wat ik daarover ga De gekozen constructie werkt horen. Vooral de discussie over het hij werkt. Zover is het nog niet, zegt tot dusver prima in de praktijk, tijdsbeslag begrijp ik heel goed. De Wit. ‘We hebben ook verschillen menen de leden van het CvT. Hoelang blijf je deken? Twee jaar is gezien, zeker in het eerste jaar, in De dubbelrol van voorzitter en erg kort. Moet je je praktijk al dan de interpretatie van dekenbezwaar, algemeen deken Bart van Tongeren niet voorlopig vaarwel zeggen? Hoe dekenstandpunt en dekenklacht. stuit niet op bezwaren. Jan de Wit: langer je deken bent, hoe nijpender Dat zijn cruciale dingen, waarover ‘Wij hebben alleen te maken met de het probleem. Het dilemma is verschillende opvattingen beston- voorzitter in zijn rol als voorzitter evident. Toch vind ik dat het toezicht den. Daarvan hebben wij gezegd: en hebben nog nooit gezien dat een professionele taak op zich is. jullie moeten echt werk maken van het problemen oplevert. Omdat Je kunt niet zeggen: dat doe ik er harmonisering.’ we als onafhankelijke kroonleden even bij, of: dat doe ik een paar Harmonisering van het toezicht, dat in de meerderheid zijn, bestaat er dagen per week.’ is misschien wel de belangrijkste weinig risico. De kroonleden zijn Volgens Van Tongeren is drie jaar taak van het college, onderstreept niet verbonden met de advocatuur het minimum voor het dekenaat, voorzitter Van Tongeren. ‘Dat is en kunnen op afstand beoordelen. maar heeft vier jaar de voorkeur. eigenlijk waar we elke dag mee bezig We worden niet gehinderd door ‘Wij realiseren ons heel goed wat zijn. We constateren gelukkig ook dat belangen in de advocatuur en zorgen we van de dekens vragen, maar de de elf dekens die zijn belast met het daarmee voor de objectiviteit in dekens realiseren zich ook heel goed toezicht steeds meer naar elkaar toe- het toezicht.’ wat hun taak is. Natuurlijk zijn er groeien in uniformiteit en de wijze af en toe hick-ups, maar we hebben waarop ze toezicht uitoefenen. Door BRUG hetzelfde doel: de kwaliteit van de de inzet van het CvT is die harmoni- Van Tongeren (53) zelf ziet eerder advocatuur waarborgen en zorgen seringslag behoorlijk gemaakt. We voordelen dan nadelen in zijn dat de rechtzoekende een goede zijn er nog niet, maar al wel voor een dubbele pet. ‘Als voorzitter van advocaat heeft.’ groot deel.’ het college en als algemeen deken kan ik een brugfunctie uitoefenen KRITISCH ZELFSTANDIG tussen enerzijds dat onafhankelijk In het jongste jaarverslag is het De Wit haast zich om te benadruk- toezicht en anderzijds de lokale college van toezicht kritisch over de ken dat de dekens heel duidelijk dekens.’ Van Tongeren woont elke verschillen die er bestaan tussen de een zelfstandige positie hebben.

2017 | 4 28 INTERVIEW ADVOCATENB!D

‘Feitelijk bemoeien we ons niet met zoeken structureel aan bod komen. de Belastingdienst over risicovolle het primaire toezicht. Wij kijken met In Zeeland-West-Brabant zijn vorig situaties op kantoren.’ name naar wat de dekens onderling jaar bij wijze van proef de financiële Bart van Tongeren: ‘Eigenlijk zeggen hebben afgesproken. Of hebben ze kengetallen van alle kantoren opge- dekens tegen diverse partijen in de vraagd. De resultaten van samenleving: geef ons een signaal die proef laten zien dat het wanneer een advocaat niet goed ‘We worden niet wijs is om deze aanpak over functioneert. Dat zijn bijvoorbeeld het hele land uit te rollen, rechters, het OM of de Raad voor gehinderd door belangen stelt het college. Rechtsbijstand. Ook de Belasting- in de advocatuur’ Jan de Wit: ‘Wil je zo’n dienst hoort daar volgens ons bij. Als kantoorbezoek goed doen, het de fiscus opvalt dat een advocaat dan is het heel verstandig zijn aanslagen niet betaalt, zou dat niets afgesproken? In het laatste dat je van tevoren laat kijken naar de een signaal kunnen zijn dat hij in de geval ondernemen we stappen. financiële positie van zo’n kantoor. problemen zit en in de verleiding kan Onze taak is om te controleren of de Dan kun je gericht vragen stellen. komen om te malverseren.’ gemaakte afspraken daadwerkelijk Of niet, als dat niet nodig is. Maar Het college gaat in mei en juni tot uitvoering komen. Zodat vanuit dan weet je in elk geval hoe een steeds met twee leden – en secretaris het beginsel van rechtsgelijkheid de kantoor ervoor staat. Dat is beter Adrienne Hoevers – op bezoek bij de mensen in Groningen en Limburg dan iemand op zijn blauwe ogen lokale orden. Alleen de drie nieuwe qua toezicht met eenzelfde houding geloven. Daarover zijn we het ook dekens in Overijssel, Midden-Neder- van hun deken te maken krijgen.’ eens. De dekens onderschrijven nut land en Limburg mogen het voltallig De toezichthoudende rol van de en noodzaak daarvan.’ college verwachten, omwille van de dekens vertaalt zich volgens het kennismaking. Andrée van Es kan college in meer tuchtmaatregelen. BELASTINGDIENST niet wachten om het veld in te gaan. Jan de Wit ziet dat tuchtrechters Ten behoeve van het financieel ‘Ik ben weliswaar te gast geweest bij zwaardere maatregelen opleggen. toezicht kunnen dekens gebruikma- het college van afgevaardigden en het ‘De dekens zijn er zelf van overtuigd ken van de unit FTA en het Kennis- dekenberaad, maar daarmee heb ik dat ze veel vaker een dekenbezwaar centrum Wwft (Wet ter voorkoming nog geen representatief beeld van de moeten toepassen dan voorheen. van witwassen en financieren van advocatuur. Het valt me op dat in de Het effect daarvan zie je in het aantal terrorisme), beide ondergebracht bij beroepsgroep breed het belang wordt straffen en maatregelen. Kijk maar de NOvA in Den Haag. Dat mogen ze gezien de rechtzoekende de beste naar het aantal schrappingen in 2016 best vaker doen dan nu gebeurt, stelt advocaat te bieden. Maar het is ook en zelfs 2017.’ het college. een beroepsgroep die, om de kwa- Het college ziet graag dat de dekens Ook de Belastingdienst komt bin- liteit van het werk hoog te houden, meer werk maken van het zogehe- nenkort om de hoek kijken, zegt behoorlijk eigenwijs en dus indivi- ten risicogestuurd toezicht. Vooral Jan de Wit. ‘Wij hebben al heel lang dualistisch is. Dat is fantastisch om de financiële kwetsbaarheid van het idee dat het dekens zou hel- te zien. Het is een mooie taak om te advocatenkantoren is een punt van pen wanneer ze in een vroegtijdig proberen afspraken te maken die tot zorg en moet tijdens de kantoorbe- stadium worden geïnformeerd door verdere verbetering leiden.’

advertenties

Advocaten te Dordrecht zoeken een Advocaat-Stagiair(e) Bewegend zitten Advocaat-Medewerk(st)er maakt de rug sterk. Een eigen praktijk en/of werkervaring strekken tot aanbeveling. Pijnvrij, ﬁ t en alert

Sollicitatie te richten aan: op elk moment mw.mr. H.C.Ch. Kneuvels van de dag. Postbus 1185 | 3300 BD Dordrecht

Mr. Kneuvels kan ook uw eventuele vragen beantwoorden: 078 – 639 55 59. info@ﬂ exchair.com | 010 416 93 93

2017 | 4 Airconditioners voor een heerlijk DÉ VERZEKERINGSSPECIALIST fris en energiek werkklimaat! VOOR NOTARIAAT EN ADVOCATUUR

Ron Borgdorff is verzekeringsspecialist voor notarissen, Nu ook lease!! advocaten en vrijgevestigde juristen. Ron kent de speciﬁeke risico’s van deze juridische beroepsgroepen. Met ruim 25 jaar ervaring staat hij borg voor een persoonlijk, gedegen advies op maat en A.L.F. International BV Tel. 0168 - 33 54 78 korte lijnen. [email protected] www.alf-international.nl U wilt een ﬁnancieel adviseur met verstand van úw zaken? Neem contact op voor een afspraak. ALF 90 x 60mm 24-02-2014.indd 1 24-02-14 10:05 Bel 033-20 35 000 of mail naar [email protected]

WWW.RONBORGDORFF.NL S? van Boetzelaerlaan 24H 3828 NS Hoogland DE EERSTE SCHEIDING IN NEDERLAND FINANCIEEL ADVISEUR VOOR NOTARIAAT & ADVOCATUUR Betouwbare informatie over scheiden en mediation VERZEKERINGEN ZOWEL ZAKELIJK ALS PARTICULIER OA: BEROEPS- EN BEDRIJFSAANSPRAKELIJKHEID • GELD- EN FRAUDE vindt u op verder-online.nl • ARBEIDSONGESCHIKTHEID • RECHTSBIJSTAND • RECONSTRUCTIE

BZSE is met 8 advocaten het grootste Wij zijn geen standaardkantoor. De advocaten kantoor van Sint-Maarten. BZSE heeft van BZSE zijn eigenzinnig, eigenaardig en eigen- ook een vestiging op Curaçao, waar wijs, maar ook onze eigen werkwijze, integriteit en thans 2 advocaten werkzaam zijn. professionaliteit hebben ons een sterke reputatie opgeleverd, en ons het grootste kantoor van Sint- Maarten gemaakt. Voor de vestiging op Sint Maarten zoeken wij een: Wij zijn niet op zoek naar een dertien in een dozijn advocaat. Het is van belang dat onze nieuwe Advocaat medewerker zelfstandig, leergierig, analytisch sterk, (met bij voorkeur 3-5 jaar werkervaring) klantgericht en hardwerkend is, maar daarboven en/of vragen wij meer. gevorderd Advocaat-Stagiair(e) (met bij voorkeur de afgeronde Interesse in deze vacature beroepsopleiding) Heb je interesse in deze vacature, stuur dan een sollicitatiebrief met curriculum vitae, cijferlijsten en eventuele stagebeoordelingen naar: Rik Bergman, www.bzselaw.com e-mail: [email protected] Verklaard Seminars 3 juli 2017

Eva Knipschild advocaat arbeidsrecht en mediator bij Kennedy Van der Laan

Verklaard Seminars

In één middag de Jurisprudentie van het afgelopen halfaar op een rij. 3 PO punten

Locatie: Hilton Hotel Amsterdam, van 16.00 – 20.00 uur.

Sprekers: Prof. mr. E. (Evert) Verhulp mw. mr. E. Knipschild prof. mr. J.M. van Slooten

Meer informatie en aanmelden: www.jarverklaard.nl ADVOCATENB!D ACTUEEL 31

Verklaard LAWYERS FOR LAWYERS GRIEKSE ACTIVISTE ZELF ONDER VUUR DOOR!/!TATIANA!SCHELTEMA

De Griekse mensenrechtenadvocate Electra Koutra maakt zich sterk voor de humane opvang van alleenstaande minderjarige vluchtelingen die in haar land zijn gestrand. Door haar gepassioneerde optreden botst ze regelmatig met de autoriteiten. ‘Ze zien mij inmiddels als een plaag.’

et was een bizarre gewaarwording,’ zegt Electra Zaken haastte zich om een persverklaring uit te geven. Koutra. ‘Ik was in Istanboel voor werk, checkte Koutra: ‘Als dit écht was gebeurd, moest ertegen opge- H ’s ochtends het nieuws en stuitte als eerste op treden worden, zei hij. Maar in het belangrijkste deel een bericht waarin stond dat de veiligheidsmaatregelen van zijn verklaring zei hij dat de parlementsleden en het rond politiebureaus in heel Griekenland werden aange- publiek vooral niet moesten geloven wat “die advocaat” scherpt om politiemensen te had geschreven. Alsof niet de beschermen tegen mogelijke kinderen zelf, maar ik die klacht repercussies, vanwege iets had ingediend!’ wat ík had gedaan.’ Erger nog: de politiebeambten Het bericht was gebaseerd op die de jongen hadden verhoord, een uitgelekt intern docu- wilden dat Koutra en haar assis- ment waarin stond dat de tent een verklaring aﬂegden als politie rekening hield met ‘verdachten’ in de zaak. Toen ze ‘aanslagen in reactie op Kou- om het dossier vroeg, veranderde tra’s Facebook-posts’. ‘Ik heb haar status in die van ‘getuige’. toen maar een paar schietge- ‘Mijn naam en adres stonden in- bedjes verstuurd, in de hoop eens in het politiesysteem, alsof dat de politie niks zou over- ik een bedreiging vormde.’ Een komen,’ grinnikt de Griekse paar dagen later zag ze twee on- Cogiati / Wikimedia Commons

mensenrechten advocaat. © bekende mannen rondsnuffelen Maar beangstigend was het in haar tuin. Toen ze de politie wel. ‘Impliciet werd ik beschuldigd van het oproepen tot belde, bleken het collega’s van hen te zijn, in burger. geweld, terwijl ik me daar juist altijd tegen heb verzet.’ Koutra is de aanvaringen met autoriteiten wel gewend, Een week eerder was Koutra betrokken geraakt bij de al worden ze steeds heftiger. ‘Het lijkt wel alsof de zaak van zeven asielzoekers, van wie vijf minderjarig, autoriteiten die zich juridisch voor hun handelen moeten die waren opgepakt toen ze met speelgoedwapens op verantwoorden mij inmiddels beschouwen als een soort zak onderweg waren naar een cultureel centrum waar ze plaag. Wat nu speelt, is dat de overheid vragen moet meededen aan een voorstelling over hun traumatische beantwoorden van het Europees Hof voor de Rechten ervaringen in Syrië. De minderjarigen werden gestript van de Mens in zaken over alleenstaande minderjarige en vastgehouden. Eén jongen werd tot zonsopgang door asielzoekers – volgens Europol zijn er zo’n tienduizend verschillende agenten verhoord, zónder advocaat. Koutra jongeren vermist. Die kinderen leven waarschijnlijk moest machteloos wachten op de gang. op straat, misschien worden ze wel verkocht aan De volgende dag dienden de minderjarigen een klacht orgaanhandelaren. Geen idee. Er wordt geen onderzoek in bij de politie en op 29 september beschreef Koutra naar gedaan. Wij hebben gezegd dat dat niet gebeurt de gebeurtenissen op haar Facebook-pagina: ‘Het is omdat de kinderen onder voogdij staan bij de openbaar ONBESTAANBAAR dat kinderen in een democratische aanklager, die dus onderzoek zou moeten doen naar de rechtsstaat worden gedwongen zich uit te kleden, hun eigen nalatigheid. Dat nemen ze me niet in dank af.’ geslachtsdelen aan politiebeambten te tonen en worden gefotografeerd zonder dat er zelfs maar een aanklacht Electra Koutra is op 19 mei één van de sprekers is geformuleerd.’ op het L4L-symposium ‘The Voice of Rights’ ter De post ging viral. Er werden vragen gesteld in het gelegenheid van de uitreiking van de L4L Award. Griekse parlement en de minister van Binnenlandse www.advocatenvooradvocaten.nl.

2017 | 4 32 COVER ADVOCATENB!D

2017 | 4 ADVOCATENB!D COVER 33

Het gevecht om verschoningsrecht

In januari kondigde staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes aan het ‘fscale verschoningsrecht’ te willen aanpassen. De NOvA reageerde fel: iedereen moet in alle vrijheid met een advocaat over zijn rechtspositie kunnen spreken. Aan dat rechtsstatelijke principe mag niet worden getornd. Of toch wel?

DOOR!/!TATIANA!SCHELTEMA ILLUSTRATIE!/!NANCY!VAN!DAM

p 17 januari stuurde staats- ris of advocaat wordt in bepaalde Nederland trakteert multinationals secretaris Wiebes van gevallen niet toegekomen aan een al jaren op riante tax rulings waar- O Financiën een brief aan de juiste en volledige belastingheffing, door ze elders nauwelijks belasting Kamer over de aanpak van internati- wanneer deze inlichtingen niet van hoeven te betalen. De meest gangba- onale belastingontduiking: een heet de belastingplichtige verkregen re belastingontwijkingsconstructies hangijzer sinds de publicatie van worden.’ zijn al jaren bij de top van het minis- de Panama Papers, precies een jaar Advocaten klommen onmiddellijk terie bekend, bleek vorige maand uit geleden. Eén van de maatregelen die in de pen. ‘De verkiezingen komen een reeks vertrouwelijke memo’s over Wiebes voorstelt, is aanpassing van eraan en de regering roept dat zij be- de afspraken die de Belastingdienst het ‘fiscaal verschoningsrecht’ van lastingontduiking gaat aanpakken,’ met bedrijven maakt, en die de advocaten en notarissen. schamperden Camilo Schutte en Ger- Leidse hoofddocent Belastingrecht Dat verschoningsrecht is nu ‘te on- rit-Jan Zwenne, respectievelijk voor- Jan Vleggeert via een beroep op de gericht’, vindt Wiebes: het is ondui- zitter en lid van de adviescommissie Wet openbaarheid van bestuur boven delijk welke informatie advocaten Rechtsstatelijkheid van de NOvA in tafel had gekregen. en notarissen over cliënten met de dagblad Trouw. ‘[…] Een sterk staaltje fiscus moeten delen, en dat is een van eigen straatje schoonvegen FEL probleem. ‘Indien de Belastingdienst gecombineerd met slecht verhulde Ook de orde reageerde fel en schreef deze gegevens en inlichtingen over minachting voor de rechtsstaat.’ op 13 februari een brandbrief aan derden niet ontvangt van de nota- Met dat eerste hebben ze een punt: de commissie Financiën van de

2017 | 4 34 COVER ADVOCATENB!D

Kamer. Hoezo zou de Belastingdienst een fiscaal aspect. Ik lees ook dat de sleepte. Die stelde Hertoghs tot twee informatie die ze zelf kennelijk niet fiscus zegt dat “financiële transac- keer toe in het gelijk. Nadien gold het via de reguliere weg te pakken krijgt, ties van advocaten” niet thuishoren BFT-toezicht op advocaten als ‘tande- ‘via de achterdeur’ bij de advocaat onder het verschoningsrecht. Maar loos’; en vanaf 2014 wordt toezicht op mogen ophalen? Wat bedoelde de als een advocaat iets doet wat niet ad- de naleving van de Wwft uitgeoefend staatssecretaris eigenlijk met ‘fiscaal vocatuurlijk is, is het verschonings- door de plaatselijke deken. verschoningsrecht’? Dat bestáát recht helemaal niet aan de orde! En Daar was niet iedereen blij mee. In helemaal niet: iedere advocaat kan daar hebben ze [bij Financiën, red.] 2014 zwengelde Vincent Leenders, zich verschonen, of hij nou civielrech- onvoldoende naar gekeken. Het is destijds landelijk coördinerend frau- telijke, straf- of belastingzaken doet, niet hun domein en ze moeten niet deofficier bij het Functioneel Parket en dat verschoningsrecht dient niet kijken naar het verschoningsrecht, en tegenwoordig plaatsvervangend de advocaat, maar de rechtspositie maar naar waar hun bevoegdheden hoofdofficier, de discussie weer aan van de cliënt: die moet zich zonder beginnen en eindigen. Dat hebben ze met een opiniestuk in NRC Handels- vrees voor openbaarmaking tot een niet goed gedaan.’ blad getiteld ‘Beperk voor advocaten advocaat kunnen wenden. Trouwens, het verschoningsrecht’. Het verscho- waar bemoeide Wiebes zich eigenlijk IRT-AFFAIRE ningsrecht is een groot goed, stelde mee? Een beleidsvoornemen dat een De discussie over het verschonings- de officier, maar zo langzamerhand wezenlijk onderdeel van de praktijk- recht begon eind jaren negentig in brachten advocaten álles onder het uitoefening van advocaten raakt, de nasleep van de IRT-affaire, toen verschoningsrecht, en daardoor hoort helemaal niet thuis bij Finan- de parlementaire enquêtecommis- bleef veel fraude onbestraft. Niet elke ciën, maar bij Justitie. De brief van de sie-Van Traa in haar onderzoek naar dienst van een geheimhouder zou NOvA (en een buitengerechtelijke onder het verschoningsrecht moeten soortgelijke, opsporingsmethoden vallen, en al zeker niet in situaties iets milder ‘De hoofdregel is: (1996) concludeerde waarin de advocaat op grond van gestelde brief dat onder- en bo- de Wwft ook al een melding zou van de KNB) geheim is geheim’ venwereld banden moeten doen – wat overigens vrijwel sorteerde onderhielden. Van nooit gebeurt. In die gevallen zou het effect: in de tientallen aanvullende Traa zag destijds geen reden om het verschoningsrecht moeten worden vragen die Kamerleden van VVD, SP verschoningsrecht en de geheim- doorbroken, vond Leenders. Een jaar en D66 een week later naar Wiebes houdingsplicht van advocaten en later gooide hij nog wat olie op het stuurden, klonken de grieven van de notarissen te doorbreken. Wel werd vuur: in een interview met het FD zei orde letterlijk door. in 2004 wetgeving ingevoerd die hij dat advocaten hun beroepsge- ‘De hoofdregel is: geheim is geheim. geheimhouders verplichtte om hun heim misbruikten door stelselmatig Dat is ook de lijn van de Hoge Raad, cliënt te identificeren en ongebruike- stagiaires naar besprekingen tussen die de uitzonderingen daarop zeer lijke financiële transacties te melden cliënten en derden te sturen of zich te zorgvuldig bewaakt,’ zegt Bert Fibbe, bij het Bureau Financieel Toezicht laten cc’en in alle zakelijke corres- strafrechtadvocaat bij NautaDutilh, (wetten WID/MOT, de voorlopers van pondentie van de cliënt waardoor gespecialiseerd in belastingpro- de Wwft). Alleen als de advisering álles geheim werd. ‘In Nederland cesvoering en portefeuillehouder gericht is op bijstand aan de cliënt kan iemand de boekhouding van strafrecht in de algemene raad van de in rechte of op ‘het bepalen van de een bedrijf op een kruiwagentje naar NOvA. Fibbe noemt de brief van Wie- rechtspositie van de cliënt’ heeft een een advocaat rijden. Wij moeten dan bes ‘vaag’. ‘Voor zover ik het begrijp, advocaat geen meldingsplicht. Maar jaren procederen om dat te mogen zegt hij niet dat er in fiscale zaken of dat zo is, bepaalt de advocaat zélf. bekijken.’ geen verschoningsrecht zou zijn, Dat leidde een jaar later al tot proble- alleen niet tegenover de Belasting- men toen toezichthouder BFT inzage GEDACHTEKRONKEL dienst. Dan heb je de vraag: wat is eiste in de dossiers van de Bredase Onzin, volgens de Amsterdamse een fiscale zaak? Er zijn in Nederland belastingadvocaat Hans Hertoghs, deken Pieter van Regteren Altena, heel weinig aangelegenheden die die veel zwartspaarders bijstond. sinds 1 april voorzitter van het Lan- niet ook een fiscaal aspect hebben. Hertoghs weigerde en beriep zich delijk Dekenberaad. ‘Het idee dat Alimentatie bij echtscheiding, erfe- op zijn verschoningsrecht, waarop alles wat je aan een advocaat geeft nissen, een huis kopen: álles heeft het BFT hem voor de tuchtrechter automatisch onder het verschonings-

2017 | 4 ADVOCATENB!D COVER 35

recht valt, is een gedachtekronkel. is, kan beter achterwege blijven,’ documenten vraagt, maak ik weinig Waarom zou een administratie – die schreef Van Regteren Altena in zijn kans om ze onder mijn verschonings- al bij de accountant ligt – als die bij maartse column in het Amsterdams recht te houden omdat het een een advocaat ligt ineens wél onder Balie Bulletin. corpus delicti is.’ het verschoningsrecht vallen?’ Ook Maar de zaken en situaties waar de Andersom geldt dat informatie die de aantijging van Leenders dat als je afgelopen jaren over werd gesteg- bij advocaten onder de geheimhou- een advocaat in de cc zet, alle recht- geld, spelen zich allemaal af in het ding valt, door ‘gewone’ belastingad- streekse correspondentie tussen civiele of strafrecht. ‘In belastingza- viseurs moet worden vrijgegeven. partijen automatisch onder het ver- ken heb je die verfijning niet,’ zegt ‘Dat ziet de Belastingdienst in on- schoningsrecht valt, klopt niet. ‘Dan Roel Kerckhoffs, belastingadvocaat derzoeken naar belastingontwijking heb je die informatie niet aan de bij Hertoghs advocaten in Breda. – bij trusts, particuliere fondsen, dat advocaat toevertrouwd. De advocaat ‘Althans, niet in de tekst van de soort entiteiten – natuurlijk óók en ik zal als hij erover ondervraagd wordt Algemene wet inzake naar de partijen zelf verwijzen.’ rijksbelastingen (AWR). Het ‘jarenlange procederen’ valt reu- De bepaling [art. 53a ‘Ik zie geen argument ze mee. Sinds 1 maart 2015 moet de AWR, red.] over ver- waarom je geheimzinnig rechtbank binnen dertig, en de Hoge schoningsrecht is vrij Raad binnen negentig dagen in dit vaag, eigenlijk staat er moet doen’ soort zaken beslissen. niet meer dan dat een In de Handleiding voor advocaten advocaat mag weigeren om inlichtin- kan me voorstellen dat ze zich afvra- en dekens ter waarborging van de gen te geven die van belang zijn voor gen: wat is nou het verschil?’ geheimhoudingsplicht en het verscho- de belastingheffing bij derden. En die Dat verschil tussen de beroeps- ningsrecht bij extern onderzoek (2013) bepaling is in het verleden nog nooit groepen is in elk geval zichtbaar staat dat een advocaat zich bij een echt getest. Dus ik begrijp wel dat in het aantal meldingen van doorzoeking op zijn beroepsgeheim Wiebes daar iets aan wil doen.’ ongebruikelijke transacties bij móét beroepen, vertelt Bas Martens, Die vaagheid wordt in het buitenland de Financial Intelligence Unit oud-deken van Den Haag en in 2013 ook slecht begrepen: peer review- (FIU). In de jaren 2013-2015 (latere nauw betrokken bij de oprichting van onderzoekers van de OESO vonden cijfers zijn niet beschikbaar) het Kenniscentrum Wwft. ‘Zeker- in 2011 al dat Nederland niet aan de meldden zestien advocaten heidshalve. Want de advocaat die internationale standaard voldeed. in totaal 34 ongebruikelijke zijn beroepsgeheim ten onrechte Wiebes verwijst er ook naar in zijn transacties, negen daarvan doorbreekt, pleegt een misdrijf. brief. ‘Daar zeggen ze: tjonge jonge, kregen het stempel ‘verdacht’. Ter Je bewaart immers iemand anders het is wel erg weinig.’ vergelijking: in diezelfde periode zijn geheim.’ deden 126 belastingadviseurs Als deken zat Martens bij een aantal FACTUREN 452 meldingen, waarvan een vijfde doorzoekingen. Soms gaat het om In de praktijk kan die onduidelijk- verdacht bleek te zijn. hele kelderboxen materiaal, dan heid er ook toe leiden dat eerder naar Natuurlijk vindt ook Kerckhoffs dat zit je dagenlang bij de rechter-com- het strafrecht wordt gegrepen, zegt de advisering aan de cliënt volstrekt missaris. ‘Er ligt ook weleens een Kerckhoffs. ‘Neem de ondernemer vertrouwelijk moet blijven. ‘Maar ik tijdschrift uit de wachtkamer op de met zijn valse administratie die zegt: kan me wel voorstellen dat als het ad- stapel. De advocaat moet ten aanzien “Meneer Kerckhoffs, ik kom bij u vies eenmaal klaar is en de belasting- van elk stuk zeggen of hij zich op zijn langs, er zitten wat valse facturen structuur die je hebt bedacht wordt verschoningsrecht beroept. De deken tussen en ik laat alles bij u achter.” geïmplementeerd, de belastingin- controleert of dat terecht is. De rech- Of: “Check even óf er iets tussenzit specteur langskomt om te vragen ter-commissaris beslist. Misbruik dat niet kan.” Dan is het inderdaad naar stukken die zien op die uitein- van het verschoningsrecht is echt een nog maar de vraag of de Belasting- delijk opgezette structuur. Zoals doodzonde. De advocaat kan dan op dienst die administratie onder mij statuten, bankgegevens en dergelij- een dekenklacht rekenen.’ vandaan kan krijgen. Maar als een ke – die liggen soms in een andere Volgens de dekens werken de huidige dag later de FIOD langskomt omdat jurisdictie en zijn voor de fiscus lastig procedures juist heel goed. ‘Wetge- ze er een strafzaak van gemaakt te achterhalen. Wat is er dan op tegen ving voor een probleem dat er niet hebben en mij om uitlevering van die dat je zegt: hier heb je de stukken?

2017 | 4 36 COVER ADVOCATENB!D

Ik zie geen argument waarom je daar Aanpassing van het verschonings- ‘met een kanon op een mug’. geheimzinnig over zou moeten doen. recht zal Jaegers praktijk niet raken. ‘De goeden moeten lijden onder de Want als het goed is, is die structuur Wie het wél zal treffen: fiscalisten, al kwaden. Er is een tendens waarbij ook prima te verdedigen.’ dan niet met advocatuurlijke pet, die de bescherming van de cliënt en de nu ook al onder de Wwft vallen. ‘Het positie van de adviseur – zoals de ONVERMIJDELIJK probleem zit, ze- advocaat – meer De Amsterdamse belastingadvocaat ker bij belasting- op gespannen Ludwijn Jaeger is het in grote lijnen ontduiking, ‘De goeden voet staan dan eens met Kerckhoffs. De discussie natuurlijk moeten lijden vroeger. Waarbij over wat nou precíés ‘het bepalen internationaal. de advocaat eerder van de rechtspositie’ van de cliënt Dat zijn de trans- onder de kwaden’ aansprakelijk inhoudt komt weliswaar steeds terug, actie-advocaten gesteld kan maar is, óók destijds bij de invoering die op bedrijfsstructureringen zitten: worden, zelfs strafrechtelijk van de WID/MOT, nooit behoorlijk een groot gedeelte van de Zuidas. vervolgd, voor onjuiste fiscale gevoerd. ‘Die moet nu echt worden Maar ik heb uit die hoek nog nooit advisering. Dat beïnvloedt dus ook de uitgekristalliseerd. Zo niet, dan blijft een reactie gehoord! Er zijn heel veel vertrouwensrelatie tussen advocaat het vaag.’ advocaten, ook fiscaal advocaten, en cliënt. Het wordt heel lastig om te In zijn blog ‘Belastingfraude recht- die vergelijkbare werkzaamheden bepalen of de informatie die bij de vaardigt inperking van het verscho- doen met belastingadviseurs. Daar advocaat of notaris ligt, nog veilig ningsrecht van advocaten’ van 26 ja- ontstaan de problemen. Dus ik vind is. Dit wordt te meer relevant als de nuari schreef hij dat de door Wiebes dat zij een keer met een goeie uitleg Belastingdienst ook informatie ten beoogde aanpassing van het verscho- moeten komen waarom het verscho- behoeve van de belastingheffing van ningsrecht, gezien de ophef rond ningsrecht voor hén cruciaal is, dan derden – en dus niet de cliënt! – bij de belastingontwijking en -ontduiking, wel: in welke gevallen dat echt nood- advocaat zou kunnen krijgen.’ waarschijnlijk onvermijdelijk is. zakelijk is.’ Of, en in welke vorm Wiebes’ plan uit Maar Jaeger vindt dat zo gek nog niet, de kabinetsformatie rolt, is de vraag. ‘mits advisering (tegelijkertijd) de KLEERSCHEUREN Maar de overige maatregelen uit bescherming krijgt die het verdient ‘Wij houden ons zo ver mogelijk van Wiebes’ brief – zoals de Mandatory en de geheimhouding ook wordt ongewenste belastingstructuren,’ Disclosures, waarbij (financieel) uitgebreid tot andere beroepsbeoefe- zegt Godfried Kinnegim, hoofd van adviseurs verplicht worden om naren’, zoals belastingadviseurs, die de praktijkgroep belastingrecht agressieve belastingstructuren zélf ook wel eens optreden in rechte. bij Allen & Overy in Amsterdam. te melden, en het UBO-register – zijn ‘De benadering “als je advocaat bent Kinnegim begeleidt cliënten waarschijnlijk veel effectiever bij de valt altijd alles wat je doet onder over fiscale aspecten bij onder strijd tegen belastingontduiking, verschoning” en als je dus geen meer vastgoedtransacties, fusies zegt Arnaud Booij, universitair advocaat bent, in principe niets, is en overnames zodat het ‘zonder docent belastingrecht in Leiden en eigenaardig,’ zegt Jaeger. ‘Ik zou zeg- kleerscheuren gebeurt’: precies díé advocaat bij Booij Bikkers Advocaten. gen: het hangt af van wat je doet of je bezigheden waar de Belastingdienst ‘Inperking van het verschoningsrecht eronder valt. Dan maakt het dus niet meer over zou willen weten. ‘In de is zeer ingrijpend en waarschijnlijk uit of je advocaat bent of een andere praktijk is de grens tussen adviseren niet echt noodzakelijk. Maar als je dienstverlener. Je moet kijken welke en implementeren heel lastig te iets zou willen aanpassen zou artikel diensten, welke taken of advisering trekken. Want al implementerend 53a eigenlijk maar één extra zinnetje verdienen nou een verschonings- adviseer je. In the end heb je een behoeven, iets als “tenzij vermoed recht? En op het moment dat je toch stappenplan klaar, en hoe het wordt dat gegevens ten behoeve van die gewenste belastingstructuur, die uitpakt vind je later terug in het derden worden gehouden in verband misschien te scherp is, gaat imple- Handelsregister. Maar ik vind het met een strafbaar feit”. En als je een menteren, dan overschrijd je de een beetje flauw om te zeggen: dat link wil leggen met de Wwft, kun je grens. Dat is ook de benadering van laatste stukje moet niet onder het opnemen dat het verschoningsrecht de Wwft-meldingsplicht die Wiebes verschoningsrecht vallen. Dat worden niet geldt als de Wwft van toepassing voorstaat: het doet er niet toe wie je heel ingewikkelde discussies.’ is. Maar wie gaat dat controleren? bent, het gaat erom wat je doet.’ Volgens Kinnegim schiet Wiebes Toch die deken, denk ik.’

2017 | 4 Bent u klaar voor digitaal procederen volgens KEI?

snel, eenvoudig & veilig

Meer weten? www.armarium.nl, 088 - 550 44 82 Gratis webinar: www.armarium.nl/webinar 38 FRISSE NEUS ADVOCATENB!D

LEREN VAN DE MIXED ZONE

DOOR!/!ERIK!JAN!BOLSIUS!!!!BEELD!/!CHRIS!VAN!HOUTS

Griph is anders dan andere advocatenkantoren. Het is een coöperatie, met leden en een bestuur. Oprichter Jaap Stikkelbroeck en zijn collega’s hebben elkaar gevonden in deze nieuwe samenwerkingsvorm.

et kantoor van Griph kijkt zonder ingewikkeld gedoe je heil Ook de verzekeringen, het onderling uit op het IJ, aan de achter- ergens anders zoeken.’ afrekenen, de centrale marketing, H kant van het Amsterdamse Sinds het vertrek van de helft van de website, en een volledige digitale Centraal Station. Bij het oversteken advocaten (‘verschil van inzicht, niks werkplek zijn geregeld. Voor secre- moet Jaap Stikkelbroeck (38) drie ernstigs’) vorig jaar, bestaat Griph tariële ondersteuning en kennis- keer wachten voor passerende trams, uit zeven advocaten en fiscalisten. bronnen betalen de leden naar fietsers en auto’s. ‘Dit is een bizar ‘We werken voor ondernemers en gebruik. ‘Aan de achterkant zijn we kruispunt, toeristen snappen het al ondernemingen op het gebied van lid van een coöperatie, maar aan helemaal niet.’ ondernemingsrecht, arbeidsrecht de voorkant zijn we gewoon een Veilig op de pont naar Noord vertelt en vastgoed. Wij werken op een kantoor. We werken veel samen in hij over de coöperatie Griph. ‘Je kunt moderne manier samen, flexibel, met dossiers en als zelfstandig onderne- ons vergelijken met een kapperszaak een lage overhead.’ De leden betalen mer stuur je maandelijks een factuur waar iedereen een stoel huurt. Voor maandelijks minimaal 1.200 euro naar kantoor, op basis van een geau- die stoel betaal je een bedrag, deels en maximaal 2.500 euro. Dat lijkt tomatiseerd verrekenmodel.’ vast, deels afhankelijk van je omzet misschien veel, maar er staat volgens Stikkelbroeck ziet het samen- en het aantal dagen dat je op kantoor Stikkelbroeck genoeg tegenover. ‘Je werkings model van Griph als zit. Je haakt aan, brengt je eigen krijgt er een volledig kantoor voor en een moderne variant van een klanten mee en profiteert van elkaars je deelt je klanten, zet je netwerk voor kostenmaatschap. ‘Het heeft de netwerk en van de samenwerking. elkaar open. Dus voor dat bedrag voordelen van een kostenmaatschap, En mocht het om wat voor reden heb je collega’s met wie je kunt maar dan met een centrale buiten- niet meer bevallen, dan kun je samenwerken in zaken.’ boordmotor die het algemeen belang behartigt. Een kostenmaatschap bestaat vaak uit losse eilandjes, wij trekken echt samen op.’ De klanten van Griph merken dat Wie is Jaap Stikkelbroeck? volgens hem, omdat ze te maken hebben met ondernemende 2012-heden: Oprichter en advocaat Griph fiscalisten en advocaten. ‘Bij 2010-2012: Advocaat Lexence ons zit niemand als werknemer achter zijn bureau te wachten 2007-2010: Advocaat Korvinus Abeln tot er een dossier op verschijnt.’ 2004-2007: Advocaat Starmans & Van Ruyven Stikkelbroeck begon zijn carrière

Samenwonend, een kind

2017 | 4 ADVOCATENB!D FRISSE NEUS 39

‘Waarom zou het beter zijn als je alles tot in detail regelt?’

op traditionele kantoren, als we echt anders in. Een klant merkt Na een wandeling door Amsterdam- laatste werkte hij twee jaar bij dat. Een procedure is een procedure, Noord stapt Stikkelbroeck de pont Zuidaskantoor Lexence, tot hij daar kun je niet veel anders van weer af, aan de achterkant van het vertrok om zelf het wiel uit te vinden. maken, maar je kunt het wel op een Centraal Station. Hij loopt door een ‘Ik denk dat er veel gaat veranderen andere manier insteken. Er wordt zogeheten mixed zone, een wirwar in de advocatuur en het is ontzettend vaak over cliënten gesproken alsof van ﬁetsers, scooters en wandelaars leuk om daarin voorop te lopen, het een andere diersoort is, maar die van en naar de pont gaan. ‘Hier is om nieuwe dingen op te zetten. Die het zijn net als wijzelf ondernemers een regelvrije zone bedacht, zonder verandering gaat over meer dan die een boterham willen verdienen voorrangsregels of verkeerslichten. digitalisering alleen. Misschien is en goed werk willen leveren. Onze Heel druk, maar het gaat vanzelf de grens van onze dienstverlening dienstverlening wordt kwalitatief goed. Wij advocaten kunnen hiervan wel aan het vervagen. Ik werk anders beter doordat we gewoon aan leren, want blijkbaar gaat het ook met mijn klanten dan voorheen. Veel klanten vragen of het bevalt en goed als je niks vastlegt en niks klanten zijn behoorlijk zelfredzaam, wat er beter kan. Ik neem de tijd afspreekt. Waarom zou het beter ook op juridisch gebied. Die willen om echt met klanten te praten, zijn als je alles tot in detail regelt? niet altijd dat je een zaak helemaal het is een belangrijk onderdeel Het is volgens mij steeds meer van van ze overneemt. Ze willen korte van mijn werk. Ik ga erheen, eet deze tijd dat ondernemers, maar ook lijnen, snelle interactie en een een broodje of ga een rondje met particulieren, niet meer alles vast adviseur die kan meedenken over ze lopen. Er zijn genoeg klanten willen leggen. Er is meer behoefte aan wat de beste mogelijkheden zijn die zeggen dat ze onze manier van praktische afspraken, ﬂexibiliteit om voor het bedrijf.’ werken gewoon prettig vinden. dingen te veranderen. Natuurlijk zijn Stikkelbroeck kan het onder- Binnenkort gaan we van start met we er ook juist om die zekerheden in scheidend vermogen van zijn een marketingcampagne die precies te bouwen, maar je kunt elke deal, zo kantoor niet in een paar woorden daarop gericht is, we gaan onze prachtig als hij is, kapot praten door benoemen. ‘Het ondernemende, de klanten vragen waar zij vinden dat meer zekerheid te vragen. Als het niet zelfstandigheid, de vrijheid, daar zijn onze toegevoegde waarde ligt.’ nodig is, regel ik niet alles dicht.’

2017 | 4 40 THEMA EUROPA ADVOCATENB!D

THEMA EUROPA Een kijkje over de grens, met aandacht voor het onderscheid tussen de Nederlandse advocatuur en die in andere EU-landen. En voor german desks, Brexit, transparantie in de EU en het Handvest voor de Grondrechten in de EU.

© Shutterstock 2017 | 4 ADVOCATENB!D THEMA EUROPA 41 Over de De verschillen en grens overeenkomsten De Nederlandse advocaat is direct ten opzichte van zijn Europese collega’s, Nederland is een echt schikkingsland tussen en onze wetgeving is overzichtelijk. Met een ‘interesting’ voorstel bedoelen Nederlandse Engelsen dat ze er bedenkingen bij hebben. Advocaten in Frankrijk staan steviger in hun schoenen door de uitgebreide rol van advocaten en hun de orde. Van toezicht op de advocatuur merk je in Spanje weinig en Belgische advocaten werken altijd zelfstandig. Europese collega’s Advocaten die over de grens werken, vertellen over hun ervaringen. DOOR!/!FRANCISCA!MEBIUS

‘WANNEER ENGELSEN IETS NEGATIEFS VERTELLEN, ZEGGEN ZE HET TOCH POSITIEF’

ngelsen zeggen alles met alles primair gebaseerd is op wetge- rijk. Hier is, met slechts zeer beperk- een omweg, het tegenover- ving, terwijl in het Verenigd Konink- te uitzonderingen, een contract een E gestelde van de directheid rijk de nadruk ligt op case law. ‘Dit contract. Wat je hebt opgeschreven, van Nederlanders.’ Dat is waar Peter verschil kan worden verklaard door is wat je hebt afgesproken.’ Declercq (45), solicitor bij Morri- de verschillende rechtstradities waar- Declercq studeerde in 1994 af son & Foerster LLP in Londen, het op de rechtssystemen van Nederland in civiel recht en internationaal meest aan moest wennen toen hij in en het Verenigd Koninkrijk zijn recht aan de Erasmus Universiteit Londen aan de slag ging. ‘Wanneer gebaseerd. Het civil law is de basis in Rotterdam. Na vijf jaar in Engelsen iets negatiefs vertellen, voor het Nederlandse rechtssysteem, Nederland te hebben gewerkt bij zeggen ze het toch positief. Een “in- terwijl common law de basis voor het De Brauw Blackstone Westbroek teresting” voorstel bijvoorbeeld. Dit Britse rechtssysteem vormt. Ook het vertrok hij in 2000 naar Londen betekent dat men enorme bedenkin- contractenrecht is in het Verenigd waar hij zich verder specialiseerde gen bij het voorstel heeft.’ Koninkrijk totaal anders. ‘In Neder- in het internationale ﬁnanciële Ander groot verschil is volgens land is de precontractuele fase met en insolventierecht. Sindsdien Declercq dat in Nederland nagenoeg de redelijkheid en billijkheid belang- staat hij zowel ingeschreven op

2017 | 4 42 THEMA EUROPA ADVOCATENB!D Shutterstock © om advocaat te worden. Iedereen die een diploma heeft, op welk gebied dan ook, kan door het volgen van de GDL (post Graduate Diploma in Law) van een jaar gevolgd door de LPC (Legal Practice Course) van nog een jaar een trainee-solicitor’s contract verkrijgen. Heb je wel rechten gestudeerd, dan is alleen de LPC noodzakelijk om als trainee-solicitor te beginnen. De GDL en LPC zijn fulltimeopleidingen waarna je voor twee jaar als trainee-solicitor aan de slag gaat bij een advocatenkantoor, een soort advocaat-stage dus. Pas na die twee jaar “do you qualify as a solicitor”, hetgeen vergelijkbaar is met advocaat-medewerker in Nederland.’ Een ander belangrijk verschil is VERENIGD!KONINKRIJK volgens Declercq dat men in het Verenigd Koninkrijk twee soorten advocaten kent. Naast de solicitor Peter Declercq (45) is er de barrister. Waar de barrister Solicitor bij Morrison & gespecialiseerd is in pleiten en proce- Foerster LLP in Londen deren en de contacten met de rechtbank heeft, geldt dat voor de solicitor veelal niet. ‘Wanneer je als solicitor internationaal recht. moet pleiten, werk je dus in het alge- Omdat Declercq al relevante erva- meen samen met een barrister die ring had als EU-advocaat werd hij aan aparte kantoren (chambers) zijn zonder examens toegelaten tot het ta- verbonden,’ zegt Declercq. ‘Ik vraag bleau in Londen. Tegenwoordig zijn ze ook wel eerder in een proces om in de meeste gevallen examens wel juridisch advies als ik wil weten hoe noodzakelijk om als buitenlandse de rechtbank zou reageren in een be- advocaat toegelaten te worden tot het paalde situatie. In Nederland maken het Nederlandse tableau als op het tableau. Het opleidingssysteem is in advocaten zo’n juridisch advies in tableau in Londen. Hij adviseert het Verenigd Koninkrijk volgens De- beginsel zelf.’ nagenoeg uitsluitend over clercq überhaupt heel anders. ‘Hier is Wat betreft inkomen zijn er volgens Engels recht en relevant Europees/ een studie rechten niet noodzakelijk Declercq net als in Nederland grote verschillen zichtbaar. ‘Een eenmans- advocaat op het platteland heeft een heel ander inkomen dan de advocaat ITALIË bij een groot kantoor in Londen. De solicitors bij de grote kantoren Civiel volledig digitaal in Londen verdienen goed, maar de ‘Het beroep van advocaat wordt in Italië zeer gewaardeerd,’ vertelt Luca Failla, standard of living is hier ook enorm partner bij LABLAW Studio Legale in Milaan. ‘Advocaten hebben een hoog. Mijn kantoor doet weinig op belangrijke en noodzakelijke rol in de wederzijdse rechtshulp. In Italië kan het gebied van toevoegingen, maar de niemand in de rechtbank verschijnen zonder vertegenwoordiging en begeleiding van een advocaat.’ Advocaten dienen zich volgens Failla net als in andere mensen die in die tak bezig zijn, heb- Europese landen aan een gedragscode te houden. ‘Bij overtreding wordt een ben het moeilijk. Er is te weinig steun tuchtprocedure in gang gezet. Sancties variëren van een waarschuwing voor voor geﬁnancierde rechtsbijstand een kleine overtreding tot schrapping van het Italiaanse tableau bij ernstige vanuit de overheid.’ overtredingen.’ Om als advocaat ingeschreven te worden, is een studie rechten vereist, een stage van ach!ien maanden bij een advocatenkantoor en een toelatingsexamen. Een lang en intensief pad, vindt Failla. Civiele procedures worden in Italië sinds een paar jaar volledig digitaal behandeld. ‘Voor strafzaken geldt dat nog niet. Hiervoor zijn nog veel stappen te ze!en.’

2017 | 4 ADVOCATENB!D THEMA EUROPA 43

DENEMARKEN Traditionele, vertrouwde adviseurs De weg naar de advocatuur is voor een Deense ‘advokat’ vrij lang en moeilijk, vindt Nina Wedsted, advocaat bij Labora Legal in Kopenhagen. ‘Na een master rechten moeten advocaten in wording voor een periode van drie jaar aan de slag bij een Deense advocaat. Daarna volgt een postdoctorale beroepsopleiding die wordt afgesloten met een examen over ethiek en praktische zaken. Onder bepaalde omstandigheden kunnen buitenlandse advocaten lid worden van de Deense orde van advocaten, maar dat komt niet vaak voor.’ Volgens Wedsted kent Denemarken drie soorten advocatenkantoren. De grote ﬁrma’s met een groot aantal partners en medewerkers, de zeer gespecialiseerde boetiekadvocatenkantoren en de kleinere kantoren met advocaten die advies geven in alle soorten juridische geschillen en problemen. ‘Advocaten hebben een goede reputatie en worden beschouwd als traditionele, vertrouwde adviseurs.’

‘DE ADVOCAAT HEEFT IN FRANKRIJK ECHT EEN BEVOORRECHTE POSITIE’

et uitoefenen van het recht is in Frankrijk een beschermde H activiteit, grotendeels voorbehouden aan advocaten. Je mag niet zomaar als juridisch adviseur diensten aanbieden. Je mag ook niet bedrijfsmatig anderen bij de rechtbank vertegenwoordigen als je niet advocaat bent. Dit zijn volgens Elisabeth Grunberg (48), Franse advocaat bij het Steinz & Dijkstra Advocaten in Den Haag, de grootste verschillen tussen Nederland en Frankrijk. ‘De advocaat heeft in Frankrijk echt een bevoorrechte positie, een aparte status.’ Ander groot verschil tussen Nederland en

Frankrijk is volgens de advocaat de Shutterstock © verplichte procesvertegenwoordiging FRANKRIJK boven de 10.000 euro (procedures bij het Tribunal Grande Instance). ontwikkelingen van de beroepsgroep Grunberg werkt al zeventien jaar als Advocaten staan in Frankrijk steviger in de gaten en worden advocaten Franse advocaat in Nederland, eerst in hun schoenen, met name door de gestimuleerd om zich te ontwik- bij NautaDutilh en na enige jaren in uitgebreidere rol die de orde, Ordre kelen op gebieden waar nu of in de het bedrijfsleven te hebben gewerkt des avocats, speelt, vertelt Grunberg. toekomst kansen liggen. Daarnaast nu bij Steinz & Dijkstra Advocaten. Zo regelt de orde de beroepsaan- heeft de orde recentelijk een website Grunberg staat ingeschreven bij sprakelijkheidsverzekering en het ontwikkeld waar cliënten een verzoek de balie in Parijs en op de lijst van beheer van derdengelden en levert om advies kunnen plaatsen en waar EU-advocaten in Nederland. Ze staat ze diensten op commercieel gebied. advocaten op kunnen reageren voornamelijk Nederlandse cliën- ‘Ook houdt de orde de toekomstige met een offerte.’ ten bij die haar hulp inschakelen

2017 | 4 44 THEMA EUROPA ADVOCATENB!D

Elisabeth Grunberg (48) Franse advocaat bij Steinz & Dijkstra Advocaten in Den Haag

gestegen. Grunberg: ‘In 2015 studie rechten gaat men anderhalf heeft de overheid 354 miljoen jaar naar school. Daarna wordt er euro besteed aan rechtsbijstand. een stagepatroon gezocht en volgt In 2017 is dit budget met vijftien nog een tweejarige opleiding bij deze procent omhoog gegaan. Het bedrag patroon. Na afronding mag men per unit is gestegen van 22,50 euro in zelfstandig opereren.’ 2015 naar 32 euro in 2017. Voor een Wat in Frankrijk regelmatig een voor geschillen binnen het bouw- echtscheiding zonder wederzijdse publiek onderwerp is en nu ook weer recht in Frankrijk. instemming staan nu 34 units. Dit speelt in de verkiezingscampagne Wat volgens Grunberg verder opvalt, betekent dat een advocaat hiervoor is de slechte staat van justitie. zijn de verschillen met betrekking 1.088 euro ontvangt. In 2015 was dit ‘De rechtbanken in Frankrijk zijn tot de vergoeding voor rechtsbij- nog 765 euro.’ sterk onderbemand, waardoor stand. Terwijl hier in Nederland de Het Franse opleidingssysteem is veel procedures veel te lang laatste jaren alsmaar op bezuinigd volgens Grunberg vergelijkbaar met duren. Nederland is een echt wordt, is in Frankrijk het budget voor Nederland, ook al is het volledig schikkingsland. In Frankrijk is er geﬁnancierde rechtsbijstand juist gericht op praktijkervaring. ‘Na de weinig schikkingscultuur.’

OOSTENRIJK Pro bono op alfabetische volgorde Advocaten worden in Oostenrijk gezien als hooggekwaliﬁceerde en gespecialiseerde consultants die tegemoet willen komen aan hun steeds veeleisender cliënten, aldus Árpád Geréd, partner bij Maybach Görg Lenneis & Partner Rechtsanwälte in Wenen. ‘Daarnaast bestaat ook nog steeds het beeld dat de advocaat conservatief, inﬂexibel en niet zeer zakelijk georiënteerd is. Regels en formaliteiten worden door de verschillende lokale orden nog steeds strikt gehandhaafd.’ In Oostenrijk word je niet zomaar advocaat. Na een rechtenstudie is vijf jaar praktijkervaring vereist, waarvan zeven maanden bij Oostenrijkse rechtbanken en de rest bij advocatenkantoren. Hierna volgen drie schri"elijke examens en een ‘urenlang’ mondeling examen bij twee advocaten en twee rechters. Iedere advocaat kan in Oostenrijk pro bono zaken toegewezen krijgen, aldus Geréd. ‘Dat gebeurt op alfabetische volgorde. Advocaten zijn vrij de zaak door te schuiven naar een andere advocaat, maar dat gebeurt wel tegen betaling.’

‘IN SPANJE TUTOYEERT MEN ELKAAR DIRECT’

e rechter is hier de baas. Hier tutoyeert men elkaar Tijdens en na het behalen van zijn Je moet tijdens een zitting altijd direct.’ meestertitel werkte Brocheler als D toestemming vragen om Brocheler emigreerde in 2004 met juridisch medewerker. In 2009 te spreken.’ Krit Brocheler (43), een diploma Nederlands recht op werd hij beëdigd als advocaat bij advocaat internationaal strafrecht zak naar Madrid. Het diploma bleek het Colegio de Abogados de Madrid voor het Nederlandse Lodge daar waardeloos. Hij moest nog zonder een beroepsopleiding Advocaten in Madrid, verbaast anderhalf jaar vakken volgen en te hoeven doen. Inmiddels is zich er dan ook over dat advocaten examens doen. ‘De rechtenopleiding dit wel verplicht gesteld na de in Nederland de rechter gewoon is daar heel anders dan in Nederland. rechtenopleiding. Brocheler staat onderbreken. ‘Het contact tussen Ik moest letterlijk wetteksten uit met name Nederlandse cliënten advocaten onderling is in Spanje mijn hoofd leren. Het staat ver weg bij die vastzitten voor een drugs- of daarentegen een stuk informeler. van de praktijk.’ geweldsdelict. ‘Dit is voor mij een

2017 | 4 ADVOCATENB!D THEMA EUROPA 45

Krit Brocheler (43) Advocaat internationaal strafrecht voor het Nederlandse Lodge Advocaten in Madrid

ideale niche. Nederlanders en ook orde aangewezen. andere buitenlanders vertrouwen de Als die advocaat je niet Spanjaarden niet.’ aanstaat, ben je vrij Volgens Brocheler is het gemak een ander te kiezen, waarmee men voorlopige hechtenis maar dan wel op eigen oplegt in Spanje opvallend. ‘Dit kosten. Verhoorbijstand gebeurt direct voor een periode van is in Spanje normaal en anderhalf jaar en de advocaat is dus toevoegingsadvocaten worden in meteen belangrijk. Als de beslissing Spanje betaald per rechtshandeling. voor voorlopige hechtenis eenmaal is Dit kan ook de aanwezigheid bij een Brocheler voornamelijk vooraf met genomen dan wijzigt dit niet snel.’ voorgeleiding zijn. Voor een verzoek de cliënt een vast bedrag afspreekt Ander belangrijk verschil met tot vrijlating staat bijvoorbeeld gebaseerd op de complexiteit Nederland is het toevoegings- 80 euro. Er wordt zo min mogelijk van de zaak. systeem. ‘Een Spaanse collega tijd en werk in een rechtshandeling Van toezicht merkt Brocheler weinig van mij vergeleek dit eens met gestoken.’ Ander verschil is de in Spanje. ‘In de acht jaar dat ik nu een taxilijn. De cliënt krijgt de manier van vergoeden. In Nederland advocaat ben, heb ik hier geen enkel eerste in lijn door de Spaanse zijn uurtarieven gebruikelijk, terwijl contact over gehad met de orde. Er zijn wel gedragsregels en een tuchtcollege bestaat ook, maar je hoort hier nooit iets over. Als er een klacht over je binnenkomt, wat bij Shutterstock

© mij gelukkig nooit is gebeurd, word je om een schriftelijke verklaring gevraagd en daarmee is de kous af.’ Ook de digitalisering van de rechtspraak verloopt in Spanje anders dan in Nederland. ‘In Nederland wordt dat zorgvuldig ingevoerd na een lange proefperiode. In Spanje is men een jaar geleden halsoverkop overgestapt op een digitaal platform. Drie maanden transitieperiode was het enige. Het zit dus vol gebreken en resulteerde in rechtbanken die wekenlang geen stukken binnen kregen. Nagedacht over veiligheid is er niet, maar SPANJE inmiddels werkt het best prima.’

DUITSLAND Lessen en trainingen bij verschillende experts Om advocaat in Duitsland te worden, is een universitair diploma in de rechten noodzakelijk. Daarna volgt een tweejarige stageperiode waarin zowel lessen worden gevolgd als trainingen bij verschillende experts, vertelt Kara Preedy, advocaat bij Pusch Wahlig Legal in Berlijn. ‘Hierbij gaat het om een rechter in een burgerlijke rechtbank, een oﬃcier van justitie of een rechter in een strafrechter, een administratief ambtenaar en een advocaat. De stage wordt afgesloten met een staatsexamen.’ Het is voor advocaten in Duitsland mogelijk om stukken digitaal in te dienen en te ontvangen met een elektronische handtekening. ‘Om dat in de toekomst beter te faciliteren, wordt er gewerkt aan een speciale digitale “le!erbox”, zodat geen elektronische handtekening meer nodig is.’ Begin 2018 moet dat in gebruik zijn voor inkomende communicatie. Begin 2022 zou het moeten gelden voor alle communicatie met de rechtbanken.

2017 | 4 46 THEMA EUROPA ADVOCATENB!D

‘DE NATIONALE ORDE SPEELT NAUWELIJKS EEN ROL’ © elgië is op het gebied van Shutterstock wetgeving, instellingen en B bevoegdheden een labyrint,’ stelt Marinus Vromans, advocaat ondernemingsrecht bij Sirius Legal in. ‘De Belgische wetgeving is enorm versnipperd. Het Burgerlijk Wetboek stamt uit 1804. Daarnaast zijn er nogal wat rechtsverhoudingen in aparte wetten geregeld, zonder dat altijd duidelijk is hoe deze zich verhouden tot het Burgerlijk Wetboek. De arres- ten van het Hof van Cassatie zijn vaak kort, archaïsch geschreven en zonder mooie, duidelijke conclusie.’ Het heeft dan ook even geduurd voordat de Nederlandse advocaat zich het Belgische systeem en de Bel- gische wetgeving eigen had gemaakt BELGIË nadat hij in 1997 werd ingeschreven op het Belgische tableau. Na een sief eigen briefpapier en naam.’ ereloon inclusief deze kosten?’ studie Nederlands recht en vijftien Ander verschil is het grote gewicht Vromans stelt dat België niet het land jaar ervaring als advocaat in Neder- dat in België aan het pleidooi wordt is van de grote hervormingen. ‘Dat heeft land staat hij twintig jaar met name gegeven. ‘In de procespraktijk wordt vooral te maken met de ingewikkelde Nederlandse cliënten bij in België. eigenlijk altijd gepleit. De bereidheid federale staatsstructuur en het moeilijke ‘Binnen de Europese Unie wordt om tot een regeling te komen is veel politieke evenwicht dat binnen de in België, na Roemenië, het meest minder dan in Nederland.’ Belgische constellatie gerespecteerd dient geprocedeerd. België heeft relatief Daarnaast valt Vromans ook in de te worden.’ Vromans ziet wel dat er de veel advocaten. Ruim één op de zes- rechtscultuur de Vlaamse indirect- afgelopen drie jaar een aantal positieve honderd inwoners. Voor Nederlandse heid op, die pal tegenover de Neder- ontwikkelingen in gang zijn gezet. ‘Koen cliënten, die zakendoen in België landse directheid staat. ‘Dat maakt Geens, voormalig advocaat en nu minister heb ik toegevoegde waarde, dus daar het moeilijk om te praten. Dat is ook van Veiligheid en Justitie, is voortvarend richt ik mij op.’ lastig voor de rechtzoekende. De bezig met grote hervormingen. Naast de versnipperde wetgeving cliënt wordt naar mijn mening onvol- Door middel van zijn zogenaamde ziet Vromans andere verschillen doende betrokken in de procedure. “potpourri-wetten” probeert Geens de met Nederland. De beroepsgroep in Formeel kan een rechter partijen ho- druk op het gerechtelijk apparaat en de België is opgedeeld in de Vlaamse ren, maar dat gebeurt vrijwel nooit. lange doorlooptijd van procedures te orde van advocaten en een Frans- en In België is het evenmin gebruikelijk verminderen.’ Ook met de digitalisering Duitstalige orde van advocaten. ‘Er is dat de cliënt bij een pleidooi aanwe- van de procesvoering staat België niet stil. nog wel een nationale orde, maar die zig is. Ook wat betreft honorarium ‘Bij de rechtbanken van koophandel kun speelt nauwelijks een rol.’ Een ander en kosten is de communicatie je al een tijdje stukken digitaal verschil is dat Belgische advocaten niet altijd optimaal. neerleggen. Dat verloopt altijd zelfstandig en niet in dienst- Neem het uurtarief. probleemloos. Het is betrekking mogen werken. Dit geldt Je weet niet altijd de bedoeling dat ook voor stagiaires, die net als in goed wat daarmee nog dit jaar voor Nederland een beroepsopleiding van bedoeld wordt. alle rechterlijke drie jaar volgen. ‘Op kleine kantoren Het ereloon instanties digitaal mogen advocaat-stagiaires meestal zonder werkings- geprocedeerd aan een eigen praktijk bouwen, inclu- kosten? Of het kan worden.’

Marinus Vromans (66) Advocaat ondernemingsrecht bij Sirius Legal in Antwerpen 2017 | 4 Bevlogen strafrechtadvocaat gezocht

Advocatenkantoor Oldenburg is een zeer ambitieus strafrechtkantoor.

Wij zoeken een gepassioneerde collega om, op een prachtige plek in de grachtengordel van Amsterdam, op basis van kostendeling gezamenlijk en met hoge kwaliteit de straf- rechtpraktijk uit te oefenen.

VU LAW ACADEMY Academische leergangen voor de praktijk • Aanbestedingsrecht voor inkopers/juristen • Decentrale verordeningen • Financieel-economisch strafrecht • Fiscaal pensioenrecht VERNIEUWD • Onderwijsrecht • Pensioenrecht • Samenwerkingsverbanden tussen decentrale overheden • Verdieping contractenrecht www.vulaw.nl

Balieplus heeft de meest geschikte verzekeringen voor advocaten al voor u geselecteerd. Dat scheelt tijd, die u kunt besteden aan belangrijker zaken.

advocaat.balieplus.nl 48 THEMA EUROPA ADVOCATENB!D Shutterstock

Met Duitsland als belangrijkste handelspartner ligt er een enorme markt voor Nederlandse advocaten naast de deur. Diverse kantoren hebben dan ook een zogeheten ‘German desk’.

DOOR!/!SABINE!DROOGLEEVER!FORTUYN

xel Hagedorn (63) kwam producten en voedingsmiddelen sche waarde van de handelsrelatie ruim twintig jaar geleden als geïmporteerd. De belangrijkste Ne- tussen beide landen.’ A Duitse ‘Rechtsanwalt’ naar derlandse exportproducten voor de Volgende maand verschijnt het Nederland. In 1997 richtte hij bij de Duitse markt zijn machines, chemi- Duitstalige boek ‘Niederländisches Amsterdamse vestiging van Van Die- sche producten, aardolie en aardgas Wirtschaftsrecht’ dat Hagedorn pen Van der Kroef een German desk en voedingsmiddelen. De behoefte met coauteur Arie Tervoort heeft op waar hij zowel als Duits alsook aan juridische bijstand neemt alleen geschreven. De afgelopen twintig als Nederlands advocaat aan de slag maar toe, meldt een woordvoerder jaar is de belangstelling binnen de ging. ‘De tijden waren toen anders. van de Duits-Nederlandse Handels- advocatuur voor de oosterburen De Nederlandse advocatuur was nog kamer. Bijvoorbeeld door toenemen- wel geleidelijk aan toegenomen. niet gericht op Duitsland, veel meer de handel en veranderde regels voor Toen Hagedorn in 2004 voorzitter op Amerika. Terwijl Duitsland Neder- het detacheren van werknemers. werd van de Duits-Nederlandse lands grootste handelspartner was.’ Daarbij vragen de verschillen tussen Advocatenvereniging telde de Anno 2017 is Duitsland dat nog altijd, Nederland en Duitsland in regelge- vereniging honderdvijftig leden. zowel qua uitvoer als qua invoer. ving en rechtspraak op het gebied Inmiddels is dat aantal bijna Het handelsvolume bedroeg in 2016 van contracten vaak om rechtshulp. verdubbeld. Daarbij richten steeds volgens het federale Duitse bureau ‘Verbazingwekkend,’ noemt Hage- meer advocatenkantoren een voor het samenstellen en versprei- dorn het dat Nederlandse advoca- ‘German desk’ op. den van statistieken Destatis 162,7 tenkantoren zich niet veel sterker op miljard euro. Volgens het Duitse Duitsland richten. Hagedorn is sinds AMBITIE ‘Auswärtiges Amt’ is alleen de eco- 2014 bijzonder hoogleraar Duits-Ne- Susanne Hermsen-Pfeiffer (46) bij- nomische verwevenheid tussen de derlandse rechtsbetrekkingen aan voorbeeld, begon in 2012 een Duitse Verenigde Staten en Canada sterker. de Universiteit van Amsterdam. ‘Het afdeling bij Dirkzwager advocaten Uit Duitsland worden vooral machi- is de enige leerstoel in Nederland & notarissen met vestigingen in nes, chemische en farmaceutische op dit gebied, ondanks de economi- Arnhem en Nijmegen. Inmiddels

2017 | 4 ADVOCATENB!D THEMA EUROPA 49

Susanne Hermsen-Pfeiﬀer

werken er zeven advocaten, waarvan lands recht bijstaan, werken Hermsen-Pfeiffer en een collega ook andere kantoren ook anders- regelmatig in Duitse rechtbanken om. Arbeidsrechtadvocaat procederen. Hermsen-Pfeiffer heeft Itse Gerrits (36) van Kenne- de ambitie om de afdeling uit te dy Van der Laan is vijf jaar breiden. ‘We zijn op zoek naar een betrokken bij de German desk derde collega die Nederlanders naar van zijn kantoor die zeven jaar Duits recht kan adviseren. Het is geleden werd opgericht en zich moeilijk om mensen te vinden die uitsluitend bezighoudt met issues beide talen goed beheersen en ook naar Nederlands recht. ‘We krijgen advocaat zijn naar Duits recht.’ Ook voornamelijk Duitse cliënten door- domsrecht, mediarecht, informa- het Rotterdamse kantoor Kneppel- gespeeld vanuit Duitse kantoren. tietechnologie en litigation. Het hout & Korthals Advocaten heeft Er zijn vervolgens twee smaken: of beheersen van zowel de Nederlandse sinds augustus vorig jaar een Ger- de Duitse kantoren blijven ertussen als de Duitse taal is een must om een man desk, opgezet door de 38-jarige zitten of ze vallen er tussenuit.’ Ann German desk succesvol te runnen. Niko Oertel. Naast hem werken er zes Kathrin Oberbremer (34), advocaat Veel advocaten die werkzaam zijn Nederlandse advocaten van verschil- en ‘Rechtsanwältin’ bij het Haag- bij een Duitse afdeling hebben lende secties die ook Duits spreken. se DVDW Advocaten staat Oertel: ‘Ik ben met name gespeciali- zowel Nederlandse als Duitse seerd in grensoverschrijdende cliënten bij, maar procedeert ‘Duitsers willen geschillen tussen Duitsland en niet in Duitsland. ‘Over het Nederland en advies in het handels- algemeen vinden wij het te een betrouwbare en ondernemingsrecht. Daarbij heeft duur om een advocaat vanuit onderhandelingspartner’ Kneppelhout een uitgebreide Azië Nederland naar Duitsland te praktijk. Ik heb een tijdje in Singapo- laten afreizen. Het hangt ui- re gezeten en heb dus in deze regio teraard van de zaak af, maar vaak is enige tijd in Duitsland gestudeerd veel ervaring opgedaan. Duitsers het voor de cliënt ﬁnancieel voordeli- en/of gewerkt. Een deel van hen is met vragen over zaken doen in Azië, ger om ter plekke een advocaat in te van oorsprong Duits. Een relevant kunnen daarom ook bij de German schakelen.’ Bij de German desk van netwerk is eveneens onmisbaar. desk van Kneppelhout terecht.’ De Van Diepen Van der Kroef werken Bovendien moeten advocaten weten Duitse afdeling van KienhuisHoving vijf advocaten van wie er vier zowel in om te gaan met de cultuurverschillen advocaten en notarissen in Enschede Nederland als in Duitsland bijvoor- in omgangsvormen. ‘Nederlanders bestaat al tien jaar. Inmiddels wer- beeld als procesadvocaat mogen staan bekend als ﬂexibel en sympa- ken er ongeveer twaalf advocaten en optreden in procedures. ‘We gaan thiek. Duitsers staan bekend om hun notarissen, zegt de 48-jarige partner niet voor een zaak van duizend euro grondigheid. Daarin vullen ze elkaar Arjen Westerdijk. ‘Wij zoeken steeds naar Duitsland,’ zegt Axel Hagedorn. goed aan,’ zegt Hermsen-Pfeiffer. naar mogelijkheden om een zo ‘Maar in grote zaken wegen de reis- ‘Duitsers zijn wat formeler dan breed mogelijk aanbod aan rechts- kosten niet op tegen het voordeel van Nederlanders,’ zegt Hagedorn. Het gebieden te kunnen aanbieden. En een advocaat die met zijn cliënten in zomaar tutoyeren is volgens hem dan we zien zeker ruimte voor verdere het Nederlands kan communiceren. ook erg ongepast. ‘Sie’ is ook niet zo groei.’ Waar sommige kantoren Hij of zij kan controleren of de tolk formeel als het Nederlandse ‘u’. Ook alleen Duitse cliënten naar Neder- een getuigenverhoor helemaal klop- hebben Duitsers volgens Hagedorn pend vertaalt, kan de cliënt ter plek- een directere onderhandelingsstijl. ke uitleggen hoe de dag zal verlopen ‘Duitsers willen een betrouwbare en hoe de rechter zal reageren. Dat onderhandelingspartner, die van geeft vertrouwen en zorgt ervoor dat het begin af aan duidelijk maakt wat de cliënt rustiger in de rechtszaal zit.’ hij of zij wil en waarom. Dat creëert vertrouwen. Nederlanders houden DIRECTHEID vaak toch nog dingen achter om ze Veel German desks opereren op het later na te kaarten. Dat wekt irritatie gebied van M&A, ondernemings- op bij de andere partij. Dat raad ik ©

F r recht, vastgoed, vennootschapsrecht, mijn cliënten daarom ook af. Pacta a n k R u distributierecht, insolventierecht, sunt servanda geldt voor Duitsers nog i te r / P arbeidsrecht, intellectueel eigen- meer dan voor Nederlanders.’ he ns ter

Axel Hagedorn

2017 | 4 50 THEMA EUROPA ADVOCATENB!D

De Brexit is eind vorige maand offcieel van start gegaan. Niemand weet nog hoe de Brexit: complexe ontvlechting van het UK gaat uitpakken. Er is voorsorteren op wel volop werk, leert een rondgang langs Brexit-teams. het onbekende

DOOR!/!JURIAAN!MENSCH

ooral financiële instellingen de nieuwe grens. Handelsstromen, informatie die het hoort in het veld uit de Londense City wenden distributieketens en productlijnen met het Brexit-team van de gemeente V zich tot advocatenkanto- worden daarom uitgeplozen, wat Amsterdam en overlegt informeel ren. Die zoeken naar zekerheid en soms maanden aan werk is. En er met Den Haag. alternatieve toegangswegen tot de komen nieuwe klanten bij: bedrijven Senior counsel Marian Scheele van Europese markt als ze straks hun van buiten de EU die Engeland als Clifford Chance over factoren die paspoortrechten kwijt zijn. vanzelfsprekende vestigingsplek za- meewegen bij de keuze voor een stad: ‘Inmiddels is er een grote stroom gen, die kijken nu naar Nederland. ‘Veel hangt af van wat de toezicht- van Brexit-gerelateerd werk,’ zeggen De komende maanden wordt dui- houders in de verschillende landen Jeroen van Hezewijk en Dirk-Jan delijk hoe de verdeling van werk en zullen zeggen over de substance; wat Smit van Freshfields. ‘Banken en nieuwe vestigingen van vermogens- moet je neerzetten om een vergun- verzekeraars kunnen het zich niet beheerders, market makers, private ning te krijgen? Hoeveel mensen, veroorloven om te wachten, want het equity en investment banking over en welke functie moeten die in de verplaatsen van activiteiten is voor Europese steden als Parijs, Dublin, organisatie hebben? Gelukkig is de hen moeilijker vanwege de regulatoi- Frankfurt, Luxemburg zal uitpak- perceptie van buitenlandse partijen re aspecten. Die kunnen zomaar een ken. op onze toezichthouders positief. De jaar of langer duren. Regels die niet toezichthouders en de Nederlandse lekker uitpakken, daar kun je vaak STEDENCONCURRENTIE overheid zijn zeer bereid om mee omheen structureren. Maar nu, met Amsterdam presenteert zich ook als te denken.’ deze langdurige onzekerheid weet je alternatieve vestigingsplek. Allen Het anekdotisch bewijs dat vanuit niet hoe het uitpakt. Wachten tot er & Overy en Clifford Chance wer- de kantoren komt, doet vermoeden een nieuw pakket uit de onderhande- ken daar actief aan mee. Clifford dat Nederland het in het spel om lingen ligt, is voor hen geen optie.’ Chance is lid van het Brexit Forum het binnenhalen van Brexit-gerela- Andere kantoren zeggen ook alle- van de Nederlands-Britse Kamer teerd werk goed doet. Desondanks maal bezig te zijn om instellingen te van Koophandel. Allen & Overy deelt verwacht niemand een exodus van helpen met verhuizing van werk, het opzetten van een vestiging, of het in- ventariseren van de impact van herstructureringen. Een kantoor meldt Deal or no deal het verlenen van een vergunning aan een market maker die liquiditeit De deadline voor Brexit is 29 maart 2019. In twee jaar een nieuw verdrag verschaft en transacties mogelijk uitonderhandelen lijkt onrealistisch. CETA, het akkoord tussen de EU en Canada, kos!e meer dan zeven jaar onderhandelen en is minder complex. maakt. Settlement en clearing, de Lukt het wel, dan moeten de ona%ankelijke 27 EU-lidstaten het nieuwe financiële afhandeling van effecten- verdrag nog apart ratificeren, wat ook jaren duurt. Lukt het niet, dan valt transacties, zou best weleens naar men terug op een lappendeken aan vrijhandelsverdragen of de regels van de Nederland kunnen komen, denkt een Wereldhandelsorganisatie. Een overgangsperiode waarin EU-recht blij" gelden, ander. De corporate klanten maken ligt daarom voor de hand. Maar als EU-regelgeving van kracht blij", op vrij verkeer zich zorgen om de handelsverdragen, van personen bijvoorbeeld, dan blij" het Europees Hof van Justitie bevoegd. Dan moet het VK ook contributie blijven betalen, wat politiek weer gevoelig ligt. mogelijke wachttijden aan de komen-

2017 | 4 ADVOCATENB!D THEMA EUROPA 51

City-personeel naar de Zuidas. Geen enkele Europese stad is volledig geë- quipeerd om al het verplaatste werk en grote aantallen mensen op te kunnen nemen. Regulatoire of ﬁnanciële infrastructuren zijn soms niet aanwezig, maar ook ontbreekt het aan praktische zaken als plek op scholen. De focus bij keuze voor verplaatsen van werk is daarnaast sterk sector-gerelateerd, en wordt mede bepaald door waar bedrijven en instellingen al een vestiging hebben.

THE CITY Stephen Denyer van the Law Society of England & Wales is in zijn rol als Director of Strategic Relations ook

druk bezig met Brexit, maar dan HH / Prime Ministry of the UK © om werk en mensen voor de City te behouden. ‘De schok was voor mij groot, zowel professioneel als per- van de City en het VK. Algemeen betekenen dat Engels recht minder aan- soonlijk,’ zegt Denyer. ‘Ook in mijn wordt verwacht dat de City zijn trekkelijk wordt. Ook op het gebied van omgeving. Maar de schok veranderde belangrijke positie behoudt, maar insolventies: als er geen vergelijkbaar op typisch Britse wijze al tamelijk Loyens & Loeff merkt wel degelijk verdrag komt voor erkenning van inter- snel in een houding van keep calm iets van de verzwakking van de nationale insolventieprocedures kan de and carry on.’ concurrentiepositie van de Britten. UK minder vooraanstaand worden als ‘De stemming is van pessimisme Er wordt vaker voor continentaal Eu- centrum voor herstructureringen.’ omgeslagen naar zelfvertrouwen,’ ropa gekozen zeggen ze, iets wat ook Ook Biegman noemt het NCC, het volgens Denyer. ‘Dat blijkt uit de Allen & Overy waarneemt. Netherlands Commercial Court, gesprekken die ik voer met vele Loyens & Loeff-partner Martijn als mogelijke troef. ‘Het NCC richt advocaten, de bedrijven en financiële Schoonewille, die zijn banking & zich op internationale handelsgeschil- instellingen zelf.’ (Een kwart van de finance praktijk deels in Londen len, de voertaal is Engels. Nederland Britse solicitors werkt inhouse, red.) opbouwde: ‘We zien beweging nu kan aantrekkelijker als behandel- ‘Want het Engelse recht en onze ju- er echt een deadline is. Partijen die plaats worden.’ risdictie zijn speciaal. Men vertrouwt voorheen contracteren onder Engels Een groot minpunt van het Neder- daarop voor cross-border handel, recht, staan er nu voor open om landse vestigingsklimaat is volgens de financiële deals en geschillen. Dat is dat onder Europees recht te doen.’ kantoren de bonuscap. De regel is de niet fundamenteel beïnvloed door Schoonewille voorziet verder dat strengste van Europa en stelt dat een het Europees recht, en wordt niet naast het werk rondom financiële bonus niet meer dan twintig procent weggevaagd door Brexit. Als je kijkt compliance van allerlei financiële van het vaste salaris mag bedragen. naar het totale financiële volume, en instellingen, ook het arbeidsrech- ‘Dat is een showstopper,’ aldus Gerard het aantal mensen wat nu verplaatst, telijk, vastgoed- en huurgerelateerd Kastelein van Allen & Overy. Hij ziet de dan valt het erg mee.’ werk toeneemt. ‘Beheerders van be- bonuscap graag verdwijnen en hoopt op Ook Denyer ziet de inspanningen leggingsinstellingen komen nu met een snelle wetswijziging. ‘Want we ko- van de diverse Europese jurisdicties: veel van dat soort vragen.’ men in de tweede ronde soms niet meer ‘Het zijn met name de Zwitsers die De in Londen gevestigde De op de lijstjes voor als vestigingsplek. hun positie nu maximaliseren en Brauw-partner Niek Biegman ziet Volgens een publicatie van De Neder- de kracht van het EFTA handelsver- kansen voor Nederland, maar is te- landsche Bank zou de bonuscap niet drag etaleren. Nederland komt in de rughoudend: ‘Het is koffiedik kijken. van wezenlijke invloed zijn geweest op gesprekken vooral naar voren als het In de EU heb je vrij verkeer van von- de besluitvorming rondom verhuizen gaat om geschillenbeslechting met nissen. Als het VK eruit stapt zonder van bancaire activiteiten naar Neder- het Engelssprekende Netherlands vergelijkbaar verdrag, dan wordt de land. Maar de realiteit die wij zien, is Commercial Court.’ erkenning van vonnissen in Europa dat de bonuscap voor veel instellin- Denyer is dus positief over de positie en omgekeerd wat moelijker. Dat kan gen een dealbreaker is.’

2017 | 4 52 THEMA EUROPA ADVOCATENB!D

JURIDISCHE OPINIE Transparantie EU moet nog veel beter

DOOR!/!MAARTEN!HILLEBRANDT

De Europese Unie is de afgelopen jaren transparanter geworden in haar besluitvorming. Nie#emin bestaan er nog belangrijke obstakels, betoogt Maarten Hillebrandt.

e huidige politiek vertoont de hun posities en daden. Daartoe werd geen directe betrekking op het begrip neiging om discussies over bij het Verdrag van Amsterdam (1999) transparantie in juridische zin maar D de EU te verengen tot binaire en het Handvest voor de Grondrech- op niet-transparante praktijken. De wenselijkheidsvragen. Zijn we voor of ten van de Europese Unie (2000) het kritiek op het gebrek aan transpa- tegen ‘Europese bemoeienis’? Willen recht op openbare toegang tot docu- rantie in de EU richt zich daarbij gro- we meer of minder EU? In het poli- menten vastgelegd, dat vervolgens tendeels op de Raad van de EU. Dat is tieke debat bestaat echter ook kritiek werd uitgewerkt in een wet van 2001 begrijpelijk, gezien de greep van de op de Europese besluitvorming, die (Verordening 1049/01). Het Verdrag Raad op de Europese besluitvorming. minder over de inhoud gaat en meer van Lissabon (2009) breidde middels Vrijwel elk te nemen besluit komt er over de vorm. Deze kritiek leidt vaak artikel 15(3) van het Werkingsverdrag aan de orde, en de leden van de Raad tot de uitspraak dat de EU ‘transpa- de toepassing van het recht verder uit. (de lidstaten) gezamenlijk hebben een ranter moet’. Verordening 1049/01 biedt burgers grote macht om Europese besluiten De roep om transparantie begon al in en ingezetenen van de EU het recht te vormen of te torpederen. De made jaren tachtig en keert regelmatig alle documenten in het bezit van de nier waarop de Raad met transparan- terug. Maar hoe verhoudt de onvrede Raad, de Europese Commissie, of het tie omspringt, zegt daarom veel over zich tot de manier waarop transpa- Europees Parlement op te vragen. de openheid van de EU als geheel. rantie juridisch is verankerd en in de Op grond van vastgelegde uitzonde- Wanneer we kijken naar de Raad valt praktijk wordt uitgevoerd? ringen kunnen deze instellingen de op dat door de jaren heen de trans- toegang tot documenten weigeren. parantie op verschillende manieren HET EUROPESE Deze verantwoording van niet-open- sterk is toegenomen. Sinds de inwer- TRANSPARANTIE-REGIME: baarmaking kan de aanvrager vervol- kingtreding van Verordening 1049/01 EEN GESTADIGE OPKOMST gens laten toetsen door de (Europese) is het aantal verzoeken om toegang Hoe transparant is de EU in werke- rechter. Speciale bepalingen in de tot documenten sterk gestegen en lijkheid? Dat is een relatieve vraag. Of verdrags- en wetstekst voorzien in worden ook meer verzoeken geho- de EU transparant genoeg is, hangt openbaarmaking van documenten noreerd. Volgens de meest recente af van wat we ervan verwachten. Bo- betreffende wetgevende handelin- cijfers verschaft de Raad in 87% van vendien vereist elk geformuleerd doel gen. Daaronder vallen openbare de gevallen toegang (77,9% volledig, een andere vorm van transparantie. vergaderingen van zowel de nationale 9,5% gedeeltelijk). Daarnaast publi- In de EU vormt het versterken van de ministers in de Raad en het Europees ceert de Raad meer documenten dan democratie een centrale doelstelling Parlement, alsook directe publicatie ooit tevoren. Tussen 1999 en 2015 van het transparantiebeleid. Kortweg van uitkomsten van stemmingen. nam het aantal per jaar geregistreer- kunnen drie democratische doelen Het recht op toegang tot documen- de documenten toe met ruim 250%. van transparantie worden onder- ten is evenwel ook van toepassing Van al deze documenten is 78% direct scheiden: openbaarmaking faciliteert op niet-wetgevende handelingen. De te downloaden. opinievorming en publiek debat, Commissie ontvangt dan ook elk jaar Afgaand op de openbaarheidsstatis- politieke participatie, en het verant- de meeste documentenverzoeken. tieken is de Raad dus inmiddels re- woordelijk houden van politici voor Veel kritiek op de EU heeft echter delijk transparant, in elk geval meer

2017 | 4 ADVOCATENB!D THEMA EUROPA 53

dan in het verleden. Toch bieden publieksrelevante informatie nooit JA, DE EU MOET deze getallen slechts een gedeeltelijk op papier, of het papier nooit in de TRANSPARANTER beeld van de werkelijkheid waarach- openbaarheid. De zichtbaarheid Wanneer politici niet voor totale ter een aantal vanuit democratisch van wetgevingsprocessen neemt afschaffing of uitkleding van de EU oogpunt problematische fenomenen hierdoor af. zijn, stellen zij doorgaans dat de EU schuilgaat. Naast de vlucht in de informaliteit transparanter moet. Deze (politieke) probeert de Raad ook om de toepas- bewering is goed te begrijpen in het TRANSPARANTIE- sing van uitzonderingen op de trans- licht van de in het EU-verdrag vastge- ONDERMIJNENDE REFLEXEN parantieregels te maximaliseren. legde ambitie om een democratische Besluitvormingsprocessen in de Dit gebeurt op twee manieren. Ten Unie te zijn. Het is echter niet altijd Raad worden gekenmerkt door eerste sluiten geheimhoudingsregels duidelijk of nationale politici door- een uitgebreide hiërarchie en een bepaalde categorieën geclassificeerde hebben dat de noodzaak tot uitge- veelheid aan gremia. Dit maakt de documenten uit van vermelding op breidere transparantie in belangrijke door de Raad verstrekte informatie het register. (In de praktijk gaat het mate betrekking heeft op henzelf als voor buitenstaanders vaak moeilijk te om vrijwel alle geclassificeerde docu- leden van de Raad, Europese wetge- begrijpen. De Raad doet er weinig aan menten.) Dat maakt in veel gevallen vers en Europese executieve macht. om de toegankelijkheid te vergroten. zelfs het bestaan van geclassificeerde In de laatste jaren heeft de Raad dui- Hierdoor zien waarschijnlijk veel po- informatie voor buitenstaanders delijke verbeteringen doorgevoerd. Er tentiële geïnteresseerden af van het moeilijk kenbaar, wat de moge- bestaan echter nog altijd belangrijke indienen van informatieverzoeken. lijkheid van het indienen van een obstakels die vanuit een democra- Waar burgers tóch informatie opvra- toegangsverzoek sterk verkleint. Ten tisch perspectief onacceptabel zijn. gen, leidt dit soms tot verwarring en tweede is sinds de invoering van het Door de aanzienlijke institutionele bureaucratische situaties, waardoor ‘originator consent’-beginsel in 2000 complexiteit van de Raad is het voor aanvragers informatie pas na lange de hoeveelheid geheime informatie buitenstaanders onduidelijk op welke procedures ontvangen. Veelal wordt van derde partijen (bijvoorbeeld de momenten en op welke manier de de vertraging veroorzaakt door inter- NAVO of bondgenoot-staten) expo- Raad invloed uitoefent. Evenwel ont- ne overlegstructuren. Bij verzoeken nentieel toegenomen. Aangezien breken vaak essentiële componenten om toegang tot informatie in 2015 openbaarmaking slechts na instem- in deze informatie, bijvoorbeeld door- werd bijvoorbeeld in bijna een kwart ming van de verstrekkende partij is dat lidstaten in de informaliteit door- van de gevallen de beslissingstermijn toegestaan, valt daarmee in de prak- vergaderen, of omdat ze overmatig verlengd. tijk een grote hoeveelheid informatie uitzonderingen op de regel van trans- Boven op de complexe institutionele buiten het bereik van de transparan- parantie toepassen. Ten slotte vormt structuur van de Raad komt het feno- tieregels. de wijdverbreide consensus-menta- meen van de informaliteit. De lidsta- Ten slotte wordt de transparantie van liteit een belangrijk obstakel voor ten hebben verschillende manieren Raadsbesluitvorming ondermijnd democratische controle: wanneer ontwikkeld om besprekingen en door een sterke neiging onder de burgers de individuele inbreng en onderhandelingen buiten de formele lidstaten om zich consensueel op te politieke interactie van lidstaten in de gremia voort te zetten. Voorbeelden stellen en uitingen van conflict te besluitvorming niet kunnen volgen, daarvan zijn te vinden in verschil- vermijden. Hierdoor streeft de Raad worden tegenstellingen verdoezeld en lende ‘schaduwfiguren’ (informele er vaak naar om na stevige onderhan- ontstaat daarmee een democratisch ministerraden, de Eurogroep, de delingen achter gesloten deuren zich vacuüm. Als alle Raadsleden vrijwel Eurogroep-werkgroep, de informele als een gesloten front naar buiten toe elke beslissing onderschrijven, is im- Europese Raad). Door bewust de te presenteren. Dit komt vooral tot mers iedereen en daarmee niemand formalisering van deze gremia te ver- uiting in het stemgedrag: slechts zeer voor het bestuur van de Raad verant- mijden, plaatsen lidstaten informatie sporadisch stemmen lidstaten tegen woordelijk te houden. buiten het bereik van de burger. De een wetsvoorstel, onthouden ze zich Eurogroep stelt bijvoorbeeld geen van een stem, of voegen zij een toe- is postdoctoraal ‘officiële documenten’ op. Ook in wet- lichting van hun stem toe. De reden Maarten Hillebrandt onderzoeker aan de Universiteit van gevende onderhandelingen met het hiervan is dat lidstaten onderling niet Bielefeld. Recentelijk promoveerde hij Europees Parlement is een praktijk als verliezers of spelbrekers te boek aan de Universiteit van Amsterdam op van informele onderhandelingen ont- willen staan. Tenslotte leeft er onder het proefschri! ‘Living transparency. staan. Doordat kleine delegaties van Raadsleden een norm van solida- The development of access to de wetgevende instellingen buiten de riteit die kenmerkend is voor een documents in the Council of the EU procedurele kaders onderhandelen gesloten club: niemand valt elkaar and its democratic implications’. in zogenaamde ‘trilogen’ komt veel publiekelijk af.

2017 | 4 54 THEMA EUROPA ADVOCATENB!D

JURIDISCHE ANALYSE Impact Handvest Grondrechten EU groter dan voorzien

DOOR!/!JANNEKE!GERARDS

Het Handvest voor de Grondrechten van de EU blijkt onverwacht van grote invloed, concludeert de Utrechtse hoogleraar Janneke Gerards. Daar liggen volgens haar vier oorzaken aan ten grondslag.

undamentele rechten zijn voor de EU ontworpen: het Handvest door het HvJ, de ruime procedurele in de Europese Unie lang voor de Grondrechten van de EU.6 mogelijkheden die het Hv biedt, het F een ondergeschoven kindje Dat Handvest werd in 2000 plechtig groot aantal grondrechtenbepalingen geweest. Oorspronkelijk bevatten afgekondigd te Nice, maar het leidde en aanspraakmakers, en het opleggen de verdragen over Europese samen- aanvankelijk een wat zieltogend van nieuwe verantwoordelijkheden werking nauwelijks bepalingen over bestaan.7 Sporadisch werd er weleens door het HvJ. grondrechten.1 Dat werd bij de op- naar verwezen, maar de impact op richting van de Europese Economi- het EU-recht was beperkt. SNELHEID EN GEMAK sche Gemeenschap ook niet zo nodig Dit veranderde toen eind 2009 het Van oudsher wordt er over grondrech- gevonden, omdat het vermoeden was Verdrag van Lissabon in werking ten geprocedeerd bij de nationale dat door samenwerking op terreinen trad. Een belangrijk effect daarvan rechter, of dat nu de civiele rechter is, als handel, dienstverlening en land- was dat het EU-Grondrechtenhand- de bestuursrechter of de strafrechter. bouw grondrechten nauwelijks een vest dezelfde waarde kreeg als de Heeft zo’n procedure niet het gewens- rol zouden spelen.2 Pas na protesten primaire EU-Verdragen en het dus te effect, in die zin dat bij een proces- vanuit de lidstaten, vooral Duitsland, bindend werd voor zowel de EU-in- partij de overtuiging blijft bestaan werd langzaamaan aanvaard dat stellingen als de lidstaten.8 Deze dat een grondrecht is geschonden, grondrechten als het eigendomsrecht bindende werking blijkt grote con- of is er twijfel over de juistheid van ook binnen de Europese context gel- sequenties te hebben.9 Het Handvest de interpretatie of toepassing van ding moesten hebben.3 Aanvankelijk wordt steeds vaker ingeroepen voor een grondrechtenbepaling, dan is de gebeurde dat door grondrechten te nationale rechters,10 die bovendien klassieke reﬂex om een klacht in te beschouwen als algemene beginse- steeds vaker prejudiciële vragen dienen bij het Europees Hof voor de len van Gemeenschapsrecht (later stellen over de uitleg en toepassing Rechten van de Mens (EHRM). Dat kan EU-recht), een benadering die vooral van het Handvest.11 Al met al blijkt de heel succesvol zijn; de impact van de tot uitdrukking kwam in de recht- impact van het Handvest veel groter uitspraken van het EHRM op het nati- spraak van het Hof van Justitie van dan ooit was voorzien.12 onale recht is groot.13 In ruim 95% van de EU (HvJ).4 Helemaal bevredigend Hoe kan die onverwacht grote de gevallen wordt zo’n klacht echter was dat echter niet. Wetenschappers, impact van het Handvest nu worden niet-ontvankelijk verklaard en zonder nationale (constitutionele) rechters verklaard, en wat moeten we ervan (uitgebreide) motivering afgedaan.14 en politici spraken zich kritisch uit vinden? Die vragen staan in deze kor- Bovendien: als het EHRM bereid is over de beperkte bereidheid van het te bijdrage centraal. Ik beantwoord om zich te buigen over de inhoud van HvJ om de grondrechten voldoende ze aan de hand van een bespreking een klacht, kan het vele jaren duren te beschermen.5 Om dit probleem op van vier factoren en ontwikkelingen: voordat het uitspraak doet.15 te lossen, werd eind jaren negentig de snelheid en het gemak van beant- In vergelijking daarmee kan het HvJ een eigen grondrechtencatalogus woording van grondrechtenvragen zich een stuk sneller uitspreken over

2017 | 4 ADVOCATENB!D THEMA EUROPA 55

vragen die rijzen in individuele kwes- zaken tegen de EU-instellingen of er veel EU-regelgeving bestaat op ties. Wordt op basis van het Handvest in zaken waarbij de autoriteiten van vreemdelingenrechtelijk terrein en geprocedeerd, dan is het niet nodig een lidstaat (inclusief de rechter) het het Handvest dus vaak van toepas- om te wachten tot alle nationale EU-recht ten uitvoer brengen.22 Deze sing is, is het aantrekkelijker om een rechtsmiddelen zijn uitgeput. Alle beperking in reikwijdte is echter beroep te doen op artikel 47 Hv dan nationale rechterlijke instanties, in- minder groot dan die lijkt. Het HvJ op artikel 6 EVRM. clusief de lagere, kunnen het HvJ im- heeft het begrip ‘ten uitvoer brengen’ Belangrijk is daarnaast dat het Hand- mers om uitleg vragen als dat nuttig in zijn rechtspraak namelijk ruim vest een aantal rechten benoemt die of nodig lijkt.16 In urgente gevallen is uitgelegd. Voor toepasselijkheid van bijzonder relevant zijn voor rechts- het bovendien mogelijk om te vragen het Handvest is het al voldoende dat personen.30 Zo is het recht om een om een spoedprocedure, waardoor al er een zekere relatie bestaat tussen onderneming te drijven als een zelf- binnen drie maanden een uitleg van een nationaal optreden en het EU- standig grondrecht vastgelegd in ar- het HvJ kan worden gekregen.17 Ook recht.23 Van zo’n relatie is sprake in tikel 16 Hv, terwijl een vergelijkbare in gewone zaken is het HvJ boven- vrijwel alle gevallen van implemen- bepaling niet in het EVRM is terug te dien een stuk sneller dan het EHRM: tatie of uitvoering van EU-recht,24 en vinden.31 Artikel 16 Hv wordt inmid- gemiddeld duurt het iets meer dan bovendien in alle gevallen waarin dels met grote regelmaat ingeroepen, een jaar om een prejudiciële vraag te wordt gehandeld in strijd met het EU- bijvoorbeeld in zaken over sancties of beantwoorden.18 Natuurlijk is dat nog recht en in dat verband een beroep mededingingsrechtelijke kwesties. steeds best lang, en natuurlijk kan wordt gedaan op een grondrecht.25 Dat heeft het mogelijk gemaakt voor het voor rechtzoekenden vervelend Uitzonderingen zijn er eigenlijk het HvJ om het artikel uit te bou- zijn als in deze periode de nationale alleen als een bepaald onderwerp wen tot een bepaling die vrijwel elk procedure stilligt. Maar toch ver- helemaal niet is geregeld door het ondernemingsbelang afdekt.32 Een klaart deze mogelijkheid waarom het EU-recht (zoals het verstrekken van de gevolgen daarvan is dat steeds Handvest de laatste jaren zo belang- van een humanitair visum voor het meer puur economische geschillen rijk is geworden: het HvJ kan snel aanvragen van asiel)26 of als sprake als grondrechtengeschillen worden duidelijkheid bieden en kan interpre- is van het treffen van een volledig gekwaliﬁceerd.33 Ondernemingen taties geven die direct inpasbaar zijn onverplichte extra regeling (zoals met primair op winstmaximalisatie in een nog lopende procedure. een schadevergoedingsregeling bij gerichte doelstellingen kunnen daar- het ruimen van vee vanwege een door net zo goed als individuen aan- PROCEDURELE dierziekte, als de relevante EU-regel- spraak maken op de bescherming MOGELIJKHEDEN EN geving daarin niet voorziet).27 Deze die uitgaat van de grondrechten. Dit TOEPASSINGSBEREIK rechtspraak over het toepassingsbe- heeft geleid tot een sterke toename Een tweede verklaring is erin gelegen reik van het EU-recht maakt dat het van de betekenis van het Handvest dat het EU-Grondrechtenhandvest in instrument in steeds meer nationale in zaken die oorspronkelijk niet snel veel verschillende soorten zaken kan procedures kan worden ingeroepen, als grondrechtenkwestie werden worden ingeroepen. De grondrech- en dat gebeurt dan ook ruimhartig. gekwaliﬁceerd.34 tenbepalingen kunnen dienen als Een hiermee samenhangende trend hulpmiddel om richtlijnen veror- MEER GRONDRECHTEN- is dat bij het HvJ ook met de staat deningsbepalingen te interpreteren BEPALINGEN, MEER verbonden bedrijven en organisaties (net als de nationale implementa- AANSPRAAKMAKERS zich kunnen beroepen op grondrech- tie- en uitvoeringsmaatregelen),19 Het Handvest omvat een veel ruimer ten. Volgens de klassieke grond- ze kunnen een rol spelen in directe aantal rechten dan het EVRM, rechtendoctrine kan dat niet.35 Het beroepen tegen EU-maatregelen waaronder sociale grondrechten en EHRM heeft ook altijd geprobeerd te zoals sancties (bijvoorbeeld in me- typische EU-grondrechten als dat op voorkomen dat staatsorganen of aan dedingingsprocedures of zaken over vrij verkeer van personen.28 Daarbij de staat gelieerde ondernemingen of sanctiemaatregelen),20 en ze kunnen zijn er soms subtiele, maar belang- organisaties een beroep zouden doen dienen als toetsingsmaatstaf voor de rijke verschillen in beschermingsbe- op de grondrechten.36 Het HvJ heeft geldigheid van EU-recht.21 Dat maakt reik tussen Handvest en EVRM. Zo echter expliciet aangenomen dat ook dat er heel wat mogelijkheden zijn is het recht op een eerlijk proces van ondernemingen die rechtstreeks om op grond van het Handvest te artikel 6 EVRM niet van toepassing onder verantwoordelijkheid van de procederen. in vreemdelingenrechtelijke proce- staat vallen, een beroep kunnen doen Als belangrijke nuancering geldt wel dures, terwijl artikel 47 Hv door de op bepaalde fundamentele rech- dat het Handvest lang niet in alle net iets andere formulering van het ten.37 Daarbij lijkt het er voor dit Hof nationale procedures kan worden toepassingsbereik in die zaken wél niet zo toe te doen of zo’n rechts- ingeroepen. Dat heeft alleen nut in kan worden ingeroepen.29 Zeker nu persoon als private onderneming

2017 | 4 56 THEMA EUROPA ADVOCATENB!D

NOTEN handelt, of als overheidsorgaan.38 misschien intellectuele-eigendoms- Vanuit de klassieke grondrechten- rechten worden aangetast op de site 1 B. de Witte, ‘The Past and Future Role of the European Court of Justice in doctrine is er nogal wat in te bren- waarnaar die link verwijst.45 In dit the Protection of Human Rights’, in: gen tegen de ontwikkeling waarbij soort situaties is het dus aan private Ph. Alston e.a. (red.), The EU and Human rechtspersonen en zelfs overheidsor- spelers om grondrechten te bescher- Rights, Oxford: Oxford University ganisaties steeds vaker een beroep men, al is er steeds aan ‘back-up’ Press 1999, p. 859-897; G. de Búrca, ‘The Evolution of EU Human Rights kunnen doen op grondrechten. Dit aanwezig in de vorm van procedures Law’, in: P. Craig & G. de Búrca (red.), staat namelijk haaks op de oorspron- voor de nationale rechter. Gelet op de The Evolution of EU Law, 2e druk, kelijke gedachte dat grondrechten de eerder besproken ontwikkelingen is Oxford: Oxford University Press 2011, p. 465-497. meest fundamentele rechten van het het waarschijnlijk dat dit soort opleg- 2 Idem. individu betreffen, waarbij het bo- gen van verantwoordelijkheden tot 3 Zie o.m. M.A. Dauses, ‘The Protection vendien vooral gaat om bescherming grondrechtenbescherming in de toe- of Fundamental Rights in the Community Legal Order’, 10 European van het individu tegen de staat.39 Dat komst nog wel vaker zichtbaar zullen Law Review 1985, p. 398-419. kan leiden tot een zekere verwatering worden in de rechtspraak van het 4 Zie voor een korte schets van deze en inﬂatie van grondrechten, die het Luxemburgse Hof. Dat is misschien ontwikkeling S. Greer, J.H. Gerards en steeds moeilijker maakt om te beto- maar goed ook, nu dit recht doet aan R. Slowe, Human Rights in the Council of Europe and the European Union. gen dat extra bescherming van deze de diffuse en veelzijdige werkelijk- Achievements, trends, and challenges, rechten echt nodig is. Erg wenselijk is heid waarin grondrechtenvraagstuk- Cambridge: Cambridge University deze ontwikkeling dan ook niet.40 ken zich tegenwoordig voordoen en Press, te verschijnen, hoofdstuk 5. 5 Zie nader S. Garben, het leidt tot een betere bescherming ‘The constitutional (im)balance MEER VERANT- van die rechten.46 between “the market” and “the social” WOORDELIJKHEDEN in the European Union’, 13 European Constitutional Law Review 2017, Ten slotte is van belang dat de SLOT p. 23-61. uitbreiding van de bescherming van Het EU-Grondrechtenhandvest heeft 6 Zie nader J. Krommendijk, grondrechten gepaard lijkt te gaan sinds 2009 sterk aan belang gewon- ‘Totstandkoming en ontwikkeling met een uitbreiding van de verant- nen. De hiervoor beschreven ontwik- van het Handvest’, in: J.H. Gerards, H. de Waele & K. Zwaan (red.), Vijf woordelijkheid om die grondrechten kelingen maken het Handvest tot een jaar bindend EU-Handvest van de te beschermen. Net zoals het HvJ aantrekkelijk instrument in proce- Grondrechten, Deventer: Kluwer 2015, heeft aangenomen dat steeds meer dures over individuele en onderne- p. 15-54. 7 Vgl. B. de Witte, ‘The Legal Status of the ondernemingen aanspraak kunnen mingsbelangen. Wel is het belangrijk Charter: Vital Question or Non-Issue?’, maken op grondrechten, heeft het om te onderzoeken hoe zodanig 8 Maastricht Journal of European and soms verplichtingen aan diezelfde invulling kan worden gegeven aan Comparative Law 2001, p. 81-89. 8 Zie art. 51 lid 1 Hv; zie over de uitleg van ondernemingen opgelegd om zich de grondrechten dat het concept niet deze bepaling verderop. te bekommeren over de effectieve volledig inhoudsloos wordt en de 9 Zie uitgebreid J.H. Gerards, H. de Waele bescherming daarvan.41 Steeds grondrechten hun bijzondere status & K. Zwaan (red.), Vijf jaar bindend EU-Handvest van de Grondrechten, vaker legt het die verantwoordelijk- behouden. Het klakkeloos inroepen Deventer: Kluwer 2015. heid niet meer zozeer alleen bij de ervan is vanuit dat perspectief niet 10 Zie reeds H.J. van Harten & H. staat, maar ook of zelfs vooral bij gewenst. Daarnaast moet in het oog Grootelaar, ‘Doorwerking van het private spelers. Het meest bekende worden gehouden dat de mogelijk- Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie in de Nederlandse voorbeeld is dat waarin het HvJ aan heid om grondrechten in te roepen rechtspraak: een kwantitatieve stand Google de verplichting oplegde om steeds vaker gepaard gaat met een van zaken’, 39 Nederlands Tijdschrift ieders privacy actief te beschermen verantwoordelijkheid om die grond- voor Mensenrechten/NJCM-Bulletin 2014, p. 182-200. bij het weergeven van resultaten rechten voor anderen te beschermen, 11 Zie voor statistische informatie via zijn zoekmachine.42 Het was vrij ook voor private spelers. Er is dus European Commission, Staff Working precies in de eisen die het daarbij reden genoeg om de rechtspraak en Document on the Application of the EU Charter of Fundamental Rights in 2015 stelde: Google moest een procedure literatuur over het Handvest kritisch (SWD(2016) 158 ﬁnal). ontwikkelen die het mogelijk maakte te volgen, en om, door verstandig om over individuele verzoeken te procederen, een positieve bijdrage te oordelen en te besluiten om bepaalde leveren aan de ontwikkeling van de zoekresultaten niet langer weer te ge- daarin neergelegde grondrechten. ven.43 Een ander voorbeeld is een uit- 44 spraak over het webforum GeenStijl. Prof. mr. J.H. (Janneke) Gerards is als hoogleraar Daarin legde het HvJ professionele fundamentele rechten verbonden aan de Universiteit beheerders een verplichting op om Utrecht. Deze bijdrage is losjes gebaseerd op de voor elke hyperlink na te gaan of er oratie die zij op 29 maart 2017 uitsprak.

2017 | 4 ADVOCATENB!D THEMA EUROPA 57

12 Dit levert wel de nodige complicaties Morijn, JB 2013/58 m.nt. J.M. Veenbrink 36 Bijv. EHRM 7 juni 2001 (ontv.), nr. op voor het grondrechten- & H. de Waele, AB 2013, 131 m.nt. R. 52559/99, ECLI:CE:ECHR:2001: beschermingssysteem in Europa; Widdershoven. 0607DEC005255999 (Danderyds Kom- zie daarover o.m. J.H. Gerards, ‘Who 25 HvJ EU 30 april 2014, C-390/12, mun t. Zweden); EHRM 23 september decides on fundamental rights issues ECLI:EU:C:2014:281 (Pﬂeger), EHRC 2003 (ontv.), nr. 53984/00, ECLI:- in Europe? – Toward a mechanism to 2014/141, NJ 2014, 354 m.nt. M.R. Mok. CE:ECHR:2003:0923DEC005398400 coordinate the roles of the national 26 HvJ EU 7 maart 2017, C-638/16 PPU, (Radio France e.a. t. Frankrijk), par. courts, the ECJ and the ECtHR’, in: ECLI:EU:C:2017:173 (X en X). 26; EHRM 12 mei 2015 (ontv.), nr. S. Weatherill & S. de Vries (red.), Five 27 HvJ EU 22 mei 2014, C-56/13, 29003/07, ECLI:CE:ECHR:2015:- years legally binding EU Charter of ECLI:EU:C:2014:352 (Ersekcsanádi 0512DEC002900307 (Ljubljanska Banka Fundamental Rights – What is the state Mezógazdasági Zrt), EHRC 2014/188 D.D. t. Kroatië), «EHRC» 2015/164 m.nt. of play in the protection of fundamental m.nt. J.H. Gerards, AB 2014/444 Gerards, AB 2016 m.nt. Barkhuysen & Rights in the EU?, Oxford: Hart 2015, m.nt. F.M.J. den Houdijker & M.K.G. Van Emmerik. p. 47-74. Tjepkema. 37 Zie vooral HvJ EU 18 februari 2016, 13 Zie nader o.m. J.H. Gerards, 28 Het Handvest telt vijftig inhoudelijke C-176/13 P, ECLI:EU:C:2016:96 ‘Grondrechten in de Nederlandse grondrechtenbepalingen, een (Bank Mellat), EHRC 2016/66 m.nt. rechtspraak’, Rechtstreeks 2013 (3), p. groot aantal waarvan bovendien Gerards; zie eerder bijv. Gerecht 6 17-39. verschillende rechten omschrijft. september 2013, T-35/10 en T-7/11, 14 Zie www.echr.coe.int > statistics. Al met al zijn er daardoor zeker ECLI:EU:T:2013:397 (Bank Melli Iran), 15 Zie nader bijv. J.H. Gerards & L.R. Glas, vijfenzeventig grondrechten in het EHRC 2013/250 m.nt. Gerards. ‘Access to justice in the European Handvest terug te vinden. 38 Naar zowel het EVRM-recht als het Convention on Human Rights system’, 29 Zie nader A. Terlouw & K. Zwaan, ‘Asiel’, Nederlandse bestuursrecht (vgl. art. 1:1 Netherlands Quarterly of Human Rights in: Gerards, De Waele & Zwaan 2015, Awb) is dat een belangrijk verschil; zie 2017, p. 11-30. reeds aangehaald (n. 9). daarover mijn annotatie bij Bank Melli 16 Hoewel zij uiteraard niet verplicht zijn 30 Vgl. ook S. Weatherill, ‘From Economic Iran in EHRC 2013/250. om dit te doen. Rights to Fundamental Rights’, in: 39 Zie nader mijn Utrechtse oratie, op 17 Zie nader HvJ EU, Jaarverslag 2016, S. de Vries e.a. (red.), The Protection www.uu.nl/medewerkers/gerards. Luxemburg: EU 2017. of Fundamental Rights in the EU After 40 Idem; zie ook J.H. Gerards, 18 In 2016 was de gemiddelde termijn Lisbon, Oxford: Hart 2013, p. 11-36. ‘Fundamentele rechten – een aparte ruim veertien maanden; zie HvJ EU 31 Nader o.m. M. Everson & R. Correia categorie’, in: M. Groenhuijsen, E. 2017, reeds aangehaald. Gonçalves, ‘Article 16. Freedom to Hondius & A. Soeteman (red.), Recht in 19 Zo spelen minder bekende bepalingen conduct a business’, in: S. Peers e.a. geding, Amsterdam: Boom Juridische als art. 35 Hv (recht op gezondheid) en (red.), The EU Charter of Fundamental uitgevers 2014, p. 35-47. art. 37 (consumentenbescherming) Rights. A Commentary, Oxford: 41 Vgl. J. Emaus, L. Enneking & I. inmiddels al een rol in de HvJ- Hart 2014. Giesen, ‘Verantwoordelijkheid en rechtspraak over uitleg van EU- 32 Voor een beknopt overzicht van aansprakelijkheid bij privatisering wetgeving die aan deze grondrechten de toepassingspraktijk, zie Greer, van publieke taken: een aanzet tot raakt; zie bijv. HvJ EU 29 april 2015, Gerards & Slowe, reeds aangehaald debat’, in: I. Giesen, J. Emaus & L. C-528/13, ECLI:EU:C:2015:288 (Léger), (n. 4), hoofdstuk 5. Zie voor een Enneking (red.), Verantwoordelijkheid, EHRC 2015/145 m.nt. A.C. Hendriks, voorbeeld HvJ EU 4 mei 2016, zaak aansprakelijkheid en privatisering NJ 2016/105 m.nt. J. Legemaate, punt C-477/14, ECLI:EU:C:2016:324 van publieke taken, Den Haag: Boom 57 en HvJ EU 31 januari 2013, C-12/11, (Pillbox 38), «EHRC» 2016/181 m.nt. J. 2014, p. 17-34; L. Kool, J. Timmer, L. ECLI:EU:C:2013:43 (McDonagh), NJ Krommendijk. Royakkers & R. van Est, Opwaarderen 2013/150 m.nt. M.R. Mok, punt 63. 33 Dit komt mede doordat het HvJ heeft – Borgen van publieke waarden in 20 Zie bijv. Almaz Antey, Gerecht 25 januari aangenomen dat overal waar het de digitale samenleving, Den Haag: 2017, T-255/15, ECLI:EU:T:2017:25. Handvest spreekt van ‘personen’ Rathenau Instituut 2017. 21 Het meest bekende voorbeeld die aanspraak kunnen maken op 42 HvJ EU 13 mei 2014, zaak C-131/12, is HvJ 8 april 2014, C-293/12, grondrechten, ook rechtspersonen zijn ECLI:EU:C:2014:317 (Google Spain), ECLI:EU:C:2014:238 (Digital Rights bedoeld; zie HvJ EU 22 december 2010, «EHRC» 2014/186 m.nt. J. van Hoboken, Ireland), EHRC 2014/140 m.nt. zaak C-279/09, ECLI:EU:C:2010:811 NJ 2014, 385 m.nt. M.R. Mok. M.E. Koning, NJ 2016/446 m.nt. E.J. (DEB), AB 2011, 222, «JHG» 2013/3 m.nt. 43 Idem, m.n. punt 94. Zie nader E. Dommering. Deze uitspraak leverde H. de Waele, punt 38. Frantziou, ‘Further Developments overigens de nodige onduidelijkheid 34 Art. 16 Hv behoort tot een van de in the Right to be Forgotten: The op over de manier waarop de nationale meest ingeroepen bepalingen van European Court of Justice’s Judgment wetgeving vervolgens moest worden het Hv; zie voor statitische gegevens in Case C-131/12, Google Spain, SL, aangepast; nadere prejudiciële het jaarrapport van de Europese Google Inc v Agencia Espanola de vragen hebben daarover meer Commissie, reeds aangehaald (n. 11). Proteccion de Datos, 14 Human Rights duidelijkheid verschaft; zie HvJ EU 21 35 HR 6 februari 1987, Law Review 2014, p. 761-777. december 2016, C-203/15 en C-698/15, ECLI:NL:HR:1987:AG5531 44 HvJ EU 8 september 2016, zaak ECLI:EU:C:2016:970 (Tele2 Sverige AB). (Aral), AB 1987, 272, m.nt. van den C-160/15, ECLI:EU:C:2016:644 (GS 22 Art. 51 lid 1 Hv. Burg, NJ 1988, 926; ABRvS 29 april 2008, Media), «EHRC» 2016/222 m.nt. J. 23 Zie uitgebreider hierover o.m. M. ECLI:NL:RVS:2008:BD0782, AB 2008, Krommendijk. Bulterman, ‘Ontwikkelingen in 260; ABRvS 12 mei 2010, 45 Idem, punt 51. de Luxemburgse rechtspraak’, in: ECLI:NL:RVS:2010:BM4166, 46 Wel zal in dit soort Gerards, De Waele & Zwaan 2015, reeds «JV» 2010/301, «JB» 2010/213, samenwerkingsverbanden aangehaald (n. 9). r.o. 2.8.1; ABRvS 29 juli 2011, zorgvuldig moeten worden gelet 24 Zie vooral HvJ 7 mei 2013, C-617/10, ECLI:NL:RVS:2011:BR4025, «JB» op legitimiteitseisen als die van ECLI:EU:C:2013:105 (Åkerberg 2011/196, AB 2011, 281 m.nt. Ch. transparantie en openbaarheid; Fransson), EHRC 2013/112 m.nt. J. Backes. vgl. bijv. Frantziou, reeds aangehaald (n. 42), p. 770-771.

2017 | 4 Bas uit Amsterdam heeft jouw kantoor zo gevonden

>2,6 MILJOEN BEZOEKERS PER JAAR!

De NAB is het online advertentie platform voor de juridische dienstverlener BEL 055 539 56 50 OF MAIL [email protected] VOOR MEER INFORMATIE

Altoga Voor al uw toga’s binnen de advocatuur en rechtspraak

Laan op Zuid 664 | 3071 AB ROTTERDAM Tel.: 010-303.19.37 | Fax: 010-303.19.38 | [email protected] | www.altoga.nl ns kantoor is gevestgd in eeuwarden en telt thans zes advocaten en een juridisch Altoga vervaardigt in eigen beheer gebruiksvriendelijke en behaaglijke toga’s (en toebehoren) van een kwalitatief hoogwaardige wollen stof (cool wool). medewerkster. Alle advocaten zijn volledig De toga: gespecialiseerd in strafzaken door het gehele op maat of in een confectiemaat; land. keuze uit een viertal kleuren voor de voering: bordeaux, groen, blauw of paars; geborduurde naam in de voering; er vervanging van een vertrokken medewerker inclusief een bef; zijn wij op zoek naar een levertijd van 2 weken; mogelijkheid tot het aanschaffen van een cadeaubon, indien gewenst gepersonaliseerd; € 600,-- excl. 21% BTW. advocaat-medewerker m/v Voor onder de toga: een op maat gemaakte kostuum of (mantel)pakje; voor de strafrechtpraktjk in elk gewenste kleur en model; € 300,- excl. 21% BTW. [ ij/zij onderschrijf de op onze website ] Altoga is een initiatief van mr. N. Köse-Albayrak, advocaat te Rotterdam vermelde principile uitgangspunten van ons kantoor, heef ervaring in de strafpraktjk en is bereid zich te vestgen in oord-ederland.

kunt uw sollicitate met cv voor 8 mei 2017 per mail sturen en richten aan de heer mr. E.. uiters: [email protected]

www.ankerenanker.nl ADVOCATENB!D ACHTERGROND 59

ACHTER DE COULISSEN VAN HET NIEUWE HUWELIJKSVERMOGEN

Bart Breederveld schreef mee aan het wetsvoorstel waarmee het traditionele Bas uit Amsterdam heeft jouw kantoor zo gevonden trouwen in gemeenschap van goederen werd ingeperkt. Als enige advocaat was hij nauw betrokken bij het politieke spel rondom de historische wetswijziging.

DOOR!/!SABINE!DROOGLEEVER!FORTUYN

>2,6 MILJOEN BEZOEKERS PER JAAR! edereen die gaat trouwen of rische stelselwijziging binnen het schulden van beide partners, zowel scheiden, heeft ermee te maken huwelijksvermogensrecht. Namelijk: van vóór als tijdens het huwelijk I en heeft er dus een mening over,’ als partners geen nadere afspraken in de gemeenschap van goederen De NAB is het online advertentie platform voor de juridische dienstverlener zegt Bart Breederveld (64) in een maken, trouwen ze in gemeenschap vielen. Met de wetswijziging blijft het BEL 055 539 56 50 OF MAIL [email protected] VOOR MEER INFORMATIE kamer in het Initium-gebouw van van goederen. Tot voor kort hield voorhuwelijkse privévermogen nu in de Vrije Universiteit in Amsterdam. dat in dat al het vermogen en alle het bezit van de betreffende partner. Hier werkt hij twee dagen in de week Voorhuwelijkse schulden vallen ook als universitair docent, naast zijn buiten de gemeenschappelijke boe- Altoga werk als advocaat op het gebied van del. Net zoals erfenissen en schen- Voor al uw toga’s binnen de advocatuur en rechtspraak personen- en familierecht bij het Alk- kingen die de partners tijdens het maarse Rensen Advocaten. Binnen huwelijk krijgen. Laan op Zuid 664 | 3071 AB ROTTERDAM de muren van de universiteit vond hij Tel.: 010-303.19.37 | Fax: 010-303.19.38 | [email protected] | www.altoga.nl ns kantoor is gevestgd in eeuwarden en telt thans zes advocaten en een juridisch de tijd om aan het wetsvoorstel mee UITZONDERING Altoga vervaardigt in eigen beheer gebruiksvriendelijke en behaaglijke toga’s (en toebehoren) van een kwalitatief hoogwaardige wollen stof (cool wool). medewerkster. Alle advocaten zijn volledig te werken. ‘Ik weet niet hoe ik dat Het had weinig gescheeld, of het De toga: gespecialiseerd in strafzaken door het gehele anders had moeten doen.’ wetsvoorstel had de eindstreep niet op maat of in een confectiemaat; land. keuze uit een viertal kleuren voor de voering: bordeaux, groen, blauw Het initiatiefwetsvoorstel Beperking gehaald. Op 21 maart, de laatste of paars; wettelijke gemeenschap van goede- dag van de oude samenstelling van geborduurde naam in de voering; er vervanging van een vertrokken medewerker inclusief een bef; zijn wij op zoek naar een ren van Tweede Kamerleden Judith de Tweede Kamer, verdedigden levertijd van 2 weken; Swinkels (D66), Jeroen Recourt Swinkels, Recourt en Van Oosten mogelijkheid tot het aanschaffen van een cadeaubon, indien gewenst gepersonaliseerd; (PvdA) en Foort van Oosten (VVD), hun initiatiefvoorstel in de Eerste € 600,-- excl. 21% BTW. advocaat-medewerker m/v Voor onder de toga: dat 28 maart door de Eerste Kamer is Kamer. Sinds 22 maart komt de een op maat gemaakte kostuum of (mantel)pakje; voor de strafrechtpraktjk aangenomen, betekent een histo- Kamer in de nieuwe samenstelling in elk gewenste kleur en model; samen; Recourt en Swinkels maken € 300,- excl. 21% BTW. [ ij/zij onderschrijf de op onze website ] er geen deel meer van uit. Het bleef Altoga is een initiatief van mr. N. Köse-Albayrak, advocaat te Rotterdam vermelde principile uitgangspunten van ons kantoor, heef ervaring in de strafpraktjk en is bereid zich te vestgen in oord-ederland.

kunt uw sollicitate met cv voor 8 mei 2017 per mail sturen en richten aan de heer mr. E.. uiters: [email protected]

www.ankerenanker.nl Shutterstock ©

2017 | 4 © Jean-Pierre Jans Jean-Pierre

60 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

Bart Breederveld Bart Breederveld studeerde Nederlands Recht en Notarieel Recht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij is sinds 1979 advocaat te Alkmaar en medeoprichter van Rensen Advocaten. In 2008 promoveerde hij op een proefschri" over de huwelijksgemeenschap en de verdeling door de rechter. Hij is tevens als docent/ onderzoeker verbonden aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en doceert naast huwelijksgoederenrecht, goederen- en insolventierecht. Voorts is hij raadsheer- plaatsvervanger in het Gerechtshof Den Haag.

tot het einde toe spannend of het de Nederland in een wereldwijde zo is het balletje gaan rollen.’ De drie wetsvoorstel het zou halen. De uitzonderingspositie. Alleen in initiatiefnemers, Swinkels, Recourt dag voor de stemming in de Eerste Zuid-Afrika en Suriname gelden en Van Oosten, hebben een stuk Kamer dienden senatoren Marnix soortgelijke regels. of vijf deskundigen om zich heen van Rij (CDA) en Anneke Wezel (SP) In 2008 is er een wetsvoorstel aange- verzameld, onder wie Leon Verstap- een motie in om het voorstel aan te nomen dat was bedoeld als inperking pen, hoogleraar privaatrecht, Wouter houden. Daarin uitten zij zorgen over van de gemeenschap van goederen, Burgerhart, hoogleraar Fiscale de uitvoerbaarheid, rechtszekerheid maar uiteindelijk, vanwege een aspecten van de notariële rechts- en wetssystematiek. Met 38 tegen amendement van de ChristenUnie, praktijk en Bart Breederveld, die de 37 stemmen nam de Eerste Kamer niet meer dan een cosmetische ideeën van de Kamerleden juridisch het voorstel uiteindelijk op het aanpassing van de oude wet bete- vertaalden. ‘Van het begin af aan nippertje aan. kende. Bij dat wetsvoorstel was Bart hebben we met de initiatiefnemers De beperking van de gemeenschap Breederveld al zijdelings betrokken. het hele wetsvoorstel en de toelich- van goederen kent een lange aan- In 2008 promoveerde hij op ‘De huwe- ting geschreven. Vragen over het loop. De oude wet bestond al vanaf lijksgemeenschap bij echtscheiding. De wetsvoorstel hebben we in onderling 1838. Breederveld: ‘Vanaf 1900 zijn er omvang, ontbinding en verdeling door overleg beantwoord. De initiatief- initiatieven en ideeën geweest om de de rechter’. Voorafgaand daaraan nemers hebben zo een stukje van de wet aan te passen, maar het is nooit deed hij onderzoek in Californië naar discussie en schriftelijke begeleiding gelukt.’ Met de vergaande invulling het stelsel daar. Breederveld, lid van uitbesteed aan mensen die voor hen die tot nu toe aan de gemeenschap D66, werd in die tijd benaderd door de kastanjes uit het vuur haalden.’ van goederen werd gegeven, verkeer- Kamerlid Magda Berndsen (D66). ‘En Ook het ministerie van Veiligheid

2017 | 4 ADVOCATENB!D ACHTERGROND 61

en Justitie leverde een bijdrage werken in de toekomst. Ik vind Breederveld geeft een voorbeeld: aan het wetsvoorstel. ‘Het is een het redelijk ingewikkeld, met name ‘Meneer heeft een onderneming, elk initiatiefvoorstel, dus je bent een ook in het geval van faillissement.’ jaar keert hij zichzelf 60.000 euro beetje afhankelijk van hoe de pet te weinig winst uit. Dus er blijft bij staat van de ambtenaar. Maar het LOTSVERBONDENHEID wijze van spreken elk jaar geld in de ministerie heeft vooral met een Los van enkele artikelen ziet Bree- onderneming achter. Daarvoor is dan wetstechnische bril meegekeken, dat derveld de nieuwe wet als een grote geregeld dat mevrouw alsnog voor was heel nuttig.’ vooruitgang in vergelijking tot de de gemeenschap een aanspraak kan Tijdens de behandeling van het ruime gemeenschap van goederen maken op het deel dat meneer de ge- wetsvoorstel in de Tweede Kamer, die de wet tot nu toe kende. Het past meenschap van goederen tekort heeft april 2016, zat Breederveld samen volgens hem meer bij deze tijd en gedaan, voor zover dat redelijk is.’ met de andere deskundigen in de sluit aan bij de internationale norm. Breederveld verwacht dat plenaire zaal. Daar kreeg hij briefjes ‘De lotsverbondenheid is nu beperkt eventuele conﬂicten rondom deze binnen van de fractiemedewerkers en tot het huwelijk.’ Het zijn vooral de ‘billijkheidscorrectie’ zich goed lenen de initiatiefnemers met: ‘Hoe moet er christelijke partijen geweest die door voor mediation. De inspiratie voor op deze vraag worden geantwoord?’ de jaren heen hebben vastgehouden deze open norm vond Breederveld Breederveld: ‘Dan maak je het aan de traditionele uitleg van de in Californië. ‘Daar heeft de rechter politieke spel van heel dichtbij mee. gemeenschap van goederen. ‘Zij gaan uiteindelijk een aantal handvatten De PvdA had de verdediging van een uit van lotsverbondenheid totdat de gegeven over hoe je hiermee om deel van het wetsvoorstel op zich dood ons scheidt. Het één worden, moet gaan.’ genomen. Madeleine van Toorenburg samensmelten, be- (CDA) stelde er kritische vragen over. tekent samensmel- Vervolgens sprong Vera Bergkamp ten in alles.’ Maar ‘De lotsverbondenheid (D66) er weer tussen om die vragen in de Eerste Kamer te ontkrachten. Zo probeerde ze waren ook de PvdA is nu beperkt tot ook weer de initiatiefnemers uit de en SP kritisch en wind te houden.’ stemden uit ein- het huwelijk’ Tijdens het schrijven aan het delijk tegen. wetsvoorstel hield Breederveld Een van de pijn- steeds voor ogen dat er een politieke punten van de nieuwe wet is dat Tijdens de behandeling van de wet meerderheid voor moest komen. partners een onderscheid moeten is er wel kritiek gekomen op deze ‘Wat je als wetenschapper of als maken tussen het eigen vermogen billijkheidscorrectie. Breederveld praktijkjurist van belang vindt, is en het gezamenlijke vermogen dat ze kan zich voorstellen dat de norm niet altijd politiek aantrekkelijk. tijdens hun huwelijk opbouwen, en ook hier in eerste instantie Dan moet je voor lief nemen dat dat vervolgens tijdens het huwelijk aanleiding kan gaan geven voor extra er soms iets in zo’n wetsvoorstel mogelijk niet bijhouden. Tegelijker- rechtszaken, maar denkt dat dit zich terechtkomt waarvan je denkt: nou, tijd relativeert Breederveld dat. ‘Veel uiteindelijk zal uitkristalliseren. ik zou het misschien zelf anders dingen wijzen zichzelf. Als een van de ‘Als er een aantal uitspraken is, hebben gedaan.’ partners voor het huwelijk een huis waarin de Hoge Raad een oordeel Een voorbeeld van zo’n concessie had, staat dat huis op zijn of haar heeft gegeven, dan weten we dat. Dat gaat over de draagplicht van naam, dat staat ook in de openbare is het gevolg van de open norm in de schulden. Als een van de partners registers.’ vorm van de billijkheidscorrectie. voorhuwelijkse schulden heeft, vallen Of we die nu opnemen, of over die buiten de gemeenschappelijke OPEN NORM twintig jaar, ik ben ervan overtuigd, boedel. ‘Als een van de schuldeiser Ook de positie van een onderneming dat het uiteindelijk die kant op gaat. beslag gaat leggen, bijvoorbeeld op is enigszins veranderd in de nieuwe Het oude stelsel heeft vanaf 1838 de auto, die in de gemeenschap valt, wet, op initiatief van Breederveld. bestaan. Dat is bijna 180 jaar lang. staat nu in de wet dat de helft van Opgenomen is dat als je een onder- Ik denk dat we de stelselwijziging ook de opbrengst door de schuldeiser neming hebt, die niet in de gemeen- in die context moeten zien. Pas na moet worden afgedragen aan de schap van goederen valt, het toch zo tien jaar kunnen we zien of de nieuwe echtgenoot wiens schuld het niet zou kunnen zijn dat bij echtschei- wet verstandig is geweest en ik ben betreft. Ik vraag me af of dat soort ding of overlijden er met de andere ervan overtuigd dat dan niemand regels in de praktijk echt gaat echtgenoot moet worden afgerekend. meer anders zal willen.’

2017 | 4 62 ACHTERGROND ADVOCATENB!D

WAT GAAT ER VERANDEREN?

DOOR!/!CHRISTIANE!VERFUURDEN

e Wet beperking wettelijke behoeve van die onderneming heeft worden, tenzij de eisen van de gemeenschap van goederen aangewend, tenzij een dergelijke redelijkheid en de billijkheid tot een D brengt zowel wijzigingen vergoeding al op een andere wijze andere verdeling leiden. in titel 7 van Boek 1 als in de aan beide echtgenoten ten goede is In de Faillissementswet wordt artikel Faillissementswet. gekomen. 61 aangepast. Het eerste lid blijft In Boek 1 wordt in de eerste plaats Aan lid 2 van artikel 1:96 BW, dat ongewijzigd en de overige leden artikel 1:94 BW aangepast. Dit artikel het verhaal van de goederen van de komen te vervallen, waardoor er een bepaalt de omvang van de gemeen- gemeenschap regelt, wordt een zin minder zware bewijslast zal zijn voor schap van goederen. Tot nu toe om- toegevoegd die ziet op de situatie van de niet-gefailleerde echtgenoot om vat de gemeenschap van goederen, verhaal voor een in de gemeenschap eigen goederen uit de faillissements- kort gezegd, alle goederen en alle gevallen schuld van een echtgenoot. boedel terug te nemen. schulden van de echtgenoten, enkele In dat geval worden de eigen goede- uitzonderingen daargelaten. Na ren van die echtgenoot niet uitge- WANNEER TREEDT inwerkingtreding van de wet omvat wonnen, mits hij goederen van de DE WET IN WERKING? de gemeenschap van goederen voor gemeenschap aanwijst, die voldoen- Het is op het moment van schrijven wat haar baten betreft alleen nog alle de verhaal bieden. Het nieuw in te van dit artikel nog onduidelijk wan- goederen die voor de aanvang van voegen lid 3 regelt het verhaal op de neer de wet in werking treedt. Dit zal de gemeenschap (aangaan huwelijk) goederen van de gemeenschap voor per 1 juli 2017 of per 1 januari 2018 al aan de echtgenoten gezamen- een niet tot de gemeenschap beho- zijn. Voor gemeenschappen van goe- lijk toebehoorden en die door hen rende schuld van een echtgenoot. Het deren die dan al bestaan, blijft het worden verkregen vanaf de start van verhaal is in dat geval beperkt tot de oude artikel 1:94 BW van toepassing de gemeenschap (huwelijk) tot de helft van de opbrengst van het uitge- en is artikel 1:96 lid 3 BW niet van ontbinding ervan. Voor wat de lasten wonnen goed. De andere helft komt toepassing. Het nieuwe stelsel zal betreft omvat de gemeenschap dan de andere echtgenoot toe en valt naar verwachting dus ook pas enige alleen nog alle gemeenschappelijke voortaan buiten de gemeenschap. tijd na de inwerkingtreding impact schulden die de echtgenoten voor de Deze andere echtgenoot is daarbij hebben op de scheidingspraktijk, als start van de gemeenschap al hadden bevoegd het goed waarop de schuld- de eerste gesloten huwelijken na de alsook alle tijdens het bestaan van eiser verhaal zoekt, over te nemen inwerkingtreding stranden. de gemeenschap ontstane schulden. tegen betaling van de helft van de De wijziging van artikel 61 Fw zal Bovendien zijn voortaan alle ver- waarde van dat goed uit eigen vermo- wel onmiddellijk werken vanaf de krijgingen uit een erfenis, legaat of gen. Na overneming van het goed valt ingangsdatum van het wetsvoorstel schenking privé van de verkrijgende het niet meer in de gemeenschap. faillissementen die worden uitge- echtgenoot. In Boek 1 wordt artikel 1:100 BW, sproken na het tijdstip van inwer- Er wordt een nieuwe artikel 1:95a wat de verdeling van de ontbonden kingtreding van de wet. BW ingevoerd. Dit artikel bevat een gemeenschap regelt, aangepast. regeling voor ondernemingen die In het nieuw in te voegen lid 2 is niet in de gemeenschap zijn gevallen. geregeld dat wanneer bij ontbinding Christiane Verfuurden is personen- en familierechtadvocaat In dat geval is er wel een redelijke de gemeenschap niet toereikend is bij Schakenraad Advocaten vergoeding aan de gemeenschap om de schulden van de gemeenschap in Eindhoven. verschuldigd voor kennis, vaardighe- te voldoen, deze schulden gelijkelijk den en arbeid die een echtgenoot ten door de echtgenoten gedragen

2017 | 4 Juridisch Adresboek (legal directory), toegang tot expertise

VBC Notarissen www.vbnnotarissen.nl - Amersfoort Amsterdam -

Mr. Casper Jones, notaris corporate/MA Maet Advocaten www.maet.nl - Mijdrecht - 020 412 12 71 racht g advies en heldere taal kenmerken ederlands grootste ona ankelijke Mr. Jan-Kees den Haan, advocaat notariskantoor. Onze corporate adviseurs Juridisch advies is een persoonlijke kennen de uitdagingen van internat onale aangelegenheid. k heb jaar ervaring in de bedrijven even goed als die van coperat es, ondernemings- en arbeidsrechtprakt jk en ben publieke instellingen en non-pro t organisat es. u graag van dienst. Kennis en kunde voor een redelijke prijs Maet Advocaten.

Geelkerken Linskens Advocaten www.gl-advocaten.nl - Leiden en Den Haag - 06 - 57 31 12 00

Gerard Gort, advocaat/partner Specialist Dutch contract law. Contracts are made between friends but should provide solut ons if the friendship ends. As our contract lawer ll review our legal documents. et er safe than sorr

BZSE www.bzselaw.com - St. Maarten - +1(721) 542 7550

Mr. Camiel Koster, advocaat/partner Huh?! Zijn er dan advocaten op Sint-Maarten? Ja, een stuk of 60. Wij zijn met 8 advocaten en 1 ‘paralegal’ het grootste kantoor. Wij zijn op zoek naar nieuwe collega’s (advocaat-medewerker en/of een gevorderde advocaat-stagiaire). Van Houten en Partners www.vhpa.nl - Dordrecht - 078 639 55 55

H.J. (Rieks) Naber, advocaat en mediator k heb ruime ervaring meer dan jaar op het gebied van personen- en familierecht.

St. Maarten

Altijd bereikbaar via Juridisch Adresboek op www.advocatenblad.nl

Neem contact op met Capital Media Services: 024 - 360 77 10 of [email protected] ONZE UITGAVEN HOUDEN U OP DE HOOGTE VAN ALLE ONTWIKKELINGEN BINNEN HET ARBEIDSRECHT

nieuw!

ruim 10.000 uitspraken de meest recente wetgeving en jurisprudentie

commentaar van toonaangevende auteurs

modellen, uitvoeringsregels UWV en diepgaande artikelen: alles op het gebied van het ontslagrecht

Kijk voor een compleet overzicht van onze arbeidsrechtuitgaven op www.oogvoorarbeidsrecht.nl ADVOCATENB!D CANON 65

BOUWMEESTER VAN DE BALIE DOOR!/!ROBERT!SANDERS

nthoni Willem Philipse vocatuur. Zo zag Philipse als procu- werd op 10 september 1766 reur-generaal toe op frequentie en de geboren in Middelburg als inhoud van de vergaderingen van de A A.W. Philipse (1766-1845) zoon van een meester-glazenma- lokale advocatenordes en benoemde ker. Philipse schreef zich in 1786 hij de leden van de raad en de deken. en procureurs bij de Hoge Raad, de in als student aan de Hogeschool Die Frans-keizerlijke regeling provinciale gerechtshoven en de van Leiden, waar hij op 19 juni 1790 was na 1813 in stand gebleven, in arrondissementsrechtbanken. Dit promoveerde op de dissertatie De afwachting van de nog te concipiëren zogeheten Reglement III zou tot aan ﬁdeicommissis familiae relictis. Na Nederlandse wetboeken. Ook een de invoering van de Advocatenwet terugkeer in Zeeland vestigde hij zich nieuwe regeling van de organisatie in 1952 de organisatie van de als advocaat in zijn geboortestad. en het toezicht op de vaderlandse balie regelen, met inbegrip van Philipse maakte snel carrière in een advocatuur zouden van die nieuwe de beëdiging van advocaten en aantal bestuurlijke en vooral rech- wetgeving deel moeten uitmaken. hun inschrijving op het tableau, terlijke functies. Vanaf 1795 werd hij In het kader van de reorganisatie van het disciplinaire toezicht en de schepen en president van de Middel- de rechterlijke macht had minister werkzaamheden van de bureaus burgse rechtbank. Onder het Franse van Justitie Van Maanen, met wie van consultatie voor rechtshulp. bewind werd hij procureur-generaal Philipse op goede voet stond, de Daar waar de lokale balie groot bij het departementaal gerechtshof magistraat op het oog voor de in genoeg was (dat wil zeggen bij en advocaat-ﬁscaal voor de middelen te stellen cassatie-instantie. Bij meer dan vijftien ingeschreven te lande in Zeeland. Op 1 maart 1811 koninklijk besluit van 17 mei 1838 advocaten) zou een raad van toezicht volgde zijn benoeming tot advocaat- werd Philipse dan ook benoemd en discipline aan het hoofd staan generaal bij het Keizerlijk Gerechts- tot president van de Hoge Raad der van de plaatselijke orde, onder hof in Den Haag. Nederlanden. voorzitterschap van een ‘deken’. Na de herwonnen onafhankelijkheid De president en leden van de Philipse en de zijnen hadden zich in 1813 wist Philipse zich te hand- Hoge Raad kregen een bijzondere mogelijk onder tijdsdruk laten haven als procureur-generaal bij taakopdracht mee. De nieuwe inspireren door het Franse model. het Hooggerechtshof der Verenigde nationale wetgeving zou in werking Het model waar Philipse als Nederlanden, de hoogste rechterlijke treden op 1 oktober 1838. Bij procureur-generaal bovendien vele instantie voor het gehele koninkrijk. koninklijk besluit van 10 april 1838 jaren lang in de praktijk mee had Die functie had Philipse ook ver- werd de Hoge Raad opgedragen gewerkt. Het resultaat was dat de trouwd gemaakt met de werking van zich ‘alleen en bij uitsluiting’ bezig napoleontische uitgangspunten de eerder door Napoleon ingevoerde te houden met het ontwerpen van van een deels door de magistratuur en onder koning Willem I gehand- een aantal uitvoeringsreglementen gecontroleerde advocatuur in het haafde organisatiestructuur van de krachtens artikel 19 van de Wet najaar van 1838 naar het Nederlandse balie in ons land. Op grond van de op de Rechterlijke Organisatie. rechtsbestel werden overgeheveld. per keizerlijk decreet neergelegde De werkzaamheden onder leiding A.W. Philipse bleef tot zijn dood regeling was voor de rechterlijke van Philipse resulteerden in vier president van de Hoge Raad. macht maar ook voor het Openbaar reglementen, waaronder het derde Op 18 februari 1845 overleed de Ministerie een niet onbelangrijke rol reglement dat betrekking had op de bouwmeester van de ‘moderne’ weggelegd bij het toezicht op de ad- orde en discipline voor de advocaten Nederlandse balie.

Frida Katz Max Rood Thorn Fruin Bijnkershoek Tobias Asser (1547-1619Hugo) de(1583 Groot-1645) (1597-1662) (1673-1743) (1756-1835) (1761-1825) (1756-1831) (1780-1834) (1786-1863) (1791-1866) (1792-1864) (1838-1913) (1846-1935) (1849-1919Bernard) (1849 Loder-1935) (1860-1930) (1869-1945) (1879-1928) (1884-1965) (1885-1963) (1893-1979) (1896-1970) (1896-1971) (1908-1995) (1914-1996) (1921-2000) (1927-2001) Willem de Groot Sonja Boekman Willem Bilderdijk Hendrik Mulderije Jonas Daniël Meijer Dirk Donker Curtius Pieter Jelles Troelstra Ferdinand Bordewijk Floris Adriaan van Hall J.C. Faber van Riemsdijk P.W.A.C. van der Linden Ali Visser van Ijzerdoorn Edu Drooglever Fortuijn Johannes van der Linden Adolphine Eduardina Kok Pieter Willem van Doorne Johan van Oldenbarnevelt Cornelis van C.R.C. Wijckerheld Bisdom Engelbert Nicolaas de Brauw Rutger Jan Schimmelpenninck

2017 | 4 66 PRAKTIJK ADVOCATENB!D

VAN KOFFERBAK TOT KLUIS Advocaten laten soms laptops, ordners en andere belangrijke documenten achter in hun auto, al is het maar even. Daar kleven risico’s aan. Extra beveiliging tegen diefstal is mogelijk, maar niet goedkoop.

apotgeslagen voorruiten, in veilig geachte parkeergarages of kunnen zo zelf hun afweging maken doorzeefde portieren en een staat die ook weleens aan de straat? hoe ze die geheimhouding invullen.’ K indrukwekkend arsenaal ‘De meeste mensen, advocaten De orde stelt geen speciﬁeke eisen wapens aan de muur. Van Berkel niet uitgezonderd, realiseren zich hoe advocaten documenten in hun uit het Brabantse Liempde is niet dat auto’s makkelijk te openen auto moeten beschermen. niet zomaar een autobedrijf, zijn,’ zegt Johan Dijkstra van Cargo Van den Biezenbos voelt wel voor ook al staat de showroom vol met Security Systems in Geldermalsen. een extra vergrendeling op de glanzende wagens. Gepantserde ‘Een goede beveiliging tegen inbraak kofferbak. Dergelijke sloten worden auto’s, welteverstaan, met name is niet de hoogste prioriteit van als extra naast het bestaande slot bedoeld voor overheidsklanten, autofabrikanten.’ Volgens Dijkstra gemonteerd. Het zijn sloten die ook zoals bijzondere bijstandseenheden kunnen handige inbrekers de worden gebruikt door de politie en van de politie. kofferbak ‘met een theelepeltje’ arrestatieteams om zo hun wapens De wapens zijn nep, de kogelgaten nog kraken. veilig op te bergen. in de portieren zijn echt. Ze zitten Goedkoop is dat bepaald niet. alleen aan de buitenkant en de voor- VERTROUWELIJKHEID Autobedrijf Van Berkel rekent bijna ruiten – drie centimeter dik glas Advocaat Van den Biezenbos is zich 1.500 euro. ‘Dat is kostbaar,’ zegt – zijn getekend met enorme sterren. wél bewust van dergelijke risico’s. Van den Biezenbos. ‘Maar ongemerkt Een chauffeur en zijn passagiers Hij laat niets in zijn auto liggen lopen de kosten om onze computers zouden veilig geweest zijn voor ko- als hij uitstapt, nou ja, alleen als te beveiligen ook langzaam op, en gels, knuppels en koevoeten. Niet dat hij even moet tanken. Heeft hij na dat doen we gewoon.’ de gemiddelde advocaat pantsering zijn werkdag nog een afspraak in In de showroom van Van Berkel nodig heeft. Maar beveiliging tegen de vroege avond, dan rijdt hij eerst laat salesmanager Willem Wilbrink auto-inbraak kan welkom zijn. naar huis of naar kantoor en laadt zien hoe zo’n kofferbakslot Ton van den Biezenbos, strafrecht- daar alles uit. ‘Dat is omslachtig, ja. eruitziet. In het chassis worden advocaat uit Eindhoven, kent wel Zeker als het veel ordners betreft die twee stalen ringen aangebracht een aantal confrères van wie de auto je de volgende ochtend weer moet en in de kofferbak twee stalen is opengebroken. Laptop eruit, en inladen,’ zegt hij. Maar belangrijker: pinnen. Valt de achterklep van soms documenten die ook in de hij heeft dan beroepsmatig de sedan dicht, dan springen de laptoptas zaten. Ook al wordt digitaal gehandeld als een goed advocaat en pinnen automatisch in de ringen, procederen de norm, nog lange geen vertrouwelijkheid geschonden. en de kofferbak is niet meer open te tijd zullen advocaten rondrijden Een woordvoerder van de krijgen. Onder de hoedenplank komt met dossiers in de kofferbak, met Nederlandse orde van advocaten een stalen frame om toegang via het alle risico’s van dien. Want neem wijst op artikel 6 van de gedrags- interieur van de auto te voorkomen. je steeds alles mee als je met een regels: de advocaat is verplicht tot Concurrent Cargo Security Systems cliënt een kop kofﬁe drinkt in een geheimhouding. ‘Dat is bewust breed in Geldermalsen werkt met een restaurant? Zet je de auto altijd weg geformuleerd,’ zegt hij. ‘Advocaten vergelijkbaar systeem.

2017 | 4 ADVOCATENB!D EVEN OPFRISSEN 67

Juridische kwesties die zijn weggezakt Bewijs bij het conditio sine qua non-verband

DOOR!/!BOB!LEEMHUIS

Welke leerstukken helpen ook alweer bij het vaststellen van het conditio sine qua non-verband?

ls een partij aansprakelijk is sprake is van een csqn-verband. tionele aansprakelijkheid is dat hij wil voor schade van een ander, Als het csqn-verband niet eenduidig voorkomen dat partijen aansprakelijk A dan ontstaat een betalings- is vast te stellen en er geen ruimte worden gehouden voor (een deel van) verplichting ten aanzien van schade is voor de omkeringsregel, dan kan de schade die zij mogelijk niet hebben die in causaal verband staat met het leerstuk van de proportionele veroorzaakt. Aan de andere kant heeft de aansprakelijkheidsvestigende aansprakelijkheid soms uitkomst de Hoge Raad door het aannemen gebeurtenis. Voor het vaststellen van bieden, zo oordeelde de Hoge Raad van proportionele aansprakelijkheid causaal verband dienen twee fasen te voor het eerst in 2006 (Nefalit/Kara- gemeend dat het evenzeer onwenselijk worden doorlopen. In de vestigings- mus, ECLI: NL:HR:2006:AU6092). is dat de onzekerheid over het causaal fase, dient de benadeelde partij aan Als proportionele aansprakelijkheid verband geheel voor rekening van de te tonen dat sprake is van het condi- wordt aangenomen, dan ontstaat een benadeelde komt. tio sine qua non (csqn)-verband. Als verplichting tot schadevergoeding in Tot slot wordt de proportionele de csqn-fase succesvol wordt doorlo- evenredigheid met de in een percen- aansprakelijkheid vaak in één adem pen, dan volgt fase twee, de omvangs- tage uitgedrukte kans dat sprake is genoemd met het leerstuk van de fase. In die fase dient de benadeelde van het csqn-verband. De Hoge Raad gemiste kans. Daarbij bestaat – anders aan te tonen dat de schade aan de grondt de proportionele aansprake- dan bij proportionele aansprakelijk- gebeurtenis kan worden toegerekend lijkheid op de aan de artikelen 6:99 heid – geen onzekerheid ten aanzien in de zin van artikel 6:98 Burgerlijk en 6:101 BW ten grondslag liggende van het csqn-verband, maar ten Wetboek (BW). uitgangspunten. aanzien van de kans dat er schade is Voor het bewijs van het csqn-verband Toepassing van proportionele aan- geleden. De leer van de gemiste kans is geen honderd procent zekerheid sprakelijkheid is een uitzondering wordt bijvoorbeeld toegepast in zaken vereist. Een redelijke mate van waarop de regel dat pas aan artikel 6:98 waarin een advocaat een beroepster- schijnlijkheid is voldoende. Als aan BW wordt toegekomen zodra het mijn laat lopen. In dergelijke zaken het vereiste van een redelijke mate csqn-verband vaststaat. Van deze bestaat er een csqn-verband tussen de van waarschijnlijkheid niet wordt uitzondering mag slechts terug- fout en de ontnomen kans op een beter voldaan, maar er wel een vermoeden houdend gebruik worden gemaakt, resultaat. De vraag is vervolgens echter van het csqn-verband bestaat, dan aldus de Hoge Raad. Bovendien of het redden van de beroepstermijn kan de omkeringsregel de bena- dient toepassing ervan in overeen- daadwerkelijk zou hebben geleid tot deelde soms helpen. Die regel kan stemming te zijn met de aard van de een gunstiger uitkomst. Met andere worden toegepast als een norm is normschending en de aard van de woorden: is er wel schade geleden? geschonden die strekt tot bescher- schade. Voor de billijkheidscorrectie Die vraag wordt volgens de leer van de ming tegen een speciﬁek gevaar, is na toepassing van proportionele gemiste kans procentueel benaderd. en aannemelijk wordt gemaakt aansprakelijkheid geen plaats meer. Voor toepassing van de leer van de dat juist dát speciﬁeke gevaar zich De proportionele aansprakelijkheid gemiste kans is geen terughoudend- heeft verwezenlijkt. In dergelijke zelf is namelijk al op de redelijkheid heid geboden (Deloitte/H&H Beheer, gevallen wordt het csqn-verband in en billijkheid gebaseerd. ECLI:NL:HR:2012:BX7491). beginsel aangenomen, waarna het De reden dat van de Hoge Raad aan de aangesproken partij is om terughoudend moet worden omge- aannemelijk te maken dat er géén gaan met toepassing van de propor- Bob Leemhuis is advocaat bij Schakenraad Advocaten in Eindhoven.

2017 | 4 Prikbord voor ADVOCAATSCORE. Albert Munneke [email protected] advocaatscore.nl professionals Utrecht | 088-8338838

Advocaatscore is een handige tool om analyseren wat cliënten van uw dienstverlening vinden. Dat kan volledig intern, maar eventueel ook op uw website. Onderzoek toont aan dat deze beoordelingen tot 12 keer betrouwbaarder zijn dan eigen tekst. Resultaat, rechtzoekende nemen sneller contact met u op. Google waardeert beoordelingen met sterren en een hogere positie in Google.

KERCKHOFFS ADVOCATEN r.theunissen@kerckhoﬀ sadvocaten.nl www.kerckhoﬀ sadvocaten.nl Maastricht | 06-54782087 Zorgeloos digitaal procederen Kerckhoffs Advocaten is met een team van 16 Snel digitaal stukken inleveren enthousiaste collega’s waarvan 8 advocaten gespecialiseerd in juridische dienstverlening voor Jarenlang verstand van zaken ondernemingen en particulieren. We zetten onze We staan voor veilig werken gezamenlijke deskundigheid resultaatgericht in voor het snel en efficiënt tot stand brengen van oplossingen. Daarnaast zijn respect en menselijke maat essentiële kernwaarden. Robert Stallmann We zoeken een (gevorderd stagiaire) of Advocaat- medewerker ondernemingsrecht of vastgoedrecht [email protected], 088 550 4482, www.armarium.nl met 3 jaar ervaring.

Voor meer informat e: 024 - 360 77 10 óf [email protected]

[email protected] 070 - 346 09 74

Het Internationaal Juridisch Instituut adviseert sinds 1918 rechters, advocaten en notarissen over internationaal privaatrecht en buitenlands recht

Vermogensrecht Uitwinning zekerheden Familierecht Faillissementsrecht Internationaal procesrecht Aansprakelijkheidsrecht

Kijk voor een compleet overzicht van onze diensten op www.iji.nl

advertentie-IJI-2.indd 1 12/08/16 10:30 ADVOCATENB!D VAN DE NOVA 69

BELASTINGRECHT ‘MET ONS ADVIES ZIJN WE PAL VOOR DE RECHTSBESCHERMING GAAN STAAN’

De NOvA telt zeventien adviescommissies wetgeving, die gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen over wetsvoorstellen. Eén daarvan is de adviescommissie belastingrecht. Drie vragen aan de voorzi#er Vanessa Huygen van Dyck-Jagersma.

Wat is kenmerkend voor uw als feiten gepresenteerd. Zo werd ge- onder meer de voorgestelde “naming adviescommissie? steld dat fiscale advocaten bij infor- & shaming” door het publiceren van ‘Wij bewegen ons op het snijvlak van matieverwerking “tegenwerken”, in aan belastingadviseurs en andere advocatuur en fiscaliteit. Wij advi- plaats van hun cliënten van adequate “facilitators” op te leggen fiscale seren over de aspecten van fiscale bijstand te voorzien. Ook werd het bestuurlijke boeten (vergrijpboeten). wetsvoorstellen die te maken hebben onterechte beeld opgeroepen dat de Zodra dit niet slechts verkiezings- met de advocatuur. Jaarlijks beoorde- bestaande controlemiddelen van de retoriek blijkt maar in concrete len wij in elk geval of het Belasting- Belastingdienst ontoereikend zou- voorstellen wordt omgezet, zullen plan en de daaruit voortvloeiende den zijn, terwijl bestaande mogelijk- wij daar de algemene raad over wijzigingen in belastingwetgeving heden juist onbenut worden gelaten. adviseren.’ aanleiding vormen voor een advies.’ Als onderdeel van de NOvA zijn we met ons advies pal voor de rechtsbe- SAMENSTELLING Met welk advies heeft u echt het scherming gaan staan.’ ADVIESCOMMISSIE verschil kunnen maken? BELASTINGRECHT ‘In het afgelopen najaar hebben wij Wat staat de komende tijd bovenaan – Charlotte Bikkers, een ongevraagd advies uitgebracht in uw agenda? advocaat-partner bij Booij Bikkers in het kader van het voorgestelde ‘Wij zitten in elk geval boven op de Advocaten (secretaris) parlementaire onderzoek naar fiscale wijzigingen die de (demissionaire) – Reinout de Boer, advocaat constructies. In ons advies hebben staatssecretaris van Financiën op bij Stibbe (lid) we een tegenwicht kunnen bieden 17 januari jl. aankondigde. Deze – Vanessa Huygen van wat betreft de beeldvorming en voorstellen raken wederom de Dyck-Jagersma, advocaat-partner rechtsbescherming. In het voorstel rechtsbescherming van onze belas- bij Jaeger Advocaten- werd een aantal onterechte beelden tingplichtige cliënten. Dit betreft belastingkundigen (voorzitter) – Samad Laghmouchi, advocaat-partner bij Laghmouchi Law (lid) – Martien Pelinck, advocaat bij De Bont Advocaten (lid) – Frans Sijbers, advocaat bij Wladimiroff Advocaten (lid)

Nederlandse orde van advocaten Bureau van de NOvA Helpdesk OVERZICHT Het Advocatenblad is het ofﬁciële Rafﬁ van den Berg [email protected] orgaan van de Nederlandse orde (algemeen secretaris) Tel. 070–335 35 54 ADVIESCOMMISSIES van advocaten. De NOvA verzorgt Kijk voor een overzicht van alle ad- de rubrieken Van de NOvA, Bezoekadres Twitter Geschillencommissie, Tuchtrecht, Neuhuyskade 94 @Advocatenorde viescommissies op advocatenorde.nl Transfers en de column Ten slotte van 2596 XM Den Haag Tel. 070 – 335 35 35 LinkedIn > over de NOvA > organisatie > de landelijk deken. Nederlandse orde van advocaten Fax 070 – 335 35 31 adviescommissies. Samenstelling algemene raad E-mail [email protected] Facebook Nederlandse orde van advocaten Kvk-nummer: 27339260 Nederlandse orde van advocaten – Bart van Tongeren (algemeen deken) BTW-nummer: NL002872833B01 – Bert Fibbe (waarnemend deken) Instagram – Bernard de Leest Postadres @Advocatenorde – Ruben Alderse Baas Postbus 30851 – Leonard Böhmer 2500 GW Den Haag Periscope – Aai Schaberg @Advocatenorde

2017 | 4 70 VAN DE NOVA ADVOCATENB!D

PUBLICATIE NOVA-JAARVERSLAG 2016 ONLINE

De NOvA hee" op 19 april het jaarverslag over 2016 uitgebracht. In dit digitale, interactieve document komen in vogelvlucht de belangrijkste ontwikkelingen van het afgelopen jaar voorbij.

De NOvA zoomt in op onderwerpen die de praktijkvoering van advocaten raken zoals de ontwikkeling van kwaliteitstoetsen, waarborgen tegen het aﬂuisteren van advocaten, de herijking van de gedragsregels en de modernisering van de regelgeving rondom derdengelden. Daarnaast gaat het jaarverslag in op gebieden waarop de NOvA zich sterk heeft gemaakt voor de advocatuur en de rechtzoekenden zoals geﬁnancierde rechtsbijstand, verhoorbijstand en digitaal procederen. De jaarcijfers van het tableau geven verder een interessant beeld van de ontwikkeling van de balie. Wist u dat er eind vorig jaar 17.498 advocaten in Het jaarverslag opent met een inlei- koppelt aan een vooruitblik naar de Nederland waren, van wie 56% man ding door de algemeen deken, die inspanningen van de NOvA in 2017. en 44% vrouw? de belangrijkste thema’s uit 2016 Download het jaarverslag op advocatenorde.nl/jaarverslag.

KWALITEIT BALIEBREDE CONSULTATIE KWALITEITSBELEID

In het kader van het integrale kwaliteitsbeleid wil de algemene raad (AR) kwaliteitsbevorderende maatregelen nemen. De AR denkt onder andere aan het opnemen in de regelgeving van tien verplichte opleidingspunten voor speciﬁeke rechtsgebieden.

Met de ‘kwetsbare cliënt’ als rechtsgebiedenregister. In het belang van de AR, staat op advocatenorde. uitgangspunt zijn in eerste van een goede toegang tot het recht nl een baliebrede consultatie waarop instan tie acht rechtsgebieden en het vertrouwen in de advocatuur u kunt reageren. Mail uw ideeën geselecteerd: arbeidsrecht, sociaal wordt op deze manier voor rechten suggesties uiterlijk 30 mei a.s. zekerheidsrecht, huurrecht, jeugd- zoekenden beter inzichtelijk welke naar [email protected]. recht, psychiatrisch patiënten- specialisaties advocaten hebben. De planning is dat in de vergadering recht, strafrecht (waaronder Tegelijk kunnen advocaten zich op van het college van afgevaardigden op rechtsbijstandverlening aan deze manier beter proﬁleren als 21 juni a.s. een eerste bespreking van slachtoffers en benadeelde partij), gespecialiseerde advocaat. de consultatiereacties plaatsvindt. vreemdelingen- en asielrecht en personen-, familie- en erfrecht. REAGEREN Meer informatie: advocatenorde. nl/ Een ander voornemen is een Om alle advocaten de gelegenheid te dossier/kwaliteit. nieuwe opzet van het huidige geven te reageren op de voorstellen

2017 | 4 ADVOCATENB!D VAN DE NOVA 71

ONDERTUSSEN OP HET BINNENHOF LUSTRUM DOOR!/!JAAP-JELLE!VOLLAARD ONTBIJT MET Voor advocaten relevante Haagse voornemens en we#en. INHOUD

BELANGRIJKE DEBATTEN ken leefomgeving, het Omgevings- De NOvA bestaat dit jaar Voor advocaten in het omgevings- besluit en het Besluit kwaliteit 65 jaar. Op verschillende recht is 30 mei interessant. Die dag leefomgeving. De regering is van manieren staan wij stil bij dit behandelt de Eerste Kamer de vier mening dat hiermee een volgende, lustrum; te beginnen met drie Ontwerpbesluiten Omgevingswet. grote stap wordt gezet in de totstand- ontbijtsessies dit voorjaar. Dit betreft het Besluit activiteiten koming van het nieuwe stelsel van Onder het genot van een heerlijk leefomgeving, het Besluit bouwwer- het omgevingsrecht. ontbijt praten inspirerende gast- sprekers u bij over ontwikkelingen die de advocatuur raken. Aan de LEERSTOEL ADVOCATUUR ontbijttafel schuiven aan prof. Maarten van Steen (Universiteit DIANA DE WOLFF BENOEMD Twente), prof. Jonathan Soeharno (Universiteit van Amsterdam) en TOT BIJZONDER HOOGLERAAR dr. Ad Verbrugge (Vrije Universiteit Amsterdam). Hierna kunt u met ADVOCATUUR nieuwe inspiratie aan uw werkdag beginnen! Diana de Wolﬀ is benoemd tot van de kernwaarden in de zeer divers De ontbijtsessies vinden plaats bijzonder hoogleraar Advo- geworden balie. ‘De goede rechtsbe- van 7.30 tot 9.30 uur in Utrecht catuur aan de Faculteit der deling staat onder druk, onder meer (woensdag 24 mei), Amsterdam Rechtsgeleerdheid van de omdat hoge kosten en complexiteit (donderdag 1 juni) en Rotterdam Universiteit van Amsterdam. de toegang tot het recht belemmeren (dinsdag 13 juni). Vol is vol, dus De leerstoel is ingesteld van- en de beroepsgroep te maken heeft houd uw mail in de gaten en wege de Stichting Leerstoel met de gevolgen van snelle economi- meld u snel aan. Advocatuur en wordt mogelijk sche en technologische veranderin- gemaakt door de NOvA. gen op de praktijkuitoefening.’ De Wolff is benoemd voor vijf jaar. De Wolff is arbeidsrechtadvocaat bij Zij volgt Britta Böhler op, die de leer- Stadhouders Advocaten in Utrecht. stoel sinds 2012 bekleedde. Als bijzonder hoogleraar wil zij zich in het onderwijs en onderzoek Meer informatie: advocatenorde. onder meer richten op de betekenis nl/opleiding/leerstoel-advocatuur.

NOVA BETWIST VERGUNNINGPLICHT AFM

De algemene raad van De AFM baseert zich op de Leidraad reikwijdte van de Wft. Bovendien de NOvA betwist het Consumenten en Incassotrajecten. wordt met deze vergunningsplicht standpunt van de Autoriteit De NOvA stelt zich op het standpunt AFM-toezicht geïntroduceerd. Dit Financiële Markten dat dat een advocaat geen bemiddelaar is strijdig met de inrichting van het advocaten die bemiddelen is tussen kredietverstrekker en toezicht op de advocatuur. bij consumentenkredieten consument. Een advocaat treedt op Op 12 april heeft overleg plaatsge- (waaronder het treﬀen als belangenbehartiger voor zijn vonden tussen de NOvA en de AFM van een betalingsregeling) cliënt en geeft in dat kader juridische over de gestelde vergunningplicht verplicht zijn een vergunning bijstand. Deze werkzaamheden van voor advocaten. Op advocatenorde.nl aan te vragen. een advocaat vallen niet onder de vindt u hierover actuele informatie.

2017 | 4 ‘ Alle informatie onder één klik’

Ivo Stolting Stolting Advocatuur

Tekst & Commentaar Meest geliefd. Meest gebruikt.

‘Ik heb Tekst & Commentaar online beschikbaar. Daarmee heb ik alle benodigde informatie onder één klik. Binnen een half uur kan ik de vragen van mijn cliënten beantwoorden, want informatie zoeken gaat makkelijk en snel. Als je zoekt naar speciﬁ eke onderwerpen of wetten, leidt de Navigator je naar de Burgerlijk Rechtecht juiste informatie. Je wordt verwezen naar bijbehorende Strafrecht uitspraken en wetten die ermee te maken hebben. Bestuursrecht En je krijgt commentaar te zien dat geschreven is door vooraanstaande juristen. Het is aan jezelf om de Overig recht informatie op de juiste manier te interpreteren en je klanten weloverwogen adviezen te geven.’

Neem nu een vrijblijvend proefabonnement via wolterskluwer.nl/tenconline ADVOCATENB!D VAN DE NOVA 73

COMMUNICATIE NIEUWE WEBSITE NOVA

Advocatenorde.nl is sinds kort volledig vernieuwd. De website van de NOvA richt zich naast de rechtzoekende nu nog nadrukkelijker op de advocaat, zowel ter ondersteuning van de advocatenpraktijk als met vakinhoudelijke dossiers. Door de vernieuwing kan het zijn dat u informatie mist, mogelijk omdat die van plek is veranderd. Heeft u vragen of suggesties, mail dan naar [email protected].

VACATURE

De Nederlandse orde van advocaten De GCV brengt in opdracht van nis en praktijkervaring op het gebied (NOvA) telt zeventien adviescom- beide beroepsorganisaties advies van het banken effectenrecht en de missies die advies aan de algemene uit over wetsontwerpen of wets- wet- en regelgeving betreffende het raad uitbrengen over relevante voorstellen die van belang zijn toezicht op de ﬁnanciële markten in ontwikkelingen op het gebied van voor de goede beroepsuitoefening het bijzonder. wetgeving. van advocaten en notarissen. Als u het leuk vindt om naast uw De adviezen zijn met name gericht werkzaamheden als advocaat De NOvA zoekt een op de bevordering van de wetge- een bijdrage te leveren aan de advocaat voor het lidmaatschap vingskwaliteit. werkzaamheden van de GCV wordt u van de Gecombineerde Commissie Gemiddeld wordt eens per maand van harte uitgenodigd uw interesse Vennootschapsrecht (GCV). vergaderd, fysiek dan wel telefo- kenbaar te maken. nisch. Er staat geen vergoeding Deze gezamenlijke commissie van tegenover behalve vergoeding van Voor meer informatie kunt u contact de NOvA en de Koninklijke Nota- de reiskosten. Het secretariaat opnemen met Ingrid Tan van de riële Beroepsorganisatie (KNB) van de GCV wordt gevoerd door NOvA via 070-335 35 22 of bestaat uit twaalf leden, te weten een jurist van de KNB. De advie- [email protected]. zes advocaten en zes notarissen. zen en rapporten van de GCV zijn Uw interesse kunt u uiterlijk 28 mei Zij volgen de ontwikkelingen in wet- openbaar en worden gepubliceerd 2017 kenbaar maken aan het en regelgeving op het gebied van op de websites advocatenorde.nl secretariaat van de NOvA via het ondernemingsrecht en ﬁnanci- en knb.nl. [email protected], eel recht in Europees en nationaal Voor de vacature wordt gezocht onder vermelding van ‘sollicitatie verband. naar een advocaat met ruime ken- vacature adviescommissie GCV’.

2017 | 4 74 VAN DE NOVA ADVOCATENB!D

STRAFRECHT AFLUISTEREN NOVA ONDERSCHRIJFT VOER NUMMER- CONCLUSIES ‘DE TOEKOMST VAN HERKENNING DE STRAFRECHTSPLEGING’ IN VOOR

De NOvA onderschrij" de conclusies van het rapport VEILIGHEIDS- ‘De toekomst van de strafrechtspleging’ van het DIENSTEN OM, de Rechtspraak en de Nationale Politie. Uit het vorige maand verschenen Het rapport constateert terecht dat een knelpunt gebleken, waardoor rapport van de Commissie van ‘te veel strafbare feiten niet leiden deze innovatieve werkwijze in de Toezicht op de Inlichtingen- en tot het oppakken van een verdachte. praktijk niet aan de verwachtingen Veiligheidsdiensten (CTIVD) Van te veel aangiften blijft ondui- voldoet. Ook zijn er hard verbeterin- blijkt dat de AIVD wederom delijk wat ermee gebeurt. Te veel gen nodig in de toepassing van de regels hee" overtreden bij het strafzaken duren langer dan nodig. OM- strafbeschikking.’ aﬂuisteren van vertrouwelijke De kwaliteit en de logistiek in de informatie tussen advocaten afhandeling van dossiers laat te GEFINANCIERDE en hun cliënten. Om dat wensen over. De bedrijfsprocessen RECHTSBIJSTAND te voorkomen, pleit de zijn kwetsbaar. De informatie- Het rapport stelt duidelijk dat NOvA voor een systeem voorziening binnen de keten een keten maar zo sterk is als de van nummerherkenning. schiet tekort.’ zwakste schakel, beaamt Fibbe. ‘De opstellers constateren met recht dat Communicatie tussen advocaten en INVESTERINGEN IN rechtsbijstand voor minder vermo- cliënten is in beginsel vertrouwelijk. STRAFRECHTKETEN genden intrinsiek deel uitmaakt De door de CTIVD gesignaleerde De dringende noodzaak voor van de strafrechtketen, of het nu inbreuken onderschrijven de nood- investeringen in de gehele straf- binnen ZSM of binnen reguliere zaak van de eerder door de NOvA rechtketen is door de NOvA al zaken is. Het kabinet zal niet alleen verzochte waarborgen. In het nieuwe eerder naar voren gebracht in een moeten kijken naar extra geld voor wetsvoorstel Wiv is nu de voorafgaan- advies over de herziening van het vervolging en handhaving, maar de rechterlijke toetsing opgenomen Wetboek van Strafvordering. ‘Door ook voor rechtsbescherming voor als veiligheidsdiensten bijzondere de conclusies van OM, Rechtspraak de meest kwetsbare burgers.’ bevoegdheden jegens advocaten willen en Nationale Politie voelt de NOvA inzetten (direct tappen). Voor indirect zich hierin gesterkt,’ zegt AR-lid Meer informatie: tappen zijn de regels in het wetsvoor- Bert Fibbe. ‘Bijvoorbeeld in de uit- advocatenorde.nl/dossier/ stel niet afdoende. voering van ZSM is de ﬁnanciering strafrecht. SYSTEEM VAN NUMMERHERKENNING De NOvA pleit daarom voor een sys- BENOEMINGEN teem van nummerherkenning, waar de Nationale Politie ook mee werkt. Zo wordt voorkomen dat de veiligheids- ADVIESCOMMISSIE STICHTING diensten zelf bepalen of er sprake is BESTUURSRECHT BEROEPSOPLEIDING van vertrouwelijke informatie. Het Lid per 6 maart 2017: ADVOCATEN (SBA) systeem van nummerherkenning zorgt Mr. E. (Ed) van den Bogaard Bestuurslid per 6 maart 2017: ervoor dat nummers van advocaten en Prof. mr. R.J.G.M. (Rob) cliënten automatisch worden herkend EXAMENCOMMISSIE Widdershoven en niet worden afgeluisterd. De in het BEROEPSOPLEIDING rapport gesignaleerde inbreuken kun- ADVOCATEN (VAKKAMER nen zich dan niet meer voordoen. STRAFRECHT) Lid per 6 maart 2017: Meer informatie: Mr. E.M. (Eric) Steller advocatenorde. nl/voor-uw-praktijk/ nummerherkenning.

2017 | 4 Juridisch Adresboek (legal directory), toegang tot expertise

Ovidius Law www.ovidiuslaw.nl - Amsterdam - 020 520 69 31

Mr. Bram de Haas van Dorsser, advocaat/partner Specialist commerciële contracten, IT- contracten, ondernemingsrecht en privacyrecht. Sparringpartner voor ondernemers en procesadvocaat. Geen jaknikker, maar meedenker.

Ovidius Law www.ovidiuslaw.nl - Amsterdam - 020 520 69 31

Mr. Sjoerd van der Velde, advocaat/partner Arbeidsrechtspecialist: van ontslag, arbeidsovereenkomsten en ziekte, tot grote reorganisat es, medezeggenschap en grensoverschrijdende vraagstukken. Geen jaknikker, maar meedenker. Ovidius Law www.ovidiuslaw.nl - Amsterdam - 020 520 69 31

Mr. Jessica Niezen, advocaat/partner Arbeidsrechtspecialist: van ontslag, arbeidsovereenkomsten en ziekte, tot grote reorganisat es, medezeggenschap en grensoverschrijdende vraagstukken. Geen jaknikker, maar meedenker.

FG Lawyers Amsterdam www.fglawyersamsterdam.com - Amsterdam - 020 760 31 32

Mr. Jan Paul Franx, advocaaat/partner Ruim 25 jaar ervaring op het gebied van corporate transact es, private euit, s, emissies en arbitrage/lit gat on. uime ervaring met alternat eve markten en het begeleiden van nancieringsrondes van groeiondernemingen. FG Lawyers www.fglawyersamsterdam.com - Amsterdam - 020 760 31 30

Mr. Gijs Gerretsen, advocaat/partner Ik heb meer dan 30 jaar ervaring in de ondernemingsrechtprakt jk. krijgt specialist sche kennis op het gebied van overnames, samenwerkingsverbanden en corporate governance in combinat e met e cinte en persoonlijke advisering. FG Lawyers www.fglawyersamsterdam.com - Amsterdam - 020 760 31 37

Mr. Anne Hakvoort, advocaat/partner uime ervaring in kapitaalmarkt ransact es, nancieringen, f -advisering en het begeleiden van vergunningstrajecten. ocus op inech en alternat eve nancieringsvormen, zoals crowdfunding.

Altijd bereikbaar via Juridisch Adresboek op www.advocatenblad.nl

Neem contact op met Capital Media Services: 024 - 360 77 10 of [email protected] 76 VAN DE NOVA ADVOCATENB!D

TRANSFERS WIE, WAT, WAAR?

Wie vertrok, wie stopte en wie begon voor zichzelf? Bent u zelf onlangs van kantoor gewisseld of eigen baas geworden? Mail uw verhaal of meld u aan via [email protected].

NAAR ANDER B.E.: UdinkSchepel Dijk-Oosterhout, mw. Haacke, mw. mr. D.: Bouwman-Van Hemert- KANTOOR Advocaten te mr. I. van: Bernhaege Lina Advocaten te De Visser Advocaten te ’s-Gravenhage Advocaten te Veghel Venlo Zaandam Akbas, mr. T.: Nandoe Bootsma, mw. mr. Duin, mr. J.C.: Ham, mr. R.F. van der: Kleefstra, mr. J.P.: Advocaten te Rijswijk S.W.H.: UdinkSchepel Hendriksen & Mühren Loyens & Loeff N.V. te yspeert advocaten te zh Advocaten te Strafrecht Advocaten te Rotterdam Groningen Akkermans, mw. ’s-Gravenhage Purmerend Harmsen, mr. D.T.: Kleijn, mr. A.J.C.: mr. C.M.L.D.: Bosman, mr. R.: Ebels, mr. E.S.: NautaDutilh N.V. te Houthoff Buruma te Spera Advocaten & V&A Advocaten te UdinkSchepel Londen Amsterdam Rechtsanwälte te Rotterdam Advocaten te Heikens, mw. mr. Kooijman, mr. M.J.: Heerlen Brinkhuis, mw. ’s-Gravenhage H.A.: KPMG Stafﬁng & Stellicher Advocaten Aydogan, mw. mr. O.: mr. S.C.: De Brauw Ebes, mw. mr. E.: Facility Services B.V. te N.V. te Arnhem Lamers Tielemans Blackstone Westbroek Advocatenkantoor Amstelveen Kos, mw. mr. P.: Advocaten te Son en N.V. te Amsterdam Nieuwe Ebbingestraat Hosemann, mw. mr. Kneppelhout & Breugel Broek, mw. mr. I.G.J. te Groningen M.R.: Jones Day te Korthals N.V. te Baldwin, mr. B.T.A.: van den: Brunet Eck, mr. N.C. van: Van Amsterdam Rotterdam Lauxtermann Advocaten te Nijmegen Riessen Advocaten te Hulsman, mw. mr. Krijnen, mw. mr. Advocaten te Buitenhuis, mr. Gouda S.: Friedberg & Mahn B.: UdinkSchepel Amsterdam F.J.B.: UdinkSchepel Egmond, mr. B.J. van: Advocaten N.V. te Advocaten te Bent, mr. W. van den: Advocaten te Conway & Partners te Amsterdam ’s-Gravenhage Feenstra De Putter ’s-Gravenhage Rotterdam Jagt, mw. mr. A.: Lautenbach, mw. mr. Advocaten te Ede gld Burgman, mw. mr. L.J.: Elias, mw. mr. F.H.E.: Rutgers Posch Visée J.J.R.: NautaDutilh N.V. Bharatsingh, mw. mr. Stein Advocaten Zwolle NautaDutilh N.V. te Endedijk te Amsterdam te Rotterdam S.P.: The Law Factor te te Zwolle Rotterdam Jakobs, mw. mr. D.: Leenhouwers, mw. Hilversum Castelijns, mw. mr. Greve-Kortrijk, mw. Keijzer Noorman mr. I.E.: Jebbink Bijleveld, mr. M.: L.W.: Tanger Advocaten mr. A.: Anker en Greve Advocaten te Emmen Soeteman advocaten te Tonino & Partners N.V. te Haarlem Advocaten te Breda Jaminon, mw. mr. Amsterdam Advocaten te Chocolaad, mw. mr. Groot, mw. mr. J.A. de: L.E.I.K.: Spera Lem, mw. mr. J.A. van Amsterdam K.T.F.: Senz advocaten Boontje Advocaten te Advocaten & der: Advocatenkantoor

BIJ MOOI WEER MET DE FIETS Ronald Olivier (28) stapte onlangs over van Stibbe in Amsterdam naar Van der Feltz Advocaten in Den Haag. ‘Stibbe heeft een grote en gespecialiseerde bestuursrechtsectie, maar na ruim drie jaar merkte ik dat ik me wilde verbre- den. Bij nichekantoor Van der Feltz kan ik dit op hetzelfde hoge niveau doen. Het mooie aan het bestuursrecht en omgevingsrecht is dat het tastbaar is. Je kunt naar een fabriek of een project gaan. Het voordeel van Den Haag boven Amsterdam is dat ik bij mooi weer met de ﬁets vanuit Leiden naar kantoor kan gaan. Mijn werkdag is geslaagd als het is gelukt om naast de juridische analyse ook een praktische oplossing aan te reiken waar de cliënt verder mee kan.’

Blankert, mw. mr. te ’s-Gravenhage Amsterdam Rechtsanwälte te Oudegracht te Alkmaar M.H.: Boels Zanders Clement, mw. mr. Groot, mw. mr. N. Heerlen Linden, mw. mr. Advocaten te J.P.M.: NautaDutilh de: BWK Partners te Jonge, mw. mr. M.G.N. J.C.G.J. van der: Eindhoven N.V. te Amsterdam Amsterdam de: Dirkzwager Senz advocaten te Boddaert, mr. J.W.: Coelen, mw. mr. A.E.: Gun, mw. mr. L.V. van advocaten & notarissen ’s-Gravenhage Davids Advocaten B.V. Freshﬁelds Bruckhaus der: UdinkSchepel N.V. te Arnhem Loeters, mw. mr. te Amsterdam Deringer LLP te Advocaten te Kaaij, mr. G.: A.A.M.: Finnius Boekhoudt, mr. J.: Amsterdam ’s-Gravenhage mr. J.J.C. Engels advocaten B.V. te Moderne Meester Deventer, mw. mr. M.C. Gunning, mr. P.M.: Advocatenkantoor te Amsterdam Advocatuur te Utrecht van: Reﬂex Advocaten Stelvio advocaten | Heerhugowaard Lokven, mw. mr. A.G.J. Boertje, mw. mr. te Utrecht mediators te Arnhem Kapinga, mr. T.H.: van: Emfa advocaten te

2017 | 4 ADVOCATENB!D VAN DE NOVA 77

’s-Hertogenbosch Roza, mw. mr. C.C.: der: Vogelaar Bosch R.J. Alderse Baas te Mediation (mw. mr. M. Meer, mr. E. van der: Van Diepen Van der Spijer Advocaten te Hilversum) Czarnota te Oosterhout De Haan Advocaten Kroef Advocaten te Honselersdijk AddLegal (mr. J.A. nb) & Notarissen te Amsterdam Vogel, mr. J.H.S.: Jacobs te Breda) DECK advocaten Groningen Sas, mr. M. ‘t: Simmons Meesters aan de Advocatenkantoor (mr. A.J. Dolk, mr. Mehring, mr. & Simmons LLP te Maas Advocaten te Aynan (mw. mr. I. J.P. Eckoldt en mr. E.W.: Ekelmans & Amsterdam Rotterdam Aynan te Rotterdam) M.R. Koppenol te Meijer Advocaten te Schaap, mr. D.: Vries, mw. mr. M.J. de: Advocatenkantoor Amsterdam) ’s-Gravenhage Inigo Advocaten te De Haan Advocaten Kleijweg (mr. DX Legal (mr. C.J. Diks Meijer, mw. mr. Rotterdam & Notarissen te A.G. Kleijweg te te Nijmegen) I.: UdinkSchepel Schee, mr. P.A. van der: Groningen ’s-Gravenhage) Groenendijk Van Advocaten te Van Iersel Luchtman Vrijhof, mr. H.: Advocatenkantoor Eeuwijk Advocaten

DOEN WAAR JE GOED IN BENT EN WAT JE BELOOFT Ingeborg van den Broek (48) was vennoot bij Van den Wildenberg & Van Halder Advocaten en is laatst overgestapt naar Brunet Advocaten. ‘Brunet heeft een relatief jong, energiek en gedreven team. Kwaliteit, doen waar je goed in bent en wat je belooft, is hier het devies. Die visie en manier van samenwerken spreken me aan. Ik kan mijn focus meer op mijn arbeids- en ambtenarenrechtpraktijk leggen en minder op managementaken. Dit is bij Brunet beter verdeeld dan bij mijn oude kantoor. Ik houd van de hectiek rondom het arbeidsrecht. Het is veel- zijdig, afwisselend en erg dynamisch. Ik hoop samen met de andere advocaten van Brunet de praktijk in de gezondheidsbranche verder uit te breiden.’

’s-Gravenhage N.V. te Breda Delfshaven Advocaten Lopes Lima (mw. mr. (mr. H.W. van Meurs, mr. B. van: Schepel, mr. M.C.: te Rotterdam E.R. Dijk-Lopes Lima te Eeuwijk en mw. mr. Sijben & Partners UdinkSchepel Wallinga, mw. mr. W.: Capelle aan den IJssel) I.A. Groenendijk te Advocaten te Heerlen Advocaten te Blokzijl Advocaten te Advocatenkantoor ’s-Gravenhage) Mulder, mr. J.G.: ’s-Gravenhage Groningen mr. R. Shahbazi (mw. Heijink & Meure Westland Partners Schmidt, mr. C.N.: Wannink, mr. R.E.: mr. R. Shahbazi te Advocaten (mr. A. Notarissen en Hupkes c.s. advocaten De Jong Van Leeuwen ’s-Gravenhage) Heijink, mr. E.C. Meure Advocaten te Naaldwijk te Amsterdam Advocaten te Arnhem Advocatenpraktijk en mr. J.W. Mouthaan Olivier, mr. R.: Van Schouwenburg, mr. Wiersma, mw. mr. M.: Weijmans Legal (mr. te Renswoude) der Feltz advocaten te B.Th. van: Boekel N.V. Inigo Advocaten te W.M.H. Weijmans te Jukema Van ’s-Gravenhage te Amsterdam Rotterdam Gemert) Keeken Partners Oss, mw. mr. M.C.C. Sinnige, mw. mr. I.M.: Wijngaarden, mr. Anker en Greve in familierecht + van: Cees Advocaten Oprecht Advocaten te W. van: Van Riessen Advocaten (mr. W. erfrecht (mw. mr. N.V. te Delft Hoorn nh Advocaten te Gouda Anker en mw. mr. A. H.S. van Keeken te Pama, mr. A.: Randstad Steenhuisen, mr. Wit, mw. mr. M.Y.C.L. Greve-Kortrijk te Breda) ’s-Gravenhage) Holding NV te Diemen W.Ph.: Oomen & Sweep de: Straatman Arcos advocatuur KAS BANK N.V. (mw. Panis, mr. S.: Advocaten te Haarlem Koster Advocaten te (mr. A.K.J. Plaisier te mr. C.J. Budding te NautaDutilh N.V. te Steins Bisschop, mr. Rotterdam Rotterdam) Amsterdam) Amsterdam B.T.M.: UdinkSchepel Wolters, mw. mr. N.M.: Bergs Advocatuur Keijsers legal services Pedrotti, mw. mr. M.C.: Advocaten te Reﬂex Advocaten te & Mediation (mw. (mr. P. Keijsers te Hendriksen & Mühren ’s-Gravenhage Haarlem mr. C.M.F. Bergs te Amsterdam) Strafrecht Advocaten te Sturm, mr. M.J.: Tata Wortelboer, mr. R.J.: Amsterdam) Meijering Advocatuur Purmerend Steel Nederland Alcmaria Advocaten te Bosmans Advocatuur (mw. mr. K.I. Meijering Rassa, mr. A.A.: Bartels Services BV te Velsen- Alkmaar (mw. mr. S. Bosmans te te Amersfoort) Sueters Aanbestedings- noord Yigitdol, mw. mr. Rotterdam) My Legal Minute advocaten te ’s-Herto- Swaay, mr. H.C.P. M.: Yeniasci & Christoph & Wakker (mw. mr. M.J. Vidal te genbosch van: Pels Rijcken & Kaya Advocaten te Familierecht (mr. T.C.P. Clapiers) Roth, mr. G.P.: Jones Droogleever Fortuijn Eindhoven Christoph en mw. mr. N.Cremers Advocatuur Day te Amsterdam N.V. te ’s-Gravenhage A. Wakker te Utrecht) (mw. mr. N.V.T. Cremers Rotte, mw. mr. F.Q.M. Tuijl, mr. M.P. van: NAAR NIEUW(E) Consigliera (mw. mr. te Roermond) de: HVG Law LLP te Bierman Advocaten KANTOOR OF S.L. Emons te Sittard) Namjesky Advocatuur Amsterdam te Tiel ASSOCIATIE Crux Legal (mw. mr. K. (mr. R.S. Namjesky te Roy, mw. mr. R.G.N. Velden, mr. P. van der: Beijerman, mr. P.J. de Breda) 3 Es Legal (mw. mr. le: Schuit Polak Van Conway & Partners te Looff en mw. mr. N.P.B. Nazir Advocatuur S.J.M.P. Swinkels te den Hout Advocaten te Rotterdam Schmeitz te Utrecht) (mw. mr. H.F. Nazir te Heeswijk-Dinther) Amsterdam Vliet, mw. mr. N.S. van Czarnota Advocatuur & Amsterdam) AB advocaat (mr.

2017 | 4 78 VAN DE NOVA ADVOCATENB!D

INFORMELE, PRETTIGE WERKSFEER Carel van Swaay (32) is begonnen bij Pels Rijcken op de sectie Corporate/ M&A na zo’n zes jaar bij De Brauw te hebben gewerkt. ‘De snelgroeiende corporate-/ M&A-praktijk in combinatie met het ervaren en leuke team zijn voor mij de redenen geweest om de overstap te maken. Pels Rijcken is een ambitieus kantoor met een uitstekende positie in zowel het publieke als het private domein. Het kantoor biedt een informele, prettige werksfeer en ik krijg de mogelijkheid om mij zowel op juridisch als commercieel gebied in korte tijd sterk te ontwikkelen. Fusies en overnames zijn meestal complexe en uitdagende processen met veel betrokken partijen en diverse juridische vraagstukken. Dat vraagt om een brede advisering.’

Noordhof advocatuur Wolf te ’s-Gravenhage) K.L.C.M., Koog aan de Jong, mw. mr. C.I.M. 03-2017) B.V. (mr. J.L. Noordhof van Elswijk Advocatuur Zaan (01-03-2017) de, Rotterdam (01-03- Peters, mw. mr. J.W.S., te Groningen) (mr. A.P. van Elswijk te Bruijn, mw. mr. B.K. de, 2017) Groningen (01-03-2017) Nspire Advocatuur Rotterdam) Haarlem (14-03-2017) Jonkers, mr. P., Pooyé, mw. mr. R.H.M., (mw. mr. N. Sprengers Van Niel Legal (mr. A.J. Bruijn, mw. mr. C.A.M. Amsterdam (14-03- Etten-Leur (04-03-2017) te Utrecht) van Niel te Zwaag) de, Boxtel (24-02-2017) 2017) Pos, mw. mr. D.M., Q Advocaten (mr. J. VANDEWOUW Casteleijns, mw. mr. Jooren, mw. mr. E.M., Amsterdam (01-03- van den Ende en mr. Zakelijke Advocatuur C.M., Haarlem (24-03- ’s-Hertogenbosch (01- 2017) S.C. Scheermeijer te (mr. J.A.J. van de Wouw 2017) 03-2017) Rebel, mr. M., Rotterdam) te ’s-Hertogenbosch) Cruccu, mr. W., Kasheﬁ Majd, mw. mr. Renswoude (28-02- Senz advocaten VDW Juridisch Advies Amsterdam (28-02- H., Maastricht (16-03- 2017) (mw. mr. K.T.F. (mw. mr. B. van der 2017) 2017) Rest, mr. M.M. van, Chocolaad, mw. mr. Werf te Breda) Delhaye, mr. B., Kneppel, mw. mr. D., Rotterdam (06-03-2017) M.A.V. Hoogerduyn Venlex Advocaten (mw. Leeuwarden (24-03- Groningen (01-03-2017) Rinkel, mw. mr. en mw. mr. J.C.G.J. mr. K.E.J. Dohmen, 2017) Koning, mr. J., D.D.M., Amsterdam van der Linden te mr. S.C. van Heerd en Dessing, mw. mr. M.R., Groningen (01-03-2017) (01-03-2017) ’s-Gravenhage) mw. mr. S.H.J. van der Utrecht (16-03-2017) Kröner, mr. R.P., Rulkens, mr. R.J.M.G., Spera Advocaten & Linden te Venlo) Dongen, mw. mr. Y. Rotterdam (23-02-2017) Venlo (01-03-2017) Rechtsanwälte (mr. Vissers & Vermeer van, Waalre (18-03- Kuiper, mw. mr. L.A. Schutte, mr. J.J.J., G.A.M.F. Spera te advocaten (mw. mr. W. 2017) de, Amsterdam (11-03- Amsterdam (28-02- Maastricht-airport) Vermeer en mr. H.J. Dreesmann, mr. S.T., 2017) 2017) St. GGZ Drenthe (mr. Vissers te Amsterdam) Rotterdam (10-03-2017) Linstra, mr. J.H., Spee, mw. mr. M.C., G.J.H. Beernink te WinthagenMensink Elbers, mw. mr. Groningen (01-03-2017) Amsterdam (29-03- Assen) advocaten (mr. L.P.W. A.A.M.W., Oss (01-03- Maat, mr. B., Breda (01- 2017) Stip advocatuur (mr. Mensink en mr. 2017) 03-2017) Telderman, mr. M., G.T. Poot te Rotterdam) N.A. Winthagen te Eversteijn, mw. mr. M., Meer, mw. mr. I.J.K. van Almere (01-03-2017) Strijbis Advocatuur & Amsterdam) Bussum (01-03-2017) der, Amsterdam (01-03- Voskamp, mr. H.B., Mediation (mw. mr. M. Wolfhagen Advocatuur Feld, mw. mr. J.M.T., 2017) Amstelveen (15-03- Strijbis-van der Raaij te (mw. mr. W.C.D.E. Amsterdam (28-02- Meijer, mw. mr. S.M.M., 2017) Grootebroek) Wolfhagen te Breda) 2017) ’s-Gravenhage (01-03- Werker, mr. J.M.W., UdinkSchepel Yaprak Goettsch, mr. J., 2017) Arnhem (21-03-2017) Advocaten (mw. mr. Advocatenkantoor (mr. Amsterdam (01-03- Munsters, mw. mr. Weststeijn, mr. J.M.G., B.E. Boertje, mw. mr. S. Yaprak te Enschede) 2017) S.A.R.C.W., Breda (01- Utrecht (01-03-2017) S.W.H. Bootsma, mr. Hagen, mr. G.J. ten, 03-2017) Znabet, mw. mr. M., F.J.B. Buitenhuis, mw. UIT DE PRAKTIJK Amsterdam (28-02- Neervoort, mw. mr. Amsterdam (28-02- mr. A.M. Dumoulin- Bakker, mw. mr. T., 2017) M.S., Amsterdam (27- 2017) Siemens, mr. E.S. Amsterdam (23-03- Heinerman, mw. mr. 03-2017) Ebels, mw. mr. L.V. 2017) S.S.S., ’s-Gravenhage Niederer, mr. G.A.J.M., OVERLEDEN van der Gun, mw. mr. Bertrams, mr. R.I.V.F., (03-03-2017) Geleen (08-03-2017) Perquin, mr. P.A.M., B. Krijnen, mw. mr. Amsterdam (01-03- Huizinga, mr. Nijssen, mw. mr. ’s-Gravenhage (08-03- I. Meijer, mr. M.C. 2017) C.S., Leeuwarden M.C.M., Rotterdam 2017) Schepel, mr. B.T.M. Blom, mw. mr. R.A., (18-03-2017) (01-03-2017) Steins Bisschop, mr. Delft (01-03-2017) Janssen, mr. J., Oosterbaan, mw. mr. M.C. Udink en mr. R.A. Boelens, mw. mr. Roermond (05-03-2017) E.C., Amsterdam (20-

2017 | 4 ue 5 sterren vakant e of olf Åarranement MAURITIUS EEN PARADIJS OP AARDE

Nederlandse eigenaar biedt zijn privé villa te huur aan.

VILLA 74 - Tamarina - Top luxe en comfort

* 4 zeer ruime suites, comfortabel ingericht, met extra buitendouche * 2 zwembaden - ligstoelen en diverse zitjes Mr. K. Aantjes * Fitness ruimte - Spa & wirlpool - Sauna - Turks Bad * Inbegrepen: transfers airport v.v. - golf cart - 2 club sets [email protected] * Dagelijks royaal luxe ontbijt * Housekeeping Mr. F.I. van Dorsser [email protected] Speciaal golf tarief - beachclub op 5 minuten afstand

nformat e: uo oens - 31 6 2 57 47 8 070-3906260 | www.azcassatie.nl huoliee@mail.com www.villamauritius.vacations

Vergrerendel uw kofferruuimte met

(Ervaren) ADVOCAAT-STAGIAIRE/ BEGINNEND MEDEWERKER (M/V)

Ben jij een (ervaren) advocaat-stagiaire of beginnend medewerker die zelfstandig kan optreden voor ondernemers en particulieren? Ben jij een teamplayer en zoekend naar een dynamisch en ambitieus kantoor waar de grondleggers afkomstig zijn van grote kantoren, die weten dat hard werken weldegelijk gepaard kan en moet gaan met een goede balans tussen werk en privé?

Reageer dan snel!

De kandidaat die wij zoeken heef: ғ# /1 -(*" )*(5 '!./) $"/ &0)) )2 -& )Ѹ ғ )*) -5* & ) &-&/ -Ѹ ғҗ+-* .Ҙ -1-$)"$)# /- $ .- #/ )Ȃ$)$/ $/( / *) -) ($)".- #/ )'" ( )1 -$)/ )$.. )- #/Ѹ ғ )*(( -$Ġ' $)./ ''$)"ѵ

Spreekt het vorenstaande jou aan, stuur dan jouw sollicitatie met curriculum vitae binnen 14 dagen t.a.v.: Cargo Security Systems bv mr. J. Bouwman-Trefers (E: [email protected]) Rijnstraat 48 T +31(0)345 622 225 [email protected] 4191 CL Geldermalsen F +31(0)345 633 948 www.cargolock.nl 80 VAN DE NOVA ADVOCATENB!D

UITSPRAKEN VAN DE TUCHTRECHTER

Deze uitspraken zijn geselecteerd en bewerkt door de Commissie Disciplinaire Rechtspraak, bestaande uit Carel Gaaf (voorzi#er), Jan de Bie Leuveling Tjeenk, Tjitske Cieremans, Han Jahae, Robert Sanders en Paul Wilmink.

SCHENDING FINANCIËLE SCHENDING FINANCIËLE persoon waren maakt hen geen VERANTWOORDELIJKHEDEN VERANTWOORDELIJKHEDEN cliënt, evenmin kan klager sub 2 als – Hof van discipline 4 december – Hof van discipline, 8 januari cliënt worden aangemerkt omdat 2015, zaak nr. 7576, ECLI:NL: 2016, zaak nr. 7572, ECLI:NL: hij de declaraties heeft betaald. Het TAHVD:2015:321. TAHVD:2016:9. had op de weg van mr. X gelegen om – Gedragsregels 1, 4 en 23. – Gedragsregels 1, 4 en 23. bij aanvang van de opdracht vast te – Advocaat dient niet tijdig correcte – Advocaat laat onduidelijkheid stellen wie zijn cliënt was en wie in draagkrachtberekening in bestaan omtrent persoon van cli- aanmerking zou komen voor een ent en financiële afwikkeling van toevoeging en deze persoon expli- Mr. X heeft een definitieve draag- de zaak. ciet in de opdrachtbevestiging te krachtberekening één dag voor de noemen. De opdrachtbevestiging is zitting aan klager toegezonden. Hij Mr. X doet als advocaat onderzoek onduidelijk nu daarin is opgenomen bespreekt de draagkrachtbereke- naar mogelijke aansprakelijkheid en dat klager sub 1 een voorschot dient ning een halfuur voor de zitting met schadevergoeding wegens handelen te betalen. Voorts heeft mr. X in het klager. Uit mailcorrespondentie van van betrokken instanties naar aanlei- verdere traject de onduidelijkheid mr. X en klager blijkt dat mr. X zich ding van het overlijden van zoon van over de persoon van de cliënt en de bij het uitstellen van toezending van klager sub 1, tevens broer van klager financiële gevolgen van zijn bijstand de berekening herhaaldelijk be- sub 2, in een penitentiaire inrichting. laten voortbestaan. Hij heeft de roept op softwareproblemen en het Op aanvraag van mr. X is aan klager partner van de overledene als cliënte ontbreken van stukken. sub 1 in 2012 een toevoeging betref- aangemerkt en betalingsafspraken Het hof heeft overwogen dat het de fende ‘geschil medisch handelen’ gemaakt met de halfzus. Daarbij taak van mr. X was om tijdig – tien verleend. In augustus 2013 meldt mr. heeft mr. X zonder enig voorbehoud dagen voor de zitting – een correcte X dat de afgegeven toevoeging moet de nabestaanden medegedeeld draagkrachtberekening bij de recht- worden geretourneerd, nu de zaak dat alle gemaakte en nog te maken bank in te dienen. De stelling ter eindigt met een schadevergoeding. kosten van juridische bijstand op de zitting van mr. X dat de berekening Klagers verwijten mr. X dat zij gecon- aansprakelijke partij zouden worden door hem tijdig naar de rechtbank is fronteerd worden met forse vorderin- verhaald, terwijl daarover geen en- gestuurd, wordt gelogenstraft door gen ter zake de kosten van juridische kele zekerheid bestond en later ook de feiten. Toezending één dag voor bijstand van mr. X, terwijl klager sub gebleken is dat de wederpartij daar- de zitting moet als ontijdig worden 1 voor gefinancierde bijstand in aan- toe niet bereid was. Voorts bestaat beschouwd. Daarnaast vereist een merking kwam en klager sub 2 niet onduidelijkheid over de reden voor (herziene) berekening een gedegen als cliënt van mr. X gold. aanvraag van de toevoeging. Volgens uitleg, inclusief discussiepunten die De raad van discipline heeft over- klagers was de reden dat zij hadden tijdens de zitting aan de orde kunnen wogen dat op grond van de stellin- ontdekt dat klager sub 1 in aanmer- komen. Een bespreking een halfuur gen van mr. X en de in het geding king kwam voor een toevoeging en de voor de zitting is daarom veel te kort, gebrachte stukken niet kan worden kosten inmiddels hoog waren opgelo- zeker gezien het belang van klager vastgesteld wie cliënt van mr. X is pen. Het hof overweegt dat, anders bij de uitkomst en het emotionele geweest en dat daarmee evenmin dan mr. X aanvoert, een mogelijke aspect dat voorafgaand en tijdens de duidelijk is wie de kosten van zijn tuchtzaak tegen de IGZ als reden niet procedure een rol kan spelen. Met de rechtsbijstand dient te voldoen. Het aannemelijk is. raad is het hof van oordeel dat mr. X hof volgt deze overwegingen. Het Berisping. niet heeft gehandeld zoals van een hof heeft overwogen dat mr. X zijn deskundig advocaat mag worden correspondentie en declaraties op ZORG VOOR verwacht en ten opzichte van klager naam heeft gesteld van ‘de nabe- BELANGEN CLIËNT ernstig tekort is geschoten. staanden’, maar dat nergens wordt – Raad van Discipline ’s-Hertogen- Schorsing van veertien dagen. gedefinieerd wie daaronder moeten bosch 15 februari 2016, zaak worden verstaan. Dat klager sub 2 nr. 15 - 465/DB/ZWB/D, ECLI:NL: en halfzus van overledene contact- TADRSHE:2016:30.

2017 | 4 ADVOCATENB!D VAN DE NOVA 81

– Gedragsregels 4 en 9 lid 1. advocaat is om zelf termijnen te be- – Gedragsregel 1. – Te laat betalen griffierecht, verzui- waken en het roljournaal te raadple- – Gebrek aan voortvarendheid van de men akte te nemen, niet toezenden gen. Mr. X heeft aangegeven dat hij klachtenfunctionaris. processtukken aan cliënt. geen toegang had tot het roljournaal en dat de administratief medewerk- Klager heeft het kantoor van mr. Mr. X stelt op verzoek van zijn cliënt ster verantwoordelijk was voor de X aansprakelijk gesteld wegens hoger beroep in. Het griffierecht voor uitdraai van het roljournaal. De raad beroepsfouten van een (voormalig ) dit hoger beroep wordt niet tijdig oordeelt dat mr. X deze taak kan niet kantoorgenoot van mr. X. De klacht voldaan. Vervolgens wordt door mr. kan overlaten aan een administratief houdt in dat mr. X onbetamelijk heeft X geen akte genomen. Hij heeft het medewerkster en dus zelf had moe- gehandeld omdat hij niet op deze gerechtshof gemeld dat de te late ten bijhouden wanneer de zaak weer brief en evenmin op de aan hem als betaling van het griffierecht het op de rol zou komen. Anders dan mr. naamgever/klachtenfunctionaris gevolg is van abusievelijke opheffing X heeft betoogd, was hij verplicht van kantoor gerichte brieven heeft van de rekening-courant van kantoor om de akte te nemen, ook wanneer gereageerd. door het landelijk dienstencentrum de kans van slagen door niet tijdige De raad overweegt dat van een advo- rechtspraak en dat geen akte is betaling van het griffierecht gering caat mag worden verwacht dat hij aan genomen door een administratieve was. Mr. X heeft zijn cliënt een kans hem gerichte brieven, die aandacht fout op kantoor, nadat hij dit laatste ontnomen zijn standpunt aan het en beantwoording behoeven, binnen in eerste instantie had geweten aan hof voor te leggen. Ook onderdeel 3 redelijke termijn beantwoordt. Dit- problemen met de rekening-courant is gegrond. Mr. X heeft zich verweerd zelfde geldt voor een advocaat/klach- en de internetverbinding. door aan te geven dat hij de proces- tenfunctionaris van een advocaten- Het dekenbezwaar houdt in dat stukken niet aan zijn cliënt heeft ver- kantoor. Mr. X heeft volstaan met een mr. X tuchtrechtelijk verwijtbaar stuurd op instructie van zijn patroon. enkele ontvangstbevestiging. Mr. X heeft gehandeld doordat deze 1) het De raad oordeelt dat mr. X zich als heeft hierdoor tuchtrechtelijk verwijt- griffierecht niet tijdig heeft betaald, behandelend advocaat niet aan zijn baar gehandeld, temeer omdat sprake 2) heeft verzuimd een akte te nemen, verantwoordelijkheid kan onttrek- was van een serieuze aansprakelijk- 3) heeft verzuimd zijn cliënt afschrif- ken door instructies van de patroon. stelling van het advocatenkantoor van ten te sturen van zeven processtuk- Hij had zelf zijn cliënt afschriften van mr. X wegens een vermeende beroeps- ken waaronder het arrest van het de processtukken moeten sturen en fout van een advocaat van dat kan- gerechtshof en 4) de griffie van het moeten informeren over de niet tij- toor. Ook indien mr. X feitelijk slechts gerechtshof bewust onjuist heeft ge- dige betaling van het griffierecht en aan de zijlijn meekeek in deze kwestie informeerd over de reden van het niet had dus tegen de instructie van zijn en andere kantoorgenoten deze kwes- tijdig voldoen van het griffierecht. patroon in moeten gaan. Onderdeel 4 tie al voldoende met klager hadden De raad verklaart het eerste onder- is ongegrond, nu de raad op basis van besproken, had het op de weg van mr. deel ongegrond. De administratief de stukken in het dossier en hetgeen X gelegen, zeker ook als klachten- medewerkster en de patroon van mr. tijdens de mondelinge behandeling functionaris van zijn kantoor, om op X hebben aangegeven dat het grif- is besproken, niet kan vaststellen dat de brieven van klager te reageren en fierecht reeds was betaald. Hoewel sprake is geweest van bewust onjuist aan klager duidelijkheid te verschaf- het de verantwoordelijkheid van de informeren. fen over zijn standpunt daarin. Door behandelend advocaat is om er zorg Waarschuwing. bovendien klager en zijn advocaat voor te dragen dat het griffierecht lang in het ongewisse te laten over de tijdig wordt betaald, mocht mr. X ADVOCAAT IN aanmelding van de schadevordering vertrouwen op de mededeling van HOEDANIGHEID van klager bij de beroepsaansprake- zijn patroon dat het griffierecht was KLACHTENFUNCTIONARIS lijkheidsverzekeraar van het kantoor voldaan. Onderdeel 2 is gegrond, de – Raad van discipline Arnhem- heeft mr. X niet gehandeld zoals een raad is van oordeel dat het de verant- Leeuwarden, 22 februari 2016, nr. behoorlijk advocaat betaamt. woordelijkheid van een behandelend 25/15, ECLI:NL:TADRARL:2016:15. Waarschuwing.

2017 | 4 82 VAN DE NOVA ADVOCATENB!D

EEN DRUK OP DE KNOP DOOR!/!BART!VAN!TONGEREN TEN SLOTTE ALGEMEEN!DEKEN NEDERLANDSE!ORDE!VAN!ADVOCATEN

et is maandagochtend, ergens in 2018. zaak, dus u neemt nog één keer alle informatie door, U komt uw eigen praktijk binnen en neemt en downloadt deze vervolgens via uw bedrijfswifi H als eerste uw e-mail door. Er is bericht van naar uw laptop. Aangekomen bij de rechtbank neemt de Rechtspraak: in twee van uw zaken zijn nieuwe u plaats in de digitale zittingszaal. De rechter besluit stukken aan het dossier toegevoegd. In nog een nog één keer gezamenlijk naar het bewijs te kijken. andere zaak is een zittingsdatum gekozen. Tot slot Dit in de hoop dat de gedaagden er toch samen heeft u van de griffier een bericht ontvangen met een uit kunnen komen. Vanachter zijn bureau laat hij speciale code erin voor uw nieuwste zaak. Met deze opnamen van een beveiligingscamera verschijnen code logt u in in het digitale dossier. Hier heeft de op de beeldschermen die u en uw wederpartij voor wederpartij al zijn relaas en de eis geüpload. Door zich hebben. Het haalt niets uit, dus de rechter doet in te loggen met de code heeft u zich gesteld en kunt mondeling uitspraak. De griffier tikt druk mee en u meteen een verweer indienen. Met een druk op publiceert de uitspraak enkele minuten later in het de knop belandt uw repliek in het digitale dossier. digitale dossier. U mailt een exemplaar aan de cliënt Uw taak zit er voorlopig op, totdat u weer bericht en uploadt meteen een exemplaar naar uw eigen krijgt van de rechtbank. archief in de cloud. Als de Raad voor de rechtspraak haar ambities Het systeem voor digitaal procederen is door een op het gebied van veiligheid, betrouwbaarheid en hele club advocaten getest. Het afgelopen jaar gebruiksvriendelijkheid weet te verwezenlijken, zijn al ruim vijfduizend bestuurszaken digitaal zal digitaal procederen er zo ongeveer uitzien. afgehandeld. De signalen zijn zodanig dat de De NOvA houdt de Rechtspraak daarbij scherp; in algemene raad zich een positief-kritische houding het belang van de advocatuur, maar ook namens kan permitteren. Positief, in de zin dat de Raad alle rechtzoekenden. Zo hebben we bevochten dat voor de rechtspraak zich rekenschap geeft van termijnoverschrijdingen als gevolg van storingen het grote belang van goede samenwerking met de aan de stroomvoorziening, de Advocatenpas of advocatuur. Kritisch, omdat de nieuwe manier van bij uw internetprovider net zo verschoonbaar zijn werken ook nieuwe risico’s met zich meebrengt. als in geval van storingen bij de Rechtspraak. Hacks, datalekken en storingen kunnen straks Daarom ook bedenken we telkens nieuwe allemaal de rechtsgang belemmeren. Daarom horrorscenario’s om te weten hoe de Rechtspraak heeft de NOvA inspraak geëist (en gekregen) in de daarmee om zou gaan. Allemaal voorwaarden go/no go-momenten van de opeenvolgende fases voor een (eventueel) akkoord van de algemene van de invoering. Alleen wanneer de algemene raad op de volgende fase van KEI: vanaf deze raad er genoeg vertrouwen in heeft dat deze zomer verplicht digitaal procederen in asiel- en risico’s zo goed als mogelijk zijn uitgebannen, en bewaringszaken en een verplichte pilot in civiele dat er heldere procedures zijn wanneer er toch iets zaken in Midden -Nederland en Gelderland. misgaat, volgt instemming met de volgende fasen. We belanden opnieuw in 2018. Vandaag heeft u nog De fax kan dus straks de kast in. Maar gooit u ’m, een zitting. Het is een uitspraak in een eenvoudige gewoon voor alle zekerheid, nog niet weg.

2017 | 4 Alle vakmanschap GROEI BEGINT MET DE JUISTE KOFFIE op het gebied van Ontdek de kracht van Nespresso voor uw bedrijf ICT in huis.