Strategia Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Gminy S Targard Szczeci Ń S K I Na Lata 2007 – 2020

SSTTRRAATTEEGGIIAA

RROOZZWWOOJJUU SSPPOOŁŁEECCZZNNOO –– GGOOSSPPOODDAARRCCZZEEGGOO GGMMIINNYY SSTTAARRGGAARRDD SSZZCCZZEECCIIŃŃSSKKII

NNAA LLAATTAA 22000077--22002200

Stargard Szczeciński, listopad 2007 r.

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Zleceniodawca:

Gmina Stargard Szczeci ński ul. Rynek Staromiejski 5 73-110 Stargard Szczeci ński tel.: (091) 577 20 27 e-mail: sekretariat@ gmina.stargard.pl http: www.gmina.stargard.pl

Autor:

Business Mobility International Spółka z o.o. al. 3-go Maja 11 76-200 Słupsk tel. (059) 8 456 301-302 fax. (059) 8 456 303 e-mail: [email protected] http: www.bmintl.com

Biuro regionalne:

Business Mobility International Spółka z o.o. ul. Drewsa 4E 61 – 606 Pozna ń tel/fax (061) 825 78 60 e-mail: [email protected]

Biuro regionalne:

Business Mobility International Spółka z o.o. ul. Zacisze 6 31 – 156 Kraków tel: (018) 426 13 55 fax (018)426 13 59 e –mail: [email protected]

Siedziba w Brukseli:

Business Mobility International NV-SA Rue Wiertz 50/28 1050 Brussels, Belgium tel. [32-2] 644 36 89 fax [32-2] 648 07 80 http: www.bmintl.com

2 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

SPIS TRE ŚCI:

WST ĘP…………...... 4 1. METODOLOGIA ...... 5 2. RAPORT O STANIE GMINY...... 7 2.1. Ogólna charakterystyka gminy ...... 7 2.2. Gmina w statystyce...... 11 2.3. Działalno ść produkcyjno-usługowa i budownictwo ...... 17 2.4. Infrastruktura techniczna ...... 18 2.4.1. Transport i komunikacja...... 18 2.4.2. Telekomunikacja ...... 21 2.4.3. Zaopatrzenie w ciepło...... 21 2.4.4. Zaopatrzenie w gaz...... 21 2.4.5. Zaopatrzenie w wod ę...... 22 2.4.6. Kanalizacja ...... 22 2.4.7. Oczyszczalnie ścieków...... 22 2.5. Gospodarka odpadami ...... 23 2.6. Ochrona środowiska przyrodniczego; obszary chronione...... 23 2.6.1. Obszary zasobowe...... 23 2.6.2. Obiekty zabytkowe...... 28 2.7. Turystyka i baza turystyczna...... 30 2.8. Oświata i wychowanie ...... 30 2.9. Kultura w gminie ...... 31 2.9.1. Placówki kulturalne...... 31 2.9.2. Zorganizowane grupy przedsi ęwzi ęć kulturalnych ...... 32 2.9.3. Obiekty kulturalne i ich stan techniczny ...... 33 2.10. Ochrona zdrowia...... 34 2.11. Zasoby mieszkaniowe...... 34 2.12. Pomoc społeczna...... 35 2.13. Rynek pracy i bezrobocie...... 39 2.14. Bezpiecze ństwo publiczne ...... 43 3. OCENA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ GMINY – ANKIETA...... 45 4. ANALIZA SWOT...... 47 5. DIAGNOZA STANU ...... 51 6. MISJA…...... 55 7. CELE I KIERUNKI DZIAŁANIA ...... 57 7.1. INFRASTRUKTURA ...... 58 7.2. GOSPODARKA...... 59 7.3. PRZESTRZE Ń ...... 60 7.4. SPOŁECZNO ŚĆ ...... 61 7.5. EKOLOGIA...... 62 8. WARIANT ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO - PO KOREKTACH EKSPERCKICH ...... 63 8.1. KOMENTARZ DO WARIANTU ROZWOJU...... 63 8.2. CELE STRATEGICZNE, PRIORYTETY I CELE NIEZB ĘDNE ORAZ KIERUNKI DZIAŁANIA ...... 65 9. POWI ĄZANIE CELÓW Z ZAŁO śENIAMI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO...... 70 10. ANKIETY POGL ĄDOWE...... 73 11. WDRA śANIE STRATEGII...... 81 12. MONITOROWANIE STRATEGII...... 83 13. WYKAZ TABEL, WYKRESÓW I RYSUNKÓW...... 93

3 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

WST ĘP

Podstaw ą rozwoju gminy Stargard Szczeci ński jest zaktualizowana strategia, która okre śla misj ę oraz cele i kierunki działania do roku 2020. Dokument ten poddany ocenie radnych, a nast ępnie uchwalony przez Rad ę Gminy zawiera równie Ŝ opcje i wariant rozwoju. W dalszej cz ęś ci opracowania przedstawiono wyniki b ędące kompilacj ą debat strategicznych i autorskiego uporz ądkowania wyników prac uczestników sesji, przy czym sformułowania misji, celów i kierunków działania pozostawiono w formie zbli Ŝonej do proponowanej przez uczestników debat. Zmiana tre ści poszczególnych celów i kierunków działania miała jedynie na celu dostosowanie istniej ących sformułowa ń do zasad tworzenia poszczególnych elementów strategii. Dodatkowym czynnikiem maj ącym wpływ na ostateczny kształt dokumentu jest „Raport o stanie gminy” zawieraj ący podstawowe informacje o Gminie Stargard Szczeci ński uwzgl ędniaj ąc stan jednostek podległych bezpo średnio Wójtowi Gminy Stargard Szczeci ński. Raport został opracowany wg wcze śniej przygotowanego schematu przy udziale pracowników Urz ędu Gminy w Stargardzie Szczeci ńskim. W proces opracowania „Strategii Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Stargard Szczeci ński” zostało wł ączonych kilkadziesi ąt osób, b ędących reprezentantami środowisk społecznych, biznesowych, samorz ądowych i Rady Gminy.

4 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

1. METODOLOGIA

Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Stargard Szczeci ński została opracowana przyjmuj ąc za podstaw ę wyniki debat strategicznych organizowanych Metod ą Aktywnego Planowania Strategicznego. Przeprowadzono dwie aktualizuj ące debaty z udziałem liderów lokalnych, reprezentujących: Radnych Gminy Stargard Szczeci ński, przedstawicieli Urz ędu Gminy, jednostek organizacyjnych gminy, organizacji pozarządowych, środowisk biznesowych oraz mieszka ńców gminy, których celem była aktualizacja dotychczas obowi ązuj ącej Strategii Rozwoju i dostosowanie jej zapisów do dokumentów wyŜszego rz ędu takich jak Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do 2020 roku i Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007 – 2013. Pierwsza sesja strategiczna odbyła si ę w dniu 26 wrze śnia 2007 roku w siedzibie Gimnazjum Gminnego w Stargardzie Szczeci ńskim, a jej celem było zidentyfikowanie celów w poszczególnych przyj ętych teoretycznie obszarach Ŝycia społeczno - gospodarczego. Na podstawie wcze śniej wypracowanej analizy SWOT: s ilne strony (wewn ętrzne) gminy, słabe strony (wewn ętrzne), szanse (zewn ętrzne) i zagro Ŝenia (zewn ętrzne) zespół ekspercki odpowiedział na pytanie: Co nale Ŝy zrobi ć, albo jakie podj ąć działania lub spowodowa ć efekty tych działa ń, Ŝeby zlikwidowa ć słabe strony gminy i zniwelowa ć zagro Ŝenia? Na podstawie tak postawionego pytania zespół ekspercki przygotował kilkana ście celów opieraj ąc si ę na wcze śniej wybranych słabych stronach i zagro Ŝeniach. Podobnie zespół pracował przy budowaniu celów okre ślonych na podstawie mocnych stron i szans. Kolejnym krokiem była hierarchizacja celów w poszczególnych obszarach Ŝycia społeczno – gospodarczego, która stała si ę przedmiotem prac podczas drugiej debaty strategicznej zorganizowanej w dniu 6 listopada 2007 r. Przyj ęto, Ŝe w ka Ŝdym obszarze winny zosta ć wyró Ŝnione trzy cele pierwszorz ędne, bez których dany obszar nie mo Ŝe si ę rozwija ć, trzy cele drugorz ędne, które przyspieszaj ą rozwój danego obszaru oraz trzy cele trzeciorz ędne - wa Ŝne dla rozwoju danego obszaru, ale z bli Ŝej nie okre ślonym w dekadzie czasem i tempem ich realizacji.

5 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

W ten sposób wynikiem konsultacji po drugiej debacie strategicznej było zhierarchizowanie kilkudziesi ęciu celów w pi ęciu obszarach społeczno – gospodarczych (infrastruktura, społeczno ść , gospodarka, przestrze ń, ekologia) oraz zidentyfikowanie kierunków działania do wypracowanych wcze śniej celów. Nast ępnym krokiem w pracach nad aktualizacj ą dokumentu Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Stargard Szczeci ński było okre ślenie przez zespół ekspercki Wybranego Wariantu Rozwoju Gminy, warunkuj ącego prawidłowy rozwój społeczno-gospodarczy.

6 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

2. RAPORT O STANIE GMINY

2.1. Ogólna charakterystyka gminy 1

Gmina Stargard Szczeci ński poło Ŝona jest w zachodniej cz ęś ci powiatu stargardzkiego, w województwie zachodniopomorskim. Gmina Stargard Szczeci ński graniczy z gminami powiatu stargardzkiego, tj.: z gmin ą miejsk ą Stargard Szczeci ński oraz gmin ą Dolice, Kobylanka, Marianowo, Stara D ąbrowa i Sucha ń, a tak Ŝe z gminami powiatu goleniowskiego (Goleniów i Maszewo), powiatu gryfi ńskiego (Stare Czarnowo) oraz powiatu pyrzyckiego (Warnice). Przez gmin ę prowadz ą drogi krajowe: nr 10 ł ącz ąca Stargard Szczeci ński przez Kobylank ę ze Szczecinem i Suchaniem (kierunek Bydgoszcz) oraz nr 20 do Chociwla (kierunek Gdynia). Przez gmin ę prowadz ą tak Ŝe dwie drogi wojewódzkie: nr 106 relacji Rzewnowo - Pyrzyce i nr 142 Szczecin – Lisowo. Siedziba gminy Stargard Szczeci ński posiada równie Ŝ poł ączenia kolejowe ze Szczecinem, Gda ńskiem, Pił ą i Poznaniem.

Rysunek 1 Poło Ŝenie gminy Stargard Szczeci ński na terenie powiatu stargardzkiego

Źródło: www.gminy.pl

1 Opracowano na podstawie danych uzyskanych w Urz ędzie Gminy Stargard Szczeci ński oraz informacji zawartych na stronie internetowej www.gmina.stargard.pl

7 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Gmina Stargard Szczeci ński to gmina o bogatych tradycjach rolniczych. St ąd jej powierzchnia w znacznej mierze wykorzystywana jest do produkcji rolnej. Na terenie gminy istniej ą zarówno małe gospodarstwa indywidualne, jak i gospodarstwa o powierzchni 1000 ha. Gmina posiada równie Ŝ potencjał ludzki umo Ŝliwiaj ący utrzymanie i rozwój produkcji przemysłowej i budownictwa. Korzystne poło Ŝenie w bliskim s ąsiedztwie Szczecina i wokół miasta Stargard, jak równie Ŝ otwarto ść władz wobec wszystkich inicjatyw gospodarczych s ą atutami potwierdzaj ącymi atrakcyjno ść gminy wobec rosn ących oczekiwa ń potencjalnych inwestorów. Pod wzgl ędem geograficznym gmina Stargard Szczeci ński le Ŝy na równinach: Pyrzycko- Stargardzkiej i Nowogardzkiej. Ze wzgl ędu na brak przemysłu gmina pozostaje dzi ś rzadk ą enklaw ą czystego środowiska naturalnego. W granicach gminy znajduj ą si ę cenne ze wzgl ędów krajobrazowych i przyrodniczych obszary maj ące znaczenie regionalne a nawet ponadregionalne. Nale Ŝą do nich: rynna jeziora Miedwie (pi ąte co do wielko ści jezioro w Polsce), dolina rzeki Iny i rzeki Kr ąpieli (zró Ŝnicowany siedliskowo i krajobrazowo obszar w obr ębie naturalnych granic rzeki Kr ąpiel, na jego terenie wyst ępuje ł ącznie 484 gatunków ro ślin, w tym 14 gatunków chronionych, 12 gatunków z „Czerwonych List" oraz 25 gatunków rzadko spotykanych w skali regionalnej), a tak Ŝe rezerwat przyrody Ozy Kiczarowskie (rezerwat geologiczny utworzony w 1962 r. na powierzchni 4,7 ha, jest to wał powstały wskutek nagromadzenia si ę piasku w dolinach rzecznych płyn ących pod lodowcem lub w szczelinach w obr ębie lodowca). Gmina Stargard Szczeci ński nale Ŝy tak Ŝe do najbogatszych na Pomorzu Zachodnim gmin pod wzgl ędem liczby zabytkowych zało Ŝeń pałacowo - parkowych. Parki wiejskie, aleje oraz starodrzewy przyko ścielne i cmentarne stanowi ą warto ściowy element krajobrazu gminy jako składnik szaty ro ślinnej, jak i cz ęść zasobów kulturalnych. Do najwa Ŝniejszych z nich nale Ŝą :

• Park w Małkocinie - park o kompozycji naturalistycznej, z elementami barokowymi, ze stawem, lodowni ą - stanowi ący tło kolorystyczne dla zabytkowych form architektonicznych. Park pałacowy, obecnie zaro śni ęty krzewami i podrostem drzew, powstał w XIX wieku jako park naturalistyczny z zało Ŝenia osiowego;

• Park w Ulikowie - niewielki park lu źno wytyczony nad brzegiem strumyka, park o zatartym układzie, w formie k ępy zieleni nadwodnej. Ł ączy si ę w ci ąg z zadrzewieniami wzdłu Ŝ strumienia będącego dopływem Kąpieli;

• Park w P ęzinie - park zamkowy, o zatartym układzie dróg parkowych, z zachowanym w 60% drzewostanem i czytelnymi zarysami fosy. Powstał w II poł. XVIII wieku jako park krajobrazowy z fragmentami zało Ŝenia romantycznego. W XIX wieku istniej ący drzewostan wzbogacony został gatunkami pochodzenia obcego, w okresie tym powi ększony został równie Ŝ teren parku;

• Park w Barzkowicach - park pałacowy, charakteryzuj ący si ę czytelnym układem parku, polany i ł ąki. Na jego terenie znajduj ą si ę stawy oraz rzeczka P ęzina. Istnieje główna alejka

8 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

parkowa i droga dojazdowa do pałacu. Park powstał na pocz ątku XI wieku jako krajobrazowy, ozdobny z elementami naturalistycznymi;

• Park w Kr ąpieli - rozległy par krajobrazowy z oczkami polodowcowymi oraz licznymi drzewami li ściastymi o walorach zabytkowych;

• Park w Strzy Ŝnie - park pałacowy, o cz ęś ciowo zatartym układzie. Z pierwotnego starszego zało Ŝenia zachowała si ę 250 - letnia aleja lipowa. Park krajobrazowy, naturalistyczny pochodzi z połowy XIX wieku. Teren parku ograniczony jest meandrowato przepływaj ącą rzek ą;

• Park w Skalinie - rozległy park krajobrazowy w kształcie wydłu Ŝonego trapezu, wytyczony wzdłu Ŝ cieku wodnego, mi ędzy podwórzem a wsi ą. Park pałacowy powstał na pocz ątku XIX wieku jako park krajobrazowy, naturalistyczny ze stawem;

• Park w Wierzchl ądzie - park pałacowy, powstał w II połowie XVIII wieku jako barokowy, wieloosiowy. Przebudowany w XIX wieku na park krajobrazowy z zachowaniem alei dojazdowych do pałacu;

• Park w Koszewku - park pałacowy. Najstarsze drzewa pochodz ą z ko ńca XVIII wieku. W połowie XIX wieku park przekształcono poprzez dosadzanie drzew. W latach 30 - tych XX wieku powstała aleja kasztanowców;

• Park w Koszewie - park o zało Ŝeniu krajobrazowym, naturalistycznym, tarasowo opadaj ącym w kierunku jeziora, z kilkoma pomnikami przyrody. Obecnie o cz ęś ciowo zachowanym starodrzewie.

Powierzchnia Gmina Stargard Szczeci ński jest najwi ększ ą gmin ą pod wzgl ędem powierzchni w powiecie stargardzkim, zajmuje obszar ponad 31 tys. ha. W jej granicach znajduje si ę 38 miejscowo ści nale Ŝą cych do 30 sołectw. Szczegółowy wykaz sołectw przedstawia tabela nr 1.

9 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 1 Wykaz sołectw wchodz ących w skład gminy Stargard Szczeci ński Lp. NAZWA SOŁECTWA POWIERZCHNIA (HA) LUDNO ŚĆ 1. Barzkowice 1437,8640 622 2. Golina 330,5053 112 3. Grabowo 722,7489 318 4. Grz ędzice 1251,6766 845 5. Kiczarowo 1144,4945 190 6. Kl ępino 737,1149 419 7. Koszewo 1647,4177 613 8. Kr ąpiel 2098,7458 935 9. Kurcewo 393,9679 121 10. Lipnik 849,9431 356 11. Lubowo 305,6017 124 12. Małkocin 1536,3094 473 13. Pęzino 2005,0785 1149 14. Poczernin 1450,8661 222 15. Rogowo 455,0691 134 16. Skalin 3996,2132 623 17. Smogolice 813,4032 90 18. Sowno 982,8457 482 19. Strachocin 556,3783 275 20. Strumiany 186,0414 64 21. Strzy Ŝno 1039,0120 383 22. Sułkowo 365,4964 178 23. Świ ęte 606,0824 185 24. Tychowo 914,2308 361 25. Trzebiatów 949,2795 348 26. Ulikowo 1284,6636 577 27. Warchlino 1456,8257 168 28. Witkowo I 465 1442,4534 29. Witkowo II 530 30. śaworo 948,2156 348 RAZEM 31908,5447 11710 Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

10 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

2.2. Gmina w statystyce

Tabela 2 Przekrój statystyczny gminy Stargard Szczeci ński – stan na koniec 2006 r. WYSZCZEGÓLNIENIE WARTO ŚCI Stan ludno ści ogółem, w tym: 11 385 męŜ czy źni 5 720 kobiety 5 665 Ludno ść w wieku przedprodukcyjnym ogółem, w tym: 2 868 męŜ czy źni 1 459 kobiety 1 409 Ludno ść w wieku produkcyjnym ogółem, w tym: 7 154 męŜ czy źni 3 827 kobiety 3 327 Ludno ść w wieku poprodukcyjnym ogółem, w tym: 1 363 męŜ czy źni 434 kobiety 929 Ludno ść w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym 59 Urodzenia Ŝywe w 2006 roku 155 Zgony ogółem w 2006 roku 83 Przyrost naturalny 72 Źródło: Bank Danych Regionalnych

Wykres 1 Struktura ekonomiczna ludno ści

wiek poprodukcyjny

wiek produkcyjny

wiek przedprodukcyjny

100%

11,97 13,22 12,92 13,51 14,01 12,89 11,94 13,39 12,20 13,13 16,40 14,27

80%

60% 62,84 62,30 61,33 62,67 64,72 63,33 63,81 66,79 65,92 67,76 62,28 65,80

40%

20% 25,19 22,36 24,81 25,29 25,13 23,15 21,32 22,18 20,95 19,02 21,26 19,93

0% G. Stargard M. Stargard MiG Chociwel MiG Dobrzany MiG I ńsko MiG Sucha ń G. Dolice G. Kobylanka G. Marianowo G. Stara D ąbrowa Powiat stargardzki Województwo Szczeci ński Szczeci ński zachodniopomorskie Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

11 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Wykres 2 Przyrost naturalny w liczbach bezwzgl ędnych na 1000 ludno ści

8 7,12

7 6,32

3,64 4 2,96 2,78 3 2,22

2 1,25 0,98

1 0,45 0,26

-1

-2,77 -3,79 -2 G. Stargard M. Stargard MiG Chociwel MiG Dobrzany MiG I ńsko MiG Sucha ń G. Dolice G. Kobylanka G. Marianowo G. Stara D ąbrowa Powiat stargardzki Województwo Szczeci ński Szczeci ński zachodniopomorskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

Wykres 3 Przyrost naturalny liczony metod ą: (urodzenia Ŝywe – zgony): urodzenia Ŝywe

0,52

0,50 0,46

0,40

0,29

0,30 0,25 0,25

0,20 0,17 0,13

0,09 0,10 0,05 0,03

0,00

-0,10

-0,38 -0,61 -0,20 G. Stargard M. Stargard MiG Chociwel MiG Dobrzany MiG I ńsko MiG Sucha ń G. Dolice G. Kobylanka G. Marianowo G. Stara D ąbrowa Powiat stargardzki Województwo Szczeci ński Szczeci ński zachodniopomorskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

12 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 3 Dochody i wydatki bud Ŝetu Gminy Stargard Szczeci ński na koniec 2006 r. Dochody bud Ŝetu gminy ogółem w 2006 roku (w złotych) 21 130 599,85

Dochody własne gminy w 2006 roku (w złotych) 8 001 215,36

Wydatki bud Ŝetu gminy ogółem w 2006 roku (w złotych), w tym na: 19 702 161,70

rolnictwo i łowiectwo 391.941,58

transport i ł ączno ść 746 763,13

gospodark ę komunaln ą i ochron ę środowiska 658 126,91

gospodark ę mieszkaniow ą 49 256,24

administracj ę publiczn ą 2 275 591,03

oświat ę i wychowanie 7 821 484,51

ochron ę zdrowia 148 526,65

kultur ę i ochron ę dziedzictwa narodowego 758 175,22

pomoc społeczn ą i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej 5 995 511,06

kultur ę fizyczn ą i sport 187 513,37 Źródło: Bank Danych Regionalnych

Wykres 4 Dochody bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca

4 500,00 4234,06

4 000,00

3 500,00

3 000,00

2392,51 2 500,00 2288,20 2188,14 2286,60 2181,05 2071,93 2119,68 2028,18 1984,98 w zł. w 1866,33 2 000,00 1794,51

1 500,00

1 000,00

500,00

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

13 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Wykres 5 Dochody własne bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca

1958,48 2 000,00

1 800,00

1 600,00

1 400,00 1268,86

1 200,00 1005,24

w zł. w 1 000,00 902,78

760,60 719,94 738,21 800,00 706,70 602,08 635,01 567,35 600,00 452,26

400,00

200,00

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

Wykres 6 Samodzielno ść bud Ŝetów gmin – procent dochodów własnych w dochodach ogółem

60,00 56,02 53,03

50,00 46,26 45,48

40,00 37,87 36,71 33,74 33,01

w% 27,97 30,00 27,77 26,31

21,34

20,00

10,00

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

14 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Wykres 7 Wydatki bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca

6 000,00

5275,21

5 000,00

4 000,00

w zł. w 3 000,00 2427,70 2216,30 2182,79 2079,42 2216,47 2175,31 2065,28 1999,16 2007,51 1832,56 2 000,00 1740,17

1 000,00

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

Wykres 8 Wydatki inwestycyjne bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca

3500,00

3062,88

3000,00

2500,00

2000,00 w zł.

1500,00

1000,00

445,00 500,00 335,10 349,86 277,23 288,98 200,88 232,83 207,39 172,53 79,79 97,44

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

15 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Wykres 9 Procent wydatków inwestycyjnych bud Ŝetów gmin w wydatkach ogółem

60 58,06

30 w w %

18,33 20 15,78 15,12 14,39 13,42 11,32 10,05 10,67 10 7,93 4,59 4,69

0 G. Stargard Szczeci ński M. Stargard Szczeci ński MiG Chociwel MiG Dobrzany MiG I ńsko MiG Sucha ń G. Dolice G. Kobylanka G. Marianowo G. Stara D ąbrowa Powiat stargardzki Województwo zachodniopomorskie

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

Wykres 10 Dochody i wydatki bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca

dochody wydatki

6000,00

5000,00

4000,00

w zł. w 3000,00

2000,00

1000,00

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

16 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

2.3. Działalno ść produkcyjno-usługowa i budownictwo

Na terenie gminy prowadziło działalno ść gospodarcz ą na podstawie wpisu do ewidencji działalno ści gospodarczej 600 podmiotów gospodarczych (stan na koniec 2006 roku).

Tabela 4 Struktura prowadzonej działalno ści gospodarczej WYSZCZEGÓLNIENIE 2004 2005 2006 Placówki handlowe i gastronomiczne 468 172 181 Produkcja wyrobów przemysłowych 14 19 21 Produkcja wyrobów spo Ŝywczych 2 3 3 Budownictwo 124 137 175 Usługi transportowe 51 49 46 Zakłady produkcyjno-usługowe 49 64 68 Pozostałe 76 84 106 OGÓŁEM: 484 528 600 Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

Wykres 11 Struktura procentowa podmiotów gospodarki narodowej

Sektor publiczny Sektor prywatny

1,11 100% 4,05 2,31 2,70 2,82 2,51 3,91 3,87 4,06 7,48 5,33 6,17

80%

60%

98,89 95,95 97,69 97,30 97,18 97,49 96,09 96,13 93,83 95,94 92,52 94,67

40%

20%

Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Regionalnych – 2006 rok

17 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

2.4. Infrastruktura techniczna

2.4.1. Transport i komunikacja

Sie ć drogow ą na terenie gminy Stargard Szczeci ński tworz ą ogólnodost ępne drogi publiczne, które dzieli si ę na nast ępuj ące kategorie:

• drogi krajowe,

• drogi wojewódzkie,

• drogi powiatowe,

• drogi gminne.

Szczegółowy szkielet układu drogowego gminy przedstawia tabela nr 5.

Tabela 5 Szkielet układu drogowego gminy Stargard Szczeci ński Długo ść ogółem w tym utwardzone Lp. Rodzaj drogi w km w km 1. drogi krajowe 16,854 16,854 2. drogi wojewódzkie 12,133 12,133 3. drogi powiatowe 130,756 112,798 4. drogi gminne 33,176 16,581 Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

Pozostałe drogi gminne podzielono wg wa Ŝno ści i funkcji:

• drogi podstawowe – gminne – 33,176 km,

• drogi pomocnicze – wewn ętrzne – 377,276 km.

Tabela 6 Wykaz mostów i wiaduktów na terenie gminy Lp. Nazwa gminy / Liczba mostów Długo ść mostów lokalizacja (mb)

Stargard Szczeci ński / na drogach 1. gminnych, na 3 25,51 drogach Skarbu Pa ństwa

Stargard Szczeci ński 2. / na drogach 5 55,61 wewn ętrznych

Stargard Szczeci ński 3. / na drogach Skarbu 1 16,53 Pa ństwa Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

18 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Gmina Stargard Szczeci ński posiada rozbudowan ą sie ć dróg gminnych i powiatowych. Ponadto przez teren gminy przebiegaj ą dwie drogi wojewódzkie oraz dwie drogi krajowe. Szczegółowy wykaz dróg prowadz ących przez teren gminy przedstawiaj ą poni Ŝsze tabele.

Tabela 7 Wykaz dróg gminnych przebiegaj ących przez teren gminy Długo ść Numer Okre ślenie odcinka Rodzaj Lp. Nazwa odcinka drogi odcinka- drogi nawierzchni pocz ątek koniec km Skrzy Ŝowanie 1. 5102 Skalin - Wierzchl ąd Jezioro Miedwie z drog ą powiatow ą 1,872 śuŜel, asfalt nr 1711Z Skrzy Ŝowanie Nawierzchnia lewo-prawo 2. 5103 Koszewko - Słotnica asfaltowa - jezioro z drog ą 2,69 Asfalt, bruk Miedwie wewn ętrzn ą - działka 12 Skrzy Ŝowanie 3. 5105 Koszewo - Młodolice z drog ą powiatow ą Granica obr ębu 2,38 śuŜel, grunt nr 1713Z Skrzy Ŝowanie Granica obr ębu 4. 5106 Skalin - Gi Ŝynek z drog ą powiatow ą 1,50 grunt i gminy nr 1711Z Skrzy Ŝowanie Skrzy Ŝowanie Lubowo – Rogowo - 5. 5117 z drog ą powiatow ą z drog ą powiatow ą 5,90 asfalt Poczernin nr 1710Z nr 1708Z Skrzy Ŝowanie Skrzy Ŝowanie 6. 5119 Grabowo - Kl ępino z drog ą z drog ą powiatow ą 3,50 śuŜel, grunt wojewódzk ą nr 106 nr 0731Z Skrzy Ŝowanie Grabowo – Piaszcze - Granica obr ębu 7. 5127 z drog ą 2,60 śuŜel, grunt Łęczyce i gminy wojewódzk ą nr 106 Skrzy Ŝowanie Granica obr ębu 8. 5129 Kiczarowo - Kicko z drog ą powiatow ą 0,74 śuŜel i gminy nr 1726Z Skrzy Ŝowanie Kiczarowo - Nowa Granica obr ębu 9. 5130 z drog ą powiatow ą 1,10 śuŜel, grunt Dąbrowa i gminy nr 1726Z Skrzy Ŝowanie Trzebiatów - droga Granica obr ębu Asfalt, bruk, 10. 5136 z drog ą powiatow ą 2,24 powiatowa nr 1731Z i gminy drunt nr 1730Z Skrzy Ŝowanie Granica obr ębu 11. 5141 Karpiel - śukowo z drog ą krajow ą 1,85 asfalt i gminy nr 10 Granica obr ębu Skrzy Ŝowanie i gminy z drog ą powiatow ą 12. 5146 Witkowo - Stargard z wył ączeniem 0,931 asfalt nr 1711Z, zjazdów do obwodnicy z obwodnicy Asfalt, Skrzy Ŝowanie Skrzy Ŝowanie tłucze ń, 13. 5124 Grabowo - Małkocin z drog ą z drog ą powiatow ą 3,675 ŜuŜel, Ŝwir, wojewódzk ą 106 nr 0731Z grunt Skrzy Ŝowanie Granica obr ębów Asfalt, bruk, 14. 5151 Strachocin - Stargard z droga krajow ą Strachocin, 2,198 grunt nr 10 Ulikowo Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

19 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 8 Wykaz dróg powiatowych przebiegaj ących przez teren gminy Okre lenie odcinka Długo ść Numer ś Rodzaj Lp. Nazwa odcinka drogi odcinka - drogi nawierzchni pocz ątek koniec km 1. 0709Z Strumiany - Sowno od 3,443 km do 6,572 km 1,389 asfalt Mosty – Ro Ŝnowo – 2. 0731Z od 12,918 km do 27,024 km 14,106 Asfalt, grunt Kl ępino - Stargard 3. 1702Z Nied źwied ź - Sowno od 11,037 km do12,792 km 1,754 grunt Warchlino – Poczernin - 4. 1708Z od 00 km do 5,184 km 5,184 Asfalt, grunt Smogolice 5. 1709Z Sowno - Stargard od 00 km do 14,017 km 14,017 asfalt Lubowo – Grz ędzice - 6. 1710Z od 00 km do 5,766 km 5,766 Asfalt, grunt Lipnik Zago ść – Kunowo – Skalin od 3,433 km do 8,867 km 5,434 7. 1711Z –Stargard, Asfalt Piasecznik granica powiatu od 11,596 km do 17,083 km 5,487 8. 1712Z Kunowo - Stary Przylep od 00 km do 8,441 km 8,441 Asfalt, grunt Koszewo – D ębica - 9. 1713Z od 00 km do 2,873 km 2,873 asfalt Warnica Stargard – Kurcewo - 10. 1714Z od 0,910 km do 6,967 km 6,057 asfalt Strzebielewo Kolin - Dolice granica 11. 1716Z od 00 km do 1,947 km 1,947 asfalt powiatu 12. 1717Z Małkocin - Biału ń od 00 km do 1,533 km 1,533 asfalt Grabowo – Kiczarowo - 13. 1726Z od 00 km do 12,412 km 12,412 asfalt Sadłowo 14. 1727Z Strachocin - Tychowo od 00 km do 8,084 km 8,084 asfalt Świ ęte – Tychowo - 15. 1728Z od 00 km do 7,054 km 7,054 Asfalt, grunt Trzebiatów 16. 1729Z Dalewo - Marianowo od 2,550 km do 3,62 km 1,07 asfalt

17. 1730Z Czarnkowo - Kr ąpiel od 0,709 km do 8,786 km 8,077 asfalt od 2,10 km do 6,165 km 4,065 18. 1731Z Marianowo - Kr ąpiel Asfalt od 9,989 km do 12,427 km 2,438 Tarnowo Pomorskie - 19. 1732Z od 00 km do 5,60 km 5,60 asfalt do drogi 41519 20. 1733Z Pęzino - Barzkowice od 00 km do 5,76 km 5,76 Asfalt, grunt

21. 1773Z Warchlino - Parlino od 00 km do 1,95km 1,95 Asfalt, grunt Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

Tabela 9 Wykaz dróg wojewódzkich przebiegaj ących przez teren gminy Okre lenie odcinka Długo ść Numer ś Rodzaj Lp. Nazwa odcinka drogi odcinka - drogi nawierzchni pocz ątek koniec km 1. 106 Rzewnowo - Pyrzyce od 73,233 km do 86,295 km 13,062 asfalt

2. 142 Szczecin - Lisowo od 7,107 km do 15,236 km 8,129 betonowa Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

20 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 10 Wykaz dróg krajowych przebiegaj ących przez teren gminy Okre lenie odcinka Długo ść Numer ś Rodzaj Lp. Nazwa odcinka drogi odcinka - drogi nawierzchni pocz ątek koniec km Od 39,631 Do 42,979 3,348 1. 10 Szczecin - Bydgoszcz asfalt Od 49,607 Do 58,838 9,231 2. 20 Stargard - Gda ńsk Od 3,034 Do 7,317 km 4,283 asfalt Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

KOMUNIKACJA AUTOBUSOWA - GŁÓWNE KIERUNKI Stargard Szczeci ński, Dobrzany, Chociwel, I ńsko Stargard Szczeci ński, Sucha ń, Recz, Choszczno Stargard Szczeci ński, Pyrzyce Stargard Szczeci ński, Szczecin Stargard Szczeci ński, Wałcz Stargard Szczeci ński, Goleniów

KOMUNIKACJA KOLEJOWA - GŁÓWNE KIERUNKI Stargard Szczeci ński, Szczecin Stargard Szczeci ński, Gda ńsk Stargard Szczeci ński, Piła Stargard Szczeci ński, Pozna ń

2.4.2. Telekomunikacja

Na terenie gminy Stargard Szczeci ński głównym operatorem telefonii stacjonarnej jest Telekomunikacja Polska S.A. Ponadto gmina obj ęta jest zasi ęgiem operatorów telefonii komórkowej PLUS GSM, ERA GSM, ORANGE.

2.4.3. Zaopatrzenie w ciepło

Gmina Stargard Szczeci ński nie posiada sieci ciepłowniczej. Mieszka ńcy gminy zaopatruj ą si ę w ciepło indywidualnie z własnych kotłowni przydomowych.

2.4.4. Zaopatrzenie w gaz

Na terenie gminy Stargard Szczeci ński w gaz przewodowy uzbrojone s ą nast ępuj ące miejscowo ści: Witkowo Pierwsze, Witkowo Drugie, Kurcewo, Strzy Ŝno i cz ęś ciowo Lipnik. Aktualnie na zlecenie Zakładu Gazowniczego w Szczecinie sporz ądzana jest dokumentacja projektowa w zakresie gazyfikacji miejscowo ści Strachocin i Świ ęte. Ponadto w najbli Ŝszych latach planuje si ę budow ę sieci gazowej w pozostałej cz ęś ci wsi Lipnik oraz Grz ędzicach i śarowie, a tak Ŝe w Tychowie, Sułkowie, Ulikowie, P ęzinie i Barzkowicach.

21 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

2.4.5. Zaopatrzenie w wod ę

Długo ść sieci wodoci ągowej – 130 158,91 m Stan techniczny sieci wodoci ągowej: dobry (jednak cz ęść sieci zbudowana jest z rur azbestowo- cementowych) Długo ść przył ączy prowadz ących do budynków – 27 453,50 m Liczba podł ączonych gospodarstw domowych – 1492 szt. Liczba uj ęć wody – 13 szt.

Liczba stacji uzdatniania wody – 13 szt.

Gmina Stargard Szczeci ński jest zwodoci ągowana w ok. 99,65%. Na terenie gminy istnieje siedem wodoci ągów grupowych zlokalizowanych w nast ępuj ących miejscowo ściach: 1. Lubowo – zasilaj ący w wod ę wsie: Lubowo, Rogowo, Kl ępino, śarowo, Grz ędzice, 2. Grabowo – zasilaj ący w wod ę wsie: Grabowo, Kiczarowo, 3. Tychowo - zasilaj ący w wod ę wsie: Tychowo, Kol.Tychowo, Sułkowo, Świ ęte, Strachocin, 4. Poczernin - zasilaj ący w wod ę wsie: Poczernin, Sowno, K ępink ę 2 i 3, Strumiany, 5. Lipinik - zasilaj ący w wod ę wsie: Lipnik, Skalin. Wierzchl ąd, Koszewo, Koszewko, Golczewo, 6. Strzy Ŝno - zasilaj ący w wod ę wsie: Strzy Ŝno, Kurcewo, Witkowo Drugie, 7. Barzkowice - zasilaj ący w wod ę wsie: Barzkowice, Golino, Golinko.

2.4.6. Kanalizacja

Gmina Stargard Szczeci ński posiada sie ć kanalizacyjn ą o długo ści 55 730,61km. Długo ść przył ączy prowadz ących do budynków wynosi 9 392,51 km, natomiast liczba gospodarstw domowych podł ączonych do sieci kanalizacyjnej kształtuje si ę na poziomie 448. Gmina Stargard Szczeci ński jest skanalizowana w 63,45%.

2.4.7. Oczyszczalnie ścieków

Na terenie gminy funkcjonuje 8 oczyszczalni ścieków typu mechaniczno-biologicznego i mechanicznego, które zlokalizowane s ą w nast ępuj ących miejscowo ściach: Koszewo, Skalin, P ęzino, Ulikowo, Barzkowice, Kr ąpiel, Strzy Ŝno i Witkowo Pierwsze. Maksymalna wydajno ść ww. oczyszczalni wynosi 1332,00 m 3/d, natomiast średnia moc przerobowa wynosi 1165,50 m 3/d. Obecnie oczyszczalnie te nie s ą w pełni eksploatowane.

22 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

2.5. Gospodarka odpadami

Na terenie gminy Stargard Szczeci ński brak jest składowiska odpadów. Odpady z terenu gminy wywo Ŝone s ą na składowisko w Ł ęczycy (gmina Stara D ąbrowa, powiat stargardzki) i do Dolic (gmina Dolice, powiat stargardzki).

2.6. Ochrona środowiska przyrodniczego; obszary chronione

Na terenie gminy Stargard Szczeci ński znajduj ą si ę nast ępuj ące obszary chronione:

• Rezerwat Ozy Kiczarowskie,

• UŜytek ekologiczny „ śabie uroczysko”, obr ęb śarowo,

• Obszary „Natura 2000”.

Na terenie gminy wyst ępuj ą równie Ŝ pomniki przyrody, tj.:

• buk pospolity odmiana czerwonolistna – na terenie parku w Koszewku,

• dwa jesiony wyniosłe - na terenie parku w Koszewku,

• trzy lipy drobnolistne - na terenie parku w Koszewku,

• trzy d ęby szypułkowe – na terenie obr ębu ewidencyjnego Barzkowice,

• daglezja zielona - na terenie obr ębu ewidencyjnego Barzkowice.

2.6.1. Obszary zasobowe

Obszary wodne Środowisko wodne na obszarze gminy tworz ą wody podziemne i powierzchniowe. Wody podziemne Podstawowe znaczenie dla gospodarki człowieka maj ą tzw. u Ŝytkowe poziomy wodono śne. Wyst ępuj ą one głównie w osadach czwartorz ędowych, piaszczysto - Ŝwirowych ró Ŝnej genezy oraz trzeciorz ędowych. S ą one zasilane przede wszystkim infiltracyjnie. Główny u Ŝytkowy poziom wodono śny wyst ępuje na przewa Ŝaj ącej cz ęś ci gminy, z wyj ątkiem cz ęś ci północno-wschodniej. Poło Ŝony jest na gł ęboko ści l5-50 m, od 40 do ponad 60 m n.p.m. Jego wydajność potencjalna studni wynosi do 30 m 3/h.

Wody powierzchniowe Powierzchnia gminy Stargard Szczeci ński nale Ŝy do zlewni Odry. Przewa Ŝaj ąca cz ęść gminy odwadniana jest przez rzek ę In ę, jedynie jej południowo-zachodni fragment nale Ŝy poprzez jezioro

23 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Miedwie do zlewni Płoni. Do najwa Ŝniejszych cieków wodnych gminy nale Ŝą obok Iny - Mała Ina, Kr ąpiel, P ęzinka, Małka oraz uchodz ąca do jeziora Miedwie Gowienica Miedwia ńska. Ina nale Ŝy do najwa Ŝniejszych dopływów Odry w granicach województwa zachodniopomorskiego. Jej całkowita długo ść wynosi 129,l km, a powierzchnia zlewni 2189,4 km 2. Wypływa z jeziora I ńsko na pojezierzu I ńskim na wys. 122 m n.p.m, i płynie pocz ątkowo na południe, a nast ępnie skr ęca na północny zachód i zachód by uj ść do Odry na poziomie 0,7 m na terenie gminy Goleniów. Średni spadek rzeki wynosi 0,83%. Ina przepływa przez cał ą długo ść gminy z południowego-wschodu na północny-zachód. W granicach miasta i gminy Stargard znajduje si ę odcinek jej środkowego biegu o długo ści 41,5 km. Na odcinku tym rzeka płynie szerok ą dolin ą, b ędącą zaadaptowan ą rynn ą lodowcow ą. Szeroko ść doliny si ęga 3 km, przy gł ęboko ści dochodz ącej do 30 m. Dno doliny jest płaskie, pokryte warstw ą torfów. Licznie, zwłaszcza w odcinku powy Ŝej Stargardu wyst ępuj ą kanały i rowy melioracyjne, umo Ŝliwiaj ące zagospodarowanie dna doliny w charakterze ł ąk i pastwisk. Szeroko ść koryta lny wynosi 7-10 m, a gł ęboko ść 1,0-1,2 m. Rzeka na tym odcinku posiada charakter nizinny. Charakterystyczna dla Iny jest asymetria dorzecza z przewag ą dopływów prawych. Najwa Ŝniejszymi dopływami Iny wyst ępuj ącymi w granicach gminy s ą Kr ąpie1, Małka, oraz Mała Ina. Mała Ina jest lewym dopływem lny. Całkowita długo ść rzeki wynosi 51,2 km z czego ok. l0 km w granicach gminy Stargard. Swój pocz ątek bierze w południowej cz ęś ci gminy Krz ęcin, natomiast uchodzi do Iny w granicach administracyjnych Stargardu Szczeci ńskiego. Odwadnia niewie1ki, południowy fragment gminy w okolicach Strzy Ŝna i Witkowa. W granicach gminy płynie stosunkowo w ąsk ą dolin ą o dnie pokrytym torfami. Dno doliny obni Ŝone jest w stosunku do terenów sąsiednich o kilka (3-5) metrów. Kr ąpiel (Kr ępiel) jest prawym dopływem Iny. Całkowita długo ść rzeki wynosi 61,l km, natomiast w granicach gminy Stargard znajduje si ę odcinek o długo ści 19 km. Swój pocz ątek rzeka bierze z jeziora Chociwel na wys. 67,7 m n.p.m, uchodzi za ś do Iny w granicach administracyjnych miasta Stargard Szczeci ński na wys. 19,2 m. Przez obszar gminy przepływa najciekawszy odcinek tej rzeki. Kr ąpiel od Gogolewa przedziera si ę dolin ą przełomow ą przez obszar wysoczyzny morenowej nabieraj ąc charakteru rzeki górskiej. Płynie gł ębok ą dolin ą o stromych ścianach osi ągaj ących gł ęboko ść do 20 m. Dno rzeki jest kamieniste, wysłane głazami wymytymi z osadów lodowcowych. Najwa Ŝniejszym dopływem Kr ąpieli w granicach gminy jest P ęzinka. Pęzinka jest lewym dopływem Kr ąpieli o szeroko ści nie przekraczaj ącej 1 m. W granicach gminy znajduje si ę odcinek o długo ści 8,2 km. Rzeczka ta bierze swój pocz ątek w Inie, która rozgał ęzia si ę ok. 2 km poni Ŝej jeziora Krzemie ń. Uchodzi do Kr ąpieli w P ęzinie. P ęzinka płynie w kierunku zachodnim, wykorzystuj ąc lokaln ą barzkowicko-wapnick ą rynn ę polodowcow ą. Obni Ŝenie rynny w stosunku do otaczaj ących terenów wynosi do kilku metrów. Dno doliny wy ścielaj ą torfy.

24 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Małka jest prawym dopływem Iny. Jej długo ść w granicach gminy wynosi 9,6 km, przy czym na długo ści 4 km stanowi wschodni ą granic ę gminy. Swój pocz ątek bierze na zachód od Maszewa i płynie a Ŝ do uj ścia do Iny w kierunku południowym. Gowienica Miedwia ńska przepływa przez południowo-zachodni ą cz ęść i nale Ŝy do zlewni Płoni. Wypływa z obszaru gminy Warnice i uchodzi do Miedwia pod Wierzch1 ądem.

Poza wymienionymi najwi ększymi rzekami teren gminy jest odwadniany przez kilka mniejszych b ędących dopływami wymienionych wcze śniej. Nale Ŝy tu wymieni ć:

• dopływ Małki odwadniający stawy rynny polodowcowej w okolicy Warchlina – o długo ści 3 km,

• prawy dopływ P ęzinki wypływaj ący z okolic Czarnkowa,

• system rowów w okolicy Lipnika i Zieleniewa (w pradolinie Płoni), nale Ŝą cych do zlewni Miedwia, oraz kanały:

• kanał Młynówka - upust spi ętrzenia Kr ąpieli w Strachocinie, ł ącz ący si ę z In ą na terenie miasta Stargard, o całkowitej długo ści 5 km,

• kanał Rzepli ński - lewy dopływ Iny zwi ązany z odwodnieniem doliny Iny, o długo ści na terenie gminy 5, l km,

• kanał śukowski - prawy dopływ Iny, podobnie jak kanał Rzepli ński zwi ązany z odwodnieniem doliny Iny, o długo ści na terenie gminy 4 km.

Gmina Stargard Szczeci ński poza wodami płyn ącymi posiada tak Ŝe ponad 2500 ha powierzchni wód stoj ących, co stanowi niewiele ponad 8% powierzchni ogólnej gminy. Najwi ększym zbiornikiem jest jezioro Miedwie, pi ąte co do wielko ści jezioro w Polsce. Powierzchnia tego jeziora w granicach gminy wynosi 2217 ha, co daje ponad 85% powierzchni wód stoj ących gminy. Ponadto na terenie gminy wyst ępuje szereg małych zbiorników wodnych o charakterze jezior powytopiskowych i rynnowych. Wyst ępuj ą one b ądź w zagł ębieniach po martwym lodzie (np. jezioro Tychowo, staw w Grz ędzicach), b ądź w obni Ŝeniach lokalnych rynien polodowcowych (jezioro Warchli ńskie, Kiczarowskie, Czyste i inne). Jedynie jedno z nich przekracza powierzchni ą 10 ha. Zazwyczaj wyst ępuj ą one w ci ągach, lub grupach. Jezioro Miedwie jest najwi ększym zbiornikiem wodnym na terenie gminy. Powierzchnia całkowita jeziora wynosi 3527 ha, w tym w granicach gminy znajduje si ę 22l7 ha (63%). Długo ść jeziora wynosi l5,5 m, szeroko ść 3,2 km. Średnia gł ęboko ść wynosi 19,3 m, natomiast gł ęboko ść maksymalna wynosi 43,8 m. W zwi ązku z poło Ŝeniem lustra wody na wys. l4,l m n.p.m. ok. 60%

25 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020 powierzchni dna jeziora jest kryptodepresj ą. Miedwie jest jeziorem rynnowym. Misa jeziorna ma kształt owalny, silnie wydłu Ŝony o nieskomplikowanej linii brzegowej. Płycizny wyst ępuj ą wzdłu Ŝ brzegu. Stref ę przybrze Ŝną pokrywa zazwyczaj szuwar o szeroko ści 5 do 25 m. W pasie litoralu wyst ępują ł ąki ramienicowe. W okolicach śelewa od 1976 roku znajduje si ę uj ęcie wody pitnej dla Szczecina. Wokół jeziora rozci ąga si ę strefa ochronna uj ęcia wody. Jezioro Miedwie z racji swej wielko ści i poło Ŝenia jest akwenem o wybitnych walorach rekreacyjnych. Niestety brzegi zbiornika – niskie i podmokłe s ą na ogół trudnodost ępne. Wygodny dost ęp do wody znajduje si ę w Wierzbnie, Morzyczanie, Wierzchl ądzie, Koszewie i Koszewku. Na terenie gminy Stargard poło Ŝone s ą trzy ostatnie miejscowo ści. Przewa Ŝaj ąca cz ęść brzegów jeziora wokół jego cz ęś ci zaliczanej do obszaru gminy nale Ŝy do gmin s ąsiednich.

Zbiorniki wodne poło Ŝone w okolicy Grabowa i Kiczarowa: Są to jeziora i oczka wodne poło Ŝone w rynnie polodowcowej tychowsko-maszewskiej. Pomi ędzy Grabowem a Kiczarowem wyst ępuj ą cztery wi ększe jeziora i szereg mniejszych ci ągn ąc si ę od jeziora Grabowskiego (gmina Stara D ąbrowa) po tor kolejowy Stargard - Chociwel. Zajmuj ą one poprzedzielane progami obni Ŝenia dna rynny. Ponadto na południe od Grabowa połoŜony jest du Ŝy zbiornik. Obecnie przedzielony grobl ą drogi, zwi ązany z lokaln ą rynn ą kiczarowsko-małkoci ńsk ą. Jezioro Czyste - trzecie jezioro gminy pod wzgl ędem wielko ści o powierzchni 9,9 ha. Gł ęboko ść zbiornika wynosi ok. 2 m. Jest to owalne jeziorko o wysokich brzegach poło Ŝone w rynnie tychowsko-maszewskiej, około 500 m na wschód od Grabowa. Jezioro Czyste jest jeziorem zarastaj ącym szuwarem. Jezioro Kiczarowskie o powierzchni 5,l ha poło Ŝone jest przy zachodnim skraju wsi Kiczarowo, pomi ędzy wałami ozowymi. Brzegi jeziora wznosz ą si ę nad lustro wody na wys. do 15 m. 400 i 700 m na południe od jeziora Kiczarowskiego poło Ŝone s ą jeszcze dwa wi ększe jeziorka. Pierwsze o pow. 6 ha i gł ęb. 1,8 m, oraz drugie składaj ące si ę z dwu zagł ębie ń o pow. ponad 4 ha i gł ęb. do 1,4 m. Jezioro Grabowo poło Ŝone po obu stronach drogi Stargard - Maszewo, rozdzielone na dwa mniejsze zbiorniki, eksploatowane w charakterze stawów rybnych. Wokół wody zaro śla wierzbowe i brzozowo - topolowe. Jeziorko poło Ŝone w rynnie kiczarowsko-małkoci ńskiej, ci ągn ącej si ę w kierunku północno-zachodnim z kilkoma mniejszymi zbiornikami, o powierzchni nie przekraczaj ącej 1,0 ha.

26 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Zbiorniki wodne poło Ŝone w okolicy Warchlina : Jest to ci ąg zbiorników wodnych w północno-zachodniej cz ęś ci gminy, rozwini ęty na lokalnej rynnie pochodzenia lodowcowego. Obejmuj ą one kilkana ście oczek wodnych o pow. do 1,5 ha, oraz dwa wi ększe zbiorniki na północ od Warchlina. Jezioro Warchlino jest silnie wydłu Ŝonym (ok. 1 km) jeziorem rynnowym, o pow. 9,5 ha i przebiegu równole Ŝnikowym. Średnia gł ęboko ść wynosi 2,3 m, natomiast maksymalna 4,7 m. Przy zachodnim kra ńcu rynny wyst ępuj ą podmokłe oczerety, świadcz ące o procesie zarastania jeziora, niegdy ś prawie dwukrotnie dłu Ŝszego. Stoki rynny na odcinku przyjeziernym osi ągaj ą wysoko ść 10 m. Brzegi jeziora s ą zadrzewione. Na wschód od jeziora Warchlino znajduje si ę drugi mniejszy zbiornik (ok.2 ha pow.). Dalej rynna warchli ńska opuszcza granice gminy, by pojawi ć si ę ponownie na północnym-zachodzie od Kolonii Górnej - Grabowo, z seri ą kilku stawków śródpolnych. Stawy te poło Ŝone s ą w wyra źnie porozdzielanych wysokimi progami obni Ŝeniach dna rynny. Wokół stawów znajduj ą si ę tereny uprawne.

Zbiorniki wodne poło Ŝone w okolicy Tychowa: Jest to grupa kilkunastu jeziorek zlokalizowana w łuku ko ńcowego ramienia rynny tychowsko-maszewskiej. W śród nich trzy jeziorka przekraczaj ą powierzchni ą 2 ha. Jezioro Tychowo – du Ŝe, drugie co do wielko ści jezioro gminy le Ŝą ce bezpo średnio przy wsi Tychowo. Powierzchnia zbiornika wynosi 10,4 ha, przy dług. 500 m, i szer. 280 m. Średnia gł ęboko ść jeziora to 5,8 m, a maksymalna 13,5 m. Jezioro Popie poło Ŝone na północny-wschód od wsi Tychowo ma pow. 2,9 ha. Jezioro Długie poło Ŝone jest za poprzednim, w kierunku północny-wschodnim, powierzchnia jeziorka wynosi 2,5 ha. Pomi ędzy miejscowo ściami Tychowo i Świ ęte znajduje si ę jeziorko Świ ęte o pow. 1,8 ha

Zbiorniki wodne poło Ŝone w okolicy Kr ąpieli: Na terenie parku we wsi Kr ąpiel znajduj ą si ę dwa wi ększe stawy o powierzchni ok. 3,0 ha oraz 1,5 ha. Pozostałe stawy poło Ŝone s ą pomi ędzy Kr ąpiel ą a Trzebiatowem, w ci ągu układaj ącym si ę w mało wyra źną rynn ę. Na południowym-wschodzie od Trzebiatowa na wysoczy źnie pojawiaj ą si ę śródpolne oczka polodowcowe. Staw w Grz ędzicach - poło Ŝony po środku wsi w obni Ŝeniu wytopiskowym ma charakter typowego stawu wiejskiego, zeutrofizowanego, o słabo wykształconej strefie szuwaru, z wykorzystaniem przede wszystkim przez ptactwo domowe. Powierzchnia zbiornika wynosi 1, 7 ha.

27 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Poza wymienionymi jeziorami w dolinie lny wyst ępuj ą starorzecza. Najwi ęcej tego typu zbiorników wodnych powstało na odcinku rzeki w dół od Stargardu, a zwłaszcza za Poczerninem.

Surowce mineralne Na terenie gminy znajduje si ę 45 złó Ŝ surowców mineralnych o ł ącznej powierzchni ok. 608 ha. Cz ęść z nich (17 złó Ŝ) to zło Ŝa udokumentowane, w 12 innych miejscach równie Ŝ zalegaj ą zło Ŝa, 1 zło Ŝe jest u Ŝytkowane nielegalnie a 1 wyrobisko jest nieczynne, ponadto w gminie Stargard Szczeci ński wyst ępuj ą 3 dzikie wyrobiska przeznaczone do rekultywacji, 1 wyrobisko zrekultywowane na cele rolne oraz 10 wyrobisk zrekultywowanych na cele le śne.

2.6.2. Obiekty zabytkowe

Na terenie gminy Stargard Szczeci ński znajduj ą si ę obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków nieruchomych Słu Ŝby Ochrony Zabytków w Szczecinie. Szczegółowy ich wykaz przedstawia tabela poni Ŝej.

Tabela 11 Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków Nr Wła ściciel Lp. Miejscowo ść Obiekt Uwagi* rejestru (zarz ądca) 1. Barzkowice Pałac 872 Własno ść prywatna Agencja Nieruchomo ści Rolnych, 2. Barzkowice Park pałacowy 34 XIX w. Oddział Terenowy w Szczecinie 3. Golina Chałupa Nr 19 793 Własno ść prywatna Grz ędzie Ko ściół pw. św. Ap. Piotra 4. 50 Parafia św. Ap. Piotra i Pawła i Pawła 5. Kl ępino Cmentarz polowy 1189 Gmina Stargard Szczeci ński Parafia św. Józefa Stargard 6. Kl ępino Cmentarz przyko ścielny 1111 Szczeci ński Parafia św. Józefa Stargard 7. Kl ępino Ko ściół Narodzenia NMP 1111 Szczeci ński Texas Ranch Company Sp. z o.o. 8. Koszewko Park dworski 1266 w Koszewie Parafia NMP Matki Ko ścioła 9. Koszewko Ko ściół pw. św. Teresy 473 w Warnicy Parafia NMP Matki Ko ścioła 10. Koszewko Cmentarz przyko ścielny 1266 Koniec XIX w. w Warnicy Texas Ranch Company Sp. z o.o. 11. Koszewko Pałac 1258 Koniec XV w. w Koszewie Texas Ranch Company Sp. z o.o. 12. Koszewo Park pałacowy 1220 w Koszewie Ko ściół pw. Niepokalanego Parafia NMP Matki Ko ścioła 13. Koszewko 472 Pocz ęcia NMP w Warnicy 14. Koszewko Pałac 1219 Własno ść prywatna Koniec XVIII w. 15. Koszewko Grodzisko słowia ńskie 583 IX-XI w.

28 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Nr Wła ściciel Lp. Miejscowo ść Obiekt Uwagi* rejestru (zarz ądca) Agencja Nieruchomo ści Rolnych, 16. Kr ąpiel Pałac i park 173 XVIII w. Oddział Terenowy w Szczecinie Agencja Nieruchomo ści Rolnych, 17. Kr ąpiel Zespół pałacowo-parkowy 173 Oddział Terenowy w Szczecinie Dzwonnica przy ko ściele Parafia św. Ap. Piotra i Pawła 18. Lubowo 357 św. Rodziny Grz ędzice Ko ściół św. Józefa Parafia św. Michała Archanioła 19. Małkocin 361 Poczernin 20. Małkocin Dwór z oficyn ą 798 Uniwersytet Szczeci ński Agencja Nieruchomo ści Rolnych, 21. Małkocin Goł ębnik 1322 Koniec XIX w. Oddział Terenowy w Szczecinie 22. Małkocin Park naturalistyczny 879 Uniwersytet Szczeci ński 23. Pęzino Park dworski 22 Własno ść prywatna 24. Pęzino Zamek 22 Własno ść prywatna Ko ściół pw. Wniebowzi ęcia 25. Pęzino 62 Parafia pw. Wniebowzi ęcia NMP NMP Ko ściół pw. św. Michała Parafia św. Michała Archanioła 26. Poczernin 356 Archanioła Poczernin Parafa św. Antoniego z Padwy - 27. Skalin Ko ściół pw. MB Ró Ŝańcowej 480 Kobylanka Parafia św. Michała Archanioła 28. Smogolice Ko ściół pw. św. Piotra i Pawła 767 Poczernin Parafia NMP Królowej Świata 29. Strachocin Teren cmentarza 1129 Stargard Parafia NMP Królowej Świata 30. Strachocin Ko ściół 375 Stargard Parafia NMP Królowej Świata 31. Świ ęte Ko ściół pw. Św. Antoniego 164 Stargard Parafia Maksymiliana Marii 32. Trzebiatów Ko ściół Narodzenia NMP 235 Kolbe- Kr ąpiel Teren cmentarza wraz z Parafia Maksymiliana Marii 33. Trzebiatów 1117 murem ogrodzeniowym Kolbe- Kr ąpiel Agencja Nieruchomo ści Rolnych, 34. Trzebiatów Dwór wraz z otoczeniem 311 XIX w. Oddział Terenowy w Szczecinie Ko ściół pw. Podwy Ŝszenia Parafia Maksymiliana Marii 35. Tychowo 165 Krzy Ŝa Św. Kolbe- Kr ąpiel Tychowo 36. Wiatrak 799

Agencja Nieruchomo ści Rolnych, 37. Wierzchl ąd Park 962 Oddział Terenowy w Szczecinie Parafia Zwiastowania Pa ńskiego- 38. Witkowo Ko ściół pw. MB Ró Ŝańcowej 354 Witkowo I śarowo Linia kolei w ąskotorowej PKP SA Dyrekcja Kolei 39. Lubowo 111 XIX/XX w. most na rzece Ina Dojazdowych Małkocin Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

29 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

2.7. Turystyka i baza turystyczna

Na terenie gminy baz ę noclegow ą stanowi ą nast ępuj ące obiekty:

• Hotel ZODR’u w Barzkowicach, świadcz ący usługi przez cały rok, posiadaj ący 50 miejsc noclegowych,

• Hotel Spółdzielni Usługowo-Handlowej w Strachocinie, świadcz ący usługi przez cały rok, posiadaj ący 24 miejsca noclegowe,

• Dworek Hetma ński w Koszewku, świadcz ący usługi przez cały rok, posiadaj ący 40 miejsc noclegowych,

• Pensjonat Le śny Dwór, świadcz ący usługi przez cały rok, posiadaj ący 12 miejsc noclegowych,

• Gospodarstwo agroturystyczne „Stadnina” w śarowie, świadcz ący usługi przez cały rok, posiadaj ący 4 miejsca noclegowe.

Ponadto przez teren gminy przebiega ście Ŝka konna z Cisewa do Strumian, a tak Ŝe szlaki turystyczne prowadz ące z miejscowo ści Stargard Szczeci ński do miejscowo ści Grabowo nad jezioro, ze Stargardu Szczeci ńskiego wokół jeziora Miedwie do miejscowo ści Wierzchl ąd, Koszewko i Koszewo oraz szlak nad rzek ą In ą biegn ący do miejscowo ści P ęzino.

2.8. Oświata i wychowanie

Na terenie gminy Stargard Szczeci ński funkcjonuje sze ść szkół podstawowych i jedno gimnazjum.

Tabela 12 Aktualny wykaz placówek przedszkolnych kl. O Pracownicy Pracownicy Liczba obsługi Lp. Nazwa placówki pedagogiczni dzieci i administracji (w etatach) 1 Szkoła Podstawowa w Małkocinie 14 1 0

2 Szkoła Podstawowa w Sownie 17 1 0

3 Szkoła Podstawowa w Grz ędzicach 17 1 0

4 Szkoła Podstawowa w Strachocinie 9 1 0

5 Szkoła Podstawowa w P ęzinie 36 2 0

Razem 93 6 0 Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

30 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 13 Aktualny wykaz szkół podstawowych i gimnazjalnych Pracownicy Pracownicy Liczba obsługi Lp. Nazwa placówki pedagogiczni uczniów i administracji (w etatach) 1 Szkoła Podstawowa w Małkocinie 71 9,66 2,5

2 Szkoła Podstawowa w Sownie 77 9,61 2,75

3 Szkoła Podstawowa w Grz ędzicach 93 11,97 3,75

4 Szkoła Podstawowa w Koszewie 50 10,78 2,5

5 Szkoła Podstawowa w Strachocinie 61 12,18 2,62

6 Szkoła Podstawowa w P ęzinie 271 30,44 4,5

7 Gimnazjum Gminy Stargard Szczeci ński 468 32,45 8

Razem 1091 117,09 26,62 Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

Młodzie Ŝ z terenu gminy Stargard Szczeci ński edukacj ę na poziomie ponadgimnazjalnym kontynuuje w placówkach o światowych znajduj ących si ę w Stargardzie Szczeci ńskim.

2.9. Kultura w gminie

2.9.1. Placówki kulturalne

Na terenie gminy Stargard Szczeci ński działalno ść kulturaln ą prowadz ą cztery Biblioteki Publiczne zlokalizowane w nast ępuj ących miejscowo ściach: Skalin, P ęzino (Szkoła Podstawowa), Barzkowice (Szkoła Podstawowa), K ępino oraz dwie Biblioteki Publiczno-Szkolne w Sownie (Szkoła Podstawowa) i Grz ędzicach (Szkoła Podstawowa). Biblioteki Publiczne działaj ące na terenie gminy Stargard Szczeci ński stanowi ą podstawow ą sie ć kultury i edukacji. Najwa Ŝniejsze formy edukacji to: 1. Zaspokajanie potrzeb czytelniczych i informacyjnych ze szczególnym uwzgl ędnieniem ucz ącej si ę młodzie Ŝy i studentów. 2. Organizowanie przez biblioteki ró Ŝnych form pracy kulturalnej, która sprzyja upowszechnianiu kultury. 3. Spełnianie roli świetlicy wiejskiej, udzielanie pomocy dzieciom w odrabianiu lekcji.

Ponadto baz ę kulturaln ą na terenie gminy stanowi ą dwie świetlice środowiskowe zlokalizowane w siedzibie świetlic wiejskich w Małkocinie i P ęzinie oraz świetlice TPD w Strzy Ŝnie

31 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

(świetlica wiejska), Kr ąpielu ( świetlica wiejska), Ulikowie ( świetlica wiejska), Sownie (Szkoła Podstawowa) i Barzkowicach (Szkoła Podstawowa). Działaj ące na terenie gminy Stargard Szczeci ński od dnia 1 czerwca 2006 roku świetlice środowiskowe, dzi ęki zaanga Ŝowaniu zatrudnionego zespołu pedagogów, zagospodarowuj ą czas wolny dzieci z gminy Stargard Szczeci ński. Osoby zatrudnione w świetlicach posiadaj ą odpowiednie przygotowanie, aby pomóc w rozwi ązywaniu problemów szkolnych, domowych i Ŝyciowych dzieci i młodzie Ŝy ucz ęszczaj ącej na zaj ęcia. W skomplikowanych sytuacjach wska Ŝą instytucje słu Ŝą ce pomoc ą.

2.9.2. Zorganizowane grupy przedsi ęwzi ęć kulturalnych

Pod patronatem Gminy Stargard Szczeci ński działaj ą dwa zespoły folklorystyczne: 1. Zespół „Prz ąś niczka” z P ęzina, 2. Zespół śpiewaczy „Koszewianki” z Koszewa.

Zespół Pie śni i Ta ńca „Prząś niczka” powstał w 1987 roku, siedzib ą Zespołu jest zabytkowy Zamek w P ęzinie. W zespole śpiewaj ą i ta ńcz ą 24 osoby, które wykonuj ą zwłaszcza repertuar utrzymany w stylu lubelskim, do czego obliguj ą Zespół posiadane stroje. Jednak Ŝe Zespół wykonuje czasami tak Ŝe repertuar kaszubski i rzeszowski. Zespół „Prz ąś niczka”, który otrzymał wiele wyró Ŝnie ń i nagród, u świetnia wszystkie imprezy organizowane na terenie gminy. Natomiast zespół śpiewaczy „Koszewianki” powstał na pocz ątku lat 90-tych, siedzib ą Zespołu jest Szkoła Podstawowa w Koszewie. W zespole śpiewa 14 osób, które wykonuj ą repertuar z ró Ŝnych regionów Polski. Dominuj ącym repertuarem jest natomiast repertuar, do którego słowa i muzyk ę układa członkini Zespołu Pani Zofia Golimowska.

Na terenie gminy funkcjonuje tak Ŝe siedem Kół Gospody ń Wiejskich, tj.:

1. Koło Gospody ń Wiejskich w Skalinie, 2. Koło Gospody ń Wiejskich w Barzkowicach, 3. Koło Gospody ń Wiejskich w Grz ędzicach – nie prowadzi działalno ści, 4. Koło Gospody ń Wiejskich w Strachocinie, 5. Koło Gospody ń Wiejskich w śarowie, 6. Koło Gospody ń Wiejskich w Grabowie, 7. Koło Gospody ń Wiejskich w Sułkowie.

32 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Członkinie Kół Gospody ń Wiejskich spotykaj ą si ę w celu wykonywania r ękodzieła ludowego, typu: hafty, koronki, szkło malowane, ikebany. Do zada ń ww. Kół nale Ŝy równie Ŝ prowadzenie w śród kobiet działalno ści społeczno-wychowawczej, o światowo-kulturalnej w zakresie poprawy warunków socjalno-bytowych rodzin wiejskich, upowszechniania post ępu w rolnictwie i gospodarstwie domowym oraz poprawy stanu ochrony zdrowia i opieki społecznej mieszka ńców wsi.

2.9.3. Obiekty kulturalne i ich stan techniczny

Tabela 14 Aktualny wykaz świetlic wiejskich Powierzchnia Lp. Miejscowo ść UŜytkownik Stan techniczny uŜytkowa 1. Golino 11 sołtys 155,40 zły 2. Grabowo 43a sołtys 215,00 bardzo dobry 3. Grz ędzice 108 sołtys 255,20 zły 4. Kl ępino 35 sołtys 135,70 zły

5. Kiczarowo 18a sołtys 87,30 dobry 6. Koszewo 23/2 UG 56,50 zły 7. Kr ąpiel sołtys 225,00 bardzo dobry 8. Lubowo 17 b sołtys 153,30 bardzo dobry 9. Małkocin 36 sołtys 153,90 bardzo dobry

10. Pęzino 22a sołtys 236,30 średni 11. Poczernin 19 sołtys 240,90 średni 12. Rogowo 5 sołtys 216,50 średni 13. Skalin 33a najem 145,90 średni 14. Smogolice sołtys 50,30 bardzo dobry 15. Sowno 4 sołtys 303,80 średni 16. Strachocin 44 sołtys 203,90 zły 17. Strzy Ŝno 7 sołtys 147,40 zły 18. Świ ęte 22 sołtys 75,00 zły 19. Tychowo 72 sołtys 142,60 średni 20. Trzebiatów 12 sołtys 71,00 średni 21. Ulikowo 36 sołtys 93,50 bardzo dobry 22 Witkowo 61 b najem 118,40 zły

23. Warchlinko 3 sołtys 133,10 zły 24. śarowo 51c (pi ętro) 226,90 sołtys średni 25. śarowo 51c (parter) 391,70 26. śarowo klub sołtys 55,50 średni Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

33 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

2.10. Ochrona zdrowia

Z dniem 1 lipca 2001 roku Gmina Stargard Szczeci ński przej ęła obowi ązek świadczenia zada ń w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej nad mieszka ńcami gminy. Prowadzenie świadcze ń podstawowej opieki zdrowotnej odbywa si ę obecnie w formie niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz indywidualnych praktyk lekarskich. W celu wykonania przez Gmin ę powy Ŝszych zada ń, Powiat Stargardzki przekazał nieodpłatnie na własno ść Gminy mienie b ędące dotychczas własno ści ą Skarbu Pa ństwa, tj.: 1. Nieruchomo ść poło Ŝon ą w miejscowo ści P ęzino, zabudowan ą budynkiem Wiejskiego Ośrodka Zdrowia (dodatkowo Samodzielny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej nieodpłatnie przekazał zespół składników maj ątkowych zwi ązanych z prowadzeniem Wiejskiego O środka Zdrowia). Przychodnia w P ęzinie obsługuje miejscowo ści: P ęzino, Barzkowice, Ulikowo, Kr ąpiel, Trzebiatów. 2. Nieruchomo ść poło Ŝon ą w miejscowo ści Sowno, zabudowan ą budynkiem dawnego Punktu Medycznego. W dniu 1 stycznia 2004 roku Gmina podpisała umow ę dzier Ŝawy nieruchomo ści z Wojskow ą Specjalistyczn ą Przychodni ą Lekarsk ą, na mocy której od kwietnia 2004 roku świadczone s ą usługi lekarskie. Przychodnia w Sownie obsługuje mieszka ńców z miejscowo ści: Sowno, K ępinka, Strumiany, Poczernin. Mieszka ńcy pozostałych miejscowo ści z terenu gminy Stargard Szczeci ński korzystaj ą z usług lekarzy, którzy świadcz ą usługi w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej w przychodniach zlokalizowanych na terenie miasta Stargard Szczeci ński.

2.11. Zasoby mieszkaniowe

Problemy mieszkaniowe zajmuj ą wa Ŝne miejsce w śród zada ń do rozwi ązywania, które znajduj ą si ę w gestii władz samorządowych gminy. Obowi ązkiem gminy jest posiadanie zasobu socjalnego i zamiennego oraz zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych o niskich dochodach. Z drugiej strony na gminie spoczywa tak Ŝe obowi ązek utrzymania posiadanego zasobu na odpowiednim poziomie technicznym, funkcjonalnym i estetycznym.

Tabela 15 Dane dotycz ące zasobów mieszkaniowych gminy Stargard Szczeci ński na dzie ń 31.12.2006 r. Wyszczególnienie Ogółem lokale komunalne w tym: socjalne liczba lokali 23 - powierzchnia u Ŝytkowa w m 2 1307 - Źródło: Urz ąd Gminy Stargard Szczeci ński

34 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

2.12. Pomoc społeczna 2

Na terenie gminy funkcjonuje Gminny O środek Pomocy Społecznej w Stargardzie Szczeci ńskim, który realizuje zadania wynikaj ące z ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004r. Nr 64, poz. 593 z pó źniejszymi zmianami). Ponadto na podstawie zarz ądzenia Nr 22/06 Wójta Gminy Stargard Szczeci ński z dnia 17 lutego 2006r. O środek realizuje zadania wynikaj ące z: 1. Ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71, poz. 734 z pó źniejszymi zmianami). 2. Ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (jednolity tekst Dz. U. z 2003r. Nr 228, poz.2255 z pó źniejszymi zmianami). 3. Ustawy z dnia 22 kwietnia 2005r. o post ępowaniu wobec dłu Ŝników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732 z pó źniejszymi zmianami).

Zadania powy Ŝsze realizowane s ą przez 17 pracowników Gminnego O środka Pomocy Społecznej, w tym 15 zatrudnionych na pełen etat.

2 Opracowano na podstawie danych uzyskanych w Gminnym O środku Pomocy Społecznej w Stargardzie Szczeci ńskim.

35 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 16 Udzielone świadczenia – zadania własne gmin – za 2006 rok Liczba osób, Kwota którym decyzj ą Liczba Liczba osób Formy pomocy świadcze ń Liczba rodzin przyznano świadcze ń w rodzinach w złotych świadczenia 0 1 2 3 4 5 RAZEM 1 1379 x 973474 701 2682 ZASIŁKI OKRESOWE- OGÓŁEM 2 286 1285 227104 280 1161 Bezrobocia 3 231 996 186713 227 953 Długotrwałej choroby 4 34 132 20884 34 149 Niepełnosprawno ści 5 42 133 15411 41 154 Mo Ŝliwo ści utrzymania lub nabycia uprawnie ń do świadcze ń innych 6 systemów zabezpieczenia 0 0 0 0 0 społecznego SCHRONIENIE 7 7 631 5272 7 9 POSIŁEK 8 827 129255 378482 432 2029 W tym 9 dla dzieci 827 128255 378482 432 2029 UBRANIE 10 0 0 0 0 0 USŁUGI OPIEKU ŃCZE- OGÓŁEM 11 8 2036 38973 8 8 W tym: 12 Specjalistyczne 0 0 0 0 0 ZASIŁEK CELOWY NA POKRYCIE WYDATKÓW NA ŚWIADCZENIA ZDROWOTNE OSOBOM NIEMAJ ĄCYM DOCHODU I MO śLIWO ŚCI 13 UZYSKANIA ŚWIADCZE Ń NA 0 0 0 0 0 PODSTAWIE PRZEPISÓW O POWSZECHNYM UBEZPIECZENIU W NFZ W tym dla: 14 Osób bezdomnych 0 0 0 0 0 ZASIŁKI CELOWE NA POKRYCIE WYDATKÓW POWSTAŁYCH W 15 0 0 0 0 0 WYNIKU ZDARZENIA LOSOWEGO ZASIŁKI CELOWE W FORMIE BILETU 16 KREDYTOWANEGO 0 0 0 0 0 SPRAWIENIE POGRZEBU 17 6 6 6639 6 11 W tym osobom: 18 0 0 0 0 0 Bezdomnym INNE ZASIŁKI CELOWE I W NATURZE 19 OGÓŁEM 544 X 317004 527 1954 W tym: 20 Zasiłki specjalne celowe 78 123 11535 76 204 Źródło: Gminny O środek Pomocy Społecznej w Stargardzie Szczeci ńskim

36 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 17 Udzielone świadczenia – zadania zlecone gminom – za 2006 rok Liczba osób, Kwota którym decyzj ą Liczba Liczba Liczba osób Formy pomocy świadcze ń przyznano świadcze ń rodzin w rodzinach w złotych świadczenia 0 1 2 3 4 5 RAZEM 1 225 x 392581 72 160

ZASIŁKI STAŁE – ogółem: 2 73 694 211109 71 158 w tym samotnie gospodaruj ącej 3 36 351 135662 36 36 przyznane dla osoby pozostaj ącej w rodzinie 4 37 343 75447 35 122 ZASIŁKI CELOWE NA POKRYCIE WYDATKÓW ZWI ĄZANYCH 5 152 152 171764 x x Z KL ĘSK Ą śYWIOŁOW Ą LUB EKOLOGICZN Ą* SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKU ŃCZE W MIEJSCU 6 2 648 9708 2 4 ZAMIESZKANIA DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI * Kl ęska suszy - bez wywiadów środowiskowych Źródło: Gminny O środek Pomocy Społecznej w Stargardzie Szczeci ńskim

Tabela 18 Rzeczywista liczba rodzin i osób obj ętych pomoc ą w 2006 roku Liczba osób, którym Liczba rodzin Liczba osób Wyszczególnienie przyznano decyzj ą w rodzinach świadczenie Ogółem W tym na wsi Świadczenia przyznane w ramach zada ń zleconych i zada ń własnych /bez wzgl ędu 1 na ich rodzaj, form ę, liczb ę oraz źródło 1563 729 729 2735 finansowania/ Świadczenia przyznane w ramach zada ń zleconych bez wzgl ędu na ich rodzaj 2 225 70 70 167 form ę, i liczb ę Świadczenia przyznane w ramach zada ń własnych bez wzgl ędu na ich rodzaj, 3 1379 701 701 2682 form ę i liczb ę Pomoc udzielana w postaci pracy 4 socjalnej – ogółem x 369 369 1287 W tym: 5 wył ącznie w postaci pracy socjalnej x 8 8 17 Źródło: Gminny O środek Pomocy Społecznej w Stargardzie Szczeci ńskim

37 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 19 Powody przyznania pomocy w 2006 roku

Liczba rodzin Liczba osób Powód trudnej sytuacji Ŝyciowej w rodzinach w tym: Ogółem na wsi 0 1 2 3 UBÓSTWO 01 584 584 2224 SIEROCTWO 02 1 1 4 BEZDOMNO ŚĆ 03 12 12 17 POTRZEBA OCHRONY MACIERZY ŃSTWA 04 20 20 83 W TYM: 05 1 1 7 WIELODZIETNO ŚĆ BEZROBOCIE 06 481 481 1897 NIEPEŁNOSPRAWNO ŚĆ 07 185 185 566 DŁUGOTRWAŁA LUB CI Ęś KA CHOROBA 08 75 75 195 BEZRADNO ŚĆ W SPRAWACH OPIEKU ŃCZO- WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIU 09 213 213 964 GOSPODARSTWA DOMOWEGO – OGÓŁEM W TYM RODZINY NIEPEŁNE 10 140 140 519 RODZINY WIELODZIETNE 11 82 82 503 PRZEMOC W RODZINIE 12 1 1 6 ALKOHOLIZM 13 9 9 29 NARKOMANIA 14 0 0 0 TRUDNO ŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO śYCIA 15 PO OPUSZCZENIU ZAKŁADU KARNEGO 2 2 8 BRAK UMIEJ ĘTNO ŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO śYCIA MŁODZIE śY OPUSZCZAJ ĄCEJ 16 0 0 0 PLACÓWKI OPIEKU ŃCZO - WYCHOWAWCZE TRUDNO ŚCI W INTEGRACJI OSÓB, KTÓRE 17 OTRZYMAŁY STATUS UCHOD ŹCY 0 0 0 ZDARZENIA LOSOWE 18 0 0 0 SYTUACJA KRYZYSOWA 19 0 0 0 KL ĘSKA śYWIOŁOWA LUB EKOLOGICZNA 20 0 0 0 Źródło: Gminny O środek Pomocy Społecznej w Stargardzie Szczeci ńskim

38 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

2.13. Rynek pracy i bezrobocie 3

W Powiatowym Urz ędzie Pracy w Stargardzie Szczeci ńskim wg stanu na koniec 31.12.2005 roku zarejestrowanych było 12717 osób, w tym 7177 kobiet. Prawo do zasiłku posiadało 1800 osób, w tym 777 kobiet. Stopa bezrobocia w powiecie stargardzkim wynosiła 31,4%4. Natomiast na koniec roku 2006 w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Stargardzie Szczeci ńskim zarejestrowanych było 10140 osób, w tym 5925 kobiet. Prawo do zasiłku posiadało 1458 osób, w tym 644 kobiety. Stopa bezrobocia w powiecie stargardzkim zmalała w stosunku do roku poprzedniego i wyniosła 26,2%. Dalszy spadek liczby osób bezrobotnych odnotowuje si ę w roku bie Ŝą cym, i tak wg stanu na koniec czerwca 2007 roku w Powiatowym Urz ędzie Pracy zarejestrowanych było 9082 osób, w tym 5535 kobiet. Prawo do zasiłku posiadało 1466 osób, w tym 813 kobiet. Stopa bezrobocia wyniosła 23,9%.

Wykres 12 Stopa bezrobocia % - kwartalnie

35 32,0 32,2 31,4 31,2 31,4 30,4 30 28,1 27,4 27,5 26,2 26,7 25,6 26,1 25,5 25,2 25,5 25 23,9 22,4 23,2 21,5 21,5 20,9

20 % 17,7 19,1 19,3 18,0 17,6 17,6 17,8 16,7 15 16,0 15,2 14,8 14,3 12,3 11,6 10

5 IV kw. 2004 r. I kw.2005 r. II kw.2005 r. III kw. 2005 r. IV kw. 2005 r. I kw. 2006 r. II kw. 2006 r. III kw. 2006 r. IV kw. 2006 r. I kw.2007 r. II kw.2007 r. III kw.2007 r.

Powiat Stargardzki Województwo Zachodniopomorskie POLSKA Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych na stronie internetowej www.psz.praca.gov.pl

3 Opracowano na podstawie danych uzyskanych w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Stargardzie Szczeci ńskim. 4 Stopa bezrobocia – w stosunku do powiatu, regionu i Polski liczona metod ą: procentowy udział bezrobotnych w liczbie cywilnej ludno ści aktywnych zawodowo, szacowany na koniec ka Ŝdego – badanego okresu.

39 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Struktura bezrobotnych w gminie Stargard Szczeci ński

Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na terenie gminy Stargard Szczeci ński wg stanu na dzie ń 31.12.2005 roku wyniosła ogółem: 1460 osób, w tym 819 kobiet. Prawo do zasiłku posiadały 173 osoby, w tym 53 kobiety . Odsetek bezrobocia w gminie Stargard Szczeci ński wynosił 20,7%5. Natomiast liczba zarejestrowanych bezrobotnych na terenie gminy wg danych na koniec roku 2006 wyniosła ogółem 1185 osób, w tym 688 kobiet. Prawo do zasiłku posiadało 156 osób, w tym 62 kobiet . Odsetek bezrobocia w gminie Stargard Szczeci ński zmalał w stosunku do danych z roku 2005, podobnie jak stopa bezrobocia liczona dla całego powiatu stargardzkiego, i wyniósł 16,6%. Według stanu na koniec czerwca 2007 roku w gminie Stargard Szczeci ński zarejestrowanych było 1066 osób bezrobotnych, w tym 655 kobiet. Prawo do zasiłku posiadało 141 osób, w tym 71 kobiet.

Tabela 20 Struktura osób bezrobotnych w gminie Stargard Szczeci ński wg wykształcenia Policealne Średnie Zasadnicze Gimnazjalne Wykształcenie Wy Ŝsze i średnie ogólnokształc ące zawodowe i poni Ŝej zawodowe ogółem 22 220 85 387 746 12.2005 kobiety 16 137 65 190 411

ogółem 20 177 77 308 603 12.2006 kobiety 14 118 52 171 333

ogółem 11 165 66 288 536 06.2007 kobiety 8 108 49 164 326 Źródło: Powiatowy Urz ąd Pracy w Stargardzie Szczeci ńskim

5 Odsetek bezrobocia – udział procentowy bezrobotnych w liczbie ludno ści w wieku produkcyjnym (wyliczono wska źnik bezrobocia ze wzgl ędu na brak danych dotycz ących liczby ludno ści aktywnej zawodowo w gminie – niezb ędnej do wyliczenia stopy bezrobocia).

40 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Wykres 13 Odsetek bezrobocia (w %)

25,0

21,5 20,1

20,0

16,6 16,2 16,0 15,0 14,2 14,1 15,0

11,1

9,5 10,0

5,0

0,0 G. Stargard M. Stargard MiG Chociwel MiG Dobrzany MiG I ńsko MiG Sucha ń G. Dolice G. Kobylanka G. Marianowo G. Stara Szczeci ński Szczeci ński Dąbrowa * - według stanu na 31.12.2006 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Stargardzie Szczeci ńskim

Wykres 14 Struktura procentowa bezrobocia według płci

męŜ czy źni

kobiety

100,00

90,00

38,2 38,4 40,4 41,1 39,4 80,00 41,9 41,4 44,1 41,6 43,4 46,4 48,1

70,00

60,00

50,00

40,00 60,6 61,8 58,1 58,6 61,6 59,6 58,9 58,4 55,9 56,6 30,00 53,6 51,9

20,00

10,00

0,00 G. Stargard M. Stargard MiG Chociwel MiG Dobrzany MiG I ńsko MiG Sucha ń G. Dolice G. Kobylanka G. Marianowo G. Stara D ąbrowa Powiat stargardzki Województwo Szczeci ński Szczeci ński zachodniopomorskie * - według stanu na 31.12.2006 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Stargardzie Szczeci ńskim

41 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Wykres 15 Struktura procentowa bezrobocia według poziomu wykształcenia

wy Ŝsze policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształc ące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poni Ŝej

100%

90% 31,2 32,5 39,2 38,8 80% 40,9 42,8 43,0 43,4 47,9 50,9 52,3 50,3 51,9 70%

60% 26,2 30,9 50% 23,8 26,0 29,1 23,4 28,9 27,1 40% 26,0 11,4 21,1 24,6 29,8 28,4 8,4 9,5 9,6 30% 8,5 8,7 7,9 6,8 12,8 7,3 6,5 22,8 7,1 20% 3,8 22,0 22,0 19,1 19,9 18,4 18,5 18,3 15,2 15,8 10% 14,9 14,6 14,2 8,4 5,4 5,0 6,1 1,7 3,9 1,9 2,0 5,5 0% 1,9 1,5 0,6 1,8 G. Stargard M. Stargard MiG Chociwel MiG Dobrzany MiG I ńsko MiG Sucha ń G. Dolice G. Kobylanka G. Marianowo G. Stara D ąbrowa Powiat stargardzki Województwo Polska Szczeci ński Szczeci ński zachodniopomorskie * - według stanu na 31.12.2006 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Stargardzie Szczeci ńskim

Wykres 16 Struktura procentowa bezrobotnych posiadaj ących prawo do zasiłku do liczby bezrobotnych ogółem

25,00

22,0

20,00

16,1 15,2 14,4 15,00 13,6 13,2 13,3 13,5 12,1 12,3 12,3 11,6 10,9

10,00

5,00

0,00 G. Stargard M. Stargard MiG Chociwel MiG Dobrzany MiG I ńsko MiG Sucha ń G. Dolice G. Kobylanka G. Marianowo G. Stara D ąbrowa Powiat stargardzki Województwo Polska Szczeci ński Szczeci ński zachodniopomorskie * - według stanu na 31.12.2006r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Stargardzie Szczeci ńskim

42 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

2.14. Bezpiecze ństwo publiczne 6

Gmina Stargard Szczeci ński obsługiwana jest przez III Rewir Dzielnicowych b ędący jednostk ą podległ ą Komendzie Powiatowej Policji w Stargardzie Szczecińskim, który zatrudnia 3 dzielnicowych działaj ących na terenie gminy Stargard Szczeci ński.

Policjanci rewiru realizuj ą zadania wynikaj ące z Ustawy o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 roku oraz innych przepisów szczegółowych dotycz ących pracy dzielnicowych. Do zada ń Policji nale Ŝy mi ędzy innymi:

• Ochrona Ŝycia i zdrowia obywateli przed bezprawnymi zamachami na te dobra.

• Ochrona bezpiecze ństwa i porz ądku publicznego, w tym równie Ŝ zapewnienie spokoju w miejscach publicznych w środkach komunikacji publicznej w ruchu drogowym, i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania.

• Inicjowanie i organizowanie działa ń, maj ących na celu zapobieganie popełnieniu przest ępstw i wykrocze ń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z instytucjami pa ństwowymi, samorz ądowymi, i społecznymi.

• Wykrywanie przest ępstw i wykrocze ń oraz ściganie sprawców tych czynów.

• Kontrola przestrzegania przepisów porz ądkowych i administracyjnych.

• Ponadto Policja realizuje polecenia s ądu, prokuratury, organów administracji rz ądowej i samorz ądu terytorialnego.

III Rewir Dzielnicowych Komendy Powiatowej Policji w Stargardzie Szczeci ńskim realizuje na terenie gminy Stargard Szczeci ński nast ępuj ące programy prewencyjne:

• „Razem bezpieczniej” – rz ądowy program ograniczania przest ępczo ści i aspołecznych zachowa ń. Program wyznacza obszary działania na rzecz bezpiecze ństwa publicznego. W ramach programu policjanci zajmuj ą si ę m.in. profilaktyk ą w śród dzieci i młodzie Ŝy szkolnej (np. Gryfu ś Przyjacielem Dziecka, Bezpieczna Droga do Szkoły). Ponadto uczestnicz ą w programach i działaniach organizowanych na szczeblu Komendy Powiatowej Policji w Stargardzie Szczeci ńskim na rzecz poprawy bezpiecze ństwa w ruchu drogowym (działania typu Pasy Bezpiecze ństwa, Trze źwy Poranek), podnosz ących poczucie bezpiecze ństwa publicznego w miejscach zamieszkania (typu Bezpieczne Osiedle, Mak i Konopie).

6 Opracowano na podstawie danych uzyskanych w Komendzie Powiatowej Policji w Stargardzie Szczeci ńskim.

43 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 21 Bezpiecze ństwo publiczne w gminie Stargard Szczeci ński PRZEST ĘPSTWA STWIERDZONE Rodzaj popełnionych przest ępstw Ogółem 2002 2003 2004 2005 2006

ogółem 159 125 99 96 72 ogółem w tym nieletni - - - - -

ogółem 12 4 6 4 7 przeciwko Ŝyciu i zdrowiu w tym nieletni - - - - -

ogółem 12 19 13 20 12 drogowe w tym nieletni - - - - -

ogółem 56 60 41 32 33 kradzie Ŝ rzeczy w tym nieletni - - - - -

ogółem 73 39 37 37 19 kradzie Ŝ z włamaniem w tym nieletni - - - - -

ogółem 5 3 2 3 1 rozbój, kradzie Ŝ rozbójnicza, wymuszenie rozbójnicze w tym nieletni - - - - -

ogółem 1 - - - - gospodarcze w tym nieletni - - - - - Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Stargardzie Szczeci ńskim

Ocena bezpiecze ństwa w ruchu drogowym

W 2006 roku na terenie na terenie gminy Stargard Szczeci ński zarejestrowano 111 zdarze ń drogowych, tj. 16 wypadków i 95 kolizji, w których nast ąpiły tylko straty w mieniu. W wyniku tych zdarze ń 3 osoby poniosły śmier ć na miejscu, a 18 osób doznało obra Ŝeń ciała. W gminie Stargard Szczeci ński w 2006 roku z winy kieruj ącego doszło do 14 zdarze ń (wypadków) drogowych, natomiast z winy pieszego doszło do 2 wypadków drogowych. Zatrzymano tak Ŝe 12 nietrze źwych kierowców.

44 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

3. OCENA SYTUACJI SPOŁECZNO- GOSPODARCZEJ GMINY – ANKIETA

Liderzy lokalni na podstawie przeprowadzonej ankiety w trakcie pierwszej debaty strategicznej dokonali oceny sytuacji społeczno – gospodarczej gminy Stargard Szczeci ński w porównaniu z podobnymi gminami w Polsce.

Kategoria ocen: A - bardzo dobra B - dobra C - zadowalaj ąca D - niezadowalaj ąca

Wyniki w procentach oddanych głosów na poszczególne kategorie ocen:

Bardzo dobra 3% Niezadowalaj ąca Dobra 10% 41%

Zadowalaj ąca 46%

45 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Uczestnicy debaty strategicznej okre ślili równie Ŝ ogólny trend rozwoju gospodarczego gminy w nast ępuj ących kategoriach: A - kierunek wzrostu gospodarczego B - stagnacja C - kierunek pogarszaj ącego si ę stanu gospodarki

Wyniki w procentach oddanych głosów na poszczególne kategorie ocen:

Kierunek pogarszaj ącego si ę stanu gospodarki 5%

Stagnacja 31%

Kierunek wzrostu gospodarczego 64%

46 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

4. ANALIZA SWOT

Podczas pierwszej aktualizacyjnej debaty strategicznej pracowano nad analiz ą zasobów wewn ętrznych i analiz ą otoczenia zewn ętrznego pod k ątem szans i zagro Ŝeń. Przeprowadzono tzw. analiz ę SWOT. Analiza SWOT stała si ę podstaw ą do zidentyfikowania i sformułowania podstawowych problemów i zagadnie ń strategicznych. Nazwa SWOT jest akronimem angielskich słów Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse w otoczeniu), Threats (zagro Ŝenia w otoczeniu). Jest ona efektywn ą metod ą identyfikacji słabych i silnych stron gminy oraz badania szans i zagro Ŝeń jakie stoj ą przed gmin ą. SWOT zawiera okre ślenie czterech grup czynników: - „mocnych stron” – uwarunkowa ń wewn ętrznych, które stanowi ą silne strony gminy i które nale Ŝycie wykorzystane sprzyja ć b ędą jej rozwojowi (utrzyma ć je jako mocne, i na których nale Ŝy oprze ć jej przyszły rozwój); - „słabych stron” – uwarunkowa ń wewn ętrznych, które stanowi ą słabe strony gminy i które niewyeliminowane utrudnia ć b ędą jej rozwój (ich oddziaływanie nale Ŝy minimalizowa ć); - „szans” - uwarunkowa ń zewn ętrznych, które nie s ą bezpo średnio zale Ŝne od zachowania społeczno ści gminy, ale które mog ą by ć traktowane jako szanse, i przy odpowiednio podj ętych przez ni ą działaniach, wykorzystane jako czynniki sprzyjaj ące rozwojowi gminy; - „zagro Ŝeń” - uwarunkowa ń zewn ętrznych, które tak Ŝe nie s ą bezpo średnio zale Ŝne od zachowania społeczno ści gminy, ale które mog ą stanowi ć zagro Ŝenie dla jej rozwoju (nale Ŝy unika ć ich negatywnego oddziaływania na rozwój gminy). Podczas sesji, jej uczestnicy zostali poproszeni o wskazanie na najwa Ŝniejsze czynniki i ich uszeregowanie wg obszarów analizy. Przeprowadzone w śród uczestników debaty badania ankietowe dały mo Ŝliwo ść poznania gminy poprzez pryzmat ich opinii, pozwoliły dodatkowo przybli Ŝyć i okre śli ć najwa Ŝniejsze jej problemy. Ankietowani odpowiadali na pytania, co – ich zdaniem – jest mocn ą stron ą gminy, z jakimi gmina boryka si ę trudno ściami i jak mo Ŝna je zwalcza ć, wykorzystuj ąc rysuj ące si ę szanse. Respondenci kwantyfikowali

47 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020 równie Ŝ podstawowe dziedziny Ŝycia społeczno – gospodarczego w rozbiciu na poszczególne cechy. Wyniki ankiet były podstaw ą do przeprowadzenia analizy SWOT (mocnych i słabych stron, szans i zagro Ŝeń). Analiza dotyczy sytuacji, w jakiej obecnie znajduje si ę gmina, pozwala sformułowa ć koncepcje zrównowa Ŝonego rozwoju. Przedstawiona poni Ŝej analiza mocnych i słabych stron oraz szans i zagro Ŝeń jest syntez ą poszczególnych obszarów Ŝycia społeczno-gospodarczego gminy. Wiele kwestii podnoszonych było w sposób nieomal identyczny przez kilka lub nawet kilkana ście osób, mo Ŝna je zatem nazwa ć uniwersalnymi. Wiele za ś było tak szczegółowych, i Ŝ mo Ŝna by je traktowa ć jako punkt wyj ścia do konstruowania ju Ŝ nawet nie celu, a wła ściwie konkretnego programu operacyjnego lub projektu. Poni Ŝszy zbiór informacji o mocnych i słabych stronach gminy i stoj ących przed ni ą szansach i zagro Ŝeniach jest uzgodnion ą wypadkow ą wiedzy o stanie i potrzebach gminy uło Ŝonych przekrojowo (w ramach poszczególnych obszarów Ŝycia społeczno - gospodarczego). Niektóre zapisy z powodu swej lakoniczno ści mog ą wydawa ć si ę nie do ko ńca czytelne, ale zespół redakcyjny z pełn ą świadomo ści ą dokonał takich wła śnie rozstrzygni ęć .

48 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 22 Analiza SWOT gminy Stargard Szczeci ński

WEWN ĘTRZNE ZEWN ĘTRZNE MOCNE STRONY SZANSE - poło Ŝenie geograficzne - mo Ŝliwo ść pozyskiwania dotacji z UE - władze samorz ądowe - rozwój małej przedsi ębiorczo ści - współpraca placówek o światowych - rozwój turystyki i agroturystyki - czyste środowisko - rozwój energii odnawialnej - potencjał ludzki - utworzenie o środka wypoczynku letniego w Koszewie - dobre poło Ŝenie w bliskiej odległo ści od Stargardu Szczeci ńskiego i Szczecina, a tak Ŝe - efektywna promocja gminy przej ść granicznych (granica z Niemcami) - wyznaczenie terenów pod przemysł - powierzchnia gminy - utworzenie o środków turystycznych na terenie gminy - mała odległo ść od morza - rozwój szlaków turystycznych, ście Ŝek rowerowych i spływów kajakowych - rolnictwo – mo Ŝliwo ści produkcji zdrowej Ŝywno ści - napływ kapitału zagranicznego - atrakcyjne tereny pod rekreacj ę i wypoczynek nad jeziorem Miedwie - napływ wykształconych ludzi

- dost ępno ść komunikacyjna - rozwój placówek szkolnictwa średniego i wy Ŝszego w najbli Ŝszym otoczeniu - du Ŝa liczba ludowych zespołów sportowych gminy - cenne walory przyrodnicze i krajobrazowe - blisko ść Stargardu Szczeci ńskiego – rynek pracy - rozwini ęta sie ć drogowa - przekształcanie gruntów rolnych na działki budowlane – napływ ludno ści - dobre stosunki mi ędzys ąsiedzkie - post ęp cywilizacyjny - przebieg dróg krajowych - zagospodarowanie turystyczne jezior i rzek POZYTYWNE - walory turystyczne (jeziora, rzeki, lasy, zabytki) - współpraca z miastem (wspólne inwestycje infrastrukturalne) - wykształcona kadra pracownicza - wzrost liczby ludno ści - czyste miejscowo ści – pojemniki na odpady - ochrona środowiska w skali makro - biblioteka publiczna - turystyka kajakowa – rzeka Kr ąpiel - trasy turystyczne - komunikacja autobusowa i kolejowa - Zachodniopomorski O środek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach - pomoc w rozwoju przedsi ębiorczo ści - świetlice socjoterapeutyczne - Szlak Hetma ński - atrakcyjno ść terenów inwestycyjnych - wzrastaj ąca liczba urodze ń

49 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

WEWN ĘTRZNE ZEWN ĘTRZNE SŁABE STRONY ZAGRO śENIA - niewystarczaj ąca infrastruktura techniczna – sie ć kanalizacyjna, gazoci ągowa - niestabilne prawodawstwo - stan techniczny dróg - dalsze migracje ludno ści w skali makro - ubogie społecze ństwo - starzej ące si ę społecze ństwo w skali makro - liczba podmiotów gospodarczych, punkty usługowe - uzale Ŝnienia - słabe wykorzystanie walorów turystycznych i krajobrazowych - brak wyznaczonych szlaków - wzrost bezrobocia w skali makro turystycznych, ście Ŝek rowerowych, niewykorzystany dost ęp do jeziora Miedwie - fabryka opon w Kluczewie - brak bezpiecznych placów zabaw - zanieczyszczenie środowiska w otoczeniu gminy - brak szerokiego programu edukacyjnego dla mieszka ńców, szczególnie tych najmłodszych: - budowa obwodnicy przedszkola, świetlice z odpowiedni ą ofert ą edukacyjn ą - rozwój nowych inwestycji w s ąsiaduj ących gminach powoduj ący odpływ zasobów - kluby AA dy Ŝuruj ące na wsiach najbardziej zagro Ŝonych alkoholizmem ludzkich - infrastruktura okołodrogowa – chodniki, o świetlenie, organizacja ruchu - brak zainteresowania inwestorów zewn ętrznych nowo wydzielonymi obszarami - marazm społeczny - wsie popegeerowskie - ubo Ŝenie społecze ństwa w skali makro - niskie poziom wynagrodzenia - przej ęcie przez miasto Stargard Szczeci ński wi ększo ści funkcji społecznych i - odsetek bezrobocia gospodarczych itp. - świadomo ść ekologiczna - patologie społeczne docieraj ące z o środków miejskich - brak uporz ądkowania architektonicznego w budownictwie jednorodzinnym - powstawanie środowisk zagro Ŝonych wykluczeniem społecznym

- brak ch ęci do podnoszenia kwalifikacji przez młodych - niewykorzystanie szansy polegaj ącej na skutecznej absorpcji środków UE - wandalizm - cz ęste zmiany Rz ądów RP - brak własnego składowiska odpadów - marginalizacja Szczecina w polityce rozwoju strategicznych regionów kraju - dzikie wysypiska odpadów - brak działa ń o charakterze regionalnym w zakresie rozwiązywania problemów - brak Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego społecznych - patologie społeczne - wysokie bezrobocie i słaba kondycja finansowa wschodnich landów niemieckich - promocja gminy - marginalizacja przebudowy dróg krajowych i brak budowy dróg szybkiego ruchu

NEGATYWNE - brak miejsc na zaj ęcia dla dzieci i młodzie Ŝy w zachodniopomorskim z uwagi na EURO 2012 - brak zainteresowania starszymi osobami - brak organizacji zaj ęć pozalekcyjnych dla młodzie Ŝy - słaba skuteczno ść egzekwowania konieczno ści wywozu nieczysto ści płynnych - brak Planów Odnowy Miejscowo ści dla poszczególnych wsi - niedostateczne inwestycje w podniesienie poziomu bezpiecze ństwa we wsiach

- remonty obiektów wiejskich - zaniedbane zabytki - dowóz dzieci do szkół - baza noclegowa dla turystów - brak dost ępu do bezpłatnego Internetu - jednokierunkowo ść w produkcji rolniczej - słaba oferta kulturalna - brak o środka rekreacyjno-rozrywkowego z zapleczem socjalnym - emigracja w poszukiwania pracy - boiska do gry i świetlice wiejskie - jedno gimnazjum - brak planu rozwoju gospodarczego - komunikacja wewn ętrzna

50 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

5. DIAGNOZA STANU

Diagnoza zawiera informacje o uwarunkowaniach gospodarczych, przestrzennych, ekologicznych i demograficznych, analizy społeczne i ekonomiczne, na podstawie których sformułowano wnioski b ędące punktem wyj ścia do zdefiniowania głównych kierunków strategii stanowi ących tre ść niniejszego dokumentu. Wyszczególniono w niej najwa Ŝniejsze cechy poszczególnych obszarów przyj ętych do oceny oraz okre ślenia celów i kierunków działania w procesie debat strategicznych. Diagnoza Stanu jest syntez ą wyników debaty strategicznej i raportu o stanie gminy Stargard Szczeci ński. Charakterystyk ę obszarów cechuje wyszczególnienie ich cech w odniesieniu do gminy jako cało ści, jej zró Ŝnicowa ń wewn ętrznych oraz pozycji w powiecie i województwie. Poszczególnym wnioskom przyporz ądkowano znaczenie:

• warto ść pozytywna dla rozwoju gminy,

• warto ść obecnie o niewielkim znaczeniu dla rozwoju gminy,

• warto ść negatywna dla rozwoju społeczno – gospodarczego gminy Stargard Szczeci ński.

Ocen ę potencjału wewn ętrznego dokonano metod ą analizy SWOT, która jest bilansem słabych i mocnych stron oraz szans i zagro Ŝeń.

51 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

INFRASTRUKTURA

Tabela 23 Diagnoza stanu – obszar infrastruktura WARTO ŚĆ POZYTYWNA Telekomunikacja: przewodowa bezprzewodowa Sieci: dróg dojazdowych wodoci ągowa energetyczna Infrastruktura o światowa WARTO ŚĆ O NIEWIELKIM ZNACZENIU Infrastruktura: kulturalna społeczna i publiczna WARTO ŚĆ NEGATYWNA Sieci: kanalizacyjna ciepłownicza gazownicza Stan techniczny dróg Infrastruktura: rekreacyjna sportowa turystyczna Dost ęp do Internetu szerokopasmowego

52 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

GOSPODARKA

Tabela 24 Diagnoza stanu – obszar gospodarka WARTO ŚĆ POZYTYWNA Dotacje celowe Struktura procentowa podmiotów gospodarki narodowej Struktura u Ŝytków rolnych Instrumenty wspierania przedsi ębiorczo ści WARTO ŚĆ O NIEWIELKIM ZNACZENIU Dochód gminy na 1 – go mieszka ńca Dochód własny na 1 – go mieszka ńca Samodzielno ść bud Ŝetu Wydatki z bud Ŝetu ogółem na 1 – go mieszka ńca Liczba podmiotów gospodarczych Poziom samozatrudnienia Przetwórstwo rolno-spo Ŝywcze WARTO ŚĆ NEGATYWNA Wydatki inwestycyjne Procent wydatków inwestycyjnych w stosunku do wydatków ogółem Organizacje gospodarcze Kapitał zagraniczny

PRZESTRZE Ń

Tabela 25 Diagnoza stanu – obszar przestrze ń WARTO ŚĆ POZYTYWNA Obszary:

przyrodnicze prawnie chronione chronionego krajobrazu rolnicze

o walorach turystyczno – krajobrazowych złó Ŝ surowców mineralnych przyjeziorne przyrzeczne WARTO ŚĆ O NIEWIELKIM ZNACZENIU Stopie ń zalesienia Estetyka zwartej zabudowy i przestrzeni architektonicznej WARTO ŚĆ NEGATYWNA Nierozwini ęte obszary pod wzgl ędem infrastruktury technicznej Tereny popegeerowskie – stopie ń zagospodarowania Obszary o uregulowanym statusie prawnym w zakresie zagospodarowania przestrzennego

53 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

SPOŁECZNO ŚĆ

Tabela 26 Diagnoza stanu – obszar społeczno ść WARTO ŚĆ POZYTYWNA Przyrost naturalny Baza edukacyjna Struktura ekonomiczna ludno ści Wydatki na o świat ę Wydatki na opiek ę społeczn ą WARTO ŚĆ O NIEWIELKIM ZNACZENIU Aktywno ść społeczna Integracja społeczna Obci ąŜ enie społeczne Infrastruktura społeczna Wydatki na ochron ę zdrowia WARTO ŚĆ NEGATYWNA Odsetek bezrobocia Obszary patologii społecznych Monitoring środowisk zagro Ŝonych Organizacje pozarz ądowe

EKOLOGIA

Tabela 27 Diagnoza stanu – obszar ekologia WARTO ŚĆ POZYTYWNA Obszary le śne Obszary prawnie chronione Jako ść wody WARTO ŚĆ O NIEWIELKIM ZNACZENIU Zamierzenia inwestycyjne w zakresie ochrony środowiska Ograniczanie szkodliwych dla środowiska technologii Świadomo ść ekologiczna mieszka ńców Segregacja odpadów Gazyfikacja Ochrona zasobów wodnych WARTO ŚĆ NEGATYWNA Sie ć kanalizacyjna Oczyszczanie ścieków płynnych Stosowane technologie dla wytwarzania energii cieplnej Zjawisko niskiej emisji Dzikie wysypiska odpadów

54 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

6. MISJA

Misja jest wyra Ŝeniem, które okre śla główny cel gminy, jej „sens Ŝycia”. Jest wyrazem d ąŜ eń i oczekiwa ń w stosunku do gminy, dla której została sformułowana. Wypracowana misja rozwoju gminy poprzez wizj ę, pokazuje pozytywny obraz gminy Stargard Szczeci ński w perspektywie 13 lat. Przeprowadzone analizy i wyartykułowane potrzeby mieszka ńców, pozwalaj ą na okre ślenie głównych celów strategii. Cele te b ędą wyznacznikiem kierunku wszystkich działa ń obj ętych strategi ą. Misja dla gminy Stargard Szczeci ński jest opisem wizji gminy oraz głównego pola działa ń w najbli Ŝszych latach. Koncentruje si ę ona na istocie rzeczy, dostosowuje kierunki działa ń do długoterminowych celów, równocze śnie pełni funkcje motywacyjne i promocyjne. Misja wyra źnie okre śla charakter gminy i wskazuje jej atuty. Z misji bezpo średnio wynikaj ą obszary, które powinny by ć rozwijane. Obszary rozwojowe gminy Stargard Szczeci ński wzajemnie si ę uzupełniaj ą. W dalszej cz ęś ci strategii przedstawiono obszary, cele i kierunki działania dla ka Ŝdego z obszarów Ŝycia społeczno – gospodarczego (infrastruktura, gospodarka, przestrze ń, społeczno ść i ekologia).

55 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

STARGARD SZCZECI ŃSKI

GMINA Z DOBRZE ROZWINI ĘTYM ROLNICTWEM, KTÓRA W MODELOWY SPOSÓB PRZYSTOSOWUJE SWOJ Ą GOSPODARK Ę DO WYMOGÓW UNII EUROPEJSKIEJ, ZWI ĘKSZAJ ĄC DOCHODY MIESZKA ŃCÓW I STWARZAJ ĄC WARUNKI DO POWSTAWANIA NOWYCH MIEJSC PRACY. ATRAKCYJNY TURYSTYCZNIE OBSZAR, SKUTECZNIE WYRZYSTUJ ĄCY DLA ROZWOJU GMINY WALORY NATURALNE OKOLICZNYCH JEZIOR I RZEK. IDEALNE MIEJSCE DO ZAMIESZKANIA W PRZYJAZNYM I CZYSTYM ŚRODOWISKU NATURALNYM, GWARANTUJ ĄCE WYSOK Ą JAKO ŚĆ śYCIA SPOŁECZNO ŚCI LOKALNEJ.

56 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

7. CELE I KIERUNKI DZIAŁANIA

Cele wraz z kierunkami działania zostały podzielone na obszary strategiczne. Obszary strategiczne s ą najistotniejszymi polami działania gminy, jednocześnie wytyczaj ą kierunki prac na najbli Ŝsze lata. Działalno ść gminy Stargard Szczeci ński koncentrowa ć b ędzie si ę na pi ęciu obszarach:

• INFRASTRUKTURA • GOSPODARKA • PRZESTRZE Ń • SPOŁECZNO ŚĆ • EKOLOGIA

Tablica celów w poszczególnych obszarach (infrastruktura, gospodarka, przestrze ń, społeczno ść i ekologia) uporz ądkowuje pod wzgl ędem wa Ŝno ści i znaczenia dla rozwoju poszczególne zidentyfikowane cele. Dokonano tej hierarchizacji w oparciu o przeprowadzone konsultacje społeczne. Cele pierwszorz ędne - w ka Ŝdym z tych obszarów (trzy cele) to takie cele, bez których utrzymanie obecnego status quo (rozwoju danego obszaru) nie jest mo Ŝliwe. Cele drugorz ędne to cele, które w skrócie mo Ŝna okre śli ć jako cele prorozwojowe (ich realizacja przyspieszy rozwój danego obszaru). Cele trzeciorz ędne to cele, które s ą wa Ŝne dla danego obszaru, ale czas i tempo ich realizacji zale Ŝy od uwarunkowa ń zewn ętrznych i wewn ętrznych mo Ŝliwo ści finansowania (cele rezerwowe).

Kierunki działania zmierzaj ące do realizacji poszczególnych celów strategicznych przedstawiono poni Ŝej ka Ŝdego z celów w układzie tabelarycznym.

UWAGA Zidentyfikowane cele i kierunki działania w poszczególnych obszarach s ą jedynie podstaw ą do ostatecznego wyboru wariantu rozwoju. Nie jest mo Ŝliwa realizacja wszystkich zidentyfikowanych celów w okresie realizacji Strategii. Cele, które nie znalazły miejsca w wariancie rozwoju mog ą by ć podstaw ą dla aktualizacji Strategii w nast ępnych latach, w procesie monitorowania tego dokumentu.

57 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 28 INFRASTRUKTURA – cele i kierunki działania 7.1. INFRASTRUKTURA

Cele pierwszorz ędne Podj ąć działania kierunku rozwoju infrastruktury Podjąć działania w kierunku dalszej rozbudowy Podj ąć działania w kierunku poprawy stanu technicznej. i poprawy infrastruktury społecznej. technicznego infrastruktury kulturalnej. Kierunki działania Kierunki działania Kierunki działania Rozbudowa Rozbudowa Doposa Ŝenie i przebudowa Zwi ększenie i przebudowa Organizacja świetlic gminnych placówek zbiorczej sieci wodno- dost ępno ści do Poprawa stanu obiektów socjoterapeutycznych kulturalnych kanalizacyjnej Utworzenie Gminnego podstawowych Budowa nowych technicznego dróg infrastruktury z pełnym programem w pomoce w obszarach zwartej Przedszkola dla usług medycznych Budowa Gminnego i przebudowa publicznych okołodrogowej zaj ęć dydaktyczne zabudowy, nowej najmłodszych poprzez stworzenie Domu Kultury. istniej ących świetlic przebiegaj ących przez (chodniki, profilaktycznych i sprz ęt zabudowy mieszka ńców gminy. sieci O środków wiejskich. teren gminy. spowalniacze, ście Ŝki i opiek ą komputerowy mieszkaniowej Zdrowia rowerowe, psychologiczn ą. z dost ępem i terenów na terenie gminy. oświetlenie). do Internetu. inwestycyjnych. Cele drugorz ędne Podj ąć działania w kierunku rozbudowy sieci Podj ąć działania w kierunku rozbudowy infrastruktury Stworzy ć warunki do rozwoju budownictwa kanalizacji sanitarnej i sieci gazowniczej na terenie oświatowej i sportowej. mieszkaniowego. gminy. Kierunki działania Kierunki działania Kierunki działania Wyznaczanie Uzbrajanie Tworzenie Budowa i przebudowa Przebudowa w MPZP 7 nowych w niezb ędn ą dokumentacji Utworzenie otwartej bazy Utworzenie koncepcji istniej ących Szkół terenów infrastruktur ę Promocja techniczno- sprawnego systemu Budowa i przebudowa sportowej – boiska i harmonogramu Podstawowych wraz przeznaczonych pod techniczn ą nowych atrakcyjnych terenów kosztorysowych dla odprowadzania wód przyszkolnych sal szkolne rozbudowy sieci z ich doposa Ŝeniem rozwój budownictwa terenów pod zabudow ę rozbudowy deszczowych – gimnastycznych. z zapleczem gazowniczej na w nowoczesny sprz ęt mieszkaniowego, przeznaczonych pod mieszkaniow ą. infrastruktury budowa kanalizacji socjalnym terenie gminy. dydaktyczny. w tym rozwój budownictwa kanalizacji sanitarnej deszczowej. i sportowym. indywidualnego. mieszkaniowego. na terenie gminy. Cele trzeciorz ędne

Działa ć na rzecz poprawy infrastruktury rekreacyjnej Podj ąć działania w kierunku poprawy stanu Umo Ŝliwi ć rozwój bazy turystycznej na terenie gminy. na terenie gminy. technicznego infrastruktury drogowej.

7 MPZP – Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego

58 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 29 GOSPODARKA – cele i kierunki działania 7.2. GOSPODARKA Cele pierwszorz ędne Działać na rzecz efektywnego pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej oraz Stworzy ć warunki do dalszego rozwoju sektora małych Pozyskiwa ć inwestorów zewn ętrznych dla rozwoju innych środków pozabud Ŝetowych na rzecz rozwoju i średnich przedsi ębiorstw na terenie gminy. społeczno-gospodarczego gminy. Gminy Stargard Szczeci ński. Kierunki działania Kierunki działania Kierunki działania Edukacja pracowników Urz ędu Gminy oraz Opracowanie Wyznaczenie w MPZP Rozbudowa bezpo średnich dokumentacji Zabezpieczenie nowych terenów Stworzenie własnego Tworzenie infrastruktury beneficjentów Promocja walorów technicznych środków własnych dla przeznaczonych pod systemu i aktualizacja MPZP dla technicznej na terenie (np. rolnicy, Stworzenie pakietu gospodarczych gminy i kosztorysowych realizacji inwestycji rozwój działalno ści preferencyjnych lokalizacji nowych gminy – uzbrojenie prowadz ący działalno ść bezpłatnego doradztwa (wolnych terenów umo Ŝliwiaj ących publicznych oraz gospodarczej wraz podatków lokalnych inwestycji w niezb ędn ą gospodarcz ą) dla sektora MSP 8. inwestycyjnych) dla absorpcj ę środków UE tworzenie partnerstw z budow ą i rozbudow ą zgodnych z ustaw ą w atrakcyjnych infrastruktur ę wolnych w zakresie mo Ŝliwo ści pozyskania inwestorów. na planowane publiczno- prywatnych. infrastruktury otoczenia o pomocy publicznej. obszarach gminy. terenów dofinansowania inwestycje w gminie. biznesu. inwestycyjnych. planowanych inwestycji ze środków UE. Cele drugorz ędne Stworzy ć warunki do dalszego rozwoju usług Umo Ŝliwia ć i inspirowa ć działania na rzecz Stworzy ć warunki do rozwoju przetwórstwa rolno- telekomunikacyjnych i teleinformatycznych efektywnego funkcjonowania rolnictwa na terenie spo Ŝywczego na terenie gminy. (powszechny dost ęp do Internetu). gminy. Kierunki działania Kierunki działania Kierunki działania Organizacja Współpraca gminy Tworzenie zach ęt dla Tworzenie cyfrowych bezpłatnych szkole ń Wspieranie tworzenia Promocja produkcji, z O środkiem Doradztwo rolnicze, gospodarstw rolnych central telefonicznych i kursów dla grup producenckich technologii Wspieranie Doradztwa Rolniczego w tym edukacja o małej wydajno ści do wraz z budow ą mieszka ńców Stworzenie sieci i innych form wsparcia i zapotrzebowania na i organizacja punktów w zakresie w zakresie dost ępno ści zmiany źródła dochodu stacji przeka źnikowych w zakresie obsługi darmowych hotspotów dla lepszego zdrow ą Ŝywno ść jako skupu dostosowania produkcji środków Unii (agroturystyka, dla zwi ększenia dost ępu komputera na terenie gminy. wykorzystania jednej z form i przechowalnictwa rolnej do obecnej Europejskiej na rozwój rękodzielnictwo, do Internetu i umiej ętno ści potencjału istniej ących prekwalifikacji na terenie gminy. sytuacji na rynku gospodarstw rolnych. rzemiosło, uprawy szerokopasmowego. korzystania gospodarstw rolnych. gospodarstw rolnych. krajowym. warzywne). z Internetu. Cele trzeciorz ędne Podj ąć działania w kierunku promocji gminy w kraju Stworzy ć warunki do rozwoju ró Ŝnych form turystyki Wykorzysta ć istniej ące walory krajobrazowo- i zagranic ą. i rekreacji. przyrodnicze do rozwoju gospodarczego gminy.

8 MSP – Małe i Średnie Przedsi ębiorstwa

59 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 30 PRZESTRZE Ń – cele i kierunki działania 7.3. PRZESTRZE Ń Cele pierwszorz ędne Działa ć na rzecz tworzenia i aktualizowania Podj ąć działania w kierunku pozyskania Podj ąć działania w kierunku odnowy obszarów dokumentów planistycznych daj ących na bie Ŝą co i przygotowania nowych terenów osadniczych poprzez wiejskich, rewitalizacji dóbr kultury oraz dziedzictwa podstawy do realizacji nowych inwestycji. ich uzbrojenie i promocj ę. kulturowego. Kierunki działania Kierunki działania Kierunki działania Tworzenie Planów Udost ępnienie Odnowy Uaktywnianie nowych Tworzenie Zwi ększenie dost ępu terenów pod Miejscowo ści przestrzeni pod Opracowywanie wydzielonych stref do terenów inwestycje przy Tworzenie (PROW 9 działanie: wzgl ędem Renowacja i aktualizowanie aktywno ści proinwestycyjnych głównych szlakach pozamiejskich enklaw Inwentaryzacja Odnowa infrastrukturalnym zabytkowych miejscowych planów gospodarczej znajduj ących si ę komunikacyjnych, dla rozwoju zasobów społecznych i rozwój wsi) dla pod potrzeby obiektów sakralnych zagospodarowania o korzystnych w zasobach Agencji w tym w bliskim budownictwa i kulturowych. stworzenia inwestorów i miejsc pami ęci. przestrzennego. warunkach do Nieruchomo ści otoczeniem indywidualnego. mo Ŝliwo ści absorpcji tworz ących nowe inwestowania. Rolnych. Stargardu środków UE dla miejsca pracy. Szczeci ńskiego. podwy Ŝszenia jako ści Ŝycia mieszka ńców. Cele drugorz ędne Sprzyja ć wykorzystaniu istniej ących walorów Podj ąć działania w kierunku poprawy komunikacji Umo Ŝliwi ć lepsze wykorzystanie szlaków przyrodniczo-krajobrazowych na rzecz rozwoju wewn ętrznej i zewn ętrznej. komunikacyjnych (kolejowych, drogowych). turystyki. Kierunki działania Kierunki działania Kierunki działania Wyznaczenie Powi ększanie bazy Utrzymanie poł ącze ń Rozbudowa Zagospodarowanie i zagospodarowanie turystycznej Usprawnienie kolejowych Przebudowa Powszechny dost ęp Budowa gminnego drogowych szlaków turystyczne jezior rekreacyjnych w obszarze usług komunikacji i nadanie im funkcji głównych szlaków do systemu transportu komunikacyjnych dla i rzek - zbiorniki szlaków noclegowych wewn ętrznej turystycznej po komunikacji drogowej szerokopasmowego na rzecz zwi ększenia zwi ększenia wodne jako naturalne turystycznych ( ście Ŝki i gastronomicznych w oparciu utworzeniu w obr ębie gminy Internetu na terenie dost ępno ści miejsc dost ępno ści obszarów zaplecze turystyki przyrodnicze wraz z rozbudow ą o transport publiczny i wypromowaniu Stargard Szczeci ński. całej gminy. pracy. proinwestycyjnych kwalifikowanej. i szlaki pieszo- bazy i prywatny. oferty turystycznej i proturystycznych. rowerowe). agroturystycznej. gminy. Cele trzeciorz ędne Wykorzysta ć walory dobrego poło Ŝenia gminy Podj ąć działania w kierunku regulacji stosunków Stargard Szczeci ński, w tym blisko ść Stargardu Wspiera ć procesy restrukturyzacyjne w rolnictwie. wodnych na terenie gminy Stargard Szczeci ński. Szczeci ńskiego i Szczecina.

9 PROW – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

60 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 31 SPOŁECZNO ŚĆ – cele i kierunki działania 7.4. SPOŁECZNO ŚĆ Cele pierwszorz ędne Stworzy ć warunki równego dost ępu do kultury, nauki, Podj ąć działania w kierunku poprawy bezpiecze ństwa Podejmowa ć działania na rzecz integracji społecznej sportu i rekreacji wszystkim mieszka ńcom gminy na terenie gminy. i przeciwdziała ć wykluczeniom społecznym. z uwzgl ędnieniem osób niepełnosprawnych. Kierunki działania Kierunki działania Kierunki działania Budowa i przebudowa placówek kulturalnych Tworzenie placów Organizacja Monitoring miejsc (Dom Kultury, Likwidacja barier Przebudowa Stworzenie systemu zabaw i rekreacji dla cyklicznych imprez i obszarów zagro Ŝonych świetlice wiejskie) oraz architektonicznych Zwi ększenie działa ń i doposa Ŝenie stra Ŝnic wyró Ŝnie ń i nagród dla dzieci i młodzie Ŝy (tzw. gminnych dla przest ępczo ści ą, organizacja dowozu w placówkach Utworzenie Stra Ŝy prewencyjnych - Ochotniczej Stra Ŝy aktywnych Ogródki Jordanowskie) zwi ększenia patologiami dzieci i młodzie Ŝy do oświatowych, Gminnej. dodatkowe patrole Po Ŝarnej – mieszka ńców gminy – wraz z budow ą bazy aktywizacji i integracji społecznymi szkół podstawowych kulturalnych Policji. uaktywnienie identyfikacja liderów sportowej na terenie społecznej i wykluczeniem i gimnazjalnych i sportowych. działalno ści OSP. lokalnych. miejscowo ści sołeckich. mieszka ńców gminy. społecznym. zlokalizowanych na terenie gminy. Cele drugorz ędne Tworzy ć warunki do zwi ększenia dost ępno ści Stwarza ć warunki dla działa ń na rzecz poprawy jako ści Przeciwdziała ć patologiom społecznym wyst ępuj ącym do ró Ŝnych form edukacji pozaszkolnej w oparciu świadczonych usług zdrowotnych. na terenie gminy. o istniej ącą baz ę o światow ą. Kierunki działania Kierunki działania Kierunki działania Tworzenie programów Stworzenie systemu Okresowe profilaktycznych dla edukacji dorosłych organizowanie bada ń Tworzenie programów Tworzenie grup Zwi ększenie dzieci i młodzie Ŝy Organizacja opieki Organizacji zaj ęć Udost ępnienie (szkolenia z zakresu profilaktycznych profilaktyki zdrowotnej wsparcia dla osób dost ępno ści do szkolnej w zakresie pedagogicznej pozalekcyjnych (zaj ęcia przyszkolnych sal edukacji ekologicznej, mieszka ńców gminy dla społeczno ści zagro Ŝonych tzw. podstawowych rozpoznawania i psychologicznej sportowe, kółka gimnastycznych dla prekwalifikacji z udziałem lekarzy lokalnej w oparciu wykluczeniem i specjalistycznych wyst ępuj ących dla dzieci z rodzin zainteresowa ń) dla dorosłych mieszka ńców zawodowej, specjalistów, w tym o placówki kulturalne społecznym (np. usług medycznych. w środowisku zagro Ŝeń patologicznych. dzieci i młodzie Ŝy. gminy. umiej ętno ści organizacja tzw. i o światowe. lokalne grupy AA). (alkoholizm, korzystania „białych niedziel”. narkomania). z Internetu). Cele trzeciorz ędne Podj ąć działania w kierunku podniesienia jako ści Podj ąć działania w kierunku zwi ększenia aktywno ści świadczonych usług przez placówki kulturalne Niwelowa ć społeczne skutki wyst ępuj ącego bezrobocia. społecznej mieszka ńców gminy. na terenie gminy.

61 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 32 EKOLOGIA – cele i kierunki działania 7.5. EKOLOGIA Cele pierwszorz ędne Podj ąć działania w kierunku realizacji przedsi ęwzi ęć z zakresu ochrony wód stałych, cieków i rzek przez Stworzy ć warunki do gospodarczego wykorzystania Podj ąć działania w kierunku zwi ększenia świadomo ści stworzenie sprawnego systemu odbioru i oczyszczania odnawialnych źródeł energii. ekologicznej mieszka ńców gminy. ścieków. Kierunki działania Kierunki działania Kierunki działania Monitoring Wdra Ŝanie i egzekwowanie Edukacja społeczno ści pozyskiwania energii prawidłowego Promocja nowych Edukacja dzieci lokalnej poprzez Przygotowanie terenów cieplnej z paliw Budowa nowych składowania ścieków technologii grzewczych i młodzie Ŝy na lokalne media, zebrania Rozbudowa inwestycyjnych pod alternatywnych (gaz, Organizacja konkursów i przebudowa płynnych w zbiornikach (np. solary – jako dodatkowych zaj ęciach wiejskie infrastruktury wzgl ędem prawnym olej, biopaliwa, pompy proekologicznych dla istniej ących bezodpływowych naturalne źródło z ochrony środowiska w zakresie nowych kanalizacji sanitarnej i technicznym dla cieplne) uczniów szkół oczyszczalni ścieków (tzw. szambach) pozyskiwania energii organizowanych na technologii ochrony wraz z budow ą nowych wdro Ŝenia produkcji w obiektach podstawowych dla zwi ększenia ich i likwidacja cieplnej, biomasa, bazie placówek środowiska, przył ączy domowych. energii odnawialnej – uŜyteczno ści i gimnazjalnych. mocy przerobowej. nielegalnego zrzutu pompy cieplne) w śród oświatowych wytwarzania źródeł farmy wiatrowe. publicznej korzystaj ąc ścieków do urz ądze ń mieszka ńców gminy. i kulturalnych. ciepła i zagro Ŝeń z dotacji melioracyjnych, cieków ekologicznych. w ramach PROW. wodnych i pól. Cele drugorz ędne

Stwarza ć warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego Wdra Ŝać i upowszechnia ć w śród społeczno ści lokalnej Podj ąć działania w kierunku poprawy architektury i produkcji zdrowej Ŝywno ści. selektywn ą zbiórk ę odpadów. zieleni i zadrzewie ń na terenie całej gminy.

Kierunki działania Kierunki działania Kierunki działania Organizowanie Edukacja rolników przy Budowa nowych Skuteczna egzekucja konkursów Stworzenie gminnego udziale O środka Rozwijanie Stworzenie systemu Rozmieszczenie Planowanie rozwoju oraz uporz ądkowanie podpisywania umów na promuj ących ciekawe systemu podatkowego Doradztwa Rolniczego przetwórstwa rolnego promocji segregacji dodatkowych gminy z zachowaniem istniej ących skwerów odbiór nieczysto ści zagospodarowanie promuj ącego na temat opartego o własne odpadów pojemników na odpady istniej ących zasobów i architektury małej stałych od ka Ŝdego architektury zieleni gospodarstwa dost ępno ści programów zasoby produktów i wykorzystania segregowane na terenie zieleni, lasów zieleni w ka Ŝdym gospodarstwa w obszarach zwartej ekologiczne. finansowanych przez rolnych. surowców wtórnych. gminy. i zadrzewie ń. sołectwie (boiska, place domowego. zabudowy Uni ę Europejsk ą. zabaw, parki). na terenie gminy. Cele trzeciorz ędne Umo Ŝliwi ć wykorzystanie walorów przyrodniczych Podj ąć działania na rzecz usuwania azbestu na terenie Działa ć na rzecz poprawy jako ści dostarczanej wody gminy do rozwoju agroturystyki i turystyki gminy. pitnej na terenie gminy. kwalifikowanej.

62 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

8. WARIANT ROZWOJU SPOŁECZNO- GOSPODARCZEGO - PO KOREKTACH EKSPERCKICH

8.1. KOMENTARZ DO WARIANTU ROZWOJU

W poszczególnych obszarach Ŝycia społeczno - gospodarczego (infrastruktura, gospodarka, przestrze ń, społeczno ść i ekologia) wskazano 45 celów, które s ą podstaw ą prawidłowego rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Stargard Szczeci ński. Cele te wypełniaj ą realizacj ę przyj ętej misji do roku 2020. Sformułowane cele były podstaw ą do okre ślenia wariantu rozwoju, składaj ącego si ę z 14 najwa Ŝniejszych celów, bez wzgl ędu na to, do jakiego wcze śniej obszaru zostały one zakwalifikowane. Dwa najwa Ŝniejsze z tych czternastu celów okre ślono mianem celów strategicznych dla rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Celom tym przypisano 50% środków potencjału inwestycyjnego 10 gminy Stargard Szczeci ński. Kolejne cztery cele okre ślono mianem priorytetów, dla których realizacji przeznacza si ę 35% tego Ŝ potencjału. Dla wskazanych ni Ŝej o śmiu celów niezb ędnych przeznaczono 15% tzw. potencjału inwestycyjnego. Ka Ŝdemu celowi w wariancie rozwoju przypisano jeden z czterech charakterów odpowiadaj ących skutkom, jakie b ędzie wywoływała pełna realizacja tego celu. Zidentyfikowano cztery mo Ŝliwe charakterystyczne skutki oddziaływania tj. prospołeczny, prokonkurencyjny, proedukacyjny i proinnowacyjny. Wariant rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Stargard Szczeci ński dziel ący si ę na dwa cele strategiczne, cztery priorytety oraz osiem celów niezb ędnych (schemat wariantu przedstawia tabela o nazwie „Wybrany Wariant Rozwoju”) mo Ŝna okre śli ć jako wariant o charakterze prokonkurencyjno-prospołecznym. Wariant rozwoju ma za zadanie zhierarchizowanie celów i jest podstaw ą podziału środków potencjału inwestycyjnego w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym do roku 2013, tj. na okres przyj ętego bud Ŝetu Unii Europejskiej podziału Funduszy Strukturalnych UE.

10 przez poj ęcie "potencjał inwestycyjny" okre śla si ę wszystkie środki finansowe wpływaj ące do gminy (Bud Ŝet Gminy, dotacje, subwencje, darowizny, kapitał prywatny), poprzez które realizuje si ę programy operacyjne i projekty wypełniaj ące zało Ŝenia strategii.

63 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 33 Wybrany Wariant Rozwoju

Podj ąć działania w kierunku rozwoju infrastruktury Podj ąć działania w kierunku rozbudowy technicznej. infrastruktury o światowej i sportowej. CELE CELE I A I B STRATEGICZNE Działa ć na rzecz efektywnego

pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych Unii Pozyskiwa ć inwestorów Podj ąć działania w kierunku Stworzy ć warunki do Europejskiej oraz innych zewn ętrznych dla rozwoju poprawy stanu technicznego rozwoju budownictwa środków pozabud Ŝetowych na społeczno-gospodarczego gminy. infrastruktury kulturalnej. mieszkaniowego. rzecz rozwoju Gminy Stargard II B II C II D PRIORYTETY Szczeci ński. II A Podj ąć działania w kierunku dalszej Stworzy ć warunki do dalszego rozwoju sektora Stworzy ć warunki do rozwoju przetwórstwa rozbudowy i poprawy infrastruktury małych i średnich przedsi ębiorstw na terenie gminy. rolno-spo Ŝywczego na terenie gminy. społecznej. III A III C III B

DNE Podj ąć działania w kierunku odnowy obszarów Sprzyja ć wykorzystaniu istniej ących walorów Ę Podj ąć działania w kierunku zwi ększenia wiejskich, rewitalizacji dóbr kultury oraz dziedzictwa przyrodniczo-krajobrazowych na rzecz świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy. kulturowego. rozwoju turystyki. III F III D III E CELE NIEZB CELE Podj ąć działania w kierunku poprawy komunikacji wewn ętrznej Przeciwdziała ć patologiom społecznym wyst ępuj ącym na terenie gminy. i zewn ętrznej. III H III G

64 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

8.2. CELE STRATEGICZNE, PRIORYTETY I CELE NIEZB ĘDNE ORAZ KIERUNKI DZIAŁANIA

Wariant rozwoju obejmuje 14 celów utworzonych na podstawie wcze śniej zidentyfikowanych celów w poszczególnych obszarach Ŝycia społeczno-gospodarczego gminy Stargard Szczeci ński. Poszczególnym zidentyfikowanym w wariancie celom przypisano kierunki działa ń.

CEL STRATEGICZNY I A. Podj ąć działania w kierunku rozwoju infrastruktury technicznej.

Opis kierunków działa ń: 1. Rozbudowa i przebudowa zbiorczej sieci wodno-kanalizacyjnej w obszarach zwartej zabudowy, nowej zabudowy mieszkaniowej i terenów inwestycyjnych. 2. Poprawa stanu technicznego dróg publicznych przebiegaj ących przez teren gminy. 3. Rozbudowa i przebudowa obiektów infrastruktury okołodrogowej (chodniki, spowalniacze, ście Ŝki rowerowe, o świetlenie).

CEL STRATEGICZNY I B. Podj ąć działania w kierunku rozbudowy infrastruktury o światowej i sportowej.

Opis kierunków działa ń: 1. Przebudowa istniej ących Szkół Podstawowych wraz z ich doposa Ŝeniem w nowoczesny sprz ęt dydaktyczny. 2. Budowa i przebudowa przyszkolnych sal gimnastycznych. 3. Budowa i przebudowa otwartej bazy sportowej – boiska szkolne z zapleczem socjalnym i sportowym.

65 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

PRIORYTET II A. Działa ć na rzecz efektywnego pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej oraz innych środków pozabud Ŝetowych na rzecz rozwoju Gminy Stargard Szczeci ński.

Opis kierunków działa ń: 1. Edukacja pracowników Urz ędu Gminy oraz bezpo średnich beneficjentów (np. rolnicy, prowadz ący działalno ść gospodarcz ą) w zakresie mo Ŝliwo ści dofinansowania planowanych inwestycji ze środków UE. 2. Opracowanie dokumentacji technicznych i kosztorysowych umo Ŝliwiaj ących absorpcj ę środków UE na planowane inwestycje w gminie. 3. Zabezpieczenie środków własnych dla realizacji inwestycji publicznych oraz tworzenie partnerstw publiczno- prywatnych.

PRIORYTET II B. Pozyskiwa ć inwestorów zewn ętrznych dla rozwoju społeczno-gospodarczego gminy.

Opis kierunków działa ń: 1. Tworzenie i aktualizacja Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego dla lokalizacji nowych inwestycji w atrakcyjnych obszarach gminy. 2. Promocja walorów gospodarczych gminy (wolnych terenów inwestycyjnych) dla pozyskania inwestorów. 3. Rozbudowa infrastruktury technicznej na terenie gminy – uzbrojenie w niezb ędn ą infrastruktur ę wolnych terenów inwestycyjnych.

PRIORYTET II C. Podj ąć działania w kierunku poprawy stanu technicznego infrastruktury kulturalnej.

Opis kierunków działa ń: 1. Budowa Gminnego Domu Kultury. 2. Budowa nowych i przebudowa istniej ących świetlic wiejskich. 3. Doposa Ŝenie gminnych placówek kulturalnych w pomoce dydaktyczne i sprz ęt komputerowy z dost ępem do Internetu.

66 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

PRIORYTET II D. Stworzy ć warunki do rozwoju budownictwa mieszkaniowego.

Opis kierunków działa ń: 1. Wyznaczanie w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego nowych terenów przeznaczonych pod rozwój budownictwa mieszkaniowego, w tym indywidualnego. 2. Uzbrajanie w niezb ędn ą infrastruktur ę techniczn ą nowych terenów przeznaczonych pod rozwój budownictwa mieszkaniowego. 3. Promocja atrakcyjnych terenów pod zabudow ę mieszkaniow ą.

CEL NIEZB ĘDNY III A. Stworzy ć warunki do dalszego rozwoju sektora małych i średnich przedsi ębiorstw na terenie gminy.

Opis kierunków działa ń: 1. Wyznaczenie w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego nowych terenów przeznaczonych pod rozwój działalno ści gospodarczej wraz z budow ą i rozbudow ą infrastruktury otoczenia biznesu. 2. Stworzenie własnego systemu preferencyjnych podatków lokalnych zgodnych z ustaw ą o pomocy publicznej. 3. Stworzenie pakietu bezpłatnego doradztwa dla sektora MSP.

CEL NIEZB ĘDNY III B. Podj ąć działania w kierunku dalszej rozbudowy i poprawy infrastruktury społecznej.

Opis kierunków działa ń: 1. Utworzenie Gminnego Przedszkola dla najmłodszych mieszka ńców gminy. 2. Organizacja świetlic socjoterapeutycznych z pełnym programem zajęć profilaktycznych i opiek ą psychologiczn ą. 3. Zwi ększenie dost ępno ści do podstawowych usług medycznych poprzez stworzenie sieci O środków Zdrowia na terenie gminy.

67 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

CEL NIEZB ĘDNY III C. Stworzy ć warunki do rozwoju przetwórstwa rolno-spo Ŝywczego na terenie gminy.

Opis kierunków działa ń: 1. Wspieranie tworzenia grup producenckich i innych form wsparcia dla lepszego wykorzystania potencjału istniej ących gospodarstw rolnych. 2. Promocja produkcji, technologii i zapotrzebowania na zdrow ą Ŝywno ść jako jednej z form prekwalifikacji gospodarstw rolnych. 3. Wspieranie i organizacja punktów skupu i przechowalnictwa na terenie gminy.

CEL NIEZB ĘDNY III D. Podj ąć działania w kierunku odnowy obszarów wiejskich, rewitalizacji dóbr kultury oraz dziedzictwa kulturowego.

Opis kierunków działa ń: 1. Inwentaryzacja zasobów społecznych i kulturowych. 2. Renowacja zabytkowych obiektów sakralnych i miejsc pami ęci. 3. Tworzenie Planów Odnowy Miejscowo ści (PROW działanie: Odnowa i rozwój wsi) dla stworzenia mo Ŝliwo ści absorpcji środków UE dla podwy Ŝszenia jako ści Ŝycia mieszka ńców.

CEL NIEZB ĘDNY III E. Sprzyja ć wykorzystaniu istniej ących walorów przyrodniczo-krajobrazowych na rzecz rozwoju turystyki.

Opis kierunków działa ń: 1. Zagospodarowanie turystyczne jezior i rzek - zbiorniki wodne jako naturalne zaplecze turystyki kwalifikowanej. 2. Wyznaczenie i zagospodarowanie rekreacyjnych szlaków turystycznych ( ście Ŝki przyrodnicze i szlaki pieszo-rowerowe). 3. Powi ększanie bazy turystycznej w obszarze usług noclegowych i gastronomicznych wraz z rozbudow ą bazy agroturystycznej.

68 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

CEL NIEZB ĘDNY III F. Podj ąć działania w kierunku zwi ększenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy.

Opis kierunków działa ń: 1. Edukacja dzieci i młodzie Ŝy na dodatkowych zaj ęciach z ochrony środowiska organizowanych na bazie placówek o światowych i kulturalnych. 2. Organizacja konkursów proekologicznych dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. 3. Edukacja społeczno ści lokalnej poprzez lokalne media, zebrania wiejskie w zakresie nowych technologii ochrony środowiska, wytwarzania źródeł ciepła i zagro Ŝeń ekologicznych.

CEL NIEZB ĘDNY III G. Podj ąć działania w kierunku poprawy komunikacji wewn ętrznej i zewn ętrznej.

Opis kierunków działa ń: 1. Usprawnienie komunikacji wewn ętrznej w oparciu o transport publiczny i prywatny. 2. Przebudowa głównych szlaków komunikacji drogowej w obr ębie gminy Stargard Szczeci ński. 3. Powszechny dost ęp do szerokopasmowego Internetu na terenie całej gminy.

CEL NIEZB ĘDNY III H. Przeciwdziała ć patologiom społecznym wyst ępuj ącym na terenie gminy.

Opis kierunków działa ń: 1. Tworzenie programów profilaktycznych dla dzieci i młodzie Ŝy szkolnej w zakresie rozpoznawania wyst ępuj ących w środowisku zagro Ŝeń (alkoholizm, narkomania). 2. Tworzenie grup wsparcia dla osób zagro Ŝonych tzw. wykluczeniem społecznym (np. lokalne grupy AA). 3. Organizacja opieki pedagogicznej i psychologicznej dla dzieci z rodzin patologicznych.

69 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

9. POWI ĄZANIE CELÓW Z ZAŁO śENIAMI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO

Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Stargard Szczeci ński jest dokumentem programowym polityki rozwoju gminy. Strategia wyznacza cele i kierunki działania, które przyczyni ą si ę do przełamywania problemów gospodarczych i społecznych oraz do podniesienia konkurencyjno ści gminy. Jest to wyzwanie, któremu gmina Stargard Szczeci ński musi sprosta ć w dobie post ępuj ącego procesu globalizacji, liberalizacji i rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Układ celów i kierunków działania gminy Stargard Szczeci ński jest spójny i zgodny z zło Ŝeniami Narodowej Strategii Spójno ści oraz Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, które uwzgl ędniaj ą zapisy nadrz ędnego dokumentu programowego Unii Europejskiej, tj. Strategicznych Wytycznych Wspólnoty (CSG). Ponadto Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Stargard Szczeci ński do roku 2020 jest spójna ze Strategi ą Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2020 oraz z Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2020.

POSZCZEGÓLNE CELE ZNAJDUJ ĄCE SI Ę W WYBRANYM WARIANCIE ROZWOJU GMINY STARGARD SZCZECI ŃSKI ZNAJDUJ Ą SWOJE WSPARCIE W STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO

CELE STRATEGICZNE – POWI ĄZANIE: Pierwszy z celów strategicznych gminy Stargard Szczeci ński pn. „Podj ąć działania w kierunku rozwoju infrastruktury technicznej” znajduje swoje odzwierciedlenie w celu strategicznym województwa zachodniopomorskiego pn. „Zwi ększenie przestrzennej konkurencyjno ści regionu”. Drugi z celów strategicznych pn. „Podj ąć działania w kierunku rozbudowy infrastruktury o światowej i sportowej” powi ązany został z celami strategicznymi województwa pn. „Budowanie otwartej i konkurencyjnej społeczno ści” oraz „Wzrost to Ŝsamo ści i spójno ści społecznej regionu”.

70 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

PRIORYTETY – POWI ĄZANIE: Priorytet gminy Stargard Szczeci ński pn. „Działa ć na rzecz efektywnego pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej oraz innych środków pozabud Ŝetowych na rzecz rozwoju Gminy Stargard Szczeci ński” umiejscowiony został w celach strategicznych województwa o nazwie „Wzrost innowacyjno ści i efektywno ści gospodarowania” oraz „Zwi ększenie przestrzennej konkurencyjno ści regionu” . Kolejny priorytet pn. „Pozyskiwa ć inwestorów zewn ętrznych dla rozwoju społeczno-gospodarczego gminy” odzwierciedlony został w celach strategicznych Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego o nazwie „Wzmacnianie mechanizmów rynkowych i otoczenia gospodarczego” oraz „Zwi ększenie przestrzennej konkurencyjno ści regionu”. Priorytet gminy pn. „Podj ąć działania w kierunku poprawy stanu technicznego infrastruktury kulturalnej” znajduje swoje wsparcie w celach strategicznych województwa „Budowanie otwartej i konkurencyjnej społeczno ści” oraz „Wzrost to Ŝsamo ści i spójno ści społecznej regionu”. Ostatni z priorytetów gminy Stargard Szczeci ński „Stworzy ć warunki do rozwoju budownictwa mieszkaniowego” znajduje swoje odzwierciedlenie w celu strategicznym o nazwie „Zwi ększenie przestrzennej konkurencyjno ści regionu”.

CELE NIEZB ĘDNE – POWI ĄZANIE: Cel niezb ędny gminy Stargard Szczeci ński pn. „Stworzy ć warunki do dalszego rozwoju sektora małych i średnich przedsi ębiorstw na terenie gminy” powi ązany został z celem strategicznym pn. „Wzrost innowacyjno ści i efektywno ści gospodarowania”. Drugi cel niezb ędny pn. „Podj ąć działania w kierunku dalszej rozbudowy i poprawy infrastruktury społecznej” odzwierciedlony został w celach strategicznych Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego pn. „Budowanie otwartej i konkurencyjnej społeczno ści” oraz „Wzrost to Ŝsamo ści i spójno ści społecznej regionu”. Cel pn. „Stworzy ć warunki do rozwoju przetwórstwa rolno-spo Ŝywczego na terenie gminy” powi ązany został z celem strategicznym województwa zachodniopomorskiego o nazwie „Wzrost innowacyjno ści i efektywno ści gospodarowania” .

71 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Cel „Podj ąć działania w kierunku odnowy obszarów wiejskich, rewitalizacji dóbr kultury oraz dziedzictwa kulturowego” znajduje swoje odzwierciedlenie w celu strategicznym o nazwie „Zwi ększenie przestrzennej konkurencyjno ści regionu”. Nast ępny cel niezb ędny gminy Stargard Szczeci ński pn. „Sprzyja ć wykorzystaniu istniej ących walorów przyrodniczo-krajobrazowych na rzecz rozwoju turystyki ” przyporz ądkowa ć nale Ŝy do celów strategicznych województwa zachodniopomorskiego pn. „Wzrost innowacyjno ści i efektywno ści gospodarowania” oraz „Zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami”. Kolejny cel niezb ędny pn. „Podj ąć działania w kierunku zwi ększenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy” został wkomponowany w cel strategiczny województwa zachodniopomorskiego pn. „Budowanie otwartej i konkurencyjnej społeczno ści”. Cel pn. „Podj ąć działania w kierunku poprawy komunikacji wewn ętrznej i zewn ętrznej” wskazuje na cel strategiczny województwa „Zwi ększenie przestrzennej konkurencyjno ści regionu”. Ostatni z celów niezb ędnych pn. „Przeciwdziała ć patologiom społecznym wyst ępuj ącym na terenie gminy” powi ązany został z celem strategicznym województwa pn. „Wzrost to Ŝsamo ści i spójno ści społecznej regionu”.

72 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

10. ANKIETY POGL ĄDOWE

Uczestnicy debaty strategicznej w dniu 26.09.2007 roku „na gor ąco” formułowali przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne, które ich zdaniem powinny zosta ć zrealizowane w najbli Ŝszym czasie. Przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne ustalone wraz z uczestnikami debaty, ocenione zostały w skali wa Ŝno ści problemu od 1 do 10 pkt.

Tabela 34 Przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne gminy Stargard Szczeci ński Mało wa Ŝne Wa Ŝne Bardzo wa Ŝne

Lp. Przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne 1 2 3 Suma 4 5 6 7 Suma 8 9 10 Suma

1. Kanalizacja 1 0 0 1 0 4 1 1 6 4 0 28 32 2. Chodniki na terenie całej gminy 1 0 2 3 1 8 1 3 13 5 2 16 23 3. Gazyfikacja miejscowo ści o zwartej zabudowie 1 0 2 3 2 14 1 3 20 6 0 10 16 4. Budowa sal gimnastycznych przy szkołach 1 0 0 1 2 9 1 0 12 2 5 19 26 Przystosowanie szkoły na o środek wypoczynku 5. 5 3 6 14 4 5 2 2 13 3 0 9 12 letniego w Koszewie 6. Remont i modernizacja dróg gminnych 0 0 0 0 0 1 2 4 7 1 4 27 32 7. Budowa ście Ŝek rowerowych przy jeziorze Miedwie 1 1 3 5 1 10 7 5 23 7 2 2 11 Budowa mola (zagospodarowanie terenu przy 8. 5 2* 3 10 1 12 4 4 21 2 1 5 8 jeziorze) 9. Dolina Kr ąpieli - ście Ŝka rowerowa 5 3 5 13 7 7 4 3 21 2 1 2 5 10. Wyposa Ŝenie boisk sportowych (ławki, szatnie) 1 2 1 4 3 7 3 1 14 4 2 15 21 11. Budowa i przebudowa świetlic wiejskich 0 0 0 0 0 3 4 2 9 6 6 18 30 12. Budowa gminnego przedszkola 11 8 6 25 1 5 1 3 10 1 0 3 4 *ilo ść osób oddaj ących głos na okre ślon ą punktacj ę (w tym przypadku 2 osoby dały po 2 punkty na przedsi ęwzi ęcie nr 8).

73 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 35 C.d. Przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne gminy Stargard Szczeci ński

Mało wa Ŝne Wa Ŝne Bardzo wa Ŝne

Lp. Przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne 1 2 3 Suma 4 5 6 7 Suma 8 9 10 Suma

Budowa ście Ŝek rowerowych na trasie Koszewo - 13. 9 7 3 19 1 11 2 0 14 2 3 1 6 Koszewko - Wierzchl ąd 14. Wykorzystanie dost ępu do rzeki Iny (budowa stanic) 12 7 3 22 0 3 1 4 8 3 1 5 9 15. Organizacja świetlic socjoterapeutycznych 3 4 3 10 3 9 3 2 17 3 1 8 12 16. Place zabaw dla dzieci 2 2 0 4 1 3 1 7 12 5 1 17 23 17. Ście Ŝka rowerowa Stargard - Grabowo 8 6 6 20 3 6 2 2 13 4 0 2 6 18. Doposa Ŝenie jednostek OSP 0 1 3 4 0 4 3 8 15 7 1 12 20 Wdro Ŝenie programu "Akademia dziecka" 19. 9 6 5 20 2 2 2 1 7 6 0 6 12 wyrównuj ącego szanse edukacyjne dzieci 20. Powoła ć lokalne grupy AA 25 4 2 31 2 2 1 0 5 1 0 2 3 Zagospodarowanie terenów zielonych (mała 21. 5 1 1 7 1 9 3 5 18 3 1 10 14 architektura zieleni) Ście Ŝka rowerowa Zieleniewo - Sowno - Poczernin i 22. 11 4 3 18 3 3 3 1 10 3 2 6 11 dalej 23. Budowa spowalniaczy na drogach 10 1 0 11 2 3 0 0 5 7 2 14 23 24. Oświetlenie przy drogach 11 3 1 15 1 2 1 1 5 1 2 16 19

74 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Wykres 17 Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych wg skali wa Ŝno ści

Mało wa Ŝne Wa Ŝne Bardzo wa Ŝne

32 32 30 30

26 25 25 ci

ś 23 23 no Ŝ 21 21 21 20 cych cych

ą 20

osób głosuj 14 14

ść 15 13 13 13 Ilo 12 12 11 10 10 w poszczególnych wa poszczególnych kategoriach w 10 9 8 7 6 5 5 5 4 4 3 3

1 1 0 0 0 Kanalizacja Chodniki na terenie Gazyfikacja Budowa sal Przystosowanie Remont i Budowa ście Ŝek Budowa mola Dolina Kr ąpieli - Wyposa Ŝenie boisk Budowa i Budowa gminnego całej gminy miejscowo ści o gimnastycznych szkoły na o środek modernizacja dróg rowerowych przy (zagospodarowanie ście Ŝka rowerowa sportowych (ławki, przebudowa świetlic przedszkola zwartej zabudowie przy szkołach wypoczynku letniego gminnych jeziorze Miedwie terenu przy jeziorze) szatnie) wiejskich w Koszewie

75 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Wykres 18 C.d. Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych wg skali wa Ŝno ści

Mało wa Ŝne Wa Ŝne Bardzo wa Ŝne 35

25 ci

ś 23 23

no 22 Ŝ

20 20 20 cych cych

ą 20 19 19 18 18 17

15 15

osóbgłosuj 14 14

ść 15 13 Ilo 12 12 12 11 11 10 10 w poszczególnych kategoriach w wa poszczególnych 10 9 8 7 7 6 6 5 5 5 5 4 4 3

0 Budowa ście Ŝek Wykorzystanie dost ępu Organizacja świetlic Place zabaw dla dzieci Ście Ŝka rowerowa Doposa Ŝenie jednostek Wdro Ŝenie programu Powoła ć lokalne grupy Zagospodarowanie Ście Ŝka rowerowa Budowa spowalniaczy Oświetlenie przy rowerowych na trasie do rzeki Iny (budowa socjoterapeutycznych Stargard - Grabowo OSP "Akademia dziecka" AA terenów zielonych (mała Zieleniewo - Sowno - na drogach drogach Koszewo - Koszewko - stanic) wyrównuj ącego szanse architektura zieleni) Poczernin i dalej Wierzchl ąd edukacyjne dzieci

76 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych w gminie Stargard Szczeci ński – suma głosów oddanych w kategorii oceny „Bardzo wa Ŝne”

Tabela 36 Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych w kategorii oceny „Bardzo wa Ŝne”

Bardzo wa Ŝne

Lp. Przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne 8 9 10 Suma iloczynów

1. Kanalizacja 4 0 28 312

2. Chodniki na terenie całej gminy 5 2 16 218

3. Gazyfikacja miejscowo ści o zwartej zabudowie 6 0 10 148

4. Budowa sal gimnastycznych przy szkołach 2 5 19 251 Przystosowanie szkoły na o środek wypoczynku 5. 3 0 9 114 letniego w Koszewie 6. Remont i modernizacja dróg gminnych 1 4 27 314

7. Budowa ście Ŝek rowerowych przy jeziorze Miedwie 7 2 2 94 Budowa mola (zagospodarowanie terenu przy 8. 2 1 5 75 jeziorze) 9. Dolina Kr ąpieli - ście Ŝka rowerowa 2 1 2 45

10. Wyposa Ŝenie boisk sportowych (ławki, szatnie) 4 2 15 200

11. Budowa i przebudowa świetlic wiejskich 6 6 18 282

12. Budowa gminnego przedszkola 1 0 3 38

77 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 37 C.d. Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych w kategorii oceny „Bardzo wa Ŝne”

Bardzo wa Ŝne

Lp. Przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne 8 9 10 Suma iloczynów

Budowa ście Ŝek rowerowych na trasie Koszewo - 13. 2 3 1 53 Koszewko - Wierzchl ąd Wykorzystanie dost ępu do rzeki Iny (budowa 14. 3 1 5 83 stanic) 15. Organizacja świetlic socjoterapeutycznych 3 1 8 113

16. Place zabaw dla dzieci 5 1 17 219

17. Ście Ŝka rowerowa Stargard - Grabowo 4 0 2 52

18. Doposa Ŝenie jednostek OSP 7 1 12 185 Wdro Ŝenie programu "Akademia dziecka" 19. 6 0 6 108 wyrównuj ącego szanse edukacyjne dzieci 20. Powoła ć lokalne grupy AA 1 0 2 28 Zagospodarowanie terenów zielonych (mała 21. 3 1 10 133 architektura zieleni) Ście Ŝka rowerowa Zieleniewo - Sowno - Poczernin 22. 3 2 6 102 i dalej 23. Budowa spowalniaczy na drogach 7 2 14 214

24. Oświetlenie przy drogach 1 2 16 186

78 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Wykres 19 Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych w kategorii oceny „Bardzo wa Ŝne”

Bardzo wa Ŝne

350

312 314

300 282

251

250 218

200

200 ne" Ŝ

148

150 "Bardzo wa

114

Suma głosów oddanych kategoriiw 94 100 75

45 38 50

0 Kanalizacja Chodniki na terenie Gazyfikacja Budowa sal Przystosowanie Remont i Budowa ście Ŝek Budowa mola Dolina Kr ąpieli - Wyposa Ŝenie boisk Budowa i Budowa gminnego całej gminy miejscowo ści o gimnastycznych szkoły na o środek modernizacja dróg rowerowych przy (zagospodarowanie ście Ŝka rowerowa sportowych (ławki, przebudowa świetlic przedszkola zwartej zabudowie przy szkołach wypoczynku letniego gminnych jeziorze Miedwie terenu przy jeziorze) szatnie) wiejskich w Koszewie

79 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Wykres 20 C.d. Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych w kategorii oceny „Bardzo wa Ŝne”

250 Bardzo wa Ŝne

219 214

200 185 186

150 133 ne" Ŝ

113 108 102 "Bardzowa 100 83 Sumagłosów oddanych w kategorii

53 52

80 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

11. WDRA śANIE STRATEGII

Strategia obejmuje cele i kierunki działania zidentyfikowane i zhierarchizowane w pi ęciu obszarach Ŝycia społeczno-gospodarczego gminy Stargard Szczeciński, tj. infrastruktura, gospodarka, przestrze ń, społeczno ść i ekologia. Zidentyfikowane i zhierarchizowane cele w tych obszarach stanowią wypełnienie zało Ŝonej w Strategii misji i si ęgaj ą w swych zało Ŝeniach roku 2020. Jednocze śnie cele te stały si ę podstaw ą do okre ślenia wariantu rozwoju gminy do roku 2020 tj. na okres funkcjonowania bud Ŝetu Unii Europejskiej i podziału środków funduszy strukturalnych do roku 2013 i dalszych skutków z tego tytułu do roku 2020. Wyznaczone w wariancie rozwoju cele i przypisane im kierunki działania le Ŝą w kompetencjach wielu instytucji, ale za ich realizacj ę odpowiada samorz ąd Gminy Stargard Szczeci ński, który winien współpracowa ć w tym zakresie przede wszystkim z samorz ądami gmin o ściennych, samorz ądem powiatu stargardzkiego, samorz ądem województwa zachodniopomorskiego, instytucjami rz ądowymi, uczelniami wy Ŝszymi, organizacjami pozarz ądowymi, organizacjami biznesowymi itp. Samorz ąd Gminy Stargard Szczeci ński pełni rol ę swoistego rodzaju koordynatora i organizatora prac nad realizacj ą Strategii. Realizacja Strategii opiera ć si ę b ędzie na:

• podejmowaniu działa ń wynikaj ących z zało Ŝonych celów w sposób samodzielny i wynikaj ących z kompetencji samorz ądu okre ślonych ustaw ą o samorz ądzie gminnym,

• działaniach opartych na partnerstwie publiczno – publicznym (samorz ąd – samorz ąd, samorz ąd – rz ąd),

• działaniach opartych na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego (z udziałem prywatnych inwestorów),

• oraz na koordynacji i aktywnym zaanga Ŝowaniu si ę w działaniach stricte prywatnych (kapitał prywatny) w przypadku realizacji zamierze ń wypełniaj ących cele Strategii.

81 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 38 Wdra Ŝanie strategii WDRA śANIE Z A D A N I E O D P O W I E D Z I A L N I T E R M I N R E A L I Z A C J I 1. Przedło Ŝenie zaktualizowanej Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Przewodnicz ący Listopad/Grudzie ń 2007 poszczególnym Komisjom Rady Gminy Rady Gminy Stargard Szczeci ński.

2. Zatwierdzenie Strategii Rozwoju Społeczno- Rada Gminy Grudzie ń 2007 Gospodarczego na sesji Rady Gminy.

3. Przesłanie uchwalonej Strategii do Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Wójt Gminy Stycze ń 2008 Zachodniopomorskiego.

4. Opracowanie strony www w Internecie z zamieszczeniem zaktualizowanej Strategii Wójt Gminy Stycze ń 2008 w j ęzyku polskim i angielskim.

5. Realizacja zada ń okre ślonych poszczególnymi projektami zgodnie z przyj ętymi celami Rada Gminy 2007 - 2020 i kierunkami działania.

82 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

12. MONITOROWANIE STRATEGII

Monitoring Strategii b ędzie jej nieodł ącznym elementem i ci ągłym procesem obserwacji zmian wybranych wska źników, co zapewni skuteczny przepływ informacji oraz stał ą aktualizacj ę bazy danych. Monitoring b ędzie uwzgl ędniał nast ępuj ące obszary tematyczne:

• systematyczne gromadzenie danych liczbowych,

• aktualizacj ę informacji ze sfery uwarunkowa ń prawnych i formalnych,

• prowadzenie analiz porównawczych i tematycznych,

• ocen ę osi ągni ętych rezultatów oraz stopnia wdro Ŝenia projektów (po opracowaniu programów operacyjnych) w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym,

• ocen ę rozbie Ŝno ści pomi ędzy przyj ętymi zało Ŝeniami, a stanem aktualnym na okres sprawozdawczy,

• planowanie zmian w strategii wraz z analiz ą przyczyn modyfikacji. Monitoring w długofalowej perspektywie umo Ŝliwi obserwacj ę dynamiki realizacji celów, wska Ŝe nowe źródła pozyskiwania funduszy na realizacj ę zada ń oraz dodatkowo uzyskane efekty. Podstaw ą monitorowania Strategii Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Stargard Szczeci ński b ędzie analiza wska źnikowa przyj ętych kierunków działania we wszystkich celach wymienionych i zhierarchizowanych w wybranym wariacie rozwoju gminy Stargard Szczeci ński. Przyj ęto do oceny kierunków działania wska źnik produktu i wska źnik rezultatu. Przyj ęte wska źniki oceny przedstawia poni Ŝsza tabela.

83 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 39 Wska źniki produktu i wska źniki rezultatu oceny kierunków działania Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Cel strategiczny I A – Podj ąć działania w kierunku rozwoju infrastruktury technicznej.

Liczba gospodarstw domowych podł ączonych do Rozbudowa i przebudowa zbiorczej sieci Długo ść (w km) nowo wybudowanej sieci sieci wodoci ągowej. wodno-kanalizacyjnej w obszarach wodno-kanalizacyjnej w obszarach zwartej Liczba gospodarstw domowych podł ączonych do Kierunek działania I zwartej zabudowy, nowej zabudowy zabudowy, nowej zabudowy mieszkaniowej sieci kanalizacyjnej. mieszkaniowej i terenów inwestycyjnych. i terenów inwestycyjnych. Pojemno ść (w m 3) nieczysto ści płynnych odprowadzanych do oczyszczalni ścieków. Średniodobowe nat ęŜ enie ruchu pojazdów kołowych (SDR) na przebudowanych drogach publicznych. Skrócenie czasu przejazdu pomi ędzy Poprawa stanu technicznego dróg Długo ść (w km) przebudowanych dróg miejscowo ściami gminnymi poł ączonymi Kierunek działania II publicznych przebiegaj ących przez teren publicznych przebiegaj ących przez teren gminy. przebudowanymi drogami publicznymi. gminy. Zmniejszenie stopnia zanieczyszczenia środowiska, liczby kolizji, zdarze ń drogowych spowodowanych stanem technicznym dróg publicznych. Liczba zamontowanych spowalniaczy maj ących Liczba projektów z zakresu poprawy na celu poprawę bezpiecze ństwa na drogach. bezpiecze ństwa na drogach. Liczba u Ŝytkowników nowo wybudowanych Długo ść (w km) nowo wybudowanych Rozbudowa i przebudowa obiektów i przebudowanych chodników na terenie gminy. i przebudowanych chodników na terenie gminy. infrastruktury okołodrogowej (chodniki, Liczba u Ŝytkowników nowo wybudowanych Kierunek działania III Długo ść (w km) nowo wybudowanych spowalniacze, ście Ŝki rowerowe, i przebudowanych ście Ŝek rowerowych na i przebudowanych ście Ŝek rowerowych na oświetlenie). terenie gminy. terenie gminy. Długo ść (w km) ci ągów komunikacyjnych, Liczba nowo zamontowanych i przebudowanych wzdłu Ŝ których przebudowano i uzupełniono punktów świetlnych na terenie gminy. oświetlenie uliczne.

84 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Cel strategiczny I B – Podj ąć działania w kierunku rozbudowy infrastruktury o światowej i sportowej.

Liczba przebudowanych Szkół Podstawowych. Liczba uczniów ucz ęszczaj ących do Przebudowa istniej ących Szkół Powierzchnia (w m 2) przebudowanych Szkół przebudowanych Szkół Podstawowych. Kierunek działania I Podstawowych wraz z ich doposa Ŝeniem Podstawowych. Liczba uczniów Szkół Podstawowych w nowoczesny sprz ęt dydaktyczny. Liczba Szkół Podstawowych, które zostały korzystaj ących z nowoczesnego sprz ętu doposa Ŝone w nowoczesny sprz ęt dydaktyczny. dydaktycznego. Powierzchnia (w m 2) nowo wybudowanych Liczba dzieci korzystaj ących z nowo Budowa i przebudowa przyszkolnych sal Kierunek działania II i przebudowanych przyszkolnych sal wybudowanych i przebudowanych gimnastycznych. gimnastycznych. przyszkolnych sal gimnastycznych. Liczba uŜytkowników korzystaj ących Liczba nowo wybudowanej i przebudowanej z nowo wybudowanej i przebudowanej otwartej Budowa i przebudowa otwartej bazy otwartej bazy sportowej na terenie gminy. bazy sportowej na terenie gminy. Kierunek działania III sportowej – boiska szkolne z zapleczem Liczba nowo wybudowanych i przebudowanych Liczba uczniów korzystaj ących socjalnym i sportowym. boisk szkolnych. z nowo wybudowanych i przebudowanych boisk szkolnych. Priorytet II A – Działa ć na rzecz efektywnego pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej oraz innych środków pozabud Ŝetowych na rzecz rozwoju Gminy Stargard Szczeci ński. Warto ść (w PLN) pozyskanych środków UE na Edukacja pracowników Urz ędu Gminy Liczba zorganizowanych szkole ń dla realizacj ę inwestycji publicznych na terenie oraz bezpo średnich beneficjentów pracowników Urz ędu Gminy w zakresie gminy Stargard Szczeci ński dzi ęki (np. rolnicy, prowadz ący działalno ść mo Ŝliwo ści dofinansowania planowanych Kierunek działania I przeprowadzanym szkoleniom. gospodarcz ą) w zakresie mo Ŝliwo ści inwestycji ze środków UE. Liczba bezpo średnich beneficjentów dotacji UE dofinansowania planowanych inwestycji Liczba zorganizowanych szkole ń dla spo śród tych, którzy wcze śniej brali udział ze środków UE. bezpo średnich beneficjentów dotacji UE. w szkoleniach. Opracowanie dokumentacji technicznych Liczba opracowanych dokumentacji Warto ść (w PLN) pozyskanych środków UE na i kosztorysowych umo Ŝliwiaj ących Kierunek działania II technicznych i kosztorysowych na planowane realizacj ę inwestycji publicznych na terenie absorpcj ę środków UE na planowane inwestycje w gminie Stargard Szczeci ński. gminy Stargard Szczeci ński. inwestycje w gminie.

85 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Warto ść (w PLN) zabezpieczonych w bud Ŝecie gminy środków własnych na realizacj ę Warto ść (w PLN) zrealizowanych inwestycji Zabezpieczenie środków własnych dla inwestycji publicznych. publicznych. realizacji inwestycji publicznych oraz Kierunek działania III Liczba projektów maj ących na celu pozyskanie Warto ść (w PLN) pozyskanych środków tworzenie partnerstw publiczno- środków pozabud Ŝetowych dla realizacji pozabud Ŝetowych dla inwestycji realizowanych prywatnych. inwestycji w ramach partnerstwa publiczno- w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. prywatnego.

Priorytet II B – Pozyskiwa ć inwestorów zewn ętrznych dla rozwoju społeczno-gospodarczego gminy.

Tworzenie i aktualizacja Miejscowych Liczba opracowanych dokumentów Liczba / warto ść w PLN inwestycji Planów Zagospodarowania planistycznych umo Ŝliwiaj ących realizacj ę zrealizowanych w atrakcyjnych obszarach Kierunek działania I Przestrzennego dla lokalizacji nowych inwestycji w atrakcyjnych obszarach gminy. gminy. inwestycji w atrakcyjnych obszarach Liczba projektów umo Ŝliwiaj ących realizacj ę Liczba nowo powstałych podmiotów gminy. inwestycji w atrakcyjnych obszarach gminy. gospodarczych w atrakcyjnych obszarach gminy. Liczba pozyskanych inwestorów dzi ęki promocji Promocja walorów gospodarczych gminy Liczba utworzonych projektów promuj ących walorów gospodarczych gminy. Kierunek działania II (wolnych terenów inwestycyjnych) dla walory gospodarcze gminy. Warto ść (w PLN) zainwestowanego kapitału pozyskania inwestorów. w przedsi ęwzi ęcia gospodarcze. Rozbudowa infrastruktury technicznej na Powierzchnia (w ha) uzbrojonych wolnych Liczba projektów maj ących na celu uzbrojenie terenie gminy – uzbrojenie w niezb ędn ą terenów inwestycyjnych. Kierunek działania III w niezb ędn ą infrastruktur ę techniczn ą wolnych infrastruktur ę wolnych terenów Warto ść (w PLN) zainwestowanego kapitału terenów inwestycyjnych. inwestycyjnych. w przedsi ęwzi ęcia gospodarcze.

Priorytet II C – Podj ąć działania w kierunku poprawy stanu technicznego infrastruktury kulturalnej.

Liczba u Ŝytkowników korzystaj ących z oferty Powierzchnia (w m 2) nowo wybudowanego Kierunek działania I Budowa Gminnego Domu Kultury. kulturalnej nowo wybudowanego Gminnego Gminnego Domu Kultury. Domu Kultury. Liczba dzieci i młodzie Ŝy korzystaj ących z ofert Budowa nowych i przebudowa Liczba nowo wybudowanych i przebudowanych Kierunek działania II kulturalnych nowo wybudowanych istniej ących świetlic wiejskich. świetlic wiejskich na terenie gminy. i przebudowanych świetlic wiejskich.

86 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Liczba gminnych placówek kulturalnych, które Doposa Ŝenie gminnych placówek Liczba u Ŝytkowników korzystaj ących z nowych zostały doposa Ŝone w pomoce dydaktyczne. kulturalnych w pomoce dydaktyczne pomocy dydaktycznych. Kierunek działania III Liczba gminnych placówek kulturalnych, które i sprz ęt komputerowy z dost ępem do Liczba u Ŝytkowników korzystaj ących z nowego zostały doposa Ŝone w sprz ęt komputerowy Internetu. sprz ętu komputerowego z dost ępem do Internetu. z dost ępem do Internetu.

Priorytet II D – Stworzy ć warunki do rozwoju budownictwa mieszkaniowego.

Powierzchnia (w ha) nowych terenów Wyznaczanie w Miejscowych Planach Liczba projektów maj ących na celu wyznaczenie przeznaczonych pod budownictwo Zagospodarowania Przestrzennego w MPZP nowych terenów przeznaczonych pod mieszkaniowe na terenie gminy. Kierunek działania I nowych terenów przeznaczonych pod rozwój budownictwa mieszkaniowego, w tym Powierzchnia (w ha) nowych terenów rozwój budownictwa mieszkaniowego, indywidualnego. przeznaczonych pod budownictwo indywidualne w tym indywidualnego. na terenie gminy. Uzbrajanie w niezb ędn ą infrastruktur ę Liczba projektów maj ących na celu uzbrojenie Powierzchnia (w ha) uzbrojonych terenów techniczn ą nowych terenów w niezb ędn ą infrastruktur ę techniczn ą nowych Kierunek działania II przeznaczonych pod budownictwo przeznaczonych pod rozwój budownictwa terenów przeznaczonych pod rozwój mieszkaniowe na terenie gminy. mieszkaniowego. budownictwa mieszkaniowego. Powierzchnia (w ha) nowych terenów Promocja atrakcyjnych terenów pod Liczba utworzonych projektów promuj ących przeznaczonych pod budownictwo Kierunek działania III zabudow ę mieszkaniow ą. atrakcyjne tereny pod zabudow ę mieszkaniow ą. mieszkaniowe, które obj ęte zostały systemem promocji.

Cel niezb ędny III A – Stworzy ć warunki do dalszego rozwoju sektora małych i średnich przedsi ębiorstw na terenie gminy.

Powierzchnia (w ha) nowych terenów Wyznaczenie w Miejscowych Planach Liczba projektów maj ących na celu wyznaczenie przeznaczonych pod działalno ść gospodarcz ą na Zagospodarowania Przestrzennego w MPZP nowych terenów przeznaczonych pod terenie gminy. nowych terenów przeznaczonych pod rozwój działalno ści gospodarczej. Kierunek działania I Liczba nowopowstałych przedsi ębiorstw na rozwój działalno ści gospodarczej wraz Liczba nowo wybudowanych i rozbudowanych terenie gminy z tytułu nowo wybudowanych z budow ą i rozbudow ą infrastruktury obiektów infrastruktury otoczenia biznesu na i rozbudowanych obiektów infrastruktury otoczenia biznesu. terenie gminy. otoczenia biznesu. Liczba małych i średnich przedsi ębiorstw, którzy Stworzenie własnego systemu Pakiet uchwał Rady Gminy reguluj ących korzystaj ą z ulg podatkowych. Kierunek działania II preferencyjnych podatków lokalnych warunki korzystania z ulg podatkowych przez Warto ść (w PLN) zainwestowanego kapitału zgodnych z ustaw ą o pomocy publicznej. małe i średnie przedsi ębiorstwa. w przedsi ęwzi ęcia gospodarcze.

87 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Liczba zorganizowanych szkole ń dla sektora Liczba beneficjentów, którzy wzi ęli udział Stworzenie pakietu bezpłatnego MSP. w szkoleniach. Kierunek działania III doradztwa dla sektora MSP. Liczba utworzonych punktów doradztwa dla Liczba beneficjentów korzystaj ących z usług MSP. punktów doradztwa.

Cel niezb ędny III B – Podj ąć działania w kierunku dalszej rozbudowy i poprawy infrastruktury społecznej.

Utworzenie Gminnego Przedszkola dla Powierzchnia (w m 2) nowo wybudowanego Liczba dzieci z terenu gminy ucz ęszczaj ących do Kierunek działania I najmłodszych mieszka ńców gminy. Gminnego Przedszkola. Gminnego Przedszkola. Organizacja świetlic Liczba nowo powstałych świetlic socjoterapeutycznych z pełnym Liczba dzieci ucz ęszczaj ących do świetlic Kierunek działania II socjoterapeutycznych z pełnym programem zaj ęć programem zaj ęć profilaktycznych socjoterapeutycznych. profilaktycznych i opiek ą psychologiczn ą. i opiek ą psychologiczn ą. Liczba projektów maj ących na celu zwi ększenie Zwi ększenie dost ępno ści do dost ępno ści do podstawowych usług Liczba pacjentów korzystaj ących z nowo podstawowych usług medycznych Kierunek działania III medycznych. utworzonych O środków Zdrowia na terenie poprzez stworzenie sieci O środków Liczba utworzonych O środków Zdrowia na gminy. Zdrowia na terenie gminy. terenie gminy.

Cel niezb ędny III C – Stworzy ć warunki do rozwoju przetwórstwa rolno-spo Ŝywczego na terenie gminy.

Liczba projektów z udziałem gminy maj ących na Wspieranie tworzenia grup celu wspieranie tworzenia grup producenckich Liczba powstałych grup producenckich producenckich i innych form wsparcia dla Kierunek działania I i innych form wsparcia dla lepszego w ramach realizowanych projektów lepszego wykorzystania potencjału wykorzystania potencjału istniej ących z udziałem gminy. istniej ących gospodarstw rolnych. gospodarstw rolnych. Promocja produkcji, technologii Liczba gospodarstw rolnych, które dzi ęki Liczba projektów promuj ących produkcj ę, i zapotrzebowania na zdrow ą Ŝywno ść promocji produkcji, technologii Kierunek działania II technologi ę i zapotrzebowanie na zdrow ą jako jednej z form prekwalifikacji i zapotrzebowania na zdrow ą Ŝywno ść zmieniły Ŝywno ść . gospodarstw rolnych. rodzaj prowadzonej działalno ści. Liczba projektów z udziałem gminy maj ących na Liczba powstałych punktów skupu Wspieranie i organizacja punktów skupu Kierunek działania III celu wspieranie i organizacj ę punktów skupu i przechowalnictwa w ramach realizowanych i przechowalnictwa na terenie gminy. i przechowalnictwa. projektów z udziałem gminy.

88 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Cel niezb ędny III D – Podj ąć działania w kierunku odnowy obszarów wiejskich, rewitalizacji dóbr kultury oraz dziedzictwa kulturowego.

Liczba utworzonych projektów z zakresu Inwentaryzacja zasobów społecznych Liczba zasobów społecznych i kulturowych Kierunek działania I inwentaryzacji zasobów społecznych i kulturowych. obj ętych inwentaryzacj ą. i kulturowych. Warto ść (w PLN) środków przeznaczonych na Liczba projektów maj ących na celu renowacj ę renowacj ę zabytkowych obiektów sakralnych Renowacja zabytkowych obiektów Kierunek działania II zabytkowych obiektów sakralnych i miejsc i miejsc pami ęci. sakralnych i miejsc pami ęci. pami ęci. Liczba odrestaurowanych obiektów sakralnych i miejsc pami ęci na terenie gminy. Tworzenie Planów Odnowy Warto ść (w PLN) pozyskanych środków UE na Miejscowo ści (PROW działanie: Odnowa Opracowanie Planów Odnowy Miejscowo ści dla realizacj ę projektów w ramach PROW. Kierunek działania III i rozwój wsi) dla stworzenia mo Ŝliwo ści poszczególnych wsi. Liczba miejscowo ści obj ętych dofinansowaniem absorpcji środków UE dla podwy Ŝszenia inwestycji z PROW. jako ści Ŝycia mieszka ńców.

Cel niezb ędny III E – Sprzyja ć wykorzystaniu istniej ących walorów przyrodniczo-krajobrazowych na rzecz rozwoju turystyki.

Liczba przedsi ęwzi ęć z zakresu Liczba turystów krajowych zagospodarowania turystycznego jezior i rzek. Zagospodarowanie turystyczne jezior i zagranicznych przebywaj ących na terenie Liczba przedsi ęwzi ęć z zakresu tworzenia Kierunek działania I i rzek - zbiorniki wodne jako naturalne gminy ka Ŝdego roku w obszarach przyjeziornych ró Ŝnych form turystyki kwalifikowanej zaplecze turystyki kwalifikowanej. i przyrzecznych, korzystaj ących z ró Ŝnych form w obszarach przyjeziornych i przyrzecznych turystyki kwalifikowanej. (sporty wodne, spływy kajakowe itp.). Liczba projektów maj ących na celu wyznaczenie Liczba turystów krajowych Wyznaczenie i zagospodarowanie i zagospodarowanie rekreacyjnych szlaków i zagranicznych przebywaj ących na terenie rekreacyjnych szlaków turystycznych turystycznych na terenie gminy. Kierunek działania II gminy ka Ŝdego roku, korzystaj ących (ście Ŝki przyrodnicze i szlaki pieszo- Liczba wybudowanych szlaków turystycznych z wyznaczonych i zagospodarowanych szlaków rowerowe). (ście Ŝki przyrodnicze i szlaki pieszo-rowerowe) turystycznych. i ich długo ść w km.

89 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Liczba nowo powstałych obiektów bazy Liczba turystów krajowych i zagranicznych Powi ększanie bazy turystycznej noclegowej. korzystaj ących z bazy noclegowej w obszarze usług noclegowych Liczba nowo powstałych punktów i gastronomicznej na terenie gminy. Kierunek działania III i gastronomicznych wraz z rozbudow ą gastronomicznych. Liczba turystów krajowych i zagranicznych bazy agroturystycznej. Liczba nowo powstałych gospodarstw korzystaj ących z usług gospodarstw agroturystycznych. agroturystycznych na terenie gminy.

Cel niezb ędny III F – Podj ąć działania w kierunku zwi ększenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy.

Edukacja dzieci i młodzie Ŝy na Liczba dodatkowych zaj ęć z zakresu ochrony dodatkowych zaj ęciach z ochrony Liczba dzieci i młodzie Ŝy obj ętych dodatkowymi Kierunek działania I środowiska organizowanych na bazie placówek środowiska organizowanych na bazie zaj ęciami z ochrony środowiska. oświatowych i kulturalnych. placówek o światowych i kulturalnych. Liczba uczniów szkół podstawowych Organizacja konkursów Liczba zorganizowanych konkursów i gimnazjalnych bior ących udział Kierunek działania II proekologicznych dla uczniów szkół proekologicznych dla uczniów szkół w organizowanych konkursach podstawowych i gimnazjalnych. podstawowych i gimnazjalnych. proekologicznych. Liczba zrealizowanych projektów maj ących na Edukacja społeczno ści lokalnej poprzez Liczba utworzonych projektów maj ących na celu celu edukacj ę społeczno ści lokalnej poprzez lokalne media, zebrania wiejskie edukacj ę społeczno ści lokalnej poprzez lokalne lokalne media, zebrania wiejskie w zakresie Kierunek działania III w zakresie nowych technologii ochrony media, zebrania wiejskie w zakresie nowych nowych technologii ochrony środowiska, środowiska, wytwarzania źródeł ciepła technologii ochrony środowiska, wytwarzania wytwarzania źródeł ciepła i zagro Ŝeń i zagro Ŝeń ekologicznych. źródeł ciepła i zagro Ŝeń ekologicznych. ekologicznych.

Cel niezb ędny III G – Podj ąć działania w kierunku poprawy komunikacji wewn ętrznej i zewn ętrznej.

Usprawnienie komunikacji wewn ętrznej Liczba utworzonych projektów maj ących na celu Liczba zrealizowanych projektów z zakresu Kierunek działania I w oparciu o transport publiczny usprawnienie komunikacji wewn ętrznej w oparciu usprawnienia komunikacji wewn ętrznej i prywatny. o transport publiczny i prywatny. w oparciu o transport publiczny i prywatny.

90 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Lp. Nazwa kierunku działania Wska źnik produktu Wska źnik rezultatu

Średniodobowe nat ęŜ enie ruchu pojazdów kołowych (SDR) na przebudowanych głównych szlakach komunikacji drogowej. Skrócenie czasu przejazdu pomi ędzy Przebudowa głównych szlaków Długo ść (w km) przebudowanych głównych miejscowo ściami gminnymi poł ączonymi Kierunek działania II komunikacji drogowej w obr ębie gminy szlaków komunikacji drogowej przebiegaj ących przebudowanymi głównymi szlakami Stargard Szczeci ński. w obr ębie gminy. komunikacji drogowej. Zmniejszenie stopnia zanieczyszczenia środowiska, liczby kolizji, zdarze ń drogowych spowodowanych stanem technicznym głównych szlaków komunikacji drogowej. Powszechny dost ęp do Liczba mieszka ńców (u Ŝytkowników) Liczba wybudowanych punktów dost ępowych do Kierunek działania III szerokopasmowego Internetu na terenie podł ączonych do szerokopasmowego Internetu szerokopasmowego Internetu na terenie gminy. całej gminy. na terenie gminy.

Cel niezb ędny III H – Przeciwdziała ć patologiom społecznym wyst ępuj ącym na terenie gminy.

Tworzenie programów profilaktycznych Liczba programów profilaktycznych Liczba dzieci i młodzie Ŝy szkolnej obj ętych dla dzieci i młodzie Ŝy szkolnej w zakresie skierowanych do dzieci i młodzie Ŝy szkolnej programami profilaktycznymi w zakresie Kierunek działania I rozpoznawania wyst ępuj ących w zakresie rozpoznawania wyst ępuj ących rozpoznawania wyst ępuj ących w środowisku zagro Ŝeń (alkoholizm, w środowisku zagro Ŝeń (alkoholizm, w środowisku zagro Ŝeń (alkoholizm, narkomania). narkomania). narkomania). Tworzenie grup wsparcia dla osób Liczba utworzonych grup wsparcia dla osób Liczba beneficjentów pomocy społecznej Kierunek działania II zagro Ŝonych tzw. wykluczeniem zagro Ŝonych tzw. wykluczeniem społecznym. korzystaj ących z utworzonych grup wsparcia. społecznym (np. lokalne grupy AA). Organizacja opieki pedagogicznej Liczba projektów maj ących na celu organizacj ę Liczba dzieci z rodzin patologicznych obj ętych Kierunek działania III i psychologicznej dla dzieci z rodzin opieki pedagogicznej i psychologicznej dla dzieci opiek ą pedagogiczn ą i psychologiczn ą. patologicznych. z rodzin patologicznych.

91 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

Tabela 40 Monitorowanie strategii MONITOROWANIE T E R M I N Z A D A N I E O D P O W I E D Z I A L N I R E A L I Z A C J I

1. Monitorowanie Strategii przez Rada Gminy 2007 -2020 Przewodnicz ących Komisji Stałych.

2. Przedkładanie raportów z przebiegu Rada Gminy sesja absolutoryjna ka Ŝdego roku realizacji celów i kierunków działania.

3. Ocena realizacji strategii. Rada Gminy Raz na dwa lata

4. Wprowadzanie korekt do Strategii Ka Ŝdorazowo według potrzeb na wniosek Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Rada Gminy poszczególnych komisji Rady Gminy lub Gminy Stargard Szczeci ński.* Wójta Gminy

5. Organizacja debat strategicznych z udziałem osób tworz ących wcze śniej Rada Gminy Co cztery lata strategi ę dla oceny jej aktualno ści.

* Ze wzgl ędu na zmieniaj ącą si ę sytuacj ę społeczno – gospodarcz ą na skutek zdarze ń wcze śniej nieprzewidywalnych lub z innych wa Ŝnych powodów strategia mo Ŝe zosta ć skorygowana w ka Ŝdym z jej rozdziałów, o ile wniosek z uzasadnieniem zło Ŝy jedna z komisji Rady Gminy lub Wójt Gminy na r ęce Przewodnicz ącego Rady Gminy. Wniosek taki Przewodnicz ący Rady Gminy poddaje procedurze zatwierdzania, jak w przypadku ka Ŝdego projektu uchwały Rady Gminy.

92 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

13. WYKAZ TABEL, WYKRESÓW I RYSUNKÓW

WYKAZ TABEL : Tabela 1 Wykaz sołectw wchodz ących w skład gminy Stargard Szczeci ński ...... 10 Tabela 2 Przekrój statystyczny gminy Stargard Szczeci ński – stan na koniec 2006 r...... 11 Tabela 3 Dochody i wydatki bud Ŝetu Gminy Stargard Szczeci ński na koniec 2006 r...... 13 Tabela 4 Struktura prowadzonej działalno ści gospodarczej...... 17 Tabela 5 Szkielet układu drogowego gminy Stargard Szczeci ński ...... 18 Tabela 6 Wykaz mostów i wiaduktów na terenie gminy...... 18 Tabela 7 Wykaz dróg gminnych przebiegaj ących przez teren gminy...... 19 Tabela 8 Wykaz dróg powiatowych przebiegaj ących przez teren gminy ...... 20 Tabela 9 Wykaz dróg wojewódzkich przebiegaj ących przez teren gminy...... 20 Tabela 10 Wykaz dróg krajowych przebiegaj ących przez teren gminy...... 21 Tabela 11 Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków...... 28 Tabela 12 Aktualny wykaz placówek przedszkolnych kl. O ...... 30 Tabela 13 Aktualny wykaz szkół podstawowych i gimnazjalnych...... 31 Tabela 14 Aktualny wykaz świetlic wiejskich...... 33 Tabela 15 Dane dotycz ące zasobów mieszkaniowych gminy Stargard Szczeci ński na dzie ń 31.12.2006 r.. 34 Tabela 16 Udzielone świadczenia – zadania własne gmin – za 2006 rok...... 36 Tabela 17 Udzielone świadczenia – zadania zlecone gminom – za 2006 rok...... 37 Tabela 18 Rzeczywista liczba rodzin i osób obj ętych pomoc ą w 2006 roku...... 37 Tabela 19 Powody przyznania pomocy w 2006 roku ...... 38 Tabela 20 Struktura osób bezrobotnych w gminie Stargard Szczeci ński wg wykształcenia...... 40 Tabela 21 Bezpiecze ństwo publiczne w gminie Stargard Szczeci ński ...... 44 Tabela 22 Analiza SWOT gminy Stargard Szczeci ński...... 49 Tabela 23 Diagnoza stanu – obszar infrastruktura...... 52 Tabela 24 Diagnoza stanu – obszar gospodarka...... 53 Tabela 25 Diagnoza stanu – obszar przestrze ń...... 53 Tabela 26 Diagnoza stanu – obszar społeczno ść ...... 54 Tabela 27 Diagnoza stanu – obszar ekologia ...... 54 Tabela 28 INFRASTRUKTURA – cele i kierunki działania...... 58 Tabela 29 GOSPODARKA – cele i kierunki działania...... 59 Tabela 30 PRZESTRZE Ń – cele i kierunki działania...... 60 Tabela 31 SPOŁECZNO ŚĆ – cele i kierunki działania...... 61 Tabela 32 EKOLOGIA – cele i kierunki działania ...... 62 Tabela 33 Wybrany Wariant Rozwoju ...... 64 Tabela 34 Przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne gminy Stargard Szczeci ński ...... 73 Tabela 35 C.d. Przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne gminy Stargard Szczeci ński ...... 74 Tabela 36 Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych w kategorii oceny „Bardzo wa Ŝne” ...... 77 Tabela 37 C.d. Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych w kategorii oceny „Bardzo wa Ŝne” ...... 78 Tabela 38 Wdra Ŝanie strategii ...... 82 Tabela 39 Wska źniki produktu i wska źniki rezultatu oceny kierunków działania ...... 84 Tabela 40 Monitorowanie strategii...... 92

93 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY S TARGARD SZCZECI Ń S K I NA LATA 2007 – 2020

WYKAZ WYKRESÓW: Wykres 1 Struktura ekonomiczna ludno ści...... 11 Wykres 2 Przyrost naturalny w liczbach bezwzgl ędnych na 1000 ludno ści ...... 12 Wykres 3 Przyrost naturalny liczony metod ą: (urodzenia Ŝywe – zgony): urodzenia Ŝywe...... 12 Wykres 4 Dochody bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca ...... 13 Wykres 5 Dochody własne bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca...... 14 Wykres 6 Samodzielno ść bud Ŝetów gmin – procent dochodów własnych w dochodach ogółem ...... 14 Wykres 7 Wydatki bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca...... 15 Wykres 8 Wydatki inwestycyjne bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca...... 15 Wykres 9 Procent wydatków inwestycyjnych bud Ŝetów gmin w wydatkach ogółem ...... 16 Wykres 10 Dochody i wydatki bud Ŝetów gmin ogółem w złotych na 1 mieszka ńca...... 16 Wykres 11 Struktura procentowa podmiotów gospodarki narodowej ...... 17 Wykres 12 Stopa bezrobocia % - kwartalnie ...... 39 Wykres 13 Odsetek bezrobocia (w %) ...... 41 Wykres 14 Struktura procentowa bezrobocia według płci...... 41 Wykres 15 Struktura procentowa bezrobocia według poziomu wykształcenia...... 42 Wykres 16 Struktura procentowa bezrobotnych posiadaj ących prawo do zasiłku do liczby bezrobotnych ogółem...... 42 Wykres 17 Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych wg skali wa Ŝno ści ...... 75 Wykres 18 C.d. Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych wg skali wa Ŝno ści...... 76 Wykres 19 Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych w kategorii oceny „Bardzo wa Ŝne” ...... 79 Wykres 20 C.d. Hierarchizacja planowanych przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych w kategorii oceny „Bardzo wa Ŝne” ...... 80

WYKAZ RYSUNKÓW: Rysunek 1 Poło Ŝenie gminy Stargard Szczeci ński na terenie powiatu stargardzkiego...... 7