Rode Kaart?! De Vlaamse Voetbalscheidsrechters Onder De Loep Genomen

Eindwerk voorgedragen door Bart Van Crombrugge tot het behalen van het diploma gegradueerde in Communicatiebeheer

Rode kaart?! De Vlaamse voetbalscheidsrechters onder de loep genomen

Eén gemeenschap, één opleiding?

Arteveldehogeschool Opleiding Communicatiebeheer Bijlokehof 4 Promotor: P. Michels 9000 Gent Schooljaar 2004-2005 Woord vooraf

Het maken van een eindwerk is een werk van lange adem. Het is lastig, vermoeiend en vooral tijdrovend. Dit eindwerk zou dan ook nooit tot stand zijn gekomen zonder de hulp en de steun van enkele personen die zich belangeloos hebben ingezet om dit eindwerk tot een goed einde te brengen.

Een journalistiek eindwerk staat of valt met de bereidwillige medewerking van verschillende mensen. Daarom wens ik de volgende personen te danken voor hun hulp, toewijding, steun, inzet en tijd: Hugo Broos, Armand Caubergs, Marc Cosaert, Roger Geeroms, Werner Helsen, Paul Huylebroeck, Robert Jeurissen, Jean Keulemans, Luc Matthys, Pieter Polfliet, Wim Sunnaert, Kris Van de Velde, Peter Vanloo, Johan Verbist, Alex Verstraeten, Hans Schepens, Rita Hendricks, Caro Deslagmeulder en Dorothy Van de Mergel. Ook wil ik alle forumleden van de website “Scheidsrechters.be” bedanken, die mij regelmatig tips, informatie en uitleg gaven bij allerlei vragen.

De grootste dank gaat echter naar mijn promotor Peter Michels en mijn ouders, die mij telkens weer met raad en daad bijstonden en de tijd namen om teksten door te lezen en te verbeteren. Inhoudsopgave

Inleiding en probleemstelling ...... 1 Frequent gebruikte afkortingen ...... 3 Eén gemeenschap, één scheidsrechtersopleiding? ...... 4 1. Scheidsrechter worden ...... 4 1.1. Theoretische cursus...... 4 1.2. De recrutering...... 5 2. De eerste stappen in de arbitrage...... 6 2.1. Fysieke tests ...... 7 2.2. Leeftijdsgrens ...... 10 3. Academie van de Arbitrage ...... 11 4. De vergoeding ...... 12 Journalistieke uitwerking ...... 13 Johan Verbist antwoordt op de kritiek...... 15 Robert Jeurissen over zijn werk als CSC-ondervoozitter ...... 19 De ervaringen van een jonge scheidsrechter: Wim Sunnaert...... 26 In het spoor van de assistenten ...... 32 De hobby van Werner Helsen...... 36 Hugo Broos bekent schuld ...... 45 Besluit ...... 50 Bijlagen ...... 53 I. Vragenlijsten van de interviews...... 54 II. Ruwe versie interview Paul Huylebroeck ...... 64 III. Ruwe versie interview Marc Cosaert ...... 69 IV. Ruwe versie interview Armand Caubergs ...... 73 V. Ruwe versie interview Roger Geeroms...... 77 VI. Ruwe versie interview Jean Keulemans...... 85 VII. Ruwe versie interview Peter Vanloo...... 89 VIII. Ruwe versie interview Kris Van de Velde...... 90 IX. Ruwe versie interview Johan Verbist...... 91 X. Ruwe versie interview Robert Jeurissen ...... 93 XI. Ruwe versie interview Wim Sunnaert...... 99 XII. Ruwe versie interview Luc Matthys...... 105 XIII. Ruwe versie interview Pieter Polfliet ...... 109 XIV. Ruwe versie interview Alex Verstraeten ...... 110 XV. Ruwe versie interview Werner Helsen...... 111 XVI. Ruwe versie interview Hugo Broos ...... 119 Bronnenlijst...... 122

Inleiding en probleemstelling

In dit eindwerk is het mijn bedoeling om een zo volledig mogelijk beeld te schetsen van de opleiding, de begeleiding en het niveau van de Belgische voetbalscheidsrechters, met de nadruk op de arbitrage in Vlaanderen.

Ik wou rond dit thema werken omdat ik van mening ben dat er heel weinig gekend is over dit onderwerp. Veel mensen kijken naar een voetbalmatch en bekritiseren scheidsrechters, terwijl ze niet eens weten welke opleiding die scheidsrechters doorlopen hebben, hoe ze begeleid worden, en waarom een bepaalde beslissing genomen wordt. En ik kan het weten, want circa anderhalf jaar geleden was ik zelf één van deze criticasters.

Ik ben dan ook aan dit eindwerk begonnen met de doelstelling om dit onbekende terrein stukje voor stukje bloot te leggen. Ik wou eerst en vooral een antwoord vinden op de vraag welke opleiding voetbalscheidsrechters in Vlaanderen doorlopen. Deze vraag bracht al onmiddellijk een tweede vraag met zich mee: bestaat er eigenlijk zoiets als “de standaardopleiding” in Vlaanderen? Vervolgens wou ik achterhalen op welke manier de scheidsrechters worden begeleid door de Scheidsrechterscommissie. Natuurlijk is het dan ook belangrijk om te weten hoe die commissie is samengesteld en wat haar functie is.

Omdat in de pers regelmatig nogal denigrerend gesproken wordt over onze arbitrage, vond ik het ook belangrijk om te onderzoeken of er wel degelijk ook reden tot negativiteit is. Met andere woorden: is het niveau van de Belgische arbitrage echt zo laag als vaak beweerd wordt? Op al deze vragen wil dit eindwerk een antwoord bieden.

Als snel werd duidelijk dat de oorspronkelijke idee – een vergelijkende studie maken tussen de opleidingen in verschillende landen – te voortvarend was. De opleiding van scheidsrechters in Vlaanderen alleen al is zo complex, dat het mij meer opportuun leek om een complete en grondige analyse van deze situatie te geven, dan een oppervlakkige studie van verschillende landen.

Tijdens de research werd al snel duidelijk dat het aanwezige bronnenmateriaal over dit thema schaars is. Er bestaan quasi geen boeken of brochures over dit onderwerp. Daarom moest ik op zoek gaan naar eigen bronnen. Dit betekent concreet dat ik heel wat mensen moest interviewen, zowel via e-mail, via de telefoon als persoonlijk. Om te weten te komen welke opleiding scheidsrechters krijgen in elke Vlaamse provincie, heb ik de vijf voorzitters van de Provinciale Scheidsrechterscommissies geïnterviewd, en hun antwoorden naast elkaar gelegd.

Tijdens het inwinnen van informatie vond ik het persoonlijk heel belangrijk om hierbij de scheidsrechters zelf ook eens aan het woord te laten. In de media wordt bijna wekelijks kritiek gespuid op scheidsrechters door trainers, voorzitters en spelers. Maar te zelden wordt aan de scheidsrechters zelf de kans gegeven om zich te verdedigen of om hun beslissingen te verantwoorden. Er worden ook quasi nooit interviews met scheidsrechters gepubliceerd in kranten of tijdschriften, wat op zich niet kan in de media. Daar geldt nog altijd het principe van woord en wederwoord.

Voor mij was het het boeiendst om te weten te komen wie de man achter de scheidsrechter is. De scheidsrechter is een figuur die een gemakkelijk slachtoffer is voor critici. Vaak met nefaste gevolgen. Topscheidsrechter Anders Frisk besliste om een punt te zetten achter zijn carrière, nadat hij eerst bestookt werd met aanstekers, en nadien doodsbedreigingen ontving van allerhande “supporters”. En er zijn wel meer voorbeelden dichter bij huis. Na de wedstrijd Club Brugge – RSC Anderlecht van vorig seizoen, werd het huis van scheidsrechter Frank De Bleeckere beklad door gefrustreerde fans van Anderlecht. Daarom vond ik het een vereiste dat de scheidsrechters ook eens de kans kregen om de reageren op de kritiek.

Dat is ook de reden waarom dit een journalistiek eindwerk is geworden. Het is een thema dat vanuit verschillende journalistieke invalshoeken kan belicht worden. Het is vooral gericht naar voetballiefhebbers, maar ook voor alle mensen die sport een warm hart toedragen is dit naar mijn mening interessante lectuur.

Dit betekent echter niet dat dit eindwerk een forum is geworden voor scheidsrechters. Ik heb geprobeerd om alle partijen aan het woord te laten en arbitrage vanuit alle oogpunten te bekijken. Dat betekent concreet dat ik niet alleen met scheidsrechters heb gesproken, maar ook met opleiders, leden van de verschillende scheidsrechterscommissies, begeleiders van scheidsrechters en zelf een ex-speler en coach. Dat leek me de beste manier om een objectief en volledig beeld te krijgen over de opleiding, de begeleiding en het niveau van onze scheidsrechters.

Frequent gebruikte afkortingen

Om het lezen van dit eindwerk te vergemakkelijken, is het belangrijk om de betekenis van enkele frequent gebruikte afkortingen te kennen. Dit om misverstanden te vermijden.

FIFA: Fédération Internationale de Football Association. Dit is de Wereldvoetbalbond.

UEFA: Union of European Football Associations. Dit is de Europese voetbalbond.

CSC: Centrale Scheidsrechterscommissie. Dit is de commissie die zich ontfermt over de opleiding en de begeleiding van scheidsrechters in de nationale afdelingen.

PSC: Provinciale Scheidsrechterscommissie. Er bestaan negen PSC’s in België, voor elke provincie één (uitgezonderd Vlaams- en Waals-Brabant, die onder dezelfde PSC vallen). Zij staan in voor de opleiding en de begeleiding van de scheidsrechters in hun respectieve provincie.

Futsal: Algemene verzamelnaam voor het indoorvoetbal. De term is afgeleid van het Spaanse “Futbol” en “Sala”, zaalvoetbal dus.

Eén gemeenschap, één scheidsrechtersopleiding?

1. Scheidsrechter worden

In principe kan iedereen voetbalscheidsrechter worden in Vlaanderen. De enige voorwaarden zijn dat je minstens vijftien jaar oud bent en dat je een bewijs van goed zedelijk gedrag kan voorleggen. (Wim Sunnaert, Ninove, 3/11/2004) Maar eens je geslaagd bent in je toelatingsexamen, blijkt al snel dat er heel wat verschillen opduiken tussen de opleiding en de begeleiding van scheidsrechters in de verschillende Vlaamse provincies.

Het beleid dat elke provincie voert op het vlak van arbitrage wordt door de verschillende Provinciale Scheidsrechterscommissies (PSC) uitgestippeld. Deze commissies staan in voor de recrutering, de opleiding en de begeleiding van alle scheidsrechters uit hun provincie. Aan het hoofd ervan staat een voorzitter, die dan bijgestaan wordt door een zestal commissieleden en een team van ongeveer dertig opleiders. (Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005) In de nationale afdelingen heeft de Centrale Scheidsrechterscommissie (CSC) de leiding. Ze vervult dezelfde taken als de PSC’s, maar dan voor de nationale scheidsrechters. (Robert Jeurissen, Leuven, 10/02/2005)

1.1. Theoretische cursus

Wie scheidsrechter wil worden, moet eerst en vooral een theoretische cursus volgen. Die neemt in alle Vlaamse provincies ongeveer twaalf uur in beslag. Maar die theoretische cursus is niet in alle provincies op dezelfde manier georganiseerd. In sommige provincies, zoals West-Vlaanderen, Antwerpen en Oost-Vlaanderen, kan je die cursus in elke “scheidsrechtersvriendenkring” volgen. Een scheidsrechtersvriendenkring is een verzameling van scheidsrechters uit dezelfde regio. (Marc Cosaert, Brugge, 23/02/2005; Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005; Paul Huylebroeck, Gent, 18/02/2005)

Maar in Brabant kan men die cursus maar in drie steden volgen. Dat is in Aarschot, Waver of Brussel. (Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005) In de provincie Limburg kan je die cursus maar op één plaats volgen, namelijk in Hasselt. “Ik weet dat men die cursus in andere provincies overlaat aan de verschillende vriendenkringen. Maar omwille van de uniformiteit hebben we ervoor gekozen om die cursus in het centrale bondsgebouw te geven”, argumenteert Armand Caubergs, voorzitter van de Provinciale Scheidsrechterscommissie van Limburg. (Armand Caubergs, Beringen, 11/03/2005)

Daarna kunnen de kandidaat-scheidsrechters hun examen afleggen. In vier van de vijf Vlaamse provincies is dit een puur theoretische proef, met een mondeling examen. Daarin wordt gepeild naar hun kennis van het wedstrijdreglement, en moeten ze bewijzen dat ze een scheidsrechtersblad kunnen invullen. (Paul Huylebroeck, Gent, 18/02/2005) Maar in de provincie Antwerpen wordt ook de fysieke conditie van de scheidsrechters getest. (Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005) Dat dit examen absoluut niet moeilijk is, bewijst het feit dat ongeveer 95 procent van alle kandidaat-scheidsrechters in Vlaanderen hierin slaagt.

1.2. De recrutering

Een groot probleem voor heel wat provincies is de recrutering van scheidsrechters. Hoewel er zich de laatste jaren heel wat nieuwe scheidsrechters aangemeld hebben, is er in heel wat provincies toch nog een aanzienlijk tekort aan spelleiders. In West-Vlaanderen zouden er ongeveer veertig scheidsrechters te weinig zijn (Marc Cosaert, Brugge, 23/02/2005), in Brabant is zelfs sprake van een tekort van honderd scheidsrechters. (Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005) De grootste oorzaak van dit tekort is het feit dat heel wat jonge scheidsrechters afhaken omdat ze te maken krijgen met heel wat negatieve kritiek, of zelfs agressie.

“Een beetje meer respect voor de scheidsrechter zou wel op zijn plaats zijn”, aldus Roger Geeroms, voorzitter van de PSC van Brabant. “De spelleider is een persoon die men toch zo graag aanvalt langs alle kanten. Ik durf in alle eer en geweten zeggen dat er nog nooit sedert het bestaan van de voetbalbond, en dat is nu al meer dan honderd jaar geleden, zoveel gedaan wordt om scheidsrechters op een professionele manier te begeleiden. En er is nog nooit een periode geweest waarin ze zo worden aangevallen als nu…”, besluit Geeroms. (Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005)

Toch gaan jonge scheidsrechters soms zelf in de fout volgens Jean Keulemans, voorzitter van de Scheidsrechterscommissie van Antwerpen. “We hebben regelmatig problemen met de mentaliteit van jonge scheidsrechters. Ze dagen soms niet op voor hun wedstrijden, ook al worden ze opgeroepen. Als dat maar één keer gebeurt en ze verontschuldigen zich, dan zien we dat door de vingers. Maar als dat meermaals gebeurt, dan komt er een zitting. Als ze niet naar die zitting komen, moeten we ze wel bedanken voor bewezen diensten”, stelt Keulemans. (Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005)

2. De eerste stappen in de arbitrage

Eens je als kandidaat-scheidsrechter geslaagd bent, kan het grote werk beginnen. In alle provincies krijgen de scheidsrechters eerst nog een zogenaamde “formatiematch” voorgeschoteld. Dat betekent dat de geslaagde kandidaat-scheidsrechters samen naar een match gaan kijken, en dan uitleg krijgen over wat de spelleider tijdens die match goed en minder goed doet. (Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005) Daarna worden ze zelf voor de leeuwen gegooid. Fysieke tests hoef je in vier van de vijf Vlaamse provincies niet af te leggen, iedereen kan dus jeugdscheidsrechter worden. (Marc Cosaert, Brugge, 23/02/2005; Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005; Paul Huylebroeck, Gent, 18/02/2005; Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005; Armand Caubergs, Beringen, 11/03/2005)

Een paar jaar geleden heeft men de categorie “stagiair” ingevoerd. Dat betekent dat een scheidsrechter die pas geslaagd is in zijn theoretisch examen van kortbij begeleid wordt door de Scheidsrechterscommissie van zijn provincie. (Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005) In de meeste provincies behoudt men het statuut van stagiair gedurende minstens één seizoen, maar de provincie Brabant vormt hier een uitzondering op. Daar heeft men ervoor gekozen om beginnende scheidsrechters voor maximum twee jaar in deze categorie te houden, zonder een minimumperiode. (Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005)

Tijdens de eerste wedstrijden die een scheidsrechter fluit, dat zijn miniemen of cadettenwedstrijden, wordt hij in elke provincie vergezeld door een peter. Dat is iemand die de kersverse spelleider advies en tips geeft, en hem met raad en daad bijstaat. (Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005) Daarna is het tijd voor de stagiair om op eigen benen te staan. Regelmatig krijgt de jonge scheidsrechter controle van een lid van de PSC. Die stelt dan een wedstrijdverslag op. Krijgt de betrokken spelleider regelmatig een positief verslag, dan kan hij promoveren naar een hogere categorie. “De eerste wedstrijd in een categorie is altijd een proefwedstrijd. Tijdens de volgende wedstrijden moeten ze bevestigen. Fluiten ze die matchen goed, dan mogen ze definitief in die categorie blijven”, legt Kris Van de Velde uit, opleider in Oost-Vlaanderen. (Kris Van de Velde, Zottegem, 08/02/2005)

De meest getalenteerde scheidsrechters komen dan terecht in een aparte categorie. In elke provincie heeft deze categorie, of cursus, een verschillende naam. In Oost-Vlaanderen heet dit simpelweg de jeugdcursus (Paul Huylebroeck, Gent, 18/02/2005), in West-Vlaanderen de “Cursus vijf”(Marc Cosaert, Brugge, 23/02/2005), in Brabant de “Klasse vijf” (Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005), in Antwerpen “C1” (Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005), en in Limburg heet dit dan weer de “groep S” (Armand Caubergs, Beringen, 11/03/2005). Tijdens deze cursussen word je als scheidsrechter veel intensiever begeleid door de Scheidsrechterscommissie. Toch zijn de voorwaarden om geselecteerd te worden voor deze cursus in elke provincie dezelfde. Je moet jong zijn – meestal maximum twintig à éénentwintig jaar - en vooral getalenteerd.

2.1. Fysieke tests

Als je als scheidsrechter dan uiteindelijk geselecteerd wordt voor het leiden van wedstrijden van eerste elftallen – wat niet zo evident is, hier gaan meestal enkele seizoenen over – kan het grote werk pas echt beginnen. In vier van de vijf Vlaamse provincies zijn fysieke tests voorzien voor scheidsrechters in vierde, derde, tweede en eerste provinciale. (Marc Cosaert, Brugge, 23/02/2005; Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005; Paul Huylebroeck, Gent, 18/02/2005; Armand Caubergs, Beringen, 11/03/2005) In Brabant is dit verrassend genoeg niet het geval in derde en vierde provinciale. De doorstroming verloopt in deze provincie dus louter op basis van wedstrijdverslagen. (Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005)

In de provincies waar wel gepeild wordt naar de fysieke conditie van scheidsrechters wordt telkens gebruik gemaakt van dezelfde testmethodes. Dat zijn de Coopertest, de 50-meter run en de 200-meter run. Tijdens de Coopertest moet men een zo groot mogelijke afstand lopen gedurende twaalf minuten. De 50 en 200 meter zijn belangrijk in de arbitrage omdat de scheidsrechters regelmatig korte afstanden moeten lopen. Tijdens de fysieke testen moeten ze twee keer deze proef lopen. (Kris Van de Velde, Zottegem, 08/02/2005)

Assistent-scheidsrechters hoeven de 200 meter niet te lopen, maar die wordt vervangen door een 25-meter run en een behendigheidsloop. De behendigheidsloop is nodig omdat assistenten zowel voorwaarts, zijwaarts als achterwaarts moeten kunnen lopen. De 200 meter is niet nodig omdat assistent-scheidsrechters nooit meer dan vijftig meter hoeven te lopen. Dat is ongeveer de lengte van een half voetbalveld. Ook op internationaal vlak worden trouwens dezelfde fysieke testen voor scheidsrechters en assistenten gebruikt. Mogelijk worden die binnenkort wel veranderd. (Werner Helsen, Leuven, 04/03/2005)

De normen voor de fysieke proeven die scheidsrechters moeten ondergaan, verschillen ook nog eens van provincie tot provincie. Die criteria hangen bovendien ook nog eens af van de reeks waarin men fluit, en de categorie waartoe de scheidsrechter behoort. A-scheidsrechters zijn spelleiders jonger dan 32 jaar, die in aanmerking komen om nog door te stromen tot in de nationale reeksen. B-scheidsrechters zijn ouder dan 32 jaar. (Peter Vanloo, Zottegem, 11/01/2005)

De verschillen tussen de provincies komen duidelijk tot uiting in volgende tabel:

West- Limburg Brabant Antwerpen Oost-Vlaanderen Categorie Test Vlaanderen A B A B A B A B A B Coopertest 2700 m 2500 m 2700 m 2700 m 2700 m 2500 m 2700 m 2700 m 2700 m 2700 m Eerste 200 meter 32 sec 34 sec 32 sec 35 sec 32 sec 34 sec 32 sec 32 sec 32 sec 32 sec provinciale 50 meter 7,5 sec 8 sec 7,5 sec 8,2 sec 7,5 sec 8 sec 7,5 sec 7,5 sec 7,5 sec 7,5 sec Coopertest 2700 m 2500 m 2700 m 2700 m 2700 m 2500 m 2700 m 2500 m 2700 m 2600 m Tweede 200 meter 32 sec 34 sec 32 sec 35 sec 32 sec 34 sec 32 sec 34 sec 32 sec 35 sec provinciale 50 meter 7,5 sec 8 sec 7,5 sec 8,2 sec 7,5 sec 8 sec 7,5 sec 8 sec 7,5 sec 8 sec Coopertest 2700 m 2500 m 2700 m 2500 m / / 2700 m 2500 m 2300 m 2300 m Derde 200 meter 32 sec 34 sec 32 sec 35 sec / / 32 sec 34 sec 35 sec 35 sec provinciale 50 meter 7,5 sec 8 sec 7,5 sec 8,2 sec / / 7,5 sec 8 sec 8 sec 8 sec Coopertest 2700 m 2500 m 2700 m 2300 m / / 2700 m 2500 m 2300 m 2300 m Vierde 200 meter 32 sec 34 sec 32 sec 35 sec / / 32 sec 34 sec 35 sec 35 sec provinciale 50 meter 7,5 sec 8 sec 7,5 sec 8,2 sec / / 7,5 sec 8 sec 8 sec 8 sec

Tabel 1: Fysieke testen in Vlaanderen

In West-Vlaanderen moeten alle A-scheidsrechters van vierde tot en met eerste provinciale dezelfde normen lopen, de nationale normen. Dat betekent dat ze minimum 2.700 meter moeten halen tijdens de Coopertest (twaalf minuten lopen), vervolgens twee keer 50 meter moeten lopen binnen 7,5 seconden en daarna twee keer 200 meter moeten lopen binnen 32 seconden. Voor de B-scheidsrechters ligt die norm iets lager: zij moeten minimum 2.500 meter lopen tijdens de Coopertest. (Marc Cosaert, Brugge, 23/02/2005)

In de provincie Limburg gelden voor A-scheidsrechters ook dezelfde nationale normen, maar voor de B-scheidsrechters ligt de zaak wat complexer. (Armand Caubergs, Beringen, 11/03/2005)

Zoals al vermeld werd, zijn er geen fysieke testen voor scheidsrechters uit vierde en derde provinciale in Brabant. Voor de andere scheidsrechters van eerste elftallen gelden de nationale normen, voor zowel de A-scheidsrechters als de B-scheidsrechters. (Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005)

De A-scheidsrechters uit de provincie Antwerpen moeten ook de nationale normen lopen. Ook voor de B-scheidsrechters uit eerste provinciale is dit het geval. De andere B- scheidsrechters krijgen andere normen opgelegd. (Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005)

En in Oost-Vlaanderen is de situatie nog anders. Daar gelden de nationale normen voor scheidsrechters uit eerste en tweede provinciale, maar spelleiders uit derde en vierde provinciale, zowel A’s als B’s, krijgen lichtere criteria voorgeschoteld. (Paul Huylebroeck, Gent, 18/02/2005)

Deze fysieke testen moeten de scheidsrechters uit eerste en tweede provinciale in bijna alle Vlaamse provincies twee keer per seizoen afleggen. In derde en vierde provinciale gebeurt dit één keer per seizoen. Daarnaast moeten ze ook nog een theoretische test afleggen, waarop minstens zeven op tien moet behaald worden. (Peter Vanloo, Zottegem, 11/01/2005)

Maar alweer één uitzondering op dit vlak: de provincie Limburg. De A-scheidsrechters uit eerste en tweede provinciale moeten daar maar liefst zes keer per seizoen de fysieke testen en de theoretische test ondergaan. Voor de A-scheidsrechters uit derde en vierde provinciale is dit vier keer per seizoen het geval. De B-scheidsrechters leggen de testen drie keer per seizoen af. (Armand Caubergs, Beringen, 11/03/2005)

Maar in elke provincie geldt: als je niet slaagt in je fysieke of theoretische testen, kom je niet in actie in je categorie. (Marc Cosaert, Brugge, 23/02/2005; Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005; Paul Huylebroeck, Gent, 18/02/2005; Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005; Armand Caubergs, Beringen, 11/03/2005)

2.2. Leeftijdsgrens

Een thema waar de laatste tijd heel wat commotie rond is, is de leeftijdgrens voor scheidsrechters. In de nationale en internationale afdelingen wordt die grens op vijfenveertig jaar gelegd door de FIFA. (Robert Jeurissen, Leuven, 10/02/2005) In de Vlaamse provincies geldt – alweer – dat die leeftijdsgrens in elk landsdeel verschilt.

In West-Vlaanderen mag je eerste elftallen fluiten tot vijftig jaar. Ook voor assistent- scheidsrechters geldt die grens. Maar in Oost-Vlaanderen bijvoorbeeld wordt er nog een onderscheid gemaakt tussen eerste en tweede provinciale enerzijds, en derde en vierde provinciale anderzijds. De eerste groep scheidsrechters mag fluiten tot vijftig jaar, de tweede groep tot vijfenvijftig. (Marc Cosaert, Brugge, 23/02/2005)

In de provincie Antwerpen kan je scheidsrechter blijven tot 55 jaar, voor de assistent- scheidsrechters ligt die grens op zestig jaar. (Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005)

Limburg voert het strengste beleid op dit vlak. Daar ligt de leeftijdsgrens voor scheidsrechters van eerste elftallen resoluut op achtenveertig jaar. “Wij willen er over waken dat de doorstroommogelijkheden voor scheidsrechters altijd mogelijk blijven”, verklaart Caubergs. “Jonge scheidsrechters mogen niet afgeblokt worden door oudere scheidsrechters. Begrijp me niet verkeerd, zij hebben wel pakken meer ervaring. Maar als je iemand op die leeftijd doet stoppen als scheidsrechter, kan hij wel nog zeven jaar vlaggen. En onze aanpak loont ook volgens mij, want we hebben de jongste scheidsrechters bij onze eerste elftallen”, besluit Caubergs. (Armand Caubergs, Beringen, 11/03/2005)

Deze maatregel staat in schril contrast met de situatie in de provincie Brabant. Daar geldt helemaal geen leeftijdsgrens voor scheidsrechters. Toch vindt PSC-voorzitter van Brabant Roger Geeroms dit niet abnormaal. “Wij bepalen op basis van wedstrijdverslagen en op basis van de fysieke proeven in eerste en tweede provinciale of iemand nog meekan op zijn niveau of niet. Ofwel ben je fysiek in orde, ofwel ben je het niet. Wij baseren ons niet op leeftijd, maar op kwaliteit.” (Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005)

Voor jeugdscheidsrechters ligt de leeftijdsgrens wél in elke provincie gelijk. Je mag jeugdwedstrijden fluiten tot vijfenzestig jaar. Vanaf zestig jaar mag je wel enkel miniemen- en cadettenwedstrijden fluiten, en moet je een elektrocardiogram ondergaan. (Marc Cosaert, Brugge, 23/02/2005; Jean Keulemans, Mechelen, 20/03/2005; Paul Huylebroeck, Gent, 18/02/2005; Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005; Armand Caubergs, Beringen, 11/03/2005)

3. Academie van de Arbitrage

Om meer uniformiteit te krijgen in de opleiding en de begeleiding van voetbalscheidsrechters in de verschillende Belgische provincies, is dit seizoen de “Academie van de Arbitrage” opgericht. Het is een overlegorgaan waarin vertegenwoordigers van elke provincie zetelen. De Academie is onderverdeeld in verschillende cellen, die zich elk toeleggen op één specifiek aspect van de arbitrage. Zo bestaat er een cel Communicatie, Coördinatie, Spelregels, Beoordeling, Fysieke en Mentale aspecten. (Scheidsrechters, Internet, 2005)

Over het feit of de Academie van de Arbitrage al concrete resultaten heeft opgeleverd, zijn de verschillende Vlaamse PSC-voorzitters het niet altijd eens. Marc Cosaert, voorzitter van de Provinciale Scheidsrechterscommissie van West-Vlaanderen én van de Vlaamse vleugel van de Academie, ziet heel wat positieve zaken. “We merken zeker en vast al resultaten”, vertelt Cosaert. “We kijken nu naar mekaar, als provincies, om te zien hoe elke provincie gestructureerd is. En we leren bij van mekaar.” (Marc Cosaert, Brugge, 23/02/2005)

Ook PSC-voorzitter van Limburg Armand Caubergs is blij met de oprichting van de Academie. “Voor mij persoonlijk, als voorzitter, is de communicatie veel verbeterd”, legt hij uit. “Ik kan onmiddellijk via mijn computer zien hoeveel scheidsrechters uit Limburg aanduidingen hebben. Dat is allemaal een rechtstreeks gevolg van de cel Communicatie van de Academie.” (Armand Caubergs, Beringen, 11/03/2005)

Toch klinkt Roger Geeroms, voorzitter van de PSC van Brabant, minder optimistisch. “Ik vrees dat het allemaal iets te traag gaat. Er is een ernstig probleem qua financiering van die Academie. We moeten dus roeien met de riemen die we hebben. Misschien moet de voetbalbond wat meer financiële steun geven aan de Academie.” (Roger Geeroms, Dilbeek, 15/03/2005)

4. De vergoeding

In Vlaanderen moet je zeker geen scheidsrechter worden voor het geld. De categorie “stagiairs” verdient in Vlaanderen zeventien euro per wedstrijd. Daarbij krijg je ook nog een vergoeding voor je verplaatsing naar het terrein als scheidsrechter. Die transportvergoeding bedraagt minimum 4,50 euro, maar kan oplopen naarmate je verder van het terrein woont. (E-mail van Hans Schepens, 07/02/2005)

Scheidsrechters van jeugdwedstrijden en assistent-scheidsrechters van vierde provinciale tot en met vierde nationale verdienen twintig euro per wedstrijd. Ook hier geldt hetzelfde systeem van de “transportvergoeding”. (E-mail van Hans Schepens, 07/02/2005)

Spelleiders die wedstrijden fluiten in vierde en derde provinciale verdienen 22 euro, in eerste en tweede provinciale is dat vijfentwintig euro. De onkostenvergoeding blijft dezelfde als bij de jeugdscheidsrechters. (E-mail van Hans Schepens, 07/02/2005)

Hoewel je anders zou kunnen vermoeden, verdienen de nationale scheidsrechters niet gigantisch meer dan hun provinciale collega’s. In vierde provinciale bedraagt de vergoeding dertig euro per wedstrijd, in derde nationale is dat 37,5 euro per wedstrijd. (E-mail van Hans Schepens, 07/02/2005)

Als je het maakt tot in de tweede klasse, begin je al wat meer te verdienen. In deze categorie verdient men vijftig euro per wedstrijd, plus een belastbare som van ongeveer 250 euro. Maar wie het Belgische belastingssysteem wat kent, zal beseffen dat maar de helft hiervan overblijft na belastingsaftrek. (E-mail van Hans Schepens, 07/02/2005) De scheidsrechters bereikten begin april 2005 wel een akkoord op de algemene vergadering van de Nationale Liga voor een hogere vergoeding vanaf volgend seizoen. (Mariën, Internet, 2005)

Assistent-scheidsrechters krijgen van derde tot eerste nationale dezelfde vergoeding per wedstrijd. Die bedraagt slechts dertig euro. In tweede klasse komt daar een belastbare geldsom van 64,88 euro bovenop, in eerste klasse is dat 156,47 euro. (Alex Verstraeten, Leuven, 10/02/2005)

De scheidsrechters uit eerste klasse rijven een som van 72,5 euro per wedstrijd binnen met een belastbaar gedeelte van ongeveer 500 euro. (E-mail van Hans Schepens, 07/02/2005) Voor weekmatchen strijkt men wel nog eens 125 euro extra op. Als de wedstrijd uitgezonden wordt door Canal+ wordt ook nog een extra vergoeding betaald. (E-mail van Hans Schepens, 07/02/2005)

Voor wie dit veel geld zou vinden: in Nederland – wat toch wel een vergelijkbare competitie is – krijgen de scheidsrechters uit de Gouden Gids Divisie (het equivalent van onze Belgische tweede klasse) een vergoeding van 1400 euro bruto per wedstrijd. Dat betekent ongeveer 900 euro netto. (E-mail van Hans Schepens, 07/02/2005) In de lagere reeksen krijgt men in Nederland als scheidsrechters een standaardsom van 14,42 euro, terug met een reiskostenvergoeding. (E-mail van Rita Hendricks, 09/02/2005) Journalistieke uitwerking

Wim Sunnaert Professor Werner Helsen

Het plezier en de problemen van een jonge “Zolang voetbal geleid scheidsrechter wordt door mensen, zullen er fouten gemaakt worden” EXCLUSIEF

Hugo Broos blikt terug

Johan Verbist reageert op de kritiek “Vroeger kon je niet bewijzen dat een scheidsrechter ongelijk had” INTERVIEW Scheidsrechter Johan Verbist over de kritiek op de Belgische arbitrage “De pers kan nog altijd iemand maken of kraken” Johan Verbist (39) is sinds begin dit seizoen ofﬁ cieel de beste scheidsrechter van ons land. Hij ﬂ uit al acht jaar in eerste nationale, en kwam al in actie in de Cham- pions League en verschillende internationale duels. Dé ideale man dus om zijn mening te geven over de Belgische scheidsrechters. “Misschien is België wel een té klein voetballand”, aldus Verbist.

Johan Verbist in discussie met Rune Lange (Club Brugge). “Tegenwoordig wordt de schuld van alle problemen bij de scheidsrechter gelegd.” (Foto RSCA)

ohan Verbist: “De rapporten van alle Bel- abominabel zijn, zijn dan ook klinkklare onzin. gische scheidsrechters die in internationale Tegenwoordig wordt de schuld van alle problemen Jcompetities ﬂ uiten zijn uitstekend. De ver- bij de scheidsrechters gelegd. Kritiek op hen is ge- klaringen van spelers zoals Orlando Engelaar en makkelijk, maar de spelers moeten toch ook eens Gert Claessens als zou de Belgische arbitrage de hand in eigen boezem steken?” INTERVIEW Wat u niet kan ontkennen, is dat voor wereld- verplicht op 45 jaar. Dan mag je dus opnieuw werk kampioenschappen en Europese kampioen- gaan zoeken, wat niet simpel is in deze moeilijke schappen telkens de beste internationale scheids- economische tijden. Of zullen wij zoveel betaald rechters geselecteerd worden. En zelden wordt worden dat we niet meer moeten gaan werken een Belgische scheidsrechter opgenomen in die na onze scheidsrechtersloopbaan? Je ziet dat er selectie. Hoe komt dat volgens u? enorm veel vragen moeten opgelost worden als je Verbist: “Misschien is België wel een té klein een dergelijke maatregel wil nemen, je kan zoiets voetballand… Laat ons zeggen dat er bij die se- niet opeens veranderen.” lectie ook extrasportieve criteria gevolgd worden. Meer wil ik daar niet over kwijt.” Niet vergelijkbaar

In België werken scheidsrechters op non- Waaruit bestond uw opleiding? professionele basis. Verbist: “Ik wil wel benadrukken dat ik mijn Zou het geen goed idee zijn om het salaris van opleiding als scheidsrechter al begonnen ben in scheids rechters te verhogen, en hen op profes- 1983, je kunt die dus niet vergelijken met de situ- sionele basis te laten werken? atie van nu. Ik moest enkel een cursus volgen van Verbist: “Als je scheidsrechters op professionele vijf keer twee uur, puur theorie, en daarna moest ik basis wil, moet hun vergoeding natuurlijk ver- een examen aﬂ eggen.” hoogd worden. Maar dan is weer de vraag: wie gaat dat betalen? En hoe hoog wordt die vergoe- Vond u dat een volledige opleiding? ding dan?” Verbist: “Laat ons zeggen dat de opleiding beter kon. Maar zoals ik al zei, ondertussen is die oplei- “Bovendien eindigt een scheidsrechterscarrière al ding al fel verbeterd. Nieuwe scheidsrechters

Johan Verbist: “Moeten de spelers de hand niet in eigen boezem steken?” (Foto RSCA) INTERVIEW INTERVIEW

“Van dat charter blĳ � van trainerskant niet veel over”

Foto RSCA

krijgen niet alleen een theoretische maar ook een In het begin van het seizoen heeft Aimé praktische cursus. Bovendien wordt er nu gewerkt Antheunis een verklaring opgesteld waarin met een systeem van peters. Dat is de begeleider verklaard wordt dat er geen kritiek mag ge- van een beginnend scheidsrechter. Als je vragen geven worden op scheidsrechters in de pers hebt, kan je altijd bij hem terecht. Hij geeft ook door trainers uit eerste klasse. Vindt u dat een regelmatig tips en feedback.” goed initiatief? Verbist: “Ik wil wel duidelijk stellen dat daar niet Is dat systeem enkel voor beginnende scheids- echt gezegd werd dat er geen kritiek op de scheidsrechters? rechters mocht gegeven worden. Er werd enkel Verbist: “Nee, ik heb zelf ook nog een peter. In gevraagd om niet op de man, maar op de bal te mijn geval is dat Guy Goethals.” spelen. Maar zoals je zelf al kunnen lezen hebt, blijft er langs trainerskant van het ondertekende En worden jullie tijdens het seizoen zelf ook be- charter niet veel meer over. Veel trainers hebben geleid door de scheidsrechterscommissie? weer hun gal kunnen spuwen. De mensen krijgen Verbist: “Wij worden elke week begeleid door natuurlijk ook nog altijd een verkeerd beeld van iemand van de scheidsrechterscommissie, dat is scheidsrechters door al die commotie in de pers. een soort van controle. En er zijn ook trainingen Het is duidelijk dat de pers nog altijd iemand kan met alle scheidsrechters uit de eerste klasse. Na die maken of kraken.”  trainingen hebben we telkens een bijeenkomst met de scheidsrechterscommissie. Vier keer per week wordt er getraind, aan de hand van schema’s die opgesteld worden door de universiteit van Leuven. Zo een training duurt meestal ongeveer anderhalf uur, en alles wordt nauwgezet gecontroleerd met een hartslagmeter.” Bart Van Crombrugge INTERVIEW Vice-voorzi� er van de CSC Robert Jeurissen vindt geld bĳ zaak “Arbitrage doe je als hobby”

Ex-scheidsrechter Robert Jeuris- sen (57) is al zes jaar vice-voorzitter van de Centrale Belgische Scheids- rechterscommissie en combineert dit met de job van gedelegeerd commis- saris bij de UEFA. België heeft het geld niet om scheidsrechters vette contracten te geven, en blijft een klein voetballand. “Maar wij klagen niet, en onze scheidsrechters ook niet”, aldus Jeurissen.

Foto Belga/Michel Krakowski

obert Jeurissen: “Ik zou niet durven WK’s. Maar nu hopen we natuurlijk dat Frank De zeggen dat het niveau van de Belgische Bleeckere geselecteerd wordt voor het volgende Rarbitrage hoger was toen ik nog ﬂ oot. Men wereldkampioenschap in Duitsland.” zegt altijd: in mijn tijd was het beter. Wij dachten dat wij de besten waren, nu denken ze dat zij de besten zijn. Het niveau is vergelijkbaar volgens Sinds begin dit seizoen is er een samenwerking mij.” tussen de Belgische en de Nederlandse voetbalbond, voor de uitwisseling van scheidsrechters “Scheidsrechters worden tegenwoordig wel beter tussen beide landen. U coördineert die samen- begeleid. Ze worden getraind door de commissie werking samen met de Nederlander Jaap Uilen- en krijgen media- en mentale training. De begelei- berg. ding van de Belgische scheidsrechters is door de Vanwaar kwam eigenlijk de idee voor een jaren heen veel verbeterd.” uitwisselingsproject? Jeurissen: “De idee kwam van ons beiden, in die Feit is wel dat de Belgische scheidsrechters zin dat we al enkele jaren samenwerkten met de de laatste jaren steeds uit de boot vallen om voetbalbond van het Groot-Hertogdom Luxem- wereldkampioenschappen en Europese kam- burg. Dat deden we vooral om jonge scheidsrech- pioenschappen te ﬂ uiten. Hoe verklaart u die ters, die geen internationale ervaring hebben, in trend? contact te brengen met een ander soort voetbal, Jeurissen: “Er is een tijdje een vacuüm geweest in met andere omstandigheden, een ander klimaat. de Belgische arbitragewereld. Toen Guy Goethals Op vraag van beide landen doen we die samen- er mee op hield, stond Frank De Bleeckere nog werking ook met Nederland, en dat verloopt heel niet ver genoeg op Europees vlak. Dat is de reden goed. Zo goed zelfs, dat we er verder mee zullen waarom we een tijdje uit beeld verdwenen zijn op gaan in de toekomst.” INTERVIEW Merkt u een verschil tussen het niveau van de Belgische en de Nederlandse arbitrage? Jeurissen: “Ik denk dat wij op hetzelfde niveau zitten. Ook onze competities zijn vergelijkbaar. Er zijn een vier- of vijftal topclubs in beide landen. Dus de kwaliteit van het voetbal is ongeveer hetzelfde, en het niveau van de scheidsrechters is ook vergelijkbaar.”

Ik stel die vraag eigenlijk omdat ik onlangs een uitspraak hoorde van Orlando Engelaar, Ned- erlands speler van Genk, die zei: “De scheidsrechters hier zijn ongelooﬂ ijk slecht. Het lijkt zelfs alsof ze totaal geen verstand van voetbal hebben.” Jeurissen: “Hij doet die uitspraak natuurlijk omwille van de manier waarop hij bepaalde gele kaarten pakt. Het is zo dat bepaalde instructies in Nederland anders zijn dan hier. Bijvoorbeeld een speler die op de omheining springt om zijn doelpunt te vieren, krijgt bij ons de gele kaart. In Neder land is dat dus niet het geval. Dat zijn geen ofﬁ ciële instructies, geen instructies van de UEFA of de FIFA. Ieder land heeft de mogelijkheid om Jeurissen: “Engelaar uit kritiek omwille van de het reglement aan te passen. Regels die de UEFA of manier waarop hij kaarten pakt” (Foto Belga/Yorick Jansens) de FIFA opleggen, moet je gewoon volgen. Maar daarnaast is ieder land vrij om zelf ook regels op te al is het wel mogelijk natuurlijk. Ik hoop het eigen- stellen. Dus een gele kaart is in dit geval gewoon lijk voor Claessens (lacht). Maar ik denk dat Genk eigen aan de Belgische competitie.” niet meer zo vlug zal zijn met de betaling van de boete mocht Claessens het nog een keer doen. Die In portefeuille tasten clubs staan niet aan te schuiven om boetes van hun spelers te betalen. “ De kritiek op scheidsrechters is vrij zwaar dit seizoen. Zo verklaarde Gert Claessens dat Aan het begin van het seizoen kwam er een scheids rechter Paul Allaerts een rotte vis is. charter, op initiatief van bondscoach Aimé Kan men dergelijke uitspraken niet zwaarder Antheunis, waarin stond dat scheidsrechters bestraffen? Want Gert Claessens kreeg niet en trainers mekaar niet openlijk zouden aan- eens een schorsing… vallen. Als u dan in de krant de uitlatingen Jeurissen: “Hij heeft wel een boete gekregen van leest van onder andere René Vandereycken en 2.500 euro. Ik vind het niet correct dat een speler Marc Brys, kan u dan niet concluderen dat dat in zo’n geval zou geschorst worden, want uitein- charter nutteloos was? delijk straf je dan de volledige ploeg. En ik vind Jeurissen: “In zekere zin is dat wel zo. Heel veel dat je hier het individu moet aanpakken. Dat kan trainers hebben zich wel gehouden aan dat char- je het best doen door hem in zijn portefeuille te ter. Het ging er vooral over om niet op de man te doen tasten, en hem een strenge geldboete op te spelen, geen scheidsrechters persoonlijk te viseren leggen.” dus. Maar men heeft wel het recht om scheidsrechterlijke beslissingen aan de kaak te stellen. Maar De kans is toch groot dat zijn club, Racing soms laaien de emoties gewoon heel hoog op na Genk, gewoon die boete betaalt? een wedstrijd. Op zo’n moment mogen er nog dui- Jeurissen: “Daar houden wij ons niet mee bezig, zend charters opgesteld worden, emotionele uit- INTERVIEW INTERVIEW

Jeurissen: “Ik hoop voor Gert Claessens dat Racing Genk zijn boetes betaalt” (Foto Belga/Yorick Jansens) spraken zullen er altijd wel komen.” kan enkel positief werken.”

Kan het gebruik van videobeelden een oplossing De nationale scheidsrechters hebben het niet bieden voor omstreden scheidsrechterlijke be- gemakkelijk, zowel op als naast het veld. Mees- slissingen? tal hebben ze een fulltime job, terwijl ze nog Jeurissen: (resoluut) “Zo lang er gesproken wordt vier keer per week moeten trainen in Brussel over interpretaties van een scheidsrechter, zal er of Leuven. discussie blijven bestaan. Wij bekijken met de Zou het geen goed idee zijn om hen op profes- commissie de videobeelden van alle wedstrijden sionele basis te laten fl uiten? die worden uitgezonden. En over sommige zaken Jeurissen: “Misschien wel, maar de vraag blijft kan je blijven discussiëren. Een strafschop, een of ze dan ook beter gaan fl uiten. Iemand die beter duwfout,… Als je videobeelden gebruikt, ver- betaald wordt, werkt daarom nog niet beter. Eén schuif je gewoon de verantwoordelijkheid. Want zaak is zeker: als ze semi-professioneel of profes- nu neemt de scheidsrechter de beslissing, maar sioneel fl uiten heb je veel meer mogelijkheden. Je dan wordt de bal doorgeschoven naar diegene die kan de begeleiding optimaliseren, je kan ze beter de videobeelden bekijkt. Discussie hoort gewoon fysiek begeleiden, je kan de hele opleiding dan bij het voetbal.” ook verbeteren.”

“Tegen technische middeltjes om interpretaties te “Maar dan stelt zich ook een andere vraag, die beoordelen zeg ik nee. Maar technische middeltjes nooit gesteld wordt. Wie gaat dat doen? Er moeten om zwart of wit te beoordelen, dus bijvoorbeeld mensen zijn voor de omkadering. Scheidsrechters bal binnen of buiten, keur ik goed. Een piepsignaal kan men professioneel laten werken, maar dan als de bal de lijn overschrijdt, zoals in het tennis, moet de omkadering ook professioneel zijn. Elke INTERVIEW

Jeurissen: “Fulltime scheidsrechters moeten ook fulltime begeleiding krijgen” (Foto Belga/Yves Boucau) topclub in België heeft een professionele omkade- end moeten ﬂ uiten. In de nationale afdelingen ring. Het kan niet dat bijvoorbeeld de trainer van verdwijnen er niet veel scheidsrechters. Maar in Anderlecht overdag gaat werken, en ’s avonds zijn het jeugdvoetbal houden scheidsrechters het veel spelers gaat trainen. Daar ligt het probleem bij de sneller voor bekeken. Waarom? Omdat de verbale professionalisering van de arbitrage. De scheids- agressie daar veel groter is, en omdat de scheidsrechters moeten dan fulltime werken, maar er rechters daar ook jonger zijn. Die zijn meestal moeten ook mensen zijn die hen fulltime kunnen niet zo sterk gewapend tegen kritiek en agressie. begeleiden.” Als je die jongens kan ontlasten door ze maar één wedstrijd te laten ﬂ uiten in plaats van twee of drie, “Ook achteraf duikt er een probleem op, want dan heb je een kleiner risico dat ze geconfronteerd wat gebeurt er als een scheidsrechter een bles- worden met zulke situaties. 300 à 350 nieuwe sure oploopt, of moet stoppen? De scheidsrechter scheids rechters zou ideaal zijn.” is nog geen 65 jaar, dus niet pensioengerechtigd. Er wordt gemakkelijk over zoiets gepraat, maar de Er zijn in België in het verleden al enkele cam- problematiek is groter dan je zou vermoeden.” pagnes geweest om meer scheidsrechters aan te trekken, die vrij succesvol waren. Verbale agressie Jeurissen: “Die zijn inderdaad positief geweest, er zijn 700 scheidsrechters bijgekomen. Dit jaar Er zijn momenteel in België zo’n 7.000 scheids- zitten we met een status-quo, maar eigenlijk rechters, voor 280.000 voetballende leden. Kan betekent dit winst, want vroegen verloren we al- men dan spreken van een tekort? tijd scheidsrechters. Nu zal een nieuwe campagne Jeurissen: “Volgens de laatste cijfers die ik ken, opgestart worden om nog 3 à 400 scheidsrechters zouden we goed zitten om alle wedstrijden van een bij te winnen.” spelleider te voorzien als we nog 300 extra scheidsrechters zouden hebben. Vooral in de onderste re- Op dat vlak doen onze campagnes het veel beter gionen, de jeugdafdelingen, gebeurt het soms dat dan bijvoorbeeld in Nederland. Hoe komt dat? scheidsrechters twee, drie wed strijden per week- Jeurissen: “In Nederland is de agressie veel INTERVIEW INTERVIEW

“Scheidsrechters te weinig betaald? Ik ﬂ oot vroeger voor 125 Belgische frank!”

Frank De Bleeckere (Foto Belga/Yorick Jansens)

zwaarder. Het grote probleem, in alle landen, is kan ook bijna niet.” dat heel veel jonge scheidsrechters beginnen aan de taak zonder dat ze zich bewust zijn van de moei- Worden de Belgische topscheidsrechters mo- lijkheidsgraad ervan. Men zou veel profspelers menteel niet te weinig betaald? Belgische scheids- eens een wedstrijd moeten laten leiden, zelfs al rechters verdienen in eerste nationale 72,5 is het maar bij de juniors. En die moeilijkheids- euro, plus een belastbare som van 500 euro. In graad is ook de grootste reden waarom er zoveel de Nederlandse Gouden Gids Divisie, de tweede scheidsrechters mee ophouden.” klasse dus, ontvangen de scheidsrechters 1400 euro bruto. Wat me opviel bij de vergelijking van de ver- Jeurissen: “Die vergoeding hangt af van ver- goedingen van scheidsrechters is dat jeugd- schillende factoren. In Duitsland verdienen de scheidsrechters twintig euro verdienen, en scheidsrechters meer, in Engeland ook. De grote scheids rechters in eerste provinciale 25 euro. landen hebben veel meer ﬁ nanciële middelen, Is dat verschil niet wat klein, aangezien scheids- onder andere door televiesiegelden. Maar de Bel- rechters in eerste provinciale het normaal gische scheidsrechters zijn niet onderbetaald. Wij gezien toch zwaarder hebben? klagen niet, en onze scheidsrechters ook niet. Ze Jeurissen: “Nu verdient een jeugdscheidsrechter zijn tevreden.”  twintig euro, maar vroeger was dit nog minder. De basisvergoeding werd een paar jaar geleden al verhoogd. Maar goed, twintig euro, 25 euro,… Ik moet u zeggen: toen ik mijn eerste wedstrijd ﬂ oot, had ik 125 Belgische frank. Arbitrage moet je doen als hobby. Je begint daar niet aan met de bedoeling om daar een carrière in te maken. Dat Bart Van Crombrugge REPORTAGE In het spoor van de assistenten

LEUVEN - Gietende regen, wind, ijzige koude. Het is afzien in de dug-out van het oefencomplex aan het Leuvense De Nayer-gebouw. Toch hoor je de nationale assistent - scheidsrechters die hier aan het trainen zijn niet klagen. Zij moeten vier maal per week trainen, weer of geen weer. En dat terwijl dit enkel een hobby is… Ook in de dug-out zit Luc Matthys. Hij vertegen- rechter kan een rode of een gele kaart geven bij woordigde ons land als assistent-scheidsrechter protest. Een assistent staat op zijn lijn en wordt op het wereldkampioenschap voetbal van 1994 in uitgekafferd.” Amerika. Nu is hij begeleider van de huidige lichting assistenten en zetelt hij in het directiecomité van de Centrale Scheidsrechterscommissie. Alex Verstraeten, momenteel internationaal assistent -scheidsrechter, is ook vertrouwd met Een wedstrijd ﬂ uiten en een wedstrijd vlaggen zijn dat fenomeen. “Je moet inderdaad goed kunnen twee totaal verschillende taken. Dat kan Matthys, incasseren”, steekt hij van wal. “Als assistent is die beide gedaan heeft, beamen. “Als assis tent het steeds zwart of wit. Je moet onmiddellijk bes- moet je nog meer geconcentreerd zijn, het is meer lissen, en dan is het juist of fout. Daarbij komt stresserend”, getuigt hij. “Je hebt ook minder nog dat je een speler niet kan bestraffen zoals een mogelijkheden om je af te reageren. Een scheids- scheids rechter dat kan.”

Alex Verstraeten (links): “Als assistent-scheidsrechter moet je goed kunnen incasseren” (Foto RV) REPORTAGE

Pieter Polﬂ iet (links): “Je gezin moet hier voor 100% achter staan” (Foto RR)

Het verschil tussen de taak van een assistent- Hoewel ook Luc Matthys een stap achteruit zette scheidsrechter en die van een scheidsrechter merk omdat hij als scheidsrechter belemmerd werd door je ook tijdens de training. De assistenten oefenen de leeftijdsgrens, vindt hij die maatregel toch niet op voorwaarts, zijwaarts en achterwaarts lopen. overbodig. “Ik was blij dat het gedaan was op Ook worden de grensrechters getraind op het sig- vijfenveertig. Fysiek had ik geen probleem, maar naleren, met andere woorden het aangeven van mentaal is de druk zeer groot. De situatie is nu wel een overtreding met de vlag. anders. Mocht ik in mijn tijd over een sportpsy- choloog gesproken hebben dan zou men mij gek Bijna iedereen van deze assistent-scheidsrechters verklaard hebben. Nu is dat de normaalste zaak is in dit wereldje terecht gekomen door als scheids- van de wereld.” rechter een stapje terug te zetten. De plaatsen in eerste nationale zijn dun bezaaid, en dan is het ge- “Maar op het einde van mijn carrière had ik het makkelijker om als assistent op te klimmen tot het mentaal lastig”, gaat Matthys verder. “Als je al hoogste niveau dan als scheidsrechter. “Ik heb als een palmares hebt, krijg je alsmaar zwaardere wed- scheidsrechter geﬂ oten tot tweede nationale. We- strijden. De dag voor de wedstrijd had ik vroeger gens mijn ouderdom (Verstraeten is momenteel nooit problemen. Ik sliep altijd goed. Maar na 39, nvdr) was de kans dat ik ooit als scheidsrech- verloop van tijd krijg je het alsmaar moeilijker. Je ter in de eerste klasse zou belanden heel klein”, probeert te slapen, maar de ﬁ lm van de wedstrijd vertelt Alex Verstraeten. “Daarom koos ik voor de blijft zich afspelen voor je ogen. Het is moeilijk taak van assistent-scheidsrechter.” om de knop om te draaien na verloop van tijd.”

En met succes, want Verstraeten is na amper drie Lat te hoog jaar als assistent uitgegroeid tot een vaste waarde in de Belgische eerste klasse en vlagde al in Zwe- Vier keer per week moeten de nationale scheids- den, Griekenland en Ijsland. rechters en assistenten trainen. Dat dit moeilijk REPORTAGE Luc Ma� hys: “Ik durfde niet zeggen hoeveel ik verdiende. Men had mĳ vierkant uitgelachen!” Foto Bart Van Crombrugge combineerbaar is met een gezin en een job kan de nodige tijd beschikt en je job het toelaat is de iedereen beamen. “Als je dit arbitragewerk louter situa tie zoals ze nu is nog altijd de beste. Fulltime ziet als een hobby ligt de lat in principe te hoog”, scheidsrechters kunnen we niet betalen. Daarvoor beweert Verstraeten. “Maar aangezien ik al twintig zijn we een te klein land.” jaar in dit milieu zit, heb ik geleerd om alles te re- lativeren.” Ook Pieter Polﬂ iet, die reeds aanwezig Slecht betaald was als assistent op een Europees jeugdtornooi, kan dit beamen. “Het is inderdaad moeilijk. Dit Voor het geld hoef je geen assistent-scheidsrechter vraagt veel tijd en energie. De belangrijkste voor- te worden, zo blijkt al snel. “In eerste nationale waarde is dat je gezin er honderd procent achter verdien je als assistent-scheidsrechters nog geen staat.” 190 euro netto per wedstrijd”, vertelt Alex Ver- straeten. “In tweede nationale krijg je net geen Luc Matthys kan hierover meespreken. “Je arbi- honderd euro. Dat is gewoon peanuts vergeleken tragewerk moet verenigbaar zijn met je job en je met wat spelers verdienen!” familie. Ik had gelukkig geen probleem met mijn gezin. Mijn vrouw is niet geïnteresseerd in voetbal, “En dat is nooit anders geweest”, stelt Matthys. ik mocht alles doen wat ik wou,” vertelt hij. “Ik “In 1992 moest ik naar Madrid gaan om een inter- ben in 1994 drie weken weg geweest om te gaan nationale wedstrijd te vlaggen. We werden er op- vlaggen op het wereldkampioenschap in Amerika. gevangen en begeleid door een Spaanse assistent. Maar nu zijn er jonge scheidsrechters van wie de Hij verdiende maar liefst 20.000 Belgische frank vrouw gaat werken. Zij wil dan ook dat haar man (500 euro, nvdr) per match. Ik durfde hem niet eens thuis is. Dat is echt een belangrijke factor, die eens vertellen dat ik maar 1.200 Belgische frank je niet mag onderschatten.” (dertig euro, nvdr) per match kreeg. Hij had me waarschijnlijk vierkant uitgelachen.” Toch is Pieter Polﬂ iet realistisch. “Het zou inderdaad gemakkelijker zijn mochten we ons fulltime Als scheidsrechter moet je veel opofferingen doen kunnen toeleggen op de arbitrage. Maar de voet- voor weinig geld en weinig respect. Toch stappen balbond heeft daar geen geld voor.” Matthys ziet de assistent-scheidsrechters na een vermoeiende wel wat in een overgang naar semi-professional- training in de gutsende regen blijgezind de kleed- isme. “Dat is een optie. Maar dan kom je in de pro- kamers binnen. Het is duidelijk dat je als scheids- blemen met het pensioen. Na een bepaalde leeftijd rechter een tikkeltje gek moet zijn…  moet je stoppen met arbitrage. Je kan niet iedereen een job geven bij de voetbalbond. Als je over Bart Van Crombrugge INTERVIEW Professor Werner Helsen over onze arbitrage “Belgische scheidsrechters scoren in het buitenland” Maar weinig Belgen kunnen stellen dat ze een topfunctie hebben bij zowel de FIFA als de UEFA. Toch behoort Werner Helsen zeker en vast tot dit selecte kransje. Deze professor Kinesiologie aan de KU Leuven staat in voor de fysieke begeleiding van circa 600 scheidsrechters van over de hele wereld. “Toch is dit gewoon een uit de hand gelopen hobby”, lacht Helsen.

Werner Helsen is voortdurend aan het werk. “Maar het is meer een lust dan een last.” (Foto Bart Van Crombrugge) erner Helsen: “Ik ben eind 1998 bij Daarna heeft u de scheidsrechters begeleid op de UEFA terecht gekomen door Alex Euro 2000… WPonnet. Ponnet zat toen in het scheids- Helsen: “Ja, inderdaad. Tijdens het Euro pees rechterscomité van de Europese voetbalbond. Men kampioenschap in België en Nederland werden de wou de arbitrage professionaliseren en daarom scheidsrechters voor de eerste keer beschouwd als werd ik door Ponnet voorgesteld als fysiek bege- een volwaardig team. Dat betekent concreet dat leider. Mijn samenwerking met de UEFA was onze, net als voetbalteams, op afzondering gingen middellijk een goed huwelijk.” en dagelijks trainingssessies afwerkten. Ik was INTERVIEW

“Ik lig absoluut niet wakker van een gebrek aan belangstelling.”

Foto KU Leuven Mijn samenwerking met de UEFA was onmiddellijk een goed huwelijk.” verantwoordelijk voor die trainingen. En met suc- van de UEFA. De topklasse, dat zijn vijftig top- ces, want die methode heeft geleid tot heel mooie scheidsrechters uit Europa, begeleidde ik al via prestaties op dat Europees kampioenschap. Sinds- mailings. Ook lopen er heel wat projecten bij de dien is onze samenwerking steeds intenser ge- UEFA. Het mooiste project is dat van de Referee worden. Ondertussen zijn er al trainingsmethodes Talents. Dat is een verzameling van een dertigtal opgesteld voor topscheidsrechters, assistenten, jongere mensen in Europa, scheidsrechters van vrouwelijke scheidsrechters en voor Futsal (het in- dertig à vijfendertig jaar. En zij krijgen gedurende doorvoetbal, nvdr).” twee jaar de kans om sneller door te stromen. Dus ze worden van heel kortbij gevolgd tijdens hun En wat houden die trainingsmethodes dan in? wedstrijden. Van week tot week worden ook hun Helsen: “Ik maak elke week een trainingspro- trainingen bijgehouden door mezelf. Dat heeft nu gramma op. Elke vrijdag stuur ik dat via e-mail al enkele jaren echt zijn vruchten afgeworpen. Er naar de scheidsrechters. Zij werken de verschil- zijn een aantal scheidsrechters die op heel korte lende trainingssessies af met een hartslagmeter. tijd zijn opgeklommen naar de topklasse. Het is Na de training sturen ze mij dan de gegevens te- een heel succesvol project, waarbij ik wekelijks rug die opgeslagen zijn door de hartslagmeter. Op met deze scheidsrechters communiceer.” die manier kan ik zien of ze alle oefeningen op de juiste manier gedaan hebben en of er eventueel iets “Maar ondertussen zit ik al aan een e-maillijst van moet bijgestuurd worden.” bijna 600 scheidsrechters. Die mails gaan elke vrijdag de deur uit. Er zitten inderdaad verschillende U doet dat voor zowel topscheidsrechters als scheidsrechters tussen van een lager niveau. Uite- scheids rechters uit lagere afdelingen? raard begeleid ik ook de Belgische scheidsrech- Helsen: “Ja, dat is juist. Dat is begonnen op vraag ters, de nationale en de elites. En wekelijks komen INTERVIEW INTERVIEW er meer en meer scheidsrechters bij. Zij hebben UEFA. Toch bent u relatief onbekend in België. dan gehoord over mijn trainingsprogramma’s en Is dat niet frustrerend? vragen om dat ook naar hen op te sturen.” Helsen: “Nee, helemaal niet. Ik vind ook dat dat de laatste jaren wat veranderd is. Ik word steeds Krijgen de scheidsrechters uit de lagere afde- vaker gevraagd voor interviews en dergelijke. Ik lingen dan dezelfde trainingsschema’s als de heb de indruk dat men in België heel goed weet topscheidsrechters? waar ik mee bezig ben. Ik lig dus absoluut niet Helsen: “In principe richt ik me nu het meest op de wakker van een gebrek aan belangstelling.” internationale top, omdat dat ook de vraag is van de UEFA. Er zijn natuurlijk wel wat manieren om De internationale scheidsrechters lopen onder de programma’s aan te passen aan scheidsrechters andere de Coopertest. Op welke basis worden die niet de mogelijkheid hebben om drie of vier die criteria opgesteld? keer per week te trainen.” Helsen: “Eind volgende week komen we samen “Maar ik moet zeggen dat ik er op dit ogenblik met een netwerk van mensen van over de hele echt niet veel tijd kan insteken. Ook omdat ik wereld. Dan worden dergelijke zaken besproken, ondertussen voor de FIFA nog werk verricht. Voor en worden er voorstellen gedaan. Die Cooper- de Wereldvoetbalbond heb ik de Confederations test hebben we in Frankfurt, waar de kandidaat- Cup van 2001 en de Wereldbeker van 2002 bege- scheidsrechters voor het komende WK zijn sa- leid. Nu volg ik de 46 kandidaat-scheidsrechters mengekomen, ook gelopen. De minimumnorm is op voor het wereldkampioenschap in Duitsland nu 3.000 meter, geen 2.700 meter meer. Want die van 2006.” afstand loop je met de vingers in de neus, bij wijze van spreken. 200 meter lopen we niet langer meer Heeft u nooit spijt dat u in de arbitragewereld omdat die niet relevant is voor scheidsrechters. In bent gestapt? plaats van vijf tig meter kiezen we nu voor veertig Helsen: “Op dit ogenblik besteed ik daar inder- meter met vliegende start. Daar ligt dan de limiet daad heel veel vrije tijd aan. Zelfs in het weekend op zes se conden. Diegenen die de limiet niet ha- ben ik aan het werk voor de FIFA en de UEFA. len, gaan maar naar huis.” Maar je krijgt er heel veel voldoening voor terug. Dat maakt alles goed. Het is gewoon een ontaarde, “Nu zijn we ook nog een andere test aan het uit- uit de hand gelopen hobby. Er komt heel wat werk proberen. Dat heet de intermittententest. Daar- bij kijken. Maar het is meer een lust dan een last.” bij wordt 150 meter tempo gelopen, in dertig seconden. Dan wordt er vijftig meter gewandeld, U bent ook nog docent aan de universiteit van ook in dertig seconden. Dan weer tempo lopen, Leuven. Kunt u de twee combineren? dan weer wandelen. Dus een volledige ronde op Helsen: “Tot op heden valt dat mee. Ik heb het een piste van 400 meter. En dat steeds opnieuw. zelf altijd een enorm voordeel gevonden om de Dat is een tamelijk veeleisende test. En ik ver- link te kunnen leggen tussen de theorie en de prak- moed dat die toch zal weerhouden worden om in tijk. Het is allemaal goed en wel om Trainingsleer de toekomst dienst te doen als ﬁ tnesstest.” en Bewegingsleer te doceren, maar het maakt het leven zoveel aangenamer, en ik hoop ook het leven Het tempo van het voetbal is de laatste jaren van de studenten, als je dat wat kan kruiden met enorm verhoogd. Is de fysieke begeleiding van wat praktijkvoorbeelden. De combinatie lukt dus scheidsrechters mee geëvolueerd? omdat ik de twee met elkaar link.” Helsen: “Zeker en vast. Dat tempo is niet alleen U heeft een topfunctie bij zowel de FIFA als de voor de spelers verhoogd, maar nog meer voor “De ma nier waarop scheidsrechters in België worden begeleid, is voor veel voetbalclubs een voorbeeld” INTERVIEW de scheidsrechters. Als ik nu zie op welke ma- “Bij elke beoordeling moeten de scheidsrechters nier de scheidsrechters in België worden begeleid op ongeveer vijftien meter van de bal staan. Als dan is dat voor veel voetbalclubs een voorbeeld. het spel snel heen en weer gaat, kan een speler er Scheidsrechters worden meestal nog beter, nog voor zorgen dat hij de bal niet hoeft aan te nemen. deskundiger begeleid dan spelers. Maar ze heb- Scheidsrechters moeten meelopen. Willen of niet ben het ook nodig. Als je ziet welke prestaties willen. En dat tot het einde van de match. Want we scheidsrechters bijvoorbeeld in de Champions hebben een aantal statistieken waaruit heel duide- League leveren, dat is verdorie (sic) de moeite lijk blijkt dat het aantal kritieke incidenten nergens waard. Ze leggen tussen de twaalf en veertien kilo- zo hoog is als in de laatste vijftien minuten. Met meter af per wedstrijd, wat niet zo tot de verbeeld- kritieke incidenten bedoelen we strafschoppen ing spreekt. Maar ze vertonen ongeveer 1300 ac- en rode kaarten. Op het ogenblik dat spelers moe tiviteitswisselingen per match. Dat betekent: staan, worden en te laat zijn met hun tackle krijgen ze joggen, wandelen, voorwaarts spurten en zijwaarts een penalty of een rode kaart. Dan moet de scheids- uitwijken om de vier seconden. Het veranderen rechter nog heel alert zijn.” van activiteit vereist enorm veel energie. Op dat vlak verbruiken zij meer ener gie dan voetballers. Dus moet de scheidsrechter nog alerter zijn Spelers veranderen maar tegen het einde van de om de zes seconden van “Mensen die de integriteit match dan in de aan- activiteit. Uiteraard gaan vangsfase? scheidsrechters niet ta- van een scheidsrechter Helsen: “Als je het dan ckelen. Maar puur fysiek, in twĳ fel trekken, toch tegenover mekaar wil qua loopwerk, doen zij zetten dan moeten de spe- voor een aantal dingen trekken het voortbestaan lers er voor zorgen dat ze er duidelijk meer inspan- van het voetbal in twĳ fel. direct staan van in het be- ning dan spelers. En ver- gin van de wedstrijd. Maar geet niet dat ze vijftien Dat kan en mag niet.” scheidsrechters worden à twintig jaar ouder zijn. belangrijker naarmate de Dat betekent dat ze heel goed moeten voorbereid wedstrijd vordert, de laatste vijftien minuten dus. zijn.” Want in die minuten worden de resultaten behaald. En dan moet je ook correct kunnen beslissen.” Hoger tempo Er wordt in de pers regelmatig nogal nega- Kunt u stellen dat de scheidsrechters van tief gedaan over het niveau van de Belgische vandaag fysiek veel sterker in hun schoenen scheids rechters. Hou zou u zelf het niveau van staan dan pakweg vijftien jaar geleden? onze scheids rechters inschatten? Helsen: “Och, dat is echt niet vergelijkbaar. De Helsen: “Die kritiek is totaal onterecht. Het niveau manier waarop ze nu voorbereid en begeleid dat tijdens deze competitie behaald wordt is ab- worden, dat is een wereld van verschil. Als je soluut zo slecht nog niet. Het is jammer dat er ook een scheidsrechter van vijftien jaar geleden nu een aantal mensen in het profvoetbal zich op zo’n een Champions League-match laat ﬂ uiten valt manier uitlaten tegenover scheidsrechters. Mensen die compleet door de mand. Dat lukt gewoonweg die de integriteit van een scheidsrechter in twijfel niet. Het spel is enorm toegenomen in snelheid. trekken, trekken eigenlijk het voortbestaan van het Er zijn ook een aantal maatregelen genomen om voetbal in twijfel. Dat kan en mag gewoon niet.” die snelheid op te voeren. Bijvoorbeeld multiple ball system (het constant aanbrengen van nieuwe “Als ik zie op welke manier René Vandereycken ballen als de wedstrijdbal is weggetrapt, nvdr). zich soms gedraagt tegenover scheidsrechters, De zes secondenregel van de keeper is ingevoerd, dat kan gewoon niet. Als proftrainer zou hij beter de pressing van de ploegen is verhoogd, de tech- moeten weten. En bovendien zou hij de reglement- nische en fysieke kwaliteiten van de spelers zijn en moeten kennen. Als ik terugdenk aan het geval verbeterd.” van Jan Moons (Moons kreeg rood nadat hij een INTERVIEW INTERVIEW

“Een scheidsrechter van vijftien jaar geleden zou nu compleet door de mand vallen.” (Foto Bart Van Crombrugge)

bal met de hand beroerde buiten het strafschopge- scheids rechters worden geselecteerd voor bied, nvdr), als je dan als proftrainer moet zeggen: wereldkampioenschappen en Europese kam- “Ik heb de fase gezien, maar ik weet niet wat de pioenschappen? beslissing had moeten zijn”, dat is toch niet correct. Helsen: “Frank De Bleeckere zit nu wel in de Als je in zo’n situatie niet weet wat er had moeten voorselectie voor het komende wereldkampioen- beslist worden, dan ben je ook niet ge plaatst om schap in Duitsland. Ik kan alleen maar zeggen dat, kritiek te geven op een scheidsrechter.” als hij blijft evolueren en presteren zoals hij op dit “Scheidsrechters maken uiteraard fouten, maar ogenblik bezig is, we terug een Belg als scheids- spelers en trainers maken ook fouten. Zo lang rechter hebben op een wereldbeker. Het zou mij voetbal geleid wordt door mensen zullen er fouten erg ontgoochelen en verrassen mocht dat niet het gemaakt worden. Ik kan alleen maar zeggen dat geval zijn.” over het algemeen het niveau in België zeker niet slecht is. En ik weet ook dat er toppers zijn zoals In hoeverre heeft u zelf inspraak in die uitein- Collina of Anders Frisk in Zweden die het in hun delijke selectie? eigen competitie ook niet altijd gemakkelijk heb- Helsen: “Wel, het is heel duidelijk. De Wereld- ben. Iedereen kent daar iedereen, je hebt al een voetbalbond is nu gestart met een project dat reputatie bij clubs waarmee in het verleden al dis- ander half jaar duurt. Ik heb hier een dossier liggen cussies geweest zijn. Dus dat maakt het niet altijd van de 46 kandidaten. Zij worden op verschil- gemakkelijk om in eigen land topwedstrijden te lende vlakken opgevolgd. Zowel op medisch als leiden. Maar bij de UEFA hoor ik dat onze Bel- op wedstrijdtechnisch vlak. Ik bekommer me om gische arbitrage scoort in het buitenland. De Bel- hun fysieke evolutie. En binnen dit en anderhalf gische scheidsrechters die in Nederland gaan fl ui- jaar, als we weer samenkomen in Frankfurt, maakt ten worden daar met open armen onthaald.” iedereen vanuit zijn invalshoek een ranking op. Op basis van de verschillende rangordes wordt er een Hoe komt het dan dat er zo weinig Belgische beslissing genomen.” INTERVIEW Er worden dus louter sportieve criteria gehan- een leeftijdsgrens gewoon niet. Ik ken geen enkele teerd? coach die een speler op de bank gaat zetten omdat Helsen: “Dat is louter op basis van prestaties. hij te oud is.” Zowel wedstrijdprestaties als trainingsprestaties. Zij krijgen een score op basis van een gedetailleerd “Twee weken geleden is Collina hier geweest, ik protocol. Ze krijgen ook een aantal fi tnesstests. En had een fotoshoot met hem. Hij kan zonder bles- op basis daarvan wordt een rangorde gemaakt. Het sures gemakkelijk nog twee à drie jaar verder gaan. zijn diegene die het best presteren die zullen gaan. Hij heeft een autoriteit die niemand heeft. Het zou Vooral bij de FIFA is het fysieke onderdeel heel een verlies zijn voor het voetbal. Dat is jammer, belangrijk. Omdat zij heel duidelijk willen stellen maar wel begrijpelijk vanuit het standpunt van de dat scheidsrechters, van waar ze ook komen, topfi t FIFA.” moeten zijn. Dat is zeker en vast een stap vooruit in vergelijking met de vorige wereldbeker. In Ja- In heel wat landen wordt er al gewerkt met pan en Korea waren we zes weken samen, maar op professionele scheidsrechters. Zou dat een zes weken tijd kan je nooit iemand fundamenteel goed idee zijn in België? veranderen. Nu hebben we anderhalf jaar. Twee Helsen: “Zeker en vast. Je voelt ook aan dat we weken geleden hebben we een eerste serie tests daar meer en meer naartoe gaan. In Italië en Enge- gedaan in Frankfurt. We gaan ook een aantal tests land zijn scheidsrechters al professioneel. Meer doen in de tussentijd, omdat dat belangrijk is. Dus en meer zie je dat topscheidsrechters ook binnen gaan we heel mooi in kaart kunnen brengen wie hun eigen federatie een functie krijgen, deels naar daadwerkelijk gewerkt heeft aan zijn conditie en recrutering van jonge scheidsrechters, deels naar wie minder.” training van scheidsrechters.”

De leeftijdsgrens voor internationale scheids- “Ik zie dat nu ook in landen die vergelijkbaar zijn rechters ligt op 45 jaar. Toch zijn er maar heel met België qua grootte, zoals in Zweden. Ik denk weinig scheidsrechters voorstander van een ook dat er vanuit de Proﬂ iga meer vraag is om sc- leeftijdsgrens. Vanwaar komt die maatregel? heidsrechters meer kansen te geven qua tijd en ﬁ n- Helsen: “Die beperking is er internationaal, maar anciering. Want op die manier kan men het fouten- is er niet nationaal. De regel is opgesteld door de risico van de scheidsrechters beperken.” FIFA. Persoonlijk ben ik ook geen voorstander van die leeftijdsgrens. Dat is een heel duidelijk Werk aan de winkel voorbeeld van discriminatie volgens leeftijd. En dat kan absoluut niet. Een tegenargument dat ik Wat wilt u nog realiseren in de arbitrage- wel begrijp vanuit het oogpunt van de FIFA, is wereld? dat men daar zegt: “Wereldwijd zijn er 700.000 Helsen: “We zijn er nog lang niet, laat ons dat scheidsrechters. Het is heel belangrijk om door- duidelijk stellen. We zitten goed op vlak van stroming te hebben aan de top.” Op die manier fysieke begeleiding van scheidsrechters. De Bel- heb je in elk land mensen die promotie kunnen ma- gische scheidsrechters en het grootste deel van de ken, en mensen die de top kunnen bereiken als ze internationale scheidsrechters hebben een niveau goed zijn. De FIFA is vooral bekommert om het bereikt hebben dat we op zich niet meer moeten aspect doorstroming. Als je een heel sterke gene- veranderen. Maar er is nog werk aan de winkel ratie topscheidsrechters hebt, die er nu echt wel wat betreft de training van het beslissingsaspect. is, dan kunnen die een aantal jongere, talentvolle Scheidsrechters kunnen hier elke week heel goed scheidsrechters tegenhouden gedurende het mooi- trainen, maar uiteindelijk is dat slecht een klein ste gedeelte van hun carrière. Maar op zich kan deeltje van hun taak.”

“Het instellen van een lee� ĳ dsgrens voor scheidsrechters is een duidelĳ k voorbeeld van discriminatie volgens lee� ĳ d” INTERVIEW INTERVIEW

Helsen begeleidt Pierluigi Collina. “Dat hij moet stoppen, is een verlies voor het voetbal.” (Foto KU Leuven)

Kan er getraind worden op het beslissings- geconfronteerd met buitenspelsituaties die zij net aspect? zoals in een echte wedstrijd moeten beoordelen. Helsen: “Daar werken we nu aan. We proberen We gebruiken daarvoor de simulatietechnolo- scheidsrechters te trainen op het nemen van be- gie waarbij echt gespeelde wedstrijden worden slissingen buiten de wedstrijd. Als spelers een gedigitaliseerd, gemanipuleerd en op een groot partijtje spelen op training, dan is het continu: scherm worden aangeboden. Ofwel gebruiken we waarnemen, beslissen en uitvoeren. We hebben computeranimaties via Flash of andere software. een aantal pilootstudies gedaan. Daarbij beoorde- We hebben daar al wat mee geëxperimenteerd en len scheidsrechters spelsituaties onder tijdsdruk. ik moet zeggen dat dat zeker belooft voor de toe- Net zoals in een wedstrijd moeten ze dan zeggen: komst. Ik denk dat de prestaties van scheidsrech- “Doorspelen!” of “Duidelijke fout, gele kaart”.” ters en assistenten door dergelijke oefeningen toch nog serieus kunnen verbeterd worden. In de toe- Simulaties zijn dus de toekomst van de arbi- komst moeten we dus de fysieke begeleiding van trage? scheidsrechters behouden en onderhouden, en het Helsen: “Ja, zeker en vast. Met de videotechnolo- beslissingsaspect moeten we verbeteren.”  gie die we nu hebben is dat perfect mogelijk. Naar scheidsrechters toe werken we op dit ogenblik aan het beoordelen van fouten om de veiligheid van de spelers te waarborgen. Met de assistenten fo- cussen we ons op buitenspel. Ze worden constant Bart Van Crombrugge INTERVIEW Scheidsrechter Wim Sunnaert over technologische hulpmiddeltjes “Voetbal is geen computerspelletje”

Foto ALSO Hoewel het toen een ongewone stap was, koos Wim Sunnaert (20) er vijf jaar geleden voor om scheidsrechter te worden. Ondertussen leidt hij al wedstrijden in derde provinciale, en is hij heel wat ervaringen rijker. Als scheidsrechter ver- kiest hij een sobere stijl: “Wij moeten niet de show stelen, voetballers moeten dat doen.” INTERVIEW im Sunnaert: “Ik ben scheidsrechter scheids rechter. Het is ook leuker om met drie te geworden omdat ik in de voetbalwereld arbitreren: je leert nieuwe collega’s kennen en Wwou blijven. Voordien had ik acht jaar je kan eens een babbeltje slaan voor de match. zelf gevoetbald bij Nederhasselt. Ik heb die stap gezet zonder er bij na te denken, het was een plotse Als u een wedstrijd moet fl uiten, bereidt u zich ingeving. In oktober 2003 ben ik bij de miniemen dan specifi ek voor? beginnen te fl uiten, en momenteel ben ik al kun- Sunnaert: “De voorbereiding begint al op dins- nen opklimmen tot in de derde provinciale. dag. Dan krijgen we onze aanduidingen te zien via internet. Dan zoek ik meestal op waar het terrein Op welke basis wordt uw promotie bepaald? ligt, waar de ploegen staan in de rangschikking, Sunnaert: “Het Provinciaal Scheidsrechterscomité de clubkleuren,... Donderdag train ik elke week telt leden die voornamelijk jonge scheidsrechters bij een scheidsrechtersvriendenkring, ALSO. Dat controleren in eerste en tweede provinciale. Onder is de vriendenkring van de regio Aalst-Dender- hen staan opleiders die scheidsrechters van jeugd monde. Op de dag van de match studeer ik in de en reserven controleren. Ook scheidsrechters die voormiddag en na de middag vertrek ik meestal al. door hun leeftijd niet meer kunnen stijgen worden Scheidsrechters moeten bij wedstrijden van eerste door hen gecontroleerd. Je krijgt een paar keer ploegen immers één uur op voorhand aanwezig per seizoen controle zonder dat je het weet. Na de zijn om het terrein te keuren en verschillende af- match komen die con- spraken te maken.” troleurs bij jou en wordt de match besproken. “Ik beleef nog plezier Wat is het nut van een Je krijgt dan punten en scheidsrechtersvrienden- naargelang je prestaties aan het fl uiten kring? kan je promoveren, blij- Sunnaert: “Zij organiser- ven of degraderen uit je van een wedstrĳ d, en de cursus en vergaderen categorie.” elke maand. Ook zijn er ook al is het regelmatig gastsprekers, zo “Ik ben telkens stap voor zijn Paul Van Himst, Frank stap omhoog gegaan, soms hard” De Bleeckere en Paul Al- maar je kan bijvoorbeeld laerts al te gast geweest bij ook van knapen direct ALSO. Het is heel nuttig naar de reserven stijgen. Als je begint met het fl ui- omdat je met je collega’s kan praten over problemen ten van eerste elftallen wordt het wel moeilijker. die je meegemaakt hebt tijdens een match. Er is ook Er wordt meer van je verwacht. Tot en met tweede een quiz over het voetbalreglement. Maar we praten provinciale gaat het nog vrij gemakkelijk, maar niet alleen over voetbal, ook over andere dingen.” vanaf dan werkt men met een rangschikking van scheidsrechters. Dan komen ze een vijftal keer per Ben je als scheidsrechter verplicht om je bij een seizoen bij jou, ook bij andere collega’s, en dan vriendenkring aan te sluiten? vergelijken ze je met arbiters van dezelfde catego- Sunnaert: “Nee, dat is niet verplicht. Maar ik vind rie. De plaatsen zijn ook beperkter. Van eerste pro- wel dat je daar beter bij aangesloten bent als je am- vinciale naar bevordering mogen er per jaar maar bitie hebt. Het is vooral een leerschool. Je leert er twee à drie scheidsrechters overgaan.” ook veel collega’s kennen, wat het allemaal leuker maakt.” In derde provinciale worden er lijnrechters gebruikt om de scheidsrechter te assisteren. Spe- De voetbalbond voert verschillende campagnes len lijnrechters een grote rol bij arbitrage? om mensen ertoe aan te zetten scheidsrechter Sunnaert: “Tegenwoordig noemen ze de lijn- te worden. Hoe komt het volgens u dat er een rechters assistenten. Ik fl uit nog niet zo lang tekort is aan scheidsrechters? met assistenten, maar ik ben blij dat je op hen Sunnaert: “De kritiek op scheidsrechters verergert kan terugvallen. Het vergemakkelijkt de job van altijd maar. Daardoor stoppen er ook veel mensen INTERVIEW INTERVIEW

“Men moet aanvaarden dat we mensen zĳ n en dat we soms fouten maken”

Foto ALSO

met arbitrage denk ik. Toen ik begon, hebben we maken. Er is ook een test geweest met zendertjes met tien mensen de cursus gevolgd. Nu zijn er nog in de scheenbeschermers om te controleren of ie- maar vier scheidsrechters over uit die groep. Ze mand offside staat. Wat moet er dan gebeuren als vallen af om verschillende redenen, maar vooral die zender niet werkt? “ de toenemende kritiek en agressie zijn de voor- naamste oorzaken. Ik beleef er nog plezier aan, “Soms kan het wel positief werken. Het is nuttig ook al is het soms hard. De voetbalbond maakt als scheidsrechters bepaalde fasen kunnen her- wel veel reclame, maar dat staat dan tegenover de bekijken op videobeelden. Maar er zijn grenzen.” bakken kritiek die wij krijgen van supporters en clubleden. Ook de media spelen hierin een belan- Moet de wedstrijd dan stilgelegd worden in grijke rol: de laatste weken kwam er alweer veel zo’n geval? kritiek op de scheidsrechters uit eerste klasse, wat Sunnaert: “Soms wel. Maar ik denk dat dat een rem kan zijn voor sommige mensen om er aan maar bij enkele fasen mogelijk is. Neem nu een te beginnen.” tackle, is dat een gele of een rode kaart? Met de ene camera lijkt rood de juiste beslissing, met Overdreven een andere camera heb je dan een heel andere mening... Bij een elleboogstoot kan het wel helpen, Er zijn ook al een aantal experimenten geweest want dan krijgt de speler tijdens de match nog om het de taak van de scheidsrechter te verge- rood. Tijdens het vorige WK was er zo’n rel rond makkelijken. Ik denk dan aan een experiment het spuwen van Totti. Dan kan je als scheidsrech- met twee scheidsrechters, zelfs een systeem met ter tijdens de rust de beelden nog eens bekijken laserstralen. en hem onmiddellijk rood geven. Dan heeft de Hoe staat u tegenover zulke ingrepen? kaart pas echt een invloed op de wedstrijd.” Sunnaert: “Ik vind dat allemaal overdreven. Voet- bal is geen computerspelletje, en dat probeert men Als u een rode kaart trekt voor een speler, wie er wel van te maken. Een man bijplaatsen op het bepaalt er dan de strafmaat? terrein is niet altijd een verbetering. Men moet aan- Sunnaert: “Bij een rode kaart moeten wij dat ver- vaarden dat wij mensen zijn en dat we soms fouten melden op het scheidsrechtersblad, en daar dan thuis INTERVIEW tonen is dat een teken dat ze mij respecteren. Je moet psycholoog kunnen spelen. Naast een speler lopen en eens een praatje maken kan al veel helpen.”

Voormalig scheidsrechter Guy Goethals be- weerde enkele jaren geleden dat de perfecte wedstrijd voor een scheidsrechter een wedstrijd is waarin niemand hem heeft opgemerkt. Bent u het daarmee eens, of vindt u dat een scheidsrechter zich moet laten opmerken op het veld? Sunnaert: “Wij moeten ons zeker niet laten opmerken. We moeten niet de show stelen, voetballers moeten dat doen. De scheidsrechter moet gewoon de wedstrijd in goede banen leiden. Ik sta wel achter die uitspraak. Je moet consequent ﬂ uiten, sober, zonder al te veel gebaren. Ik vind wel dat je het stijlverschil tussen de scheidsrechters soms ziet op de tv. De ene is soberder dan de andere. Een controleur heeft mij al eens de op- merking gegeven dat ik een sobere stijl hanteer.”

De laatste tijd merk ik regelmatig tijdens een wedstrijd, meestal jeugdwedstrijden, dat spelers agressiever beginnen te worden tegenover een scheidsrechter. Heeft u ooit al iets derge- lijks meegemaakt? Sunnaert: “Eén keer heb ik dat meegemaakt na een wedstrijd. Ik ﬂ uit de wedstrijd af, en de speler trapt de bal opzettelijk naar mij. Ik kon me net op tijd bukken, maar ik heb dat wel in het verslag ge- “Anders Frisk is één van de beste scheidsrechters” (Foto VG) schreven. Die speler is jammer genoeg maar voor één wedstrijd geschorst geweest.” een verslag van opmaken. Je moet het geval uitvoe- rig beschrijven en doormailen of per post verzenden Heeft u een idool, een voorbeeld in de scheids- naar het secretariaat van de Voetbalbond. Dat ver- rechterswereld? slag wordt dan voorgelegd aan een Comité met leden Sunnaert: “Ik kijk wel op naar scheidsrechters die die aangesloten zijn bij verschillende clubs. Zij op een hoog niveau ﬂ uiten. Zij hebben een lange bepalen dan de strafmaat en een eventuele boete.” weg afgelegd om er te geraken. Echte idolen heb ik niet, maar Collina, Frisk en Meier zijn wel de Bent u iemand die veel praat met de spelers? Of beste voor mij. Hier in België vind ik momenteel probeert u toch wat afstand te bewaren? Verbist de beste.” Sunnaert: “Ik probeer toch altijd met de spelers te spreken, zeker in het begin van de wedstrijd. En wat is uw ambitie? Vooral als ze beginnen te protesteren. Dan praat ik Sunnaert: “Ik bouw stapje voor stapje op. Ik blijf met hen en kijk ik naar hun reactie. Als ze begrip met beide voeten op de grond. Het leukste zou na- “Een scheidsrechter moet ook psycholoog zĳ n” INTERVIEW INTERVIEW

“Zo lang ik er plezier aan beleef, ga ik door” (Foto ALSO) tuurlijk zijn om ooit in eerste nationale te mogen fl uiten, maar dat is niet evident. Zolang ik er ple- Scheidsrechters krijgen altijd maar kritiek. Ze zier aan beleef, ga ik door.” verdienen ook relatief weinig. Waarom blijft u eigenlijk scheidsrechter? Kan je als scheidsrechter eigenlijk rijk Sunnaert: “Alleen maar voor het plezier, an- worden? ders hou je het niet vol. Als je echt de juiste Sunnaert: “Zeker op provinciaal niveau zal je beslissing neemt tijdens de match krijg je re- er absoluut niet rijk van worden. Ik verdien maar spect van de spelers, en dat doet echt deugd. Ik 22 euro in derde provinciale. Dat is eigenlijk te leef me echt uit op een match. Voetballers be- weinig in vergelijking met de voetballers. Zij leven plezier aan een wedstrijd, maar wij ook. krijgen soms 75 euro als ze winnen, terwijl een Negentig minuten constant geconcentreerd zijn scheidsrechter het meest loopt op een terrein en tien kilometer lopen per match is een zware, en kritiek moet slikken. Arbitrage moet je echt maar deugddoende inspanning. Arbitrage helpt niet voor het geld doen, maar voor het plezier.” je ook om te gaan met stress, kritiek en druk.. “Vanaf de Champions League, op internationaal En dat komt later in je job zeker ook van pas.” vlak, zijn er pas grote bedragen mee gemoeid. “Wat ik wel jammer vind aan al die kritiek, is Dan verdien je tamelijk veel, ik denk ongeveer de onwetendheid. Mensen die nooit een match tussen de 50.000 en de 100.000 Belgische frank gefl oten hebben, begrijpen soms onze beslis- per match. Op een wereldkampioenschap be- singen niet. Zij staan er niet bij stil dat we draagt dat nog meer. Maar of je daar rijk van kan niet alles kunnen zien. De criticasters zouden worden? Je moet er ook veel voor opofferen. Ver- eens zelf een wedstrijd moeten fl uiten. Dan lof nemen, minder tijd voor je gezin... Dus echt zullen ze pas voelen hoe moeilijk het wel is.” rijk zal je er niet van worden. Collina is wel een uitzondering, hij zal er wel van kunnen leven. Maar die heeft dan ook sponsorcontracten.” Bart Van Crombrugge INTERVIEW Coach Hugo Broos bekent schuld “Het is gemakkelijk om op de scheidsrechter te schieten”

Speler en trainer geweest van zowel Club Brugge als Anderlecht. Zeven Belgische landstitels behaald, twee Europese titels en drie keer verkozen tot “Trainer van het jaar”. Voeg daar nog vierentwintig selecties voor de Rode Duivels aan toe, en één ding wordt duidelijk: Hugo Broos is een echte voetbalkenner. De ideale man dus om te beoordelen hoe onze Bel- gische scheidsrechters het ervan af brengen.

Foto RSCA

ugo Broos: “Momenteel is er heel wat ondertekend, waarin gestipuleerd stond dat er kritiek op de scheids rechters in België. geen persoonlijke kritiek zou geleverd worden HMaar is dat niet in elk land het geval? op scheidsrechters. Vond u dat daar toen echt Tegenwoordig is het heel gemakkelijk om een nood aan was? scheids rechter te bekritiseren. De technologie Broos: “Er was daar misschien niet echt nood staat nu zo ver dat je bijna tot op de millimeter kan aan op dat ogenblik. Maar ik vond het toch geen zien wat er op het veld gebeurt. Dat was vroeger slecht initiatief. Maar als je ziet wat er dit seizoen niet het geval. Toen kon je nooit zwart op wit be- allemaal is gebeurd, dan is het duidelijk dat som- wijzen dat de scheidsrechter ongelijk had. Nu kan mige trainers zich daar niet aan gehouden hebben. men dat wel. En dat legt natuurlijk een extra druk Maar ik noem geen namen. Ik vind dat men zich op de scheidsrechter.” wat meer moet houden aan dat charter. Natuur lijk is het soms voor de trainer wel frustrerend dat Aan het begin van het seizoen heeft u samen scheids rechters een aantal beslissingen nemen die met alle trainers uit eerste klasse een charter in het nadeel zijn van je ploeg. Maar die mensen INTERVIEW

“Je mag nog uren doordrammen, een genomen beslissing kan je niet veranderen” (Foto RSCA) doen ook maar hun best. En het is natuur lijk ge- Een argument dat je bij kleinere clubs regel- makkelijk om dan altijd op de scheidsrechter te matig hoort, is dat scheidsrechters altijd in het schieten.” voordeel van de grote clubs fl uiten. Houdt dat steek volgens u? Wat mij opvalt, is dat u altijd heel gematigd Broos: “Daar ga ik totaal niet mee akkoord. Ik ben bent tegenover scheidsrechters. Na een match bij zowel grote (Club Brugge en Anderlecht, nvdr) uit u bijna nooit kritiek op de spelleiding. Wil als kleine clubs (RWDM en Moeskroen, nvdr) dat zeggen dat u altijd tevreden bent over de trainer geweest. Men zou raar opkijken mocht men arbitrage? trainer worden van een grote club. Het is zeker niet Broos: “Nee, natuurlijk niet. Maar de ervaring zo dat grote clubs bevoordeeld worden. In som- leert mij dat je niet kan terugdraaien wat er is ge- mige wedstrijden wordt er meer in het voordeel beurd. Als er morgen een penalty wordt gefl oten gefl oten van kleine clubs. De match daarna kan de in het nadeel van mijn ploeg zal ik mijn emoties balans dan overslaan in het voordeel van de grote wel eventjes de vrije loop laten. Maar daarna clubs.” praat ik daar niet meer over. Je mag daar nog uren over doordrammen, nog 27 keer aantonen dat het “Maar wat is bevoordelen? Als je spreekt van geen penalty was, maar dat verandert toch niks. Ik bevoordelen moet men al rekening houden met heb dan ook nog nooit de behoefte gehad om een het feit dat scheidsrechters dat vrijwillig doen. Ik scheids rechter na een match aan te vallen omdat durf geen enkele scheidsrechter verwijten dat hij hij één of andere beslissing in ons nadeel heeft ge- niet objectief is. In Duitsland is het nu gebeurd dat fl oten.” een scheidsrechter een team bevoordeelt, dat hij INTERVIEW INTERVIEW

“De camera’s van het veld verwĳ deren zou geen slechte zaak zĳ n”

Foto RSCA

een wedstrijd manipuleert. Maar dat is gewoon benadrukt wat een scheidsrechter niet gezien heeft, één voorval. Door een misberekening of een foute dan biedt dit natuurlijk stof tot discussie. En als opstelling kan een scheidsrechter altijd wel fouten je dan wat heethoofden hebt die de scheidsrech- maken. En soms kán een scheidsrechter het ge- ters daarna nog eens privé lastigvallen, dan is het woon niet zien. Een speler die twintig of dertig hek helemaal van de dam. En dat is natuurlijk wat centimeter buitenspel staat kan een scheidsrech- overdreven.” ter en zelfs een grensrechter bijna nooit correct beoordelen. Want hij moet de man die de pass geeft Sinds het begin van dit seizoen fl uiten er ook én de man die de bal aanneemt in het oog kunnen Nederlandse scheidsrechters in de Belgische houden. De camera is gewoon een heel slecht ge- eerste klasse. Vindt u dat een goed initiatief? geven op dat vlak.” Broos: “Ik vind dat zeker geen slecht initiatief. Maar als trainer lig je daar natuurlijk niet echt Stof tot discussie wakker van. Ik vind dat beide landen toch enorm veel gemeen hebben. Dus dan moet het ook kun- U heeft het zelf al aangehaald, de kritiek wordt nen dat Nederlandse scheidsrechters hier in België alsmaar erger. Sommige scheidsrechters drei- komen fl uiten en omgekeerd. Voor de scheidsrech- gen zelfs al met ontslag. Wat kan men volgens u ters is het wel een aanpassing denk ik, want het doen om die kritiek in te tomen? voetbal in Nederland is anders dan hier. En ook de Broos: “De spelers en de trainers hebben al een mentaliteit in Nederland is anders.” eerste taak om zo weinig mogelijk kritiek te uiten op de scheidsrechters. Men kan de knop nu niet “Maar ik vind het niet echt noodzakelijk dat Neder- meer terug draaien, maar het zou niet slecht zijn landse scheidsrechters hier komen fl uiten. Ik zie er mochten al die camera’s verdwijnen van het veld. ook niet echt het voordeel van in. Daarmee bedoel Men kan nu een fase vanuit alle mogelijke hoeken ik dat er zelfs bepaalde buitenlandse scheidsrech- en standpunten tonen. Als men daarna nog eens ters in moeilijkheden gekomen zijn tijdens wed- INTERVIEW strijden in België (lacht).” simpel. De regels van het voetbal zijn zo gemaakt dat die niet meer moeten veranderd worden.” Orlando Engelaar verklaarde onlangs dat de Belgische scheidsrechters echt slecht zijn. U ziet “Als men er dan toch allerlei hulpmiddeltjes wil regelmatig Europese matchen. Vindt u dat de bijhalen, dan moet men het oplossen zoals in arbitrage in België een trapje lager staat dan het American Football. Daar gebruikt men tv- die in het buitenland? beelden om een fase te beoordelen. Maar dan zijn Broos: “Ik vind dat een chauvinistische uitspraak we waarschijnlijk weg voor wedstrijden die ruim van Engelaar. Ook Nederlandse scheidsrechters drie uur gaan duren, in plaats van anderhalf uur kunnen blunderen. Mij moet hij alleszins niet (lacht). Dus nogmaals: ik vind dat allemaal wat komen vertellen dat Nederlandse scheids rechters overdreven. Ik geef zelf toe dat het allemaal leuk beter zijn dan Belgische! Men heeft in alle landen en mooi oogt, ook als ik naar een wedstrijd kijk goede en slechte sc- waar ik geen belang bij heidsrechters. Bovend- heb vind ik die beelden ien is men op Europees “Technologische handig. Maar op basis vlak zeer tevreden over van wedstrijdbeelden of de Belgische arbitrage. hulpmiddeltjes voor technologische hulpmid- Regelmatig fl uiten Bel- deltjes zal ik nooit een gische scheidsrech- scheidsrechters? scheids rechter bekriti- ters wed strijden in de seren. Want waarschijnli- Champions League of Men moet stoppen jk was het op dat ogenblik in de Uefa Cup. Dat voor hen veel te moeilijk zegt genoeg.” met dat gedoe!” om die bewuste fase te zien.” De laatste tijd wordt er meer en meer over gesproken om met een U bent zelf speler én coach geweest. Heeft u chip in de bal te werken. Hoe staat u tegenover nooit een scheidsrechterscarrière overwogen? technologische hulpmiddeltjes in het voetbal? Broos: “Nee toch niet (lacht). Ik ga eerlijk zeggen Broos: “Noem het ouderwets, maar ik vind dat waarom. Ik heb ooit een wedstrijdje gefl oten voor men moet stoppen met al dat gedoe daarrond. Op jongens van veertien jaar. En na die match wist ik die manier geeft men de supporters, de spelers het heel zeker: ik zou nooit scheidsrechter worden. en de trainers nog meer redenen om te discus- Het was natuurlijk de eerste keer dat ik zoiets deed, siëren. Met de technologie kan men alles in twijfel dus ik had helemaal geen ervaring. Maar het was trekken. Vroeger keek iedereen naar de match en wel heel duidelijk dat het fl uiten van een wedstrijd achteraf werd er in het café nog eens duchtig ge- niet simpel is.” discussieerd over het feit of het nu buitenspel was of niet. Want men had geen beelden waarop men “Ook toen ik trainer was merkte ik dat op training. het kon zien, men wist nooit zeker of het daadwer- Als je scheidsrechter bent tijdens onderlinge wed- kelijk buitenspel was of niet.” strijdjes, dan wordt er ook wel eens gediscussieerd. Het gebeurde dat ik een fout zag, of juist niet, en dat “Nu kan men met zekerheid achterhalen wat de de spelers daar niet mee akkoord gingen. Daaraan juiste beslissing had moeten zijn. Twee uur na zie je dat het een taak is die niet te onderschatten de wedstrijd staat iedereen voor de tv te kijken is. Vooral de laatste tijd is er zoveel veranderd dat naar de beelden. Dan zegt men: “Het is toch een je als scheidsrechter telkens je ongelijk onder je schande!”. Ja, als je de beelden kan bekijken is dat neus geduwd krijgt. Dus ik heb er helemaal nooit een schande. Maar als je op het veld staat en je moet aan gedacht om zelf scheidsrechter te worden.”  op dat ogenblik een beslissing nemen, dan neem je soms de verkeerde beslissing. Die chip in de bal en al die andere technologische hoogstandjes die men al uitgevonden heeft gaan gewoon te ver. Het is Bart Van Crombrugge Besluit

Het zou al duidelijk moeten zijn dat de opleiding en de begeleiding van scheidsrechters in Vlaanderen een heel complexe zaak is. Daarin schuilt ook het grootste bezwaar: in elke provincie is de situatie voor de scheidsrechters totaal anders. Elke Provinciale Scheidsrechterscommissie voert een eigen beleid, waardoor er kan gesproken worden van vijf kleine eilandjes met een onafhankelijk bestuur binnen één gemeenschap: Vlaanderen.

Het is logisch dat in sommige provincies specifieke maatregelen genomen worden. Brabant kampt met het communautair probleem, in de ene provincie heeft men meer moeite om de recrutering van scheidsrechters op gang te krijgen dan in andere provincies. Toch is er geen enkel aanneembaar argument voor het feit dat er in sommige provincies, zoals Limburg, een strenge leeftijdsgrens geldt, en in bijvoorbeeld Brabant totaal niet.

Net zo min als het logisch is dat de fysieke proeven verschillen van provincie tot provincie. . Op die manier worden sommige scheidsrechters bevoordeeld in de ene provincie. Zij kunnen gemakkelijker eerste elftallen leiden door het ontbreken van fysieke testen of een leeftijdsgrens.

Het dient gezegd dat elke PSC-voorzitter met goede argumenten op de proppen komt om zijn beleid in zijn provincie te verdedigen. Maar het zou naar mijn mening veel eerlijker zijn tegenover alle scheidsrechters in elke Vlaamse provincie om één consequent beleid te voeren op deze basispunten. Elke provincie moet wel de vrijheid krijgen om eigen accenten te leggen, maar fysieke testen of leeftijdsgrenzen afschaffen of extra streng maken zijn bezwaarlijk “eigen accenten” te noemen. Dit is gewoon discriminatie per provincie. Scheidsrechters mogen in Brabant pakweg tien jaar langer fluiten dan in Limburg, in het beste geval dan nog zonder dat men één enkele fysieke test hoeft af te leggen. Of daarom het beleid in de ene provincie beter is dan in de andere laat ik in het midden, maar het is op zijn minst bizar te noemen dat zoiets kan in één gemeenschap…

Toch is het alleszins een gunstig signaal dat de Centrale Scheidsrechterscommissie en de Provinciale Scheidsrechterscommissies inzien dat er meer uniformiteit nodig is tussen de provincies. Daarvoor is in oktober de Academie van de Arbitrage opgericht. Maar de werking van deze Academie wordt belemmerd – hoe kan het ook anders in België? – door een gebrek aan financiële middelen. Het blijft dus onduidelijk of deze Academie in de toekomst voor meer uniformiteit in Vlaanderen en België kan zorgen.

Over het niveau van de Belgische scheidsrechters is al heel wat gezegd en geschreven. Ook dit seizoen stonden de media weer vol met negatieve berichten over onze Belgische arbitrage. Toch kan men 99 % van deze kritiek catalogeren als “frustratie na de wedstrijd”. Ik heb met heel wat mensen uit de voetbalwereld gepraat – en daar waren ook mensen bij die los stonden van de arbitragewereld in België – en telkens weer werd duidelijk hoe professioneel onze scheidsrechters met hun vak bezig zijn.

Natuurlijk zijn er altijd mensen die hun beroep of hobby op een onaanvaardbare manier uitoefenen. Dit is ook in de arbitragewereld niet anders. Scheidsrechters die wedstrijden manipuleren, spelleiders die uit frustratie lustig omspringen met rode en gele kaarten,… Het zal waarschijnlijk overal wel voorvallen, dat heeft het omkoopschandaal in Duitsland ondertussen ook uitgewezen. Maar dit is meer uitzondering dan regel.

Er is geen fundamenteel gebrek aan kunde en bekwaamheid bij de Belgische scheidsrechters. Natuurlijk staan de internationale topscheidsrechters zoals Pierluigi Collina of Kim Milton Nielsen net dat trapje hoger. Maar ook daar kan men weer spreken van het Belgische probleem: een tekort aan geld. Voltijds met arbitrage bezig zijn, zoals dat het geval is in Zweden of Frankrijk, zou het niveau van de Belgische scheidsrechters natuurlijk nog meer kunnen opkrikken. Maar hiervoor ontbreken ons de financiële middelen.

De huidige lichting Belgische scheidsrechters werd nog nooit zo professioneel voorbereid als nu. Ze krijgen fysieke en mentale begeleiding, mediatraining,… Toch wordt de kritiek alsmaar erger. Supporters en spelers zijn nog altijd van mening dat het gras groener is aan de andere kant.

Kritiek op scheidsrechters zal men nooit kunnen wegdenken uit het voetbal. Met de huidige technologische hoogstandjes kan men elke vergissing van de scheidsrechter blootleggen én uitvergroten. Toch vergeet men meestal één zaak in deze discussie: de scheidsrechters moeten een beslissing nemen in een paar seconden. Wij, als supporters, hebben de tijd om alles nog eens te checken en te dubbelchecken via televisiebeelden. Er zijn heel wat voor- en tegenstanders in de discussie over technologische hulpmiddeltjes. Volgens mij is het aangeraden dat er in de toekomst gebruik gemaakt wordt van technologie om de taak van de scheidsrechter te verlichten, maar dit moet binnen de perken blijven. Dit betekent concreet dat ik het gebruik van een chip in de bal, wat er zo goed als zeker ook komt volgens professor Werner Helsen, toejuich. Dit om de simpele reden dat dit enkel voordelen heeft: als de bal over de lijn gaat, wordt dit gesignaleerd. Andere hulpmiddeltjes, zoals videobeelden, vind ik te ver gaan. Voetbal moet voetbal blijven. Het spel zou veel te veel vertragen met dergelijke maatregelen.

Scheidsrechters maken wel degelijk fouten. Net zoals iedereen wel eens fouten maakt tijdens de uitoefening van zijn beroep of hobby. Toch zijn scheidsrechters meestal de eersten om toe te geven dat ze een fout gemaakt hebben. Zich vergissen is menselijk. Maar gaat het dan niet te ver als er allerhande projectielen gegooid worden naar scheidsrechters, als ze doodsbedreigingen ontvangen via de telefoon of via mail, of als de ramen en deuren van hun woning beklad of vernield worden?

Een jaar lang intensieve research in de arbitragewereld heeft me zeker en vast één ding bijgeleerd: er moet dringend wat meer respect komen voor scheidsrechters. Scheidsrechters komen enkel op een negatieve manier in het nieuws. Heeft een spits een schitterende match gespeeld, dan wordt hij bejubeld in de krant. Fluit een scheidsrechter een foutloze partij – voor zover dat mogelijk is – dan verschijnt hierover geen letter in de media. Arbitrage is een eenzame hobby, waarin je heel wat moet kunnen incasseren en ook veel moet kunnen opofferen. Een beetje meer appreciatie en respect voor de spelleider lijkt me dan ook op zijn plaats.

Om dit eindwerk te besluiten op een gepaste manier had ik graag een uitspraak gebruikt van Pierluigi Collina, het boegbeeld van de huidige lichting internationale scheidsrechters. De quote geeft volgens mij zeer goed aan hoe moeilijk het leiden van een wedstrijd wel is. Het is het antwoord van Collina op de vraag wat je als scheidsrechter ervaart als je het speelveld opkomt.

“Vijf seconden. De tijd om het trapje op te klimmen dat naar het speelveld leidt. En dan ben je helemaal alleen, temidden van duizenden mensen…” Bronnenlijst

Boeken

- COLLINA (P.), De regels van het spel. 3e druk, Amsterdam, Vassallucci, 2003, 160 p., Oorsponkelijke titel: Le mie regole del gioco

Interviews

- BROOS (H.), coach en voormalig speler, geïnterviewd te Zottegem, 17/03/2005

- CAUBERGS (A.), voorzitter PSC Limburg, geïnterviewd te Beringen, 11/03/2005

- COSAERT (M.), voorzitter PSC West-Vlaanderen, geïnterviewd te Brugge, 23/02/2005

- GEEROMS (R.), voorzitter PSC Brabant, geïnterviewd te Dilbeek, 15/03/2005

- HELSEN (W.), fysiek begeleider scheidsrechters, geïnterviewd te Leuven, 04/03/2005

- HUYLEBROECK (P.), voorzitter PSC Oost-Vlaanderen, geïnterviewd te Gent, 18/02/2005

- JEURISSEN (R.)¸ vice-voorzitter CSC, geïnterviewd te Leuven, 10/02/2005

- KEULEMANS (J.), voorzitter PSC Antwerpen, geïnterviewd te Mechelen, 20/03/2005

- MATTHYS (L.), voormalig assistent-scheidsrechter en commissielid van de CSC, geïnterviewd te Leuven, 10/02/2005

- SUNNAERT (W.), scheidsrechter, geïnterviewd te Ninove, 03/11/2004

- VAN DE VELDE (K.), scheidsrechteropleider, geïnterviewd te Zottegem, 08/02/2005

- VANLOO (P.), scheidsrechteropleider, geïnterviewd te Zottegem, 11/01/2005

- VERBIST (J.), scheidsrechter, geïnterviewd te Zottegem, 13/12/2004

Elektronische communicatie

- Hans Schepens, [email protected], 28/12/2004, e-mail naar Bart Van Crombrugge, [email protected]

- Hans Schepens, [email protected], 07/02/2005, e-mail naar Bart Van Crombrugge, [email protected]

- Luc Matthys, [email protected], 03/02/2005, e-mail naar Bart Van Crombrugge, [email protected]

- Luc Matthys, [email protected], 07/02/2005, e-mail naar Bart Van Crombrugge, [email protected]

- Rita Hendricks, [email protected], 09/02/2005, e-mail naar Bart Van Crombrugge, [email protected]

- Alex Verstraeten, [email protected], 26/03/2005, e-mail naar Bart Van Crombrugge, [email protected]

- Alex Verstraeten, [email protected], 28/03/2005, e-mail naar Bart Van Crombrugge, [email protected]

Informatie van het internet

Artikels:

- MARIEN (P.J.), Scheidsrechters krijgen opslag, Op: Belgiumsoccer, 07/04/2005, on line op: http://www.belgiumsoccer.be/wmview.php?ArtID=15945 (13/04/2005)

- MISSET (R.), Hunkering naar elektronisch oog, In: NRC Handelsblad, 25/09/1999, on line op: http://www.nrc.nl/W2/Nieuws/1999/09/25/Spo/01.html (15/10/2004)

- MORREN (P.), Engelaar: “Willen de refs niet beter fluiten, of kunnen ze gewoon niet beter?”, Op: Belgiumsoccer, 26/10/2004, on line op: http://www.belgiumsoccer.be/wmview.php?ArtID=11797 (05/11/2004)

- VAN DE WALLE (L.), “Ik breng trainers en refs weer samen”, In: Het Nieuwsblad, 20/10/2004, on line op: http://www.sportwereld.be/Article/Detail.aspx?ArticleID=GOK9KSRF (25/10/2004)

Websites:

- Arbitrage België, on line op: http://www.footbel.com/content/arbit/index_nl.asp (02/11/2004)

- Belgiumsoccer, on line op: http://www.belgiumsoccer.be (10/03/2005)

- 2002 FIFA World Cup, on line op: http://2002.fifaworldcup.yahoo.com/02/en/t/rf/38596.html (15/10/2004)

- KNVB, on line op: http://www.knvb.nl/news/fullstory.sps?id=10049121&LanguageID=19&555&languag eid=19 (26/01/2005)

- Scheids, on line op: http://www.scheids.be/magazine14.html (05/03/2005)

- Scheidsrechters, on line op: http://www.scheidsrechters.be, (02/01/2005)

- Uefa, on line op: http://fr.uefa.com/printoutfiles/competitions/UEFACup/2004/F/F_79965_FR.pdf (16/01/2004)

- Voetbalkrant, on line op: http://www.voetbalkrant.com/index.php?menu=Nieuws&pag=Lezen&nieuws=105848 (15/10/2004)

- Voetbal Online, on line op: http://www.voetbalonline.nl/ecNewsItem.asp?id=36549 (15/10/2004)

Illustraties:

- Also, on line op: http://users.belgacom.net/also-site/images/soccerteam.jpg (07/04/2005)

- Also, on line op: http://users.belgacom.net/also- site/images/Varia/Kopie_van_RoodSmile1.JPG (07/04/2005)

- Also, on line op: http://users.belgacom.net/also- site/images/Vergadering%20febr05/7.jpg (07/04/2005)

- Belga/Boucau Yves, Brussel 2004, “origineel”

- Belga/Jansens Yorick, Genk 2004, “origineel”

- Belga/Jansens Yorick, Genk 2005, “origineel”

- Belga/Krakowski Michel, Brussel 2004, “origineel”

- Verstraeten Alex, Intertoto AA Gent, Gent 2004, "origineel"

- Departement Kinesiologie KU Leuven, on line op: http://cwisdb.cc.kuleuven.ac.be/persdb/fotos/13/9731.jpg (05/04/2005)

- Newsletter KU Leuven, on line op: http://www.kuleuven.ac.be/newsletter/archive/0304/newsletter%2059/collina_helsen_ gr.jpg (05/04/2005)

- Photospecials Sporting Anderlecht, on line op: http://www.rsca.be/http://www.rsca.be/media-index.php?language=nl&menu=5 (02/04/2005)

- Scheidsrechters, on line op: http://www.scheidsrechters.be/album_pic.php?pic_id=135 (06/04/2005)

- Van Crombrugge Bart, Luc Matthys, Leuven 2005, "origineel"

- Van Crombrugge Bart, Oefencomplex De Nayer, Leuven, 2005, "origineel"

- Van Crombrugge Bart, Werner Helsen, Leuven, 2005, "origineel"

- VG, on line op: http://www.vg.no/bilder/bildarkiv/1095279985.79573.jpg (07/04/2005)