LA ONDO de Esperanto Internacia sendependa magazino en Esperanto Ryszard Rokicki pretas kunlabori Zamenhofaj Tagoj en pluraj landoj Gajaj novjarfestoj Reage al la deklaro pri malabono La akademio agas Eldonado 2006 El “Mia jarcento” (Grass/Kirschstein) Tri recenzoj de gravaj tradukoj Esperanto en muziko ne nur en Esperantujo Februaro Fotokonkurso 2007 ¹2 Du famaj despotoj forpasis en du diversaj partoj de la glo- bo, diversaj longitudaj kaj latitudaj hemisferoj, en landoj kun diversaj kultu- raj tradicioj. ‹ajne, Tur- kmenio preskaµ unuanime priploris sian grandan patron. Evidente, en ‚ilio oni havis tre kontrastajn rea- gojn je la morto de la eksdikta- ¹ toro. Kaj kvankam la homaro en la INTERNACIA SENDEPENDA MAGAZINO 2007. 2 (148) resto de la mondo (almenaµ per lango de siaj amaskomuni- Aperas „iumonate kiloj) opinias la unuan multe pli uzurpa kaj aµtokrata, •i Fondita en 1909 de Aleksandr Sa†arov estas multe pli elokventa en kondamnoj kontraµ la dua. La Refondita en 1991 paradokso malaperas, se ni konsideras la influon de azia Eldonas kaj administras Halina Gorecka fatalismo. Redaktas Aleksander Kor±enkov La mondo kutimas trankvile spekti eternan klasikan dra- Konstantaj kunlaborantoj Tatjana Auderskaja, István Ertl, mon (e„ se tragedion), kie nenio dependas de la volo de la Dafydd ab Iago, Wolfgang Kirschstein, Aleksej Kor±enkov, protagonistoj. La sorto — plej abomena tipo de rutino — Alen Kris, Viktor Kulakov, Glebo Malcev, Floréal Martorell, fikse determinas „iun rolon, — konkorde saltas marionetoj, Valentin Melnikov, Sergio Pokrovskij, Aloísio Sartorato, kaj „iu vojo estas certa kiel orbito. Alia estas aventura dra- Serge Sire, Maria Sokolova mo sur la scenejo, kie polifonio de voloj produktas plej Adreso RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205, Ruslando strangajn kaj subitajn derivojn en la ago. Tiel aspektas, Telefono (4012) 656033 ekzemple, la futbalo. Des pli tia estas la socia vivo en la lan- Elektronika po›to [email protected] doj, kies popoloj havas la kutimon sin senti subjekto de sia Hejmpa•o http://Esperanto.Org/Ondo historio. Ni miras pri bizara harmonio en kiu la patro de la Abontarifo por 2007 nacio dekoras la supran punkton de la piramido dum la ›ajne Internacia tarifo: 32 eµroj — aµ vere — dankemaj regnanoj pacience grupigas sin Orienteµropa tarifo: 18 eµroj sube. Tiu paco apenaµ provokas indignon, •i atestas pri cer- Ruslanda tarifo: 390 rubloj ta interna stabileco, iuspeca fino de la historio. La indignon Pollanda tarifo: 60 zlotoj provokas persono, kiu sin despotigas en fluaj kondi„oj de Aerpo›ta aldono: 5 eµroj Elektronika abono (pdf): 12 eµroj socia fermentado, — ja en la rekta senco de la vorto nome li estas uzurpanto. Ne estas perforto komandi homojn surge- Perantoj vidu la liston sur la pa•o 23. nuajn. Tiuj ne bezonas koncentrejojn, nek amasajn ekzeku- Konto „e UEA avko-u tojn, nek torturojn… ‚u ili bezonas alian sorton? Recenzoj Bonvolu sendi du ekzemplerojn de la recenzota libro, kasedo, disko k.a. al la redakcia adreso. La problemo de la kultura diverseco i•as akra en la lastaj jardekoj, kaj •i pensigas pri eventuala principa nekoincido Eldonkvanto 750 ekzempleroj de civilizoj. La moderna okcident-civiliza etiko agnoskas Anonctarifo principe la diversecon. Sed •is kiu grado eblas tiu agnosko? Plena pa•o: 100 EUR (2000 rubloj) Kaj kio garantios, ke tro lar•a amplitudo de paso ne disocios Duona pa•o: 60 EUR (1200 rubloj) ajnan krean apogon en la agado de okcidentano? Facile aµ Kvarona pa•o: 35 EUR (700 rubloj) malfacile ni konsentas, ke al la pacienca regnano pla„as lia Okona pa•o: 20 EUR (400 rubloj) paca stagno, precipe, vidinte, kiajn rezultojn havas mallertaj Malpligrandaj: 0,50 EUR aµ 10 rubloj por 1 cm² penoj igi lin alia. En „i-lasta konkreta (ekzemple, Iraka) Kovrilpa•a anonco kostas duoble. Triona rabato pro ripeto. situo ni volonte konsentas pri malutilo de similaj intervenoj. Donacoj La donacoj estas danke akceptataj „e la redakcia adreso Sed ni rigardu pli •enerale kaj demandu: „u ni lasas lokon al (ruslandaj rubloj) aµ „e nia konto “avko-u” „e UEA. idealoj de homo, „u tiu nocio mem ne i•is por ni †imero, „u Represoj Oni povas represi tekstojn kaj bildojn el La Ondo de vere la libero kaj sklaveco egale premas sur la pesilo de nia Esperanto nur kun permeso de la redakcio aµ de la aµtoro kaj konscienco? kun indiko de la fonto. Denove nevole mi venas al tiu problemo de simplismo © La Ondo de Esperanto, 2007. — etika, estetika, scienca aµ praktika. Al ni pla„as vidi la “La Ondo de Esperanto” (Âîëíà ýñïåðàíòî). 2007, ¹2 (148). progreson en akumulo de plezuroj kaj forigo de embarasoj. Åæåìåñÿ÷íûé æóðíàë íà ìåæäóíàðîäíîì ÿçûêå ýñïåðàíòî. Ni „esas vidi dignon en laboro, precipe — en tiu de la men- Æóðíàë çàðåãèñòðèðîâàí Ìèíèñòåðñòâîì Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè so. La naturo de komforto nin klinas teren. Pli kaj plu… kaj ïî äåëàì ïå÷àòè, òåëåðàäèîâåùàíèÿ è ñðåäñòâ ìàññîâûõ êîììó- íèêàöèé. Ñâèäåòåëüñòâî î ðåãèñòðàöèè ÏÈ ¹ 77-9723. iom plu — kaj oni vidos nin sur la genuoj. Ó÷ðåäèòåëü è èçäàòåëü: Ãîðåöêàÿ Ã. Ð. Alen Kris Ðåäàêòîð: Êîðæåíêîâ À. Â. Ïîäïèñàíî â ïå÷àòü: 23 ÿíâàðÿ 2006 ã. Sur la kovrilpa•o estas parto de amuzi•antaj partopren- Öåíà ñâîáîäíàÿ. Òèðàæ: 750 ýêç. antoj de la kvina Novjara Renkonti•o de EsperantoLand en Îòïå÷àòàíî â Ïîëüøå. Presita en Pollando. Trier. (Fotis Alejandro Pareja) konsciencripro„ojn kaj por mildigi ilin deklaras mian pretecon kunhelpi en Mea culpa… reverko de la teoria parto de PMEG. Mi proponas trakti Esperanton kvazaµ oni de Ryszard Rokicki estus studintaj nek PAGon nek PMEGon: oni disponas nur pri Espe- ranta tekstaro, kaj analizante •in oni Kun intereso mi sekvas la diskuton pri modelon estas simpleco de la priskribo, priskribu ties strukturon. Ian, eble ne PMEG. La redakcio de La Ondo certe kapablo klarigi la lingvajn fenomenojn, tre lertan provon de tia procedo oni volis, ke la verkon recenzu ne amatoro, interna kohero kaj aliaj. povas trovi en mia artikolo Leksem- sed profesia fakulo. Kaj •i trovis tian 3. Vole-nevole, tiatipa verko rolas strukturaj aspektoj klasifiki la Espe- — diplomiton de fremdlingva instituto kiel siaspeca vizitkarto en la medio de rantan morfemaron2. ‚u •i estas utila kaj aµtoron de pluraj esperantlingvaj sciencistoj kaj universitatanoj, el inter por didaktikaj celoj, mi ne scias, sed •i noveloj, eseoj kaj poezia±oj, alte taksi- kiuj certe kelkaj scipovas almenaµ legi ja certe sistemigas nian scion pri la taj i.a. de William Auld mem. Havante en Esperanto. Tiun rolon •i povas ludi strukturo de la Esperanta vorto kaj kaj profesiecajn lingvistikajn konojn, nur laµ sia aspekto, kaj ne „iam ludas povas helpi solvi la “bros-problemon”. kaj internacie rekonitan lingvosenton, laµ sia enhavo. Alia ekzemplo: apliko de baza ling- li ja sendube estas kaj restas fidinda por vistika scio pri la akcento helpas al ni tiu tasko, e„ se slavo, por ne diri ruso. kompreni la akcentadon de Esperantaj (Cetere ankaµ mi estas slavo.) plurradikaj formoj. Kaj apliko de sim- Legante, ke li — Alen Kris — “sim- pla logiko povas suflori al ni solvon. ple malpravas” kaj aplikas en sia recen- Skribante pri kriterioj, laµ kiuj oni zo “rabian kaj insultan atakon” aµ ke en povas distingi inter bona kaj malbona la recenzo okazas “multloke misa” kaj prononcadoj, John Wells skribas: “La “intence misinforma citado”, mi ne de- unua kriterio, kiun ni povas rimarkigi, mandas min, kiu pravas, sed: kial mul- estas la praktika. …. ¤i estas tiu, kiu taj aµ eble nur kelkaj tiel (mis)opinias? faciligas interkomuniki•on per inter- Konsiderante la amplekson de nacia lingvo”.3 Tiujn „i vortojn skribis PMEG, mi — kvankam informatika internacie rekonita lingvisto, kaj ili diletanto — povas ja facile imagi, kiom Konklude: la diskuto inter la recen- estas kompreneblaj ankaµ por tiuj, kiuj da laboro estas investita en •in. ¤ia zinto de PMEG kaj •ia aµtoro kaj lia rezistis en la lernejo kontraµ ajna gra- elektronika formo ebligas al „iu espe- apogantaro fari•is akra, „ar ili repre- matika scio. Siatempe, en la aµgsburga rantisto tujan konsulti•on, kio en si zentas du malsamajn tavolojn de scioj, UK, mi havis interesan diskuton kun mem ne estas trotaksebla fenomeno en bezonoj kaj atendoj. Mi povas bone gekolegoj de unui•o de esperantistaj la Movado. Ankaµ nediskutebla estas kompreni la koleron de la recenzinto, filologoj pri la far mi priskribita teorio la fakto, ke “•i jam el„erpi•is kaj „e kiu sentis sin debila, eble e„ iom idiota, de la akcento en vortkunmetoj4. Eble •i UEA kaj „e FEL, nur kelkajn monatojn legante la “facilajn” gramatika±ojn de estus ia pomero? post la ekvendo”. Kaj malgraµ tioj mi BW. Sed eble dank’ al tiaj intelektaj Finvorte, ni daµre trovadu inspiron tamen restos minoritata. Kial? suferoj de la lingvistike motivita recen- ankaµ „e bonaj aµtoroj, kies teorioj kaj Kialoj estas almenaµ tri: zinto multaj aliaj legantoj povas tran- lingva±o restas modelaj de jardekoj. 1. De verko, kiu havas la titolon kvile •ui komfortan etoson de klero kaj Oni ankaµ •oju kaj atentu pri moderne- Plena Gramatiko de ajna lingvo, mi edukiteco, e„ havinte rutinajn lernejajn, caj lingvaj nova±oj, konsciante tamen, (kaj supozeble ankaµ la recenzinto) pli frue menciitajn, problemojn. ke la novisma hodiaµo jam morgaµ atendas, ke •i estu verkita ne nur por povos fari•i hieraµo, foje e„ kaduka. personoj, kiuj prezentas sin jene: Kadó, kadó, jam temp’ está! Por eviti baldaµan forgeson aµ amaran «“Estinte” pli malpli “angramatikulo”, (Teoria Esperanto-Gramatiko) senton de akra kritiko, oni (t.e. Espe- kiam mi iam ekstudis Esperanton mi PMEG estis prezentata dum pluraj ranto-gramatikistoj) ne timu rema„i la bonvenigas la novajn terminojn kiuj ja jaroj en la reto, kaj oni povis kritike teoriojn de lingva priskribo, da kiuj estas multe pli kompreneblaj ol la ter- diskuti kun la aµtoro pri la pretigata lin- abundas ekde la komenco de la pasinta minoj, kiujn oni provis komprenigi al gva priskribo. Tamen apenaµ io tia oka- jarcento, por poste uzi teorian lingvisti- 1 mi en la lernejo» , sed ankaµ por tiuj, zis, kaj nun BW ja prave plendas: kan bazon kaj prave — kaj •ue — apli- kiuj komprenas la bazan lingvopriskri- “kiam mi petis konsilojn de diversaj ki lingvoanalizajn metodojn en sia gra- ban nociaron. specialistoj kaj gramatikistoj, kaj preci- matikista laboro. Satisfaction guaran- 2. La tasko de tiatipa verko estas pe kiam mi publikigis PMEG-on en la tee or your money back! prezenti la lingvoelementojn, difini la Interreto, mi •oje konstatis, ke tiu kriti- regulojn de ilia interkombini•o kaj pri- ko preskaµ tute forestis”. Kiu do res- 1. KaraGu, Komentoj. En: http://lingva skribi „i-rilatajn lingvajn fenomenojn. pondecas pri la fakto, ke PMEG ne kritiko.com/2006/11/28/la-gramatikaj- Bone estas, se la priskribo de la lingvo estas tia verko, kia mi — kaj eble kelkaj terminoj-en-pmeg/ kontribuas al nia scio pri ties strukturo aliaj — dezirus •in esti, ke •i kaj •ia 2. Rokicki R. Leksemstrukturaj kaj funkciado — •i tiel estas almenaµ aµtoro „iam riskos alfronti akran kriti- aspektoj klasifiki la Esperantan morfemaron. En: Studoj pri la Internacia iom scienca verko. La gramatiko estas kon, malgraµ ke •i “estas unuavice Lingvo, Gent 1987. nur modelo priskribanta ties funkci- praktika lernilo, ne teoria verko por lin- 3. Wells J. Lingivistikaj aspektoj de adon, kaj kiel „iu modelo, •i povas esti gvistoj”. Certe ne nur la aµtoro, sed Esperanto. Rotterdam, 1978, p•. 25–26. pli aµ malpli bona el iuj vidpunktoj. ankaµ mi. Ekkonsciinte, ke mi neglek- 4. Rokicki R. Vortakcento en Esperanto. Ofte kriterioj por priju•i la lingvo- tis la peton pri konsiloj, mi eksentas En: Acta Interlinguistica, Warszawa 1985. Te m o 3 Kongo: Esperanto kunigu „iujn Zamenhofa Festo en Tajvano: Klemen- tina kaj Reza. La distriktestro de Rutshuru, la ko- mandantoj de la lokaj armeo kaj polico, la komandanto de la Armeo de ‚inio: Te-kunsido de LEA Unui•intaj Nacioj en D.R.Kongo, la 17 dec 2006 LEA (Liaoning-pro- paro†estroj de Rutshuru, direktoroj de vinca Esperanto-Asocio, ‚inio) aran•is tri altlernejoj, lernejestroj, instruistoj en la urbo Dandong te-kunsidon okaze kaj lernantoj, festis kun lokaj esperanti- de la 147a naski•dato de Zamenhof kaj stoj la Zamenhofan Tagon en la hotelo alveno de la jaro 2007. Oni priparolis la La Versaille en Rutshuru (D.R. Kongo). pasint-jaran laboron kaj la estontecon La memorindan eventon, organizi- de LEA. tan de Virunga Esperanto-Klubo, Unue, lokaj Esperanto-organiza±oj antaμis futbal-ludo inter la Esperanto- havas bonajn gvidantojn kaj estrarojn teamo kaj Bufalo (teamo de la distrikto kun kapablo, iniciatemo, harmonio kaj Rutshuru). Bufalo venkis je tri goloj Tajvano: en lingva universitato solidareco. kontraμ unu. Post la mat„o en la hotelo Tajvana Zamenhofa Festo okazis 16 Due, la organiza±oj plifortigu kun- daμris festa programo kun rakonto pri dec en la universitato Wenzao — la sola laboron kun la koncernaj instancoj por Esperanto, prezentado de la agado de lingva universitato en Tajvano kun 66 ludi la rolon de funkcioj de la registaroj VEK, deklamado, kantado de La Espe- partoprenantoj el Tajvano, Filipinoj, en disvastigo kaj apliko de Esperanto. ro. La distriktestro salutis en Esperanto Belgio, Usono kaj Irano. Pli ol duono Trie, la persisto de LEA en Esperan- kaj poste promesis subteni disvastigon de ili estis junuloj. to-instruado en altlernejoj estis sukcesa de tiu universala lingvo en la distrikto, La organizanto de la festo kaj kon- sperto, kiu rapide disvastigas Esperan- kie homoj interbu„as sin pro etnaj pro- ferenco estis Kaohsiung Esperan- ton en Liaoning. blemoj. ‚i tie lingvoj dividas homojn; to-Centro, kies estro, f-ino Lin Kle- Kvare, oni konsciis, ke Esperanto pro tio Esperanto estas bonvena, por mentina, bone mobilizis la membrojn. estas efika kaj facila ilo por lernado de kunigi gefilojn de „i tiu distrikto. La programo enhavis prelegojn pri aliaj fremdaj lingvoj kaj al inter›an•o Emmanuel Muchuti Rafiki Esperanto. Dum paμzoj oni rigardis li- de kulturo. Chu Mingyu, prezidanto de brojn kaj aliajn materialojn pri Espe- la Dandong-a Federacio de Sociscien- ISTK: Internacie, restoracie… ranto, kaj la libro-servo havis rekordan caj Asocioj, „eestis la kunsidon kaj fa- 10–17 dec 2006 okazis en Interna- vendon (3600 NTD). ‚e aparta budo ris varman paroladon. cia Studumo pri Turismo kaj Kulturo oni povis (re)ali•i al UEA, aboni al Fine, Liu Zhengkun, prezidanto de (ISTK) en Bydgoszcz Zamenhofaj Ta- Formoza Folio kaj demandi pri Espe- LEA, esprimis sinceran dankon al goj. La semajna programo enhavis „efe ranto. Prof. Chang el Mara Universitato esperantistoj de la provinco kaj al lokaj kursojn pri Esperanto kaj aliaj lingvoj, montris belajn fotojn pri la tuta mondo. instancoj pro ilia subtenado al LEA. Li ankaμ pri Esperanto-turismo kaj mer- ‚iuj partoprenantoj ricevis memor- bondeziris al „iu partopreninto sanon kat-agado kiujn gvidis fakuloj el diver- tason por trinka±oj kun vortoj pri la Za- kaj feli„on por Novjaro 2007. saj landoj. menhofa Festo. Wu Guojiang Internacia Zamenhofa Vespero oka- Reza Kheir-Khah zis 15 dec en restoracio Shanghai kun Bosnio: Tago de Kulturo preskaμ 200 partoprenantoj el kvar Vojvodino: pluraj jubileoj E-societo La Mondo en Banjaluko kontinentoj. Dum la vespero prezen- Esperanto-societo en Senta (Vojvo- je la Zamenhofa Tago organizis Tagon ti•is kvar artensembloj el polaj urboj. dino, Serbio) okazigis 16 dec solenan de Esperanto-kulturo. Post regalo per „ina man•eto dum la kunvenon dedi„itan al la Zamenhofa En la urba gimnazio Radojica Pe- dua parto prezenti•is gestudentoj de Tago kaj al la kvincentjara datreveno de trovi¢, prezidanto de ILEI, prelegis pri ISTK el ‚inio, Mongolio, Albanio, Se- la proklamo de Senta kiel re•a urbo. modernaj tendencoj en instruado de lin- negalio, Kamerunio, Tanzanio, Zim- Samtempe oni oma•is al du gravaj kul- gvoj kaj kultura edukado. Lernantoj kaj babvo kaj Pollando. turagantoj: okaze de la 180-jara datre- instruistoj de la gimnazio, en kiu fun- ISTK veno de la naski•o de Jovan Djordjevi¢ kcias kurso de Esperanto, poste aktive kaj de la 100-jara datreveno de la forpa- diskutis. Katalunio: Foiro de Asocioj so de Stevan Sremac. En la centro BeL@Espero prof. Pe- Dum la decembra Foiro de Asocioj Por tiu okazo estis presita bro›uro. trovi¢ parolis pri Esperanto en la ho- de la urbo L’Hospitalet de Llobregat Ludoviko Sekere›, kiu tradukis kelkajn diaμa mondo. Aparte interesa por „iuj (Katalunio) 16–17 dec membroj de Ka- tekstojn en la bro›uro, prelegis pri la estis lia prelego pri Armenio kaj liaj taluna Esperanta Fervojista Asocio, jubileantoj. La kunveno fini•is per ron- impresoj pri tiu malmulte konata lando. propagandis pri la Internacia Lingvo en da tablo “Kiel utiligi parton de hereda±o Pri la Tago informis la plej legata budo instalita en la Rambla Just Olive- de Tibor Sekelj en turismo de Senta”. gazeto en Respubliko Srpska Glas ras, la plej granda promenejo de la urbo. Inter la 50 „eestantoj estis la edzino Srpske, serba gazetara agentejo SRNA Antaμ la budo multaj urbanoj inte- de Tibor Sekelj, Er±ebet Sekelj, kaj kel- kaj Uno Radio. resi•is pri „iuj aferoj de Esperanto kaj kaj esperantistoj el Ni›, Novi Sad kaj Mico Vrhovac pri la elementa kurso, kiu komenci•os Subotica. Post la kunveno estis vizito al en januaro en nia sidejo. zoo kaj bonetosa tagman•o. Martí Guerrero Boriša Mili¢evi£ 4 Eventoj La 23a Internacia Festivalo: „iam tradicia, „iam speciala Tradicia kaj samtempe „iam spe- kulmino de IF, kaj •i estas gaja vespero ciala Internacia Festivalo „i-jare okazis por bone man•i, multe danci kaj bone en Germanio, en la urbo Saarbrücken. amuzi•i. Oni devis kelkfoje festi la al- Al la Festivalo ali•is 156 esperantistoj venon de Nova Jaro, „ar unue venas tiu el 20 landoj. Ili pasigis la semajnon in- en Ruslando, poste sekvas Israe- ter 27 dec kaj 3 jan, •uante bonan eto- la-latva-litova-bulgara kaj nur tiam la son, amikan rondon kaj ri„an progra- loka kaj “•enerala”. Neniu plendas pri mon. La temo de la festivalo estis tiom multaj jar›an•oj, ja por „iuj estas
(Fotis Vildana Delali¢) “Francio”; kaj laμ la temo estis multaj bona okazo por eldiri bondezirojn kaj programeroj: forumo, kvizo, prelegoj doni kisetojn. Bela tradicio jam dum pri kasteloj de Francio, pri la alzaca kelkaj jaroj i•as malfermi dancadon lingvo, pri la franca literaturo, okazis per polonezo kaj mazurko. Kiam paroj froma•a seminario k.t.p. antaμ la balo provdancas tio estas bo- Kiel „iam, la programo estis ri„a. nega okazo por multe ridi kaj petoli.
Gaje estis en ASo! Diverstemajn prelegon prezentis kona- La 1an de januaro ankaμ estas tradi- taj esperantistoj de diversaj landoj. Oni cio unue longe kunman•i kombinante Agi kaj festi povis lerni en seminarietoj pentradon, matenman•on kun tagman•o (brun„i) Post sukcesoj en Zakopane, la orga- magion, kuiradon. Partoprenantoj po- kaj poste iri al novjara promeno tra iu nizantoj (Varsovia Vento kaj PEJ) de vis ekzerci jogon, “tai-chi-chuan” kaj bela loko. ‚i-foje tio estis agrabla pro- Ago-Semajno translokis •in al nova malstre„igan gimnastikon, ludi tablo- meno al natura parko, kie eblis vidi loko, kiu tamen estas sufi„e proksima ludojn, „eesti te-trinkadon laμ la rusa ankaμ baritajn sova•ajn bestojn. Post — Nowy S¹cz. Malgraμ tio, ke la nova maniero kaj sperti•i en Sudoku. tia promenado kafo en Knajpo ege gu- loko estas malpli konata, la nombro de La kultura programo estis aparte al- stas, kaj la etoso en Knajpo „iam estas partoprenantoj preskaμ atingis 200. Ili loga. Siajn koncertojn prezentis Mika- bona: kaj tage kaj nokte… Tie eblas venis el 24 landoj, plej multaj el Ukrai- elo Bron›tejn, JoMo, kaj la grupo trinketi, agrable babili, ludi tablolu- nio, Ruslando, Pollando kaj Italio. Esperanto-Desperado. Ravis magia dojn, komputilumi, propagandi, reme- La programo komenci•is 27 dec vespero de fama Trixini, interesis kvi- mori kaj plani esperantajn renkon- per interkona vespero. Sekvatage oni zo pri Francio kaj plezurigis internacia ti•ojn. multe amuzi•is en pola nacia vespero. vespero dum kiu „iujn plej amuzis IF estas belega ebleco por esperan- Dum aliaj tagoj okazis koncertoj de 16-kapa kantgrupo de barbuloj el IF. tistoj de multaj landoj agrable transiri Kim Henriksen kaj pola grupo East Ankaμ tradicie la 30a de decembro al Nova Jaro en internacia etoso; kaj End, ekskurso en Stary S¹cz, Krynica estis dedi„ita al ekskurso. ‚i-foje la sperta organizanto de tiu festivalo Zdrój kun vizito de abelbredejo, vizito vojo gvidis al la franca urbo Strasbur- Hans-Deter Platz (HDP) kun siaj hel- de gastejo kun promeno sur „eval- go. Bela vetero kaj sperta „i„erono pantoj faras „ion, ke la semajno i•u ne „aroj, popolaj dancoj kaj kantoj. ebligis al esperantistoj konati•i kun forgesebla. Ali•u frue kaj vi •uos ra- Ankaμ okazis multaj prezentadoj, pre- bela urbo, man•i en tipa restoracio, batkuponojn en Knajpo kaj havos be- legoj, kursoj, ludoj, ktp. kune promeni kaj kunbabili. lajn traviva±ojn post unu jaro. Ver›ajne, la plej gravaj programe- La Silvestra vespero „iam estas la Gra ina Opulskien¡ roj estis Kultur-Lingva Festivalo kaj Novjara balo. La festivalo montris al Germana magiisto Trixini en IF (Fotis Remy Bouchet) vasta publiko diversecon de kulturoj kaj lingvoj, kiujn prezentis esperanti- stoj. En la unua parto diverslandaj par- toprenantoj salutis la publikon en sia lingvo, kaj en la dua parto oni povis aμskulti internacian koncerton. La lasta tago de la jaro 2006 estis dedi„ita al preparado, kaj vespere komenci•is novjara balo. Pro tio ke partoprenis homoj de diversaj landoj, la festo komenci•is kelkfoje de la jarkomenco laμ la Moskva tempo •is tiu laμ la Bra- zila. Agrabla surprizo atendis tiujn, kiuj povis elliti•i la unuan de januaro: vizito de gastejo. Varmigita vino for- igis „iujn resta±ojn de dormo kaj mal- bona humoro. Post tio e„ promenado en „eval-„aro sub pluvo estis amuza. Se vi ankoraμ ne partoprenis ASon, nepre vizitu •in por •ui neforgeseblan junularan etoson kaj festi Novjaron. Aleksej Kor±enkov Eventoj 5 Por infanoj, familioj, unuopuloj retpa•aron “edukado.net”, la instru- Heroldo de Esperanto du fojojn jare: filmon Pasporto al la tuta mondo kaj en januaro kaj julio. La redaktoro estas Entute 174 homoj partoprenis en la manlibron pri instruado. c-ano Adjévi Adjé en Lomeo. E„ se 5a Novjara Renkonti•o (NR) de Espe- Vespere okazis du koncertoj. La malofta kaj nur kvarpaga (formato A4) rantoLand en la germana urbo Trier naμpersona nederlanda koruso Akordo, Afrikume estas tamen la sola ri„e ilu- por festi la novan jaron en internacia kantis seninstrumente repertuaron de strita gazeto pri la afrika Esperantio, rondo. ‚i-foje •i estis tre internacia, la 15a •is la 20a jarcento. ‡omart kaj redaktata de afrikanoj por informi „ar la plej granda grupo, lo•anta en Nata›a kun sia filino Karina prezentis eμropanojn. Germanio, konsistis el 44 personoj aμ siajn kantojn, inter kiuj tute fre›a kanto La dua estas la partopreno de ofi- nur kvarono de la tuta partoprenantaro. pri la aran•o mem, pri “NR”. La silve- ciala delegacio de la Esperanta Civito El Francio, Belgio kaj Nederlando stra festo elstaris per bongusta bufedo en la Monda Socia Forumo en Najrobo venis po „. tridek homoj, kaj entute la kaj per diskoteko, kiun lerte aran•is fine de januaro: •i konsistos el sen. gastoj venis el 14 landoj. Dirk De Weerdt tiel entuziasmigante la Dieter Rooke, Vickonsulo pri socialaj Por la sesdeko da infanoj divers- dancemulojn •is tre malfrua nokto. aferoj, kaj c-ino Etel Zavadlav. Ne a•aj estis ampleksa programo sub la Krome okazis danca, muzika, luda, estas ankoraμ certe, „u tria persono sperta gvido de Christoph Frank. Oka- vingustuma kaj internacia vesperoj. partoprenos en la delegacio. zis diversaj laborgrupoj por produkti La tuttaga ekskurso kondukis per La tria estas la organizo de semina- ludilojn, muzikilojn kaj aliajn objek- trajnvoja•o al Luksemburgio, kie rio pri la esperanto-literaturo en Daka- tojn el ruba±o — ja la kadra temo de la István Ertl gvidis nin sprite kaj scio- ro komence de julio, fare de Esperanta kunveno estis la medio. Krome eblis plene. ‚e promeno en Trier necesis PEN-Centro, en kunlaboro kun lokaj partopreni en infana teatro kaj spekti distingi verajn kaj falsajn klarigojn pri esperantistoj. Krom senegalianoj, la pupteatra±on de Christoph Frank, Bello la urbo. seminarion partoprenos gec-anoj Gbe- kaj Bella, kun iom da magia±o. Dum la Kiel kutime eble la plej grava loko glo Koffi, Chamberline Nguefack kaj “›tonfesto” infanoj kaj ludemaj plen- de la renkonti•o estis la komuna kaf- Prince Henry Oguinye, plus esperanto- kreskuloj devis plenumi diversajn ejo, kie oni kunvenis dumtage kaj verkistoj en Eμropo. La seminario taskojn kun ›tonoj — ±eti menhiron aμ vespere por babili kaj trinki ion. enfokusigos la futuron de la esperanto- taksi la kvanton da ›tonoj en botelo. La granda renkonti•o ebligis suk- literaturo en Afriko: kia strategio por Sed por „irkaμ 50 plenkreskuloj, cesan gazetaran laboron. Raportis pri transnacia “négritude” en lingvo nek kiuj ne havis infanojn (kaj e„ por la la 5a NR kaj pri Esperanto la germana etna nek kolonia? Krome la seminario gepatroj), eblis sekvi prelegojn pri la nova±agentejo dpa, pluraj gazetoj, kel- okupi•os pri disvolvo de la afrika soci- biologia diverseco, pri bicikla trafiko kaj radiostacioj kaj la televido de la kultura elemento en la konotacio de nia aμ pri la klimat›an•i•o. Oni povis regiono Rejnlando-Palatinato. literatura lingvo. ekzemple konati•i kun Moskvo kaj Lu Wunsch-Rolshoven La kvara projekto estas la Afrika kun Hamburgo, kun Linukso kaj kun la Esperantologia Semajno en Bu±um- komunikaj konsiloj de Rosenberg, kun buro, kiun gvidos c-ano Giorgio Silfer la franca romano Les bienveillantes kaj Projektoj por Afriko en 2007 fine de decembro / komence de janua- kun Sorobano. Estis kurso pri ventro- Kvar projektoj estas plenumotaj en ro. La dua AfrES paμsas la enhavon de danco de Yasmin, pri societaj dancoj Afriko fare de la Esperanta Civito, jen la unua, tial ke •i celas la formadon de de Bart kaj rondo de jogopraktikantoj. rekte jen subsidue al paktintaj establoj, esperantologoj precipe el Burundio, Gunter Neue kaj Svetlana Smetani- dum la nova jaro 2007. Kongolando, Ruando, Tanzanio, kiuj na zorgis pri komencantoj kaj progre- La unua estas la informa bulteno ne sukcesis partopreni la unuan AfrES. santoj en diversaj kursoj. Iwona Afrikume, produktata de LF-koop, laμ HeKo Koci¾ba prezentis por instruantoj la komisio de KCE, kiel suplemento al Dibenitan Kristnaskon! ‚i-foje post sia kristnaska mesa•o la Papo, Benedikto la 16a, eldiris siajn bondezirojn en 64 lingvoj. Post tiu en 2004, ripeti•is papa bondeziro en Esperanto okaze de Kristnasko: “Dibe- nitan Kristnaskon kaj prosperan nov- jaron!” Samkiel dum la antaμaj benoj Urbi et Orbi, Kristnaske kaj Paske, ankaμ „i-foje grupo de esperantistoj „eestis en placo Sankta Petro por levi alte la panelojn kiuj konsistigis la vor- ton “Esperanto”. La iniciato estis gvi- data, kiel tradicie, de la itala samide- ano Giovanni Conti. La skribon “Espe- ranto” oni povis vidi trifoje dum la televida elsendo. IKUE
Esperanto denove videblis je Kristnasko (Aliaj fotoj aperas je: www.ikue.org). 6 Eventoj Sukceso en Brno, „u la lasta? Amasa instruado en Hanojo En la Pedagogia fakultato de la 13 jan 2007 unuafoje malfermi•is Universitato Masaryk en Brno, ‚e†io, Esperanto-kurso por komencantoj en antaμ Kristnasko 59 gestudentoj finis la Fremdlingva Universitato — Hanoja per studkontrolo studobjekton Espe- ‹tata Universitato. En tiu Fremdlingva ranto 1 (kurson por komencantoj). Ili Universitato okazos fine de julio 2007 lernis laμ kurso Mazi en Gondolando la 63a Internacia Junulara Kongreso de tri horojn semajne en du grupoj. Por Esperanto (IJK-63). 400 studentoj „iu semajno ili ricevis hejmtaskon — registri•is, preterpasante la planitan konversacian temon, kiu parte rilatis al nombron de 150. Laμ la Zagreba meto- la lernata leciono. do instruos Nguyen Thi Ngoc Lan, Por studkontrolo ili ricevis taskon Luong Ngoc Bao, Lai Thi Hai Ly, Ngu- prepari mallongan rakontadon “Vidin- yen Van Ha, Thieu Quang Dieu kaj da±oj kaj memorinda±oj de via lo•loko Nguyen Xuan Thu. La kurso daμros tri kaj •ia „irkaμa±o. Estu „i„erono por via monatojn. Dek studentoj, kiuj havos Umberto Eco – nia kandidato eksterlanda gasto”. Dum la studkontro- plej altajn poentojn en ekzameno, estos Umberto Eco, la aμtoro de la fama lo ili plenumis interaktivan teston el rekompencitaj per senpaga ali•o al romano La nomo de la rozo per la inter- Edukado.net Mia amiko lernas. IJK-63. lingvistika „efverko La ser„ado de la Dudeko el ili jam registri•is por La direktoro de tiu Universitato perfekta lingvo en la eµropa civilizo daμriga kurso Esperanto 2 dum prin- estas profesoro Nguyen Van Loi, kiu atestis sian subtenon al esperanto. tempa semestro. samtempe estas prezidanto de la Vjet- La granda semiologo proksimi•is Sed eble „i tiu sukceso estos la la- nama Esperanto-Asocio VEA. al nia lingvo fine de la 1980aj, tra la sta, „ar en la venonta lernojaro estos La kurso estas organizita rezulte de studo de unu el siaj dis„iploj, d-ro Pel- Esperanto forstrekita el la studprogra- kunlaboro inter VEA kaj la loka Uni- lerey. Li poste disvolvis la temaron •is mo de fakultato. versitata Junulara Organizo. la menciita verko. Certe altiris lian Problemo estas en tio, ke ne estas Nguyen Thu atenton la centjara jubileo de esperan- katedro, kiu povus transpreni garantion to, kun sukcesa kongreso en Bolonjo, super la studobjektoj. ¤is nun la garan- en kies universitato li estis profesoro. tion havis provizore Katedro de sociala Bonan matenon, Esperanto! Umberto Eco estas ne nur elstara pedagogio, sed nun •ia „efo ne plu La informa programo pri Esperanto sciencisto, sed ankaμ eminenta fikcia volas daμrigi. Li e„ decidis nuligi la en TV-elsendo Bonan matenon, Kroa- prozisto, kiu kapablis retrovigi al la pu- studobjekton Esperanto 3 — dumferia tio (LOdE-147, p•. 9) daμris de lundo bliko (ne nur itala: liaj romanoj estis konversacia kurso en Somera Esperan- (8 jan) •is vendredo (12 jan) „iumate- tradukitaj al pli ol dudek lingvoj) la gu- ta Tendaro „e Lan£ov en suda Moravio. ne, kun meza daμro de tri minutoj. ston pri stilo dokta kaj eleganta sam- Dezirantaj studentoj ja povos partopre- Enkonduke TV elsendis 5 jan 2007 in- tempe, en kiu li envolvis intrigojn inter ni •in, sed ili ne ricevos kreditojn. Al iu forman programon pri Esperanto kaj filozofio, historio kaj nigra literaturo. ajn lingva katedro ne eblas aldoni fine TV-teamo vizitis la lernantajn kla- Pro la supraj konsideroj, kaj pro lia Esperanton. La plej taμga •i povus esti sojn kaj filmis interparolojn kun la ge- simpatio ankaμ al niaj lingvo kaj litera- sub la universitata Centro de Lingva lernantoj, kio rezultis per la aldona el- turo, la Esperanta PEN-Centro decidis Instruado, sed tie oni instruas nur sendo 15 jan. Dum la semajnfino 6–7 kandidatigi lin por la Nobel-premio pri “grandajn lingvojn”. En la Filozofia jan oni plurfoje reklamis la kurson. literaturo. fakultato estas instruataj ankaμ minori- Rezulte ni havas en Zagrebo kurson HeKo tataj lingvoj, sed Esperanton ili ne kun deko da plenkreskuloj kaj kurson volas aldoni. kun deko da gejunuloj. Dum la elsendo En aμtuna semestro mi instruas en anoncistoj donacis plurajn Esperanto- Genealogio kaj Esperanto Esperanto studobjekton Klerigkiberne- lernilojn al telefonintoj, kaj Kroata Dank’ al la reto en Pollando vigle tiko por tiuj, kiuj trapasis E1 kaj E2. Mi Esperanto-Ligo (KEL) distribuis dude- disvolvi•as genealogia esplorado. provos aldonigi por printempa seme- kon da libroj al personoj telefonintaj al Fondi•is Pola Genealogia Societo kaj stro studobjekton Klerigkibernetiko 1, oficejo de KEL. 14 regionaj genealogiaj societoj. kiu estus lingva preparo por Klerigki- Dezirantoj lerni anonci•is en Osi- ‚irkaμ mil polaj familioj posedas bernetiko, parte •i anstataμus kursojn jek, kie oni preparas novan kurson, kaj familiajn retejojn. E1 kaj E2. Sed mi ne certas, ke mi suk- en tri vila•oj. Al interesitoj en Dubrov- En la retejo de la Pola Genealogia cesos, kio estos pli malfacila dank’ al nik kaj Vela Luka, kie mankas kluboj, Societo estas dekkelkaj retejoj kun tio, ke mi nunjare pensii•is kaj mi estos ni sendis lernolibrojn. Iu telefonis el esperantlingva versio. Vizitu http:// nur kiel ekstera instruisto. Aμstrio kaj mendis lernolibron. www.genealodzy.pl/toplista.phtml kaj Eble povus helpi laμdleteroj de Por la lasta elsendo Esperanto- musklaku reklametojn kun Esperantaj sukcesaj Esperanto-kursoj el diversaj Societo el Rijeka donacis voja•bileton vortoj: tiel vi montros al aliaj genea- landoj senditaj al la rektoro de la uni- al kaj restadon en Rijeka okaze de maja logoj, ke esperantlingva versio pligran- versitato, skribitaj en “grandaj lingvoj” Scikonkurso pri Esperanto por lern- digas popularecon de la retejo. Ni uzu aμ eble dulingve, ankaμ en Esperanto. antoj. Pluraj telefonintoj klopodis gaj- la okazon por popularigi la internacian Pliaj informoj „e: vojacekjosef@ ni, sed sukcesis la 12-jara knabo Filip lingvon. upcmail.cz Taradi. Estraro de la Genealogia Josef Voja£ek Spomenka Štimec Societo Worsten Eventoj 7 Esperanto-Gården EG estas malferma dum „iuj sezo- noj. Do eblas private veni iam ajn. Iom Esperanto-Gastejo 60º Norde, en sude de Lesjöfors estas mineja vila•o provinco Vermlando meze inter Stok- Långban, tutmonde plej mineralri„a holmo kaj Oslo, invitas al kursoj kaj loko. En Svedujo eblas libere pluki kunvenoj 2007. sova•ajn berojn kaj fungojn: julie ma- Post Jula kaj Novjara Festo, feb- turas mirteloj kaj †amemoroj, septem- ruara nova±o estas Vigla Vintro — tri bre ru•aj vakcinioj abunde. Ekde aμgu- semajnoj familiaj ekde 11 feb. Skiadu sto troveblas multegaj specoj da arbare kaj deklive (lifto 90 metrojn fungoj. Bova Festo (Oxhälja), la plej alta), sketu sur lagoj aμ skulptu ne•on granda merkato de tuta Svedujo kun pli en nia arta konkurso. Senpaga semajno ol kvardek mil vizitantoj, okazas en por via familio, se vi pretas instrui apuda urbo Filipstad la unuan semajn- skandinavojn pri Esperanto. Ni havas finon de septembro, samtempe kun jar- kelkajn skiojn kaj aliajn vintra±ojn por kunveno de EG. Iom poste komenci•os pruntedoni. „asado je alkoj. Vintre eblas skii. Nova estas ankaμ Printempo de Ve- * Esperanto-Gården, SE-680 96, teranoj 4–9 mar, celanta pli maljunajn Lesjöfors, Svedio, esperantistojn, kies movadaj memoroj Nova sekretario en Litovio ( + 46 590 309 09 (enlande kaj spertoj estas dokumentigindaj. Al la anonco pri konkurso por la 0590-309 09), Venu al agrabla rakontado, registrota laborposteno de sekretario de Litova : [email protected] Esperanto-Asocio, publikigita 2 nov de popolaltlernejanoj, dum ne•o dege- las kaj arbare amorfrenezas urogaloj. 2006, •is la limdato (15 dec) reagis du Optimismo, malgraµ sismo kandidatoj: Vilmante Kirvelait¡ kaj Niaj tradiciaj Someraj Kursoj oka- zos 24–30 jun, tuj post somermeza Vespere la 26an de decembro oka- Jãrat¡ Pupštait¡. festo. Malnovaj amikoj kaj novaj stu- zis granda („irkaμ 7-grada) tertremo en Jãrat¡ Pupštait¡ (vd. la foton supre), dos diversnivele, infanoj kiuj „iujare sudo de Tajvano. En la gubernio Ping- naski•inta en 1974, havanta superan venas lernos kaj ludos, helajn vespe- tung, kie mi lo•as, almenaμ unu mor- neuniversitatan kleron, prezidanto de rojn plenigos muziko kaj danco, kaj ni tis, kelkaj vundi•is kaj iuj domoj estis Esperanto-klubo Ruto en Šiauliai, gaj- ekskursos al vidinda±o kaj banstrando. iom dama•itaj. Estas incendioj en iuj nis la konkurson. Sekve, ekde 2 jan Krom la lingvajn kursojn, ni organizos lokoj. 2007 ›i oficas kiel sekretario de LitEA en 2007 esperantologian seminarion. Multaj telefonis al mi kaj iuj skribis en Kaμno, strato Zamenhof 5. Ricevu rabaton se vi venas kun infa- ret-leterojn por demandi pri nia sano. LitEA dankas al Aida ®i ikait¡ pro no(j). Ankaμ tendumi eblos. Do, „iuj esperantistoj kaj iliaj familioj ›ia pli ol kvin-jara sekretaria laboro kaj EG estas kursejo kaj migrantohej- bonfartas „i tie, kaj mi kore dankas pro deziras al ›i sukcesojn en aliaj agadoj. mo „e Sveda Turisma Federacio, inter- viaj zorgoj. Povilas Jegorovas nacia kooperativo kiu funkcias per sen- ¤uste dum la tertremo mi estis in- paga laboro de membroj-esperantistoj. struanta Esperanton en la urbo Kaoh- Urugvajo: somera kurso januara ¤i situas en Lesjöfors en arbara distrik- siung, kie nun Esperanto plej furoras. Ekde la lastaj monatoj de 2004 to kun multaj montetoj, lagoj kaj alkoj. Mi kaj miaj studentoj dum la leciono Urugvaja Esperanto Societo (UES) ne EG kun siaj pli ol 80 litoj membras devis dufoje forlasi la klason kaj iri havis sidejon, do la aktivado ne estis en internacia „eno da junularaj gast- surstraten. Antaμ forlasi la klason mi tiel bona kiel ni volus. Bon›ance, ekde ejoj. Krom du kuirejoj por memzorg- ricevis kotizojn de „irkaμ 20 homoj, decembro 2006 UES havas denove antoj troveblas man•ejo Bon’ Apetito, kiuj ali•is al UEA dum la Zamenhofa propran sidejon en Montevideo. La kiu kuiras kaj svedajn tradiciajn kaj festo. Jen bona nova±o, kiu ankaμ estas 15an de decembro, je la Zamenhofa vegetarajn pladojn, e„ veganajn. EG rekorda pri tia membreco ›ajne en la Tago, UES inaμguris la novan sidejon ofertas ankaμ tendumejon, saμnon kaj historio de Tajvano! per kunsido kun „eesto de membroj de konsiderindan Esperanto-bibliotekon. Reza Kheir-Khan la societo, geekslernantoj, interesitoj kaj lernontoj. Tuj rekomenci•is la agado de UES, kaj 11 jan 2007 komenci•is somera kurso de Esperanto por komencantoj. La kurso estas unumonata, kun du lecionoj „iusemajne. La kosto de la kurso estas 180 pesoj, kun la celo pli- bonigi la sidejon kaj a„eti/ripari mebl- aron. UES „i-jare planas fari tutjarajn kursojn ekde aprilo kaj ordigi biblio- tekon por ekkomenci pruntedoni la kolekton de libroj, revuoj, diskoj kaj sonbendoj de la societo. Daniel Bebelacqua 8 Eventoj Kataluna Kongreso de Esperanto Kataluna Esperanto-Asocio elektis Amposta, la „i-jaran „efurbon de la kataluna kulturo, por okazigi sian 33an nacian kongreson 8–10 dec 2006. Kro- me, por la unua fojo, eksperimente, estis organizita ankaμ turisma antaμ- kongreso, en kiu tri familioj •uis la belegajn kaj variajn pejza•ojn de la Delto de Ebro, sed ankaμ helpis starigi esperanto-budon en la regione grava foiro de Amposta, okazinta dum la semajno de la kongreso. La ri„a programo, kun entute 31 eroj, turni•is „irkaμ interkulturo per plej diversaj formoj: per matena prakti- kado de la „ina gimnastiko „ikongo, per prezento pri okcitanlingva libro pri ukraina revolucio, per prelegoj pri la Amposta: En la Kataluna kongreso oni ne nur laboris. (Fotis Sjoerd Bosga) islamaj katalunoj aμ de la lingva kaj kultura diverseco en Nepalo, per ate- Nova erao, „u nur por futbalo? per tri goloj kontraμ nulo. Tiu „i venko liero pri interkulturo, per kunveno de anoncis novan eraon por la futbalteamo Por la 14a fojo UTE (Unui•o Togo- Monato-abonantoj, per koncertoj de de UTE (vd. la suban foton) kiu delon- landa por Esperanto) organizis sian Jomo kaj Kaj Tiel Plu… ge ne gajnis kongresan mat„on. kongreson, „i-foje kun la temo Kia Entute 15 prelegantoj, i.a. Stefan Apélété Agbolo Maul, Przemek Grzybowski kaj estonteco por Esperanto en Togolan- Mukunda Pathik, kaj du altiraj koncer- do. Je la Kristnaska semajnfino en la toj allogis 134 ali•intojn, inkluzive de urbo Masseda kunvenis 72 geesperant- Tradicia Nordfrancia 23 alilandaj esperantistoj el naμ diver- istoj. La 18a Nordfrancia Eμropa Rende- saj landoj. Antaμ la malfermo anoj de la junul- vuo okazis 18–19 nov 2006 en Mor- Kiel kutime en la katalunaj Espe- ara sekcio JOTE rakontis pri Esperanto becque. Krom kvin divers-nivelaj kur- ranto-kongresoj, parto de la programo al lo•antoj de Masseda, kaj kelkaj el ili soj, estis ankaμ distra vespero, kiun estis katalun-lingva por interesigi poste decidis starigi E-klubon. majstre animis Helen Fantom el Britio; ne-esperantistojn, sed la temaro ne La laborprogramo enhavis komitat- ›i faris ankaμ bonegan prelegon pri nepre rekte rilatis al esperanto: ekz. kunsidon, „efteman diskutrondon, “Esperanto kiel ilo pri lingvoj kaj kul- tiukadre, la renoma socilingvisto Jordi disdonon de diplomoj, renkonti•on turoj al 7–11-jaraj infanoj”. Solé Camardons nacilingve prelegis kun lokaj aμtoritatoj, kaj •eneralan Kristin Tytgat, el Belgio, gvidis pri la multlingveco en la kataluniaj ler- asembleon kun raportoj kaj elektoj de konversacian rondon por spertuloj pri nejoj. gvidorganoj de UTE kaj JOTE. la temo: “Multlingveco en la EU- Aparte menciindas la sukcesa Krom la kutimaj distra±oj (ske„oj, membro›tatoj kaj en la EU-institu- informado pri la kongreso. 150 mon- kvizo, balo) en la kongreso okazis fut- cioj”. Katja Lödör kaj Hans Delnat el trofenestroj de la 20.000-lo•anta bala mat„o inter la kongresa teamo kaj la belga klubo de Gent proponis bele- Amposta estis kovritaj per kon- la loka teamo Les lionceaux (leonidoj) gan libroservon. gres-afi›oj, dum du-metrojn altaj de Masseda. La kongresa teamo gajnis Richard Valen, France Valet afi›ejoj tra la urbo informis pri la prog- ramo. La loka radio regule dissendis reklamon, kun muziko de Jomo kaj Kaj Tiel Plu, en kiu oni invitis partopreni la koncertojn kaj la nacilingvajn program- erojn. Ree†e al la varbado, okazis kortu›a anekdoto: la vizito de ›afisto kun lia edzino, kiu venis vidi la kongreson post la enstaligo de la bestaro kaj •uis la etoson per infana miro. Naci-skale, aperis entute 15 gazetaj informoj pri la kongreso kaj ankaμ nova±eto pri •i en la diman„aj tagmezaj nova±oj de televid-kanalo: senteble pli ol kutime. Entute, laμ la organizintoj, „iel suk- cesa kongreso. Kataluna Esperanto-Asocio Eventoj 9 Unufraze dokumentoj rajtigantaj „i„eronojn kaj « Je 20 jan 2007 al la 92a UK en Joko- voja•gvidantojn labori en Esperanto. hamo ali•is 1278 personoj el 50 landoj; En la jaro 2007/2008 kadre de la Stu- inter ili pli ol duono (750) estas el Japa- dumo oni planas kunlabore kun Ofic- nio; sekvas Koreio 69, Germanio 50, ejo de Voja•antoj Flugo gvidadon de Francio 44, Litovio 32, ‚inio 29, Ita- specialigitaj kursoj pri turismo, kulturo lio 25, Nederlando 24, Pollando 22. kaj entreprenado kaj ankaµ konver- (www.uea.org) saciaj lingvokursoj. Eblas ankaµ parto- « E-Asocio de Britio 3-5 nov 2006 de- preni semajnajn kursojn kun studentoj nove partoprenis en London Language de ISTK/AKB. Show per propra stando, „e kiu „. 500 Kunlaboro kun AIS San Marino kaj personoj prenis E-informpaka±on. (EAB sciencaj institucioj en Pollando perme- Update) sas akiri sciojn pri diversaj bran„oj de « Espéranto-Vendée partoprenis, kiel scienco — i.a. pri ekologio, eµrologio, kunorganizanto, en la tradicia Semajno etnologio, etnografio, kultur- kaj soci- de Internacia Solidareco en La Roche- geografio, interlingvistiko, historio, sur-Yon, Francio. (La Sago) politikaj sciencoj, komerco, merkati- « Radio Corax en Halle (Germanio) ko, estrado kaj de pluraj lingvoj. emisias unuhoran programon en/pri Eo Dum la jaroj 1991–2006 lecionojn la duan diman„on de „iu monato je en la Studumo gvidis lekciistoj el 55 11h00, kun ripeto dek tagojn poste landoj de Eµropo, Afriko, Ameriko, (merkrede) je 17h00 en la frekvenco Studi per Esperanto Azio kaj Aµstralio por gestudantoj el 95,9 Mhz. 85 landoj de la mondo. Internacia Studumo pri Turismo kaj Gestudantoj de la studumo povas « E-instruisto estas unu el la protagon- Kulturo (ISTK) estas trijara post- studenti•i „e AIS, kio al „iuj fin- istoj de la dramo La mejor solución (La maturecekzamena lernejo funkcianta studintoj permesas akiri la titolon de plej bona solvo) de la argentina verkisto ekde 1991, laµle•e registrita. En la stu- bakalaµro, kaj, post pliaj du studjaroj, Hernán Morán. (Heroldo de Esperanto) dumo instruas lekciistoj de AIS kaj e„ magistro de AIS pri humanistiko aµ « En januaro Kultura Kooperativo de AIS-Klerigejo Bydgoszcz (AKB), morfosciencoj. E-istoj (Rio-de-‡aneiro, Brazilo) sendis Internacia Esperanto-Instituto (IEI) en Pri la ali•ado, kosto de la studado la 55-an libro-paka±on, kadre de la kam- Hago, Universitato Kazimiro la Gran- kaj aliaj demandoj petu informojn „e panjo “Eo en la bibliotekojn”, al la “Bib- da k.a. ISTK: * ul. M.Sk³odowskiej-Curie lioteca Municipal Poeta Manoel Bapti- En ISTK povas studi „iu persono, 10, 85-094 Bydgoszcz, (/fax: (+48 sta”, en la urbo Cambuci, Brazilo. (Alo- kiu finis 18-an vivojaron kaj havas -52) 346-11-51, : stud@esperanto- ísio Sartorato) almenaµ meznivelan edukitecon turismo.com « Internacia Komunista E-ista Kolekti- (maturec-ekzamenon) kaj bonan san- Sekretario de la Program-Konsilio vo sendis al la Ministerio pri Internaj staton. Plena eduk-ciklo daµras tri mag. Wojciech RumiŒski Aferoj de ‚e†a Respubliko protestlete- jarojn kaj permesas akiri sciojn nece- Prezidanto de la Program-Konsilio ron kontraµ malle•igo de la Komunista sajn por labori en naµ profesioj: ASci.mag. Andrzej Grz¾bowski Junulara Unio de ‚e†io. (Internaciisto) post la 1a studjaro — kvalifikoj: « Decembro 2006 i•is rekorda monato lektoro de Esperanto por komencantoj en la historio de Libera Folio: sume dum kaj gvidanto de porinfanaj aran•oj; Nova aµstria po›tmarko la monato „i tiu retejo ricevis pli ol 95 profesioj/postenoj: oficisto pri turisma La unuan de januaro 2007 aperis mil vizitojn; estis legitaj 266 mil pa•oj; informado (422104), oficisto en voja•- sur aµstria po›tmarko la turfalko, la la mezuma „iutaga kvanto de vizitoj agentejo (422103) kaj internacia “birdo de la jaro 2007”. La teksto estas superis 3 mil. (Libera Folio) voja•gvidanto (511301); en la germana lingvo kaj en Esperanto. « Laµ enketado inter la legantoj de la post la 2a studjaro — kvalifikoj: Walter Klag revuo Esperanto ili legas ankaµ aliajn lektoro de mez-nivelaj kursoj de Espe- gazetojn: Monato 42%, La Ondo de ranto kaj verkanto de arta ceramiko; Esperanto 18%, Kontakto 16%, Heroldo profesioj/postenoj: organizanto de turi- de Esperanto 11%. (Esperanto) sma priservado (341401), regiona turi- « Je la jar›an•o en la germana urbo sma „i„erono (511304) kaj animanto Wewelsburg okazis la 50a Internacia de kultura agado (347601); Seminario kun 197 e-istoj el 27 landoj. post la 3a studjaro — profe- (Povilas Jegorovas) sioj/postenoj: kursgvidanto de Espe- « Post eldono de triobla (4-5-6) kajero ranto (235910), specialisto pri organi- de TEJO Tutmonde Joel Amis eksi•is zado kaj disvolvo de turismo (241915) kiel •ia redaktoro; la nova redaktoro kaj specialisto pri organizado de kultu- estas Marcos Cramer. (TEJO Tutmonde) ro (241990); ev. titolo de bakalaµro de « Eµropa Universitato Justo (Moskvo) AIS pri humanistiko aµ morfosciencoj. okaze de sia 10-jari•o produktis specia- Laµ dekreto de la pola Ministro pri lan kolorplenan trilingvan (rusa, angla, Edukado (1 aµg 2000) fin-diplomoj de Eo) eldonon de Scienco kaj Kulturo sur la Internacia Studumo pri Turismo kaj 48 pa•oj A4. (Scienco kaj Kulturo) Kulturo validas kiel oficialaj polaj 10 Eventoj Bulgaroj kaj rumanoj nun rajtas paroli siajn proprajn lingvojn en Bruselo.
Minoritataj lingvoj
En La Ondo de Esperanto (decembro 2006), Daffyd ab Iago skribis interesan artikolon Multligvismo: Eµropa Parla- mento debatas minoritatajn lingvojn. Daffyd citis, ke la kata- luna deputito Bernat Joan i Marí prezentis raporton pri plur- lingvismo, kiu estis aprobita per 537 vo„donoj por, 50 kon- traμ, kaj 59 sindetenoj. Joan i Marí diris: “‚iuj grupoj de lingvoj devas esti respektataj kaj subtenataj. La subtenado de lingva diverseco estas unu el la celoj de eμropaj instancoj”. Vere, „iuj lingvoj de la homaro, multe aμ malmulte paro- Tri novaj lingvoj lataj, formas parton de la universala kulturo, kiel antikvaj (Vide el Bruselo) Jam nun aμdeblas la klaraj sonoj de la konstrua±oj, gravaj verkoj de literaturo, muziko, ktp, kaj ilin bulgara, rumana kaj irlanda en la koridoroj de la Eμropa oni devas respekti, protekti kaj konservi. Neniu lingvo devus Komisiono en Bruselo. Per tio la nombro de “oficialaj” lin- malaperi. gvoj kreskis •is 23. La bulgara kaj rumana fari•is oficialaj Joan i Marí manifestis: “Tia politiko promociu multlin- lingvoj post la eniro de Rumanio kaj Bulgario. La irlanda gvismon, plibonigu la lingvajn konojn de la civitanoj en la aldoni•is post la premo de la Irlanda registaro, kiu en 1973 ne Eμropa Unio. Pro tio la eμropaj bu•eto kaj programoj devas insistis pri la oficialigo de la irlanda kiel eμropunia lingvo. subteni ne nur la „efajn lingvojn, sed „iujn lingvojn, kaj tiel Laμ la Eμropa Parlamento (EP) la oficialigo de la tri plibonigi diversecon. ‚iu lingvo estas bona por la homaro”. novaj lingvoj “respegulas la kulturan hereda±on de Eμropo Koni kaj regi multajn lingvojn estas grava persona lern- kaj la principon ke „iuj EU-civitanoj havas aliron al doku- akiro, sed tio estas neniu baro kontraμ la agnosko kaj bezono mentoj kaj informoj en siaj propraj lingvoj. ¤i ankaμ signifas de la neμtrala internacia lingvo Esperanto. ke debatoj en la Parlamento aμdeblos en tiuj lingvoj”. Daffyd ab Iago ankaμ skribis: “Kataluna dekstrulo Alejo Tamen en 1957 estis nur kvar lingvoj: la nederlanda, fran- Vidal Quadras kiu tamen vo„donis kontraμ la kataluna lingvo ca, germana kaj itala. En 1995 estis 11 oficialaj lingvoj — la kiel oficiala lingvo en la Parlamento kaj kritikis la naciismon sama nombro kiel en Sudafriko. Post la “granda” pligrandi•o de la raporto-skribanto Joan i Marí”. de EU en majo 2004 oficiali•is pliaj naμ lingvoj. Hodiaμ ne Eble surprizas iujn, ke kataluno vo„donis kontraμ la ofi- nur 23 lingvoj estas oficialaj sed ankaμ tri alfabetoj, nome, la cialigo de la kataluna lingvo, sed malgraμ la dekstra Populara latina, greka kaj cirila. Tiuj, kiuj volas redukti la traduk- kaj Partio, Hispanio estas demokrata lando; ene de tiu „i partio interpretkostojn nur trovus konsolon en la fakto ke estas mal- estas kelkaj partianoj, kiuj ankoraμ havas nostalgion al la pli da lingvoj ol la 27 ›tatoj. re•imo de la diktatoro Franco. Tiu diktatoro volis malaperigi Politikistoj en Bruselo ne tedi•as diri, ke paroli la propran la katalunan lingvon. lingvon estas esenca parto de demokratio. “Pro tio membroj La konduto de Vidal Quadras estas stranga, sed la historio de la Parlamento havas la rajton debati en iu ajn oficiala lin- montras ke en „iu popolo estis uloj, kiuj agis kontraμ sia pro- gvo laμ siaj elektoj. Ankaμ „iuj oficialaj dokumentoj devas pra lando. esti tradukitaj en „iuj oficialaj lingvoj. Ne-kaze la jura statu- Martí Guerrero so ne povas esti garantiita. Tio devas esti respektata dum la organizado de parlamenta laboro”. Ankoraµfoje pri prepozicioj En 2005 eμropaj lingvaj servoj tradukis 1.324.231 pa•ojn kaj la kosto egalis “nur” unu elcenton de la eμropa bu•eto. Jean-Marie Ries demandas sin “Kiu rajtas kion?” (LOdE, Tamen la Eμropa Financkontrola Kortumo kritikas eμropajn 2007, ¹1, p•. 16) Nu, prava demando. Kaj li pravas per/kun instancojn pro mal›paro de „irkaμ 11 milionoj da eμroj en la la sama pravo de „iu alia. Mi konstatas, ke li bone (kaj rajte) uzado de sendependaj tradukistoj. Mankas klaraj kalkuloj pri defendas sin. Sed kontraμ kio aμ kiu? Tiu rimarko mia tute ne la tradukkostoj. Laμ la Kortumo, la kosto de unu tradukpa•o estis intencita por publikigo. Nur persona pasema impreso. estis 194 en la Komisiono, 276 en la Konsilio, kaj nur 119 Mi dankas s-ron Ries, „ar li atentigas min pri la neceso esti en EP. Kiel la Parlamento sukcesis malaltigi la kostojn, kvan- pli singarda. Mi supozas, ke lia lasta frazo validas ankaμ por kam ili alti•is en la Konsilio kaj Komisiono? li, rilate mian “romanon”. Do mi •ojas, reciproke. Laμ raporto de EP-ano Alexander Stubb, kosto de inter- ¤uste la prepozicioj, en Esperanto multe pli logike kaj pretisto en EP estas „irkaμ 1500 eμrojn por unu tago. En la laμsence uzataj ol en etnaj lingvoj, tamen lasas limkazojn sen Eμropa Komisiono interpretisto kostas “nur” 1000 eμrojn solvo. Influas nin, kion ni lernis. Prave, “ludi kun” estas tage. “La plena kosto da interprettago estas je 30% pli alta en Zamenhofa. Do •usta! Tamen lernolibroj ofte insistas pri la Parlamento ol en la Konsilio kaj Komisiono”, — diris “per”. Kaj en PIV trovi•as ankaμ ekzemploj: ±onglisto, kiu Stubb (LOdE, 2006, ¹144). La kosto de interpretado en ludas per ponardoj; ludi per vortoj. 2003 estis 57 mln en la Eμropa Parlamento kaj 106 mln en Ries pensis: Mi ludas (per miaj manoj) kun la piedfingroj. la Konsilio, Komisiono kaj aliaj agentejoj. Plej gravas la fak- Nu jes. Sed momente de mia rimarko mi pensis pri alia opo- to ke „irkaμ 16% ( 25.9 miliono) de la totalaj interpretadko- zicio: kun (kune kun) / per, „ar ja oni edzi•as, parolas, iras, stoj en 2003 estis elspezitaj por nenio! EP-anoj petas inter- man•as, ludas kun partnero. Eble tio blindigis min, sed per- pretadon pro principo kaj poste ne aperas. sone mi ankoraμ skribus: Li ludis kun kamaradoj per pilko. Dafydd ab Iago Christian Declerck Tribuno 11 Kial tiaj uloj subtenas Esperanton? Ne detruu miajn cirklojn!
Evidenti•as ke Targalski estas nur unu el la iloj de la Lech Piotrowski — prezidanto de la Varsovia Filio de ekstrem-dekstrula nuntempa registaro de Pollando, vere PEA kaj multaj •iaj membroj — kiel li skribas, plej rajte retroira por lando membri•anta en la Eμropa Unio. En La povas rezigni pri abono de La Ondo kaj plua popularigado de Ondo de Esperanto aperis en decembro artikolo de Komitat- la revuo (LOdE, 2007, ¹1, p•. 16). La fakto mem okulfrapas ano Z en kiu, rilate al la afero Pola Radio, li diris interalie: jam pro analogio al re•o, kiu mortigis heroldon de malbona “Ne estus perdo ne plu aμdi propagandon de registaro, kiu nova±o. estas unu el la plej mallumaj en Eμropo kaj honto por EU, kiu Pli interesas, ke tiu „i publika deklaro aperas en momento kokete lekcias al aliaj pri demokratio kaj esprimlibero. Espe- kiam esperantistoj amase protestis kontraμ la fermo de la rige ja estas, ke poloj mem ekhontas pri siaj estroj, kies popu- Esperanto-redakcio de Radio Polonia pro politikaj ideologiaj lareco jam multe falis”. kialoj, kion permesis tiu „i registaro. Pri tio temas en la arti- Nu, en la januara numero de La Ondo elmontras sian indi- kolo de Komitatano Z publikigita en la decembra Ondo. gni•on pro tiu atako al la pola registaro s-ro Lech Piotrowski, La argumentado de la malabonanto evitas iujn ajn esen- prezidanto de la Varsovia Filio de PEA, kaj anoncas la mal- cajn klarigojn. Laμ li la aμtoro atakas la polan registaron: ege abonon de tiu filio al la revuo. arogante, malrespekte, nekredeble krude, brutale, ofendante Oni komprenus tiun reagon, se La Ondo estus rekte ata- multajn membrojn. Oni povas rimarki, ke malfacile estus kinta la polan nacion, sed temas nur pri kritiko al ties ricevi pli akran bildon de pensadmaniero, en kiu ne gravas ekstremdekstreca registaro, kiu favoras ulojn kiaj Targalski. enhavo, sed gravas sentoj, kiujn •i elvokas. Do, ›ajne la esperantisto Lech Piotrowski estas tre kontenta Kiel polo, leginte pri la “atako” mi ekhavis unue patrioti- kun sia retroa registaro, kiu, krom la murdo de la Esperantaj sman impreson, ke mi devas rapidi kun helpo, „ar “ili batas elsendoj de Pola Radio, nun anstataμotaj per minusvalorigita niajn”. Sed kontrolinte la tekston de Komitatano Z, mi tran- programo nur interreta, ofertis al la eμrop-unianoj perlojn kvili•is. Tiuj “niaj” malbone pritaksis la situacion. Por ili kiaj la polica persekuto al geja manifestacio en Poznano, la “atako” signifas specifan stilon de la teksto de Komitatano Z, subteno al la mortopuno far la Prezidento, la saboto de la siavoje esence principe trafa. Malgraμ tio, ili — kun prezi- ekonomiaj konversacioj de EU kun Ruslando, la preparo de danto L. Piotrowski — ne alfrontis la problemojn. Ne kontraμ-abortiga le•o, ktp ktp. kontraμargumentis, ke politiko gvidanta al nuligo de grava Mi miras pri esperantistoj tiom malkongruaj kun la elemento de la Esperanta amaskomunikado, kaj nacia pola Zamenhofa idealo. Kial tiaj uloj tamen subtenas Esperanton? kulturo, ne devas esti ligita kun pola estraro. Dario Rodriguez “Mortiginte” la revuon, malabonanto povas konservi sian senton de heroa viktimo. Heroa, „ar ne ektimis “atakon”. ‚iu vidas, kia estas la „evalo Viktimo, „ar ekestis ofendita pro ne deca konduto, stilo, de la aμtoro. La precedenco montras paradokson de bonintencoj. Via revuo estas tre ›atata de nia malgranda esperantista Jen en la esperantisto venkas senkritike komprenata rondo en E³k; •i estas vere sendependa, aperiganta diversajn ›tat-nacia identeco. Rezulte li i•as nekapabla agi baze de sia vidpunktojn pri la aferoj mondaj kaj esperantaj. propra Esperanta identeco, tro malforta. Treege mirigis min la letero de miaj samlandanoj el Varso- La kazo de L. Piotrowski montras bezonon ekzistantan ne vio, kiuj sentas sin ofenditaj pro la opinio de Komitatano Z. nur „e esperantistoj: lerni esence politike diskuti e„ akre kun pri nia registaro. Sed … “„iu vidas, kia estas la „evalo”, — alipensantoj, same kiel superi pensadon per sentoj. Sur tiu „i diras nia proverbo. Do ne nur unusola Komitatano Z. “malre- vojo ne helpas •isnuna neμtraleca fono de UEA, malproksi- spekte kaj arogante” atakas polajn aμtoritatojn. Se oni tiama- ma de politikumeco de apartaj esperantistoj kaj iliaj revuoj. niere aliros „ies alian opinion ol la propra, oni devas senti sin La politikan defion rilate al Esperanto la malabonanto reduk- ofendita fare de multaj aliaj revuoj, kaj ne nur Esperantaj. tas al politika pritakso de la nacia estraro. Tiel li evitas nunan Post la selektado restos por la “ofenditaj” eble du? tri? kel- demandon pri kunligo de politiko kaj Esperanto. Al aμtoroj, kaj? revuoj, indaj por legi. kiuj informas lin pri praktikaj problemoj de dan•era agado de Dorota Burchardt politikistoj en Esperanta sfero, li ›ajnas nur sindefende diri: ne detruu miajn cirklojn! Zbigniew Galor
Ni rajtas nin defendi
Forte mi miris la sintenon de Lech Piotrowski, kiu ne kapablas vidi la aferojn lige kun Pola Radio sobre kaj klare. Iuj poloj ±etis koton kontraμ viza•ojn de multaj fidelaj ge- amikoj de Pollando kaj la pola popolo. Tamen mi ›atas Pol- landon, •iajn civitanojn, kvankam iu Lech Piotrowski naive atakas presti•an revuon La Ondo de Esperanto. Varsoviano Antoni Grabowski esprimis sin jene: “Se venus ankoraμ ventegoj, batal’, / Ni estas jam bone harditaj; / Espe- ron ne venkos la fajro, nek ›tal’. / Nek ies perfidoj subitaj”. Ni rajtas nin defendi kontraμ kruelaj nuntempaj atakantoj, kiuj trompas kaj perfidas sian propran patrujon, kiun alte tak- sas aμskultantoj de Esperanto-elsendoj el Varsovio. “Ho, mia Ni esperas, ke veteranaj varsoviaj esperantistoj plu legos La Ondon, kor’”! almenaμ kiel individuaj abonantoj. (Fotis Mariusz Majewski) Jorma Ahomäki 12 Tribuno Por konkreta solidareco Oficialaj informoj de la Akademio
Mi gratulas al vi pro la bona kaj multflanka enhavo. Same Numero 6 2007 01 21 mi tre bedaμras, ke abonantoj ofendi•as pro certaj artikoloj La Akademio de Esperanto ±us vo„done aprobis la jenan kaj foje e„ malabonas vian revuon. raporton de la Sekcio pri prononcado (33 akademianoj vo„- Unu el multaj elementoj de demokratio estas, ke ekzistas donis jese, 5 nee kaj 1 sindetene). diversaj opinioj kaj ke oni povas sen•ene esprimi ilin, tion Pri apartaj teknikaj bezonoj „iu leganto devas elteni. Aliflanke li/›i rajtas sendi sian rilate al niaj alfabeto kaj ortografio kontraμan respondon al la redaktoro. Feli„e tio ofte „e LOdE La Akademio de Esperanto konfirmas sian pozicion, jam jam okazis kio pruvas, ke en •i regas sana atmosfero. esprimitan en 1982, ke la ortografio de Esperanto, kiel •i Ankaμ mi mem tre ofte havas tute alian vidpunkton kom- estas prezentita en la Fundamento de Esperanto, konformas pare al la redaktoro aμ aμtoro de certaj artikoloj kaj kompren- perfekte al la karaktero de la lingvo, kaj ke neniu ›an•o estas eble koleri•as. necesa aμ dezirinda. Krome, kaj tio estas tipa afero de Esperanto-movado, Nur kiam la cirkonstancoj ne permesas uzi la •ustajn kion ni neniam forgesu: •enerale niaj revuoj nur dependas de supersignojn, kaj kiam pro apartaj bezonoj la Fundamenta niaj abonantoj kaj ne de iu ekonomia potenco, kiu ka›ite kaj anstataμa skribsistemo (ch, gh, hh, jh, sh, u) ne estas oportu- per mono stiras la enhavon de publikaj medioj en niaj socioj. na, oni povas anstataμigi la supersignajn literojn per aliaj Do, niaj Esperanto-revuoj tre bezonas la konkretan signoj aμ signokombinoj. Tian anstataμigon, kiam •i estas solidarecon de ni „iuj ke ili estu kaj restu. Mi kore invitas nura teknika rimedo, ne celanta reformon de la ortografio de tiujn, kiuj planas „esi abonon, ke ili revenu al la legantaro. Esperanto, kaj kiam •i neniel kaμzas konfuzon, oni ne rigar- Werner Pfennig du kiel kontraμ-Fundamentan. Ekzistas ankaμ aliaj cirkonstancoj, kiam nia lingvo estas Por pli fakto-ri„aj recenzoj prezentata alimaniere ol per la normala skribo, ekz. en steno- grafio, morse, brajle, per fonetika transskribo k.s., kaj kiam En la januara numero de La Ondo min malagrable surpri- teksto Esperanta estas konservata aμ transsendata elektroni- zis du recenzoj. ke en cifereca formo laμ diversaj kodsistemoj, kaj ankoraμ La unua, fare de Alen Kris pri Etimologia vortaro de aliaj similaj okazoj. Ankaμ tiajn manierojn skribi, transskribi propraj nomoj preskaμ nenion diras pri la enhavo kaj la aμ prezenti nian lingvon oni ne rigardu kiel kontraμ-Funda- strukturo mem de la libro (miaopinie sufi„e originala): 1–2 mentajn. frazoj en pli ol duonpa•a artikolo ne estas multe, „u ne? Geraldo Mattos Signife pli grandan parton okupas citado de la antaμparolo Prezidanto de la Akademio de Esperanto al la libro kaj iom stranga lamentado pri tio, ke la informoj La „i-antaµa Akademia deklaro estas kompletigo de la pri la antaμa verko de A. Cherpillod (Konciza etimologia jena rezolucio publikigita jam en 1982: vortaro de Esperanto) atingis la recenzinton tro malfrue (el kio estas tirataj la signifoplenaj konkludoj pri “manko de Pri niaj alfabeto kaj ortografio propono kaj malforto de la servaj mekanismoj” en Esperant- La Akademio de Esperanto notas kun forta malaprobo diver- ujo). Strange, ke la recenzinto, aplombe fanfaronanta pri la sajn proponojn, inter si malsimilajn, ›an•i aμ modifi la ortogra- fion de Esperanto. fakto, ke li parolis Esperante jam 10 jarojn antaμ la esperan- La Akademio konstatas, ke neniu ortografia ›an•o estas tisti•o de B. Wennergren (aμtoro de PMEG, detale miskriti- necesa aμ dezirinda, aμ en ligo kun modernaj presma›inoj aμ kita de A. Kris kelkajn monatojn antaμe), ne kapablas foli- komputma›inoj, por kiuj •ia ortografio estas tiel same oportuna umi la revuon Esperanto, kiu aktive reklamis ambaμ librojn kiel la ortografioj de aliaj lingvoj, aμ pro ia ajn alia motivigo. de A. Cherpillod dum multaj monatoj. ‚u ne tro senbazas la La ortografio de Esperanto estas integra parto de la historio lamentoj? kaj kulturo de tiu lingvo, kaj konformi•as perfekte al la karakte- La dua recenzo — de Glebo Malcev pri la disko Super- ro de la lingvo. Iu ajn ortografia ›an•o nur kompromitus la ling- nova — same ne ri„as je faktaj informoj pri la recenzata von kaj ties tradicion. objekto. Kompense la aμtoro elsputas la sinlaμdajn komen- Pro tio la Akademio de Esperanto konfirmas, ke la sola alfa- tojn (“kial mi „iam unuafojas?!”), uzante la lingva±on iom beto de Esperanto estas tiu de la Fundamenta Gramatiko, al kiu pucan kaj tute netaμgan, miaopinie, por la revuo kiel La aldoni•as samloke jena rimarko: “Presejoj, kiuj ne posedas la Ondo. ‚u ne tro sensenca recenzo? literojn „, •, †, ±, ›, μ povas anstataμ ili uzi ch, gh, hh, jh, sh, u”. Mi estus •oja, se la recenzantoj konsiderus la fakton, ke Por la Akademio, ties Prezidanto, la pa•oj de la revuo ne estas loko por elmontri siajn ambi- William Auld ciojn kaj pretendojn, ke la revuo estas nek lamentejo nek stil-retorto. Tiuokaze la recenzoj i•os pli fakto-ri„aj kaj la Leterkesto revuo — e„ pli bonkvalita. La Ondo de Esperanto estas impona e„ por la neesperantista Pavel Mo±ajev publiko, enhavori„a, interesa kun multaj bildoj, e„ koloraj, presita sur bonkvalita papero. Gratulon! Mi •ojas, ke mi povos 15 jan 2007 en la a•o 98 jaroj forpasis montri •in en nia (bedaμrinde) malmultnombra Esperanto- d-ro Yamazoe Saburoo (1908-2007) klubo, kiu kunvenas nur unufoje monate. Vlastimil Novobilský (‚e†io) meritplena profesoro instruinta medicinon en kelkaj uni- versitatoj; esperantisto ekde 1928, aktivulo de la Gunma Prokrasto de la januara kajero de La Ondo de Esperanto?? Esperanto-Societo, aμtoro de Angla-Esperanta kaj Espe- Por mi, ne estas prokrasto, kiam la kajero aperas en mia leter- ranta-Angla Medicina Terminaroj, laμreato de la premio kesto la 15an de la koncerna monato. Mi gratulegas al la skipo, Ossaka de la Japana E-Instituto, honora membro de kiu, malgraμ gravaj san-problemoj, akurate redaktis la revuon UEA. kaj mi bondeziras por 2007. Louise Marin (Francio) Tribuno 13 Eldonado en Esperantujo: jaro 2006 Revuo de Aleksander Kor±enkov
Manko de kontinueco estas karakteriza trajto de nia ama- 2006. Libroj 2006. Pa•oj tora lingvokomunumo, kies pluekzistadon garantias neniu Libro-Mondo (PL) ...... 13 Libro-Mondo ...... 2464 formala kadro. Pro malapero de gazeto aμ asocio, pro kabeo UEA (NL) ...... 11 KAVA-PECH...... 1315 aμ forpaso de gvidanto aμ responsulo, e„ pro malfavora kon- Impeto (RU) ...... 8 Arhivaro E.Privat ...... 1304 junkturo, en Esperantujo pluraj utilaj projektoj „esas. KAVA-PECH (CZ) ...... 8 UEA...... 1260 Tamen estas esceptoj. Ekzemple, post kiam en 1990 Hun- FEL (BE)...... 7 FEL...... 1169 gara Vivo estis fermita, La Ondo de Esperanto reprenis •ian Flamo (PL) ...... 6 Impeto ...... 1118 regulan prezentadon de la Esperanta libroproduktado. Same Hejme (PL) ...... 6 Mondial (US)...... 877 kiel la legenda budape›ta gazeto, nia referenco estas la Arhivaro E.Privat (CH).....5 W.Nüesch (CH) ...... 777 rubriko Laste Aperis en la revuo Esperanto, kiu registras Edistudio (IT) ...... 5 Edistudio ...... 772 S.E.S. Lorenz (BR) ...... 5 S.E.S. Lorenz...... 734 „iujn librojn, kiujn la Libroservo de UEA ekvendis en la aktuala jaro, sendepende de la eldonjaro. ‚ar ne „iu eldonita Pri la 16-jara periodo nenio aldonendas al la pasint-jara libro estas vendata de UEA kaj „ar ne nur fre›e eldonitajn komento: “La privata eldonejo de Tomasz Chmielik, librojn •i ekvendas, ni aperigas ne nur jartabelojn, sed Libro-Mondo … nun estas la plej aktiva libroproduktanto en ankaμ resumajn tabelojn, kiuj estas pli reprezentaj. Esperantujo dum la lastaj 15 jaroj. Oni vidas, ke nur 5 eldo- Do, nia „iujara raporto konsistas el tabeloj kurantaj kaj nejoj aperigas avera•e almenaμ unu libron „iusezone”. resumaj, kaj el komentoj. Nu, ankaμ la komentoj foje simi- 1991-2006. Libroj 1991-2006. Pa•oj las al tabeloj, kaj eble utilas ripeti kelkajn el la pasintjaraj. Libro-Mondo...... 127 Libro-Mondo ...... 16587 Ekzemple, antaμ unu jaro mi skribis: “159 libroj estas la plej UEA...... 117 UEA...... 13265 magra rezulto en la lastaj kvin jaroj, ankaμ la suma FEL...... 82 FEL...... 12727 pa•okvanto (23 mil 780 pa•oj), sed la sperto diras ke tio Fonto (BR) ...... 74 Arhivaro E.Privat ...... 12553 apenaμ estas signo de malforti•o de la esperantista eldona- Sezonoj ...... 65 Ludovikito (JP) ...... 12085 do, kaj ke post unu jaro ambaμ nombroj kreskos”. (Vidu, KAVA-PECH ...... 54 Fonto ...... 11273 ambaμ kreskis tre kontentige.) Arizona Stelo (US) ...... 52 Sezonoj ...... 10218 “En la resuma tabelo vi povas mem vidi „ion, sed eble ni Impeto ...... 52 ‚EE...... 10161 komparu kun la stato antaμ kvarona jarcento, kiam Esperan- Bero (NL) ...... 51 KAVA-PECH...... 9241 to, laμ kelkaj, estis floranta: en 1980 surmerkati•is 132 ‚EE (CN) ...... 51 Impeto ...... 7650 libroj sur entute 15.091 pa•oj”. (Multe malpli ol en 2006.) La landliston denove influis la kongreso. Italio estas en la El la 204 libroj 94 libroj aperis en 2006, 72 libroj en unua triopo. Sed “… la Universala Kongreso mobilizas la 2004, kaj po kelkaj libroj en antaμaj jaroj “kun atentinda movadon antaμ kaj dum la kongreso, sed post la kongreso escepto de la jaro 1993, kiu „i-jare grave influis la statisti- kutime venas meritita ripozo. Tiel estis en 2003 en Svedio kon…” Por ne daμrigi tro longe, temas pri tiujaraj represoj (11 libroj en la kongresjaro 2003, nur 1 en 2004, neniu en de diverstemaj franclingvaj artikoloj de Edmond Privat. 2005) kaj en ‚inio (12 libroj en la kongresjaro 2004, neniu Danke al ili Libro-Mondo (foje kunlabore kun Ar†ivaro en 2005), sed la litovia kazo estas aparta, „ar la eldonado tie Edmond Privat) pro siaj malnovaj represoj denove estas sekvas planon. Litovio certe konservos ankaμ venontjare supre en la jar-tabeloj. sian dignan lokon en la landodeko”. Nu, Litovio kun 7 libroj Se temas pri “veraj libroj”, plej multe eldonis UEA, kiu dividas kun Belgio, Japanio kaj Slovakio la lokojn 10-13. do sekvas dualoke „i-jare kaj sume. Kiuloke estos Japanio kaj Italio post unu jaro?
1991–2000, 2001 2002 2003 2004 2005 2006 sume aμ avera•e Nombro de libroj en/pri Esperanto 2107 222 174 224 183 159 204 Suma pa•onombro de „iuj libroj 251.276 31.520 26.451 28.424 27.295 23.780 30.078 Nombro de la eldonintoj 650 109 95 133 103 87 114 Avera•a pa•onombro de unu libro 120.3 142 152 127 149 149 147 Avera•a prezo de unu libro 8,22 11,2 11,6 10,3 10,8 12.7 11,7 Lernolibroj, vortaroj pri Esperanto 296 32 43 42 25 19 32 Originala beletro 258 21 18 24 21 14 23 Traduka beletro 458 57 18 32 45 40 35 Planlingvistiko, esperantologio, ling. 229 26 19 15 13 22 21 Esperanto: historio, movado k.s. 241 21 42 33 32 27 29 Politiko, historio, filozofio, socio 166 22 11 28 21 22 29 Scienco kaj tekniko, terminaroj 182 1781610410 Religio 105 610176613 Aliaj temoj 172 2051710512
14 Kulturo 2006. Libroj 2006. Pa•oj Internacia Pollando ...... 31 Pollando...... 4684 Nederlando ...... 17 Italio...... 2809 Italio ...... 16 Ruslando ...... 2334 Foto- Ruslando ...... 15 Svislando ...... 2233 Francio ...... 13 Nederlando ...... 2000 Svislando...... 11 Germanio ...... 1839 konkurso Brazilo...... 10 USA...... 1656 ‚e†io ...... 10 ‚e†io ...... 1597 La Ondo de Esperanto organizis en 2006 la naμan Inter- Germanio...... 10 Brazilo ...... 1440 Belgio k.a...... 7 Belgio...... 1169 nacian Fotokonkurson. Partoprenis 71 fotoverkoj de 20 aμtoroj el Germanio, Finnlando, Italio, Kanado, Kroa- En la pasint-jara frazo pri la resuma tabelo (“La resumaj tio, Nederlando, Pollando kaj Ruslando. lando-tabeloj preskaμ ne ›an•i•as. Germanio kaj Francio La 14an de januaro 2007 la ju•komisiono anoncis la restas la plej aktivaj kaj movade kaj eldone, kvankam Pol- rezulton: lando „iam proksimi•as al Francio”.) oni povas uzi impete 1a premio ( 50 kaj abono de La Ondo de Esperanto): anstataμ „iam. Al tio kontribuas ne nur Libro-Mondo —en Mauricio Bolesnik (Italio). „i-jara pinta eldonejo-deko tri reprezentas Pollandon. Se la 2a premio ( 25 kaj abono de La Ondo de Esperanto): represitaj gazet-artikoloj plu estos registrataj, ni vidos Pol- Olga ‹ipovalenko (Ruslando) pro “Glaciaj kaskadoj”. landon en la dua loko. Krome, Ruslando devancos Brazilon. 3a premio (abono de La Ondo de Esperanto): Ronaldo 1991-2006. Libroj 1991-2006. Pa•oj Bijtenhoore (Nederlando) pro “Ventiladotuboj” kaj “Mar- Germanio...... 309 Germanio ...... 37600 nebulo”. Francio ...... 279 Francio...... 34279 Laµdaj mencioj: Mauricio Bolesnik (Italio); Jessika Pollando ...... 274 Pollando...... 30994 Dehms (Germanio) pro “Ilekso dum malvarma vintra mate- Nederlando ...... 224 Japanio...... 30339 no”; Adeltraut Henning (Germanio) pro “Stranga frukt- Brazilo...... 184 Ruslando ...... 26144 eto”; Jurij Kajun (Ruslando) pro “Respegulo de la alia Ruslando ...... 183 Brazilo ...... 25600 mondo”; Alekseo Kozlov (Ruslando) pro “Mortmara sun- Japanio ...... 162 Nederlando ...... 23540 subiro”. USA...... 147 Svislando ...... 19818 Italio ...... 130 Hungario ...... 18199 Specialan premion ( 50 kaj abono de La Ondo de Hungario ...... 117 Italio...... 17672 Esperanto) pro la plej bona foto pri la temo Naturo ricevas Alekseo Kozlov (Ruslando) pro “Papilietoj”. 66 libroj enhavas indikon pri tradukiteco. Plej multe nian Laμ la regularo de la konkurso, la organizantoj •is la libraron ri„igis la germana lingvo, el kiu aperis 7 tradukoj. 31a de decembro 2008 havas ekskluzivan rajton uzi „iujn Po 6 tradukoj estis eldonitaj el la lingvoj angla, franca, itala, ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en litova, pola kaj el Esperanto. Sed “… la angla plurestas en la ekspozicioj. supro por la jaroj” 1991–2006: Angla 125 libroj, franca 107, germana 92, Esperanto 66, rusa 60, pola 48, jida kaj portu- Dankon al la partoprenantoj! gala po 44, „ina 43, japana 37, itala 32 ktp. Gratulon al la laµreatoj Fine: la pasint-jara konkludo, kies ripeto konfirmas •in: Halina Gorecka «Mi ne ju•as „i tie pri la kvalito de la libroj — por tio sekretario de la konkurso necesas legi ilin, sed ne la eldonindikojn en Laste aperis. Tamen, legante la librolistojn, mi „iam miras, kiom malsi- Anoncetoj milas ili al la kutima oferto en la ordinaraj librovendejoj. Vidu mem: dum la jaro 2005 en Esperantujo surmerkati•is Gimnaziaj 13–14-jaraj lernantoj el Sankt-Peterburgo neniu libro por tiuj kiuj uzas komputilon; … neniu libro pri ser„as leteramikojn. Ni komencis lerni Esperanton kaj vo- aμtomobiloj, televidiloj kaj po›telefonoj; neniu libro tekni- lus korespondi kun alilandaj lernantoj. Ni •ojos respondi al ka … neniu libro pri hejma mastrumado; neniu libro por viaj leteroj kaj rakonti pri ni! Ni atendas viajn paperajn kaj agrikulturistoj; neniu libro por eldonistoj kaj redaktoroj… elektronikajn leterojn. … sed ni povas fieri, ke en neniu alia homa lingvo aperas * 197183 Sankt-Peterburg, ul.Savu›kina 1/2 kv.7, tiom da libroj … pri Esperanto.» Semikras A.V., Ruslando : [email protected]. Bonvolu pardoni la petolan ripetadon. Se post unu jaro Internacia desegno-konkurso por infanoj (6–15-jaraj) pri novaj tendencoj ne estos videblaj, la statistiko aperos (pre- Paskaj eventoj, pri la Pasko mem aμ pri iu interesa evento skaμ) senkomente. okazinta al ili Paske aμ printempe, aμ pri printempo mem. Limdato: 1 apr 2007. * S-ino Gabriella Blanár, Vila•estra Oficejo, HU-3379 Egerfarmos, Dózsa Gy. u. 1., Hungario-Magyarország. Ni dankas pro la gratuloj okaze de la Kristnasko kaj Novjarfesto kaj pro la kortu›aj sandeziroj! (HaGo, AlKo) Koran gratulon kaj varmajn bondezirojn ni sendas al nia brusela korespondanto Dafydd ab Iago okaze de lia patri•o! Lia filo Aran Iago ap Dafydd Hernandez. naski•is la 3an de januaro je 18h24. La Ondo de Esperanto Kulturo 15 El “Mia jarcento”
de Günter Grass
En 1999 aperis Mia jarcento de Günter Grass — cent mallongaj rakontoj, mozaikeroj de la 20a jarcento. El malsamaj perspektivoj aperas malsamaj personoj: simpatiaj kaj malsimpatiaj, krimuloj kaj viktimoj, viroj kaj virinoj. Tiuj rakontetoj ligi•as intime kun la germana historio, kaj finfine el la bunta †aoso aperas plena bildo de nia dudeka jarcento. Jam kvin „apitroj el Mia jarcento aperis en La Ondo de Esperanto, elektite kaj tradukite de Wolfgang Kirschstein. Nun ni proponas la sesan.
1907 ›an•o estis fondinta Germanan Gra- lametas ekde la infana•o, li ver›ajne en mofonkompanion en Hanovro kaj poste mi, kiam mi persvadis lin subskribi, Fine de novembro forbrulis la laminiga translokis •in al Berlino kaj havis vidis la diablon. Kaj li subskribis nur, uzino „e la Cellea ‹oseo — totala per- ioman riskon kun nur 20 mil markoj da „ar tenoro Sobinov jam estis en nia do. Kaj ni estis tiom vervaj. Sen men- fonda kapitalo, diris iun belan matenon komerco, kaj tial mi povis prezenti al li sogo: 36 mil diskojn ni elsputis „iutage. al mi: “Paku viajn valizojn, Rappaport, tiun kontrakton, kvazaμ kiel modelon. Oni kvazaμ ›iris ilin el niaj manoj. Kaj vi devos forvoja•i al Moskvo kaj iel — ‚iukaze, ‹aljapin estis nia unua vera la vendosumo de nia gramofona sorti- ne demandu min kiel — persvadi tiun diskostelulo. mento kreskis •is 12 milionoj da mar- ‹aljapin”. Tiam „iuj venis: Leo Slezak, Alle- koj. Speciale bone iris la komerco, „ar Sen mensogo! Mi envagoni•is en la sandro Moreschi, kiun ni registris kiel ni en Hanovro ekde du jaroj stampis plej proksiman trajnon sen troa pakado la lastan kastriton. Kaj tiam mi sukcesis diskojn, kiuj estis ludeblaj de ambaμ kaj kunportis niajn unuajn ›elak- en la hotelo di Milano (nekredeble, mi flankoj. Tio ekzistis cetere nur en Ame- diskojn, tiujn kun Melba, kvazaμ gast- scias, „ar je unu eta•o super la morto- riko. Multe da militista sonego. Nur donacon. Kia voja•o! ‚u vi konas la „ambro de Verdi) ordigi la unuajn regi- malmulte por kontentigi pli altnivelajn restoracion Jar? Elstara! Estis finfine stradojn kun Enrico Caruso, dek ariojn! gustojn. Sed tiam sukcesis Rappaport, longa nokto en tiu aparta „ambro. Unue Kompreneble kun ekskluziva kontrak- tio estas mia modesta persono, persva- ni trinkis vodkon el akvoglasoj, •is to. Baldaμ ankaμ Adelina Patti kaj tiel di Nellie Melba, la “granda Melba” al kiam Fjodor krucosignis sin kaj ekkan- plu kantis por ni. Ni liveris diskojn al surdiskigo. Komence ›i iomete faris tis. Ne, ne tiun brilan kanton el Boris „iuj regnoj. La angla kaj la hispana ceremoniojn, ekzakte kiel poste ‹alja- Godunov, sed „iam tiujn pia±ojn, kiujn re•aj familioj estis inter niaj regulaj pin, „ar tiu terurege timis, ke li pro tiu „antas la mona†oj per siaj abismopro- klientoj. Kaj kio koncernas la domon diabla±o, kiel li nomis nian plej novan fundaj basoj. Tiam ni ›an•is vodkon al Rothschild, tiam Rappaport per kelkaj teknikon, povus perdi sian veluran „ampano. Sed nur je aμrori•o li sub- trukoj e„ sukcesis forpeli la usonan basvo„on. Josef Berliner, kiu kune kun skribis la kontrakton, plorante kaj liveriston. Tamen mi, kiel komercisto sia frato Emil jam antaμ la jarcento- daμre farante krucosignojn. ‚ar mi de diskoj, komprenis, ke ne utilis resti je ekskluziva nivelo, „ar nur kun la Sakra±-konkurso! amaso oni faras komercon, kaj pro tio Oni tre malofte sakras en esperanto, multe malpli ofte ol en naciaj lingvoj. ‚u necesis malcentri•i por per pliaj stamp- „ar esperantistoj ne estas sakremaj aμ pro limigita vortprovizo? ‚iukaze, ni fabrikoj en Barcelono, Vieno kaj — sen ›atus kreskigi la fivortprovizon de esperanto kaj tial invitas sendi al ni kiel eble mensogo! — en Kalkuto esti daμre plej trafajn, vulgarajn, ofendajn kaj originalajn fivortojn. Uzu vian fantazion aμ konkurenckapabla sur la monda mer- traduku de alia lingvo. Nur unu kondi„o: La vortoj ne ataku unuopulojn. kato. Tial la brulo en Hanovro ne estis La ju•komisiono konsistos el Jardar Eggesbø Abrahamsen (prezidanto de kompleta katastrofo. Sed tamen tio NEL kaj doktoro pri lingvistiko), Otto Prytz (akademiano kaj devene el la nor- „agrenis nin, „ar ni komencis tre mode- da, plej sakrema parto de Norvegio) kaj Heming Welde Thorbjørnsen (prezi- ste „e la Cellea ‹oseo kun la fratoj Ber- dinto de TEJO). liner. Certe, ili estis geniuloj, kaj mi nur La unua premio estos kvin K-diskoj de Vinilkosmo. La dua kaj tria premioj komercisto de diskoj, sed Rappaport konsistos el du kaj unu K-diskoj respektive. Sendu viajn kontribua±ojn plej „iam sciis: Per la disko kaj la gramo- malfrue 1 apr 2007 al
Ilustra±o de Nikolaj Kuzjmin ankaμ impresoj. Se la leganto sukcesos Nicola Ruggiero Kulturo 19 Esperanto en muziko: ne nur Esperantuje Estas mirige, ke en Usono (sed ne kaj ekscii pri •i •is disi•o en oktobro nur en Usono) artistoj kaj bandoj elek- 2005. tas la nomon “Esperanto” kiel titolon Krome, albumojn Esperanto faris, de siaj albumoj, aμ kiel nomon de la interalie: bando mem, kvankam ili ne Esperan- — Rick Braun, ±aza trumpetisto el tas, „u temas pri modo? Usono; Sed kial ili ne iam Esperantos?.. — Lalo Schifrin, usona ±azisto; ¤uste The Esperantos estas nova — Shadofax, ±azfuzio/novepoko el roka triopo el Bay City en Mi„igano Usono; (Usono). — Elektric Music, elektronika Vere fajriga, vigla kaj trafa bando starigita de Bartos el gara•roka stilo ludata de la movi•emaj Eks-Kraftverk el Germanio; kaj energiaj Phil Roth (gitaro), Aaron — Freundeskreis, hiphopa bando Cianek (basgitaro) kaj Loe Jacobs el Germanio; (drumo), kiuj en nur unu jaro fami•is ‚u la mi„igana triopo The Esperantos — Viper, poprokbando el Japanio en Mi„igano, kaj nun pretas konkeri la iam vere Esperantos? (aμskulktu „e http://viperviper.com/ mondon… Tial Esperantos eldonis multimedia.htm); sian albumon, produktitan de la Bosto- la muziko, sed la unua produkta±o de — Ryuicky Sakamoto, elektronika na produktisto Richard Marr por la Esperanto, surbendigita en Novjorko poproka bando el Italio/Japanio; eldonejo Red Car Records. „e la studio Watchmen (ses-titola albu- — Rosario di bella, Paolino Dal- La bando memorigas al ni la fierajn mo titolita Play This Anywhere, ape- laporta, ±azo. kaj ardajn nervojn de la mita bando rinta „e la eldonejo Uprising) mirige (Pri kelkaj el tiuj artistoj kaj albu- Stooges, en siaj tekstoj la mastrumitan naskis stilon pop-punkan simplan sed moj jam aperis artikoloj kaj prezentoj intelekton de Kinks kaj la rifojn (Riffs) energian. en Rok-gazet’). ensor„ajn de muzikista generacio kiu Kun tiaj muzikistoj, la kvalito de la ‹ajne Esperanto estas inspira, kaj estis forte influita de punko. La Bona ludado en tiu disko ne estas seniluziiga pro diversaj kialoj konscie aμ nekon- Roko elfleksita de bluso kaj kiu ne kaj certe meritas atentan aμskultadon: scie, vole aμ nevole oni uzas aμ mis- timas malpuri•i revenas kun Esperan- Provu tion „e: http://www.upri- uzas la vorton “Esperanto”. Sed „u tiu tos… singrecords.com/new_site/html/frame nomo ne estas universala poseda±o? Atendante vidi ilin sur scenejo vi set.html Ankaμ Muziko ja estas universala, por jam povas antaμgustumi „e http:// Se vi havas paciencon kaj tempon ne diri universa… ‚u muziko kaj www.theesperantos.com/ por traser„i surfante en interreton vi Esperanto ne estas la plej trafetaμgaj Alia usona bando prenis la nomon povos trovi diversajn artistojn aμ ban- por tia universaleco?.. Esperanto (Vd. la suban foton). dojn kies titolo aμ albumo estas nom- Plukis por vi ita Esperanto. Ekzemple, albumon Flo! Esperanto faris meksika popbando Kabah. Vizitu la retpa•ojn de Kabah: http://unmundoconkabah.cjb.net/. Ankaμ la fanklubo kaj diskeldonejo Universal Music Latino disponigas informojn kaj la diskon Esperanto en ¤i konsistas el du famaj anoj de la la angla: www.angelfire.com/music/ metal/hardkora scenejo: Steve Micci- fey/kabah. Tre kompletaj kaj interesaj che (gitaro) de Every Time I Die kaj informoj trovi•as en la hispana:
Jesse Muscato (drumo) de Kid Gorge- http://orbita.starmedia.com/ Kabah ous kaj de du membroj de la disi•inta ~kabahxne1/, http://mx.geocities.com/ punkbando The Budgets, Steve Riter kabahtuynosotros/index.html. (basgitaro) kaj Ryan Caprio (kantado). En „i tiuj retpa•oj eblas sekvi la Oni povus atendi, ke la metala kul- nova±ojn pri la bando, malkovri •iajn turo de la du famuloj havus influojn en diskografion, tekstojn, multajn fotojn, Meksika grupo
20 Kulturo Bona rezulto de la malfacila jaro 2006 Gazetoj Literatura Foiro. 2006, ¹224 Ver›ajne, 2006 estis la plej malfacila jaro por La Ondo de Esperanto. Pro la duobli•o (jam pli ol duobli•o!) de la po›ta tarifo en Ruslando ni devis ›an•i la La unua literatura esperanto-gazeto ekspedo-landon, kaj Pollando i•is ankaμ la pres-lando de La Ondo. Mankis La Revuo estas unu el la akcentoj en la pasint-jare reklamvoja•oj kaj ni ne partoprenis UKon — „i tial malpli da novaj decembra numero 224 de la revuo abonoj estis kolektitaj. Sanproblemoj fine de la jaro… Sed malgraμ „iuj malfacil- Literatura Foiro, per eseo de Giorgio a±oj la abonantaro de La Ondo en 2006 denove superis tiun de la antaμa jaro, Silfer. kvankam la kresketo estas nur simbola — tri abonoj pli. Dankon al niaj perantoj Diversaj literaturaj premioj estas kaj al la abonantoj. en la fokuso: la Nobela por la turka Orhan Pamuk (artikolo de Jordan Sla- 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 vejkov), Goncourt kaj tiu de la Franca Ruslando 147 133 122 115 101 98 104 92 93 Akademio por la usona Jonathan Lit- Aliaj landoj 136 170 238 257 305 407 421 450 452 tell, Prix Femina por la kanaddevena Nancy Huston (artikolo de Ljubomir Entute 283 303 360 372 406 505 525 542 545 Trifon„ovski). La legantoj de LF elek- En plej multaj landoj la nombro da abonantoj preskaμ ne ›an•i•is. La plej tos inter ses prozaj libroj la granda kresko estas en Usono (+6), kaj la plej granda perdo en Finnlando (-7). PEN-Premion La Verko de la Jaro Novaj landoj estas Benino, Zimbabvo, ‚inio kaj Kubo — „iuj danke al donacitaj 2006: en la numero estas la balotilo. abonoj. Entute, niaj abonantoj lo•as en 43 landoj. Originala literaturo: poemoj de Jen la listo de la landoj kun pli ol 10 abonantoj (enkrampe estas la nombroj por Nicolino Rossi kaj Petro Palivoda, 2005): humura rakonto de Tim Westover. Tra- Ruslando ...... 93(92) Belgio...... 19(15) duka literaturo: Carlo Minnaja pri La Pollando ...... 66(65) Svedio ...... 19(20) Gefian„oj de Alessandro Manzoni Germanio ...... 44(43) Hispanio ...... 17(20) (trad. Battista Cadei), recenzoj de Francio ...... 32(35) Japanio ...... 16(14) Julian Modest pri Toldi de János Arany Usono...... 28(22) Brazilo ...... 15(13) (trad. Márton Fejes) kaj de Milena Britio ...... 27(25) Danlando...... 13(15) Georgieva pri Mio, mia filo de Astrid Italio...... 25(24) Svislando...... 11(11) Lindgren (trad. Leif Nordenstorm). Finnlando ...... 22(29) “Paula Märthi estis ja Aldo de’ Estas malfacile prognozi, „u ni sukcesos reteni la nunan nombron „i-jare. Oni- Giorgi” informas la revuo kaj prezen- dire, la nove dezajnita kovrilo estas pli alloga, sed la baza kotizo senteble plial- tas la faktojn. Sigurdur Pétursson inter- ti•is, kaj ankaμ dum 2007 ni ver›ajne ne havos eblon informadi pri La Ondo en venas en la debato inter Dimitar esperantistaj renkonti•oj (escepte de ARKONES). Je la jarkomenco la abonstato Ha•iev kaj László Radacsy pri la altru- estis simila al tiu de la kelkaj antaμaj jaroj. do de etnolingvaj signifoj al E-vortoj AlKo (ekinta en la aprila LF 220). Christian Declerck prezentas sian opinion kadre Ricevitaj libroj de la debato pri la morto de Jesuo Matvejevi¢, Predrag. Alia Venecio / Trad. el la [kroata] Tomasz Chmielik; Antaμpar. (komencita per artikolo de Dimitar Renato Corsetti. — Czelad¨: Hejme; ‰windik: Libro-Mondo, 2006. — 144 p•., il. — Ha•iev en LF 216). Ha•iev mem pre- [Recenzoekzemplero]. zentas nun la fenomenon “bogomiloj” Monatoj tra la mondo / Komp., antaμpar. Hori Yasuo. — Maeba›i: Horizonto, 2005. de la deka jarcento, kiu donas sian — 96 p•., il. — [Recenzoekzemplero]. signifan influon en Eμropo, de oriento al okcidento. Shakespeare, William. La vintra fabelo / Trad. el la angla, antaμpar. Humphrey Tonkin. — Rotterdam: UEA, 2006. — 154 p•. — [Recenzoekzemplero]. Muzika kulturo: Milena Makave- eva prezentas la kompaktdiskon de [Zamenhof, L.-L.]. Destino de Ludovika dinastio. 1907–1917 / [Komp. Itó Kanzi]. — Vera Jordan Esperanta vo„o. Teatra Kioto: Ludovikito, 1991. — 1014 p•.; jaketo. — (Iom reviziita plena verkaro de L.L. Zamenhof. Originalaro 3). — [Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen]. rubriko: 80-jara jubileo de Jerzy For- nal kaj kurtenoj por Teo Jurukov. [Zamenhof, L.-L.]. ¤is la homaranismo. 1896–1906 / [Komp. Itó Kanzi]. — Kioto: Roman DobrzyŒski respondas al la Ludovikito, 1990. — 1064 p•.; jaketo. — (Iom reviziita plena verkaro de L.L. Zamen- hof. Originalaro 2). — [Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen]. recenzo de Zofia Banet Fornalowa en LF 220 pri la libro La Zamenhof-strato [Zamenhof, L.-L.]. Unua etapo de Esperanto. 1878–1895 / [Komp. Itó Kanzi]. — kaj por plipezigi sian pozicion alvokas Kioto: Ludovikito, 1989. — 972 p•.; jaketo. — (Iom reviziita plena verkaro de L.L. Zamenhof. Originalaro 1). — [Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen]. la helpon de L. C. Zaleski-Zamenhof, kies letero same trovas lokon en la Ricevitaj gazetoj numero. HeKo EAB-Update. 2007/36; Esperanta Finnlando. 2006/6; Esperanto aktuell. 2006/6; Esperanto en Skotlando. 2006/194; Esperanto. 2007/1; Heroldo de Esperanto. 2006/16; Informa Bulteno. 2006/4; Informilo. 2006/12; Internaciisto. 2007/1; Kontakto. 2006/5-6; La Gazeto. 2006/127; La Ondo de Esperanto. 2007/1; La Revuo Orienta. Ne forgesu 2006/11; La Sago. 2006/31; Literatura Foiro. 2006/224; Litova Stelo. 2006/6; Monato. 2007/1; REGo. 2006/6; Scienco kaj Kulturo. 2006/6, Speciala Eldono; Sennaciulo. reaboni! 2006/12; Service de Presse. 2006/31; TEJO Tutmonde. 2006/4-5-6; Tempo. 2006/4. Kulturo 21 respondoj venis por la novembra tasko Ok proverboj. SPRITAJ SPLITOJ KAJ PRESKERAROJ 20‚iuj estas tute •ustaj. Ilin sendis: Edmund Grimley Evans, Malcolm Jones (Britio); Erkki Kemppainen, Bruno el la kolekto de reduktoro Lehtinen (Finnlando); Edson Correa Capucci (Brazilo); Jac- kie Huberdeau (Francio), Gunter Ebert, Hans-Burkhardt Pola Radio: Tenebraj tempoj Dietterle (Germanio); Ester Olsen (Norvegio); Jadwiga Lau anonco la elsendoj aperos je la 17-a horo lau mez- Benicka, Miroslawa Kubicka, Hanna Skalska, Zbigniew epoka tempo kaj dauros 20 minutojn. (http://groups.yahoo. Tylkowski (Pollando); Viktor Alikin, Bronislav ‚upin, Kla- com/group/EAF-agadas, 9 jan 2007; Rimarkis Jorma ra Ilutovi„, Svetlana Konja›ova, Nina Zujeva (Ruslando); Ahomäki) Roland Larsson (Svedio); Ludmila Orajevskaja (Ukrainio). Civita ekzistadismo La •ustaj respondoj: Laμdu tagon nur vespere. Mi multfoje ripetis ke nia ekzisto estas celo en si mem. Proverbo estas sperto, proverbo estas averto. Simio al simio Esperanto enskribi•as en la historio de la homaro per sia pla„as pli ol „io. Silento estas konsento. Konscienco sen- ekzisto. Nenio pli. ¤i ne bezonas konkeri la mondon per la fina venko. (Novjara saluto de Konsulo Walter ¯elazny, makula estas kuseno plej mola. Ne ›ovu nazon en fremdan HeKo 320 9-C, 12 jan 07) vazon. Pli bona pano sen butero ol dol„a kuko sen libero. Titano… provis ribele invadi Olimpon (PIV) Komenco bona — laboro duona. Antaμ „io mi dankas al la nova Konsulo Giorgio Silfer La loto donis premion al Roland Larsson, kiun ni kore <…> pro la tuta, titaneska laboro. (Samloke) gratulas! O, fiperiodo! … apartan atenton kaptas la novjara mesa•o de Renato Trovu la titolojn Corsetti <…> la lasta prezentata de la aktuale oficanta UEA-prezidanto, kies dua ofiperiodo plenumi•os en Joko- VANDALA SER¤ENTO JE OPONO hamo. (http://www.polskieradio.pl/eo/dokument.aspx?iid NI DRINKU JE MISO N-RO… =46808, Temoj el la E-gazetaro, 9 jan 2007) ORAN¤A BURDO, SONU ¤UE! Celoj en marmoro? DO, ‚ERKA TRISTO En sia <…> artikolo la ¤enerala Direktoro de UEA evi- AGRESA STURNO dente detaligas ankaμ la taskojn kaj laborojn de la CO, fine ‹ABLONA TURO memorigante la laμstatuajn celojn de UEA… (Samloke) VI — ANGLA RE¤LANDO! El la jar-raptorto ESPLANADO… PA‹O… JELPO! Tamen, en la prtaktiko, estas foje malfacile distingi la ADIA™, NA™A ELFO: MALLE¤A KUGLO… agadon de la fakaj asocioj… (Estrara Raporto // Esperanto, Bonvolu trovi en la supraj anagramoj naμ titolojn de 2006, ¹6, p•. 126) Esperanto-libroj. Sendu la solvojn al la redakcio de La Ondo Ekster la ludo rete aμ po›te antaμ la 15a de marto. …en la statuto mankas artikolo pri eksludo de komitata- Kompilis Tatjana Auderskaja noj kiuj misuzas sian komitatanecon! (Ileana Schroeder, http://groups.yahoo.com/group/komitato-de-uea/message/2 Pri kio ridis niaj pioniroj? 758, 7 jul 2006) Ekzaltaj eksaltoj Oni povas kredi ke esperantistoj estas tro seriozaj homoj, „ar La lastan 8an de decembro vespere, en Sanvitoro Latia, en la jaroj 1889–1891 en la unua Esperanto-gazeto, La Espe- teleregita de Nicola Ruggiero <…>, prezidanto de Itala rantisto, estis neniu ›erco aμ anekdoto. Sed en 1892 ekaperis Esperantista Junularo, estis eksaltata la plej granda krist- en •i la rubriko Bagateloj. Post la iom longa El unu prediko naskarbo en la mondo. (Informitale, 7 jan 2007) en januaro, venis tuta kolekto en la februara, el kiu ni plukis Inter Poldavio kaj Sildavio kelkajn. Vidu: pri kio ridis Zamenhof, Schmidt, Grabowski Rumanio, Ukrajno <…> Mordavio… Brugario (lando- kaj aliaj pioniroj. nomoj sur mapoj en: Monatoj tra la mondo, p•. 10, 46; Kredemeco. Rimarkis Ionel Oneþ) A: Vi estas malsa•ulo, mia sinjoro! Plukis István Ertl B: Sinjoro! mi sendos al Vi miajn atestantojn! A: Ne bezone, sinjoro, mi kredas tion „i ankaμ sen ate- stantoj. Senkulpi•o. Sinjorino, forlasante sian servantinon: Jes, mi bedaμras, sed mi ne povas repreni mian ateston en via serva libro pri via nepuremo. Rigardu do mem ekzemple la malpura±on de mu›oj tie „i en la angulo. Servantino: Tio„ija estas ne mia kulpo! tiu „i malpura±o jam estis, kiam mi antaμ jaro komencis mian servadon „e Vi. Tro granda postulo. — For! al sanaj kaj fortaj mi almozon ne donas. — Kiel vi volas; pro Viaj kelkaj centimoj mi al mi piedon ne rompos. La Esperantisto, 1892, ¹2, p•. 25-26. 22 Mozaiko Perantoj de “La Ondo de Esperanto” TRA ESPERANTUJO Argentino: Roberto Sartor, Beruti 2792, 3° 9, C 1425, BBF, Buenos Aires Aµstrio: Leopod Patek, Martinstr. 104/38, AT-3400 Kloster- neuburg Aµstralio: Libroservo de AEA, Esperanto-domo, 143 Lawson St., Redfern N.S.W. 2016 Belgio: FEL, Frankrijklei 140, BE-2000 Antwerpen Brazilo: BEL, Caixa Postal 03625, Brasilia, DF 70084-970 Britio: David Kelso, 5 Craigenhhil Road, Carluke, ML8 4QT Bulgario: Grozdenka Filipova, str. Rajko Aleksiev 23, 4400 Pazard•ik ‚e†io: Pavel Polnický, Na Vinici 110/10, CZ-290 01 Podìbrady Danlando: Arne Casper, Bryggervangen 70, 4, tv. DK-2100 København Ø Estonio: Virve Ernits, Vallimaa 17-8, EE-93812 Kuressaare Finnlando: EAF / Päivi Saarinen, Siltasaarenkatu 15 C 65, Tra la tuta Esperantujo niaj “pacaj batalantoj” vaste festis kaj FI-00530, Helsinki festenis je la Zamenhofa Tago. Foje la solenado estis serio- Francio: Espéranto-France, 4 bis rue de la Cerisaie, FR-75004 za, kun raportoj kaj prelegoj, ekzemple, en Dandong (‚inio), Paris kie Wu Guojiang prezidis te-kunsidon de Liaoning-provinca Esperanto-Asocio, vd. p•. 4. (Fotis Mu Xiangrong) Germanio: Wolfgang Schwanzer, Pfarrer-Seeger-Straße 9, DE-55129 Mainz Hispanio: Luis Serrano Pèrez, Font Nova 32, ES-08202 Sabadell Hungario: Jozefo Baksa, Pf. 115, HU-8901 Zalaegerszeg KEA, p.k. 87, HU-1675 Budapest Irlando: Joy Davies, 9 Templeogue Wood, Dublin 6W Islando: IEA, p.k. 1081, IS-121 Reykjavík Italio: IEF, Via Viloresi 38, IT-20143 Milano Višnja Brankoviæ, Via Parini 5, IT-34129 Trieste Japanio: JEI, Waseda-mati 12-3 Sinzyuku-ku, Tôkyô-to, 162-0042 Katalunio: KEA, Apartat 1008, ES-08200 Sabadell Koreio: Prof. Lee Chong-Yeong, Yulim Norway Apt. 106-1305, 906-1 Bomodong, Taegu 706-930 Kroatio: Marija Beloševi¢, Sveti Duh 130, HR-10000 Zagreb Brankoviæ Sed pri la Zamenhofa Tago en Irano ni ricevis ne artikolon, Kroatio kaj Slovenio: Višnja (vd. Italio) sed nur referencon de Reza Torabi al ret-kolekto de Irea- Latvio: Margarita ðelve, Rãpniec§bas 35-13, LV-1045 R§ga 2006. Nu, el tiu fotokolekto ni scias certe, ke niaj iranaj sa- Litovio: LEA, p. k 167, LT-3000 Kaunas-C mideanoj ne malsatis dum la festado. Nederlando: UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam Norvegio: Esperantoforlaget, Olaf Schous vei 18, NO-0572 Oslo Nov-Zelando: G.David Dewar, 4 Harlech Mews, Avonside, Christchurch, NZ-8004 Pollando: PEA, skr. poczt. 21, PL-44-101 Gliwice Portugalio: PEA, Rua João Couto, 6, R/C-A, PT-1500 Lisboa Ruslando: Galina Romanovna Goreckaja, RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205 Serbio: Dimitrije Jani£i¢, Svetogorska 19, 11000 Beograd Slovakio: Stano Marèek, Zvolenská 15, SK-03601 Martin Sud-Afriko: Colin S. Beckford, 43 Fairview Crescent, Milnerton Ridge 7441 Svedio: Lisbet Andréasson, Kajsa Kavats gata 8, SE-242 35 Hörby Preteksto por festo estas facile trovebla. Ekzemple, jar›an•o. Svislando: Christoph Scheidegger, Im Schleedorn 6, CH-4224 Kaj je la jar›an•o en Trier oni povis ne nur sekvi prelegojn Nenzlingen kaj bone man•i, sed ankaµ spekti pupteatra±on, vd. p•. 6. Usono: ELNA, P. O. Box 1129, El Cerrito CA 94530 (Fotis Dirk De Weerdt) Internacia Fotokonkurso: “Respegulo de la alia mondo” (foto de Jurij Kajun)