Effectief Beeldvormen

EFFECTIEF BEELDVORMEN Effectief beeldvormen Theorie, analyse en praktijk van beeldvormingsprocessen Anneke Smelik met Rosemarie Buikema en Maaike Meijer 1999 = VAN GORCUM IV EFFECTIEF BEELDVORMEN © 1999, Van Gorcum & Comp. B.V., Postbus 43, 9400 AA Assen. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j0, het Besluit van 20 juni 1974, St.b. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, St.b. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. ISBN 90 232 3406 5 NUGI 656 De uitgever heeft gepoogd alle rechthebbenden van de in dit boek opgenomen foto’s te achterhalen. Degenen bij wie dit niet gelukt is, wordt verzocht zich in verbinding te stellen met de uitgeverij. Deze publicatie kwam tot stand mede dankzij een subsidie van de Directie Coördinatie Emancipatie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Grafische verzorging: Van Gorcum , Assen HIER KOMT DE HOOFDSTUKTITEL V Inhoud Woord vooraf VII Dankbetuiging IX Deel 1 Theorie 1 Over effectief beeldvormen 3 Interview met Sheela Vyas van ISIS: ‘Verbeter de beeldvorming, begin bij jezelf!’ 15 Column: ‘De rijkdom van de ouderdom’ 17 2 Stereotypen in beeldvorming Over kaaskoppen en messentrekkers 19 Interview met Jaap Tanja van de Anne Frank Stichting: ‘Je kunt niet zonder stereotypen, maar je kunt er wel mee leren spelen’ 33 Column: ‘Vrouwen gezocht voor “mannenwerk” ’ 35 3 De werking van macht in beeld en tekst Over klaagfeministen, macha’s en een polo met Afrikaanse print 37 Interview metGiovanni Massaroen Meral Nijenhuis van Forum: ‘Voor allochtonen is het van groot belang om een positief zelfbeeld te ontwikkelen’ 47 Column: ‘Grensoverschrijders: bi-culturele relaties in dagbladen’ 49 4 Insluiting en uitsluiting Over bange hertjes en ijzeren maagden 50 Interview met Hakan Korkmaz van Korkmaz & Korkmaz: ‘Integratie ontstaat door het onderscheiden van de eigen identiteit’ 59 Column: ‘De hoofddoek: een stukje textiel dat veel losmaakt’ 61 Deel 2 Analyse 5 De kracht van humor Analysemodel voor beeld en tekst 65 Interview met Lida van den Broek van Kantharos: ‘Multicultureel samen- werken op de werkvloer is een kwestie van gemeenschappelijk belang’ 83 Column: ‘Racisme en seksuele intimidatie op de werkvloer’ 85 VI EFFECTIEF BEELDVORMEN 6 De kracht van symbolen Analysemodel voor film en geluid 86 Interview met Wooy-Ling Choy van Imago en Aaf Tiems van VWS: ‘Een onderwerp dat geen direct belang heeft voor de doelgroep moet je continu onder de aandacht brengen’ 100 Column: ‘Maakt het leger nog steeds een man van je?’ 102 Deel 3 Praktijk 7 Beeldvorming van wetenschappelijk personeel op de universiteit 107 Interview met Maaike de Graaf van Bureau Boven: ‘De verouderde software in ons hoofd moeten we updaten’ 124 Column: ‘Verbeelding van mannelijke en vrouwelijke professionaliteit in kranten’ 126 8 Beeldvorming van diversiteit in gemeentelijke voorlichting 128 Interview met Wim Koeslag van de politie Zuid-Holland: ‘De politie moet haar binding aan de samenleving overtuigend uitstralen’ 141 Column: ‘De plaats van vrouwelijke werknemers bij de gemeente’ 143 9 Beeldvorming van vrouwen en mannen op de Nederlandse televisie 144 Interview met Pascale Georgopoulou van de STOA: ‘Een goede beeldvorming van minderheden in de media is geen sociaal issue, maar een kwestie van kwaliteit’ 155 Column: ‘Digitale diva’s: vrouwen op Internet’ 157 10 Beeldvorming van ministers (m/v) in de geschreven pers 158 Interview met Irene van Geest-Jacobs van VWS: ‘Achterhaalde beeldvorming over vrouwelijke politici moeten we in versneld tempo bijstellen’ 172 Column: ‘Op de voorpagina. Selectie van nieuws in de krant’ 174 11 Nieuwe trends in marketingcommunicatie 176 Interview met Greet Prins van Saatchi & Saatchi: ‘Voor een optimaal resultaat in de reclame moet je je laten leiden door de beeldvorming van de doelgroep’ 194 Column: ‘Bedrijf in beeld. Emancipatiebeleid van bedrijven’ 196 Nawoord 198 Geselecteerde bibliografie 200 Verantwoording illustraties 204 Over de auteurs 206 HIER KOMT DE HOOFDSTUKTITEL VII Woord vooraf ‘Kabinet bezorgd over beeldvorming paars’ kopte Trouw op acht november 1997. Het kabinet is niet de enige instantie die zich druk maakt om beeldvorming. Een blik op de kranten van het afgelopen jaar levert al snel een rijke oogst aan artike- len over beeldvorming op. Er vonden kort na elkaar symposia plaats over beeldvorming in het kader van het Europees Jaar tegen Racisme en over beeldvorming in de gezondheidszorg. Het Fonds van de Letteren wil zich bezig gaan houden met de beeldvorming rond literair werk. De krijgsmacht maakt zich zorgen over de beeldvorming van Nederlandse soldaten na Srebenica. En de politie buigt zich over de beeldvorming van allochtonen onder de autochtone werknemers. Beeldvorming speelt tegenwoordig overal. Iedereen lijkt er wel mee bezig te zijn. Tegelijkertijd is het een vaag begrip, waarvan niet altijd duidelijk is wat er precies mee bedoeld wordt. In het boek Effectief Beeldvormen nemen wij beeldvorming heel letterlijk. Beeld-vorming is het vormen van beelden. Als film- en tekstwetenschappers zijn wij gewend om beelden en teksten nauwkeurig te ana- lyseren. Dit soort kennis helpt ons de processen van beeldvorming beter te door- zien. Wij nemen de materiële beeldvorming dan ook heel serieus. Het eigenlij- ke beeld of de tekst vormt het startpunt. Van daaruit bekijken we welke beeldvorming uit dat beeld of die tekst ontstaat, en hoe die beeldvorming bijgesteld kan worden. Onze vivisectie op teksten, beelden en het complexe proces van beeldvorming heeft tot doel direct toepasbare instrumenten aan te reiken. Aan de hand van vele praktijkvoorbeelden laten we zien hoe ongewenste effecten van beeldvorming kunnen worden vermeden; hoe u concreet in beeldvorming kunt ingrijpen; hoe de enorme macht van tekst en beeld kan worden aangewend voor de doelen die u zich als bedrijf, overheid of organisatie stelt. Het gaat ons vooral om beeldvorming rond vrouwen en mannen, en rond allochtonen en autochtonen. Met die beeldvorming zijn grote economische, sociale en persoonlijke belangen gemoeid. We gaan er van uit dat zeer velen in Nederland er tegenwoordig van overtuigd zijn dat inburgering en gelijkheid van vrouwen en allochtonen van levensbelang zijn voor de duurzame ontwikkeling van de maatschappij als geheel, en voor het levensgeluk van allen. Ook zien de meeste mensen tegenwoordig in dat gelijkheid goed kan samengaan met ruim- te voor diversiteit. Maar ondanks de maatschappelijke acceptatie lijkt de daad- werkelijke emancipatie van vrouwen en allochtonen te stagneren. Dat komt omdat beeldvorming achterblijft op de maatschappelijke ontwikkelingen. Deze emancipatieprocessen krijgen een impuls door traditionele beeldvorming te verbeteren. VIII EFFECTIEF BEELDVORMEN In Effectief Beeldvormen dragen wij bouwstenen aan om stereotiepe beeldvorming te doorbreken. Stereotiepe beeldvorming sluit groepen lezers, luiste- raars of kijkers onbedoeld en onbewust uit. En uitsluiting tast de effectiviteit van de boodschap ernstig aan. Het kost, afhankelijk van uw doel, eenvoudigweg klanten, geld, afzet, respons en sollicitanten. Een geëmancipeerde, pluriforme, beeldvorming werkt effectiever. De centrale vraag van dit boek is dan ook hoe voorlichters, pr-medewerkers, journalisten, tekstschrijvers, managers, politici, leraren, beleidsmakers, fotografen, regisseurs, reclamemakers, en wie dan ook in de praktijk met beeldvorming te maken heeft, effectief kunnen ‘beeld-vormen’. Effectief Beeldvormen is ontstaan in een periode waarin wij alle drie werkzaam waren bij de Vakgroep Vrouwenstudies Letteren aan de Universiteit Utrecht. Dit boek is een neerslag van een gezamenlijk onderzoek naar processen van beeldvorming rond vrouwelijkheid en mannelijkheid en rond etniciteit. In dit boek beogen wij een brug te slaan tussen wetenschappelijke kennis over de effecten van beeld en tekst, en de dagelijkse praktijk waar ‘beeldvormers’ mee te maken hebben. Het boek is als volgt opgebouwd. In het eerste deel van het boek gaan wij in op de theoretische achtergrond van beeldvormingsprocessen. In het tweede deel werken wij een analysemodel uit om beeldvorming binnen de eigen organisatie te kunnen achterhalen en verbeteren. In het derde deel zijn een aantal praktijkvoorbeelden beschreven van beeldvorming bij verschillende organisaties en uit diverse werkterreinen. Door het boek heen zijn interviews opgetekend van mensen die in de praktijk werken aan een pluriforme beeldvorming van vrouwen en mannen, en van allochtonen en autochtonen. Om een beeld te geven van de rijke schakering aan onderzoek op het gebied van beeldvorming biedt elk hoofdstuk een column, die in de meeste gevallen gebaseerd is op doctoraalscripties van studenten. Overi- gens sluiten interviews en columns niet altijd direct op de hoofdstukken aan: ze kunnen zelfstandig gelezen worden. Tot slot is een bibliografie opgenomen die het u mogelijk

Load more