K0139836

IDENTIFICATION" RTLM 0278 27/10/93

DUREE 60 minutes

QUALITE Bonne

TRANSMISSION ¯ RadioRTLM

NOM DU FICHIER" 0278

DATE DE TRANSCRIPTION’le 27.08.1999

NON DU TRANSCRIPTEUR ¯ MUSHONGANONO Béatrice

DICTAPHONE ¯ BO-760/49MODELE 2750-6 SERIE 516565

ORATEUR:Nonidentifié ...biri mo amakurumenshi ya Parti,harimo kandi n’uburyo bwiza bwo gukoresha agakingirizo. Ntimucikanwemudasanga nanone byashize. Ubundi butumwa ni ubuyobozibw’ikinyamakuru "Jyambere"bumenyesha abantu bose ko hariamafoto ya Nyiricyubahiro"Merikiyoro Ndadaye" agudshwa.Abifuza rero urwibutso rw’uwo Nyakwigendera, igitambo cya Demokarasi mu ,

CassetteN° 0278 transcIite parMB K0139837

ayo mafotongo murayasangamuri "Gare Routi&e"i Kigali, n’ahandi hose hagurishirizwa ibinyamakurumu mujyi wa Kigali.Naho uhagarariye Umuryango "APAPE" i Gikondoaramenyesha abanyamuryangonyakuri ko inamaidasanzwe y’Inteko Rusange yari yateganyijweku wa makumyabirina gatandatu z’ukwa cumi, izaba tariki ya mberez’ukwa cumi na kumweku cyicaro cy’Umuryangoguhera saa tatu za mu gitondo.Gahunda y’ibizasuzumwa uwomunsi iri mu nzandiko zitumira,kandi buri munyamuryango nyakuri wese ntazayibure mo nk’uko yabyiyemej¢. Iryo ryari itangazory’Umuryango APAPE i Gikondo. Irinditangazo. Komite y’Interahamwe mu rw¢gorw’igihugu iramenyesha Abaprezida bose b’Interahamwemu ma Segiteriyose ya Pr¢fegituray’Umujyi wa Kigalino mu nkeng¢rozawo, ko bafitanyeinama yihutirwa ku wa gatanutariki ya makumyabirin’icyenda Ukwakira, i saa kumi n’imweku cyicarocy’ishyaka kugira ngo banononsoregahunda y’urugendo rw’akababaro ruteganyijweku cyumwem tariki ya mirongoitatu n’imwe Ukwakira. Irinditangazo, e... iryo tangazo riravuga riti "dushingiye kuijarnbo ry’Umukuru w’igihugu, komite y’Interahamwemu rwego rw’igihugu irameny¢sha Int¢rahamwe zose zo muriPrefegitura y’Umujyi wa ki e...wa Kigalino mu nkengerozawo, ko bafit¢urugendo rw’akababaro ku cyumwem tariki ya mirongoitatu n’imwe Ukwakira i saa mbiriza mu gitondo,rwo kwibukaabavandimwe bacu b’Abarundi.Urwo rugendo ruzatangirira kuri "Rond Point" rusozwe n’ubutumwa bw’abayobozi b’Ishyakamu rwegorw’igihugu, kuri Stade ya Nyamirambo.Umunsi mukuru Interahamwe zari kwizizihizakuri iyo tadki, ubaye usubitswe kubera icyunamo igihugu cyose kiri mo. Ayo yari amatangazonashakaga kubag¢za ho mbereya saamoya, saa moya zirabura umunota umwe, saa moyan’igicendabageza ho amakuru ashyushye ndimo ndayabategurira. Mukom¢ze r¢ro mwumve uwomuziki. QRATEÇR:Non identifi(~ ...(...)Yakurikiranye ku buryo bw’umwihariko arnarorerwa yabaye mu Burundi.Kugira ngo abatwumvabarushe ho gukurikiranaamakum y’ieyo gihugu,twiyemej e kujya duha ijambo abagize Guverinomay’u Burundi iri mu buhungirohano i Kigali,buri gihe bizaba ngombwa. Akaba ari uburyobwo gushyigikira Demokrasi muri ieyo gihugu .Kubera kandi iyo mpamvu, RTLM yiyemeje kongerakuri gahunda yayo andi masaha. Ikazajya ivuga buri munsi guhera saa mbiri kugeza saa sita

CassetteN° 0278 transcrite parMB K0139838

za mu gitondoyibanda cyane cyane kubibera i Burtmdi. La RadioTélévision Libre des Mille Colline RTLMa couvertavec une attention particulière lesévénements du Burundi. Pour permettre à nos auditeursde suivrel’évolution de la situationqui prévenant dans ce pays,la RTLMa décidé d’accordergratuitement 1’ antenne aux membres du Gouvernementburundais en exil pour s’ exprimer chaquefois que de besoin. C’est notre modeste contribution, pourl’établissement dela démocratie bafouéedans ce paysvoisin et frère.Pour ce faire,la RTLMen plusde sonprogramme habituel, émettrachaque jour de huitheures, à douze heures l’accent étant particulièrement missur les événementsdu Burundi. ORA TEUR: HabimanaKantano ...yigenga Radiyo RTLM ivugira i Kigali. Ubu ni saamoya n’igice muri Stidiyo zacu. Amakuru mu Kinyarwandamugezwa ho na HabimanaKantano. Dukomeje kubageza ho amakuruy’i Burundi, arikoamakuru akomeje kutugera ho ntasobanutseneza. Umuhutu ubonye akanya.., ubonye aho avugiraaragira ati "Abatutsi baratumaze"; Umututsi nawe yabona akanya aho avugira, nawe ati "turashize".Icyo umuntu yafata ni ukokoko abantu b’ amokoyose barimo gupfa mu Burundi. Bazize ubusazibwa ka gatsikok’abiyahuzi b’Abatutsi, b’abasirikare bahotoye Umuhutu Ndadaye ku maherere.Ku byerekeyeuko gupfa kw’abantu, mwumvise ko n’abatwababije mo! Abatwa bo muri KomineBugabira na Busonihano hepfo muri Province ya Kirundo.Ku byerekeyeibibera muri Provinceya Kirundorero, eh! Province ihana imbibi na Kigalimu majy’epfo,Abatwa nabo ngo bivanzemu mirwanobirukankana Abahutu. Hari abo byatangaje ariko hinga mbasobanurire ukoibyo bintubyagenze. Burya koko iyo ibyago bijya kuza ntibibura rushorera. Mbere ya "Coup d’Etat", ku itarikiya cumina karindwiz’ukwa cumi, mari Komine Bugabira yegeranye na Busonimuri Province ya KirundoAbahutu batwitse amazu menshi y’Abatwa, bica mo na bamwebabaziza kwiba ihene n’imyaka.Ubwo havuka imirwano n’amahane bohereza abasirikare bo mu Kirundokujya kugarura umutekano.Nta wari uzi ikizaba kuri makumyabiri! Mu gihe abasirikare bail bagihari, haje kuba "Coupd’Etat" bohereza noneho abasirikare bavuye i Bujumbura,basanga yo abongabo ba... bavuye mu Kinmdoariko bose batajyanywe n’impanvu zimwe. Eh! Noneho biba imvange, Abatwa babonye abasirikarebavuye i Bujumbura,bati "tukabereka ba Bahutu batugiriye nabi". Mu kwirukakubafata ibintubibaye biba babaye ibindi, Abatwa bajya ku ruhanderw’abasirikare n’Abatutsi mu guhiga

CassetteN° 0278 transcrite parMB K o~3»83» 4

Abahutugutyo. Nyuma mwaje kumva kuri Radiyo yanyu RTLM, ko mu basirikarebari babateye abaturagebashoboye kwica mo batatubabambura n’imbunda, barayihungana muri Komine Ngenda. Birumvikanahaje igitero cyo guhora,niyo mpamvu ubu impunzizikomeje kwiyongera, muri Gashoraha Ngenda.Dukomeze tubikurikirire hafi dusaba n’Imana ngo bihoku makuruyo mu ,abantu benshi ibintu bigi...tangira kubanabi i Burundi,bakomeje hano baduterefona bati "rwosePrezida Habyarimana ko twari tuzi ko ariinshuti ya PrezidaNdadaye, ko bavabari bavanye muri"Ile Maurice" mu namaya Francophonie,rwose kuki ntacyo avuga ? Ehe...ibyoaribyo byose ntabwoyari gupfa guhubuka nka bariya biyahuzi b’Burundi, bahitanye Prezida Ndadaye bakeka ari ko ari byobizabagumisha ku butegetsi. Yarabanje aritonda, noneho ko mwabidusabyeijambo yarivuzemuryumve ndaza kubabwira icyo ndivuga ho nyuma. ORATEUR:Président Habyar!mana Juvéna l BanyarwandaBanyarwandakazi, muri iyi minsiabavandimwe bacu b’Abarundi bongeye kuvutswa amahoro,kubera bamwe mu ngaboz’u Burundibashatse guhirika ubutegetsi bwa Nyakubahwa MerikiyoroNdadaye, Prezida wa Repubulikay’uBurundi akaba kandi na Prezidaw’Ishyaka rya "SAHWANYAFRODEBU", ndetse bakaba baramwivuganye hamwe n’abandibategetsi bakuru b’icyogihugu, nk’uko Ministre w’Intebe.., w’u Burundiyabitangaje ubwe. Abarundi benshi bakomejeguhunga igihugu cyabo kugira ngo barwane ku magarayabo. Abahungiye mu Rwandaubu ngububamaze kurenga.., ibihumbi magma atatu. Guverinoma y’u Rwanda yatangaje bihagije ko u Rwandarwababajwe cyane n’ubwo bugizi bwa nabi,bwagiriwe Umukum w’igihugu cy’u Burundi n’abafashabe barimo Prezida w’inama... Ishinga Amategeko, bari bataramara amezi ane bitorewe ku bwiganzebw’Abarundi, ubwo kandi bikaba byarabaye ubw mberemu matekay’igihugu cyabo U Rwandarwose rwamaganye ku mugaragaro,ku buryobudakuka ayo marorerwayakorewe igihugucy’u Burtmdi; kugeza aho bavutsa abana b’Abarundi ubuzima bwabo. Mu izinaryanyu rero BanyarwandaBanyarwandakazi, ndifuza kumenyesha abavandimwe bacu b’Abarundi ko dukomeje twesekwamaganira kure ibikorwa bibi nka biriya. Ariko cyane cyane, ko twifatanijena bo tubatera ingabomu bitugu,kugira ngo bashobore guhashya bariya banzi ba Demokarasibatatinye no kumena amarasoy’abayobozi babo. Ariya marorerwa abaye mu gihe..,ibihugu byacu byari byariyemeje gushimangiraDemokarasi ishingiye ku Mashyakamenshi. Demokarasi ishingiye ku bitekerezo

CassetteN° 0278 transcrite parMB ¯K8~1 ~3 9 84 0 5

byuzuzanyakandi yubahiriza uburenganzira bwarubanda, bwo kwishyirira ho abategetsi binyuze mu matora.Abatowe bakabyubahirwa nabo bakayoboraigihugu cyose bubahiriza ndetse n’abatsinzwemuri ayo matora kandi bitaviriye mo uwo ari we wesekuba yahutazwa cyangwa ngo... yamburweuburenganzira bwe, cyane cyane uburenganzira bwo kubahono kwigishaamahame yemera.Nyakubahwa Prezida Merikiyoro Ndadaye, ntazigera yibagirana mu matekay’igihugu cye mu Burundi,ndetse no mu matekay’abaharaniye Demokrasi; abaharaniye ukwishyira ukizana kwa buriwese, abaharaniye ukwihanganirana, ukuzuzanya n’ubusabane. Nyakubahwa Prezida Ndadaye, yatsinzeamatora ku mugaragaromaze Ishyakarye "SAHWANYAFRODEBU"ryegukana amajwi mirongoitandatu n’atanu ku ijana,y’abatoye.Ubwo ni ukuvuga rero ko muriDemokrasi Prezida Ndadayen’Ishyaka rye "FRODEBU",bari bafite ubwiganze buhagije kugira ngo bikwizeho ubutegetsibwose bwa politiki mu gihugucy’u Burundi. Ariko rero siko yabigenje, ahubwo Prezida Ndadayeyifuje kuba Umukuru w’igihugu cyose maze Guverinoma yashyize ho, ayugururira amaremboAbarundi bose. Yizeraga ko bose hamwebazahagurukira icyarimwe maze bakunga ubumwe,bagaharanira amajyambere y’igihugu cyabo. Icyo nifuriza Abarundi rero, ni uko batatezuka kuriuwo murage wa politikiPrezida Ndadaye abasigiye. Banyarwanda Banyarwandakazi, mu izina ryanyundifuza kumenyesha abavandimwe bacu b’Abarundi, ariko cyane cyane umuryango wa NyakwigenderaNyakubahwa Prezida Ndadaye n’iya bagenzi be, kimwena Guverinomay’u Bumndi ko ibyabereyei Burundi bikomeje kudushavuza kandi ko turikumwe na bo mu kagabari mo Turi kumwena bo, twakirakivandimwe Abarundi bose bahungira mu Rwandabashaka amahoro. Turi kumwena bo,tubafasha kubona inkunga ya ngombwango bahashye abanzi b’amahoro kugira ngo ma--.~ DemokrasiPrezida Ndadaye yaharaniye itsinde. Turi kumwe na bo,dufatanya nabo gusubiza... abatowen’abaturage ubutegetsi abanzi ba Demokrasibaharaniye kubambura ku ngufu.Turi kumwe na bo,dukora ibishoboka byose ngo amahoro yongere atahe i Bunmdi.Turikumwe na bo,tubafasha kumvishaAbarundi bose ko umuragePrezida Merikiyoro Ndadaye abasigiye, ari umurage w’ubumwemaze amacakubiri aranga Uburundi akuruwe n’abanzi b’amahoro, akareka gutatanya Abarundibiturutse ku mokoeyangwa se ku turerebaturuka mo. Turi kumwe n’Abarundi bose, mbaterainkunga ngo basobanurire amahanga amahano abera mu gihugucyabo. Turi kumwe na bo, na hanoiwacu dukangurira Abanyarwanda ko ibibera i Burundibitagomba kutubera intango yo

CassetteN° 0278 transcrite parMB K0139841

gusubiranamo, no guhemberaamacakubiri mu Banyarwandaubwabo. Maze rero, dusabire twese PrezidaNdadaye Rurema imwakire we na bagenzibe. Ni ngombwakandi ko igihugucyose cyamwibuka.Ni yo mpamvukuva ejo u Rwandaruzajya mu cyunamocy’iminsi irindwi, rwibuka iyo ntwariPrezida Ndadaye intwari ya Demokrasi,intwari y’amahoro. Banyarwanda Banyarwandakazi,Guvefinoma yacu yashyize umukono ku masezeranoy’amahoro. Ayo masezerano akubiiyemo ingingozikomeye twiyemeje gukurikiza, kugira ngo dusezerere burundu icyakongera gukururaumwiryane mu Banyarwanda.Twiyemeje twese hamwe Abanyarwanda, kubaka igihugu Abanyarwandabose bazisanga mo. Ibyabereye ku bavandimwebacu b’i Burtmdi bituvire mo isomo rikomeye.Bitwibutse akaga igihugu cyacu kimaze mo imyakaitatu yose kirangwa n’intambara. Bitwibutseagaciro k’amahoro nakunze kugereranya na peteroriabandi baturusha . Nongere mbisubiremo igihugugifite amahoro, nta cya gitangira mu nziray’amajyambere. Dukomeze rero duharanireamahoro kandi dukore ibishoboka byose ngo ayo mahoro asendere no ku baturanyi. Ibiberai Bunmdintibigomba kutuvira mo intandaroyo guteshukainzira y’ubwiyunge na Demokrasi ishingiyeku mashyakamenshi, twiyemeje mu gihugucyacu. Ahubwo bikwiye rwose kutwereka ko ku buryobudasubirwa ho, nta yindi nzira dushobora kunyura mo kugirango twirinde amacakubiri twirinden’intambara mu gihugucyacu. Niyo mpamvunongeye gusaba Abanyarwanda bose gukomezakubumbatira umutekano mu gihugu,ntihagire ushotora undi cyangwa se ngoamuzize ubwokocyangwa se akarereavuka mo. Niturusheho kumva ko ubutegetsibutangwa n’abaturage, muriDemokrasi niyo ntwaro ikomeye dukwiye kwitwaza, kugira ngo intambarayo kugabana ubutegetsiive ho. Nsabye rwose nkomeje abategetsi b’inzego zose, gufasha abaturage kubumbatira umutekanowabo nk’uko n’inama ya baMinistre nayo yabisabye. Za partis za Politiki, ibinyamakuru na radiyobyaba ibya Leta cyangwa se ibyigenga,bikwiye kudufasha kurusha ho kubumbatira umutekanow’abaturage, bikirinda gukoresha imvugo ishobora kuzana imyiryane mu Banyarwanda. BanyarwandaBanyarwandakazi, ejowari urnunsi mukum w’abagize Ingabo z’u Rwanda. Nejejejwe no kongerakuwubifuriza, Ngabo z’u Rwandatwongeye kubashimira ubutwari mutahwemye kugaragarizaAbanyarwanda, muharanira ubusugire bw’igihugu cyababyaye; cyane cyane igihe cyari kigezemu kaga.Nimukomeze murangwe na disiplineno guhoraiteka muri maso muharanira amahoromu Banyarwanda,muharanira umutekano ku baturaRwanda bose. Nimukomeze murangwe

CassetteN° 0278 transcrire parMB K013984

7 n’ubumwemurangwe n’umurava ku murimomushinzwe, muzi ko mwarahiriyeu Rwandako mutazatezukamu kuruharanira. Nimube Ingabo za Demokrasi;nimushishikazwe iteka no kurengera aho murihose, uburenganzira bw’Umunyarwanda murengera n’ubusugire bw’igihugu cyacu. BanyarwandaBanyarwandakazi, twese hamwe nkuko indirimbo yubahiriza igihugu cyacu ibidusaba, twesehamwe nitwunge ubumwe koko dutere imbere tubumbatire u Rwanda rwacu, mu bumwemu mahorono muriDemokrasi.(inaudible)

ORATEUR: HabimanaKantano Mwiyumviyerero ijambo rya Prezida wa Repubulika,Nyakubahwa Jenerali Majoro Habyarimana Yuvenaliyavuze ku byerekeyeku byabayei Burundi kandi na n’ububirimo bikiba. Icyo nagira ngo mbabwirerero abantu bajyaga batera urubwa, Radiyo yigenga RTLM, ngo irateranya Abanyarwanda ngoirashaka ko abantubashotorana ngoiragira gute! Ibyo ni urubwaicyo tugomba kumenya twese, ni ukoibibera i Burundink’uko Nyakubahwa Prezida wa Repubulikaamaze kubivuga, bye kutubera intangoyo gusubiranamo no kuzanaamacakubiri, dusezerere burundu ibizana amacakubiri mu gihugucyacu twe guteshukainzira y’ubwiyunge dukomeze, twunge ubumwe twese turi abavandimweail Abahutuari Abatwaari Abatutsi,twese twese turi Abanyarwandaturi abavandimwe. Musique...0.5 0.6 O~ TEUR - HabimanaKantano RTLMivugira i Kigali.Ubu murikumwe na HabimanaKantano ukomeza abageza ho ibiganiro kugezasaa ine z’ijoro. Muri aka kanya rero ngiye kubageza ho ibintunari nabateguriye nyuma bikazakutagenda neza, cyariikiganiro nagira ngo mwiyumvirenamwe ukuntu Madamu UwiringiyimanaAgata, Ministre w’Intebe eh! Ministre w’Intebe wa Guverinomaitaguye, nagira ngo mwumverero Ministre w’Intebe Madamu Uwiringiyimana Agata, ukuntu yivuguruza, hanyuma nonehomukagira icyo muza kubitekereza ho.Ubu ngiye kubageza ho "mitingi"ibyo yavugiye muri mitingiyakoreye kuri "Stade Régional" i Kigali. Hari noneho ndaza gukurikiza ho ibyo yavugiye muri "mitingi"e... ejo bundimu Ruhango,muze kunyumviranamwe hanyuma noneho muze

CassetteN° 0278 transcrite parMB KOI 39843

kuntelefonamumbwire icyo mubitekereza ho ndajyambigeza kuri Radiyo. Ngaho mwumve ibyo yavugiyemuri mitingi e... kuri Stade Régional Amo e... se "STADEREGIONAL" i Nyamirambo, e! Nibyongiye kubageza ho nyumaibindi ndaza kubibageza ho nyumamwumve namwe. ORATEUR:Madame Uwirin~yimanaAgatha ... tuzaceagahigo, Umututsi aho ariagende yemye. Umuhutu agende yemye. Umutwa ni uko. Tuzaceagahigo, Umukiga agende we yemye,yaba uwo mu Ruhengeriku Gisenyi.Duce agahigo umunyaGitarama agende yemye, umunya Butare agende yemye, n’Umushi n’abandi twese Abanyarwandatwese tuzace agahigo tuba Abanyarwanda. Applaudissements ...0.2 0.4 Ngiyointego dukwiye gufata. Nigyo intego dukwiye gufata, Umushi yikwikanga Umushiru ni Abanyarwandani abavandimwe, ni babane. Ngiyo intego dukwiye gufata, Umututsi yikwikanga Umuhutungo ahindure ubwoko ngo ejo batazamenya ko ari Umututsi. Kuba Umututsi ni ishemarye! Umuhutuni ishemarye! Umutwa ni ishemarye! Twirahire Demokrasi, twirahire PARIMEHUTU, twirahiraDemokrasi na Repubulika.Ariko kandi ntabwo ad ibyobyonyine, turashaka ko abuzukuru n’ubuvivibazirahira ubumwe bwazanywe n’Ishyaka "MDR". Applaudissements... 1.7 1.9 Duheremu Ishyakaryacu. Duhere mu Ishyakaryacu twunge Abarwanashyaka twagure amarembo Abarwanashyaka,bahuze ibitekerezo niyo Demokrasi. Niyo Demokrasi guhuza ibitekerezo bikajya hamwe bikubaka,bikubaka u Rwanda.Duhuze Abarwanashyaka.Twagure amarembo, Abarwanashyakatubahuze n’Interahamwe. Tubahuze n’Impuzamugambi. Tubahuze n’abandi barwa Banyarwandabose, maze ngubwo ubumwe tuzadrimba buri gihe ngubwo ubumwe tuzaraga abana bacu,ubuvivi n’ubuyivu vivure bakazajya birahira Ishyaka "MDR" ryo muri mirongo eyenda na gatatu.Applaudissements... 3.0 3.1 Musique...3.1 3.3 ... nonehoibyo Ministre w’Intebe Madamu Uwiringiyimana Agata yavugiye mu Ruhango.Noneho mumwumve namwe.

CassetteN° 0278 transcrite parMB K0139844

ORATEUR: MadameUwiringiyimana Agatha Ejongo habaye.., kunga ubumwe bw’Abahutu. Abahutu bo muriMNRD, Abahutu ngo aho bari hose ngob’ abaCDR, Abahutu ngo b’aba PARIMEHUTU iyo niyo ntego? Twari dufite intego yo gutsinda Ikinaniturashaka kugihagurukira n’ubu ngubu, kuko ntituragitsinda! Intego yacu ndabisubira mo ntabwoad iyokungw Interahamwe n’aba JDR bacu, intego yacu ni iyogufata aba JDR bakatujya imbere,abasaza n’abakecuru b’abarwanashyaka tugatsinda Ikinani. Ntabwo twahagurukijwe n’ubwoko. ORATEUR:Habimana K. antano ... komeye,ku mutegetsimukuru ukomeye uri mu mwanyawa Ministrew’Intebe, eh! Kurijye nsangabikomeye. Yego si ukuvugayuko MDR igombagufatanya na MRNDkurwanya Ikinani, birumvikanauretse yuko kuri jye e... gutsinda Ikinani u uje uhuzagurika ntabwo watsinda Ikinani kukondakeka ko kibagihagaze neza mu izamu.Ahubwo... Madamu Uwiringiyimana umenya yitiranyaibintu, ni nk’umugaboNgeze uriya.., yagiye imbere ngo agiye kurwanya Ndadaye, nyamara niwewirwanyaga. Singiye muri menshi, mukomeze mwumve ibiganiro bya RTLM.Musique... 6.3 ORATEUR: Non identifié ... rwanda...Banyarwandakazi, Barundi Barundikazi, eyane ariko by’umwihariko bakunzi ba Demukrasib’ibihugu u Rwandan’u Burundi.Ishyaka "PADR" Parti Démocrate Rwandais, nni ukuvuga"Ishyaka riharanira Demukrasi isesuye mu Rwanda"ritumira rikimara kumenya inkuru y’ineamugongoyo mu ijororyo ku wa makumyabiririshyira iryo ku wa makumyabirina rimwe Ukwakirauyu mwakaw’igihumbi kimwe magana cyenda mirongo eyenda n’itatu, ko e... NyiricyubahiroPrezida w’u BurundiMerikiyoro Ndadaye, yivuganywe n’agatsiko k’Ingabo z’impfuraNtutsi, umukuru w’Ishyaka PADR akaba n’Umudepite nk’uko mubizi w’iryo Shyaka mu NtekoIshinga Amategeko y’Inzibacyuho yaguye, jyewe ubwanjye Ntagungira Yohani Batista, e... n’Abayobokeb’Ishyaka PADR, ubu turimu eyunamo.Ni byo kokoAbayoboke b’Ishyaka PADR kimwen’abatura Rwanda bose bashyira mu gacirokandi bashyigikiye Demokrasi, ubu turi mu cyunamocyo gutakaza intwari Ndadaye Merikiyoro, e... wari umaze gusa amezi atarenze ane atorewekuyobora igihugu cy’u Burundi, mu buryobwubahirije Demokrasi. Genda Tomas Sankara w’uBurundi! Genda Nelsoni Mandela w’u Burundi, Imana iguhe iruhuko ridashira. Twe abemera

CassetteN° 0278transcrite par MB K0139845

10

Demokrasitukanayigendera mo, tukanayicengezamo rubanda tugushyize ku isongarya ba Mwambutsa,Rwagasore, Bagaza, Buyoya n’abandi. Bavandimwe bacu b’Abanmdi ubu mumaze gukwiraimishwaro impande zose. Ari abari mu Rwanda;ari abari muri Tanzaniya ari abari muri Zayiren’ahandi, ndabasabye nkomeje mwicika intege mwitatanya ingufu, ahubwo nimube umwe kugirango muzabashe gusubirana inzego z’ubutegetsi mwatsindiye mu matora, kuko bttrya ngo "na nyinaw’undi biratinda akabyara umuhtmgu". Narnwe rero Banyarwanda Banyarwandakazi, ndavuga cyanecyane abemera ubutegetsi bushingiye ku matora,dore ko arimwe benshi, urugero Ndundi mtubereisomo. Kandi rero muramenye ko mriyeabandi mtabibagiwe. Agatsiko , siko kabuze mu Rwandamu kwifuzako ibintubyadogera. Gusa ariko musabwe kuba menge mugashishoza mukarebakure! Ikibazo cy’Abarundi ntikibatere guhubagurika, ngomurebane ay’ingwe na bagenzi banyu,mubakekera wenda ubusa. Bityo inzego z’ubutegetsi bw’Inzibacyuho zizasozwe n’arnatora adafifitseimbere y’amahanga. Aho sibwowa mutegow’ikinyoma uzaba ushibukanye nyirawo? Banyarwandae Banyarwandakazi, Barundi Barundikazi. Mu rwegorwo kwamaganano guhangana n’ubutegetsibw’igitugu bw’agatsiko Ntutsi ko mu Burundi,Ishyaka PADR rifashe ibyemezo bikurikira:I cya mbere, Ishyaka PADR riramagana ku mugaragaropolitike ya ruvumway’ironda moko,yanze igahabwa intebe n’agatsiko Tutsi mu Burundi.Icya kabiri, Ishyaka PADR rirasaba rikomeje,amahanga yose gukora iperereza risesuye ku mpfurwa NyiricyubahiroPrezida w’u BurundiMerikiyoro Ndadaye ha bimwemu byegerabye, ni ukuvugaicyo bita mu gifaransa"Elite "bityo, ubwo buga gome bw’impfura Ntutsi, ... FACE B ORATEUR:Non. identifié ... baraUmunyarwanda uwo ariwewese wishoboye, guha umusanzu Leta Ndundi ikorera mu buhungiroikaba iyobowe na Ministrew’Ubuzima Minani Yohwani. Ise e... iey« gatanu, Ishyaka PADRrisabye Abanyapolitike bamwe bo mu Rwanda,kudasinda ibitekerezo ari byo bibaviramo guhuzagurikabatazi iyo bagana, mu giheurupfu rwa Merikiyoro Ndadaye mbabaje benshi tukaba turimuri ieyo eyunamo. Bamwe bakiri i Kigali,bati "Prezida Habyarimana witorewe n’abaturage, turikumwe" kandi twuguruye amarembo hagati y’ abaJ’DR n’Interahamwe. Ntibageze mu Ruhango, bati"Habyarimana ntakabeho"! Yemwe induru nidogere hagati y’ abanab’u Rwanda, ni ukuvugaaba

CassetteN° 0278transcrite par MB K0139846 11

JDRn’Interahamwe. Eseayo si amayobera?Abo Politiki ishyuhanye cyangwa isazanye imburagihe bakweguyerugikubita ? Imitwe mishyashya turahari! !Lcya gatandatu ari eyo cya nyuma, Ishyaka PADRrisabye Imiryango y’Abihaye Imana yemwe n’Imiryango Mpuzamahanga yita ku Buzima n’ImiberehoMyiza y’abaturage, gutabara bidatinze mu nzegoizo arizo zose, abavandimwe bacu b’Abarundibari mu ya rubambabazira gueengerwa ha Demokrasi.Nshuti za... Musique...2.6 ORATEUR: HabimanaKantano Umuzikiwari wari mwiza cyane ndababona mwabize ieyuya, na njyehano muri Stidiyo ni uko nabizeicyuya e... cyane cyane ko nishimye uzi ikinshimishije ? Niuko.., ubundi mu by’ukuri ubundi muby’ukuri twari twarategereje ubuu... abantu badutelefonaga, bati"Kantano" yenda umuntu yenda akantukaagakubita telefone hasi a... ntagira ikintu ambwira ariko ngo ubwo ail ukunyereka ko arakaye.Ubwo ngakeka rero yuko abantu, hari umaze kunyerurira yuko rwose ati "jyewe ndi Umututsi,numvaga ndakaye rwose kuko numvaga muduterereza abantu ngo batwiee e... mwibanda kubintu by’u Burundi eyane, ati rwose ti ni igitangazaati ubu noneho ati niho numvise mutangiye gucishamake. E... mu by’ukurirero e... twaganiriye byinshi kuri telefone n’uwo mugabo witwa Emmanuel,e... ambwira ibitekerezo bye ha njye mubwira ibitekerezo byanjye, cyane cyane mubwira yukoRadiyo RTLM, ari Radiyo ivuga ibintu uko biri e... yavuga ukuri kukababaza, ariko ntabwo ariRadiyo mu giheyamagana urugomo yamagana nk’abantu b’iBurundi, eh...bon! amazina twabita yose.Baba ba rukarabankaba,baba abaryambwa baba iki, mbese sinzi ko umuntuyabona imivumo yabavumakuba barishe uriya mugabo basagariye Ndadaye. Eh! Kuba rero twaravuze mo Abatutsi, A nabyobimmvikana! None se eh!simbizi ariko kuva muri mirongo ingahe e... Abahutu iteka bagendagabavuga bati "turahunze duhunze Abatutsi ba nibobatugiriye nabi". Nta na rimweAbahu AbahuA...batutsi bahunze bavuga bati "Abahutu batugiriye nabi". Ibyo ni amatekanta kundi umuntu yabigenza!Nta kuntu rero twavuga na nonengo Ndadaye yishwe n’ agatsikok’Abahutu batishimye! Non!Ni agatsikok’Abatutsi bashakaga kuguma ku butegetsi! Niko ibintu biri rero ntabwo twabipfa ngoumuntu avuge ngo a! Ngoubwo ngo ni Abatutsimushaka! Eh! Mukanya na none rero mbonye.., e... mbonye urupapuro, na none.., ni agakuru gashekeje. Koko hari inkuruyahise kuri Radiyo RTLM; ishyira ahagaragara liste ya bamwemu bantubatuye ino bagiye

CassetteN° 0278transcrite par MB K0139847 12 ku Mulindigutanga umusanzu mu Nkotanyi.Nk’uko bagaragaraga kubi kuri vidéo, yakwiriye hose muriKigali. Nawe urumva vidéo ni ikintukirebwa n’ abantubose! N’ubwo wagishyira mu ibanga arikohari n’igihe umuntu agikoporora. Uramu giherero muri vidéo utitwikiriye ikintu, ukora ibintu ku mugaragarobika bakabyerekana none se i...bakubonyese wabigenza gute ? Eh!Abiyumvise rero ko...bamenywe byenda batabishakaga bagize ubwoba ngo ubwo RTLM... i... batangaje ngo... baragirango babagirire nabi. Reka da! Ntabwo ad yo ntegoyacu na gato!Ntaho bihuriye rwose. U kukoumuntu afasha uwo ashaka!Ahubwo burya twifuzaga ko nk’ukoe... Umututsi cyangwa Umuhutuashobora kugenda agatanga amafaranga mu Nkotanyiavuga ati "bariyabantu koko ndabakundambafitiye ikintu cya sympathie, natwe mu gihehabaye ibintu i Burunditwifuzaga yuko natwemu gihehavutse Guverinoma, ikavukira mu buhungirourumva ko igiheivutse nta ntege iba ifite,twashakaga yuko aba.., abandi nabo bafata urugero kuri abo bo ku Mulindinabo bagafasha uko bishoboyeiyo Guverinoma yo mu Burundi,e... ikorera i Kigalimu buhungirouzi umuntu uri mu buhungiroukuntu aba akeneye ibintu byinshi cyane, e... aba akeneye.., ibintu byinshi cyane aba akeneyeimpapuro aba akeneye.., imodoka yo kugendamo, aba akeneye udufaranga aba akene aba akeneyeicyo kurya, urumva rero yuko natwe twagira ngo nk’uko abo bantu bemeye bakigaragaza ku Mulindi,mwumvise ko hariuwatanze miliyoni undi atanga ibihumbi magana atandatu, twagira ngorero n’abantu n’Abanyarwanda bahere ho bazamukebati "iyi Guverinoma yo mu buhungiro, nk’ukona bariyabagiye ku Murindinatwe ubwo i... yi Guverinomairi i Kigali,hinga tuyifashe. Ni icyorero twashakaga ntabwo ail ukuvuga ngo wowe naka, ngo ubwo wafashije Inkotanyi none se abantubazifasha se turabayobewe ? Eh! Barazwi bafasha ieyo bakunda ibyo n’I n’Inkotanyi zigiye kuzatubane! None se urumvase wa kwabaari ukuguteza se abandingo ku kugirango bigende gute ? Mazerero tutabivuze ho cyane,twagira ngo gusa n’abantu bafashe bagerageze gutera inkunga abavandimwebacu b’i Burundi,bakuwe mu byabon’abasazi e... bakeka ko bavukanyeimbuto. Ahubwokuri iyo ngingo hinga mbasomere itangazo rya Leta y’u Burundi, ikorera mu buhungiro hanoi Kigali.Uhagarariye Leta yemewe y’u Burundi ikorera mu buhungiro,Nyakubahwa Ministre w’UbuzimaDocteur Minani Jean, yafunguye compte muri "Banki y’Ubucuruzi, Banki ya Kigali, BACARno mu mashami..,yazo amwe n’amwe kugira ngo zi e...zishyirwe ho amafarangayo gushyigikiraiyo Leta. Umuntu wese ndetse n’Amashyirahamwe bifuza gushyigikira iyo Leta y’u

CassetteN° 0278 transcrite parMB K0139848 13

Burundiikorera mu buhungiro,bashobora kujya muri izo Bankibakamenyeshwa izo konti zafunguwe.E... Uyu munsinanyarukiye muri BACARkoko, nsanga abantu benshi barimo barashyiraho amafaranga uko bashoboye, e... na njye sinababwira ngonashyize ho ikin’iki ariko na njyehari icyo nashyize ho kuriiyo compte, e... ubwo rero umuntu wese nabonye abantu benshi rwosebagenda bashyira ho ibiuko bishoboye, ubwo rero babafata kuri vidéo eh! Urumva ko, eh! Akaberekayenda.., akabereka nka.., nk’ababirukanye urumva ko ntibanezerwa!E... cyangwa se bagiraubwoba ngo umenya ngo bigenda gutya ha gutya,ariko rero ndakeka yuko abafasha baba bafasha,nk’uko abandi bagiye ku Mufindibagafasha e... n’abandi bishoboye ino kuki tutafasha iyo Letairi mu buhungirohano i Kigaliko itwegereye? He! ( inaudible)bimbirumvikana hari abanshekeje,hari abaza hano kuri RTLM mu gitondongo barashaka aho iyo Leta iri n’ibiro byayo ngokugira ngo, ngo bashyire ho nakongo basabe akazi.., k’ubudactilo abandi ngo bakubure n’iki, arikorero ndakeka yuko Leta iri mu buhungiro ntikenera.., abadactilo.., bi...ibiro binini n’iki byose, ibairi mu buhungironyine. Abashaka rero mw’akazi, eh! Ni ukubamwifashe. Eh! Tuvuye rero kuri ibyongibyo bisa n’urwenya, nababwiye ko ikinshimishije aduko rwose noneho (inaudible) Abatutsi bambwiyeyuko hari ahantubatelefoneraga ad akagurupe,barambwira bati "noneho RTLM, dushyizeumutima hamwe ubundi twagira ngo murashaka kutwicisha"! Mu by’ukuri ntabwo RTLM ari Radiyoyicisha abantu itera amahane iteza akaduruvayo. Ni Radiyoivuga ukuri, ukuri kwakubabazabakaku... (inaudible) kushitagura, yego ugasara ariko eh! None se wagiraute? Ntako! ...Kigali,ukarinda kubibwira u Rwanda rwose? Kuki wata ibya ngombwa uri i Kigali,ukabura itungouri i Kigalicyangwa se uwaweuri i Kigali,ukarinda kubibwira u Rwanda rwose ? Niba bikubayeho nyarukirakuri Radiyo RTLM. Mukomej e rerokumva Radiyo RTLM ubu ni saatatu hafi n’igice,mu minotamirongo itatu turabasezera ho adko nk’uko mugiye kubyumva mu itangazo rikurikira,turabamenyesha yukokubera ibintu by’i Burundi tuzajya dutangira iteka, saa mbiri muri iyiminsi yose y’icyunamo kugira ngo dukomeze tubakurikiranire eh!Tubabwire uko ibintu byifashe E...mu kanyanababwiraga yuko narindi kumwe nganira n’abantu rwose noneho bameze neza baseka,abantu rwose b’Abatutsi twarimo tuganira badmo barantelefona, ndetse bambwiye yuko ngo ejomu gitondongo bazangeza ho amafarangamenshi ngo yo kubashyiriraInkotanyi ngo kuko bumviseko nkunda kujya yo, ngo bo ntibamenya..,ngontibajya yo iriyango ntibabona aho banyura,

CassetteN° 0278 transcrite parMB K0139849 14 ehe!Nabemereye ko bazayazanaeh! Cyakora na njyenatumira yenda.., natumira abashyigikiye Guverinoma,e... Guverinoma iri mu buhungiroi Kigali, eh! Yuko nabo ba... bagerageza kukuzana andihanyuma noneho tukazareba aba menshi! He...uhu! Impamvu mbivuze, ni ukobigeze kubwira... e...abanyamuryango bajya gushinga iyi Radiyo, e... uzi ko bi bigezeguterana murabyibuka muri "HOTELMERIDIEN," bateranya miliyoni zigeze ku icyendanoneho baza kubibwira Shamukiga, nonehoShamukiga aza kuvuga ati "ariko, ati Abahutu namwe muri igitangaza! Ati mugaterana munganakuriya.., uko nababonye mwarengaga magana atanu, eh! B’abakungu n’iki mukageza kuri miliyoniicyenda gusa" ? Ati "muzarebeumunsi haje Radiyo y’Abatutsi, ati izateraati nzabahamagaraumunsi umwe tuzagira miliyoni ijana. Rwose ni we wabyivugiyenyine aseka birumvikanahari mu biganiro,ariko rero ukuri gushirira mu biganiro!E... mwakoze. Mukomeze mwumveRadiyo RTLM bibaye saa tatun’igice. Radiyoyigenga RTLM, ubu saa ine zirabura iminota icumi mu kanyarero ndabasezera ho, e... biranshimishijecyane kubona Radiyo RTLM bwije yuzuye n’Abahutu yuzuye n’Abatutsi yuzuye n’Abatwa,mbese ail ubumwemu Banyarwanda,Radiyo RTLM Radiyo yanyu yigenga ni radiyo yanyumwese ntacyo ipfa n’umuntu n’umwe. Ikibazo rero murara mwiga murara mwiga kuko abantu benshibakomej e batelefona batelefona, ikibazo murara mwiga ni iki, abantu baragira bati, "Ababiligi twumviseko aribo bazazambere na mbere,e... gushyigikira.., nakongo gu... ni bo bazabanzamu ngaboza ONU(Loni) zigomba ngo kurinda uyu mujyi wa wa Kigali,bati Ababiligi, Ababiligi baje bate? E...kuki ari bo baje mbere kuki hataje abasirikare bavanze, e... babiterese bate ibyo bintu bihisheiki"? E... twakwibuka na magana atandatu, n’ abasirikare magana atandatu b’Inkotanyi ngo bazazabaherekeje aba Ministre, e... ubwo abantu bakabyibaza honi ibibazomu bindi!Kuko abantu bafiteuburenganzira bwokwibaza, ubwo rero ejo kuko tuzatangira saambiri, muzatu.., muzazinduke mutugezaho ibyomwatekereje, uko mubitekereza hanyuma natwe tuzagerageza kubaza tumenye ho ahoibyo bintu byaturutse, kuko burya nta kabura imvano, e... abasirikare b’Abafaransa bo mwumviseyuko Inkotanyi zikomeza kubigiza yo, ngo bararwanyengo n’iyobaza mu Miryango Mpuzamahanga,umenya Inkotanyi zisigaye zitegeka na... na Loni,ntawamenya ariko icyo kibazo cy’Ababiligiabantu koko bakomeje kukibaza, e... burya iyo abantu bibajije ikintu ni ngombwa kugishakiraigisubizo. Muramuke rero, mukomeze.., mugire ijoro ryiza murare aharyana, mwari

CassetteN° 0278transcrite par MB K0139850 15 kumwena HabimanaKantano.

ORATEUR:Hitimana Noheli ...(...)mwabyumvise no ku yandima radiyo, natwe tubibamenyeshe kandi no kuvaejo twarabivuze, tugombakumara iminsi irindwi mu cyunamo,kubera ko igihugucyacu cy’inshuti cy’abavandimwe cy’uBurundi cyabuze Prezida, Prezida wa waboMerikiyoro Ndadaye ne... n’abandi bagenzi be, bikababyarababaj e Abanyarwanda bose. Prezida wa Repubulikamwumvise ibyemezo yafashe, kandi turibuze kongera kubibageza ho tubageza ho disikuruye mu gihekiri imbere. Programu dufite rero ni programuzoroshye nk’uko babisabye, nta ma bumunta mizika ikaze mbese ni ukwifatanya n’Abarunditukifata n’i n’isi yose. Urebye ni isiyose kugira ngo tujye muri ako kababaro. Niko programuzacu rero zo muri iki gitondo kugera saa sita, turabageza ho nyine uwo muzika tugerageze no kubashakiraibindi biganiro, ariko kandi tugerageze no gushaka amakuru, hariya i Burundi.Ari ayomu Rwandaturi buze kubageza ho kukoRadiyo yanyu Radiyo RTLM twe muri programu dufite muriiki gihe, amakuru uko aje ni ko tuyabagezahontabwo dutegereza ngo dufite isaha iyi n’iyi (inaudible)abantu amakuru, amakuru uko aje ni ko tuyabagezaho. Mwesemwese mukomeze mugireumunsi mwiza. Murikumwe na PhilipeMbilizi ha HitimanaNoheli kuri mikoro, muri kumwe na NtezimanaJean kuricabine technique kugeza i saa sita. Mbilizi à vous la parole. .ORATEUR:Mbilizi Phili_ne BonjourNoël bonjour à tous les auditeurs dela Radio Télévision Libre des Mille Collines, ilest huit heuremaintenant quatorze minutes ici aux studios de laRadio Télévision Libre des Mille Collines! Il a étédécrété un deuilde sept jours en République rwandaise pour la mémoire de feuNdadaye le Président,lepremier Président élu de laRépublique burundaise. MesdamesMesdamoiselles Messieurs, cette musique qui vient de passervous a sûrementrenseigné etnous à laRTLM il a étédécidé chez nous que tout au long de... toute o... pendant toute la durée du deuil,nous allons vous proposer un programmequi nous emmenera de huitheures à douzeheures dansen la matinéeet dansla soirée nous commencerons biensûr notre programme à dix huit heures. Alors...cet avant-midi nous avons quelque.., nous au nousvous fe nous vous ferons pas toujours de

CassetteN° 0278 transcrite parMB K0139851

16 l’évolutiondela situation auBurundi, etbien sûre il y a quelque..,ily a uneémission que Noël a prévupour vous, et jerappelle encore que Bizimana Jean tient la partietechnique, au micro c’est Noëlet Philippe. A tous et à chacunbonjour! Musique... 2.5... 2.7 Les dernièresles derniersdéveloppements des événementsau burundi,nous donnent les informationssuivantes, la Radioburundaise a annoncée aujourd’hui qu’une semaine après, eh! Madamele PremierMinistre Sylvie Kinigi a dissousle Comité de salutpublique mis eh... mis eh... misau pointpar les putschistes au moment où se trouveà Bujumbural’Emissaire desNations-Unies GemsJonas. Et uneréaction venant de la Chambrede Commerceet de l’Agriculturedu Burtmdi, eh!On a ilsont la Chambre de Commerce et de l’AgricultureduBunmdi, a fait parvenir saréaction enappelant les Ooerateurs économiques à amplifer les à... à nepas amplier les difficultés des.., des habitantspar des augmentations desprix après avoir condamné bien sûr l’acte des putschistes. Le Gouvernementéxilé à l’ambassadede France n’a aucune confiance en armée,même si... on dit qu’une partie de l’arméesoutient le Gouvernement et demande qu’une force internationale, eh... interviennepour lui permettre deremettre enplace la machine démocratique del’Etat. A l’intérieur dupays, certains lieux sont presque dese¯ rts, onvoit de lafumée des maisons qui brûlent, ailleurs certainsgroupes de lapopulation sont allés vers les militaires parce qu’ils leur sont proche. A cela s’ajoutentla famine et unedysenterie bacillaire qui sévit dans le nord du pays. Quant à nous,au Rwandaun deuil national desept jours est observé à partir de ce jourainsi en a décidéle chefde l’Etatson Excellence le général major Juvénal Habyarimana! Voilà la RTLMa emboîtéaussi le pas en instaurantun programme spécial consacré à ces événements; pendant une semaine, chers amis auditeurscomme vous venez d’avoir d’en avoir les précisions à partir du message qui m’a précdé. Musique...2.3.....2.4 ORATEUR:Hitimana Noël ...(inaudible)mbafitiye ikiganiro ariko kandi reka nkomeze mbageze ho ryatangazo, itangazo rya Letay’u Burundiikorera mu buhungiro.Uhagarariye Leta yemewe y’u Burundiikorera mu buhungiro,Nyakubahwa Ministre w’Ubuzima Docteur Minani Jean, yafunguye konti muri Banke y’UbueuruziBCR, muri Bankiya KigaliBK, muri BACARno mu mashamiyazo amwe n’amwe kugirango zishyirweho amafarangayo gushyigikiraiyo Leta. Umuntuwese ndetse

CassetteN° 0278transcrite par MB K0139852

17 n’Amashirahamwebifuza gushyikira iyo Leta y’u Burundi ikorera mu buhungiro,bashobora kujya muriizo Bankibakamenyeshwa izo kontizafunguwe; kandi nk’uko mwumvise mugenzi wa njye Gahigiabivuga, twebwe kuri RadiyoRTLM umusanzutwasanze twatanga kuri iki kibazo cy’iBttrundi,ariuko inkuru yose y’i Burundi yose y’i Bunmdi twajya tuyihitisha kuri RTLM mu kuri uretseko ukokuri hari benshi, abantu bamwe eh! Kurimo kubabazawoshya ngo.., eh! Nabo ntibafiteamaraso asa n’ay’abandi. Mu Burundi rero baratubwira bati, "Chambre de Commerce" itangazoimaze gushyira ahagaragara, irasaba abantu bose cyane cyane abacuruzi ko batasonga abaturagebazamura ibiciro.Noneho rero bakamenya ko muriibi bihe bibi ahubwo ail ho bagombye gufashaabaturage, kubera ko nk’ukoinkuru zitugera ho nk’ubumu Burundihagiye gutera inzara, inzaraikomeye. Baratubwira bati "amazu araza aracyasha, amazu aracyasha, abantu baracyameze baracyahungaabandi barabura iyo bajya ibibazo biri yo birakomeyekubera ko ntawamenya.., utera undituvugishe ukuri ubu buri muntu wese ail kwirwariza. Niyo mpamvu rero turi buze gukomeza, gukomezakubageza ho amakurumil gusaba hirya no hinodutelefona mu Burundidushakisha abategeetsibail yo, dushakisha n’abategetsi bail hano i Kigalikugira ngo batugeze ho ukoibintu byababimeze. Uko biri...mo bugende rero, gahoro gahoro turi bubageze ho twitonze.Saa tatu ndabagezaho ikiganiro,mukomeze mwumva uwo muzika, umuzika yego uvanze mo akababaroniko bimeze! Musique...7.3... Uyumusi mil mu minsinyine nk’uko Prezida wa Repubulikayabyifuj e, turimu minsiy’akababaro no kwibukaakababaro ka NyakwigenderaPrezida w’u Burundi Ndadaye. Prezida nk’uko Abarundi babivugamu ,bagandaguye hamwe na bagenzibe. Mwashobora kurikurikira kuri Radiyo yanyuRTLM nk’uko nyine dukomeza gushakisha amakuru twabibagejeje ho, arikokandi mu biganirobyacu nk’uko musanzwe mubizi, kuri progamu zacu iyo twatangiye ibiganiro byacu mu gitondo,uh... turabageza ho n’ibindibya nimugoroba turagerageza kubashakira n’andi makuru. Ubundi(inaudible) twavuga tuti, "turabashakira amakuru ashushe! Amakuru ashushe n’ubundi... nk’ukobisanzwe turi kuyashakisha tukayabageza ho, hano kandi ubu ngubu dushobora gufata... iminotamike, yaba isaha yose bigashoboka noneho tukaganira nun’umuntu ufite ibindi bitekerezo; kugirango duhinduretwe kuba mu kababarogusa si tugiyemu byishimoariko tujye mu bindi

CassetteN° 0278transcrite par MB K0139853 18 bitekerezo. Ubu rero ndi kumwena DocteurNgendahimana Gérard, nasabye ko yatwibwiraakatubwira n’umurimoafite eh! Ni Docteurnyine ni umuvuzikandi ni inshutiya bamwemu bagizebiriya byago,bamwe bariganye abandi baraziranye; ntabwo turi buze kwibanda ku byabayemu Burundi kukoatari byo twateganije uyu munsi, ariko kandi reka amanze amanze atwibwire nyuma tuganire. ORATEUR:Docteur Ngendahimana Gérard UrakozeNoheli, kandi.., ndagushimira rwose kuba wagize igitekerezo cyokuza ngo mganire, nk’uko ubivuzeibyabaye mu Burundibyababaje Abanyarwanda bose n’abandi bose ku isiyose, ha njye byarambabajecyane kuko ari abantu tuziranye bari i Burtmdibize ino twiganye, nkaba ndetse rwose jyenshyigikiye cyane abiyemeje kurwanya uko bashoboye kose ziriya nkozi z’ibibi zishe Prezida Ndadaye,nta kibi yakoze ahubwo yarakoreye ibyiza gusa u Burundi.Wari tmsabye rero kwibwira abo tuganira,abumva Radiyo RTLM ni ubwa mbere ngize icyo mvuga kuri RTLM, RTLM nyishimiyekuba yanyuza ho ibitekerezoturi buganire; jye nitwa Ngendahimana Gérard nk’uko yabivuzenkaba mfite Impamyabushobozi ihanitse mu by’ubuvuzibw’abantu, "Doctorat en médecine"nkaba ntuye i Butare,mu kazinakoze nabaye Umuganga wa ONAPOi Byumbamba Umugangawa ONAPOi Kibungonkayobora n’Akarere k’Ubuzima ka Byumbana Kibungoariko mpagarariyeabandi, nkaba rem mvuyeyo narakozemu Muryangowitwa "ARBEF" uharanira imibereho myizay’abaturage, noneho ntangiza wa mushingawo kumenyerezaabantu kwirinda indwaraya SIDA;ubwo twakoraga gahunda yo kugirango abantu bamenyere kugura protector. N’ukorero ngeze aho nsangaibyiza ari uko na njyenakwikorera, nshinga Cabinet ya njye "CABINETMEDICAL" hano i Nyamirambo,unsanze ngo tuganire,Ubundi mvuka i Kibungonkaba mvukamuri Segiteri yitwa "Kabare ya mbere"yo muriKomine Kigarama muri Prefegitire Kibungo, (inaudible)nakongera ho ni ukomu byerekeyeamashyaka ubwo muri iyi minsi bivugwa cyane, jyewendi umuyoboke w’Ishyaka MDR, nkaba ndetse no muriBureau Politique yayo. ORATEUR:Hîtimana Noheli yee..,murakoze, mutubwiye ko mwakozendetse imirimo ikomeye muri iki gihugu kandi Docteur en medecine,Docteur Muganga, ni umuntun’ubundi usanzweako me akomeye!Ariko se muriLeta ko mwakozemo, ingoranemwasanze mo ni izihe

CassetteN° 0278transcrire par MB K0139854

19 cyangwase uh!Impamvu zabavanye kuva kuri ako kazi ko muriLeta, mwasanze ibyiza ail uko mwakwikorera?N’ubundi muravura uh! Mwasanzeuko arikomwakwikorera mwasanze ari ikibazo ki?Kuko mugomba kuba mwaragize akabazo kavuga kati reka ni ni atisimvuze ngo ndarakaye. Muti rekange ngende nikorere wi utiniko bimeze?

ORA TEUR:Docteur Ngendahimana Gérard Ntabwonavuye muri Leta kubera kurakara, ariko jye nemera ko iyoushaka kugira ngo ugire ieyo ugezaku Banyarwandabose ku baturagebose, abantu n’uguterana inktmga. Hari ikintu cyagaragaye kandiabantu benshi bernera, ni ukonko mu byerekeyeamashuri ni umgerontanze, ubu ngubu ababyeyibishyirira ho Amashuriyigenga. Amashuri yisumbuye bayagiriye akamaro gakomeye uru Rwanda.Byari bimaze kugaragara ko kandi biragaragara hose ko ubuvuzibwa Leta, Ibitaro bya Leta, za Centrede Santésza Leta zikora uko zishoboye kose, ariko ntizihagije mu kuvura Abanyarwanda. Bak(...) Kuvuga bati "tuzabavura ku busa tuzabavura ku buntu,biranga! Bati "tuzabaha imiti biranga!Noneho nkavuga nti ubwo no mu mashuribyakunze, n’umunm ashobora kugenda agatanga umugandawe, akoze ku giticye agashyira ho Ivuriro,ail nayo mpamvu n’ubundi jye mvuga ngo ndetse,uretse ko ahariari rimwe sinavuga ngo mu makosa,afiko ni kimwemu kintukitarakorwa muriuru Rwanda (inaudible) ko kugirango ushinge Ivuriro ryawe ryigenga ugomba kuba uri Umuganga.Jye numvabyaba byiza ko Ministeriy’ubuzima yareba uburyo inasaba abafite amafarangabandi n’Imiryango ifite amafaranga yindi, kuba bakubaka Amavuriro n’umuntu yaba afiteamafaranga kugiti cye akubaka Ivuriro. Icya ngombwa ni uko akoresha abakozi babyigiye kandi Ministeriyemera ko bafiteubushobozi bwose bwo kuvura Abanyarwanda. Ni uwo mugandarero nashatsegutanga mu buryobwanjye si ukonarakaye. ORATEUR:Hitimana Noheli Mbeseibyo uvuze, muri make uragira ngo.., abumva Radiyo yanyu Radiyo RTLM babyumve neza, uravugauti "n’umukire ufite amafaranga ufite ubushobozi ufite uburyo, yagira atya agashira ho Ibitaro!Wenda akabyita ati "Ibitaro... ntantavuga amazina y’ abantu bakize mu Rwanda bakagira ngo ngiyekubabwira ngo bashire ho Ibitaro,ariko Ibitaro kanaka uh! Bikaba Ibitaro kanaka akangaja

CassetteN° 0278transcrite par MB K0159855 20 aba...Docteurs abaki bose bagakora; nk’uko nyine nagura itagisi uh! (inaudible) nk’uriha itagisi nimeroizi n’izi, ntibandika ho amazina. Ariko kandi tuzi ko amatagisi ari ay’abakire! Ariko kandi sibobayatwara!uh! Kandi bo baziraico bamariye abaturage.Yeee, ariko se muriubwobuvuzi bwa Leta,ko mbonabisa n’ibigenda bihinduka? Nkabona nageze hano mu Bitarobyawe, muri CABINET MEDICALyawe, nsanga nabajije nabanje kubaza, nsanga amafaranga waka ari hasi y’amafaranga

barikwaka hano hakurya, uh! Muri CHK. Ibyo byeje bite? Uh! Iyo concurence yanyu izagenda ite?

ORATEUR:Docteur Neendahimana v Gérard Urakozekuba umbaza icyo kibazo, koko rero hari amategeko yashyizwe ho avugaati "ibiciro Umugangawikorera ku giticye agomba gukoresha ni ibi.Ibyo byasohotse muri "Journal officiel" ntibukanimero yayo, ibyo biciro rero turabikurikiza. Ariko koko mu minsiishize CHK nayo yatangiyegukora ku buryoyishyuza ibyo ikora ibikorera abarwayi bayigannye. Hari rero ahenshi kokoica menshi kurusha ayo twe duca mu Mavuriroyacu yigenga. Uko byaje biragoye kubivuga arikoicyo nasobanura ni ikini ukoLeta yasanze kuvuga ngo izakomeza ivurire abantu ubuntu itabishoboye.Ni nayo mpamvu n’ubundi ndetse hirya no hino,ari byo bakunze kuvuga ngo ni "initiativede Bamako"ariko ni ukugirango bamenyerezeAbanyarwanda kumenya ko ubuzima bwabo,bagomba kubwita ho bo ubwabo,bakemera kwishyura ibya ngombwa kugira ngo bukomeze busugire.Ni nayompamvu wenda ndatandukiriye gato ariko, niyo mpamvu hamwe n’abantu twateranyetukaganira gutya, twavuze tuti umva rero ubwo Leta ivuga iti "sinkibashije kuvura Abanyarwandaku buntu gusa muri byose, reka dushake uko dushyira ho Umuryangowo kugirango Abanyarwandabaterane inkunga,mu kwivuza. Dushyira ho Umuryangowitwa "APROMUSA" AssociationPour la ProtectionMutuelle de la Santé.Mu kinyarwandani "Umuryango wo guterana inkungamu ndwanyabuzima".Ndetse ejo bunditwabonye "Ubuzima gatozi" ku cyemezocya Ministrew’Ubutabera, nimero mirongo itam akarongo zeru gatanu. Ibyo rero mvuga ni ukouko byajeni ukuberako Letantigishoboye, kandi n’ubundi ntiyabishobora guko...

CassetteN° 0278transcrite par MB 21

Ji,,,..

CassetteN° 0278 transcrite parMB