Raport Z Realizacji Programu Ochrony Środowiska Dla Powiatu Zamojskiego Za Lata 2016-2018

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU ZAMOJSKIEGO ZA LATA 2016-2018

Wykonawca:

Zakład Analiz Środowiskowych Eko-precyzja

Zamość 2019

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Wykonawca:

Zakład Analiz Środowiskowych Eko-precyzja 43-450 Ustroń ul. Sikorskiego 10 tel. +48 512 110 314; fax (33) 487 63 98 [email protected]

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Spis treści 1. Wstęp ...... 4 1.1. Podstawa prawna ...... 4 1.2. Okres sprawozdawczy ...... 4 1.3. Źródła danych ...... 4 1.4. Autorzy sprawozdania ...... 4 1.5. Zakres opracowania ...... 4 2. Charakterystyka powiatu ...... 5 2.1. Położenie ...... 5 2.2. Komunikacja...... 8 2.3. Demografia ...... 9 2.4. Energetyka, sieć gazowa, ciepłownicza ...... 13 2.5. Budowa geologiczna i zasoby kopalin ...... 14 2.6. Gleby...... 20 2.7. Klimat ...... 21 2.8. Wody powierzchniowe i podziemne ...... 21 2.9. Formy ochrony przyrody ...... 25 3. Zakres realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego ...... 60 4. Ocena realizacji Programu Ochrony Środowiska ...... 109 5. Ocena systemu monitoringu ...... 109 5.1. Ochrona powietrza ...... 118 5.2. Zasoby wodne ...... 126 5.3. Gospodarka wodno-ściekowa ...... 132 5.4. Gleby...... 139 5.5. Hałas ...... 142 5.6. Pola elektromagnetyczne ...... 149 5.7. Gospodarka odpadami ...... 150 6. Podsumowanie ...... 155 Spis tabel ...... 156 Spis rysunków ...... 156

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

1. Wstęp

1.1. Podstawa prawna

Zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 799 z późn. zm.) organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy sporządza co 2 lata raporty z wykonania programów, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy.

1.2. Okres sprawozdawczy

Niniejszy Raport z realizacji Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020 sporządzono na podstawie analizy realizacji zadań zawartych w Programie, określonych dla Powiatu Zamojskiego. Raport obejmuje okres od 01.01.2016 r. do 31.12.2018 r.

1.3. Źródła danych

Dane wykorzystane podczas sporządzania niniejszego raportu pochodzą ze Starostwa Powiatowego w Zamościu, Urzędów Gmin Adamów, Grabowiec, Komarów-Osada, Krasnobród, Łabunie, Nielisz, Radecznica, Skierbieszów, Szczebrzeszyn, Stary Zamość, Sułów, Zamość i Zwierzyniec, Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Lublinie, Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Lublinie, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Nadleśnictw Krasnystaw, Strzelcze i Zwierzyniec, Roztoczańskiego Parku Narodowego, Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, Państwowej Inspekcji Pracy Oddział w Zamościu, Państwowej Inspekcji Sanitarnej w Zamościu, Powiatowego Zespołu Doradztwa Rolniczego w Zamościu, Polskiej Spółki Gazownictwa oraz spółdzielni mieszkaniowych i podmiotów gospodarczych z terenu powiatu zamojskiego. Nie wszystkie ankietowane instytucje udzieliły odpowiedzi.

1.4. Autorzy sprawozdania

Autorami sprawozdania są pracownicy Zakładu Analiz Środowiskowych Eko-Precyzja, w składzie: mgr Paweł Czupryn oraz mgr Adam Gawron.

1.5. Zakres opracowania

W skład niniejszego Raportu wchodzą następujące składowe:  Charakterystyka powiatu zamojskiego,  Zakres realizacji Programu,  Ocena realizacji Programu,  Ocena systemu monitoringu,

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

 Podsumowanie.

2. Charakterystyka powiatu

2.1. Położenie

Powiat zamojski położony jest w południowej części województwa lubelskiego. Powiat od północy graniczy z powiatami krasnostawskim i chełmskim, od wschodu z powiatem hrubieszowskim, od strony południowo-wschodniej z powiatem tomaszowskim, natomiast od strony południowo-zachodniej i zachodniej z powiatem biłgorajskim.

źródło: administracja.mswia.gov.pl Rysunek 1. Powiat zamojski na tle województwa lubelskiego

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Siedzibą powiatu jest miasto Zamość, posiadające status miasta na prawach powiatu, a w jego skład wchodzi 15 gmin. Powierzchnia powiatu wynosi 1 870 km2, a łączna ilość miejscowości 300.

Adamów 16 111 Grabowiec 26 128 Komarów-Osada 28 124 Krasnobród 17 127 Łabunie 13 87 Miączyn 21 156 Nielisz 22 112 Powierzchnia [km2] Radecznica 19 110 Ilość miejscowości Sitno 18 112 Skierbieszów 30 139 Stary Zamość 15 98 Sułów 15 93 Szczebrzeszyn 15 124 Zamość 35 195 Zwierzyniec 10 154 0 50 100 150 200 250

źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 2. Gminy powiatu zamojskiego – powierzchnia i ilość miejscowości

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

gmina miejsko-wiejska, gmina wiejska źródło: administracja.mswia.gov.pl Rysunek 3. Położenie gmin na tle powiatu zamojskiego

Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym Polski wg Jerzego Kondrackiego powiat zamojski leży w obrębie:

1. Megaregion Pozaalpejska Europa Środkowa  Prowincja Wyżyny Polskie o Podprowincja Wyżyny Lubelsko-Lwowska . Makroregion Wyżyna Lubelska  Mezoregion Wyniosłość Giełczewska  Mezoregion Działy Grabowieckie  Mezoregion Padół Zamojski . Makroregion Roztocze  Mezoregion Roztocze Zachodnie  Mezoregion Roztocze Środkowe 2. Megaregion Niż Wschodnioeuropejski  Prowincja Wyżyny Ukraińskie o Podprowincja Wyżyna Wołyńsko-Podolska . Makroregion Wyżyna Wołyńska  Mezoregion Kotlina Hrubieszowska  Mezoregion Grzęda Sokalska

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

źródło: Centralna Baza Danych Geologicznych Rysunek 4. Podział fizyczno-geograficzny powiatu zamojskiego

2.2. Komunikacja

Powiat jest korzystnie położony pod względem komunikacyjnym. Przez jego teren przebiega kilka ważnych traktów samochodowych:

 droga krajowa nr 17 relacji /Warszawa/ Zakręt – Garwolin – Ryki – Kurów – Lublin – Piaski – Krasnystaw – Zamość – Tomaszów Lubelski – Hrebenne – granica Państwa,  droga krajowa nr 74 relacji droga 8 /węzeł Wieluń/ - Wieluń – Bełchatów – Piotrków Trybunalski – Sulejów – Żarnów – Ruda Maleniecka – Kielce – Łagów – Opatów – Ożarów – Annopol – Kraśnik – Janów Lubelski – Frampol – Gorajec – Szczebrzeszyn – Zamość – Hrubieszów – Zosin – granica Państwa,  droga wojewódzka nr 837 relacji Piaski – Żółkiewka Wieś – Nielisz – Sitaniec,  droga wojewódzka nr 843 relacji Chełm – Kraśniczyn – Zamość,  droga wojewódzka nr 848 relacji Tarnawa Mała – Turobin – Sułów – Szczebrzeszyn,  droga wojewódzka nr 849 relacji Zamość – Jacnia – Józefów – Wola Obszańska,  droga wojewódzka nr 858 relacji Zarzecze – Biłgoraj – Zwierzyniec – Szczebrzeszyn.

Sieć drogową uzupełnia ok. 766 km dróg powiatowych. Przez teren powiatu przebiega również szerokotorowa linia kolejowa nr 65 przeznaczona do transportu towarowego, relacji Most na rzece Bug /Hrubieszów przejście graniczne/ – Sławków.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

2.3. Demografia

Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego na dzień 31 XII 2018 roku powiat zamojski zamieszkiwało 106 935 osób, z czego 52 693 stanowili mężczyźni, natomiast 54 242 kobiety. W miastach mieszkało 10,59% ogółu ludności. Powierzchnia powiatu zamojskiego wynosi 1 870 km2, co wraz z liczbą zamieszkujących go ludzi daje gęstość zaludnienia na poziomie 57 os./km2.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Tabela 1. Dane demograficzne (stan na 31 XII 2018 r.) Liczba Saldo migracji Saldo migracji Przyrost Przyrost Liczba Liczba Gęstość Saldo migracji Saldo migracji ludności wewnętrznych zagranicznych naturalny naturalny Gmina mężczyzn kobiet zaludnienia wewnętrznych zagranicznych (ogółem) na 1000 na 1000 ogółem na 1000 [osoba] [osoba] [osoba/km2] [osoba] [osoba] [osoba] ludności ludności [osoba] ludności

Powiat 106 935 52 693 54 242 57 -262 -2,44 22 0,20 -425 -3,96

Adamów 4 708 2 380 2 328 43 -3 -0,63 2 0,42 -23 -4,88

Grabowiec 4 013 1 989 2 024 31 -64 -15,82 0 0 -19 -4,69

Komarów- 5 023 2 475 2 548 41 -13 -2,58 0 0 -39 -7,74 Osada

Krasnobród 7 126 3 598 3 528 56 -12 -1,68 3 0,31 -53 -7,41

Łabunie 6 237 3 067 3 170 71 -29 -4,61 2 0,63 0 0

Miączyn 5 818 2 873 2 945 37 -43 -7,36 1 0,17 -22 -3,76

Nielisz 5 488 2 682 2 806 49 -19 -3,44 1 0,18 -41 -7,44

Radecznica 5 720 2 845 2 875 52 -33 -5,73 -1 -0,17 -43 -7,46

Sitno 6 756 3 376 3 380 60 -15 -2,21 4 0,59 -16 -2,36

Skierbieszów 5 162 2 575 2 587 37 -38 -7,32 -1 -0,19 -40 -7,71

Stary Zamość 5 190 2 595 2 595 53 -9 -1,72 2 0,38 -37 -7,10

Sułów 4 532 2 188 2 344 49 13 2,85 2 0,43 -44 -9,66

Szczebrzeszyn 11 262 5 445 5 817 91 -67 -5,90 2 0,17 -50 -4,41

Zamość 23130 11 333 11 797 118 122 5,30 2 0,08 42 1,82

Zwierzyniec 6 770 3 272 3 498 44 -52 -7,62 3 0,43 -40 -5,86 źródło: GUS

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Tabela 2. Liczba ludności powiatu zamojskiego w latach 2009-2018 Rok Mężczyźni Kobiety Ogółem

2009 53 660 55 521 109 181

2010 54 186 55 884 110 070

2011 54 029 55 651 109 680

2012 53 912 55 610 109 522

2013 53 826 55 372 109 198

2014 53 538 55 239 108 777

2015 53 359 55 034 108 393

2016 53 118 54 810 107 928

2017 52 961 54 604 107 565

2018 52 693 54 242 106 935

źródło: GUS

200

91 100 44 13 14 23 22 1 0 -9 0 -30 -38 -77 -5 Saldo migracji -100 -57 wewnętrznych -92 -72 -164 -127 Saldo migracji zagranicznych -228 -200 -262 -321 -312 Przyrost naturalny -300 -372 -381 -391 -388 -402 -414 -425 -400 -430

-500 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 5. Procesy demograficzne w powiecie zamojskim

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

60 60,5 61 61,3 61,6 61,9 61,9 62,1 62 61,8 61,6 50 w wieku 40 przedprodukcyjnym % w wieku produkcyjnym % 30 19,2 19,1 19,3 19,5 19,7 20 20,3 20,7 21,1 21,5 w wieku poprodukcyjnym 20 % 20,2 19,9 19,4 18,9 18,5 18,1 17,6 16,9 10 17,3 17

0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 6. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem

Z powyższych zestawień wynika, że liczba ludności systematycznie się zmniejsza. Wpływ na to mają ujemny przyrost naturalny oraz ujemne saldo migracji ludności. Zaobserwować można również wystąpienie procesu starzenia się społeczeństwa, przejawiającego się w zmniejszającej się populacji osób w wieku przedprodukcyjnym oraz wzrastającej liczbie osób w wieku poprodukcyjnym. Utrzymanie się takiej sytuacja będzie prowadzić do coraz większego obciążenia ekonomicznego grupy w wieku produkcyjnym.

Informacje na temat wielkości bezrobocia na terenie powiatu zamojskiego zestawione zostały w poniższej tabeli.

Tabela 3. Bezrobocie (stan na 31 XII 2018 r.) Wskaźnik Jednostka miary Wartość

Bezrobotni zarejestrowani wg płci

Ogółem osoba 4 028

Mężczyźni osoba 1 962

Kobiety osoba 2 066

Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym

Ogółem % 6,1

Mężczyźni % 5,5

Kobiety % 6,9 źródło: GUS

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

2.4. Energetyka, sieć gazowa, ciepłownicza

Informacje na temat systemu energetycznego obowiązującego na terenie powiatu zamojskiego zostały przedstawione w poniższej tabeli, w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego.

Tabela 4. Charakterystyka systemu energetycznego w powiecie zamojskim Wskaźnik Jednostka 2016 2017 2018

Energia elektryczna w gospodarstwach domowych w mieście

Odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu szt. 38 286 38 386 b.d.

Zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu MWh 70 224 70 794 b.d

Sieć gazowa

Długość czynnej sieci ogółem m 891 411 908 477 913 806

Czynne przyłącza do budynków ogółem szt. 11 777 11 895 12 044 (mieszkalnych i niemieszkalnych)

Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych szt. 10 895 10 933 11 678

Odbiorcy gazu gosp. 8 064 8 280 b.d.

Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem gosp. 4 712 4 900 b.d.

Zużycie gazu ogółem tys. m3 5 409,9 b.d. b.d.

Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań tys. m3 4 137,4 b.d. b.d.

Ludność korzystająca z sieci gazowej os. 24 987 25 512 b.d.

Korzystający z sieci gazowej w % ogółu ludności, % 23,2 23,7 b.d. ogółem

Sieć ciepłownicza

Długość sieci cieplnej przesyłowej km 9,4 12,4 b.d.

Długość sieci cieplnej przyłączy do budynków km 8,1 18,4 b.d.

Ilość kotłowni ogółem ob. 33 37 b.d.

Ilość kotłowni w mieście ob. 16 23 b.d.

Ilość kotłowni na wsi ob. 17 14 b.d.

Sprzedaż energii cieplnej ogółem GJ 8 659 37 148 b.d.

Sprzedaż energii w budynkach mieszkalnych GJ 5 016 24 200 b.d.

Sprzedaż energii w urzędach i instytucjach GJ 3 643 12 948 b.d. źródło: GUS

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

2.5. Budowa geologiczna i zasoby kopalin

Pod względem geologicznym rozpatrywany obszar znajduje się w obrębie niecki lubelskiej, będącej mezozoiczną jednostką geologiczną utworzoną po ruchach tektonicznych fazy laramijskiej z końcem mezozoiku i wchodzącej w skład większej struktury ciągnącej się od Bałtyku po Ukrainę, zwanej niecką brzeżną. Nieckę lubelską budują struktury paleozoiczne przykryte kompleksem osadów jury i kredy. Na osadach mezozoiku w sposób nieciągły zalegają utwory kenozoiku o zróżnicowanym rozprzestrzenieniu i miąższości1.

Złoża kopalin udokumentowane na obszarze powiatu zamojskiego2 to głównie kruszywa naturalne piaszczysto-żwirowe. Dzielą się one na dwie podstawowe grupy: kruszywa drobne – piaszczyste oraz grube, obejmujące żwiry i pospółki (kruszywa piaszczysto-żwirowe). Wiek złóż jest szacowany na czwartorzęd plejstocen. Kruszywa te są wykorzystywane w budownictwie mieszkalnym oraz drogownictwie.

W gminach Adamów i Krasnobród występują kamienie łamane i bloczne, inaczej zwane drogowymi i budowlanymi, wykorzystywane do produkcji kruszyw łamanych dla drogownictwa, budownictwa i kolejnictwa oraz elementów kamiennych dla drogownictwa (kostka, płytki, krawężniki) i budownictwa (bloki, płyty, kamień murowy).

W gminie Krasnobród zagospodarowane są złoża torfu borowinowego (leczniczego) wykorzystywane w balneologii do kąpieli i okładów oraz do produkcji produktów leczniczych.

Gminy Zamość, Radecznica i Krasnobród posiadają złoża surowców ilastych do produkcji ceramiki budowlanej, którymi są różnorodne skały ilaste, zarobione wodą tworzące poddającą się formowaniu plastyczną masę, oraz piaski schudzające.

W gminie Szczebrzeszyn występują wstępnie rozpoznane surowce ilaste do produkcji kruszywa lekkiego – do produkcji glinoporytu do którego stosuje się surowce niepęczniejące. Uzyskane kruszywo cechuje znaczna porowatość otwarta i stosunkowo niska gęstość. Było ono stosowane głównie w budownictwie do produkcji betonów, prefabrykatów betonowych i pustaków. Obecnie nie produkuje się glinoporytu i nie eksploatuje się złóż tej kopaliny.

Gmina Zwierzyniec posiada rozpoznane szczegółowo złoża surowców szklarskich. Piasek szklarski jest podstawowym surowcem do produkcji szkła. Pozyskuje się go ze złóż piasków i słabo zwięzłych piaskowców kwarcowych, posiadających odpowiednie uziarnienie i znikomą zawartość tlenków barwiących.

Eksploatacja większości złóż została zaniechana. Łącznie w powiecie zamojskim udokumentowanych jest 46 złóż surowców naturalnych, które zostały scharakteryzowane w poniższej tabeli.

1 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020, Zamość 2013. 2 Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2017 r., Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2018.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Tabela 5. Surowce naturalne występujące na terenie powiatu zamojskiego (stan na 31 XII 2017 r.) Powierzchnia Zasoby (tys. t) Wydobycie Nazwa złoża Gmina Stan zagospodarowania Kopalina wg Nkz złoża geologiczne przemysłowe (tys. t) [ha] bilansowe złoża piasków Białowola dz. eksploatacja złoża Zamość poza piaskami 0,83 27 - - 300-304 zaniechana szklarskimi złoża kamieni budowlanych eksploatacja złoża Bliżów Adamów i drogowych – ze 2,42 1 051 - - zaniechana złożami kruszyw łamanych eksploatacja złoża złoża piasków Bródek Łabunie 1,49 33 - - zaniechana budowlanych złoża piasków Hubale I Zamość złoże zagospodarowane 0,60 16 - 2 budowlanych złoża kruszyw złoże rozpoznane naturalnych Jacnia II Adamów 5,25 734 - - szczegółowo i materiałów pokrewnych złoża mieszanek eksploatacja złoża żwirowo- Kol. Lipowiec Szczebrzeszyn 0,43 0 - - zaniechana piaskowych (pospółki) Komarów- eksploatacja złoża kruszywa Krzywy Stok 0,30 - - - Osada zaniechana naturalne eksploatacja złoża kruszywa Kulików Sułów 3,22 - - - zaniechana naturalne Lipsko Polesie złoże rozpoznane złoża piasków Zamość 1,04 34 - - 47/3-cz.W szczegółowo budowlanych

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Powierzchnia Zasoby (tys. t) Wydobycie Nazwa złoża Gmina Stan zagospodarowania Kopalina wg Nkz złoża geologiczne przemysłowe (tys. t) [ha] bilansowe Lipsko Polesie eksploatacja złoża złoża piasków Zamość 0,84 3 - - dz. 104 zaniechana budowlanych Lipsko Polesie eksploatacja złoża kruszywa Zamość 1,31 - - - dz. 210/2 zaniechana naturalne Lipsko Polesie eksploatacja złoża złoża piasków Zamość 0,29 - - - dz. 48 zaniechana budowlanych Lipsko Polesie eksploatacja złoża kruszywa Zamość 1,20 - - - dz. 79 zaniechana naturalne Lipsko Polesie eksploatacja złoża złoża piasków Zamość 0,93 9 - - dz. nr 50 i 51 zaniechana budowlanych złoża piasków Lipsko Polesie eksploatacja złoża Zamość poza piaskami 1,48 14 - - dz. 56/2 zaniechana szklarskimi Majdan Wielki eksploatacja złoża złoża piasków Krasnobród 0,67 - - - dz. 471 zaniechana budowlanych Majdan Wielki I Krasnobród złoże zagospodarowane złoża torfu 7,73 192 (tys. m3) - 0 eksploatacja złoża złoża piasków Mokre Zamość 4,45 46 - - zaniechana budowlanych złoże eksploatowane złoża piasków Pniówek Zamość 6,30 98 89 - okresowo budowlanych złoża mieszanek złoże rozpoznane żwirowo- Potoczek 1 Adamów 0,98 45 - - szczegółowo piaskowych (pospółki) eksploatacja złoża złoża glin ceramiki Radecznica Radecznica 2,13 235 - - zaniechana budowlanej

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Powierzchnia Zasoby (tys. t) Wydobycie Nazwa złoża Gmina Stan zagospodarowania Kopalina wg Nkz złoża geologiczne przemysłowe (tys. t) [ha] bilansowe i pokrewnych złoża piasków eksploatacja złoża Ruskie Piaski Nielisz poza piaskami 9,14 131 - - zaniechana szklarskimi złoża piasków eksploatacja złoża Ruskie Piaski II Nielisz poza piaskami 3,61 267 - - zaniechana szklarskimi złoża piasków Ruskie Piaski III Nielisz złoże zagospodarowane 24,92 1 189 386 24 budowlanych kruszywa Ruskie Piaski IV Nielisz złoże zagospodarowane 5,90 197 197 85 naturalne kruszywa Ruskie Piaski V Nielisz złoże zagospodarowane 1,42 51 - 9 naturalne złoża piasków Ruskie Piaski- złoże eksploatowane Nielisz poza piaskami 12,26 262 61 - Błaszczak okresowo szklarskimi Komarów- złoże rozpoznane kruszywa Ruszczyzna 1,50 79 - - Osada szczegółowo naturalne złoże rozpoznane kruszywa Senderki Krasnobród 1,51 205 - - szczegółowo naturalne złoża piasków Suchowola dz. złoże rozpoznane Adamów poza piaskami 1,34 48 40 - 2905-8 szczegółowo szklarskimi złoża piasków Suchowola dz. eksploatacja złoża Adamów poza piaskami 0,80 10 - - 3088-9 zaniechana szklarskimi

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Powierzchnia Zasoby (tys. t) Wydobycie Nazwa złoża Gmina Stan zagospodarowania Kopalina wg Nkz złoża geologiczne przemysłowe (tys. t) [ha] bilansowe złoża kopalni ilastych do złoże rozpoznane Szczebrzeszyn Szczebrzeszyn produkcji 6,66 1 656 (tys. m3) - - wstępnie łupkoprytu i glinoporytu eksploatacja złoża kruszywa Szlak Zamość 1,66 87 - - zaniechana naturalne złoże o zasobach kamienie drogowe Szopowe Krasnobród brak danych - - - prognostycznych i budowlane złoża piasków złoże rozpoznane Tereszpol Zwierzyniec szklarskich klasy 33,42 1 762 - - szczegółowo 3-6 złoże o zasobach kruszywa Tereszpol Zwierzyniec brak danych - - - prognostycznych naturalne złoża piasków złoże rozpoznane Topólcza 1 Zwierzyniec poza piaskami 0,55 52 - - szczegółowo szklarskimi Wolica Komarów- eksploatacja złoża kruszywa 2,13 50 - - Śniatycka Osada zaniechana naturalne złoża kruszyw eksploatacja złoża naturalnych Wólka Husińska Krasnobród 21,37 1 023 - - zaniechana i materiałów pokrewnych złoża piasków Wólka Niel. – eksploatacja złoża Nielisz poza piaskami 7,88 122 - - Ruskie Piaski zaniechana szklarskimi

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Powierzchnia Zasoby (tys. t) Wydobycie Nazwa złoża Gmina Stan zagospodarowania Kopalina wg Nkz złoża geologiczne przemysłowe (tys. t) [ha] bilansowe Wychody- eksploatacja złoża złoża piasków Zamość 23,38 1 197 - - Wierzchowiny zaniechana budowlanych złoża glin ceramiki eksploatacja złoża Zamościanka Zamość budowlanej 5,29 173 (tys. m3) - - zaniechana i pokrewnych złoża piasków eksploatacja złoża Zarzecze Zamość poza piaskami 3,01 138 - - zaniechana szklarskimi złoża piasków Zarzecze I Zamość złoże zagospodarowane 1,02 41 - 2 budowlanych złoża glin ceramiki złoże rozpoznane Zawada Zamość budowlanej 83,30 3 403 (tys. m3) - - szczegółowo i pokrewnych złoża piasków Żurawnica I Zwierzyniec złoże zagospodarowane 1,99 29 - 1 budowlanych źródło: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce (wg stanu na 31.12.2017r.), geoportal MIDAS PIG

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

2.6. Gleby

Rodzaje gleb występujące na terenie powiatu zamojskiego są determinowane przez rodzaj skał na których zostały utworzone oraz przez warunki glebotwórcze występujące w poszczególnych obszarach powiatu. Na całym obszarze Zamojszczyzny w dolinach rzecznych występują gleby bagienne, czarne ziemie i mady. Najżyźniejsze gleby lessowe występują w północnej i wschodniej części powiatu. Na terenie Wyniosłości Giełczewskiej dominują rędziny i gleby brunatne na płytkich lessach. Padół Zamojski jest terenem o stosunkowo zróżnicowanej pokrywie glebowej, występują tutaj gleby: brunatne nalessowe, rędziny, mady, bielicoziemne na piaskach. Gleby Kotliny Hrubieszowskiej i Grzędy Sokalskiej to, w zależności od podłoża na którym powstały, czarnoziemy i brunatnoziemy. Gleby Roztocza cechują się dużą mozaiką. W zależności od budowy geologicznej występują tu płytkie gleby brunatne wytworzone z lessów, gleby brunatne wytworzone z gezów, rędziny kredowe, gleby wytworzone z gezów oraz z piasków.

Na wartość produkcyjną gleb silny wpływ ma ich żyzność. Na terenie raportowanego powiatu dominują gleby klasy bonitacyjnej III (średnio dobre), IV (średnie). Gminą o największym udziale w ogólnej powierzchni gleb I-IV klasy jest Grabowiec3.

Użytki rolne zajmują 135 119 ha powierzchni, co stanowi 72,24% całego obszaru gminy. Strukturę poszczególnych użytków rolnych prezentuje poniższy wykres.

612 716 2 529 5 207 18 183

Grunty orne

1 576 Sady Łąki trwałe Pastwiska trwałe Grunty rolne zabudowane Grunty pod stawami 106 296 Grunty pod rowami

źródło: GUS, opracowanie własne Rysunek 7. Struktura użytków rolnych na terenie powiatu zamojskiego [ha] (stan na rok 2014)

3 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020, Zamość 2013.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

2.7. Klimat

Powiat zamojski tak jak cała Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego. Na terenie kraju można wydzielić także regiony klimatyczne, które charakteryzują się określonym wpływem klimatu kontynentalnego lub oceanicznego. Powiat zamojski zgodnie z klasyfikacją wg W. Okołowicza, znajduje się w regionie lubelskim. Charakteryzuje się on silnym wpływem klimatycznym kontynentalnych mas powietrza, długim latem i długą mroźna zimą. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7,3oC. Roczna suma opadów wynosi średnio 559 mm. Dominującymi wiatrami nad obszarem powiatu są wiatry zachodnie i południowo-zachodnie.

2.8. Wody powierzchniowe i podziemne

Wody powierzchniowe Powiat zamojski leży w obszarze Dorzecza Wisły, regionie wodnym Środkowej Wisły oraz Górnej Wisły, zlewni Wieprza, lewostronnych dopływów Bugu granicznego oraz San z Wisłokiem. Sieć hydrologiczna na terenie powiatu jest dobrze rozwinięta. Do najważniejszych rzek zaliczają się Wieprz płynący zgodnie z nachyleniem warstw skalnych ku północnemu wschodowi oraz Łabuńka wykorzystująca subsekwentne obniżenia. W granicach powiatu przepływa w sumie 25 cieków wodnych o łącznej długości 343 km.

Obszar powiatu zamojskiego leży w zlewniach 37 rzecznych jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP), które zostały przedstawione w tabeli poniżej.

Tabela 6. Jednolite Części Wód Powierzchniowych znajdujące się na obszarze powiatu zamojskiego Kod JCWP Nazwa JCWP

RW2000024179 Zbiornik Nielisz

RW2000152435 Wieprz od Zbiornika Nielisz do Żółkiewki

RW2000162662189 Rachanka RW2000162662329 Dopływ spod Kraczewa

RW2000162662349 Dopływ spod Przewala

RW2000162662569 Dopływ spod Krynek RW200016266269 Henrykówka

RW200016266289 Białka

RW200017228389 Sopot

RW20001722849 Szum

RW20002324136 Wieprz do Jacynki

RW20002324249 Łabuńka do Czarnego Potoku RW200023266249 Sieniocha

RW2000232662549 Siniocha

RW200062414 Świerszcz

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Kod JCWP Nazwa JCWP

RW20006241529 Świnka RW2000624154 Dopływ spod Rozłop

RW2000624172 Dopływ spod Deszkowic I

RW200062417472 Dopływ z Podlesia RW200062417489 Gorajka

RW200062417492 Stara Gorajka

RW2000624176 Dopływ z Tworyczowa RW2000624178 Dopływ spod Wielącza Kolonii

RW20006241929 Łętownia

RW20006241949 Werbka RW2000624252 Dopływ spod Kol. Zawada

RW2000624269 Dopływ spod Udrycz-Woli

RW200062428 Dopływ spod Wierzby RW2000624312 Rakówka

RW20006243294 Wolica do dopł. spod Huszczki Dużej RW20006243296 Marianka

RW2000624349 Wojsławka

RW20007228169 Tanew do Łosinieckiego Potoku

RW2000924159 Wieprz od Jacynki do Zbiornika Nielisz

RW200092417499 Pór od Wierzbówki do ujścia

RW200092429 Łabuńka od Czarnego Potoku do ujścia RW20009243299 Wolica od dopł. spod Huszczki Dużej do ujścia źródło: PGW WP

Wody podziemne Powiat zamojski objęty jest zasięgiem dwóch Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GWZP)4:

 GWZP nr 406 Zbiornik Niecka lubelska (Lublin) – obszar Zbiornika jest związany z występowaniem poziomu wodonośnego w węglanowych utworach kredy górnej wykształconych w postaci margli, opok, gez, kredy piszącej i innych przejściowych typów litologicznych przechodzących w układzie poziomym facjalnie jedne w drugie, co łącznie z pionową zmiennością wykształcenia litologicznego sprawia, że warunki występowania wód podziemnych są w nim przestrzennie zróżnicowane. Głębokość do zwierciadła wody jest zróżnicowana i ogólnie zawiera się w przedziale 15-50 m. Ogólnie wody podziemne GZWP nr 406 ze względu na ich skład chemiczny nadają się do picia w stanie surowym lub wymagają jedynie prostego uzdatniania ze względu

4 Informator PSH Główne Zbiorniki Wód Podziemnych w Polsce, PIG-PIB, Warszawa 2017.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

na podwyższoną zawartość żelaza i manganu. Całkowita wielkość poboru wód podziemnych z ujęć zlokalizowanych w granicach zbiornika wynosi ok. 54 816 tys. m3/rok, co stanowi ok. 14,3% szacunkowych zasobów dyspozycyjnych. Dla GZWP nr 406 wydzielono obszar ochronny ze względu na występowanie w jego obrębie terenów podatnych i bardzo podatnych na zanieczyszczenie. Proponowany obszar ochronny zajmuje ok. 6 751,5 km2 (90,3% powierzchni zbiornika).  GZWP nr 407 Niecka lubelska (Chełm – Zamość) – obszar Zbiornika jest związany z występowaniem poziomu wodonośnego w utworach górnokredowych. Lokalnie występują również poziomy płytsze związane najczęściej hydraulicznie z poziomem kredowym. Głębokość do zwierciadła wody jest zróżnicowana i ogólnie zawiera się w przedziale 15-50 m. Wody podziemne GZWP nr 407 są ogólnie dobrej jakości i spełniają w większości przypadków kryteria stawiane wodom przeznaczonym do picia. Miejscami obserwuje się przekroczenia takich substancji jak żelazo, mangan i amoniak, jednak ich podwyższone stężenia mają genezę geogeniczną i nie wskazują na zanieczyszczenia antropogeniczne z powierzchni terenu. Całkowita wielkość poboru wód podziemnych z ujęć zlokalizowanych w granicach zbiornika wynosi ok. 26 719 tys. m3/rok, co stanowi ok. 6,7% szacunkowych zasobów dyspozycyjnych. Dla GZWP nr 407 wydzielono obszar ochronny ze względu na występowanie w jego obrębie terenów podatnych i bardzo podatnych na zanieczyszczenie. Proponowany obszar ochronny zajmuje ok. 7 458 km2, co stanowi 82,4% powierzchni zbiornika.

źródło: epsh.pgi.gov.pl/epsh/ Rysunek 8. Powiat zamojski na tle Głównych Zbiorników Wód Podziemnych

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Powiat zamojski znajduje się również w zasięgu następujących Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd)5:

 JCWPd nr 90 – składa się z trzech pięter wodonośnych: czwartorzędowego, czwartorzędowo-kredowego i kredowego. Na ich litologię składają się piaski, żwiry, margle, opoki i kreda pisząca. Zasilanie odbywa się lateralnie, bezpośrednio lub na drodze przesączania się wód opadowych.  JCWPd nr 120 – składa się z trzech pięter wodonośnych: czwartorzędowego, paleogeńsko-neogeńsko-kredowego i kredowego, na litologię których składają się piaski, żwiry, piaski pylaste, wapienie, margle i opoki. Zasilanie powierzchniowe odbywa się dzięki opadom atmosferycznym.  JCWPd nr 121 – składa się z dwóch pięter wodonośnych: czwartorzędowego i kredowego. Na ich litologię składają się piaski, wapienie i margle. Krążenie wód podziemnych odbywa się systemem połączonych szczelin.

źródło: epsh.pgi.gov.pl/epsh/ Rysunek 9. Powiat zamojski na tle Jednolitych Części Wód Podziemnych

5 Hydrogeologia – Jednolite Części Wód Podziemnych (172) podział obowiązujący w latach 2016- 2021, PIG-PIB, Warszawa.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

2.9. Formy ochrony przyrody

Na terenie powiatu zamojskiego występują następujące formy ochrony przyrody6:  Park narodowy,  Parki krajobrazowe,  Obszary Natura 2000,  Obszar chronionego krajobrazu,  Rezerwaty przyrody,  Stanowisko dokumentacyjne,  Użytki ekologiczne,  Pomniki przyrody.

Roztoczański Park Narodowy Województwo: lubelskie Powiaty: biłgorajski, zamojski Gminy: Zwierzyniec, Zamość, Józefów, Adamów, Tereszpol Data utworzenia: 04.06.1974 Powierzchnia: 8 481,76 ha Akt prawny o utworzeniu: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 maja 1974 r. w sprawie utworzenia Roztoczańskiego Parku Narodowego Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 lutego 2013 r. w sprawie nadania statutu Roztoczańskiemu Parkowi Narodowemu z siedzibą w Zwierzyńcu

Najcenniejszym elementem szaty roślinnej Parku są lasy, pokrywające około 95% jego powierzchni. W drzewostanach występują prawie wszystkie rodzime gatunki (ponad 30). Różnorodność roślinności RPN przejawia się przede wszystkim w urozmaiceniu występujących na jego obszarze zbiorowisk roślinnych, co z kolei jest rezultatem zróżnicowania warunków siedliskowych. Ogółem wyróżniono na obszarze Parku 20 zespołów roślinności leśnej, natomiast roślinność nieleśna reprezentowana jest przez fitocenozy ponad 30 zespołów oraz podobną liczbę zbiorowisk. Flora roślin naczyniowych RPN liczy ponad 920 gatunków. Potwierdzono występowanie 21 gatunków roślin naczyniowych objętych ochroną ścisłą oraz 43 gatunków objętych ochroną częściową, wśród których znajduje się 5 taksonów z Polskiej Czerwonej Księgi Roślin. Świat zwierząt liczący ponad 3 630 gatunków stanowi, obok doskonale zachowanych lasów, najważniejszy walor Roztoczańskiego Parku Narodowego. Fauna bezkręgowców Roztoczańskiego Parku Narodowego stanowi około 10% gatunków fauny krajowej, przy czym ponad połowa taksonów wśród bezkręgowców to taksony stanowiące średnio od 30-60% fauny Polski. Kręgowce stanowią 46% zasobów fauny krajowej. Wśród zwierząt, 325 gatunków objętych jest ochroną gatunkową (250 ścisłą i 75 częściową), 76 gatunków figuruje w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt, 81 gatunków podlega ochronie w ramach sieci Natura 2000, 20 gatunków wpisanych jest na listę zwierząt zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody a ponad 130 chronionych jest międzynarodowymi konwencjami: bońską, berneńską i waszyngtońską.7

6 crfop.gdos.gov.pl/crfop 7 http://roztoczanskipn.pl/pl/w-skrocie/o-parku

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

źródło: geoserwis.gdos.gov.pl Rysunek 10. Usytuowanie parku narodowego na terenie powiatu zamojskiego

Skierbieszowski Park Krajobrazowy Województwo: lubelskie Powiaty: zamojski, krasnostawski Gminy: Izbica, Krasnystaw, Grabowiec, Sitno, Kraśniczyn, Miączyn, Skierbieszów, Stary Zamość Data utworzenia: 23.01.1995 Powierzchnia: 35 363,51 ha Akt prawny o utworzeniu: Rozporządzenie Nr 16 Woj. Chełmskiego z dnia 29 grudnia 1995 r. w sprawie utworzenia Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego na terenie województwa chełmskiego. Rozporządzenie Nr 9 Woj. Zamojskiego z dnia 23 stycznia 1995 r. w sprawie utworzenia parku krajobrazowego pod nazwą Skierbieszowski Park Krajobrazowy Obowiązujący akt prawny: Uchwała Nr XLIV/644/2018 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 8 października 2018 r. w sprawie Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego

Teren parku to obszar występowania muraw i zarośli kserotermicznych, liczne zabytki (m.in. kościół w Skierbieszowie, zespoły pałacowe i dworskie w Kalinówce i Łaziskach), bogata fauna i flora (w tym turzyca delikatna, róża francuska, wiśnia karłowata, storczyk plamisty. Szczególnym celem ochrony Parku jest zachowanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, historycznych i turystycznych środowiska.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Krasnobrodzki Park Krajobrazowy Województwo: lubelskie Powiaty: biłgorajski, zamojski, tomaszowski Gminy: Susiec, Józefów, Adamów, Krasnobród, Tomaszów Lubelski Data utworzenia: 11.06.1988 Powierzchnia: 9 390,00 ha Akt prawny o utworzeniu: Uchwała Nr XXVII/175/88 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zamościu z dnia 11 maja 1988 r. w sprawie utworzenia Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego i Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Nr 10 Wojewody Lubelskiego z dnia 14 kwietnia 2005 r. w sprawie Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego

Szczególnym celem ochrony Parku jest zachowanie walorów przyrodniczych (ochrona rzadkich i chronionych gatunków fauny i flory, m.in. rosiczka okrągłolistna, kruszyna pospolita, wawrzynek wilczełyko) krajobrazowych (ochrona ostańców, zwartych kompleksów leśnych – mieszanych), kulturowych, historycznych i turystycznych środowiska (ochrona zabytków sakralnych i walorów krajobrazowych).

Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy Województwo: lubelskie Powiaty: biłgorajski, zamojski Gminy: Szczebrzeszyn, Zwierzyniec, Frampol, Biłgoraj, Goraj, Radecznica, Tereszpol, Sułów Data utworzenia: 02.03.1991 Powierzchnia: 19 370,90 ha Akt prawny o utworzeniu: Rozporządzenie Nr 3 Wojewody Zamojskiego z dnia 22 stycznia 1991 r. w sprawie wprowadzenia ochrony walorów wypoczynkowych i krajobrazowych Obowiązujący akt prawny: Uchwała Nr XXVI/383/2017 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 30 stycznia 2017 r. w sprawie Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego

Teren charakteryzuje się gęstą siecią wąwozów lessowych oraz torfowisk w południowo- zachodniej części Parku, i bogatą florą (sosna karłowata, szczodrzeniec ruski, pluskiwca europejska, zawilec wielokwiatowy, miodunka miękkowłosa, dzwonek syberyjski). Obszar pod względem faunistycznym jest słabo zbadany, wśród kręgowców najlepiej poznaną grupą są ptaki, m.in. brodziec krwawodzioby, dzięcioł czarny, jastrząb, krogulec, puszczyk, płomykówka, kląsawka. Szczególnym celem ochrony Parku jest zachowanie niepowtarzalnych walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, historycznych i turystycznych środowiska.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

źródło: geoserwis.gdos.gov.pl Rysunek 11. Usytuowanie parków krajobrazowych na terenie powiatu zamojskiego

Obszar Natura 2000 „Uroczyska Puszczy Solskiej” Kod: PLH060034 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwa: podkarpackie, lubelskie Powiaty: biłgorajski, lubaczowski, zamojski, tomaszowski Gminy: Biłgoraj, Susiec, Narol, Księżpol, Łukowa, Obsza, Aleksandrów, Józefów, Frampol, Cieszanów, Radecznica, Tereszpol Data wyznaczenia: 06.03.2009 Powierzchnia: 34 671,49 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 12 grudnia 2008 r. przyjmująca na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG drugi zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2008) 8039)(2009/93/WE)

Obszar obejmuje cenne siedliska przyrodnicze, występujące w dużych płatach (bory bagienne i torfowiska) lub małych płatach, ale w dużym skupieniu (torfowiska, zbiorniki naturalne), wśród lasów sosnowych. Puszcza Solska to kompleks leśny porastający ubogie gleby piaszczyste, zaś w strefie krawędziowej Roztocza – pararędziny i gleby brunatne. W znacznym stopniu jest to obszar podmokły. Drzewostany zdominowane są przez sosnę; występują również dość duże płaty jedlin oraz płaty i smugi olsów i łęgów. W podszycie przeważa świerk i kruszyna, podczas gdy borówki, bagno i wrzos występują w runie. Głównym walorem ostoi są dobrze zachowane rozległe bory bagienne, a także płaty i smugi

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 torfowisk wysokich oraz przejściowych. Wyróżnikiem tego obszaru są też martwe wydmy. W lasach Puszczy Solskiej prowadzi się intensywną gospodarkę leśną, powodującą znaczne miejscami przekształcenia charakteru drzewostanów oraz degradację siedlisk podmokłych – głównie borów bagiennych, torfowisk i łęgów. Stwierdzono tu występowanie 16 typów siedlisk przyrodniczych z Zał. I Dyrektyw Siedliskowej, 1 gatunek rośliny oraz 18 gatunków zwierząt z Zał. II DS. Uroczyska Puszczy Solskiej to najważniejsza na Lubelszczyźnie ostoja wilków i rysi. Stale przebywają tu 4 watahy wilków oraz 2-3 rodziny rysi – zwierząt zagrożonych w Polsce wyginięciem. Ponadto, stwierdzono w ostoi 16 dalszych gatunków zwierząt.

Obszar Natura 2000 „Gliniska” Kod: PLH060006 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiaty: zamojski, hrubieszowski Gminy: Grabowiec, Uchanie Data wyznaczenia: 05.02.2008 Powierzchnia: 16,59 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 13 listopada 2007 r. przyjmująca, na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG, pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument C(2007)5043)(2008/25/WE) Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Gliniska (PLH060006)

Rezerwat został utworzony dla ochrony kolonii susła perełkowanego, która w latach 1993- 1994 wyginęła. W ramach realizowanego programu ochrony gatunku planowana była jego restytucja na tym terenie w latach 2005-2006. Ponadto, rezerwat Gliniska jest jednym z nielicznych w Polsce miejsc stwierdzenia tchórza stepowego; obecnie stanowisko nie potwierdzone. Bogata jest tu fauna kserotermofilnych owadów.

Obszar Natura 2000 „Wygon Grabowiecki” Kod: PLH060027 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Grabowiec Data wyznaczenia: 05.02.2008 Powierzchnia: 8,37 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 13 listopada 2007 r. przyjmująca, na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG, pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument C(2007)5043)(2008/25/WE) Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Wygon Grabowiecki (PLH060027)

Obszar obejmuje pas wygonu – pastwiska – ciągnącego się po obu stronach drogi gruntowej (prowadzącej z miejscowości Grabowiec-Góra do Czartorii). Otaczają go pola uprawne, tylko

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 od północy przylega do zarośli okrajkowych pobliskiego lasu. Jest to jedna z 7 (o najmniejszej powierzchni), zwartych kolonii susła perełkowanego w Polsce.

Obszar Natura 2000 „Popówka” Kod: PLH060016 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Miączyn Data wyznaczenia: 05.02.2008 Powierzchnia: 55,70 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 13 listopada 2007 r. przyjmująca, na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG, pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument C(2007)5043)(2008/25/WE) Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Popówka (PLH060016)

Charakterystycznym elementem krajobrazu są tu wydłużone garby zbudowane ze skał górnokredowych, w większości pokrytych bardzo zmienną co do grubości warstwą lessu. Obiekt stanowi rozległy fragment użytku zielonego, położonego w odległości kilku kilometrów na północ od Miączyna, na zachód od szosy do Grabowca. Jest to jedna z 7 zwartych kolonii susła perełkowanego w Polsce.

Obszar Natura 2000 „Hubale” Kod: PLH060008 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Zamość Data wyznaczenia: 05.02.2008 Powierzchnia: 34,40 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 13 listopada 2007 r. przyjmująca, na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG, pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument C(2007)5043)(2008/25/WE) Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Hubale (PLH060008)

Teren obszaru jest prawie płaski z wyjątkiem wydmowego wyniesienia w północnej części i obniża się w kierunku rzeki Topornicy. Jest to jedna z 6 zwartych kolonii susła perełkowanego w Polsce, która zasiedla część dwudziestohektarowego pastwiska. Obecna kolonia to efekt reintrodukcji susłów przeprowadzonej w 2014 roku, po ich samoistnym wyginięciu na terenie obszaru. Teren obszaru zasiedla obecnie 68 susłów, które zajmują areał ok. 2,5 ha. Zagęszczenie osobników na terenie obszaru wynosi średnio 29 na 1 ha powierzchni. Kolonia susłów perełkowanych zasiedlająca obszar stanowi ok. 1% liczebności całej krajowej populacji tego gatunku. W ogólnej ocenie siedlisko w obszarze jest w średnim

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 stanie, ale w części północnej i środkowej stwarza odpowiednie warunki dla funkcjonowania i rozwoju kolonii.

Obszar Natura 2000 „Kąty” Kod: PLH060010 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Zamość Data wyznaczenia: 05.02.2008 Powierzchnia: 23,98 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 13 listopada 2007 r. przyjmująca, na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG, pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument C(2007)5043)(2008/25/WE) Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Kąty (PLH060010)

Ostoja zajmuje zbocza kredowego wzniesienia zwanego Wieprzecką Górą (287,8 m n.p.m.), położonego pomiędzy wsiami Kąty II i Wychody, w otulinie Roztoczańskiego Parku Narodowego. Dominującym siedliskiem przyrodniczym są tu kwietne murawy kserotermiczne z istotnymi stanowiskami storczykowatych. Z listą gatunków roślin objętych ochroną prawną, liczącą niemal 30 pozycji, ostoja „Kąty” jest prawdopodobnie najcenniejszym tego typu obiektem w Polsce.

Obszar Natura 2000 „Roztocze Środkowe” Kod: PLH060017 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiaty: biłgorajski, zamojski Gminy: Szczebrzeszyn, Zwierzyniec, Zamość, Józefów, Adamów, Tereszpol Data wyznaczenia: 05.02.2008 Powierzchnia: 8 472,80 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 13 listopada 2007 r. przyjmująca, na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG, pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument C(2007)5043)(2008/25/WE)

Większość obszaru pokrywają lasy, a do najcenniejszych wśród nich należą buczyna karpacka (drzewostany bukowe i bukowo-jodłowe) porastająca szczyty i zbocza wzniesień oraz bór jodłowy występujący w dolnych partiach zboczy i obniżeniach pomiędzy wzniesieniami. Mniejsze powierzchnie zajmują grądy, olsy i łęgi olszynowe oraz bory mieszane, bagienne i sosnowe. Na terenie ostoi znajduje się też szereg dobrze zachowanych torfowisk wysokich i przejściowych. Ponad 40 % obszaru zajmuje 14 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Obszar wyróżnia się bogatą florą naczyniową (ok. 700 gatunków) z wieloma rzadkimi i zagrożonymi gatunkami. Występują tu rzadkie i interesujące gatunki roślin niższych (grzybów, porostów i mszaków) oraz wiele interesujących gatunków bezkręgowców. 21 gatunków zwierząt i 3 gatunki roślin z tego

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 obszaru znajdują się w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Obszar stanowi jedno z 3 aktualnie znanych z Polski miejsc występowania chrząszcza Rhysodes sulcatus. Obszar ma również duże znaczenie dla ochrony ptaków. Występuje tu co najmniej 40 gatunków ptaków z Załącznika I DP, ponadto 15 gatunków jest wymienianych w PCK.

Obszar Natura 2000 „Debry” Kod: PLH060003 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Adamów Data wyznaczenia: 05.02.2008 Powierzchnia: 179,46 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 13 listopada 2007 r. przyjmująca, na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG, pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument C(2007)5043)(2008/25/WE)

Obszar charakteryzują cenne przyrodniczo płaty naturalnych lasów bukowo-jodłowych, reprezentujących zespoły żyznej buczyny karpackiej i wyżynnego jodłowego boru mieszanego. O wysokich walorach rezerwatu decyduje obecność dużych powierzchni starodrzewu jodłowego i bukowego oraz wiele roślin chronionych i rzadkich w regionie. Nie bez znaczenia jest także niezwykle urozmaicona i malownicza rzeźba terenu.

Obszar Natura 2000 „Święty Roch” Kod: PLH060022 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Krasnobród Data wyznaczenia: 05.02.2008 Powierzchnia: 202,36 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 13 listopada 2007 r. przyjmująca, na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG, pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument C(2007)5043)(2008/25/WE) Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Święty Roch (PLH060022)

Rezerwat położony jest we wschodniej części kompleksu leśnego leżącego pomiędzy Józefowem a Krasnobrodem. Rzeźbę terenu kształtują wypiętrzenia i depresje, nadające jej falisty charakter. Sfalowanie terenu w poszczególnych częściach przybiera różne rozmiary, a deniwelacje terenu dochodzą do 55 m. W rezerwacie znajdują się liczne wąwozy. Drzewostan obszaru stanowi stary, naturalnego pochodzenia las mieszany z udziałem jodły i buka. Wśród zbiorowisk roślinnych rezerwatu dominują fitocenozy wyżynnego jodłowego boru mieszanego i żyznej buczyny karpackiej. Cennymi elementami przyrodniczymi są stare, pomnikowe drzewa oraz stanowiska chronionych, rzadkich i zagrożonych gatunków roślin.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Ponadto przedmiotem ochrony jest śródleśna kaplica św. Rocha, stanowiąca miejsce kultu religijnego.

Obszar Natura 2000 „Sztolnie w Senderkach” Kod: PLH060020 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Krasnobród Data wyznaczenia: 05.02.2008 Powierzchnia: 80,60 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 13 listopada 2007 r. przyjmująca, na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG, pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument C(2007)5043)(2008/25/WE)

Ostoja obejmuje sztolnie pozostałe po eksploatacji piaskowców do wyrobu kamieni młyńskich w Nadleśnictwie Zwierzyniec oddz. 290b obrębu Zwierzyniec oraz na gruntach prywatnych na zachód od wsi Potok Senderki, za zagajnikiem przez który prowadzi droga będąca przedłużeniem głównej drogi prowadzącej przez wieś Potok Senderki. Sztolnie leżą na dnie zadrzewionych wąwozów wcinających się w pola. Obszar stanowi jedną z najciekawszych kolonii zimowych nietoperzy na Lubelszczyźnie. Zimuje tu 9 gatunków nietoperzy, z tego 4 umieszczono w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG.

Obszar Natura 2000 „Dolina Sieniochy” Kod: PLH060025 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiaty: zamojski, tomaszowski Gminy: Komarów-Osada, Tyszowce Data wyznaczenia: 05.02.2008 Powierzchnia: 2 693,09 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 13 listopada 2007 r. przyjmująca, na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG, pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument C(2007)5043)(2008/25/WE) Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Dolina Sieniochy (PLH060025)

Obszar obejmuje dolinę rzeki Sieniochy od wsi Komarów (na zachodzie) do Czermno (na wschodzie). Znajdują się tu rozległe torfowiska przejściowe i nakredowe, w części użytkowane ekstensywnie (jako łąki kośne, eksploatacja torfu), w części nieużytkowane. Obszar stanowi jeden z największych w Polsce (o powierzchni ok. 600 ha) kompleksów bardzo bogatych florystycznie łąk trzęślicowych. Obszar obejmuje też dobrze zachowane torfowisko nakredowe w rejonie Śniatycz. Występuje 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Roślin. Obszar jest też ważny dla ochrony pięciu gatunków motyli z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, w tym Stanowisko motyla Coenonympha oedippus jest jednym z 4 obecnie znanych w Polsce stanowisk.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obszar Natura 2000 „Dolina Górnej Siniochy” Kod: PLH060086 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gminy: Sitno, Miączyn Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 596,96 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE) Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 marca 2018 r. w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Dolina Górnej Siniochy (PLH060086)

Ostoja obejmuje rozległy górny odcinek doliny rzeki Siniochy, dopływu Huczwy. Występują tu liczne źródła zasilające zmeliorowane łąki. W dolinie występują niewielkie wzniesienia. W obrębie łąk bardzo licznie występuje starodub łąkowy. Jego populacja szacowana jest na 10 000-15 000 osobników. Powierzchnia siedlisk jest wprawdzie niewielka, ale młaki niskoturzycowe z marzycą rudą Schoeneus ferrugines są rzadkie. Stanowisko zapełnia lukę geograficzną w rozmieszczeniu tej odmiany siedliska. Występują tu również liczne rzadkie i chronione gatunki roślin. Z bezkręgowców stwierdzono występowanie 4 gatunków motyli zagrożonych wg. IUCN lub zamieszczonych w Konwencji Berneńskiej.

Obszar Natura 2000 „Dolina Łętowni” Kod: PLH060040 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiaty: biłgorajski, zamojski, krasnostawski Gminy: Nielisz, Turobin, Żółkiewka, Rudnik, Sułów Data wyznaczenia: 06.03.2009 Powierzchnia: 1 134,99 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 12 grudnia 2008 r. przyjmująca na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG drugi zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2008) 8039)(2009/93/WE)

Obszar obejmuje dolinę rzeki Łętowni od wsi Wierzchowina (na zachodzie) do miejscowości Staw Ujazdowski (na wschodzie). Górny odcinek doliny to obszar rozległych torfowisk, w części użytkowanych ekstensywnie jako łąki kośne (z obfitym występowaniem dzięgla łąkowego i brzozy niskiej) oraz eksploatowanych (wydobycie torfu), po części nieużytkowany. Dolny odcinek jest wąski, o przełomowym charakterze, silnie podtapiany i na ogół nieużytkowany. Z bezkręgowców stwierdzono występowanie czterech gatunków motyli z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obszar Natura 2000 „Kazimierówka” Kod: PLH060088 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Miączyn Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 165,45 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE)

Ostoja obejmuje kompleks leśny, zdominowany przez grąd subkontynentalny odmiany wołyńskiej z dębem i grabem o dość naturalnym charakterze. Obszar obejmuje płat grądu subkontynentalnego z licznym występowaniem Cypripedium calceolus (ponad 1 400 os.) i licznymi gatunkami rzadkimi i chronionymi.

Obszar Natura 2000 „Łabunie” Kod: PLH060080 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gminy: Łabunie, Komarów-Osada Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 311,41 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE)

Kompleks leśny położony we wsi Łabunie. Rezerwat przyrody Łabunie powołany został dla ochrony muraw kserotermicznych na rozległych polanach śródleśnych. Obecna szata roślinna to fitocenozy leśne o charakterze ciepłolubnego grądu, w miejscach gdzie zachowane były pozostałości muraw i większe skupienia ciemiężycy czarnej prowadzi się zabiegi czynnej ochrony: wycinanie drzew i krzewów (2,32 ha, 2,1% pow. rezerwatu) oraz wykaszanie (2,27 ha, 2,1% pow. rezerwatu). Od strony południowej rezerwat graniczy z drzewostanami gospodarczymi, od północnej z polami. Jedno z najbogatszych stanowisk obuwika pospolitego w Polsce. Jedno z czterech stanowisk w Polsce (najbogatsze) ciemiężycy czarnej. Większość powierzchni obszaru zajmuje siedlisko grądu subkontynentalnego. Występują tu także murawy kserotermiczne ze znaczącym udziałem storczyków (7 gatunków).

Obszar Natura 2000 „Bródek” Kod: PLH060085 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Gminy: Łabunie, Sitno, Komarów-Osada Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 208,72 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE)

Ostoja położona jest w strefie wododziałowej Huczwy (dopływu Bugu) i Łabuńki (dopływu Wieprza). Obejmuje 4 kompleksy, głównie grądów subkontynentalnych odmiany wołyńskiej z licznym występowaniem gatunków ciepłolubnych. Populacja obuwika pospolitego stanowi 3,5-4,7 % populacji wojewódzkiej i ponad 2% populacji krajowej.

Obszar Natura 2000 „Dolina Wolicy” Kod: PLH060058 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gminy: Grabowiec, Miączyn, Skierbieszów Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 938,28 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE) Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Dolina Wolicy (PLH060058)

Obszar obejmuje fragment doliny Wolicy (dopływ Wieprza). W dolinie przeważają różne typy zbiorowisk łąkowych. Niewielkie powierzchnie zajmują łęgi olszowo-jesionowe. Na terenie obszaru stwierdzono występowanie czterech typów siedlisk z Zał. I Dyrektywy Siedliskowej oraz trzech gatunków zwierząt i jednego gatunku roślin z Zał. II Dyrektywy Siedliskowej. Ponadto w obszarze występuje bocian biały, wymieniany w Zał. I Dyrektywy Ptasiej.

Obszar Natura 2000 „Horodysko” Kod: PLH060060 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Skierbieszów Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 2,89 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE)

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obszar składa się z trzech części, są to strome zbocza o ekspozycji zachodniej i południowej, o odsłoniętej opoce kredowej. Na płytkich rędzinach wykształciły się zespoły muraw kserotermicznych. W granicach obszaru znajdują się dwa typy siedlisk z Zał. I., w tym rzadkie w Polsce stanowisko subpontyjskich zarośli stepowych. W dobrze wykształconych murawach kserotermicznych oraz w inicjalnych murawach rozwijających się na podłożu kredowym rosną liczne gatunki chronione.

Obszar Natura 2000 „Kornelówka” Kod: PLH060091 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Sitno Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 28,58 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE) Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Kornelówka (PLH060091)

Obszar stanowi niewielki, śródpolny las liściasty o powierzchni około 28 ha, zlokalizowany na wzniesieniach lessowo-kredowych. W całości należy do prywatnych właścicieli. Dominują w nim dęby, graby i buki – stanowiąc siedlisko zagrożone w skali Europy – grąd subkontynentalny. Średnia wieku drzewostanów przekracza 50 lat, przy czym w składzie drzewostanu jest dość dużo drzew wiekowych, głównie dębów i buków. Otoczenie lasu stanowią intensywnie użytkowane pola uprawne. Osobliwością ostoi jest jedno z największych znanych na Lubelszczyźnie stanowisk jelonka rogacza, którego populację z grubsza oszacowano na około 50 osobników.

Obszar Natura 2000 „Rogów” Kod: PLH060062 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Grabowiec Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 12,00 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE)

Obszar obejmuje fragment zbocza wzniesienia nad małym ciekiem wodnym – dopływem Wolicy. Na zboczu wykształca się las grądowy z dominującymi w drzewostanie grabem i sosną pospolitą. Przy ekspozycji zachodniej wykształca się ciepła odmiana grądu, składem gatunkowym nawiązująca do dąbrowy świetlistej; w drzewostanie dominuje dąb. Podnóża

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 zbocza, na płytkiej rędzinie wykształca się bogata gatunkowo murawa kserotermiczna. W granicach obszaru znajdują się dwa typy siedlisk z Zał. I. oraz jeden gatunek roślin z Zał. II Dyrektywy Siedliskowej. Obszar ma przede wszystkim znaczenie dla ochrony dziewięćsiłu popłocholistnego wraz z jego siedliskiem, a więc murawy kserotermicznej. Jest to jeden ze starszych rezerwatów stepowych mający na celu ochronę rzadkich gatunków kserotermicznych.

Obszar Natura 2000 „Dolina Łabunki i Topornicy” Kod: PLH060087 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiaty: zamojski, Zamość Gminy: Zamość (wiejska), Zamość (miejska), Łabunie Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 2 054,72 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE)

Ostoja obejmuje rozległe górne odcinki dolin rzek Łabuńka i Topornica, dopływów Wieprza. Występują tu liczne źródła zasilające zmeliorowane łąki. W dolinie występują niewielkie wzniesienia. W dolinie Łabuńki zlokalizowane zostały 3 kompleksy stawów rybnych: „Łabunie”, „Pniówek” i „Blonka”. W obrębie kompleksu łąk zachowały się niewielkie płaty łąk trzęślicowych. W obrębie łąk bardzo licznie występuje starodub łąkowy Ostericum palustre. Jego populacja szacowana jest na 5 000-10 000 osobników. Z bezkręgowców stwierdzono występowanie 4 gatunków motyli zagrożonych wg. IUCN lub zamieszczonych w Konwencji Berneńskiej.

Obszar Natura 2000 „Niedzieliska” Kod: PLH060044 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Szczebrzeszyn Data wyznaczenia: 06.03.2009 Powierzchnia: 17,86 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 12 grudnia 2008 r. przyjmująca na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG drugi zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2008) 8039)(2009/93/WE)

Ostoja położona jest na Roztoczu środkowym na 2 wzgórzach kredowych o ekspozycji południowo-zachodniej i północno-zachodniej. Na wychodniach kredowych wykształciły się zarośla i murawy kserotermiczne. Na ugorach inicjalne postaci muraw w przyszłości mające szanse stać się bogatszymi (trwa obecnie w sąsiedztwie muraw powolne wkraczanie gatunków kserotermicznych). Murawa i zarośla kserotermiczne obejmują jeden z najliczniejszych stanowisk obuwika pospolitego na Lubelszczyźnie i w Polsce.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obszar Natura 2000 „Uroczyska Lasów Adamowskich” Kod: PLH060094 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gminy: Zamość, Adamów Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 1 100,77 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE)

Ostoja obejmuje zalesione lessowe oraz rędzinowe wzniesienia na północnej krawędzi Roztocza oraz niewielkie fragmenty pól, ugorów i zmeliorowanych łąk – na południe od Zamościa. Składa się z trzech odrębnych fragmentów o odmiennej specyfice. Kompleks w leśnictwie Wólka to duże płaty grądów z typowo wykształconym runem, płat dorodnej buczyny oraz grądy przekształcone wskutek dawnej gospodarki leśnej – całość w średnim wieku około 80 lat. Lasy Komisarskie to zwarty kompleks buczyn z domieszką punktowych siedlisk boru jodłowego w wieku 80-150 lat, gdzie południowe skłony pokrywają miejscami płaty zniszczonych muraw kserotermicznych. Kompleksy leśne Kąsewiczka i Stary Działek to drzewostany bukowe i bukowo-grabowe w wieku około 50-60 lat – w przeważającej części w rękach prywatnych. Obszar zaprojektowano w celu ochrony doskonale zachowanych buczyn, dość dobrze wykształconych grądów oraz stanowisk roślin rzadkich. Ostoja jest częścią terytorium watahy wilków (głównie Lasy Komisarskie), którego centrum zlokalizowane jest w przylegającym do obszaru Roztoczańskim Parku Narodowym. Pojawia się również ryś, którego główną ostoją jest RPN.

Obszar Natura 2000 „Las Orłowski” Kod: PLH060061 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiaty: zamojski, krasnostawski Gminy: Izbica, Skierbieszów Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 367,25 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE)

Obszar obejmuje grąd subkontynentalny z panującym w drzewostanie bukiem i grabem. Na skraju lasu na podłożu wapiennym wykształcają się zarośla kserotermiczne oraz wąski pas murawy. Na terenie obszaru występują dwa typy siedlisk z Zał. I oraz jeden gatunek roślin z Zał. II Dyrektywy Siedliskowej oraz jeden gatunek ptakaz zał. I Dyrektywy Ptasiej.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obszar Natura 2000 „Niedzieliski Las” Kod: PLH060092 Rodzaj: Dyrektywa siedliskowa Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gminy: Szczebrzeszyn, Zamość Data wyznaczenia: 01.03.2011 Powierzchnia: 267,24 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE)

Obszar składa się z dwóch części (kompleksów leśnych). Pierwsza z nich – uroczysko Las Serwitut, znajduje się na wzniesieniu kredowym otoczony polami i ugorami, drugi zaś kompleks stanowi cześć zwartego kompleksu leśnego, mającego łączność z Roztoczańskim Parkiem Narodowym. Przedmiotem ochrony są grądy, w znacznym stopniu przekształcone wskutek domieszki sosny, lecz z bardzo bogatym i charakterystycznym runem, typowym dla grądów subkontynentalnych odmiany wołyńskiej. W skład runa wchodzą dwa gatunki roślin kluczowe dla ostoi – dzwonecznik wonny i obuwik pospolity – oba z Zał. II Dyrektywy Siedliskowej. Ostoja jest również częścią ostoi wilka (centrum terytorium watahy zlokalizowane jest w przylegającym do obszaru RPN). Pojawia się tam również ryś.

Obszar Natura 2000 „Ostoja Nieliska” Kod: PLB060020 Rodzaj: Dyrektywa ptasia Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gminy: Nielisz, Radecznica, Sułów Data wyznaczenia: 13.10.2007 Powierzchnia: 3 135,26 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 05.09.2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000

Obszar obejmuje zbiornik zaporowy na rzekach Wieprz i Por oraz przyległy od wschodu kompleks leśny "Las pod Rudą". W cofce zbiornika i strefie brzegowej występuje roślinność szuwarowa oraz turzycowiska. W lesie dominuje sosna, a w domieszce licznie występuje dąb. Występuje tu co najmniej 29 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Obszar jest jedną z największych i najważniejszych ostoi ptaków wodno-błotnych w regionie. Bardzo duża liczebność rybitwy białowąsej (PCK) – gniazduje powyżej 50% populacji krajowej. Dzięcioł białoszyi osiąga liczebność około 1% populacji krajowej. Stosunkowo wysoką liczebność osiąga czajka i – podczas wędrówki wiosennej – batalion. Zbiornik w Nieliszu jest również ważnym w regionie miejscem zimowania gatunków spoza załącznika I DP: krzyżówki i łyski.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obszar Natura 2000 „Dolina Górnej Łabunki” Kod: PLB060013 Rodzaj: Dyrektywa ptasia Województwo: lubelskie Powiaty: zamojski, Zamość Gminy: Zamość (wiejska), Zamość (miejska), Łabunie Data wyznaczenia: 13.10.2007 Powierzchnia: 1 906,98 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 05.09.2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000

Obszar obejmuje górną część rzeki Łabuńka, która jest dopływem Wieprza. Ostoję od południa otaczają pola uprawne i zabudowania wiejskie. Od północy ograniczona jest zabudową Zamościa oraz sąsiadujących wsi. Zasadniczą część ostoi stanowią łąki pokrywające dolinę rzeki. Rangę przyrodniczą ostoi podnoszą trzy kompleksy stawów rybnych (w Pniówku, Blonka i w Łabuniach). Powierzchnia stawów waha się od 60-100 ha i prowadzona jest tam średnio intensywna gospodarka rybacka. Niewielką część ostoi stanowią pola uprawne. Lasy w ostoi to wyłącznie kilku- lub kilkunastoarowe drągowiny sosnowe, posadzone na skraju łąk lub tuż przy zabudowaniach wiejskich. W ostoi stwierdzono występowanie co najmniej 24 lęgowych gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebności 3 gatunków (derkacza, dubelta i dzięcioła białoszyjego) mieszczą się w kryteriach wyznaczania ostoi ptaków wprowadzonych przez BirdLife International. Ponadto 13 spośród stwierdzonych tu gatunków zostało zamieszczonych na liście zagrożonych ptaków w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Dolina Łabuńki jest jedną z 10 najważniejszych ostoi dubelta w Polsce. Lasy są istotnym miejscem lęgów ptaków drapieżnych i sów oraz gawrona, którego liczebność na Zamojszczyźnie spada.

Obszar Natura 2000 „Roztocze” Kod: PLB060012 Rodzaj: Dyrektywa ptasia Województwa: podkarpackie, lubelskie Powiaty: biłgorajski, lubaczowski, zamojski, tomaszowski Gminy: Szczebrzeszyn, Zwierzyniec, Susiec, Narol, Tarnawatka, Adamów, Horyniec-Zdrój, Zamość, Józefów, Tomaszów Lubelski, Bełżec, Krasnobród, Lubycza Królewska, Tomaszów Lubelski, Tereszpol Data wyznaczenia: 13.10.2007 Powierzchnia: 103 503,33 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 05.09.2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000

Około 70% powierzchni obszaru stanowią lasy, między którymi występują wąskie pasy pól uprawnych oraz wsie i niewielkie miasta. Znaczna część lasów ma charakter zbliżony do naturalnego. Dominują bory sosnowe, ale też spory udział mają mieszane bory jodłowe i buczyna karpacka. W ostoi występuje co najmniej 40 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 15 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: dzięcioł białogrzbiety (PCK), dzięcioł zielonosiwy, puchacz (PCK), puszczyk uralski (PCK),

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 trzmielojad. W stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje bocian biały i orlik krzykliwy (PCK), a także przepiórka (ok. 1% populacji krajowej).

Obszar Natura 2000 „Puszcza Solska” Kod: PLB060008 Rodzaj: Dyrektywa ptasia Województwa: podkarpackie, lubelskie Powiaty: niżański, biłgorajski, lubaczowski, zamojski, tomaszowski Gminy: Biłgoraj, Susiec, Narol, Harasiuki, Księżpol, Łukowa, Obsza, Aleksandrów, Józefów, Frampol, Cieszanów, Biłgoraj, Radecznica, Tereszpol Data wyznaczenia: 05.11.2004 Powierzchnia: 79 349,09 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000

Jest to rozległy kompleks leśny położony w strefie kontaktu Roztocza i Kotliny Sandomierskiej, przecięty licznymi dolinami rzecznymi. Przełamujące się przez Krawędź Roztocza rzeki tworzą systemy niewielkich wodospadów, zwanych szumami, o dużej atrakcyjności krajobrazowej. Dominują bory sosnowe: od boru suchego i świeżego poprzez wilgotny do bagiennego. Znaczna część drzewostanów to stosunkowo młode monokultury sosnowe. Bardzo liczne tereny bagienno-torfowiskowe w południowej i zachodniej części ostoi decydują o dużej wartości przyrodniczej tego obszaru. Występują tu co najmniej 34 gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 14 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Występuje tu 135 gatunków lęgowych ptaków, jedno z nielicznych w Polsce stanowisk lęgowych gadożera. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: bocian czarny, gadożer (PCK), głuszec (PCK), orlik krzykliwy (PCK), puchacz (PCK), trzmielojad i lelek. W stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje bielik (PCK), cietrzew (PCK), żuraw, derkacz i zimorodek. W ostoi znajduje się jedyne znane w Polsce stanowisko pluskwiaka.

Obszar Natura 2000 „Ostoja Tyszowiecka” Kod: PLB060011 Rodzaj: Dyrektywa ptasia Województwo: lubelskie Powiaty: zamojski, tomaszowski, hrubieszowski Gminy: Werbkowice, Mircze, Komarów-Osada, Tyszowce Data wyznaczenia: 13.10.2007 Powierzchnia: 11 029,41 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 05.09.2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000

Obszar obejmuje całą dolinę rzeki Sieniochy i środkowy odcinek doliny Huczwy. Teren charakteryzuje się mozaiką siedlisk. Na żyźniejszych siedliskach występują lasy grądowe, a na terenach podmokłych (w bezpośrednim sąsiedztwie dolin rzecznych) olsy. Duża część torfowisk stale lub okresowo podmokłych, jest nieużytkowana i porośnięta turzycowiskami, pozostała zaś to ekstensywnie użytkowane łąki. Na obszarze występuje co najmniej 24 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Na liście wszystkich stwierdzonych tu ptaków znajduje się 148 gatunków (w tym 119

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 lęgowych). W okresie lęgowym stwierdzono występowanie następujących gatunków: około 5% populacji krajowej rybitwy białowąsej (PCK), powyżej 2% populacji krajowej dzięcioła białoszyjego, co najmniej 1% populacji krajowej dubelta (PCK) i podróżniczka (PCK) oraz stosunkowo licznie zielonkę (PCK), kokoszkę i muchołówkę białoszyją. Występuje co najmniej 8 gatunków roślin z listy Czerwonej Księgi i dodatkowe 4 gatunki z listy roślin chronionych. Spośród występujących tu kręgowców najciekawszym jest suseł perełkowy. Spotykanych jest kilka gatunków owadów z listy Czerwonej Księgi.

źródło: geoserwis.gdos.gov.pl Rysunek 12. Usytuowanie Obszarów Natura 2000 na terenie powiatu zamojskiego

Grabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu Województwo: lubelskie Powiaty: chełmski, zamojski, krasnostawski, hrubieszowski Gminy: Białopole, Hrubieszów, Żmudź, Krasnystaw, Wojsławice, Krasnystaw, Kraśniczyn, Uchanie, Skierbieszów, Dubienka, Leśniowice Data wyznaczenia: 23.08.1983 Powierzchnia: 25 740,82 ha Akt prawny o wyznaczeniu: Uchwała WRN w Chełmie Nr XVIII/89/83 z dnia 28 marca 1983 w sprawie ustanowienia parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa chełmskiego Obowiązujący akt prawny: Uchwała Nr XLIV/645/2018 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 8 października 2018 r. w sprawie Grabowiecko-Strzeleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Grabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a także pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.

Rezerwat przyrody Łabunie Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Łabunie Data uznania: 01.12.1959 Powierzchnia: 108,54 ha Akt prawny o uznaniu: Zarządzenie Ministra Leśnictwa i przemysłu Drzewnego z dnia 5 listopada 1959 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody Obowiązujący akt prawny: Obwieszczenia Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r.

Rezerwat stepowy o podtypie ekosystemu pastwiska, utworzony w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych bardzo rzadkich gatunków roślin stepowych.

Rezerwat przyrody Rogów Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Grabowiec Data uznania: 08.01.1966 Powierzchnia: 0,95 ha Akt prawny o uznaniu: Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 23 października 1965 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody Obowiązujący akt prawny: Obwieszczenia Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r.

Rezerwat stepowy o podtypie ekosystemu muraw kserotermicznych utworzony w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych stanowiska rzadkich roślin stepowych i roślin kserotermicznych z reliktowym stanowiskiem dziewięćsiłu popłocholistnego.

Rezerwat przyrody Hubale Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Zamość Data uznania: 15.04.1982 Powierzchnia: 35,00 ha Akt prawny o uznaniu: Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 26 marca 1982 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody Obowiązujący akt prawny: Obwieszczenie Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r.

Celem ochrony rezerwatu faunistycznego o podtypie ekosystemu łąk mezofilnych jest zachowanie miejsca występowania susła perełkowanego.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Rezerwat przyrody Gliniska Województwo: lubelskie Powiaty: zamojski, hrubieszowski Gminy: Grabowiec, Uchanie Data uznania: 01.11.1982 Powierzchnia: 34,00 ha Akt prawny o uznaniu: Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 12 października 1982 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody Obowiązujący akt prawny: Obwieszczenie Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r.

Celem ochrony rezerwatu faunistycznego jest zachowanie miejsca występowania susła perełkowanego.

Rezerwat przyrody Święty Roch Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Krasnobród Data uznania: 01.01.1983 Powierzchnia: 202,60 ha Akt prawny o uznaniu: Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 22 kwietnia 1983 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody Obowiązujący akt prawny: Obwieszczenie Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r.

Celem ochrony rezerwatu leśnego jest zachowanie drzewostanów bukowo-jodłowych o charakterze naturalnym.

Rezerwat przyrody Debry Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Adamów Data uznania: 01.06.1983 Powierzchnia: 179,62 ha Akt prawny o uznaniu: Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 22 kwietnia 1983 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody Obowiązujący akt prawny: Obwieszczenie Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r.

Celem ochrony rezerwatu leśnego jest zachowanie starodrzewu bukowo-jodłowego z wieloma rzadkimi gatunkami roślin górskich w runie, występujących na wierzchowinie oraz w kilku malowniczych wąwozach.

Rezerwat przyrody Popówka Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Adamów Data uznania: 27.12.1988 Powierzchnia: 179,62 ha

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Akt prawny o uznaniu: Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 17 listopada 1988 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody Obowiązujący akt prawny: Obwieszczenie Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r.

Celem ochrony rezerwatu faunistycznego o podtypie ekosystemu łąk mezofilnych jest zachowanie kolonii susła perełkowanego oraz siedlisk rzadkich i chronionych gatunków ptaków i ssaków.

Rezerwat przyrody Broczówka Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Skierbieszów Data uznania: 15.01.1990 Powierzchnia: 6,17 ha Akt prawny o uznaniu: Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 8 grudnia 1989 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody Obowiązujący akt prawny: Obwieszczenie Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r.

Celem ochrony rezerwatu stepowego jest zachowanie zbiorowisk kserotermicznych z rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin stepowych oraz fragmentów grądu i świetlistej dąbrowy.

Rezerwat przyrody Wieprzec Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Zamość Data uznania: 15.01.1990 Powierzchnia: 31,92 ha Akt prawny o uznaniu: Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 26 listopada 1990 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody Obowiązujący akt prawny: Obwieszczenie Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r.

Celem ochrony rezerwatu torfowiskowego jest zachowanie roślinności torfowiskowej z udziałem gatunków chronionych.

Rezerwat przyrody Wygon Grabowiecki Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Grabowiec Data uznania: 07.02.1996 Powierzchnia: 6,38 ha Akt prawny o uznaniu: Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11 grudnia 1995 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody Obowiązujący akt prawny: Obwieszczenie Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Celem ochrony rezerwatu faunistycznego jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych stanowiska susła perełkowanego.

Rezerwat przyrody Księżostany Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Łabunie Data uznania: 07.02.2004 Powierzchnia: 50,55 ha Akt prawny o uznaniu: Rozporządzenie Nr 84 Wojewody Lubelskiego z dnia 31 grudnia 2003 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody

Celem ochrony rezerwatu leśnego jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych podgórskiej formy buczyny karpackiej ze starodrzewem bukowym na północno-wschodniej granicy zwartego zasięgu.

Stanowisko dokumentacyjne (nie nadano nazwy) Województwo: lubelskie Powiat: zamojski Gmina: Krasnobród Data ustanowienia: 21.04.1995 Powierzchnia: 0,92 ha Akt prawny o uznaniu: Rozporządzenie Nr 22 Wojewody Zamojskiego z dnia 30 marca 1995 r. w sprawie wprowadzenia indywidualnej ochrony przyrody. Obowiązujący akt prawny: Rozporządzenie Nr 30 Wojewody Lubelskiego z dnia 5 lutego 2002 r. w sprawie uznania obiektów za stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej na terenie województwa lubelskiego

Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych wyrobiska ukazującego skały wapienno-krzemionkowe (gezy) z ery mezozoicznej z okresu kredowego (dolny mastrycht) budujące jedno z kilkunastu wzniesień ciągnących się wzdłuż doliny Wieprza, o wysokości 300-335 m n.p.m.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

źródło: geoserwis.gdos.gov.pl Rysunek 13. Usytuowanie Obszarów Chronionego Krajobrazu, rezerwatów przyrody i stanowiska dokumentacyjnego na terenie powiatu zamojskiego

Powiat cechuje się jedną z największych w skali województwa powierzchnią obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych: 51 939,88 ha, czyli 27,8% powierzchni powiatu. Na terenie analizowanej jednostki samorządowej znajdują się również 3 użytki ekologiczne i 60 pomników przyrody, scharakteryzowanych w poniższych tabelach.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Tabela 7. Wykaz użytków ekologicznych znajdujących się na terenie powiatu zamojskiego

Nazwa użytku Powierzchnia Lp. Gmina Obowiązująca podstawa prawna Data ustanowienia Rodzaj Opis wartości przyrodniczej ekologicznego (ha)

Rozporządzenie Nr 154 Wojewody Lubelskiego z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie Obszar stawu, mokradeł, oczek 1. Belfond Krasnobród 2000-06-27 5,30 Bagno uznania obszaru za użytek ekologiczny na wodnych terenie województwa lubelskiego Ochrona mających znaczenie Uchwała Nr XXII/188/05 Rady Gminy Siedlisko dla zachowania różnorodności Skierbieszów z 29.06.2005 r. w sprawie przyrodnicze biologicznej, pozostałości 2. Horodyska Skierbieszów objęcia ochroną w drodze uznania za użytek 2005-09-21 1,92 i stanowisko rzadkich ekosystemów ze stanowiskami ekologiczny pomnika przyrody ożywionej lub chronionych rzadkich gatunków roślin, „Horodyska” gatunków w szczególności wisienki karłowatej Siedlisko Rozporządzenie Nr 148 Wojewody Stanowisko roślinności przyrodnicze Lubelskiego z 16.07.2002 r. w sprawie kserotermicznej na północno- 3. Nie nadano nazwy Szczebrzeszyn 1993-09-16 6,71 i stanowisko rzadkich uznania obszaru za użytek ekologiczny na zachodnim stoku wzniesienia lub chronionych terenie województwa lubelskiego „Brodzka Góra” gatunków źródło: GDOŚ

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Tabela 8. Wykaz pomników przyrody znajdujących się na terenie powiatu zamojskiego Obwód na wysokości Lp. Data utworzenia Obowiązująca podstawa prawna Opis pomnika przyrody Wys. [m] Gmina Opis lokalizacji 1,3 m [cm] Orzeczenie Nr 2 Wojewody Zamojskiego Grupa 6 drzew: Jesion wyniosły – Park podworski w Adamowie, z dnia 2 grudnia 1988 r. w sprawie 111, 115, 89, 25, 22, 26, 1. 1977-11-28 Fraxinus excelsior 5 szt., Klon jawor Adamów dawniej użytkowany przez szkołę częściowego zniesienia ochrony 113, 129, 76 24, 27, 21 (Jawor) – Acer pseudoplatanus podstawową obiektów uznanych za pomniki przyrody 82, 125, 78, 20, 17, 20, Uchwała nr VII/61/15 Rady Gminy 84, 88, 121, 19, 19, 18, Obok warsztatów mechanicznych Adamów z dnia 8 września 2015 r. w Grupa 13 drzew: Lipa drobnolistna – 2. 1977-11-28 63, 65, 52, 17, 18, 18, Adamów byłej Spółdzielni Kółek Rolniczych w sprawie zniesienia statusu pomnika Tilia cordata 90, 76, 62, 17, 18, 18, Adamowie przyrody 110 18

Orzeczenie Nr 3 Wojewody Zamojskiego W miejscowości Bondyrz na osiedlu 3. 1987-12-14 z dnia 14 grudnia 1987 r. w sprawie Drzewo Lipa drobnolistna – Tilia cordata 111 16 Adamów przyzakładowym uznania za pomnik przyrody

Orzeczenie Nr 63 z dnia 10 grudnia Drzewo Dąb szypułkowy – Quercus Bliżów /Wojda/ w odległości 10m od 4. 1981-03-19 1980 r. w sprawie uznania za pomnik 164 22 Adamów robur ściany lasu (od linii oddz. 202) przyrody

Orzeczenie Nr 3 Wojewody Zamojskiego Drzewo Dąb szypułkowy – Quercus Rośnie w parku podworskim w 5. 1987-12-14 z dnia 14 grudnia 1987 r. w sprawie 167 26 Grabowiec robur pobliżu kaplicy uznania za pomnik przyrody

Orzeczenie Nr 3 Wojewody Zamojskiego Rośnie w parku podworskim obok Drzewo Modrzew europejski – Larix 6. 1987-12-14 z dnia 14 grudnia 1987 r. w sprawie 133 22 Grabowiec mogiły z krzyżem ku czci decidua uznania za pomnik przyrody pomordowanych w 1944 r.

Orzeczenie Nr 3 Wojewody Zamojskiego Drzewo Buk pospolity (Buk zwyczajny) – Rośnie w środkowej części parku 7. 1987-12-14 z dnia 14 grudnia 1987 r. w sprawie 99 23 Grabowiec Fagus sylvatica podworskiego uznania za pomnik przyrody

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obwód na wysokości Lp. Data utworzenia Obowiązująca podstawa prawna Opis pomnika przyrody Wys. [m] Gmina Opis lokalizacji 1,3 m [cm]

Orzeczenie Nr 3 Wojewody Zamojskiego Grupa 2 drzew: Topola biała – Populus Rośnie w parku podworskim nad 8. 1987-12-14 z dnia 14 grudnia 1987 r. w sprawie 207, 153 30, 28 Grabowiec alba stawem uznania za pomnik przyrody

Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Rosną w parku podworskim w Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w Grupa 4 drzew: Brzoza brodowkowata 20, 21, 17, 9. 1988-12-02 97, 92, 76, - Grabowiec pobliżu alej lipowej i kolistego sprawie ustanowienia pomników (Brzoza zwisła) – Betula pendula - młodnika przyrody Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Drzewo: Kasztanowiec zwyczajny Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w 10. 1988-12-02 (Kasztanowiec biały) – Aesculus 133 21 Grabowiec W środkowej części parku sprawie ustanowienia pomników hippocastanum przyrody Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w Drzewo Buk pospolity (Buk zwyczajny) – Rośnie pod frontem dworu w parku 11. 1988-12-02 104 14 Grabowiec sprawie ustanowienia pomników Fagus sylvatica podworskim przyrody Aleja Królowej Marysieńki, aleja trzyrzędowa. Grupa 88 drzew: Brzoza Orzeczenie Nr 66 Wojewódzkiego brodowkowata (Brzoza zwisła) – Betula Przy drodze powiatowej 3262 L 12. 1981-08-24 Konserwatora Przyrody z dnia 24 pendula, Kasztanowiec zwyczajny od 34 do 128 od 3 do 26 Krasnobród Krasnobród – Sumin sierpnia 1981 r. (Kasztanowiec biały) – Aesculus hippocastanum, Jesion wyniosły – Fraxinus excelsior Grupa 3 drzew: Klon pospolity (Klon Orzeczenie Nr 3 Wojewody Zamojskiego zwyczajny) – Acer platanoides 2 szt., 13. 1987-12-14 z dnia 14 grudnia 1987 r. w sprawie 111, 94, 107 24, 18, 21 Krasnobród Teren Sanatorium Rehabilitacyjnego Klon jawor (Jawor) – Acer uznania za pomnik przyrody pseudoplatanus 1 szt.

Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Aleja. Grupa 41 drzew: Klon pospolity Rosną przy drodze Łabunie- 14. 2009-09-16 Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w (Klon zwyczajny) – Acer platanoides, od 62 do 133 od 9 do 18 Łabunie Ruszów sprawie ustanowienia pomników Lipa drobnolistna – Tilia cordata

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obwód na wysokości Lp. Data utworzenia Obowiązująca podstawa prawna Opis pomnika przyrody Wys. [m] Gmina Opis lokalizacji 1,3 m [cm] przyrody

Orzeczenie Nr 52 z dnia 10 grudnia Aleja. Grupa 4 drzew: Lipa drobnolistna 124, 110, 20, 15, 20, Rośnie przy drodze dojazdowej do 15. 1981-03-19 1980 r. w sprawie uznania za pomnik Nielisz – Tilia cordata 114, 117 19 dworku (b. szkoła podstawowa) przyrody

Orzeczenie Nr 54 z dnia 10 grudnia Rosną na terenie parku 16. 1981-03-19 1980 r. w sprawie uznania za pomnik Drzewo: Lipa drobnolistna – Tilia cordata - - Nielisz podworskiego – przy drodze przyrody dojazdowej do dworku

Orzeczenie Nr 54 z dnia 10 grudnia Grupa 2 drzew: Jesion wyniosły – 17. 1981-03-19 1980 r. w sprawie uznania za pomnik 146, 132 25, 24 Nielisz Jesiony rośną przy froncie dworku Fraxinus excelsior przyrody

Rośnie na terenie trawiastym, przy skrzyżowaniu dróg gruntowych Uchwała Nr XXXI/157/13 Rady Gminy z będących dojazdem do gospodarstw Drzewo: Lipa szerokolistna – Tilia 18. 2013-12-17 dnia 08 listopada 2013 r. w sprawie 650 30 Nielisz rolnych, w obrębie drzewa kapliczka platyphyllos ustanowienia pomnika przyrody betonowa w miejscowości Gruszka Mała Druga na dz. ew. nr 225, obręb Gruszka Mała cz. II

Orzeczenie Nr 56 z dnia 10 grudnia 170, 119, Grupa 6 drzew: Jesion wyniosły – 32, 29, 31, 19. 1980-12-10 1980 r. w sprawie uznania za pomnik 166, 174, Sitno Park pałacowy Fraxinus excelsior 31, 28, 31 przyrody 113, 136

Orzeczenie Nr 1 Wojewody Zamojskiego Drzewo Topola biała – Populus alba. 20. 1987-03-24 z dnia 24 marca 1987 r. w sprawie 158 32 Skierbieszów W parku podworskim obok stawu Okazała, równomiernie rozwinięta uznania za pomniki przyrody

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obwód na wysokości Lp. Data utworzenia Obowiązująca podstawa prawna Opis pomnika przyrody Wys. [m] Gmina Opis lokalizacji 1,3 m [cm]

Rozporządzenie Nr 27 Wojewody W południowo-zachodniej części 21. 1987-03-24 Lubelskiego z dnia 3 listopada 2008 r. w Drzewo Wierzba biała – Salix alba 191 13 Skierbieszów parku podworskiego, 10 m od grupy sprawie zniesienia pomników przyrody drzew owocowych

Rozporządzenie Nr 21 Wojewody Grupa 7 drzew: Lipa drobnolistna – Tilia 69, 116, 102, 21, 19, 17, Zamojskiego z dnia 20 lipca 1992 r. w cordata, Buk pospolity (Buk zwyczajny) 22. 1992-07-20 112, 109, 21, 28, 20, Skierbieszów W parku podworskim sprawie wprowadzenia indywidualnej – Fagus sylvatica, Klon pospolity (Klon 108, 82 22 ochrony przyrody zwyczajny) – Acer platanoides Rozporządzenie Nr 21 Wojewody Zamojskiego z dnia 20 lipca 1992 r. w W sąsiedztwie budynku 23. 1992-07-20 Drzewo Lipa drobnolistna – Tilia cordata 130 21 Skierbieszów sprawie wprowadzenia indywidualnej mieszkalnego POM ochrony przyrody Uchwała Nr XXXIII/132/93 Rady Gminy w Skierbieszowie z dnia 29 czerwca Grupa 4 drzew: Jesion wyniosły – 84, 99, 105, 22, 24,18, 24. 1993-06-29 Skierbieszów Obok kapliczki przydrożnej 1993 r. w sprawie wprowadzenia Fraxinus excelsior 108, 24 indywidualnej ochrony przyrody

Decyzja RLS.IM-831/3/75 25. 1975-11-18 Wicewojewody Zamojskiego z dnia 18 Drzewo Lipa drobnolistna – Tilia cordata - - Stary Zamość Pas drogowy drogi powiatowej listopada 1975 r.

Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Rosną wśród pól uprawnych w Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w Grupa 4 drzew: Dąb szypułkowy – 155, 137, 19, 17, 18, odległości 100 do 200m od 26. 1988-12-02 Sułów sprawie ustanowienia pomników Quercus robur 163, 197 24 zabudowy wielorodzinnej w przyrody Michalowie Aleja brzozowo-klonowo-jesionowa obejmująca 249 brzóz brodawkowatych Uchwała Nr Xxxi/180/2017 Rady Gminy Pas drogowy przy drodze o obwodzie 165-285 cm i wysokości 16 27. 1977-11-28 Sułów z dnia 14 listopada 2017 r. w - - Sułów wojewódzkiej Nr 848 Turobin-Sułów- m, przy czym kolejne rozporządzenia i sprawie zniesienia pomnika przyrody Szczebrzeszyn uchwały znoszą ochronę pomnikową z 276 drzew w tej alei

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obwód na wysokości Lp. Data utworzenia Obowiązująca podstawa prawna Opis pomnika przyrody Wys. [m] Gmina Opis lokalizacji 1,3 m [cm]

Orzeczenie Nr 1 Wojewody Zamojskiego Grupa 5 drzew: Dąb szypułkowy – 127, 136, 23, 26, 20, Rosną przy ul. Cmentarnej na 28. 1987-03-24 z dnia 24 marca 1987 r. w sprawie Szczebrzeszyn Quercus robur 119, 96, 105 21,16 terenie cmentarza żydowskiego uznania za pomniki przyrody

Orzeczenie Nr 1 Wojewody Zamojskiego Rośnie w grupie drzew okalających Drzewo Jesion wyniosły – Fraxinus 29. 1987-03-24 z dnia 24 marca 1987 r. w sprawie - 20 Szczebrzeszyn zabytkową cerkiew od strony ul. excelsior uznania za pomniki przyrody Cmentarnej

Rośnie przy drodze krajowej Nr 74 Orzeczenie Nr 1 Wojewody Zamojskiego na posesji Jerzego Sierkowskiego 30. 1987-03-24 z dnia 24 marca 1987 r. w sprawie Drzewo Lipa drobnolistna – Tilia cordata 284 21 Szczebrzeszyn zam. Szczebrzeszyn ul. uznania za pomniki przyrody Przedmieście Szperówka Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Grupa 3 drzew: Grusza pospolita – Rosną w zespołuole zadrzewień Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w 31. 2009-09-16 Pyrrus communis 1 szt., Lipa 134, 100, 85 14, 16, 15 Szczebrzeszyn przydomowych przy ul. Trębackiej sprawie ustanowienia pomników drobnolistna – Tilia cordata 2 szt. 36 przyrody Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Rośnie przy ul. Partyzantów na Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w terenie Jednostki Ratowniczo- 32. 1988-12-02 Drzewo Lipa drobnolistna – Tilia cordata 112 17 Szczebrzeszyn sprawie ustanowienia pomników Gaśniczej Państwowej Straży przyrody Pożarne Uchwała Nr XXIV/150/96 Rady Miejskiej w Szczebrzeszynie z dnia 28 Grupa 2 drzew: Jesion wyniosły – Grupa drzew – rosną na cmentarzu 33. 1996-10-28 października 1996 r. w sprawie uznania Fraxinus excelsior, Klon pospolity (Klon 118, 98 25, 23 Szczebrzeszyn przykościelnym kościoła pw. Św. za pomniki przyrody drzew rosnących na zwyczajny) – Acer platanoides Mikołaja przy ul. Wyzwolenia terenie miasta Szczebrzeszyna Rozporządzenie Nr 21 Wojewody Zamojskiego z dnia 20 lipca 1992 r. w Rośnie w sąsiedztwie pomnika 34. 1992-07-20 Drzewo Lipa drobnolistna – Tilia cordata 129 24 Szczebrzeszyn sprawie wprowadzenia indywidualnej Klukowskiego przy ul. Zamojskiej 29 ochrony przyrody

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obwód na wysokości Lp. Data utworzenia Obowiązująca podstawa prawna Opis pomnika przyrody Wys. [m] Gmina Opis lokalizacji 1,3 m [cm] Rośnie w odległości 15 m od Rozporządzenie Nr 4 Wojewody budynku mieszkalnego Piotra 35. 1991-01-22 Zamojskiego z dnia 22 stycznia 1991 r. Drzewo Lipa drobnolistna – Tilia cordata 134 17 Szczebrzeszyn Samulaka zam. Szczebrzeszyn w sprawie uznania za pomniki przyrody Przedmieście Szperówka 75

Rozporządzenie Nr 4 Wojewody Drzewo: Grusza pospolita – Pyrrus Rośnie na terenie pensjonatu 36. 1991-01-22 Zamojskiego z dnia 22 stycznia 1991 r. 123 16 Szczebrzeszyn communis "Przystanek Kawęczynek" w sprawie uznania za pomniki przyrody

Położona na północnym i północno- Rozporządzenie Nr 11 Wojewody zachodnim zboczu wzgórza o Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w Stanowisko roślinności stepowej wysokości 287,8m.n.p.m, wśród pól 37. 2009-09-16 - - Zamość sprawie ustanowienia pomników o powierzchni 1,97 ha w odległości około 2km na przyrody południowy wschód od zabudowań wsi Wieprzec i Wychody Uchwała Nr XXVI/215/2000 Rady Gminy Zamość z dnia 22 listopada 2000 r. w sprawie poddania pod ochronę Grupa 3 drzew: Świerk pospolity – Picea indywidualną w drodze uznania za Teren prywatny przy drodze krajowej 38. 2000-11-22 abies 1 szt., Jałowiec wirginijski – 60, 40, - 20, 12, - Zamość pomniki przyrody określonych drzew na Nr 74 o dużym natężeniu ruchu Juniperus virginiana 2 szt. terenie posesji Zespołu Zamojskich Parków Krajobrazowych w Sitańcu Błoniu Grupa 29 drzew: Lipa drobnolistna – Orzeczenie Nr 26 z dnia 30 sierpnia Pas drogowy drogi powiatowej Tilia cordata, Robinia akacjowa (Robinia 39. 1977-11-28 1977 r. w sprawie uznania za pomnik od 38 do 124 od 9 do 26 Zamość łączącej stacje PKP Zawada z drogą biała, Grochodrzew) – Robinia przyrody krajową Zamość-Biłgoraj pseudoacacia

Leśnictwo Zwierzyniec, rośnie przy Orzeczenie Nr 77 z dnia 19 marca 1983 40. 1984-01-25 Drzewo Sosna czarna – Pinus nigra 80 18 Zwierzyniec ul. parkowej 3 na terenie LOSS r. w sprawie uznania za pomnik przyrody „jodła”

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obwód na wysokości Lp. Data utworzenia Obowiązująca podstawa prawna Opis pomnika przyrody Wys. [m] Gmina Opis lokalizacji 1,3 m [cm]

Leśnictwo Zwierzyniec, rośnie przy Orzeczenie Nr 80 z dnia 19 marca 1983 Drzewo Cypryśnik błotny – Taxodium 41. 1984-01-25 52 15 Zwierzyniec ul. parkowej 3 na terenie LOSS r. w sprawie uznania za pomnik przyrody distichum „jodła”

Rozporządzenie Nr 27 Wojewody Leśnictwo Zwierzyniec, rośnie przy Drzewo Jałowiec wirginijski – Juniperus 42. 1984-01-25 Lubelskiego z dnia 3 listopada 2008 r. w 46 14 Zwierzyniec ul. parkowej 3 na terenie LOSS virginiana sprawie zniesienia pomników przyrody „jodła”

Leśnictwo Zwierzyniec, rośnie przy Orzeczenie Nr 82 z dnia 19 marca 1983 43. 1984-01-25 Drzewo – brak danych 58 18 Zwierzyniec ul. parkowej 3 na terenie LOSS r. w sprawie uznania za pomnik przyrody „jodła”

rośnie obok Posterunku Policji u Orzeczenie Nr 78 z dnia 19 marca 1983 44. 1984-01-25 Drzewo Orzech szary – Juglans cinerea 92 14 Zwierzyniec wylotu ul. parkowej do ul. r. w sprawie uznania za pomnik przyrody Zamojskiego

Orzeczenie Nr 79 z dnia 19 marca 1983 Drzewo Dąb szypułkowy – Quercus Rośnie przy ul. parkowej obok domu 45. 1984-01-25 58 11 Zwierzyniec r. w sprawie uznania za pomnik przyrody robur mieszkalnego

Orzeczenie Nr 83 z dnia 19 marca 1983 Drzewo Platan klonolistny – Platanus Rośnie przy ul. parkowej w 46. 1984-01-25 91 22 Zwierzyniec r. w sprawie uznania za pomnik przyrody xacerifolia (Platanus xhispanica sąsiedztwie bloku mieszkalnego

Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Rośnie na działce siedliskowej, 7m Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w Drzewo Wiąz pospolity (Wiąz polny) – 47. 1988-12-02 - 11 Zwierzyniec od drogi Zamość- Zwierzyniec sprawie ustanowienia pomników Ulmu minor Obrocz 63a przyrody

Orzeczenie Nr 1 Wojewody Zamojskiego 48. 1988-12-02 z dnia 2 grudnia 1988 r. w sprawie Drzewo Lipa drobnolistna – Tilia cordata 131 24 Zwierzyniec - uznania za pomniki przyrody

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obwód na wysokości Lp. Data utworzenia Obowiązująca podstawa prawna Opis pomnika przyrody Wys. [m] Gmina Opis lokalizacji 1,3 m [cm] Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Rośnie w szpalerze śródpolnym 150 Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w 49. 1988-12-02 Drzewo Lipa drobnolistna – Tilia cordata 180 19 Zwierzyniec m od Szkoły Podstawowej w sprawie ustanowienia pomników Obroczy przyrody Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Lubelskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w Grupa 4 drzew: Lipa drobnolistna – Tilia 168, 117, 27, 24, 27, Rośnie w szpalerze drzew po lewej 50. 1988-12-02 Zwierzyniec sprawie ustanowienia pomników cordata 175, - - stronie drogi do Szkoły Podstawowej przyrody Źródła w Kaplicy na Wodzie. Ochroną pomnikową objęte są źródła wypływające spod kaplicy i źródło Uchwała Nr Xxv/198/2005 sąsiednie wypływające w odległości ok. Pomnik położony w Krasnobrodzie Rady Miejskiej W Krasnobrodzie 20 m od źródeł pod kaplicą w kierunku os. Podklasztor przy ul. Alei z dnia 8 lipca 2005 r. 51. 2005-10-06 wschodnim. Celem ochrony jest objęcie - - Krasnobród Najświętszej Marii Panny na w sprawie ustanowienia pomnika systematycznym monitoringiem działkach o Nr ewidencyjnych 657 i przyrody nieożywionej pn. „Źródła w wypływów wód oraz zwiększenie 658. Kaplicy na Wodzie” dbałości o nie, szczególnie ze względów kulturowych i przyrodniczych. Powierzchnia: 0,83 ha Drzewo rośnie w leśnictwie Orłów Uchwała NR XIII/111/16 oddz. 95 c, d oznaczony nr 13 na Rady Gminy Skierbieszów z dnia 3 Drzewo Buk pospolity (Buk zwyczajny) – 52. 2016-06-18 335 - Skierbieszów działce nr 1099, obręb Zabytów, czerwca 2016 r. w sprawie ustanowienia Fagus sylvatica. Wiek ok. 100 lat wśród grupy kilkunastu podobnych pomnika przyrody drzew Rozstrzygnięcie Nadzorcze Nr PN- II.4131.331.2017 Rosną w miejscowości Staw Wojewody Lubelskiego Grupa 2 drzew: Lipa drobnolistna – Tilia Ujazdowski Kolonia, gmina Nielisz 53. 2017-10-06 z dnia 4 października 2017 r. 360, 540 - Nielisz cordata na działce nr 96, obręb Kolonia Staw stwierdzające nieważność uchwały Nr Ujazdowski XXXIV/193/2017 Rady Gminy Nielisz z dnia 30 sierpnia 2017 roku w sprawie

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obwód na wysokości Lp. Data utworzenia Obowiązująca podstawa prawna Opis pomnika przyrody Wys. [m] Gmina Opis lokalizacji 1,3 m [cm] ustanowienia pomnika przyrody, w części obejmującej § 3 pkt 2, 3, 6, 7 i 8 oraz §4 uchwały

Działka 0 nr ew. 1843 Obręb Skałki na szczycie wzgórza Wapielnia. Zielone. W m. Łuszczacz przy 54. 1991-01-22 Rozporządzenie Wojewody Zamojskiego Wyhodnie i ostańce skał wapiennych. - - Krasnobród Kapliczce ok 1500 m na wschód od Powierzchnia 1,74 ha drogi powiatowej 3261 L relacji Krasnobród- szur-Łasochy Rozporządzenie nr 24 Wojewody Działka o nr ew. 193, 328 w m. Hutki Zamojskiego z dnia 30 marca 1995 r. w Namule. 15 metrów od drogi 55. 1995-04-21 Źródlisko o powierzchni 1,13 ha - - Krasnobród sprawie wprowadzenia indywidualnej powiatowej 3252 L relacji Obrocz - ochrony przyrody Namule - Hutki Źródlisko o powierzchni 2,52 ha w Rozporządzenie nr 24 Wojewody Husinach w gminie Krasnobród Źródło zlokalizowane na działce Zamojskiego z dnia 30 marca 1995 r. w obejmujące działkę w ewidencji gruntów 924/2 obręb Wólka Husińska gm. 56. 1995-04-21 - - Krasnobród sprawie wprowadzenia indywidualnej Obrębu Husiny nr 924 (część - grunty Krasnobród. zlokalizowane ok 30 m ochrony przyrody pod wodą 1,47 ha, groble i tereny na południe od drogi gminnej okalające zbiorniki wodne -1,06 ha)

Rozporządzenie nr 4 Wojewody Drzewo rośnie przy drodze gminnej Drzewo Sosna zwyczajna (Sosna 57. 1982-12-27 Zamojskiego z dnia 22 stycznia 1991 r. 82 16 Krasnobród ok 20 m od ujęcia wody w m. Szur. pospolita) – Pinus sylvestris w sprawie uznania za pomniki przyrody działka o nr ew. 80 w m. Szur

Drzewo Buk pospolity (Buk zwyczajny) – Komunikat Dyrektora Wydziału Ochrony Fagus sylvatica. Buk pospolity jest Rośnie w kompleksie leśnym, Środowiska i Gospodarki Wodnej w świadkiem miejsca walk ruchu oporu, Leśnictwa Zielone oddział 203 b w 58. 1982-12-27 60 19 Krasnobród Zamościu z dnia 27 grudnia 1982 roku w partyzantów polskich i radzieckich w pobliżu wsi Szur, Nadleśnictwa sprawie uznania za pomnik przyrody okresie II Wojny Światowej z okupantem Zwierzyniec, Gm, Krasnobród. niemieckim

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Obwód na wysokości Lp. Data utworzenia Obowiązująca podstawa prawna Opis pomnika przyrody Wys. [m] Gmina Opis lokalizacji 1,3 m [cm] Grupa 2 drzew: Jodła pospolita (Jodła Rosną na terenie kompleksu Komunikat Dyrektora Wydziału Ochrony biała) – Abies alba. Jodły są świadkami leśnego Leśnictwa Zielone oddz. Środowiska i Gospodarki Wodnej w 59. 1982-12-27 miejsca walk ruchu oporu, partyzantów 75, 73 29, 31 Krasnobród 203 w pobliżu wsi Szur, Zamościu z dnia 27 grudnia 1982 roku w polskich i radzieckich przeciwko Nadleśnictwo Zwierzyniec, Gm. sprawie uznania za pomnik przyrody okupantowi niemieckiemu Krasnobród. Drzewo Dąb szypułkowy – Quercus robur. wiek około 100 lat. Posiada Drzewo rośnie na działce Uchwała Nr XXVIII/170/2017 Rady indywidualne cechy które wyróżniają go zabudowanej o nr ewidencyjnym 60. 2017-07-28 Gminy Sułów z dnia 28 lipca 2017r. w 356 23 Sułów spośród otaczającego krajobrazu, a w 209/4, obręb nr 0002 - Deszkowice sprawie ustanowienia pomnika przyrody szczególności sędziwy wiek i okazałe Pierwsze gm. Sułów rozmiary źródło: GDOŚ

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

3. Zakres realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego

Tabela 9. Realizacja zadań wyznaczonych w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego, lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Poprawa stanu środowiska jako czynnika determinującego jakość życia mieszkańców

Monitoring kontrolny i przeglądowy, Urząd Gminy parametry A i B w zakresie kontroli jakości 2016-2018 2 15 520,00 Środki własne Komarów-Osada wody na ujęciach Komarów-Osada i Janówka.

Kontrola jakości wody w kąpielisku Kontrola jakości wody przeznaczonej do 2 2 400,00 Środki własne 1. „Zalew”. spożycia oraz jakości wód w kąpieliskach Urząd Miejski 2016-2018 Kontrola jakości wody przeznaczonej do Krasnobród Zakład Gospodarki spożycia w ujęciach administrowanych 2 39 447,61 Komunalnej przez zarządców wodociągów, zgodnie Krasnobród z obowiązującymi przepisami.

Urząd Gminy Badania próbek wody przeznaczonej do 2016-2018 2 9 000,00 Środki własne Łabunie spożycia przez ludzi.

Urząd Gminy 2016-2018 2 38 169,30 Środki własne Cykliczne coroczne kontrole jakości wody Nielisz na Stacjach Uzdatniania Wody

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

w miejscowościach Nielisz, Krzak, Gruszka Duża Kolonia.

Cykliczne coroczne kontrole jakości wody 2 3 616,12 Środki własne na gminnym kąpielisku „Moczydło” w miejscowości Nielisz.

Urząd Gminy 2016-2018 2 19 050,00 Środki własne Badania próbek wody. Skierbieszów

Urząd Gminy Badania próbek wody wykonywane przez 2016-2018 2 2 500,00 Środki własne Sułów SANEPID.

Urząd Miejski 2016-2018 2 10 498,05 Środki wody Badania próbek wody. w Zwierzyńcu

Zadanie realizowane na bieżąco. W raportowanym okresie wydano następujące komunikaty: Komunikat z dn. 09.08.2017 r. w sprawie przydatności wody do kąpieli w kąpielisku Moczydło w Nieliszu.

Państwowy Komunikat z dn. 11.08.2017 r. o braku Powiatowy W ramach przydatności wody przeznaczonej do Inspektor 2016-2018 2 działalności Środki własne spożycia przez ludzi z wodociągu Sanitarny statutowej Radecznica (przekroczone wartości w Zamościu dopuszczalne bakterii grupy coli). Komunikat z dn. 18.04.2018 r. o braku przydatności wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z wodociągu Stara Huta gm. Krasnobród (próbki z dn. 16.04.2018 r.) Komunikat z dn. 10.08.2018 r.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

o warunkowej przydatności wody do spożycia przez ludzi z wodociągu Potoczek gm. Adamów (przekroczone wartości dopuszczalne bakterii grupy coli). Komunikat z dn. 14.08.2018 r. o przydatności wody do spożycia przez ludzi z wodociągu Potoczek gm. Adamów Komunikat z dn. 06.09.2018 o warunkowej przydatności wody do spożycia przez ludzi z wodociągu Miączyn gm. Miączyn (przekroczone wartości dopuszczalne bakterii grupy coli). Komunikat z dn. 07.09.2018 o braku przydatności wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z wodociągu Jarosławiec gm. Sitno (przekroczone wartości dopuszczalne Escherichia coli i bakterii grupy coli). Komunikat z dn. 07.09.2018 o warunkowej przydatności wody do spożycia przez ludzi z wodociągu Drogojówka-Ornatowice gm. Grabowiec (przekroczone wartości dopuszczalne bakterii grupy coli). Komunikat z dn. 20.11.2018 r. o przydatności wody do spożycia przez ludzi z wodociągu Radecznica (próbki z dn. 14.11.2018 r.). W przypadku braku lub warunkowej przydatności wody do spożycia nałożono na właścicieli sieci obowiązek

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

unieruchomienia sieci, przedłożenia harmonogramu realizacji działań naprawczych, podjęcie skutecznych działań naprawczych oraz zapewnienia konsumentom zastępczego źródła wody przeznaczonej do spożycia.

2016 2 5 502,13 Środki własne Zlecenie wykonywania badań jakości wody Urząd Gminy 2017 2 11 594,63 Środki własne pobieranej z ujęć wody nadzorowanych Adamów przez Urząd Gminy Adamów. 2018 2 5 768,57 Środki własne W ramach Urząd Gminy 2016-2018 2 działalności Środki własne Uzdatnianie wody wydobytej na ujęciach. Komarów-Osada statutowej Zakład W ramach Gospodarki 2016-2018 2 działalności Środki własne Zadanie realizowane na bieżąco. Komunalnej statutowej w Krasnobrodzie

Zapewnienie mieszkańcom dostępu do Środki własne, Rozbudowa i modernizacja sieci 2. Program Rozwoju wody odpowiedniej jakości Urząd Gminy 01,09.2018- wodociągowej w miejscowości Majdan 3 1 385 000,00 Obszarów Łabunie 31.10.2018 Ruszowski na długości 3,3 km, 101 Wiejskich 2014- 2020 przyłączy do budynków.

Budowa sieci wodociągowej: łącznik 2017 3 48 296,85 Środki własne Nielisz – Gruszka o długości 1 823 mb.

Budowa sieci wodociągowej Urząd Gminy Nielisz 2017-2018 1 58 841,73 Środki własne w miejscowości Ruskie Piaski o długości 1 315 mb – I etap.

2016-2018 1 31 128,40 Środki własne Budowa sieci wodociągowej w miejscowości Ujazdów o długości 1 784

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

mb – I etap.

W ramach Urząd Gminy 2016-2018 2 działalności Środki własne Bieżąca konserwacja urządzeń wodnych. Skierbieszów statutowej 2017 2 17 980,00 Środki własne Środki własne, Wojewódzki Urząd Miejski Fundusz Ochrony Budowa i modernizacja sieci 2017 2 385 924,00 w Zwierzyńcu Środowiska wodociągowej. i Gospodarki Wodnej w Lublinie 2018 2 12 800,00 Środki własne

Publikacja komunikatów Międzyresortowej Komisji do Spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy, zwracających uwagę przedsiębiorców, pracowników oraz organów kontroli na wiążące wartości Państwowy dopuszczalnych poziomów narażenia Powiatowy zawodowego dla szkodliwych czynników Brak poniesionych 3. Kontrola warunków pracy społeczeństwa Inspektor 2016-2018 2 - rakotwórczych lub mutagennych oraz kosztów Sanitarny chemicznych. Wystosowanie prośby w Zamościu o przekazywanie informacji do Sekretarza Międzyresortowej komisji ds. NDS i NDN dotyczących ich stosowania w przedsiębiorstwach, wartości stężeń w powietrzu na stanowiskach pracy, liczby pracowników narażonych, stosowanych środków prewencji w celu ochrony pracowników.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Wskazani w Programie Ochrony Środowiska jako realizatorzy zadania Państwowa Inspekcja Pracy w Lublinie oraz podmioty gospodarcze nie realizowali zadania.

Profesjonal W ramach Skup, przetwórstwo i sprzedaż owoców Przedsiębiorstwo 2016-2018 2 działalności Środki własne ekologicznych. Wielobranżowe gospodarczej

Wojewódzki Wykonanie i ustawienie tablic Fundusz Ochrony informacyjnych w parkach krajobrazowych: 06.10.2016- 3 8 750,00 Środowiska Południoworoztoczański Park 15.11.2016 i Gospodarki Krajobrazowy – 1 szt., Skierbieszowski Wodnej w Lublinie Park Krajobrazowy – 4 szt.

Wymiana tablic informacyjnych (15 sztuk) Urząd i odnowienie oznakowania na ścieżce Marszałkowski 02.10.2017- Wojewódzki 3 24 796,80 przyrodniczo-historycznej Szczebrzeszyn- Województwa 01.12.2017 Fundusz Ochrony Kawęczynek” w Szczebrzeszyńskim Parku 4. Promocja zdrowego stylu życia Lubelskiego Środowiska i Gospodarki Krajobrazowym. Wodnej w Lublinie, Zespół Wytyczenie nowej ścieżki edukacyjno- Lubelskich spacerowej „Skierbieszów-Dulnik-Zawoda- 01.04.2018- Parków 3 7 995,00 Broczówka” wraz z ustawieniem 5 tablic 31.07.2018 Krajobrazowych informacyjnych w Skierbieszowskim Parku Krajobrazowym.

Starostwo Prezentacja regionalnych potraw Koła Powiatowe Gospodyń Wiejskich z Bodaczowa w Zamościu, Koło czerwiec Koszt niemożliwy Środki własne 3 podczas inauguracji Festiwalu Języka Gospodyń 2016 do oszacowania KGW Wiejskich Polskiego w Bibliotece Uniwersytetu w Bodaczowie Warszawskiego w Warszawie.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Konserwacja szlaków turystycznych usytuowanych na terenie Powiatu Polskie Środki własne, Zamojskiego w ramach wydarzeń: Towarzystwo ok. 4 050,00, dotacja Starostwa Turystyczno- „Wytyczanie nowych i utrzymanie 2017 3 w tym dotacja Powiatowego na Krajoznawcze istniejących szlaków turystycznych w 2 200,00 realizację zadania Oddział publicznego powiecie zamojskim”. w Zamościu Sesja Krajoznawcza – „Źródła i rzeki w powiecie zamojskim”.

Środki własne, Konserwacja szlaków turystycznych Stowarzyszenie dotacja Starostwa usytuowanych na terenie Powiatu Przyjaciół Powiatowego na Zamojskiego w ramach wydarzenia: Roztocza 2018 3 realizację zadania „Konserwacja oznakowania turystycznego „Jastrzębie publicznego Zdebrz” Biłgoraj w wysokości na szlaku rowerowym im. Dymitra 1 335,00 Gorajskiego.”

Środki własne, Konserwacja szlaków turystycznych dotacja Starostwa usytuowanych na terenie Powiatu Powiatowego na 7 385,00, w tym Zamojskiego w ramach wydarzenia: 2018 3 realizację zadania dotacje 3 915,00 „Wytyczanie nowych i utrzymanie publicznego Polskie istniejących szlaków turystycznych w Towarzystwo w wysokości powiecie zamojskim”. Turystyczno- 1 080,00 Krajoznawcze Środki własne, Oddział dotacja Starostwa Konserwacja szlaków turystycznych w Zamościu Powiatowego na usytuowanych na terenie Powiatu 2018 3 realizację zadania Zamojskiego w ramach wydarzenia: „Sesja publicznego Krajoznawcza – Roztoczańskie Drogi do w wysokości Niepodległości”. 1 500,00

Starostwo listopad W ramach Organizacja cyklicznego konkursu na Powiatowe 2016, 2017, 3 działalności Środki własne plakat profilaktyczny dla uczniów szkoły: w Zamościu, 2018 statutowej „Nie ulegam nałogom – żyję zdrowo

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Zespół Szkół nr 2 i bezpiecznie”. w Szczebrzeszynie W ramach Organizacja warsztatów, zajęć dla uczniów 2016 3 działalności Środki własne we współpracy z PWSZ w Zamościu: statutowej „Dlaczego nie warto uciekać z lekcji w-f”.

Organizacja cyklicznej akcji „Listopad miesiącem profilaktyki” obejmującej prelekcję o szkodliwości dopalaczy z udziałem przedstawiciela Stacji Sanepid w Zamościu (2018 r.), koncert listopad W ramach profilaktyczny „Gotowi do walki” (2016 r.), 2016, 2017, 3 działalności Środki własne prezentacje profilaktyczne na godzinach 2018 statutowej wychowawczych o szkodliwości narkotyków, alkoholu i palenia tytoniu; akcje antynikotynowe „Światowy dzień rzucania palenia” – prezentacje, deklaracje, plakaty.

Udział w akcji ogólnopolskiej „Dzień W ramach bezpiecznego Internetu” – problemy luty 2016, 3 działalności Środki własne agresji i przemocy w cyberprzestrzeni: 2017, 2018 statutowej wykłady na godzinach wychowawczych, konkurs na plakat, gazetki.

Realizacja program profilaktyki uzależnień ”ARS – czyli jak dbać o miłość”-– NIE dla październik- W ramach alkoholu i papierosów, zagrożeń – maj 2016, 3 działalności Środki własne narkotyki, dopalacze, napoje 2017, 2018 statutowej energetyzujące. Współpraca z SANEPID Zamość: wykłady, warsztaty, prezentacje, filmy, ankiety.

styczeń 3 W ramach Środki własne Prelekcja „Bezpieczne ferie” – spotkanie

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

2017, luty działalności z ratownikiem WOPR. 2018 statutowej wrzesień- W ramach Organizacja zawodów sportowych: Biegi październik 3 działalności Środki własne terenowe im. prof. B. Pietruszyńskiego – 2016, 2017, statutowej 2018 MDK w Szczebrzeszynie.

Organizacja zawodów sportowych: Turniej W ramach styczeń piłki siatkowej zespołów mieszanych 3 działalności Środki własne 2018 o Puchar Prezesa MUKS „Roztocze” statutowej w Szczebrzeszynie.

kwiecień W ramach Organizacja zawodów sportowych: 2016, 2017, 3 działalności Środki własne Szkolny turniej tenisa stołowego – 2018 statutowej promocja zdrowego stylu życia.

„Podaruj sobie życie” – prelekcja W ramach profilaktyczna skierowana do dziewcząt listopad 3 działalności Środki własne w Zespole Szkół nr 2 w Szczebrzeszynie, 2016 statutowej w ramach Ogólnopolskiej Akcji,,Młoda i Zdrowa”.

Warsztaty kuchni molekularnej w ramach projektu „Dodatkowe kwalifikacje szansą na zawodowy sukces”. Zdobycie W ramach dodatkowych kwalifikacji zawodowych dla maj 2018 3 działalności Środki własne uczniów kształcących się w zawodzie statutowej technik żywienia i usług gastronomicznych – promocja zdrowego stylu życia i żywienia.

W ramach 03.03.2017 3 działalności Środki własne Lekcja jak z programu „Top Chef” – statutowej z językiem angielskim w gastronomii dla

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

uczniów klasy pierwszej Technikum Żywienia i Usług Gastronomicznych – pokaz profesjonalnego krojenia warzyw. Promowanie zdrowego odżywiania: warsztaty, prezentacja multimedialna.

Warsztaty pedagogiczne przed egzaminami zawodowymi i maturą – „Stres kwiecień W ramach 2016, 2017, 3 działalności Środki własne pod kontrolą”. 2018 statutowej Konkurs szkolny „Światowy dzień walki z AIDS”

10.12.2016, W ramach Obchodzony co roku „Światowy dzień 10.12.2017, 3 działalności Środki własne Praw Człowieka” –– apele, gazetki 10.12.2018 statutowej i konkurs.

„Dzień sportu i bezpieczeństwa” – akcja W ramach czerwiec dla uczniów Zespołu Szkół nr 2 i uczniów 3 działalności Środki własne 2016 gimnazjów: rozgrywki sportowe, pokazy statutowej WOPR, straży, policji.

W ramach Cykliczna realizacja założeń programu 2016-2018 3 działalności Środki własne „Szkoła bez przemocy” – plakaty, statutowej prezentacje multimedialne, rozmowy.

Realizacja zadania publicznego pn. Realizacja programu szkoleniowego piłki Autonomiczna nożnej oraz propagowanie spędzania Środki Gminy Sekcja Piłki 2017 3 24 600,00 czasu wolnego, promującego zdrowy styl Szczebrzeszyn Nożnej Roztocze życia w poszczególnych grupach wiekowych: junior starszy, junior młodszy, trampkarz młodszy, młodzik młodszy.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Realizacja zadania publicznego pn. Prowadzenie szkolenia sportowego Klub Sportowy Środki Gminy 2017 3 4 200,00 w środowisku wiejskim grupy młodzieżowej Alwa Brody Małe Szczebrzeszyn w dowolnej kategorii wiekowej promującego zdrowy styl życia.

Realizacja zadania publicznego pn. Realizacja programu szkoleniowego piłki Młodzieżowa nożnej oraz propagowanie spędzania Sekcja Piłki Środki Gminy 2017 3 20 100,00 czasu wolnego, promującego zdrowy styl Nożnej Roztocze Szczebrzeszyn Szczebrzeszyn życia w poszczególnych grupach wiekowych: orlik starszy, orlik młodszy, żak starszy, skrzat starszy.

Stowarzyszenie 2017 3 21 100,00 Realizacja zadania publicznego pn. Sztuk i Sportów Środki Gminy Popularyzacja wśród dzieci i młodzieży Walki Buschido Szczebrzeszyn sztuki sportów obronnych, promocja Gminy Szczebrzeszyn 2018 3 30 000,00 Szczebrzeszyn.

Realizacja zadania publicznego pn. Międzyszkolny Popularyzacja w środowisku szkolnym Uczniowski Klub Środki Gminy 2018 3 24 000,00 zdrowego trybu życia, wolnego od Sportowy Szczebrzeszyn Roztocze uzależnień poprzez uprawianie różnych dyscyplin sportowych.

Utrzymanie standardów jakości powietrza przy zachowaniu bezpieczeństwa energetycznego

Budowa sieci gazowej wraz z przyłączami. W ramach W raportowanym okresie wybudowano Polska Spółka 5. Ograniczenie niskiej emisji 2016-2018 2 działalności Środki własne 28 587 m gazociągu, 983 sztuki przyłączy Gazownictwa gospodarczej do budynków, w tym 904 do budynków mieszkalnych.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

3 319 507,00 Środki własne Termomodernizacja budynków.

2016 Dofinansowanie usuwania azbestowych 3 22 000,00 Środki własne Starostwo pokryć dachowych. Powiatowe w Zamościu 3 146 284,00 Środki własne Termomodernizacja budynków. 2017 3 50 000,00 Środki własne Modernizacja oczyszczalni ścieków.

2 947 510,57, w tym środki Środki własne, Dostawa i montaż 296 zestawów solarnych Urząd Gminy 09.05.2016- własne Europejski 3 na budynkach mieszkalnych na terenie Adamów 31.12.2018 1 050 308,57, Fundusz Rozwoju dofinansowanie Regionalnego gminy Adamów. 1 897 202,00

Montaż odnawialnych źródeł energii na 6. Rozwój sektora „czystej energetyki” terenie gminy Krasnobród. Głównym celem projektu jest wzrost produkcji energii z odnawialnych źródeł energii, który został określony na Środki własne, podstawie zidentyfikowanego problemu Regionalny 5 746 933,00, jakim są zmniejszające się zasoby paliw Program Urząd Miejski 27.04.2016- w tym kopalnych i bardzo duże zanieczyszczenie 2 Operacyjny Krasnobród 27.12.2019 dofinansowanie powierza jakie powoduje ich spalanie. Województwa 4 469 810,00 Lubelskiego Realizacja projektu pozwoli zmniejszyć 2014-2020 zapotrzebowanie na paliwa kopalne oraz zmniejszyć obciążenia dla środowiska naturalnego jakie generuje konwencjonalna energetyka. Ponadto przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego gminy Krasnobród oraz całego województwa

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

lubelskiego, dzięki wykorzystaniu zasobów naturalnych w procesie produkcji energii, a także do zapewnienia dobrego stanu środowiska. Celem głównym projektu jest również tworzenie konkurencyjnego rynku energii odnawialnej, które prowadzi do rozwoju regionu i całego województwa oraz do transformacji gospodarki w kierunku wykorzystania niskoemisyjnych i ekologicznych technologii.

Realizacja projektu „Energia odnawialna na terenie gminy Łabunie”. Głównym celem projektu była poprawa stanu powietrza atmosferycznego poprzez zwiększenie produkcji energii w oparciu o OZE.

Środki własne, Zakres rzeczowy zadania obejmował Regionalny wykonanie 141 instalacji kolektorów Program słonecznych o łącznej mocy 550,55 kW Operacyjny Urząd Gminy 22.04.2016- oraz 41 instalacji fotowoltaicznych 3 1 919 319,61 Województwa Łabunie 31.12.2018 o łącznej mocy 117,45 kWp, z których Lubelskiego produkcja energii cieplnej i elektronicznej 2014-2020, wynosi odpowiednio 270,20 i 82,2150 udziały osób fizycznych MWht/rok. Projekt zlokalizowany został na terenie wszystkich 13 miejscowości gminy Łabunie. Bezpośrednio z instalacji korzystają mieszkańcy budynków objętych projektem. Dzięki instalacjom OZE wykorzystywać mogą oni energię słoneczną w procesie dostaw ciepłej wody

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

użytkowej i produkcji energii elektrycznej.

Środki własne, Regionalny Instalacja 14 sztuk latarni solarnych na Program placu parkingowym w miejscowości Nielisz 2016 3 167 378,40 Operacyjny w ramach inwestycji „Budowa Województwa infrastruktury turystycznej otoczki zbiornika Lubelskiego wodnego Nielisz”. 2014-2020 Środki własne, Urząd Gminy Instalacja 10 sztuk instalacji solarnych Ministerstwo w obiekcie hali sportowej w ramach Nielisz 2017 3 43 241,98 Sportu, Lubelski inwestycji „Budowa hali sportowej przy Urząd Wojewódzki szkole podstawowej w Nieliszu”.

Środki własne, Instalacja 1 sztuki instalacji fotowoltaicznej Program Rozwoju w świetlicy wiejskiej w Ruskich Piaskach 2018 3 1 737,85 Obszarów w ramach inwestycji „Rozbudowa świetlicy Wiejskich 2014- 2020 wiejskiej w Ruskich Piaskach”.

Opracowanie dokumentacji projektowej Środki własne, Regionalny i wniosku aplikacyjnego na realizację Program zadania związanego z wykorzystaniem 2016 3 31 249,87 Operacyjny odnawialnych źródeł energii o nazwie Województwa „Montaż kolektorów słonecznych i kotłów Lubelskiego c.o. opalanych biomasą na terenie Gminy 2014-2020 Urząd Gminy Radecznica”. Radecznica Środki własne, Opracowanie dokumentacji projektowej Regionalny i wniosku aplikacyjnego na realizację Program zadania związanego z wykorzystaniem 2016 3 6 677,67 Operacyjny odnawialnych źródeł energii o nazwie Województwa Lubelskiego „Montaż instalacji fotowoltaicznych na 2014-2020 terenie Gminy Radecznica”.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Środki własne, Regionalny Montaż 100 sztuk kolektorów słonecznych Program i 35 sztuk kotłów c.o. opalanych biomasą. 2018 2 452 782,55 Operacyjny Pozostała część zadania obejmująca Województwa montaż 458 kolektorów słonecznych i 40 Lubelskiego kotłów zostanie zrealizowana w 2019 r. 2014-2020 Środki własne, Regionalny Realizacja projektu „Energia odnawialna Program Urząd Gminy w Gminie Skierbieszów” polegającego na 2016-2018 2 3 879 201,44 Operacyjny Skierbieszów instalacji kolektorów słonecznych na Województwa Lubelskiego budynkach mieszkalnych. 2014-2020 Środki własne, Realizacja projektów „Odnawialne źródła Regionalny Program energii w Gminie Zamość – część I i część Urząd Gminy Operacyjny II” polegających na montażu 1 285 2017-2018 3 9 000 731,00 Zamość Województwa instalacji kolektorów słonecznych na Lubelskiego nieruchomościach prywatnych w 35 2014-2020, środki sołectwach gminy. mieszkańców Zakład Gospodarki Środki Gminy Zakup i montaż instalacji fotowoltaicznej 2018 3 195 000,00 Komunalnej w Szczebrzeszyn na ujęciu wody w Szczebrzeszynie. Szczebrzeszynie

Wymiana okien w ilości 8 szt. w remizie Urząd Gminy 17.09.2018- w miejscowości Tuczępy, 5 szt. w Domu 3 17 149,00 Środki własne Grabowiec 12.10.2018 Ludowym w Grabowczyku oraz 3 szt. Poprawa parametrów energetycznych 7. w Internacie (budynku mieszkalnym). budynków Modernizacja budynku świetlicy wiejskiej Urząd Miejski Środki własne, 2016-2018 3 56 152,18 Krasnobród fundusz sołecki w miejscowości Malewszczyzna i wymiana stolarki okiennej i drzwiowej w budynku

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

ośrodka zdrowia w Krasnobrodzie.

Środki własne, Docieplenie i wykonanie nowej elewacji Program Rozwoju w budynkach, wymiana stolarki okiennej Urząd Gminy 2016-2018 3 449 093,44 Obszarów i drzwiowej na obiektach użyteczności Nielisz Wiejskich 2014- publicznej: obiekty świetlic wiejskich 2020 i strażnic OSP.

Wymiana stolarki okiennej i drzwiowej Urząd Gminy 2018 3 46 507,75 Środki własne w lokalach Urzędu Pocztowego Radecznica i Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.

Środki własne, Przebudowa budynku Biblioteki Publicznej 2016-2018 3 197 000,00 środki Unii w Skierbieszowie. Europejskiej Środki własne, Urząd Gminy Regionalny Przebudowa przedszkola samorządowego Skierbieszów Program w Skierbieszowie obejmująca m.in. montaż 3 1 832 632,78 Operacyjny ogrzewania podłogowego i instalacji Województwa fotowoltaicznej do produkcji energii Lubelskiego elektrycznej. 2014-2020 Środki własne (5%), Regionalny Program Operacyjny Urząd Gminy 31.08.2016- Termomodernizacja budynków szkolnych 3 1 763 347,49 Województwa Sułów 31.10.2018 w miejscowościach Tworyczów i Michalów. Lubelskiego 2014-2020 (85%), budżet Państwa (10%)

Urząd Miejski w 2017 3 148 221,85 Środki własne Wykonanie grzewczej instalacji gazowej Szczebrzeszynie w budynku szkoły podstawowej

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

w Wielączy Kolonii.

Wykonanie elewacji i wymiana pokrycia 2017 3 99 609,64 Środki własne dachowego budynku szkoły w Wielączy.

Modernizacja wewnętrznej instalacji c.o. i c.w.u. wraz z budową zalicznikowej 2017 3 161 376,18 Środki własne instalacji gazowej oraz z kotłownią gazową w budynku przedszkola w Szczebrzeszynie.

Przebudowa lokali handlowych na Miejsko- 2017-2018 3 907 878,47 Środki własne Gminną Bibliotekę Publiczną w Szczebrzeszynie.

Środki własne (15%), Regionalny Termomodernizacja obiektów szkolno- 2018- Program wychowawczych z wykorzystaniem październik 2 4 528 253,85 Operacyjny odnawialnych źródeł energii ul. Ogrodowa 2019 Województwa 16 w Szczebrzeszynie. Lubelskiego 2014-2020 (85%)

07.11.2016- Ocieplenie ścian budynku remizy OSP 3 24 000,00 Środki własne 12.12.2016 w miejscowości Nowa Wieś.

Remont pokrycia dachowego wraz Urząd Gminy 2016-2018 3 11 779,60 Środki własne z wymianą elementów budynku świetlico- Stary Zamość remizy w miejscowości Chomęciska Duże.

Ocieplenie ścian budynku Domu 2016-2018 3 18 000,00 Środki własne Ludowego w miejscowości Chomęciska Duże.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Środki własne, Urząd Gminy Termomodernizacja budynków szkolnych 2017-2018 3 2 635 660,00 środki Unii Zamość na terenie gminy. Europejskiej

Realizacja zadania planowana jest w latach 2019-2020. Obejmie następujące projekty: Zmiana sposobu ogrzewania i docieplenie budynków mieszkalnych, wielorodzinnych Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko- Spółdzielnia Własnościowej w Szczebrzeszynie (koszt Mieszkaniowa 1 906 425,27). Lokatorsko- 2016-2018 0 - - Własnościowa w Zwiększenie efektywności energetycznej 6 Szczebrzeszynie wielorodzinnych budynków mieszkalnych zarządzanych przez Spółdzielnię Mieszkaniową Lokatorsko-Własnościową w Szczebrzeszynie (koszt 5 578 759,67). Spółdzielnia pozyska dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego.

Środki własne 2016 3 690,40 Spółdzielnia mieszkańców Mieszkaniowa Lokatorsko- Środki własne 2017 3 373,20 Wymiana stolarki okiennej. Własnościowa mieszkańców Klemensów w Środki własne Szczebrzeszynie 2018 3 905,00 mieszkańców Wojewódzki Kontrola podmiotów gospodarczych Inspektorat W ramach Zadanie realizowane na bieżąco. Więcej 8. w zakresie obowiązkowych pomiarów Ochrony 2016-2018 2 działalności Środki własne informacji w rozdziale 5.1. emisji do powietrza oraz prowadzenie Środowiska statutowej interwencji w związku ze skargami na w Lublinie

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

uciążliwości i zgłoszeniami przez Publikacja komunikatów Międzyresortowej mieszkańców Komisji do spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy, zwracających uwagę przedsiębiorców, pracowników oraz organów kontroli na wiążące wartości Państwowy dopuszczalnych poziomów narażenia Powiatowy zawodowego dla szkodliwych czynników Brak poniesionych Inspektor 2016-2018 2 - rakotwórczych lub mutagennych oraz kosztów Sanitarny chemicznych. Wystosowanie prośby w Zamościu o przekazywanie informacji do Sekretarza Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN dotyczących ich stosowania w przedsiębiorstwach, wartości stężeń w powietrzu na stanowiskach pracy, liczby pracowników narażonych, stosowanych środków prewencji w celu ochrony pracowników.

Wojewódzki Monitoring jakości powietrza Inspektorat W ramach Zadanie realizowane na bieżąco. Więcej 9. Ochrony 2016-2018 2 działalności Środki własne atmosferycznego informacji w rozdziale 5.1. Środowiska statutowej w Lublinie

Uwzględnianie w dokumentach planistycznych lokalizacji zakładów Starostwo 10. Powiatowe 2016-2018 0 - - Brak realizacji zadania. mogących być źródłem uciążliwej emisji w Zamościu poza obszarem zabudowy

Generalna Zwiększenie zadrzewień wzdłuż pasów 11. Dyrekcja Dróg 2016-2018 0 - - Brak realizacji zadania. drogowych Krajowych i Autostrad,

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Zarząd Dróg Powiatowych w Zamościu

W gminach posiadających sieci cieplne: poprawa efektywności przesyłu Zakłady W ramach Zadanie realizowane na bieżąco zależnie 12. energetyki 2016-2018 2 działalności Środki własne i zmniejszanie strat ciepła na sieciach od potrzeb. cieplnej statutowej przesyłowych

Generalna Przebudowa systemu komunikacji Dyrekcja Dróg samochodowej i publicznej dla dróg Krajowych 13. o dużym natężeniu ruchu – upłynnienie i Autostrad, 2016-2018 0 - - Brak realizacji zadania. ruchu poprzez modernizacje systemów Zarząd Dróg sterowania ruchem Powiatowych w Zamościu Środki własne, Program Rozwoju Urząd Gminy Utworzenie szlaków rowerowych w gminie 2018 3 51 907,10 Obszarów Łabunie Łabunie o długości 33,2 km. Wiejskich 2014- 2020

W raportowanym okresie podpisano 2017 1 70 365,50 Środki własne, umowy o dofinansowanie. W 2019 r. Promocja i rozwój alternatywnych Regionalny wybudowana zostanie ścieżka pieszo Program 14. środków komunikacji – transport Urząd Miejski w rowerowa wzdłuż rzeki Wieprz wraz Operacyjny przyjazny środowisku Szczebrzeszynie z ogrodzeniem 2 punktów obserwacji Województwa Lubelskiego przyrodniczej w miejscowości 2018 1 1 968,00 2014-2020 Szczebrzeszyn. Koszt zadania wyniesie 2 113 381,44 zł.

2017 3 58 000,00 Środki własne Urząd Miejski Środki własne, Budowa ścieżek rowerowych. w Zwierzyńcu 2018 3 19 951,00 budżet państwa

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Ograniczenia emisji do powietrza poprzez zmianę technologii produkcyjnych Podmioty 15. 2016-2018 0 - - Brak realizacji zadania. w zakładach (szczególnie w zakresie gospodarcze lotnych związków organicznych)

Zamieszczanie ogłoszeń i informacji na stronie internetowej gminy Adamów W ramach dotyczących oszczędnego Urząd Gminy 2016-2018 2 działalności Środki własne gospodarowania surowcami, likwidacji Adamów statutowej spalania odpadów w piecach grzewczych, przestrzegania zapisów ustawy o ochronie przyrody odnośnie zakazu wypalania traw.

Wojewódzki Edukacja ekologiczna z zakresu Fundusz Ochrony oszczędnego gospodarowania surowcami, 2016-2017 2 Środowiska i Gospodarki likwidacji spalania odpadów w piecach Urząd Miejski grzewczych, przestrzegania zapisów ok. 10 000,00 Wodnej Zwiększenie świadomości lokalnej Krasnobród ustawy o ochronie przyrody odnośnie 16. społeczności w zakresie ochrony zakazu wypalania traw, prowadzona przez powietrza 2018 2 Środki własne placówki szkolne z terenu gminy Krasnobród.

Zamieszczanie na tablicach ogłoszeń informacji o obowiązujących wymogach W ramach w zakresie oszczędnego gospodarowania Urząd Gminy 2016-2018 2 działalności Środki własne surowcami, spalania odpadów w piecach Łabunie statutowej grzewczych, przestrzegania zapisów ustawy o ochronie przyrody odnośnie zakazu wypalania traw.

W ramach Urząd Gminy Zamieszczanie na stronie internetowej 2016-2018 2 działalności Środki własne Nielisz oraz Biuletynie Informacyjnym gminy statutowej Nielisz informacji w zakresie ochrony

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

powietrza: oszczędnego gospodarowania surowcami, dążenia do likwidacji spalania odpadów poza instalacjami (spalanie odpadów w piecach grzewczych), przestrzegania zapisów ustawy o ochronie przyrody odnośnie zakazu wypalania traw.

2016 3 4 000,00 Organizacja spektakli ekologicznych dla Urząd Miejski w Środki własne dzieci i młodzieży w wieku 5-10 lat i 10-15 Szczebrzeszynie 2017 3 2 400,00 lat. 2018 3 2 500,00

Skierowanie do mieszkańców pism Urząd Gminy 2017 3 940,00 Środki własne informacyjnych o szkodliwości spalania Zamość odpadów.

Udostępnianie za pomocą strony internetowej rocznych ocen jakości powietrza. Udostępnianie Portalu Jakości Powietrza Głównego Inspektoratu Ochrony Wojewódzki Środowiska (https://powietrze.gios.gov.pl), Inspektorat W ramach prezentującego dane dotyczące jakości Ochrony 2016-2018 2 działalności Środki własne powietrza, wizualizacje bieżących danych Środowiska statutowej pomiarowych ze stacji automatycznych, w Lublinie informację o przekroczeniach poziomów dopuszczalnych i poziomów ostrzegawczych zanieczyszczeń. Zamieszczanie na stronie internetowej informacji o kampanii „STOP pożarom traw”.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Osiągnięcie dobrego stanu chemicznego i dobrego potencjału ekologicznego wód powierzchniowych oraz ochrona zasobów wód podziemnych

2016 2 2 080,92 Zlecenie wykonywania badań ścieków Urząd Gminy 2017 2 4 450,29 oczyszczonych w oczyszczalniach Środki własne Adamów nadzorowanych przez Urząd Gminy 2018 2 4 581,92 Adamów.

Zakład W ramach Gospodarki 2016-2018 2 działalności Środki własne Zadanie realizowane na bieżąco. Komunalnej statutowej Kontrola jakości wód powierzchniowych w Krasnobrodzie 17. i podziemnych oraz odprowadzanych Urząd Gminy ścieków 2016-2018 2 13 194, 00 Środki własne Badania próbek ścieków. Skierbieszów Urząd Miejski 2016-2018 2 3 253,35 Środki własne Badania próbek ścieków. w Zwierzyńcu Wojewódzki Inspektorat W ramach Zadanie realizowane na bieżąco. Więcej Ochrony 2016-2018 2 działalności Środki własne informacji w rozdziałach 5.2. i 5.3. Środowiska statutowej w Lublinie

Edukacja ekologiczna z zakresu Środki własne, racjonalnego korzystania z wody, skutków Wojewódzki zlewania do kanalizacji substancji Podniesienie świadomości ekologicznej Urząd Miejski Fundusz Ochrony 18. 2016-2018 2 ok. 5 000,00 niebezpiecznych, porzucania odpadów mieszkańców Krasnobród Środowiska i Gospodarki w pobliżu cieków, prowadzona przez Wodnej placówki szkolne z terenu gminy Krasnobród

Zadanie realizowane doraźnie, np. poprzez W ramach Ograniczanie zanieczyszczeń wód Urząd Miejski 19. 2016-2018 2 działalności Środki własne kontrolę opróżniania zbiorników na powierzchniowych i podziemnych Krasnobród statutowej nieczystości płynne. Kontrole przeprowadzają pracownicy Urzędu

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Miejskiego odpowiedzialni za realizację zadań związanych z utrzymaniem czystości i porządku w gminach.

Podejmowanie działań w przypadkach W ramach naruszenia przepisów ustawy Prawo Urząd Gminy 2016-2018 2 działalności Środki własne wodne oraz ustawy o Utrzymaniu czystości Nielisz statutowej i porządku w gminach. Doraźnie kontrole w tym zakresie.

21 525,00 (w tym Środki własne, Zakup beczki asenizacyjnej dla 2016 3 fundusz sołecki fundusz sołecki miejscowości Zaburze. 16 740,19)

Urząd Gminy 2016 2 143 814,60 Środki własne, Radecznica Program Rozwoju Budowa przydomowych oczyszczalni Obszarów 2017 2 12 300,00 ścieków. W 2018 r. montaż 241 sztuk. Wiejskich 2014- 2020 2018 2 3 242 070,90

Kontrole opróżniania zbiorników W ramach bezodpływowych przez uprawnionych Urząd Gminy 2016-2018 2 działalności Środki własne przedsiębiorców. Kontrole w zakresie Stary Zamość statutowej posiadania umów i faktur na opróżnianie zbiorników bezodpływowych.

Montaż lampy UV na studni na osiedlu 2017 3 9 569,40 Środki własne mieszkaniowym w miejscowości Bondyrz.

Modernizacja i rozbudowa gospodarki Urząd Gminy 01.06.2017- Wykonanie sieci wodociągowej na odcinku 20. 3 32 000,00 Środki własne wodno- ściekowej gminy Adamów 31.12.2017 0,2 km w miejscowości Suchowola.

18.07.2017- 2 036 887,10, Środki własne, Wykonanie sieci wodociągowej na odcinku 3 30.06.2018 w tym środki Europejski 8,072 km oraz jednej przepompowni wody. własne Fundusz Rolny na

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

747 868,10, rzecz Rozwoju dofinansowanie Obszarów 1 289 019,00 Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich

Montaż lampy UV na przepompowni wody 2018 3 29 864,40 Środki własne w miejscowości Potoczek.

Urząd Gminy Remonty awaryjnych odcinków 2016-2018 2 110 322,00 Środki własne Komarów-Osada wodociągów, zakup materiałów.

Środki własne, Rozbudowa i modernizacja oczyszczalni Urząd Miejski 2016-2019 1 5 500 000,00 środki Unii ścieków oraz rozbudowa kanalizacji sieci Krasnobród Europejskiej sanitarnej.

Środki własne, Rozbudowa i modernizacja sieci Program Rozwoju Urząd Gminy 01,09.2018- wodociągowej w miejscowości Majdan 3 1 385 000,00 Obszarów Łabunie 31.10.2018 Ruszowski na długości 3,3 km, 101 Wiejskich 2014- 2020 przyłączy do budynków.

Budowa sieci wodociągowej: łącznik 2017 3 48 296,85 Środki własne Nielisz – Gruszka o długości 1 823 mb.

Budowa sieci wodociągowej Urząd Gminy 2017-2018 1 58 841,73 Środki własne w miejscowości Ruskie Piaski o długości Nielisz 1 315 mb – I etap.

Budowa sieci wodociągowej 2016-2018 1 31 128,40 Środki własne w miejscowości Ujazdów o długości 1 784 mb – I etap.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Środki własne, Wojewódzki Urząd Gminy Fundusz Ochrony Budowa kanalizacji sanitarnej 2016 2 712 576,27 Radecznica Środowiska w Radecznicy – etap III. i Gospodarki Wodnej w Lublinie

Środki Gminy Rozbudowa sieci wodociągowej 2017 3 23 944,55 Szczebrzeszyn w Szczebrzeszynie przy ul. Piwnej.

Środki własne Zakład (36,25%), Gospodarki Regionalny Komunalnej w Program Budowa kanalizacji sanitarnej 2017 - Szczebrzeszynie 2 7 921 329,99 Operacyjny w Szczebrzeszynie – etap IV. Na dzień 31.08.2019 Województwa 31.12.2018 prace były wykonane w 30%. Lubelskiego 2014-2020 (63,75%)

2 969 806,00 Budowa wodociągu Sulmice – Zawoda.

Środki własne, Urząd Gminy 2 165 017,00 Budowa wodociągu Lipina Nowa. 2016-2018 środki Unii Skierbieszów Europejskiej Modernizacja punktu zlewnego 2 268 637,00 oczyszczalni ścieków.

Środki własne, 03.10.2017- Europejski Budowa sieci wodociągowej wraz 3 422 257,46 30.11.2017 Fundusz Rozwoju z przyłączami w miejscowości Wisłowiec. Urząd Gminy Regionalnego Stary Zamość Środki własne, Europejski Modernizacja wodociągu w miejscowości 2016-2018 3 59 977,26 Fundusz Rozwoju Wierzba. Regionalnego

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Urząd Miejski 2017-2018 3 191 351,10 Środki własne Modernizacja sieci kanalizacyjnej. w Zwierzyńcu

Ochrona powierzchni ziemi i utrzymanie wysokich standardów jakości gleb

W ramach działań Realizacja 24 kursów chemizacyjnych, Odpłatność 3 statutowych w tym 6 w ramach integrowanej produkcji rolników (koszty szkoleń roślin. 2016 nie są wyodrębnione Realizacja 22 bezpłatnych szkoleń 3 z kosztów Środki własne ogólnych) statutowych.

Powiatowy W ramach działań Odpłatność Podniesienie świadomości w zakresie Zespół 3 statutowych Realizacja 14 kursów chemizacyjnych. rolników wdrażania dobrych praktyk związanych Doradztwa (koszty szkoleń 21. Rolniczego 2017 nie są z nawożeniem gruntów i użytkowaniem w Zamościu wyodrębnione Realizacja 12 bezpłatnych szkoleń środków ochrony roślin z siedzibą 3 z kosztów Środki własne statutowych. w Sitnie ogólnych

W ramach działań Realizacja 21 kursów chemizacyjnych, Odpłatność 3 statutowych w tym 2 w ramach integrowanej produkcji rolników (koszty szkoleń roślin. 2018 nie są wyodrębnione Realizacja 12 bezpłatnych szkoleń 3 z kosztów Środki własne ogólnych statutowych.

Ochrona gruntów o wysokich walorach rolniczych przed wyłączeniem ich Starostwo 22. Powiatowe, 2016-2018 0 - - Brak realizacji zadania. z uprawy oraz ochrona torfowisk przed Urzędy Gmin nadmierną eksploatacją

Wojewódzki W ramach Punkty monitoringowe zlokalizowane są 23. Monitoring jakości gleby i ziemi Inspektorat 2015-2017 2 działalności Środki własne Ochrony statutowej w miejscowościach Wielącza i Kalinowice.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Środowiska Więcej informacji w rozdziale 5.4. w Lublinie, Instytut Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa Generalna Dyrekcja Dróg Kontrolowane dawkowanie soli podczas 2016-2018 3 10 520 000,00 Środki własne Krajowych zimowego utrzymania dróg. Kontrolowane dawkowanie soli na 24. i Autostrad drogach w trakcie opadów śniegu Zarząd Dróg W ramach Kontrolowane dawkowanie soli podczas Powiatowych 2016-2018 3 działalności Środki własne zimowego utrzymania dróg. w Zamościu statutowej

Budowa systemu gospodarki odpadami

Likwidacja dzikiego wysypiska odpadów Urząd Gminy 2018 1 6 259,68 Środki własne w miejscowości Jacnia. Zebrano 6,660 Mg Adamów odpadów.

Urząd Gminy Wywóz i utylizacja odpadów z dzikich 2017 2 1 999,90 Środki własne Komarów-Osada wysypisk.

Urząd Gminy 2017 2 1 621,40 Środki własne Likwidacja dzikich wysypisk. 25. Likwidacja i rekultywacja dzikich wysypisk Radecznica

Urząd Gminy Likwidacja 3 dzikich wysypisk, z których 2018 2 1 227,00 Środki własne Zamość zebrano 1,050 Mg odpadów.

Zadanie realizowane na bieżąco zależnie Pozostałe Urzędy Brak poniesionych od potrzeb. W raportowanym okresie nie 2016-2018 2 - Gmin kosztów wystąpiły dzikie wysypiska na terenie pozostałych gmin.

I kwartał 26. Urząd 3 W ramach Środki własne Kontrola w zakresie wypełniania przez Marszałkowski 2016 działalności Kontrola warunków udzielonego

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

podmioty posiadające pozwolenia na Województwa I kwartał statutowej zezwolenia dla instalacji do wytwarzania 3 zbieranie i przetwarzanie odpadów Lubelskiego 2017 odpadów w stacji demontażu pojazdów. ustaleń dotyczących metod oraz miejsc III kwartał prowadzenia odzysku i unieszkodliwiania 3 2018 odpadów W ramach Kontrola Regionalnej Instalacji I kwartał 3 działalności Środki własne Przetwarzania Odpadów Komunalnych 2017 statutowej A,B,C

Wojewódzki Inspektorat W ramach Zadanie realizowane na bieżąco. Więcej Ochrony 2016-2018 2 działalności Środki własne informacji w rozdziale 5.7. Środowiska statutowej w Lublinie 2016 3 2 396,00 Starostwo Powiatowe 2017 3 4 609,00 Środki własne Organizacja akcji Sprzątanie świata. w Zamościu 2018 3 3 078,00

Zamieszczanie ogłoszeń i informacji na stronie internetowej gminy Adamów W ramach Urząd Gminy dotyczących konsekwencji nielegalnego 2016-2018 2 działalności Środki własne Adamów składowania i spalania odpadów statutowej Podniesienie świadomości ekologicznej w gospodarstwach domowych oraz 27. społeczeństwa segregacji odpadów.

Udostępnianie informacji mieszkańcom na stronie internetowej gminy oraz w formie W ramach Urząd Gminy ulotek, dotyczących konsekwencji 2016-2018 2 działalności Środki własne Komarów-Osada nielegalnego składowania i spalania statutowej odpadów w gospodarstwach domowych oraz segregacji odpadów.

Urząd Miejski 2016-2018 2 5 000,00 Środki własne, Kampanie z zakresu konsekwencji

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Krasnobród Wojewódzki nielegalnego składowania i spalania Fundusz Ochrony odpadów w gospodarstwach domowych Środowiska oraz segregacji odpadów, prowadzone i Gospodarki w ramach edukacji ekologicznej, głównie Wodnej w placówkach szkolnych na terenie gminy Krasnobród.

Dostarczanie do mieszkańców ulotek Urząd Gminy i zamieszczanie na tablicach ogłoszeń 2016-2018 2 600,00 Środki własne Łabunie informacji dotyczących segregacji odpadów.

Zamieszczanie na stronie internetowej oraz Biuletynie Informacyjnym gminy W ramach Urząd Gminy Nielisz informacji w zakresie konsekwencji 2016-2018 2 działalności Środki własne Nielisz nielegalnego składowania i spalania statutowej odpadów w gospodarstwach domowych oraz segregacji odpadów.

Organizowanie we współpracy z GOK Urząd Gminy 1 500,00 2016-2018 2 Środki własne warsztatów, konkursów, rajdów Stary Zamość (w każdym roku) rowerowych.

2016 3 4 000,00 Organizacja spektakli ekologicznych dla 2017 3 2 400,00 Środki własne dzieci i młodzieży w wieku 5-10 lat i 10-15 lat. Urząd Miejski w 2018 3 2 500,00 Szczebrzeszynie Wydanie ulotki informacyjnej „Nowe 2017 3 5 000,00 Środki własne zasady segregowania odpadów komunalnych od 01.01.2018 r.”

Wojewódzki 2016-2018 2 W ramach Środki własne Udostępnianie za pomocą strony Inspektorat działalności internetowej rocznych raportów o stanie

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Ochrony statutowej środowiska obejmujących wyniki Środowiska monitoringu gospodarki odpadami. w Lublinie

Poprawa klimatu akustycznego na obszarach narażonych na nadmierny hałas

Generalna Dyrekcja Dróg Ograniczenie wpływu hałasu Krajowych 28. i Autostrad, 2016-2018 0 - - Brak realizacji zadania. komunikacyjnego na mieszkańców Zarząd Dróg Powiatowych w Zamościu Wojewódzki Ustalanie i egzekwowanie Inspektorat W ramach Zadanie realizowane na bieżąco. Więcej 29. dopuszczalnych poziomów hałasu Ochrony 2016-2018 2 działalności Środki własne informacji w rozdziale 5.5. w środowisku Środowiska statutowej w Lublinie Generalna Dyrekcja Dróg Bieżące utrzymanie dróg – odnowa 2016-2018 3 13 200 000,00 Środki własne Krajowych nawierzchni dróg. i Autostrad 30. Poprawa stanu nawierzchni drogowej Remonty odcinków dróg na długości 2016 3 3 739 823,89 Środki własne Zarząd Dróg 18,272 km. Powiatowych w Zamościu 2016 3 989 618,16 Środki własne Remonty cząstkowe nawierzchni dróg.

Środki własne, Program Rozwoju Urząd Gminy Utworzenie szlaków rowerowych w gminie 2018 3 51 907,10 Obszarów Łabunie Łabunie o długości 33,2 km. Promocja i rozwój alternatywnych źródeł Wiejskich 2014- 31. transportu 2020 2017 1 70 365,50 Środki własne, Urząd Miejski w W 2019 r. wybudowana zostanie ścieżka Szczebrzeszynie Regionalny 2018 1 1 968,00 Program pieszo rowerowa wzdłuż rzeki Wieprz wraz

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Operacyjny z ogrodzeniem 2 punktów obserwacji Województwa przyrodniczej w miejscowości Lubelskiego Szczebrzeszyn. Koszt zadania wyniesie 2014-2020 2 113 381,44 zł.

2017 3 58 000,00 Środki własne Urząd Miejski Środki własne, Budowa ścieżek rowerowych. w Zwierzyńcu 2018 3 19 951,00 budżet państwa

Utrzymanie emisji promieniowania elektromagnetycznego poniżej norm dopuszczalnych

Wojewódzki Kontrola natężenia promieniowania Inspektorat W ramach Zadanie realizowane na bieżąco. Więcej 32. Ochrony 2016-2018 2 działalności Środki własne elektromagnetycznego informacji w rozdziale 5.6. Środowiska statutowej w Lublinie Starostwo Przestrzeganie przepisów prawa Powiatowe w zakresie rozwiązań technicznych oraz w Zamościu, 33. wybór niekonfliktowych lokalizacji Urząd 2016-2018 0 - - Brak realizacji zadania. instalacji generujących promieniowanie Marszałkowski elektromagnetyczne Województwa Lubelskiego

Ograniczenie ryzyka wystąpienia awarii, zapobieganie zagrożeniom naturalnym oraz minimalizacja skutków oddziaływania na środowisko i ludność w przypadku ich wystąpienia

Bieżąca sprawozdawczość w zakresie W ramach ochrony środowiska. 2016-2018 2 działalności Środki własne Profesjonal gospodarczej Selektywne gromadzenie i przekazywanie 34. Minimalizacja ryzyka poważnej awarii Przedsiębiorstwo odpadów. Wielobranżowe W ramach Środki 17.10.2017- 3 działalności Państwowej Ćwiczenia praktyczne Państwowej Straży 19.10.2017 statutowej PSP Straży Pożarnej Pożarnej na wypadek wycieku amoniaku,

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

przeprowadzone na terenie chłodni.

2016-2018 2 57 195,00 Środki własne Przeglądy instalacji detekcji gazu.

Szkolenie pracowników w zakresie obsługi 2018 3 9 500,00 Środki własne bezpieczeństwa instalacji amoniakalnej.

Przeprowadzenie łącznie 39 kontroli z wyjazdem w teren, w tym 16 kontroli interwencyjnych oraz 73 kontroli w oparciu o dokumenty (bez wyjazdu w teren). Efektem przeprowadzonych kontroli było wydanie 30 decyzji administracyjnych i 11 zarządzeń i wystąpień pokontrolnych W ramach zobowiązujących do usunięcia 2016 2 działalności Środki własne nieprawidłowości we wszystkich statutowej przypadkach gdzie takie nieprawidłowości zostały stwierdzone. Nie wystąpiły Wojewódzki przypadki noszące znamiona poważnych Inspektorat Ochrony awarii przemysłowych. Nie wystąpiły także Środowiska przypadki naruszeń prawa ochrony w Lublinie środowiska wymagające interwencji Prokuratury lub Sądu. Wymierzono trzy kary grzywny w formie mandatu karnego.

Przeprowadzenie łącznie 94 kontroli podmiotów z czego 39 kontroli z wyjazdem w teren, w tym 10 kontroli interwencyjnych W ramach 2017 2 działalności Środki własne oraz 55 kontroli w oparciu o dokumenty statutowej (bez wyjazdu w teren). Efektem przeprowadzonych kontroli było wydanie 13 decyzji administracyjnych i 14 zarządzeń i wystąpień pokontrolnych

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

zobowiązujących do usunięcia nieprawidłowości we wszystkich przypadkach gdzie takie nieprawidłowości zostały stwierdzone. Nie wystąpiły przypadki noszące znamiona poważnych awarii przemysłowych. Nie wystąpiły także przypadki naruszeń prawa ochrony środowiska wymagające interwencji Prokuratury lub Sądu. Wymierzono 1 karę grzywny w formie mandatu karnego.

Prowadzenie prac z zakresu odmulania Rezerwa celowa, i renowacji koryt rzecznych oraz kanałów Wojewódzki melioracyjnych: 01.09.2016- Fundusz Ochrony 3 483 155,92 30.10.2016 Środowiska Zabudowa wyrw w skarpach rzeki Gorajec i Gospodarki wraz z remontem umocnienia stopy skarp Wodnej w km 9+500-12+700, gmina Radecznica.

Rezerwa celowa, Wojewódzki Wojewódzki Zabezpieczenie prawego brzegu zbiornika 18.10.2016- Fundusz Ochrony Minimalizacja ryzyka wystąpienia Zarząd Melioracji 3 371 696,95 wodnego Nielisz przed abrazją – sekcja 16 35. i Urządzeń 22.12.2016 Środowiska zagrożeń naturalnych P, gmina Nielisz. Wodnych i Gospodarki w Lublinie Wodnej 30.08.2016- Konserwacja gruntowa rzeki Łabuńka 3 226 235,03 Rezerwa celowa 30.10.2016 w km18+510-19+610.

16.08.2016- Konserwacja rzeki Sieniucha w km 5+620- 3 88 678,23 Rezerwa celowa 10.10.2016 23+000.

16.08.2016- Konserwacja rzeki Świniucha B w km 3 47 526,55 Rezerwa celowa 05.10.2016 0+000-6+080.

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

25.11.2016- Konserwacja rzeki Farens w km 5+320- 3 29 300,49 Rezerwa celowa 20.12.2016 11+600.

22.11.2016- Konserwacja rzeki Gorajec w km 5+050- 3 34 958,51 Rezerwa celowa 20.12.2016 6+940.

25.11.2016- Konserwacja rzeki Sieniucha w km 3 30 864,55 Rezerwa celowa 20.12.2016 12+400-14+190.

Rezerwa celowa, Wojewódzki Zabudowa wyrw w skarpach rzeki 31.08.2017- Fundusz Ochrony Topornica wraz z remontem umocnienia 3 265 900,23 30.09.2017 Środowiska stopy skarp w km 5+910-7+800, gmina i Gospodarki Zamość. Wodnej

30.08.2017- Konserwacja rzeki Gorajec w km 2+570- 3 36 223,50 Rezerwa celowa 15.09.2017 2+820, powiat Zamość.

30.08.2017- Wykonanie zabudowy wyrw rzeki Por km 3 33 589,85 Rezerwa celowa 15.09.2017 7+445-7+465 powiat Zamość.

Rezerwa celowa, Wojewódzki Zabudowa wyrw w skarpach rzeki Gorajec 18.09.2017- Fundusz Ochrony 3 335 557,62 wraz z remontem umocnienia stopy skarp 30.10.2017 Środowiska i Gospodarki w km 12+700-14+970, gmina Radecznica. Wodnej

Wykonanie zabudowy wyrw w skarpie 30.10.2017- rzeki Por wraz z umocnieniem stopy 3 77 461,22 Rezerwa celowa 30.11.2017 skarpy prawej w km 11+220-11+645 gmina Radecznica.

28.11.2017- 3 31 262,79 Rezerwa celowa Konserwacja rzeki Wolica w km 18+700-

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

15.12.2017 19+290 gmina Skierbieszów.

Konserwacja rzeki Gorajec w km 14+970- 28.11.2017- 3 35 193,39 Rezerwa celowa 16+600 w miejscowości Trzęsiny, gmina 15.12.2017 Radecznica.

05.12.2017- Wykonanie konserwacji rzeki Świnka w km 3 34 123,13 Rezerwa celowa 15.12.2017 5+080-6+300 gmina Szczebrzeszyn.

08.12.2017- Wykonanie konserwacji rzeki Wolica w km 3 33 497,16 Rezerwa celowa 18.12.2017 35+450-36+500 gmina Grabowiec.

12.12.2017- Wykonanie konserwacji rzeki Kalinówka 3 33 965,59 Środki własne 20.12.2017 w km 8+050-9+400 gmina Grabowiec.

W ramach obrony cywilnej prowadzona jest prewencja przeciwpożarowa, działania Doskonalenie systemu zarządzania przeciwpowodziowe, opracowany został W ramach kryzysowego oraz systemu wczesnego Urząd Gminy Plan Reagowania Kryzysowego Gminy, 36. 2016-2018 2 działalności Środki własne powiadamiania o możliwości zaistnienia Radecznica zorganizowano Gminne Centrum statutowej zagrożeń naturalnych Zarządzania Kryzysowego oraz opracowano stosowną dokumentację i procedury w tym zakresie.

Ochrona i zachowanie bogactwa przyrodniczego oraz walorów krajobrazowych

Realizacja polityki przestrzennej Starostwo 37. z zachowaniem warunków ochrony Powiatowe 2016-2018 0 - - Brak realizacji zadania. przyrody w Zamościu

Nadleśnictwo 38. Wzrost lesistości poprzez nasadzenie na Krasnystaw, 2016-2018 0 - - Brak realizacji zadania. gruntach wyłączonych z użytkowania Nadleśnictwo Strzelce,

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

rolniczego Nadleśnictwo Zwierzyniec, Roztoczański Park Narodowy, Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych

Środki własne, Utrzymanie istniejących korytarzy budżet Państwa, ekologicznych. Fundusz Leśny, W ramach Narodowy i Rewitalizacja i ochrona terenów Roztoczański 2016-2018 2 działalności Wojewódzki o szczególnych walorach przyrodniczych Park Narodowy statutowej Fundusz Ochrony i krajobrazowych. Środowiska i Gospodarki Przywracanie pierwotnego stanu siedlisk Ochrona i utrzymanie bioróżnorodności Wodnej przyrodniczych i gatunkowych. 39. biologicznej regionu oraz wzmocnienie systemu obszarów chronionych Czynna ochrona stanowisk występowania storczyka purpurowego Orchis purpurea na terenie Skierbieszowskiego Parku Zespół Lubelskich W ramach Krajobrazowego w gminie Sitno. Parków 2016-2018 3 działalności Środki własne Krajobrazowych statutowej Czynna ochrona stanowisk lęgowych brzegówki Riparia riparia w Skierbieszowskim Parku Krajobrazowym na terenie gminy Skierbieszów.

2016 3 1 000,00 Starostwo Powiatowe 2017 3 1 200,00 Środki własne Budowa szlaków turystycznych i ścieżek. w Zamościu 2018 3 1 415,00 40. Ochrona i utrzymanie estetyki krajobrazu Środki własne, Wykonanie dwóch ścieżek edukacyjno- Nadleśnictwo 01.03.2018- 3 15 498,00 Wojewódzki przyrodniczych w Leśnictwach Nowiny Zwierzyniec 31.10.2018 Fundusz Ochrony i Smolnik. Środowiska

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

i Gospodarki Wodnej

W ramach Racjonalna gospodarka zasobami leśnymi Nadleśnictwo 2016-2018 2 działalności Środki własne zgodnie z Planem Urządzania Lasu Krasnystaw statutowej zatwierdzonym na lata 2010-2019.

Prowadzenie gospodarki leśnej zgodnie W ramach Nadleśnictwo z Planem Urządzania Lasu dla 2016-2018 2 działalności Środki własne Strzelce Nadleśnictwa Strzelce na lata 2015-2024 statutowej oraz obowiązującymi przepisami prawa.

Prowadzenie gospodarki leśnej zgodnie Racjonalna gospodarka zasobami z Planem Urządzania Lasu na lata 2014- 41. leśnymi 2023 zgodnie z zasadą trwale zrównoważonej gospodarki leśnej poprzez zachowanie i odpowiednie kształtowanie W ramach zasobów leśnych, utrzymanie zdrowia Nadleśnictwo 2016-2018 2 działalności Środki własne i żywotności ekosystemów leśnych, Zwierzyniec statutowej utrzymanie i wzmocnienie produkcyjnych funkcji lasu, zachowanie, ochrona i wzbogacanie biologicznej różnorodności ekosystemów leśnych, zachowanie i wzmocnienie funkcji ochronnych w zagospodarowaniu lasów.

Zwiększanie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz promocja zarządzania środowiskowego

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Prowadzenie edukacji przyrodniczej, ekologicznej, turystycznej i rekreacyjnej w postaci prelekcji i pogadanek dla różnych grup wiekowych. Z tej formy edukacji skorzystało 1 886 osób. „Ferie w parkach krajobrazowych” – zajęcia edukacyjne dla grup spędzających zimowe ferie w parkach krajobrazowych. Z tej formy edukacji skorzystało 100 osób. Warsztaty edukacyjno-plastyczne „Spotkania z wiosną”. Zajęcia zorganizowane we współpracy z Centrum Informacji Ekologicznej działającym przy Książnicy Zamojskiej. Udział wzięło 95 Zwiększenie świadomości ekologicznej Zespół Lubelskich W ramach osób. 42. Parków 2016 3 działalności Środki własne mieszkańców i przedsiębiorców Krajobrazowych statutowej Organizacja etapu szkolnego, gminnego i parkowego ogólnopolskiego konkursu „Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski”. Udział wzięło 95 uczniów z 9 szkół. „Noc Sów” – współorganizacja ze Szkołą Podstawową Nr 8 w Zamościu ogólnopolskiego wydarzenia. W wydarzeniu wzięło udział 70 osób. Organizacja akcji „Dzień Ziemi”. Zajęcia edukacyjne w szkołach, przedszkolach, domach kultury i in. Udział wzięło 120 osób. Udział w VIII Lubelskich Spotkaniach z Tradycją i Kulturą Łowiecką w Zwierzyńcu – przygotowanie stoiska

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

edukacyjno- informacyjnego. 56. Rajd Jesienny z cyklu „Lubelskie Parki Krajobrazowe” – prowadzenie merytoryczne. W rajdzie wzięło udział 80 osób. Organizacja „Zielonej Szkoły” – prowadzenie zajęć terenowych dla 40 uczestników.

Wymiana 3 tablic informacyjnych. Wydruk 3 840,00 Środki własne blach bez stelaży.

Wydanie edukacyjnych gier planszowych Wojewódzki „Parki krajobrazowe w grze” dotyczących 4 Fundusz Ochrony parków krajobrazowych: Krasnobrodzkiego 3 7 000,00 Środowiska PK, PK Puszczy Solskiej, i Gospodarki Wodnej w Lublinie Południoworoztoczańskiego PK, Szczebrzeszyńskiego PK.

Konkurs „Budka lęgowa” przeznaczony dla uczniów gimnazjów z terenu parków 3 600,00 Środki własne krajobrazowych. Na konkurs wpłynęło 66 budek lęgowych.

Konkurs plastyczny „Roztocze malowane – kapliczki przydrożne jako świadkowie 3 700,00 Środki własne naszej historii”. Na konkurs wpłynęło 99 prac. Prace wyeksponowano na wystawie pokonkursowej w Książnicy Zamojskiej.

3 700,00 Środki własne Konkurs integracyjny dla dzieci i rodziców „Karmnik dla ptaków”. Na konkurs

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

wykonano 17 karmników.

Organizacja akcji „Sprzątanie Świata” w Szkole Podstawowej Nr 3 3 500,00 Środki własne w Szczebrzeszynie. Pogadanka, sprzątanie okolicy, ognisko.

Patronat nad Festiwalem Piosenki 3 290,00 Środki własne Ekologicznej w Kaczórkach.

Prowadzenie edukacji przyrodniczej, ekologicznej, turystycznej i rekreacyjnej w postaci prelekcji i pogadanek dla różnych grup wiekowych. Z tej formy edukacji skorzystało 2 117 osób. „Noc Sów” – współorganizacja ze Szkołą Podstawową Nr 8 w Zamościu ogólnopolskiego wydarzenia. W wydarzeniu wzięło udział 150 osób. W ramach obchodów wykonano na W ramach 2017 3 działalności Środki własne konkurs „Kolorowa sowa” 40 prac w formie statutowej masek. Organizacja warsztatów edukacyjnych dla przedszkolaków „Wszystko o drzewie” w siedzibie Ośrodka Zamiejscowego w Zamościu. Organizacja akcji „Światowy Dzień Ziemi”. Prowadzono zajęcia w szkołach oraz zorganizowano wycieczkę ukazującą bioróżnorodność Działów Grabowieckich. W wydarzeniu wzięło udział 688 osób.

100

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Przygotowanie stoiska edukacyjno- informacyjnego podczas XII Ekopikniku w Lublinie. Organizacja akcji „Sprzątanie Świata” – przeprowadzono prelekcje edukacyjne. Organizacja terenowego wyjazdu edukacyjnego z Kołem Naukowym „Geoturystyka AGH” na terenie Krasnobrodzkiego PK i PK Puszczy Solskiej. Uczestnicy poznali geologię Roztocza Środkowego i jego strefy krawędziowej. Konkurs „Las zamknięty w szkle”. Na konkurs wpłynęło 65 prac. 57. Rajd Jesienny z cyklu „Lubelskie Parki Krajobrazowe” – prowadzenie merytoryczne. W rajdzie wzięło udział 85 osób. Dzień Krajobrazu” – prelekcja w Sanatorium w Krasnobrodzie. Zorganizowanie stoiska edukacyjno- informacyjnego podczas obchodów „Światowego Dnia Zwierząt” w Zamościu.

Organizacja etapu szkolnego, gminnego i parkowego ogólnopolskiego konkursu 3 100,00 Środki własne „Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski”. Udział wzięło 44 uczniów z 7 szkół.

3 850,00 Środki własne Konkurs „Budka lęgowa” przeznaczony dla

101

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

uczniów gimnazjów z terenu parków krajobrazowych. Na konkurs wpłynęło 66 budek lęgowych.

Organizacja wystawy pt. 3 700,00 Środki własne „Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy w obiektywie”.

Wykonanie części opisowej tablic informacyjnych dotyczących Parków 3 750,00 Środki własne Krajobrazowych: Krasnobrodzkiego, Szczebrzeszyńskiego i Południoworoztoczańskiego.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Wydanie map Krasnobrodzkiego 3 8 640,00 Środowiska i Szczebrzeszyńskiego Parku i Gospodarki Krajobrazowego. Wodnej w Lublinie Wojewódzki Fundusz Ochrony 3 16 800,00 Środowiska Wydanie albumu „Krajobrazy Roztocza”. i Gospodarki Wodnej w Lublinie Wojewódzki Fundusz Ochrony Wydanie folderu „Ścieżka przyrodniczo- 3 4 000,00 Środowiska historyczna Szczebrzeszyn – i Gospodarki Kawęczynek”. Wodnej w Lublinie

Konkurs plastyczny „Roztocze malowane – 3 750,00 Środki własne mieszkańcy naszych lasów”. Na konkurs wpłynęły 34prace. Prace wyeksponowano na wystawie pokonkursowej w siedzibie

102

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Ośrodka Zamiejscowego w Zamościu.

Patronat nad Festiwalem Piosenki 3 300,00 Środki własne Ekologicznej w Kaczórkach.

Środki własne, Wojewódzki Konferencja z okazji 25-lecia Fundusz Ochrony Szczebrzeszyńskiego 3 24 761,90 Środowiska i Południoworoztoczańskiego Parku i Gospodarki Krajobrazowego. Wodnej w Lublinie

Konkurs „Zwierzęta parków krajobrazowych w zamojskim ZOO”. 3 400,00 Środki własne Konkurs organizowany przez Ogród Zoologiczny w Zamościu przy współpracy z ZLPK OZ w Zamościu.

Konkurs integracyjny dla dzieci i rodziców 3 600,00 Środki własne „Karmnik dla ptaków”. Na konkurs wykonano 26 karmników.

Prowadzenie edukacji przyrodniczej, ekologicznej, turystycznej i rekreacyjnej w postaci prelekcji i pogadanek dla różnych grup wiekowych. Z tej formy edukacji skorzystało 1 989 osób. W ramach 2018 3 działalności Środki własne Organizacja konkursu Poznajemy Parki statutowej Krajobrazowe Polski, etap parkowy w Skierbieszowie. „Noc Sów” – współorganizacja ze Szkołą Podstawową Nr 8 w Zamościu ogólnopolskiego wydarzenia. Udział wzięło

103

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

117 osób. W ramach obchodów wykonano na konkurs „Roztoczańska sowa” 120 prac plastycznych. Realizacja zadania „Ochrona przyrody i ekologia w uzdrowisku” we współpracy z Samodzielnym Publicznym Sanatorium Rehabilitacyjnym w Krasnobrodzie: Opracowanie tablic informacyjnych dot. Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego, które stworzyły ścieżkę edukacyjną na terenie Zespołu Pałacowo-Parkowego w Krasnobrodzie. Zajęcia edukacyjne dla uczestników turnusów rehabilitacyjnych dla różnych grup wiekowych, w których udział wzięło 328 osób. Udział w X Lubelskich Spotkaniach z Tradycją i Kulturą Łowiecką w Zwierzyńcu – przygotowanie stoiska edukacyjno-informacyjnego. Organizacja rajdu pieszego dla młodzieży z Regionalnego Centrum Promocji Obszaru Natury 2000 Tarnobrzeska Dolina Wisły po Szczebrzeszyńskim Parku Krajobrazowym. Cykl warsztatów „Drzewa niepodległości” – nauka rozpoznawania gatunków drzew rodzimych, quiz wiedzy, wykonanie prac plastycznych. W zajęciach uczestniczyło 130 osób. „Dzień Krajobrazu” organizowany pod hasłem „Krajobraz kulturowy – pomnik

104

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

historii”. Zorganizowanie spacerów krajobrazowo-przyrodniczo-kulturowych w dwóch miejscach: Parku Miejskim w Zamościu i Zespole Pałacowo- Parkowym w Krasnobrodzie. Udział wzięło 251 osób. Promocja parków krajobrazowych położonych na Roztoczu podczas III Powiatowego Pikniku Ekologicznego w Lubaczowie. Przygotowanie wystawy geologicznej „Kamienny Las na Roztoczu” w siedzibie ZLPK OZ w Zamościu. Spacer edukacyjny po ścieżce edukacyjno- spacerowej „Skierbieszów-Dulnik-Zawoda- Broczówka” w Skierbieszowskim Parku Krajobrazowym. Organizacja konkursu Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski – etap gminny w Sitnie.

Konkurs „Budka lęgowa” przeznaczony dla uczniów gimnazjów z terenu parków 3 700,00 Środki własne krajobrazowych. Na konkurs wpłynęło 45 budek lęgowych.

Konkurs „Ptaki igłą malowane” – na 3 600,00 Środki własne konkurs przesłano 10 prac wykonanych techniką haftu krzyżykowego.

3 100,00 Środki własne Ogólnopolski konkurs „Poznajemy Parki

105

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Krajobrazowe Polski”. Organizacja etapu szkolnego, gminnego i parkowego. Udział wzięło 53 uczniów z 6 szkół.

Konkurs plastyczny „Roztocze malowane – świat owadów”. Na konkurs wpłynęło 49 3 750,00 Środki własne prac. Prace wyeksponowano na wystawie pokonkursowej w siedzibie Ośrodka Zamiejscowego w Zamościu.

Organizacja akcji „Światowy Dzień Ziemi”. przedsięwzięcie zorganizowane we współpracy ze Stowarzyszeniem Pomocy 3 300,00 Środki własne Dzieciom Niepełnosprawnym „Krok za krokiem” w Zamościu. Ponadto odbyły się prelekcje i pogadanki w szkołach. Udział wzięło 558 osób.

Patronat nad Festiwalem Piosenki 3 300,00 Środki własne Ekologicznej w Kaczórkach.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Wydanie folderu „Osobliwości geologiczne 3 3 948,00 Środowiska w parkach krajobrazowych Roztocza – i Gospodarki Krasnobrodzki Park Krajobrazowy”. Wodnej w Lublinie

Konkurs integracyjny dla dzieci i rodziców 3 750,00 Środki własne „Karmnik dla ptaków”. Na konkurs wykonano 53 karmniki.

Konkurs „Zwierzęta parków 3 600,00 Środki własne krajobrazowych w zamojskim ZOO”. Konkurs organizowany przez Ogród

106

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Zoologiczny w Zamościu przy współpracy z ZLPK OZ w Zamościu.

Wojewódzki Przygotowanie i wydruk mapy Fundusz Ochrony przyrodniczo-turystycznej 3 7 896,00 Środowiska Skierbieszowskiego Parku i Gospodarki Wodnej w Lublinie Krajobrazowego.

Udostępnianie za pomocą strony internetowej rocznych raportów o stanie środowiska obejmujących wyniki monitoringu jakości powietrza, wód, gleb i ziemi, hałasu, pól elektromagnetycznych oraz gospodarki odpadami. Udostępnianie Portalu Jakości Powietrza Wojewódzki Głównego Inspektoratu Ochrony Inspektorat W ramach Środowiska (https://powietrze.gios.gov.pl), Ochrony 2016-2018 2 działalności Środki własne prezentującego dane dotyczące jakości Środowiska statutowej w Lublinie powietrza, wizualizacje bieżących danych pomiarowych ze stacji automatycznych, informację o przekroczeniach poziomów dopuszczalnych i poziomów ostrzegawczych zanieczyszczeń. Zamieszczanie na stronie internetowej informacji o kampanii „STOP pożarom traw”.

Podniesienie świadomości ekologicznej Wojewódzki Udostępnianie za pomocą strony mieszkańców i podmiotów gospodarczych Inspektorat W ramach internetowej rocznych raportów o stanie 43. związanej z racjonalnym Ochrony 2016-2018 2 działalności Środki własne środowiska obejmujących wyniki gospodarowaniem zasobami wody, Środowiska statutowej monitoringu wód oraz kontroli z zakresu energii i surowców w Lublinie gospodarki wodno-ściekowej.

107

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Okres Ocena Koszty Źródła Lp. Nazwa zadania Realizatorzy realizacji realizacji poniesione Dodatkowe informacje finansowania zadań zadań* [brutto, zł]

Starostwo Powiatowe w Zamościu, Wojewódzki Inspektorat Promocja „ekozarządzania” Ochrony 44. 2016-2018 0 - - Brak realizacji zadania. w przedsiębiorstwie Środowiska w Lublinie, podmioty gospodarcze, organizacje ekologiczne

*Gdzie: 0 – brak realizacji zadania, 1 – zrealizowane częściowo, 2 – realizowane na bieżąco, 3 – zrealizowane całkowicie.

108

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

4. Ocena realizacji Programu Ochrony Środowiska

Jak wynika z tabeli nr 9 w okresie od 01.01.2016 r. do 31.12.2018 r. w ramach Programu Ochrony Środowiska wyznaczone zostały 44 zadania. Z tych 44 zadań, podjęto się realizacji 34. Wyznaczone zadania dotyczyły zagadnień takich jak: poprawa stanu środowiska jako czynnika determinującego jakość życia mieszkańców, utrzymanie standardów jakości powietrza przy zachowaniu bezpieczeństwa energetycznego, osiągnięcie dobrego stanu chemicznego i dobrego potencjału ekologicznego wód powierzchniowych oraz ochrona zasobów wód podziemnych, ochrona powierzchni ziemi i utrzymanie wysokich standardów jakości gleb, budowa systemu gospodarki odpadami, poprawa klimatu akustycznego na obszarach narażonych na nadmierny hałas, utrzymanie emisji promieniowania elektromagnetycznego poniżej norm dopuszczalnych, ograniczenie ryzyka wystąpienia awarii, zapobieganie zagrożeniom naturalnym oraz minimalizacja skutków oddziaływania na środowisko i ludność w przypadku ich wystąpienia, ochrona i zachowanie bogactwa przyrodniczego oraz walorów krajobrazowych, zwiększanie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz promocja zarządzania środowiskowego. Należy podkreślić, iż wiele zadań wpisuje się w realizację więcej niż jednego strategicznego celu długoterminowego.

Stopień realizacji zadań dla Powiatu Zamojskiego wynosi 77,27%.

5. Ocena systemu monitoringu

W celu oceny wpływu realizacji zadań wyznaczonych w Programie Ochrony Środowiska na poprawę środowiska na terenie powiatu zamojskiego zestawiono wartości wskaźników monitoringu, porównując stan z 2015 roku (rok bazowy) ze stanem na lata 2016-2018. Brak jest kompletnych danych za 2018 r. WIOŚ i GUS swoje opracowania udostępnią w drugiej połowie 2019 r.

109

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Tabela 10. Wskaźniki monitoringu

Zmiana L.p. Wskaźnik Jednostka 2015 2016 2017 2018 wskaźnika*

Ludność według faktycznego miejsca 1. osoba 108 393 107 928 107 565 106 935 zamieszkania

2. Gęstość zaludnienia os/km2 58 58 58 57

Ochrona powietrza

Wyniki klasyfikacji strefy pod kątem ochrony zdrowia dla strefy lubelskiej

3. Dwutlenek siarki (SO2) - A A A brak danych

4. Dwutlenek azotu (NO2) - A A A brak danych

5. pył zawieszony PM10 - C C C brak danych

6. pył zawieszony PM2,5 - C A A brak danych

7. Benzen (C6H6) - A A A brak danych

8. Tlenek węgla (CO) - A A A brak danych

9. Ołów (Pb) - A A A brak danych

10. Arsen (As) - A A A brak danych

11. Kadm (Cd) - A A A brak danych

110

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Zmiana L.p. Wskaźnik Jednostka 2015 2016 2017 2018 wskaźnika*

12. Nikiel (Ni) - A A A brak danych

13. Benzo(a)piren (B(a)P) - C C C brak danych

14. Ozon (O3) - A A A brak danych

15. Emisja zanieczyszczeń gazowych t/r 63 600 55 082 55 595 57 090

16. Emisja zanieczyszczeń pyłowych t/r 87 65 54 69

Gospodarka wodno-ściekowa

885,485 (brak danych z gmin 17. Długość czynnej rozdzielczej sieci wodociągowej km 1 060,2 1 061,6 1 064,9 Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

14 230 (brak danych z gmin Połączenia rozdzielczej sieci wodociągowej Miączyn, 18. prowadzące do budynków mieszkalnych i szt. 19 408 19 437 19 621 Sitno, zbiorowego zamieszkania Szczebrzeszyn i Zamość)

19. Ludność korzystająca z sieci wodociągowej os. 62 433 62 208 62 202 38 886 (brak danych z gmin

111

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Zmiana L.p. Wskaźnik Jednostka 2015 2016 2017 2018 wskaźnika*

Miączyn, Radecznica, Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

63,1 (brak danych z gmin Korzystający z sieci wodociągowej w % ogółu Radecznica, 20. % 57,6 57,6 57,8 ludności Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

1 117,48 (brak danych z gmin Miączyn, 21. Woda dostarczona gospodarstwom domowym dam3 1 789,3 1 761,1 1 768,9 Radecznica, Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

29,96 (brak danych z gmin Zużycie wody w gospodarstwach domowych 22. m3 25,6 23,8 25,3 Miączyn, ogółem na 1 mieszkańca Radecznica, Sitno, Szczebrzeszyn

112

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Zmiana L.p. Wskaźnik Jednostka 2015 2016 2017 2018 wskaźnika*

i Zamość)

137,14 (brak danych z gmin 23. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 227,6 230,5 233,0 Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

2 406 (brak danych z gmin Miączyn, Przyłącza prowadzące do budynków 24. szt. 4 178 4 313 4 275 Radecznica, mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

428,227 (brak danych z gmin Ścieki bytowe odprowadzone siecią Miączyn, 25. dam3 516,7 584,3 590,9 kanalizacyjną Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

10 918 (brak 26. Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej os. 17 299 17 695 18 013 danych z gmin Miączyn, Radecznica,

113

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Zmiana L.p. Wskaźnik Jednostka 2015 2016 2017 2018 wskaźnika*

Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

15,17 (brak danych z gmin Korzystający z sieci kanalizacyjnej w % ogółu Radecznica, 27. % 16,0 16,4 16,7 ludności Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

9 819 (brak danych z gmin Adamów, Miączyn, 28. Ilość zbiorników bezodpływowych szt. 15 331 15 461 15 728 Radecznica, Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

1 201 (brak danych z gmin Miączyn, 29. Ilość przydomowych oczyszczalni ścieków szt. 1 329 1 341 1 388 Radecznica, Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

114

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Zmiana L.p. Wskaźnik Jednostka 2015 2016 2017 2018 wskaźnika*

Ładunki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych po oczyszczeniu

BZT5 kg/rok 5 744 4 355 6 694 5 838

ChZT kg/rok 36 611 24 795 37 035 31 334 30. Zawiesina ogólna kg/rok 8 728 6 819 7 707 6 262

Azot ogólny kg/rok 0 529 0 0

Fosfor ogólny kg/rok 0 209 0 0

31. Osady z komunalnych oczyszczalni ścieków t 171 173 170 166

32. Zużycie wody na potrzeby przemysłu dam3 544 398 533 brak danych

33. Ścieki przemysłowe odprowadzone ogółem dam3 541 394 532 brak danych

Klimat akustyczny

34. Długość ścieżek rowerowych km 20,1 20,6 20,8 brak danych

Gospodarka odpadami

4 (brak danych 35. Ilość zlikwidowanych dzikich wysypisk szt. 3 3 3 z gmin Miączyn,

115

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Zmiana L.p. Wskaźnik Jednostka 2015 2016 2017 2018 wskaźnika*

Radecznica, Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

7,71 (brak danych z gmin Miączyn, Odpady komunalne zebrane podczas likwidacji 36. Mg 96,4 243,1 4,0 Radecznica, dzikich wysypisk Sitno, Szczebrzeszyn i Zamość)

brak 37. Masa zebranych odpadów komunalnych łącznie Mg 13 445,9 14 856,5 brak danych danych

Masa zebranych odpadów komunalnych brak 38. Mg 8 382,87 9 097,9 brak danych zmieszanych danych

Zasoby przyrodnicze

39. Lesistość % 23,2 23,3 23,3 brak danych

40. Całkowita powierzchnia gruntów leśnych ha 43 955,16 44 091,74 44 109,61 brak danych

41. Powierzchnia gruntów leśnych publicznych ha 22 812,55 22 830,54 22 827,89 brak danych

116

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Zmiana L.p. Wskaźnik Jednostka 2015 2016 2017 2018 wskaźnika*

42. Powierzchnia gruntów leśnych prywatnych ha 21 142,61 21 261,20 21 281,72 brak danych

43. Całkowita powierzchnia lasów ha 43 468,48 43 604,78 43 622,47 brak danych

44. Powierzchnia lasów publicznych ha 22 325,87 22 343,58 22 340,75 brak danych

45. Powierzchnia lasów prywatnych ha 21 142,61 21 261,20 21 281,72 brak danych

46. Obszary prawnie chronione ha 51 759,73 51 759,73 51 939,88 brak danych

źródło: GUS, WIOŚ w Lublinie, Urzędy Gmin

*Gdzie: kolor zielony – poprawa lub brak zmian, kolor czerwony – pogorszenie wartości wskaźnika.

Stan wskaźników monitoringu na terenie powiatu zamojskiego na przestrzeni analizowanego okresu czasu poprawił się lub nie uległ zmianie w 39 przypadkach, natomiast w 7 uległ pogorszeniu, z czego 3 są spowodowane zmniejszającą się liczbą ludności.

117

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

5.1. Ochrona powietrza

Emisję zanieczyszczeń do powietrza powodują zarówno źródła naturalne, jak i antropogeniczne. Do tych pierwszych zaliczamy zjawisko wietrzenia skał, pożary czy procesy biologiczne (rozkład materii organicznej, pylenie roślin). Zanieczyszczeniami związanymi z działalnością człowieka są natomiast: przemysł energetyczny, transportowy, sektor komunalno-bytowy. Zanieczyszczanie powietrza dzieli się na pyłowe i gazowe. Do zanieczyszczeń pyłowych zalicza się pyły zawieszone PM10 i PM2,5, które uważa się za najpoważniejsze zagrożenie zdrowia ludzi. Ma to związek ze zróżnicowaniem wielkości ich cząsteczek oraz składu chemicznego. Mogą zawierać metale ciężkie, pierwiastki promieniotwórcze i rakotwórcze oraz toksyczne związki organiczne, takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Ponadto pyły zawieszone mogą być nośnikiem bakterii i wirusów, które są przyczyną podrażnień układu oddechowego i alergii. Pyły mają również szkodliwy wpływ na rośliny, gdyż osadzając się na powierzchni liści pochłaniają światło i zatykają aparaty szparkowe, utrudniając proces fotosyntezy. Największy wpływ na wielkość ich emisji mają źródła bytowo-komunalne, określane jako źródła powierzchniowe tzw. niska emisja. Drugą istotną przyczyną tych zanieczyszczeń są emisje pochodzące z energetyki zawodowej i transportu.

Monitoring WIOŚ w Lublinie8 Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U. z 2012 r. poz. 914) dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie strefę stanowi:

 aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy,  miasto nie będące aglomeracją o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy,  pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców.

Województwo lubelskie zostało podzielone na 2 strefy: aglomeracja Lubelska obejmująca miasto Lublin oraz strefa lubelska w skład której wchodzi pozostała część województwa.

WIOŚ w Lublinie prowadzi monitoring jakości powietrza za pomocą11 stacji pomiarowych.

Zakres prowadzonego monitoringu obejmuje pomiary stężeń dwutlenku siarki (SO2), dwutlenku azotu (NO2), tlenku węgla (CO), benzenu (C6H6), ozonu (O3), pyłu zawieszonego PM2,5 oraz PM10, które to prowadzone są metodą automatyczną (pomiary ciągłe) oraz, prowadzone metodą manualną (pobór prób w terenie i oznaczenia laboratoryjne), pomiary pyłu zawieszonego PM2,5 i PM10, a także ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni) i benzo(a)pirenu (B(a)P) zawartych w pyle PM10 (oraz benzenu w 2017 r.). W celu ochrony roślin prowadzi się monitoring metodą automatyczną stężeń dwutlenku siarki (SO2), tlenku azotu (NO) i ozonu (O3).

Na terenie powiatu zamojskiego prowadzone są pomiary jakości powietrza (SO2, NO2, O3, NO) na automatycznej stacji w Białym Słupie w gminie Zwierzyniec, która jest jednym z elementów Stacji Bazowej Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego

8 Ocena jakości powietrza w województwie lubelskim za 2016, 2017 rok, WIOŚ w Lublinie 2017, 2018. Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu zamojskiego za rok 2016, 2017, WIOŚ w Lublinie Delegatura w Zamościu, Zamość 2017, 2018.

118

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 w Roztoczańskim Parku Narodowym „Roztocze”. Stacja włączona jest również do wojewódzkiego systemu oceny jakości powietrza. Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego (ZMŚP) funkcjonuje w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (jako podsystem w monitoringu przyrody), a jego zadaniem jest prowadzenie obserwacji środowiska przyrodniczego w oparciu o badania stacjonarne. Program ZMŚP jest programem monitoringu funkcjonowania geoekosystemów (krajobrazów) i służy zachowaniu struktury krajobrazowej Polski. Podstawowym obiektem badań w ZMŚP jest zlewnia rzeczna (lub jeziorna), w zasięgu której zlokalizowane są testowe powierzchnie badawcze, ujmujące możliwie wszystkie typy ekosystemów badanego krajobrazu. Stacja Bazowa Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Roztoczańskim Parku Narodowym „Roztocze”, została powołana przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska 8 października 2010 r. – jako dziewiąta Stacja Bazowa w Polsce i jedyna w części południowo-wschodniej kraju (na wschód od Wisły). Stacja jest własnością Roztoczańskiego Parku Narodowego i została wyodrębniona w strukturze organizacyjnej Parku.

Wyniki zrealizowanych pomiarów zestawiono w poniższych tabelach.

Tabela 11. Wyniki pomiarów stężeń dwutlenku siarki na stacji Biały Słup

Stacja Biały Słup, stężenia SO2 2016 2017

Czas uśredniania 1g 1g

2,75 2,80

Stężenie średnie roczne [µg/m3] kryterium ochrony roślin

3 3

3,13 4,32

Śr. zimowa od 1 X do 31 III [µg/m3] kryterium ochrony roślin

3 4

Min. stężenie [µg/m3] 0,01 0,02

Maks. stężenie [µg/m3] 55,10 67,69

Liczba dni przekroczeń>350 (S1) 0 0

Liczba dni przekroczeń>125 (S24) 0 0

Liczba poprawnych pomiarów 8 296 8 685

Procent ważnych danych 94,44 99,14 źródło: WIOŚ w Lublinie Kryteria przyjęte do oceny: Ochrona zdrowia stężenie 1h: poziom dopuszczalny – 350 µg/m3, dopuszczalna częstość przekraczania – 24 razy stężenie 24h: poziom dopuszczalny – 125 µg/m3, dopuszczalna częstość przekraczania – 3 razy Ochrona roślin poziom dopuszczalny dla stężenia średniorocznego i pory zimowej – 20 µg/m3

Spośród 4 stanowisk w strefie lubelskiej najwyższe stężenie 24-godz. w 2016 r. wystąpiło w Białym Słupie i wynosiło 25,2 μg/m3 (20,2% poziomu dopuszczalnego). Natomiast w 2017

119

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 r. w Białym Słupie wystąpiło najwyższe stężenie 1-godz i wynosiło 67,69 μg/m3 (19,3% poziomu dopuszczalnego). Pod kątem ochrony roślin (pomiary na 2 stanowiskach) stężenie średnie roczne i średnie dla pory zimowej wynosiło 3 µg/m3 tj. 15% poziomu dopuszczalnego w 2016 r., natomiast w 2017 r. stężenie średnie roczne wynosiło 3 µg/m3 tj. 15% poziomu dopuszczalnego, a średnie dla pory zimowej 4 µg/m3 tj. 20% poziomu dopuszczalnego Na terenie woj. lubelskiego występują generalnie bardzo niskie stężenia SO2, nawet na obszarach potencjalnie zanieczyszczonych.

Tabela 12. Wyniki pomiarów stężeń dwutlenku azotu na stacji Biały Słup

Stacja Biały Słup, stężenia NO2 2016 2017

Czas uśredniania 1g 1g

Stężenie średnie roczne [µg/m3] 7,68 6,76

Min. stężenie [µg/m3] 0,29 0,20

Maks. stężenie [µg/m3] 72,22 58,9

Liczba dni przekroczeń>200 (S1) 0 0

Liczba poprawnych pomiarów 8 047 8 704

Procent ważnych danych 91,60 99,36 źródło: WIOŚ w Lublinie Kryteria przyjęte do oceny: Ochrona zdrowia stężenie 1h: poziom dopuszczalny – 200 µg/m3, dopuszczalna częstość przekraczania – 18 razy stężenie średnie roczne: poziom dopuszczalny – 40 µg/m3

Tabela 13. Wyniki pomiarów stężeń tlenków azotu na stacji Biały Słup Stacja Biały Słup, stężenia NO 2016 2017

Czas uśredniania 1g 1g

Stężenie średnie roczne [µg/m3] 10,37 8,11

Min. stężenie [µg/m3] 0,67 0,00

Maks. stężenie [µg/m3] 89,5 88,28

Liczba poprawnych pomiarów 8 047 8 706

Procent ważnych danych 91,60 99,38 źródło: WIOŚ w Lublinie Kryteria przyjęte do oceny: Ochrona roślin stężenie średnie roczne: poziom dopuszczalny – 30 µg/m3

Pomiary stężeń tlenku azotu, prowadzone ze względu na ochronę roślin, wykorzystane w rocznej ocenie jakości powietrza, dokonywane są jedynie na stacji w Białym Słupie. W 2016 r. stężenie średnie roczne wynosiło 10 µg/m3, tj. 33,3% poziomu dopuszczalnego, a w 2017 r. 8 µg/m3, tj. 26,7% poziomu dopuszczalnego.

120

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Tabela 14. Wyniki pomiarów stężeń ozonu na stacji Biały Słup

Stacja Biały Słup, stężenia O3 2016 2017

Czas uśredniania 1g 1g

Stężenie średnie roczne [µg/m3] 48,3 58,0

Maks. stężenie [µg/m3] 138,5 143,5

Liczba dni przekroczeń>120 (S8max) 4 12

AOT40 V-VII [µg/m3] 12 207,1 13 163,0

AOT40 V-VII (surowe) [µg/m3] 12 173,89 13 162,98

Liczba ważnych pomiarów 8 209 8 726

Procent ważnych danych 93,45 99,61

Liczba dni przekroczeń>120 (S8max dobowych) 12,67 (2014-2016) 15,33 (2015-2017) 3L

14 563,49 (2013, 12 996,92 (2013, 2015, AOT40 V-VII (z danych 1g) 5L [µg/m3] 2015, 2016) 2016, 2017) źródło: WIOŚ w Lublinie Kryteria przyjęte do oceny: Ochrona zdrowia poziom docelowy – 120 µg/m3 wraz z dopuszczalną częstością przekroczeń wynoszącą 25 dni (średnia z 3 kolejnych lat) poziom celu długoterminowego – 120 µg/m3 z terminem osiągnięcia w 2020 r. Ochrona roślin poziom docelowy AOT40 – 18 000 µg/m3 h (średnia z 5 lub co najmniej 3 kolejnych lat) poziom celu długoterminowego AOT40 – 6 000 µg/m3 h (średnia z 5 lub co najmniej 3 kolejnych lat) z terminem osiągnięcia w 2020 r.

Klasyfikacja stref Ocenę jakości powietrza i obserwację zmian dokonano w ramach państwowego monitoringu środowiska w strefach, które sklasyfikowano na podstawie poziomów substancji w powietrzu oraz poziomów dopuszczalnych z dozwolonymi przypadkami przekroczeń, poziomów docelowych oraz poziomów celów długoterminowych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin, określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.2012, poz. 1031). Zgodnie z definicjami zawartymi w dyrektywie 2008/50/WE:

 poziom dopuszczalny oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który powinien być osiągnięty w określonym terminie i po tym terminie nie powinien być przekraczany,  poziom docelowy oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który powinien być osiągnięty tam, gdzie to możliwe w określonym czasie,

121

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

 poziom celu długoterminowego oznacza poziom substancji w powietrzu, który należy osiągnąć w dłuższej perspektywie w celu zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska.

Strefę lubelską obejmującą powiat zamojski zaliczono do klasy C ze względu na przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu oraz poziomu docelowego ozonu. Do klasy C1 zakwalifikowano strefę z powodu przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5 dla II fazy obowiązującej do 2020 r. Ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu zaliczono do klasy D2. Dla pozostałych substancji strefę zaliczono do klasy A, oznaczającej poziom stężenia nieprzekraczający poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych. Biorąc pod uwagę ochronę roślin strefę lubelską przypisano do klasy D2 z uwagi na przekroczenia poziomu celu długoterminowego ozonu oraz do klasy A oznaczającej brak przekroczeń wartości dopuszczalnych dla tlenków azotu i dwutlenku siarki oraz docelowych ozonu.

Na terenie powiatu zamojskiego w roku 2017 nie wystąpiły przekroczenia poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i pyłu PM2,5 zarówno dla poziomu dopuszczalnego jak i poziomu dopuszczalnego określonego dla II fazy. Oszacowany na podstawie wyników modelownia obszar przekroczeń dopuszczalnych wartości benzo(a)pirenu w 2017 roku wyniósł około 71,14 km2, w porównaniu z rokiem 2016 obszar przekroczeń zmniejszył się prawie o 40,0%.

Głównymi przyczynami wysokich stężeń pyłu PM10, benzo(a)pirenu i ozonu są emisja z procesów grzewczych opartych na paliwie stałym, emisja z zakładów przemysłowych, elektrociepłowni, emisja komunikacyjna, napływ zanieczyszczeń spoza granic kraju oraz spoza granic województwa, a także niekorzystne warunki meteorologiczne.

Wyniki badań za 2018 r. będą dostępne w drugiej połowie 2019 r.

Kontrola podmiotów gospodarczych  2016 r. Zanieczyszczenia z energetycznego spalania paliw WIOŚ w Lublinie skontrolował jedną instalację energetycznego spalania paliw o mocy cieplnej 1,65 MWt. Właścicielem instalacji jest EUROPARQUET Sp. z o.o. w Hutkach. W instalacji spalane są odpady z obróbki drewna. Spaliny odpylane są w urządzeniu odpylającym i odprowadzane do powietrza emitorem stalowym o wysokości 15 m. Instalacja eksploatowana jest przez cały rok na potrzeby suszarni drewna, a w sezonie grzewczym również dla potrzeb centralnego ogrzewania. W 2015 r. spalono w instalacji 1 238,2 Mg odpadów poprodukcyjnych (zrzynów drewna). Podczas kontroli nie stwierdzono zadymiania spalinami terenów sąsiednich. Instalacja nie wymaga pozwolenia na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza. Stan formalno-prawny wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza został uregulowany zgłoszeniem eksploatacji instalacji energetycznego spalania drewna do Starosty Zamojskiego w trybie art. 152 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

122

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Zanieczyszczenia z procesów technologicznych Skontrolowano dwa podmioty:

EUROPARQUET Sp. z o.o. w Hutkach – zakład prowadzi produkcję parkietów oraz produkcję płyty meblowej z drewna. Posiada suszarnie drewna – 15 komór o pojemności 3 suszenia 950 m drewna. Linia produkcji płyty meblowej, linie produkcji mozaiki parkietowej, linia produkcji lamparkietu są wyposażone w urządzenia ochrony powietrza; są to odciągi stanowiskowe pyłów zakończone stacją filtrów tkaninowych. Nie stwierdzono zanieczyszczenia terenu poza instalacją transportującą pyły do pomieszczenia przy kotłowni czy też do centralnego zbiornika na pyły. Pomieszczenie odbioru pyłów i trocin ze zbiornika centralnego posiada kurtynę brezentową dla ograniczenia emisji niezorganizowanej powstającej podczas spustu pyłu i trocin na samochód. Prowadzony w Zakładzie proces klejenia elementów płyty meblowej i mozaiki parkietowej nie stanowi źródła emisji do powietrza lotnych związków organicznych. W procesie klejenia stosowany jest klej wodny.

Produkcja i Handel Michał Staniszewski Płoskie – Zakład Produkcji Zniczy w Siedliskach – kontrolę przeprowadzono w związku z wnioskiem o interwencję w sprawie uciążliwości prowadzonego procesu wytapiania wkładów parafinowych do zniczy. We wniosku podniesiono sprawę uciążliwego zapachu i emisji substancji szkodliwych do powietrza. Z ustaleń kontroli wynika, że w procesie topienia parafiny nie zachodzi emisja substancji szkodliwych do powietrza. Proces topienia parafiny jest zjawiskiem fizycznym. Topienie parafiny używanej w zakładzie w postaci granulatu zachodzi w temperaturze ok. 60ᴼ C. Urządzeniem do wytworzenia wkładów parafinowych jest prasa hydrauliczna wyposażona w grzałki elektryczne. Nie jest dodawana substancja koloryzująca ani zapachowa. Działalność prowadzona jest okresowo, głównie przed świętami kościelnymi, kiedy jest duże zapotrzebowanie na znicze. Działka z budynkiem gospodarczym, w którym prowadzony jest wyrób zniczy, nie graniczy bezpośrednio z działką osoby interweniującej. Powyższe ustalenia kontroli wskazały na niezasadność wniosku o interwencję.

 2017 r. Zanieczyszczenia z energetycznego spalania paliw WIOŚ w Lublinie skontrolował 4 instalacje energetycznego spalania paliw:

Zakłady Tłuszczowe w Bodaczowie Spółka z o.o. Bodaczów – źródłem emisji substancji pyłowych do powietrza jest kotłownia technologiczno-grzewcza o łącznej mocy cieplnej 49,78 MW opalana miałem węgla kamiennego o dobrych parametrach jakościowych (zawartość popiołu 12,0%, zaw. siarki 0,43%, wartość opałowa 23 381 kJ/kg). Średnie dobowe zużycie węgla wynosi 87 Mg. Spaliny odprowadzone są emitorem żelbetowym o wysokości 90 m. Instalacja jest wyposażona w urządzenia ochrony powietrza o niskiej skuteczności odpylania. Działania inwestycyjne odnośnie eksploatowanej instalacji są nieodzowne, gdyż nie tylko urządzenia odpylające, ale i kotłownia jest przestarzała. Jej stan techniczny nie gwarantuje dotrzymania standardów emisyjnych. Sprawność i wydajność istniejących kotłów nie jest dostosowana do potrzeb produkcyjnych zakładu. Zakład jest w trakcie realizacji budowy nowej kotłowni wraz z wysokoefektywnym systemem odpylania. Aktualnie eksploatowane urządzenia odpylające, ze względu na ich stan techniczny nie są w stanie zapewnić dotrzymania wymaganej wielkości emitowanego pyłu ze spalania węgla. Stan prawny wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza uregulowany jest decyzją Starosty Zamojskiego. Wartość dopuszczalna emisji pyłu ze spalania pyłu obowiązująca od 2016 r.

123

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 wynosi 100 mg/m3. W/w decyzją zakład został zobowiązany do wykonywania 2 razy w ciągu roku pomiarów emisji z każdego źródła. Obowiązek jest przestrzegany. Wielkość emisji na podstawie pomiarów automonitoringowych przeprowadzonych w 2017r. przekracza wartość dopuszczalną pyłu ze spalania węgla. W związku ze stwierdzonym przekroczeniem w 2017r. została wydana decyzja wymierzająca administracyjną karę pieniężną za okres przekroczenia stwierdzonego w 2016 r. Pomiary nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych określonych dla zanieczyszczeń gazowych.

Zakład Gospodarki Komunalnej w Szczebrzeszynie Sp. z o.o. kotłownia na osiedlu XXX-lecia – kontrolę przeprowadzono w związku z wnioskiem mieszkańców o zadymianiu osiedla mieszkaniowego. Zakład eksploatuje instalację energetycznego spalania węgla w sezonie grzewczym na potrzeby centralnego ogrzewania bloków mieszkalnych. Moc instalacji wynosi 2,19 MW. W skład instalacji wchodzą trzy kotły z rusztem stałym, z ręcznym narzutem paliwa. Instalacja nie jest wyposażona w urządzenia ochrony powietrza. Zanieczyszczenia wprowadzane są do powietrza emitorem stalowym o wysokości 36 m. W dniu kontroli emisja spalin z emitora kotłowni była prawie niewidoczna. Nie stwierdzono zadymiania spalinami terenu osiedla. Nie stwierdzono zanieczyszczenia sadzą elewacji bloku przylegającego do budynku kotłowni jak też terenu wokół kotłowni oraz dalszego terenu osiedla. W okresie zimowym, przy dużych spadkach temperatury zewnętrznej i potrzebie większego nawęglania wszystkich kotłów może dochodzić do okresowego, wzmożonego dymienia z emitora kotłowni. Ma to miejsce w chwili narzutu świeżego paliwa na ruszt kotła. W okresie zimowym konieczność częstego nawęglania kotłów nową porcją paliwa może zwiększać częstotliwość występowania emisji spalin powodującej zadymianie osiedla. W pomieszczeniu kotłowni wywieszona jest instrukcja obsługi kotłów zawierająca zasady prawidłowego prowadzenia procesu spalania węgla. Kontrola nie potwierdziła zadymiania terenu osiedla przez eksploatowaną kotłownię. Niezależnie od tego podczas kontroli zwrócono uwagę właścicielowi kotłowni, a także palaczowi na konieczność bezwzględnego przestrzegania instrukcji, co pozwoli na ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Stan formalno-prawny wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza został uregulowany poprzez zgłoszenie eksploatacji kotłowni do Starosty Zamojskiego w trybie art. 152 ustawy Prawo ochrony środowiska. Prowadzący instalację nie ma obowiązku prowadzania automonitoringowych pomiarów emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza. Węgiel spalany w kotłowni to orzech i ekogroszek. Ilość spalanego węgla w 2017 r. wynosiła 271,51 Mg. Właściciel kotłowni zaplanował likwidację kotłowni węglowej i zabezpieczenie czynnika grzewczego poprzez zainstalowanie kotła gazowego. Przewidywany termin zakończenia procesu inwestycyjnego nie został sprecyzowany.

Meble Polskie Janusz Fijałek w Zawadzie – producent mebli tapicerowanych oraz materacy. Kontrolę przeprowadzono w związku z wnioskiem mieszkańców o zadymianiu pobliskiego osiedla domów jednorodzinnych. Źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest spalanie węgla i drewna na potrzeby grzewcze. Zakład eksploatuje 5 kotłów wodnych c.o. z rusztem stałym i ręcznym zasypem paliwa. Kotły zamontowane są w różnych pomieszczeniach zakładu. Do ogrzewania „nowej” hali produkcyjnej i szwalni wykorzystywany jest kocioł o mocy 150 kW z emitorem stalowym. Jest to nowy kocioł, rok produkcji kotła 2016. Do ogrzewania budynku administracyjnego wykorzystywane są dwa kotły o mocy 48 kW każdy. Do ogrzewania hali produkcyjnej „starej” wykorzystywane są dwa kotły o mocy 100 kW każdy. Szacunkowo spala się 9-10 Mg węgla na miesiąc w sezonie grzewczym. W okresie niskich temperatur i konieczności spalania większej ilości opału

124

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 w poszczególnych kotłach może dochodzić do okresowego, zwiększonego wydobywania się dymu z emitorów i tym samym powodować zwiększone odczucie uciążliwości zadymiania u mieszkańców pobliskiego osiedla domów jednorodzinnych. We wszystkich pomieszczeniach, w których zamontowane są kotły, wywieszona jest instrukcja producenta dotycząca ich rozpalania i prowadzenia prawidłowego spalania węgla. Podczas kontroli zwrócono uwagę, na obowiązek bezwzględnego przestrzegania zapisów instrukcji. Pozwoli to prowadzić właściwy dla tego typu kotłów proces spalania węgla, co wpłynie na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń podczas rozpalania kotła czy zarzucania świeżej porcji węgla do komory paleniskowej i tym samym zmniejszy się odczucie uciążliwości zadymiania dla mieszkańców osiedla domów jednorodzinnych. Z uwagi na zainstalowaną moc źródeł emisji wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza ze spalanie energetycznego paliw nie wymaga się uregulowań formalno-prawnych.

„Meble Bondyrz” Sp. z o.o. w Bondyrzu – zakład prowadzi działalność w zakresie produkcji mebli tapicerowanych. Źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest instalacja energetycznego spalania drewna o mocy 1,4 MW eksploatowana w celach grzewczych. Instalacja posiada mechaniczne urządzenia ochrony powietrza – multicyklon zainstalowany za każdym kotłem. Z oględzin zamontowanych urządzeń wynika, że mogły nie być używane od dłuższego czasu. Wskazuje na to ich zewnętrzny stan techniczny – skorodowane zasuwy spustu dla zatrzymanych zanieczyszczeń. Skuteczność redukcji zanieczyszczeń tego urządzenia nie jest określona. Miejscem wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza jest emitor stalowy o wys. 36 m. Stan prawny wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza nie wymaga posiadania pozwolenia na wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza. Eksploatacja instalacji wymaga zgłoszenia w trybie art. 152 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska właściwemu organowi ochrony środowiska – Staroście Zamojskiemu. Zakład dokonał wymaganego zgłoszenie instalacji.

Zanieczyszczenia z procesów technologicznych Skontrolowano jeden podmiot – „Meble Bondyrz” Sp. z o.o. w Bondyrzu. Źródłem zanieczyszczeń technologicznych jest stanowisko do klejenia pianki tapicerskiej. W procesie klejenia zakład wykorzystuje klej Jowat.476.74-76. Jest to klej o niskiej emisji lotnych związków organicznych (LZO) i dużej zawartości cząstek stałych ok. 60 %. Stanowiska klejenia nie są wyposażone w odciągi stanowiskowe. Emisja z procesu jest emisją niezorganizowaną. Proces klejenia prowadzony jest na ogólnej hali tapicerni. Zapach charakterystyczny dla substancji rozpuszczalnikowych podczas kontroli był słabo wyczuwalny. Klejenie prowadzone jest ręcznie za pomocą pistoletu natryskowego. Instalacja nie podlega regulacjom wg załącznika do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji. Roczne zużycie LZO nie przekracza 15 Mg. Drugim źródłem zanieczyszczeń technologicznych jest instalacja pneumatycznego transportu trocin ze stanowisk roboczych cięcia drewna i płyty meblowej zakończona filtrem tkaninowym w stacji odbioru pyłów i trocin. Stacja odbioru pyłów i trocin została usytuowana na zewnątrz hali produkcyjnej. Zatrzymane w instalacji pyły odbierane są do worków spustowych. Oczyszczone powietrze zawracane jest do instalacji. Instalacja odpylania została uruchomiona w 2017 r.

125

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

5.2. Zasoby wodne9

Wody powierzchniowe Obowiązek badania i oceny jakości wód powierzchniowych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wynika z art. 349 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r.– Prawo wodne przy czym zgodnie z ust. 3 tego artykułu badania jakości wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych oraz obserwacje elementów hydromorfologicznych na potrzeby oceny stanu ekologicznego należą do kompetencji Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska dokonuje także na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lica 2016 r. oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych dla obszaru województwa.

Celem wykonywania badań jest stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu wód oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniem, w tym ochrony przed eutrofizacją powodowaną wpływem sektora bytowo-komunalnego i rolnictwa oraz ochrony przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego.

Sieć pomiarowa monitoringu obejmowała 56 punktów w 2016 r. i 71 w 2017 r., w tym zlokalizowane na terenie powiatu zamojskiego.

 2016 r.

Rzeka Siniocha w punkcie pomiarowo-kontrolnym Niewirków była badana w sieci monitoringu diagnostycznego i monitoringu na obszarach chronionych, przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków. Badaniami objęte zostały trzy elementy biologiczne: fitobentos, makrofity i makrobezkręgowce bentosowe. O słabym stanie ekologicznym zadecydowały makrobezkręgowce bentosowe, które osiągnęły IV klasę jakości. Stwierdzono także przekroczenia stanu dobrego dla elementów fizykochemicznych. Nie stwierdzono przekroczeń dla szczególnie szkodliwych specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych. Stan chemiczny oceniono na podstawie klasyfikacji wskaźników chemicznych, które charakteryzują występowanie w wodach substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających z grupy 4.1 oraz 4.2. Wynikiem klasyfikacji jest stan chemiczny dobry. Normy środowiskowe zostały spełnione zarówno dla wartości średniorocznych, jak i dla wartości maksymalnych. W jednolitej części wód Siniocha nie zostały spełnione wymagania dla obszarów przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie – Natura 2000. Stan jednolitej części wód określono jako zły.

Rzeka Wieprz w punkcie pomiarowo-kontrolnym Majdan Wielki była badana w monitoringu obszarów chronionych, będących jednolitymi częściami wód przeznaczonych do celów rekreacyjnych, kąpieliskowych. Wymagania dla tego typu obszarów zostały spełnione. W punkcie pomiarowo-kontrolnym monitorowania obszarów chronionych określono dobry stan wód. Nie stwierdzono występowania przyśpieszonej eutrofizacji, wywołanej czynnikiem antropogenicznym, wskazującym na możliwość zakwitu glonów.

9 Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu zamojskiego za rok 2016, 2017, WIOŚ w Lublinie Delegatura w Zamościu, Zamość 2017, 2018.

126

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Rzeka Wieprz w punkcie pomiarowo-kontrolnym Deszkowice. Oceny dokonano przez porównanie wyników oceny uzyskanych z obowiązujących badań w 2016 r. Elementy biologiczne uzyskały III klasę jakości. Stwierdzono przekroczenia stanu dobrego dla elementów fizykochemicznych wspierających elementy biologiczne. Na podstawie tych badań stwierdzono umiarkowany stan ekologiczny. Stan chemiczny został określony na podstawie wskaźników chemicznych, które charakteryzują występowanie w wodach substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających z grupy 4.1 oraz 4.2 jako dobry. Normy środowiskowe zostały spełnione zarówno dla wartości średniorocznych, jak i dla wartości maksymalnych. W jednolitej części wód Wieprz od Jacynki do zbiornika Nielisz stwierdzono zjawisko występowania eutrofizacji. Stan jednolitej części wód określono jako zły.

 2017 r.

Rzeka Łabuńka w punkcie pomiarowo-kontrolnym Krzak była badana w sieci monitoringu diagnostycznego i monitoringu na obszarach chronionych, przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków. Badaniami objęte zostały następujące elementy biologiczne: fitobentos, makrofity, ichtiofauna oraz makrobezkręgowce bentosowe. O słabym stanie ekologicznym zadecydował fitobentos i makrofity, które osiągnęły IV klasę jakości. Stwierdzono także przekroczenia stanu dobrego dla elementów fizykochemicznych. Nie stwierdzono przekroczenia dla szczególnie szkodliwych specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych. Stan chemiczny oceniono na podstawie klasyfikacji wskaźników chemicznych, które charakteryzują występowanie w wodach substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających z grupy 4.1 oraz 4.2. Na zły stan wód wpływ miały wskaźniki Heptachlor i Difenyloetery bromowane badane w biotach (badania te prowadzi się w tkankach ryb lub w tkankach mięczaków i skorupiaków). W pozostałych badanych wskaźnikach normy środowiskowe zostały spełnione zarówno dla wartości średniorocznych, jak i dla wartości maksymalnych. Wynikiem klasyfikacji jest stan chemiczny poniżej dobrego. Stan jednolitej części wód określono jako zły.

Rzeka Wieprz w punkcie pomiarowo-kontrolnym Namule była badana w sieci monitoringu diagnostycznego i monitoringu na obszarach chronionych, przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków. Badaniami objęte zostały następujące elementy biologiczne: fitobentos, makrofity, ichtiofauna oraz makrobezkręgowce bentosowe. Na słaby stan ekologiczny miała wpływ ichtiofauna, która osiągnęła IV klasę jakości. Podobnie jak w rzece Łabuńka nie stwierdzono przekroczenia dla szczególnie szkodliwych specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych. Stan chemiczny oceniono na podstawie klasyfikacji wskaźników chemicznych, które charakteryzują występowanie w wodach substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających z grupy 4.1 oraz 4.2. Na zły stan wód wpływ miał wskaźnik Heptachlor badany w biotach ( badania te prowadzi się w tkankach ryb lub w tkankach mięczaków i skorupiaków). W pozostałych badanych wskaźnikach normy środowiskowe zostały spełnione zarówno dla wartości średniorocznych, jak i dla wartości maksymalnych. Wynikiem klasyfikacji jest stan chemiczny poniżej dobrego. Stan jednolitej części wód określono jako zły.

Z dniem 1 stycznia 2018 r., zmianom uległy obowiązki IOŚ w zakresie spełniania warunków dodatkowych wynikających z objęcia JCWP obszarem chronionym. IOŚ od tego dnia nie wykonuje ocen obszarów przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków ustanowionych

127

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 w przepisach ustawy z dnia 16 kwietnia 2016 r. o ochronie przyrody, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie.

128

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Tabela 15. Wyniki oceny jakości jednolitych części wód powierzchniowych na terenie powiatu zamojskiego Łabuńka od Wieprz od Jacynki do Nazwa JCWP Siniocha Wieprz do Jacynki Czarnego Potoku do Wieprz do Jacynki Zbiornika Nielisz ujścia

Kod JCWP PLRW2000232662549 PLRW20002324136 PLRW2000924159 PLRW200092429 PLRW20002324136

Nazwa ppk Siniocha – Niewirków Wieprz – Majdan Wielki Wieprz – Deszkowice Łabuńka – Krzak Wieprz – Namule

Kod ppk PL01S1101_3990 PL01S1101_3524 PL01S1101_3872 PL01S1101_1610 PL01S1101_1598

Status JCWP* SCW/SZCW NAT NAT NAT NAT

MD, MDna, MO, Program monitoringu** MD, MDna MORE MD, MO, MOEU MD, MDna, MO, MOna MOna, MOEU

Fitobentos 0,644 0,516 0,373 0,288 0,698

Makrofity 45,7 - 34,3 28,7 35,3

Makrozoobentos 0,336 - 0,539 0,731 0,469

Ichtiofauna - - - 0,74 0,533

Klasa elementów IV II III IV IV biologicznych

Klasa elementów I I I II I hydromorfologicznych

Klasa elementów Poniżej stanu Poniżej stanu dobrego II >2 >2 fizykochemicznych dobrego

Klasa elementów fizykochemicznych I - I II II specyficzne zanieczyszczenia

129

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Łabuńka od Wieprz od Jacynki do Nazwa JCWP Siniocha Wieprz do Jacynki Czarnego Potoku do Wieprz do Jacynki Zbiornika Nielisz ujścia

Stan/potencjał Słaby Dobry Umiarkowany Słaby Słaby ekologiczny

Stan chemiczny Dobry - Dobry Poniżej dobrego Poniżej dobrego

Ocena spełnienia wymagań dla obszarów N T N - - chronionych (Tak/Nie)

Stan JCWP Zły Dobry Zły Zły Zły źródło: WIOŚ w Lublinie

*NAT – Naturalna, SCW – Sztuczna część wód, SZCW – Silnie zmieniona część wód. **MD – Monitoring diagnostyczny, MDna - Monitoring diagnostyczny na obszarach ochrony siedlisk lub gatunków, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie, będące obszarami Natura 2000, MO – Monitoring operacyjny, MOna – Monitoring operacyjny na obszarach ochrony siedlisk lub gatunków, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie, będące obszarami Natura 2000, MOEU - Monitoring na obszarach chronionych, wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych, MORE – Monitoring obszarów przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych.

130

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Wody podziemne Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz. 1566 z późn. zm.) zobowiązuje Państwową Służbę Hydrogeologiczną do wykonywania badań i oceny stanu wód podziemnych w zakresie elementów fizykochemicznych i ilościowych. Badania i klasyfikację wód podziemnych w punktach sieci krajowej w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wykonuje Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie przy koordynacji i na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.

Celem monitoringu wód podziemnych realizowanego w ramach monitoringu regionalnego jest pozyskanie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagrożeń na potrzeby związane z identyfikowaniem i eliminowaniem lub ograniczeniem zagrożeń w ramach programów działań ochronnych ukierunkowanych na osiągnięcie dobrego stanu wód oraz oceny skuteczności podejmowanych działań.

Zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Lubelskiego na lata 2016-2020 badania monitoringowe w zakresie wód podziemnych prowadzono na terenie powiatu zamojskiego w 2017 r. Wyniki zaprezentowano w poniższej tabeli.

Tabela 16. Wyniki oceny jakości jednolitych części wód podziemnych na terenie powiatu zamojskiego Ocena fizykochemiczna wody Miejscowość Dorzecze/ Użytkowanie Azotany lokalizacja Wskaźniki zlewnia rzeki terenu mg/l źródła/gmina klasa odpowiadające II i III klasie jakości

Krasnobród Obszary Wapń – II klasa, kapliczka na zabudowane Wieprz II wodorowęglany – II 16 wodzie/ (wypływ Krasnobród obudowany) klasa, azotany – II klasa

Krasnobród Wapń – II klasa, Belfont (użytek Wieprz Lasy I wodorowęglany – II 6,7 ekologiczny)/ Krasnobród klasa Wapń – II klasa, Hutki(pomnik Obszary Wieprz przyrody)/ I wodorowęglany – II 5,8 zabudowane Krasnobród klasa

Stokowa Góra Wapń – II klasa, Wieprz (RPN)/ Lasy RPN I wodorowęglany – II 7,2 Zwierzyniec klasa

Wapń – II klasa, Obrocz/ Obszary Wieprz I wodorowęglany – II 7,4 Zwierzyniec zabudowane klasa

Szczebrzeszyn Wapń – II klasa, Obszary Wieprz (pomnik I wodorowęglany – II 6,3 przyrody)/ zabudowane Szczebrzeszyn klasa

Wieprz Radecznica źr. Zabudowania, II Wapń – III klasa, 6,7

131

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Ocena fizykochemiczna wody Miejscowość Dorzecze/ Użytkowanie Azotany lokalizacja Wskaźniki zlewnia rzeki terenu mg/l źródła/gmina klasa odpowiadające II i III klasie jakości Św. Antoniego/ użytki zielone wodorowęglany – III Radecznica klasa

Zaporze(pomnik Wapń – III klasa, Por/Wieprz przyrody) Użytki zielone II wodorowęglany – III 3,3 /Radecznica klasa

Wapń – II klasa, Por/Wieprz Trzęsiny/ Lasy I wodorowęglany – II 8,3 Radecznica klasa

Wapń – II klasa, Por/Wieprz Czarnystok/ Zabudowania I wodorowęglany – II 9,8 Radecznica klasa źródło: WIOŚ w Lublinie

W badanych wodach zanotowano występowanie azotanów na poziomie I i II klasy, jakości. Podwyższone wartości wodorowęglanów i wapnia wynikają z warunków naturalnych i wskazują na geochemiczne pochodzenie tych wskaźników. W badanych źródłach nie stwierdzono znaczących oddziaływań antropogenicznych jak również wynikających z warunków naturalnych. Ocena stanu chemicznego wykazała, że w 100% badanych źródeł stwierdzono dobry stan chemiczny.

5.3. Gospodarka wodno-ściekowa

Sieć wodociągowa Powiat zamojski na koniec 2017 r. posiadał wodociągową sieć rozdzielczą o długości 1 064,9 km z 19 621 podłączeniami do budynków mieszkalnych oraz zbiorowego mieszkania. W porównaniu do 2015 r. zwiększyła się o 4,7 km oraz 213 przyłączy. W 2017 roku 3 dostarczono nią 1 768,9 dam wody. Zużycie wody w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca wynosiło 25,3 m3. W poniższej tabeli przedstawiono charakterystykę sieci wodociągowej na terenie powiatu zamojskiego.

Tabela 17. Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie powiatu zamojskiego (2018 r.) Przyłącza prowadzące do Woda Korzystający Długość czynnej budynków dostarczona z sieci Nazwa sieci rozdzielczej mieszkalnych i gospodarstwom wodociągowej [km] zbiorowego domowym w % ogółu zamieszkania [dam3] ludności [%] [szt.]

Adamów 52,1 689 58,2 51

Grabowiec 16,7 521 42,6 34

Komarów-Osada 53,4 989 75,6 62,5

132

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Przyłącza prowadzące do Woda Korzystający Długość czynnej budynków dostarczona z sieci Nazwa sieci rozdzielczej mieszkalnych i gospodarstwom wodociągowej [km] zbiorowego domowym w % ogółu zamieszkania [dam3] ludności [%] [szt.]

Krasnobród 45,6 1 913 158,2 80

Łabunie 3,3 101 7,22 4,8

Miączyn brak danych brak danych brak danych brak danych

Nielisz 96,745 1 504 140 72

Radecznica brak danych brak danych brak danych brak danych

Sitno brak danych brak danych brak danych brak danych

Skierbieszów 101,54 1 416 190,8 93,6

Stary Zamość 95,5 1 508 189,3 99

Sułów 119,1 1 439 114 95,7

Szczebrzeszyn brak danych brak danych brak danych brak danych

Zamość brak danych brak danych brak danych brak danych

Zwierzyniec 110 2 347 141,56 98 źródło: Urzędy Gmin

Sieć kanalizacyjna Powiat zamojski posiada sieć kanalizacyjną o długości 233,0 km z 4 275 podłączeniami do budynków mieszkalnych oraz mieszkania zbiorowego. W zestawieniu z 2015 r. nastąpił wzrost odpowiednio o 5,4 km i 97 przyłączy. W 2017 roku odprowadzono nią 560,9 dam3 ścieków. W poniższej tabeli przedstawiono charakterystykę sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu zamojskiego.

Tabela 18. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu zamojskiego (2018 r.) Przyłącza prowadzące do Ścieki Korzystający Długość czynnej budynków odprowadzone z sieci sieci Nazwa mieszkalnych siecią kanalizacyjnej kanalizacyjnej i zbiorowego kanalizacyjną w % ogółu [km] zamieszkania [dam3] ludności [%] [szt.]

Adamów 1,4 5 4,4 1

Grabowiec 0 0 0 0

Komarów-Osada 0 0 0 0

Krasnobród 25,6 780 106,7 46

133

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Przyłącza prowadzące do Ścieki Korzystający Długość czynnej budynków odprowadzone z sieci sieci Nazwa mieszkalnych siecią kanalizacyjnej kanalizacyjnej i zbiorowego kanalizacyjną w % ogółu [km] zamieszkania [dam3] ludności [%] [szt.]

Łabunie 45,63 454 53,422 26

Miączyn brak danych brak danych brak danych brak danych

Nielisz 0 0 0 0

Radecznica brak danych brak danych brak danych brak danych

Sitno brak danych brak danych brak danych brak danych

Skierbieszów 12,68 238 30,90 21,10

Stary Zamość 0 0 0 0

Sułów 0 0 0 0

Szczebrzeszyn brak danych brak danych brak danych brak danych

Zamość brak danych brak danych brak danych brak danych

Zwierzyniec 45,8 929 182 70 źródło: Urzędy Gmin

Działalność kontrolna WIOŚ w Lublinie w zakresie gospodarki wodnej10  2016 r. Źródła zaopatrzenia w wodę Kontrolą w terenie objęto 3 podmioty pobierające wody podziemne z własnych ujęć: Zakład Gospodarki Komunalnej w Zwierzyńcu ujęcie Rudka, Gmina Komarów-Osada – ujęcie wody w Komarowie oraz Zakład Gospodarki Komunalnej w Krasnobrodzie ujęcie wody w Krasnobrodzie. Celem kontroli było sprawdzenie wypełniania wymogów ochrony środowiska w zakresie ochrony zasobów wód podziemnych.

Zakład Gospodarki Komunalnej w Zwierzyńcu pobiera wodę z ujęcia Rudka na zaspokojenie potrzeb bytowych mieszkańców oraz innych obiektów zlokalizowanych na terenie miasta i gminy. Pobór wody jest opomiarowany. Wodomierze posiadają ważne cechy legalizacji. Zakład posiada aktualne pozwolenie wodnoprawne zezwalające na pobór wody z własnego ujęcia w ilości średniodobowej 1 210 m3.

Zakład Gospodarki Komunalnej w Krasnobrodzie ujęcie Krasnobród pobiera wodę podziemną na potrzeby bytowe mieszkańców oraz innych obiektów zlokalizowanych na terenie miasta i gminy. Średniodobowy pobór wody w 2016 roku wyniósł 432,3 m3. Wielkości dopuszczalne ustalone w pozwoleniu wodnoprawnym nie zostały przekroczone.

10 Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu zamojskiego za rok 2016, WIOŚ w Lublinie Delegatura w Zamościu, Zamość 2017.

134

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Gmina Komarów pobiera wodę na potrzeby bytowe mieszkańców zlokalizowanych na terenie gminy. Pobór wody z ujęcia jest opomiarowany. Zainstalowany wodomierz jest sprawny. Ilość średniodobowej wydobytej wody w 2016 r. wynosiła 268,45 m3.

Stan formalno-prawny i techniczny eksploatowanych ujęć Wszystkie podmioty znajdujące się w ewidencji Delegatury Zamość posiadają ważne pozwolenia wodnoprawne na pobór wód podziemnych. ZGK w Zwierzyńcu posiada uregulowany stan formalno-prawny poboru wód podziemnych z ujęcia na Rudce decyzją Starosty Zamojskiego z dnia 16 grudnia 2014 r. ważną do dnia 30 listopada 2018 r. ZGK w Krasnobrodzie decyzją z dnia 20 sierpnia 2013 r. obowiązującą do dnia 5 września 2033 r., natomiast Gmina Komarów posiada uregulowany stan formalno-prawny poboru wód podziemnych decyzją Starosty Zamojskiego z dnia 15 listopada 2013 r. z terminem obowiązywania do 31 września 2033 r. Stan techniczny urządzeń do poboru wody na kontrolowanych ujęciach nie budził zastrzeżeń.

Stwierdzone nieprawidłowości, nałożone kary Na podstawie kontroli przeprowadzonych w terenie w 2016 r. nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych ilości pobieranych wód określonych w pozwoleniach wodnoprawnych, w związku z czym nie wymierzano administracyjnych kar pieniężnych. W czasie kontroli Zakładu Gospodarki Komunalnej w Zwierzyńcu stwierdzono duże straty wody na instalacji przesyłowej, natomiast w Gminie Komarów brak legalizacji wodomierzy zainstalowanych na studniach oraz niewłaściwe pomiary lustra wody i braki ich wpisów w książce eksploatacji studni.

Realizacja obowiązków nałożonych w pozwoleniach wodnoprawnych oraz w zarządzeniach pokontrolnych W 2016 r. przeprowadzono 3 kontrole w tym zakresie. Nałożone w pozwoleniach wodnoprawnych obowiązki były realizowane właściwie i dotyczyły one:

 rejestracji ilości pobieranej wody raz na tydzień – odczyty stanów wodomierzy były prowadzone i notowane w rejestrach,  dokonywania pomiarów lustra wody w studniach i wydajności ujęć jeden raz na kwartał oraz notowanie wyników w książce eksploatacji – pomiary te były wykonywane właściwie w dwóch podmiotach, w przypadku Gminy Komarów sposób prowadzenia zapisów budził wątpliwości,  zapewnienia dokonywania okresowej oceny jakości wody przez właściwą Stację Sanitarno- Epidemiologiczną – obowiązek ten był realizowany,  prowadzenie racjonalnej i oszczędnej gospodarki wody, aby pobór średniodobowy nie był przekraczany.

Wydane zarządzenia pokontrolne zostały wykonane. Podmioty zobowiązane poinformowały Delegaturę w Zamościu o sposobie ich realizacji.

Realizacja obowiązków wynikających z przepisów prawa Wszystkie podmioty, znajdujące się w ewidencji WIOŚ Lublin Delegatura Zamość, wywiązują się z obowiązku terminowego przekazywania Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska wyników pomiarów ilości pobranych wód. W 2016 r. nie wymierzano administracyjnych kar pieniężnych, na podstawie kontroli przeprowadzonych w oparciu

135

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 o dokumenty, ponieważ nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych ilości pobranych wód, określonych w pozwoleniach wodno-prawnych.

Działalność kontrolna WIOŚ w Lublinie w zakresie gospodarki ściekowej11  2016 r. Źródła ścieków, ścieki wytworzone i oczyszczone Kontrole z zakresu gospodarki ściekowej miały na celu sprawdzenie przestrzegania wymogów w zakresie ochrony przed zanieczyszczeniem wód powierzchniowych i podziemnych. Zakres kontroli obejmował sprawdzenie przestrzegania obowiązków wynikających z ustaw Prawo ochrony środowiska i Prawo wodne oraz decyzji administracyjnych udzielających pozwoleń wodnoprawnych na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, ze szczególnym zwróceniem uwagi na prawidłową eksploatację urządzeń oczyszczalni ścieków oraz prowadzenie automonitoringu ścieków. Przeprowadzono kontrole w terenie podmiotów, mających wpływ na jakość wód poprzez wprowadzanie ścieków bezpośrednio do wód powierzchniowych lub za pośrednictwem rowów melioracyjnych, co jest traktowane jako wprowadzanie ścieków do ziemi.

W 2016 r. Delegatura w Zamościu skontrolowała 7 podmiotów wprowadzających następujące rodzaje ścieków do wód powierzchniowych lub do ziemi:

 ścieki komunalne – Zakład Gospodarki Komunalnej w Szczebrzeszynie, Gmina Radecznica, Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Tyszowce,  ścieki bytowe – Dom Pomocy Społecznej Majdan Wielki, Samorządowa Jednostka Oświatowa w Miączynie Szkoła Podstawowa w Horyszowie, Zajazd „Na Błoniach” w Sitańcu, oraz zakład „Meble Bondyrz” w Bondyrzu.

W ewidencji Delegatury Zamość, wg stanu na dzień 31.12.2016 r., na terenie powiatu zamojskiego znajdowały się 24 oczyszczalnie ścieków o łącznej przepustowości 5 153 m3/dobę. Stan ten nie zmienił się w porównaniu z rokiem 2015. Liczba oczyszczalni ze względu na rodzaj dopływających ścieków była następująca: oczyszczalnie ścieków komunalnych – 11, oczyszczalnie ścieków bytowych – 9, oczyszczalnie ścieków przemysłowych – 4.

Urządzenia oczyszczające: ilość, stan formalnoprawny w tym pozwolenia zintegrowane i stan techniczny W przypadku 6 kontrolowanych podmiotów stan techniczny posiadanych obiektów i urządzeń nie budził zastrzeżeń, oczyszczalnie nadzorowane były przez doświadczonych specjalistów. Posiadały one ważne pozwolenia wodnoprawne na odprowadzanie ścieków oczyszczonych wydane przez Starostę Zamojskiego. W 2016 r. Delegatura w Zamościu przeprowadziła kontrolę interwencyjną w firmie „Meble Bondyrz” Sp. z o.o. w Bondyrzu w związku z wnioskiem o interwencję, w którym skarżący informuje o uciążliwościach zapachowych oraz odprowadzaniu do środowiska niedostatecznie oczyszczonych ścieków z oczyszczalni eksploatowanej przez zakład. Kontrola wykazała, że oczyszczalnia jest stara i wyeksploatowana technicznie. Posiadane urządzenia nie spełniały właściwie swoich funkcji z powodu minimalnego napływu ścieków do oczyszczalni. W związku z powyższym

11 Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu zamojskiego za rok 2016, 2017, WIOŚ w Lublinie Delegatura w Zamościu, Zamość 2017, 2018.

136

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 właściciel obiektu zaprzestał pod koniec 2016 r. jej eksploatacji. Wytwarzane w zakładzie ścieki bytowe wywożone są do innej oczyszczalni komunalnej.

Monitoring ścieków W trakcie przeprowadzanych kontroli w przypadku trzech podmiotów dokonano poboru prób ścieków surowych i oczyszczonych. Próby pobrano w następujących podmiotach: Zakład Gospodarki Komunalnej w Szczebrzeszynie – oczyszczalnia w Szczebrzeszynie, Gmina Radecznica – oczyszczalnia ścieków w Radecznicy i Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Tyszowcach – oczyszczalnia w Tyszowcach. Wykonane analizy pobranych prób wykazały wysoki stopień redukcji zanieczyszczeń. Odprowadzane do środowiska spełniały warunki posiadanych pozwoleń. Ponadto dla każdej z 24 oczyszczalni znajdujących się na terenie powiatu zamojskiego przeprowadzono kontrole w oparciu o dokumenty, bez wyjazdu w teren. Kontroli poddano dokumenty przesłane do Delegatury Zamość zawierające informacje o ilości i jakości ścieków odprowadzonych do środowiska w 2016 r. W wyniku tych kontroli ustalono, że w 2016 r. wszystkie zobowiązane podmioty prowadziły wymagane w ramach automonitoringu badania ścieków. Przesłane wyniki badań spełniały wymagania dotyczące badań automonitoringowych. Wyniki badań przekazano zgodnie z obowiązującym wzorem ich prezentacji. Badania wykonały laboratoria posiadające certyfikaty akredytacji z zastosowaniem metod referencyjnych.

Stwierdzone nieprawidłowości, nałożone kary W przypadku jednego ze skontrolowanych podmiotów stwierdzono nieprawidłowości, które dotyczyły nieprawidłowej eksploatacji osadnika wtórnego na oczyszczalni ścieków eksploatowanej przez DPS w Majdanie Wielkim. Nieprawidłowość ta została usunięta, o czym poinformowano Delegaturę w Zamościu. W oparciu o wyniki badań ścieków pobranych podczas kontroli w terenie nie wymierzano administracyjnych kar pieniężnych.

Realizacja obowiązków wynikających z przepisów prawa, nałożonych w pozwoleniach wodnoprawnych oraz w zarządzeniach pokontrolnych Kontrolowane podmioty wywiązują się z obowiązku przekazywania Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska wyników przeprowadzonych badań ścieków. Obowiązki nałożone w pozwoleniach wodnoprawnych są przestrzegane. Wydane zarządzenia pokontrolne zostały zrealizowane, o czym podmioty zobowiązane poinformowały Delegaturę w Zamościu.

 2017 r. Źródła ścieków, ścieki wytworzone i oczyszczone Przeprowadzono kontrole w terenie podmiotów, mających wpływ na jakość wód poprzez wprowadzanie ścieków bezpośrednio do wód powierzchniowych lub za pośrednictwem rowów melioracyjnych, co jest traktowane jako wprowadzanie ścieków do ziemi.

W ewidencji Delegatury Zamość, wg stanu na dzień 31.12.2017 r., na terenie powiatu zamojskiego znajdowało się 21 oczyszczalni ścieków. W 2017 r. Delegatura w Zamościu skontrolowała 8 podmiotów wprowadzających następujące rodzaje ścieków do wód powierzchniowych lub do ziemi:

 ścieki komunalne – Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o. w Szczebrzeszynie, Zakładzie Gospodarki Komunalnej w Zwierzyńcu, Gmina Miączyn – oczyszczalnia w Miączynie, Gmina Adamów – oczyszczalnia w Adamowie,

137

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

 ścieki bytowe – Gmina Zamość – oczyszczalnia przy Szkole w Sitańcu, Gmina Miączyn – oczyszczalnia przy Szkole w Kotlicach, Gmina Adamów – oczyszczalnia przy Szkole w Suchowoli,  ścieki przemysłowe – Zakłady Tłuszczowe w Bodaczowie.

Urządzenia oczyszczające: ilość, stan formalno-prawny w tym pozwolenia zintegrowane i stan techniczny W przypadku 6 kontrolowanych podmiotów stan techniczny posiadanych obiektów i urządzeń nie budził zastrzeżeń. Posiadały one ważne pozwolenia wodnoprawne na odprowadzanie ścieków oczyszczonych wydane przez Starostę Zamojskiego.

Monitoring ścieków W trakcie przeprowadzanych kontroli w przypadku jednego podmiotu dokonano poboru prób ścieków surowych i oczyszczonych. Analiza wykazała przekroczenie dopuszczalnych wartości w przypadku jednego wskaźnika zanieczyszczeń. Ponadto dla każdej z oczyszczalni znajdujących się na terenie powiatu zamojskiego przeprowadzono kontrole w oparciu o dokumenty, bez wyjazdu w teren. Kontroli poddano dokumenty przesłane do Delegatury Zamość zawierające informacje o ilości i jakości ścieków odprowadzonych do środowiska w 2017 r. W wyniku tych kontroli ustalono, że w 2017 r. jeden podmiot przekroczył określoną w pozwoleniu dopuszczalną ilość ścieków odprowadzoną do rzeki. Pozostałe podmioty prowadziły wymagane w ramach automonitoringu badania ścieków. Przesłane wyniki badań w zakresie dopuszczalnych wskaźników zanieczyszczeń spełniały wymagania dotyczące badań automonitoringowych. Wyniki badań przekazano zgodnie z obowiązującym wzorem ich prezentacji. Badania wykonały laboratoria posiadające certyfikaty akredytacji z zastosowaniem metod referencyjnych.

Stwierdzone nieprawidłowości, nałożone kary W przypadku dwóch ze skontrolowanych podmiotów stwierdzono nieprawidłowości, które dotyczyły w jednym przypadku przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźnika zawiesiny ogólnej w ściekach odprowadzanych do środowiska oraz w drugim niewłaściwej eksploatacji osadnika wtórnego i niesystematycznego oczyszczania pojemnika na skratki. Wydano zarządzenia pokontrolne zobowiązujące do usunięcia naruszeń. W jednym przypadku została wymierzona administracyjna kara pieniężna za wprowadzanie ścieków do rzeki z naruszeniem warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym w zakresie ilości odprowadzonych ścieków.

138

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

5.4. Gleby12

Gatunek gleby, który wynika z jej składu granulometrycznego, ma istotne znaczenie dla wielu fizycznych i chemicznych właściwości gleb, w tym odczynu, naturalnej zawartości zanieczyszczeń w glebie oraz pojemności sorpcyjnej gleb, wpływającej bezpośrednio na procesy migracji zanieczyszczeń w środowisku.

Program "Monitoring chemizmu gleb ornych Polski" stanowi element Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie jakości gleb i ziemi. Celem programu jest ocena stanu zanieczyszczenia i zmian właściwości gleb w wymiarze czasowym i przestrzennym. Realizowany jest od roku 1995. W 5-letnich odstępach czasowych pobierane są próbki glebowe z 216 stałych punktów pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na gruntach ornych charakterystycznych dla pokrywy glebowej kraju. Kolejna, piąta tura Monitoringu przypadła na lata 2015-2017 i podobnie jak w poprzednich latach była realizowana przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Baza danych gromadzonych od 1995 r. w ramach programu pozwala na określenia stanu jakości gleb, ocenę kierunków jej zmian oraz identyfikację potencjalnych zagrożeń dla funkcji gleb użytkowanych rolniczo.

Na terenie powiatu zamojskiego znajdują się dwa punkty pomiarowe:

Punkt 395 Miejscowość: Wielącza Gmina: Szczebrzeszyn Kompleks: 1 (pszenny bardzo dobry), Typ: B (gleby brunatne właściwe), klasa bonitacyjna: II Gatunek gleby wg normy BN-78/9180-11: pył ilasty; wg Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego z 2008 r.: pył gliniasty.

Punkt 397 Miejscowość: Kalinowice Gmina: Zamość Kompleks: 2 (pszenny dobry), Typ: Bw (gleby brunatne wyługowane), klasa bonitacyjna: IIIa Gatunek gleby wg normy BN-78/9180-11: pył gliniasty; wg Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego z 2008 r.: pył gliniasty

Tabela 19. Wyniki badań gleb w punktach pomiarowych w miejscowościach Wielącza i Kalinowice Wskaźnik Jednostka Wielącza Kalinowice 2010 r. 2015 r. 2010 r. 2015 r. Uziarnienie BN-78/9180-11: 1,0-0,1 mm udział w % 6 9 6 5 BN-78/9180-11: 0,1-0,02 mm udział w % 52 51 53 60 BN-78/9180-11: < 0.02 mm udział w % 42 40 41 35 PTG 2008: 2,0-0,05 mm udział w % 18 17 16 20

12 Raport z III etapu realizacji zamówienia „Monitoring chemizmu gleb ornych w Polsce w latach 2015- 2017”, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy, Puławy 2017.

139

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Wskaźnik Jednostka Wielącza Kalinowice 2010 r. 2015 r. 2010 r. 2015 r. PTG 2008: 0,05-0,002 mm udział w % 73 73 81 75 PTG 2008: < 0.002 mm udział w % 9 10 3 5 Odczyn i węglany

Odczyn "pH " w zawiesinie pH 7,6 6,9 7,2 6,6 H2O Odczyn "pH " w zawiesinie KCl pH 6,8 6,4 6,4 6,1

Węglany (CaCO3) % n.o. 0,08 0,08 n.o. Substancja organiczna gleby Próchnica % 1,45 1,62 1,9 1,67 Węgiel organiczny % 0,84 0,94 1,1 0,97 Azot ogólny % 0,101 0,11 0,123 0,13 Stosunek C/N - 8,3 8,6 8,9 7,5 Właściwości sorpcyjne gleby Kwasowość hydrolityczna (Hh) cmol(+)*kg-1 1,58 1,43 2,33 1,65 Kwasowość wymienna (HW) cmol(+)*kg-1 n.o. n.o. n.o. n.o. Glin wymienny „Al.” cmol(+)*kg-1 n.o. n.o. n.o. n.o. Wapń wymienny (Ca2+) cmol(+)*kg-1 7,65 7,38 7,37 6,63 Magnez wymienny (Mg2+) cmol(+)*kg-1 0,81 0,45 0,91 0,58 Sód wymienny (Na+) cmol(+)*kg-1 0,07 0,05 0,08 0,04 Potas wymienny (K+) cmol(+)*kg-1 0,34 0,66 0,91 0,57 Suma kationów wymiennych cmol(+)*kg-1 8,88 8,55 9,26 7,81 (S) Pojemność sorpcyjna gleby (T) cmol(+)*kg-1 10,46 9,98 11,59 9,46 Wysycenie kompleksu sorpcyjnego kationami % 84,9 85,67 79,89 82,56 zasadowymi (V) Zawartość pierwiastków przyswajalnych dla roślin mg P2O5* 100g- Fosfor przyswajalny 1 14,6 20,4 155,0 156,5

Potas przyswajalny mg K2O*100g-1 12,5 21,0 32,1 27,7 Magnez przyswajalny mg Mg*100g-1 9,7 6,1 8,8 5,2 mg S-SO4*100g- Siarka przyswajalna 1 0,81 2,19 1,2 1,6

-1 Azot amonowy NNH4 mg*kg n.o. 10,78 n.o. 10,75 -1 Azot azotanowy NNO3 mg*kg n.o. 7,44 n.o. 33,21 Całkowita zawartość makroelementów Fosfor % 0,043 0,05 0,122 0,12 Wapń % 0,23 0,22 0,32 0,31 Magnez % 0,15 0,15 0,12 0,11

140

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Wskaźnik Jednostka Wielącza Kalinowice 2010 r. 2015 r. 2010 r. 2015 r. Potas % 0,14 0,17 0,13 0,14 Sód % 0,004 0,009 0,006 0,009 Siarka % 0,021 0,019 0,027 0,019 Glin % 0,77 0,84 0,59 0,59 Żelazo % 1,09 1,11 0,85 0,81 Całkowita zawartość pierwiastków śladowych Mangan mg*kg-1 373 400 481 497 Kadm mg*kg-1 0,12 0,1 0,2 0,19 Miedź mg*kg-1 7,6 7,7 7,4 7,2 Chrom mg*kg-1 12,0 14,4 10,0 11,3 Nikiel mg*kg-1 10,7 11,8 8,9 9,0 Ołów mg*kg-1 10,7 9,9 12,4 14,1 Cynk mg*kg-1 31,8 31,1 42,4 41,9 Kobalt mg*kg-1 4,65 4,96 4,35 4,25 Wanad mg*kg-1 15,6 19,2 12,3 14,8 Lit mg*kg-1 5,5 6,5 4,1 5,1 Beryl mg*kg-1 0,44 0,46 0,35 0,36 Bar mg*kg-1 49,9 50,0 46,2 46,3 Stront mg*kg-1 7,7 8,7 20,8 24,1 Lantan mg*kg-1 13,9 17,2 14,9 17,6 Rtęć mg*kg-1 n.o. 0,01 n.o. 0,03 Arsen mg*kg-1 n.o. 2,92 n.o. 2,5 Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne Suma 13 WWA µg*kg-1 122,0 84,9 417,0 207,3 WWA - naftalen µg*kg-1 n.o. 4,8 n.o. 6,8 WWA - fenantren µg*kg-1 n.o. 9,5 n.o. 17,6 WWA - antracen µg*kg-1 n.o. 4,7 n.o. 7,1 WWA - fluoranten µg*kg-1 n.o. 10,8 n.o. 26,3 WWA - chryzen µg*kg-1 n.o. 6,1 n.o. 16,0 WWA - benzo(a)antracen µg*kg-1 n.o. 6,5 n.o. 16,3 WWA - benzo(a)piren µg*kg-1 n.o. 8,2 n.o. 18,8 WWA - benzo(a)fluoranten µg*kg-1 n.o. 5,5 n.o. 7,0 WWA - benzo(ghi)perylen µg*kg-1 n.o. 5,5 n.o. 16,2 WWA - fluoren µg*kg-1 n.o. 4,2 n.o. 5,4 WWA - piren µg*kg-1 n.o. 9,5 n.o. 21,6 WWA - benzo(b)fluoranten µg*kg-1 n.o. 5,2 n.o. 24,3 WWA - benzo(k)fluoranten µg*kg-1 n.o. 4,9 n.o. 9,8

141

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Wskaźnik Jednostka Wielącza Kalinowice 2010 r. 2015 r. 2010 r. 2015 r. WWA - dibenzo(a,h)antracen µg*kg-1 n.o. 3,4 n.o. 8,6 WWA - indeno(1,2,3-cd)piren µg*kg-1 n.o. 6,4 n.o. 19,1 Pozostałości pestycydów chloroorganicznych i związków nie chlorowych w glebach P. chloroograniczne – mg*kg-1 n.o. 0,022 n.o. 0,028 DDT/DDE/DDD P. chloroograniczne – aldrin mg*kg-1 n.o. <0,001 n.o. <0,001 P. chloroograniczne – dieldrin mg*kg-1 n.o. <0,001 n.o. <0,001 P. chloroograniczne - endrin mg*kg-1 n.o. <0,001 n.o. <0,001 P. chloroograniczne – alfa- mg*kg-1 n.o. <0,001 n.o. <0,001 HCH P. chloroograniczne – beta- mg*kg-1 n.o. <0,001 n.o. <0,001 HCH P. chloroograniczne- gamma- mg*kg-1 n.o. <0,001 n.o. <0,001 HCH P. – związki nie chlorowe – mg*kg-1 n.o. <0,001 n.o. <0,001 carbaryl P. – związki nie chlorowe – mg*kg-1 n.o. <0,001 n.o. <0,001 carbofuran P. – związki nie chlorowe – mg*kg-1 n.o. n.o. n.o. n.o. maneb P. – związki nie chlorowe - mg*kg-1 n.o. <0,001 n.o. <0,001 atrazin Pozostałe właściwości Radioaktywność Bq*kg-1 709 862 750 714 Przewodnictwo elektryczne mS*m-1 9,73 9,47 8,27 14,61 właściwe Zasolenie mg KCl*100g-1 25,68 25,0 21,83 38,57 źródło: IUNiG-PIB

Można stwierdzić, że w przypadku większości cech opisujących właściwości i jakość gleby nie doszło do istotnych zmian na przestrzeni ostatnich lat. Wartości mierzonych elementów mieściły się w dopuszczalnych zakresach.

5.5. Hałas

Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska, charakteryzującym się dużą ilością i różnorodnością źródeł oraz powszechnością występowania. Hałas jest uznawany za czynnik, który w największym stopniu wpływa na jakość warunków zamieszkania i wypoczynku ludzi. Nadmierny hałas może wywoływać niekorzystne zmiany w organizmie człowieka. Powoduje on między innymi zaburzenia snu i wypoczynku, wpływa niekorzystnie na układ nerwowy, utrudnia pracę i naukę, zwiększa podatność na choroby psychiczne.

142

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Występujący w środowisku naturalnym hałas spowodowany działalnością człowieka można podzielić na komunikacyjny i przemysłowy (instalacyjny). Czynnikami wpływającymi na poziom hałasu komunikacyjnego są natężenie i płynność ruchu, procentowy udział pojazdów ciężarowych w strumieniu pojazdów, prędkość strumienia pojazdów, położenie drogi oraz rodzaj nawierzchni, ukształtowanie terenu, przez który przebiega trasa komunikacyjna, charakter obudowy trasy i rodzaj sąsiadującej z trasą zabudowy. Źródłami hałasu przemysłowego są dźwięki emitowane przez różnego rodzaju maszyny i urządzenia, a także wyposażenie zakładów przemysłowych, rzemieślniczych i usługowych oraz procesy technologiczne w nich zachodzące.

Hałas komunikacyjny Do określenia hałasu stosuje się następujące wskaźniki:

 LDWN – długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godz. 6:00 do godz. 18:00), pory wieczoru (rozumianej jako przedział czasu od godz. 18:00 do godz. 22:00) oraz pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz. 22:00 do godz. 6:00),

 LN – długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku (przedział czasu od godz. 22:00 do godz. 6:00),

 LAeqD – krótkookresowy równoważny poziom dźwięku A dla pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godz. 6:00 do godz. 22:00), w odniesieniu do jednej doby,

 LAeqN – krótkookresowy równoważny poziom dźwięku A dla pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz. 22:00 do godz. 6:00), w odniesieniu do jednej doby.

Monitoring WIOŚ13 W 2017 roku WIOŚ w Lublinie, Delegatura w Zamościu, zgodnie z Programem Monitoringu Środowiska Województwa Lubelskiego na lata 2016-2020, przeprowadziła badania hałasu komunikacyjnego, pomiary krótkookresowe, na terenie powiatu zamojskiego w ciągu drogi krajowej 74 na odcinku Jarosławiec – Werbkowice.

Tabela 20. Wyniki pomiarów średniookresowych poziomów dźwięku dla badanych dróg na terenie powiatu zamojskiego Lokalizacja Wartość Wartość Doba punktu L [dB] przekroczenia L [dB] przekroczenia pomiaru AeqD AeqN pomiarowego [dB] [dB]

26.06.2017 64,1 0 57,1 1,1 Jarosławiec 30.08.2017 64,6 0 58,0 2,0 DK 74 15.11.2017 65,8 0,8 58,2 2,2

27.06.2017 64,3 0 57,3 1,3 Miączyn 25.09.2017 65,0 0 57,9 1,9 DK 74 26.09.2017 65,2 0,2 59,3 3,3

13 Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2017 roku, WIOŚ w Lublinie, Lublin 2018.

143

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Lokalizacja Wartość Wartość Doba punktu L [dB] przekroczenia L [dB] przekroczenia pomiaru AeqD AeqN pomiarowego [dB] [dB]

28.06.2017 64,5 0 56,3 0,3 Horyszów 20.09.2017 65,6 0,6 57,2 1,2 DK 74 09.11.2017 66,6 1,6 59,8 3,8 źródło: WIOŚ w Lublinie

Pomiary krótkookresowe wykazały przekroczenia we wszystkich punktach.

WIOŚ wykonał również badania hałasu kolejowego przy linii kolejowej nr 66 w Zwierzyńcu w dn. 25.07.2017 r. Przekroczenie dopuszczalnych poziomów wyniosło w porze dziennej 4 dB, natomiast w porze nocnej 9,6 dB.

W 2018 r. wykonane zostały pomiary hałasu komunikacyjnego na terenie powiatu zamojskiego w ciągu drogi krajowej 74 na odcinku Zawada – Szczebrzeszyn. Wyniki zostaną udostępnione w drugiej połowie 2019 r.

Monitoring GDDKiA14 Pomiary hałasu komunikacyjnego prowadzi również Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, opracowując mapy akustyczne dla dróg krajowych o natężeniu ruchu powyżej 3 mln pojazdów rocznie. Ostatnie opublikowane opracowanie sporządzono w 2017 r. na mocy art. 179 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2017 r., poz. 519 z późn. zm.). Obszar objęty analizą akustyczną obejmował bufor 2 x 600 m położony po obu stronach dróg.

Tabela 21. Zestawienie odcinków dróg położonych w granicach powiatu zamojskiego objętych analizą hałasu komunikacyjnego Analizowane odcinki dróg

Numer drogi Kilometraż odcinka Długość odcinka [km] Gminy

DK 17 156+718-172+210 15,49 Stary Zamość, Zamość

DK 74d 0+213-0+691 0,48 Zamość

DK 17 179+122-190+700 11,58 Zamość, Łabunie

DK 74 264+749-271+013 6,26 Zamość

Obszar analizy

Powierzchnia obszaru [km2] 52,075

Liczba budynków mieszkalnych 3 461

Liczba lokali mieszkalnych 6 964

Liczba mieszkańców 24 339

14 Mapy akustyczne dla dróg krajowych o ruchu powyżej 3 000 000 pojazdów rocznie na terenie województwa lubelskiego (część 9 przedmiotu zamówienia) – część opisowa, Świętochłowice 2018.

144

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Liczba szkół i przedszkoli 16

Liczba szpitali 0

Liczba domów opieki 0 źródło: GDDKiA

Tabela 22. Poziomy dźwięku w środowisku określone poprzez wskaźnik LDWN Zakres poziomu hałasu Kryterium 55-60 dB 60-65 dB 65-70 dB 70-75 dB >75 dB

Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas w danym 4,635 2,448 1,571 1,001 0,339 zakresie [km2]

Liczba lokali mieszkalnych narażonych na hałas w danym 0,050 0,043 0,013 0 0 zakresie przy najbardziej narażonej na hałas elewacji [tys.]

Liczba mieszkańców narażonych na hałas w danym zakresie przy 0,179 0,159 0,045 0 0 najbardziej narażonej na hałas elewacji [tys.]

Liczba lokali mieszkalnych narażonych na hałas w danym 0,509 0,897 0,559 0,017 0 zakresie przy względnie cichych elewacjach [tys.]

Liczba mieszkańców narażonych na hałas w danym zakresie przy 1,746 3,101 1,904 0,052 0 względnie cichych elewacjach [tys.] źródło: GDDKiA

Tabela 23. Poziomy dźwięku w środowisku określone poprzez wskaźnik LN Zakres poziomu hałasu Kryterium 50-55 dB 55-60 dB 60-65 dB 65-70 dB >70 dB

Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas w danym 3,452 1,956 1,182 0,723 0,013 zakresie [km2]

Liczba lokali mieszkalnych narażonych na hałas w danym 0,057 0,032 0 0 0 zakresie przy najbardziej narażonej na hałas elewacji [tys.]

Liczba mieszkańców narażonych na hałas w danym zakresie przy 0,207 0,111 0 0 0 najbardziej narażonej na hałas elewacji [tys.]

145

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Zakres poziomu hałasu Kryterium 50-55 dB 55-60 dB 60-65 dB 65-70 dB >70 dB

Liczba lokali mieszkalnych narażonych na hałas w danym 0,641 0,940 0,102 0 0 zakresie przy względnie cichych elewacjach [tys.]

Liczba mieszkańców narażonych na hałas w danym zakresie przy 2,219 3,253 0,318 0 0 względnie cichych elewacjach [tys.] źródło: GDDKiA

Tabela 24. Przekroczenie wartości dopuszczalnych, wskaźnik LDWN do 5 dB 5-10 dB 10-15 dB 15-20 dB >20 dB

Stan warunków akustycznych środowiska Kryterium bardzo niedobry zły zły

Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie 0,237 0,029 0 0 0 [km2]

Liczba lokali mieszkalnych w danym 117 5 0 0 0 zakresie [tys.]

Liczba zagrożonych mieszkańców 404 14 0 0 0 w danym zakresie [tys.]

Liczba budynków szkolnych 0 0 0 0 0 i przedszkolnych w danym zakresie

Liczba budynków służby zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w 0 0 0 0 0 danym zakresie

Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed 0 0 0 0 0 hałasem źródło: GDDKiA

Tabela 25. Przekroczenie wartości dopuszczalnych, wskaźnik LN do 5 dB 5-10 dB 10-15 dB 15-20 dB >20 dB

Stan warunków akustycznych środowiska Kryterium bardzo niedobry zły zły

Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie 0,316 0,021 0 0 0 [km2]

146

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

do 5 dB 5-10 dB 10-15 dB 15-20 dB >20 dB

Stan warunków akustycznych środowiska Kryterium bardzo niedobry zły zły

Liczba lokali mieszkalnych w danym 102 0 0 0 0 zakresie [tys.]

Liczba zagrożonych mieszkańców 318 0 0 0 0 w danym zakresie [tys.]

Liczba budynków szkolnych 0 0 0 0 0 i przedszkolnych w danym zakresie

Liczba budynków służby zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w 0 0 0 0 0 danym zakresie

Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed 0 0 0 0 0 hałasem źródło: GDDKiA

Hałas przemysłowy15 WIOŚ w Lublinie Delegatura w Zamościu przeprowadziła kontrolę 3 podmiotów w związku z interwencjami na uciążliwość hałasu w 2017 r.:

Ferma Kur Niosek Edward Skiba Wólka Łabuńska – ferma zalicza się do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Aktualna obsada kur wynosi 17 600 sztuk. Jest to chów klatkowy prowadzony w jednym pawilonie. Głównym źródłem hałasu są wentylatory instalacji wyciągowej zamontowane w szczycie dachu pawilonu dla kur. Zamontowanych jest 12 wentylatorów dachowych. Wentylatory są sterowane automatycznie w zależności od temperatury panującej wewnątrz pawilonu hodowlanego. Podajnik sprężynowy jest źródłem nieistotnym w emisji hałasu do środowiska. Podczas kontroli zostały przeprowadzone pomiary poziomu hałasu emitowanego do środowiska z terenu fermy w porze dnia i w porze nocy. Pomiary w porze dnia przeprowadzono w jednym punkcie pomiarowym usytuowanym na posesji wnioskujących o interwencję. W czasie pomiarów pracowały wszystkie wentylatory. Pomiary w porze nocy przeprowadzone zostały w trzech punktach pomiarowych. Najwyższy poziom hałasu w wysokości 44,2 dB stwierdzono w porze nocy na posesji najbardziej narażonej na emisję hałasu ze względu na bezpośrednie sąsiedztwo z fermą. Wyniki pomiarów w żadnym punkcie pomiarowym nie przekraczają wartości dopuszczalnej dla pory dnia oraz dla pory nocy określonej dla zabudowy zagrodowej w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Zgodnie z cytowanym rozporządzeniem dopuszczalny poziom hałasu dla terenu zabudowy zagrodowej wynosi 55 dB w porze dnia i 45 w porze nocy.

15 Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu zamojskiego za rok 2017, WIOŚ w Lublinie Delegatura w Zamościu, Zamość 2018.

147

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

„VESTRO” Andrzej Cieślak w Radecznicy – kontrola została przeprowadzona na wniosek o podjęcie interwencji w związku uciążliwością prowadzonej działalności gospodarczej. Pan Andrzej Cieślak prowadzi działalność o charakterze usługowym polegającą na wykonywaniu mebli na wymiar z płyty meblowej. W otoczeniu zakładu występuje gęsta zabudowa zagrodowa. Do działalności produkcyjnej został wykorzystany obiekt dawnego budynku gospodarczego, który właściciel rozbudował i przystosował do aktualnych potrzeb. Kontrola wykazała, że właściciel nie posiada pozwolenia na zmianę sposobu użytkowania budynku. Delegatura WIOŚ w Zamościu wniosek o interwencję w tej części przekazała do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Zamościu celem sprawdzenia zgodności rozbudowy budynku z przepisami prawa budowlanego. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Zamościu wydał decyzję nakazującą przywrócenie poprzedniego sposobu użytkowania budynku. W czasie kontroli ustalono, że głównym źródłem hałasu jest piła formatowa z podcinakiem i odciągiem trocin umieszczona w jednym z pomieszczeń budynku produkcyjnego. Okleiniarka z wentylatorem odciągowym i wiertarka nie są istotnymi źródłami hałasu wpływającymi na jego poziom. Podczas kontroli przecinano płytę meblową z wykorzystaniem piły formatowej. Przecinanie płyty prowadzono przy otwartych drzwiach pomieszczenia. Hałas emitowany do środowiska nie był słyszalny na najbliżej położonym terenie akustycznie chronionym. Z uwagi na to odstąpiono od przeprowadzenia pomiarów poziomu hałasu w środowisku. Wyniki kontroli wykazały bezzasadność wniosku o interwencję w świetle przepisów ochrony środowiska.

Gospodarstwo Rolne Krzysztof Dyjak Zubowice Kolonia – obszar gospodarstwa wynosi 32 ha. Powierzchnia przechowalni warzyw wynosi 374,40 m2. Właściciel gospodarstwa posiada pozwolenie na budowę przechowalni owoców i warzyw wydane przez Starostę Zamojskiego oraz decyzję udzielająca pozwolenia na jej rozbudowę. Łączna powierzchnia przechowalni po rozbudowie wynosi 764,00 m2. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Zamościu wydał potwierdzenie przyjęcia obiektu budowlanego do użytkowania. Źródłem hałasu jest instalacja chłodnicza. Agregat chłodniczy z wentylatorem został zamontowany na zewnątrz budynku przechowalni, od strony działki interweniującego. Agregat posadowiony jest na poziomie terenu, na podstawie betonowej. Jest obudowany z dwóch stron płytą warstwową o wysokości ok. 2,5 m jako zabezpieczenie akustyczne. Agregat włącza się cyklicznie, jest sterowany automatycznie stosownie do potrzeb zapewnienia właściwej temperatury w komorze przechowywania. Hałas pochodzący od wentylatora przy budynku mieszkalnym sąsiada, podczas kontroli, był mało słyszalny. Hałasem dominującym w miejscu usytuowania budynku mieszkalnego jest hałas komunikacyjny pochodzący od drogi Zamość-Tyszowce. W związku z powyższym odstąpiono od wykonania pomiarów hałasu. Podczas kontroli udzielono Panu Krzysztofowi Dyjakowi instruktażu odnośnie obowiązku przestrzegania przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska z zakresie ochrony przed hałasem w związku z eksploatacją urządzenia chłodniczego, które jest źródłem emisji hałasu do środowiska.

Kontrolą planowa w zakresie przestrzegania wymagań ochrony środowiska przed hałasem objęto Zakłady Tłuszczowe w Bodaczowie Spółka z o.o. w Bodaczowie. Źródła hałasu to głównie maszyny i urządzenia procesu technologicznego umieszczone wewnątrz budynków (źródła hałasu typu budynek), źródła punktowe oraz źródła niestacjonarne. Źródła hałasu typu budynek to sprężarkownia w budynku nowej margarynowni, budynek pompowni zamkniętego obiegu wód, budynek chłodni wentylatorowej, budynek rafinerii z urządzeniami do odwadniania oleju, budynek tłoczni z urządzeniami technologicznymi i zespołem

148

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 urządzeń na potrzeby wentylacji budynku, budynek ekstrakcji z urządzeniami technologicznymi i chłodnią wentylatorową. Źródła punktowe to wentylatory wyciągowe kotłowni węglowej, czerpnia i wyrzutnia powietrza budynku ekstrakcji, chłodnia wentylatorowa przy budynku rafinerii. Podczas kontroli zostały przeprowadzone pomiary hałasu emitowanego do środowiska z terenu Zakładu. Pomiary wykonano w porze dnia i w porze nocy w trzech punktach pomiarowych na terenie podlegającym ochronie akustycznej. Wyniki pomiarów przeprowadzonych w porze dnia nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnej określonej w wysokości 55 dB. Wyniki pomiarów przeprowadzonych w porze nocy, w jednym punkcie pomiarowym wykazały najwyższe przekroczenie wartości dopuszczalnych o 9,1 dB. W pozostałych dwóch punktach pomiarowych przekroczenie wartości dopuszczalnej było niższe i wynosiło 6,9 dB i 6,4 dB. Zakład posiada decyzję Starosty Zamojskiego określającą dopuszczalny poziom hałasu emitowanego do środowiska. Zgodnie z powyższą decyzją dla terenu zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej z usługami, dopuszczalny poziom wynosi 55 dB w porze dnia i 45 dB w porze nocy. W związku ze stwierdzonym przekroczeniem wartości dopuszczalnego hałasu została wydana decyzja administracyjna ustalająca wymiar kary biegnącej. Zakład został zobowiązany zarządzeniem pokontrolnym do podjęcia działań inwestycyjnych w kierunku ograniczenia poziomu emitowanego hałasu. Wykonane dotychczas zabezpieczenia akustyczne są niewystarczające. Zakład udzielił odpowiedzi na zarządzenia pokontrolne i poinformował, że zadania określone w projekcie technologicznym wyciszenia znaczących źródeł hałasu są kontynuowane. Wobec osoby winnej naruszenia warunków posiadanej decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu zastosowano sankcje karne określone przepisami prawa.

5.6. Pola elektromagnetyczne16

Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące (PEM) występuje w postaci naturalnej (źródłami są Ziemia, Słońce, zjawiska atmosferyczne) oraz sztucznej (związane z powszechnym wykorzystywaniem energii elektrycznej oraz nowych technik radiowych). Pola elektromagnetyczne występują w otoczeniu wszystkich urządzeń elektrycznych.

Podstawowymi źródłami pól elektromagnetycznych są:

 stacje bazowe telefonii komórkowej,  stacje radiowe i telewizyjne,  stacje radiolokacyjne,  linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia,  urządzenia powszechnego użytku, m.in. kuchenki mikrofalowe, aparaty komórkowe.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie prowadzi w ramach jednego z podsystemów Państwowego Monitoringu Środowiska pomiary poziomów promieniowania elektromagnetycznego w środowisku w 135 punktach w trzyletnich cyklach pomiarowych, po 45 punktów dla każdego roku. W każdym z tych 45 punktów pomiary wykonuje się raz w roku kalendarzowym. Pomiarami objęto tereny miast powyżej 50 tys. mieszkańców, pozostałe miasta i tereny wiejskie, ustalając na każdym z wymienionych obszarów

16 Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2016, 2017 roku, WIOŚ w Lublinie, Lublin 2017, 2018.

149

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 badawczych po 15 punktów pomiarowych, zlokalizowanych w miejscach dostępnych dla ludności.

Na obszarze powiatu zamojskiego zlokalizowanych jest 6 punktów pomiarowych: w Szczebrzeszynie, Feliksówce, Sitańcu, Obroczu, Krasnobrodzie i Zwierzyńcu. Pomiary w dwóch ostatnich były przeprowadzone w 2018 r., a ich wyniki zostaną opublikowane w drugiej połowie 2019 r.

Tabela 26. Wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych na terenie powiatu zamojskiego Adres punktu Miejscowość pomiarowego lub Data pomiaru Wynik pomiaru [V/m] gmina

Szczebrzeszyn ul. Zamojska 2016 0,19

Feliksówka Adamów 2016 0,29

Sitaniec Zamość 2017 0,28

Obrocz Zwierzyniec 2017 0,10 źródło: WIOŚ w Lublinie

Przeprowadzone badania wykazały, że w żadnym punkcie kontrolno-pomiarowym nie stwierdzono przekroczeń poziomów dopuszczalnych promieniowania elektromagnetycznego wynoszących 7 V/m.

5.7. Gospodarka odpadami

Infrastruktura gospodarowania odpadami komunalnymi17 Zgodnie z obowiązującymi przepisami odpady komunalne mogą być zagospodarowane jedynie w regionalnych instalacjach do przetwarzania odpadów lub instalacjach do zastępczej obsługi regionów. Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego na 2022 wyznaczył osiem regionów gospodarki odpadami komunalnymi: Biała Podlaska, Centralno-Wschodni, Centralno-Zachodni, Chełm, Południowy, Północno-Zachodni, Puławy i Zamość.

Powiat zamojski należy do Regionu Zamość, obejmującego prawie cały obszar powiatu za wyjątkiem gmin Krasnobród i Zwierzyniec, należących do Regionu Południowego obejmującego również gminy z powiatu biłgorajskiego, hrubieszowskiego, tomaszowskiego i janowskiego. Na terenie Regionu Zamość znajduje się jedna Regionalna Instalacja do Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK): Regionalny Zakład Zagospodarowania Odpadów w Dębowcu, 22-420 Skierbieszów, zarządzana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., ul. Krucza 10, 22-400 Zamość. RIPOK obejmuje: instalację do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych, instalację do biologicznego przetwarzania odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz instalacja do składowania odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.

17 Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego na lata 2022, Samorząd Województwa Lubelskiego, Lublin 2016.

150

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

W Regionie Południowym znajdują się dwie RIPOK: Zakład Zagospodarowania Odpadów w Łaskowie, Łasków 69, 22-530 Mircze oraz, do którego oddawane są odpady z gmin Zwierzyniec i Krasnobród, Zakład Zagospodarowania Odpadów w Korczowie, 23-400 Biłgoraj.

Realizacja wymogów w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach18 Wszystkie gminy z terenu powiatu zamojskiego zapewniają odbieranie odpadów komunalnych ze wszystkich nieruchomości zamieszkałych na ich terenie. Odbieraniem odpadów zajmują się wyspecjalizowane podmioty wyłonione w drodze ustawy o zamówieniach publicznych. W roku 2016 i 2017 nie występowały przypadki interwencji w zakresie nieprawidłowości związanych z funkcjonowaniem systemu odbierania odpadów komunalnych.

Uzupełnieniem systemu odbierania odpadów komunalnych innych niż zmieszane odpady komunalne są Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK). W punktach tych prowadzi się w wyznaczonych dniach i godzinach zbieranie selektywnie zebranych odpadów komunalnych. Należy podkreślić, że tylko w części gmin prawidłowo urządzono PSZOK-i. Zgodnie z obowiązującymi wymogami punkty te powinny posiadać uregulowania formalno-prawne w zakresie środowiskowych uwarunkowań realizacji przedsięwzięcia zgodnie obowiązującymi przepisami jak również przepisami budowlanymi.

Z przedłożonych przez gminy sprawozdań wynika, że mieszkańcom 4 gmin nie zapewniono możliwości przekazywania odpadów do PSZOK; możliwość taką zapewniono mieszkańcom 11 gmin (mieszkańcy gminy Zamość i Łabunie zbierane odpady mogli przekazywać do PSZOK-ów zlokalizowanych na terenie miasta Zamość). Z przedłożonych sprawozdań wynika, że w 2 gminach w 2016 r. i 3 gminach w 2017 r., w których wykazano funkcjonowanie PSZOK nie zebrano żadnych odpadów; niewielką ich ilość zebrano w 3 gminach. Łącznie we wszystkich punktach zebrano 741,27 Mg odpadów w 2016 r. i 791,7 Mg w 2017 r.

Z przekazanej przez gminy sprawozdawczości wynika, że wszystkie gminy osiągnęły wymagane poziomy odzysku i recyklingu odpadów oraz poziomy ograniczenia masy odpadów kierowanych do składowania.

Wdrożony system gospodarowania odpadami komunalnymi przyczynił się do wzrostu odzysku i recyklingu użytecznych frakcji odpadów komunalnych, ograniczenia ilości odpadów w tym odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania, możliwości wysegregowania odpadów niebezpiecznych znajdujących się w odpadach komunalnych i przekazanie ich do odzysku lub unieszkodliwiania, zmniejszenia zagrożenia dla środowiska z tytułu składowania odpadów oraz „dzikiego” ich porzucania.

W dalszym ciągu jednak niezbędne jest doskonalenie systemu gospodarki odpadami poprzez poprawę warunków organizacyjno-technicznych i zwiększanie świadomości ekologicznej mieszkańców (edukacja ekologiczna) oraz zapewnienie warunków do osiągania poziomów odzysku i recyklingu odpadów komunalnych i ograniczenia masy odpadów

18 Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu zamojskiego za rok 2016, 2017, WIOŚ w Lublinie Delegatura w Zamościu, Zamość 2017, 2018.

151

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 ulegających biodegradacji kierowanych do składowania minimum na poziomie określonym w obowiązujących przepisach.

Eksploatacja składowisk odpadów Z istniejących na terenie powiatu zamojskiego 4 składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne składowiska w m. Błonie (gm. Szczebrzeszyn) i w m. Grabowiec (gm. Grabowiec) zamknięto z końcem 2009 roku, a składowisko w m. Hutki (gm. Krasnobród) oraz wydzieloną część składowiska (starą kwaterę) w m. Dębowiec (gm. Skierbieszów) zamknięto w 2015 roku.

Nie wszyscy zarządzający ww. składowiskami realizowali obowiązki wynikające z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów (Dz. U. z 2013 r., poz. 523) a dotyczące zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów. Zgodnie z wymogami obowiązujących przepisów (ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2016 r. poz. 1987) prowadzenie składowiska odpadów obejmuje wszystkie działania podejmowane w fazie eksploatacyjnej i poeksploatacyjnej dotyczące funkcjonowania składowiska odpadów, w tym także prowadzenie monitoringu składowiska w fazie poeksploatacyjnej i przesyłanie jego wyników do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska przez okres 30 lat od dnia zakończenia rekultywacji składowiska. W związku z powyższym zarządzający składowiskami, którzy z różnych przyczyn nie realizują wymaganego zakresu badań monitoringowych lub nie przesyłają wyników badań winni niezwłocznie podjąć działania w kierunku wyeliminowania ww. nieprawidłowości.

Odpady przemysłowe Zgodnie z wymogami obowiązujących przepisów wytwórca odpadów jest zobowiązany do przestrzegania hierarchii postępowania z odpadami poprzez zapobieganie wytwarzaniu odpadów lub ograniczeniu ich ilości, dążenie do maksymalizacji ponownego użycia, recyklingu lub odzysku odpadów, zapewnienie zgodnego z zasadami unieszkodliwienia odpadów, których nie udało się odzyskać. Sposób postępowania z wytwarzanymi w zakładach odpadami w przeważającej mierze jest zgodny z wymogami obowiązujących przepisów. Odpady są zbierane w sposób selektywny i bezpieczny dla środowiska, prowadzone są ewidencje ilości i rodzajów wytwarzanych odpadów oraz dokumentowany jest sposób postępowania z nimi.

Odpady z przetwórstwa drewna (zrzyny, pyły) wykorzystywane są w celach grzewczych lub są przekazywane innym podmiotom do wykorzystania w celach grzewczych. Odpady z produkcji płyt wiórowych, brykietu, odpady farb, lakierów, rozpuszczalników itp. są przekazywane podmiotom posiadającym wymagane zezwolenia.

Odpady z przetwórstwa rolnego w tym przetwórstwa mięsnego przekazywane są do odzysku i unieszkodliwiania podmiotom posiadającym stosowne zezwolenia. Nie stwierdza się składowania tego rodzaju odpadów na składowiskach, ani ich porzucania w miejscach przypadkowych.

Odpady z zakładów transportowo-naprawczych (przepracowane oleje silnikowe, przekładniowe, smarowe, zanieczyszczone ropopochodnymi czyściwo, filtry olejowe) przekazywane są podmiotom posiadającym wymagane zezwolenia.

152

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Odpady medyczne wytwarzane na terenie powiatu zamojskiego w gabinetach lekarskich i dentystycznych, przychodniach, szpitalach są zbierane w wyznaczonych i przygotowanych na ten cel miejscach i okresowo są odbierane przez specjalistyczne jednostki posiadające wymagane zezwolenia.

W roku 2016 do WIOŚ Delegatury w Zamościu wpłynęło 10 interwencji dotyczących nieprawidłowego postępowania z wytwarzanymi odpadami, w tym 5 interwencji dotyczących spalania odpadów i 5 dotyczących nieprawidłowego sposobu postępowania z wytwarzanymi odpadami (w tym 1 dotycząca nieprawidłowego sposobu usuwania wyrobów azbestowych, 1 dotycząca gromadzenia w przypadkowych miejscach znacznych ilości opakowań po środkach ochrony roślin). W wyniku podjętych działań przeprowadzono 10 kontroli interwencyjnych, w 2 przypadkach nie stwierdzono nieprawidłowości, w 2 przypadkach nieprawidłowości zostały usunięte w trakcie trwania kontroli. W celu wyeliminowania występowania nieprawidłowości w przyszłości właścicieli kontrolowanych zakładów w 2 przypadkach ukarano grzywną w postaci mandatu karnego (spalanie odpadowego oleju, niewłaściwy sposób postępowania z odpadami azbestowymi), w 4 przypadkach pouczono, w 6 przypadkach zobowiązano zarządzeniem pokontrolnym do wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości.

W roku 2017 do WIOŚ Delegatury w Zamościu wpłynęło 11 interwencji dotyczących nieprawidłowego postępowania z wytwarzanymi odpadami, w tym 6 interwencji dotyczących spalania odpadów i 5 dotyczących nieprawidłowego sposobu postępowania z wytwarzanymi odpadami. W wyniku podjętych działań przeprowadzono 11 kontroli interwencyjnych, w 5 przypadkach nie stwierdzono jakichkolwiek nieprawidłowości, w 1 przypadku stwierdzono spalanie odpadów. W celu wyeliminowania występowania nieprawidłowości w przyszłości, właścicieli kontrolowanych zakładów w 1 przypadku ukarano grzywną w postaci mandatu karnego (przekazywanie odpadów osobom nieuprawnionym), w 4 przypadkach zastosowano formę pouczenia, w 4 przypadkach zobowiązano zarządzeniami pokontrolnymi do wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości.

Wyniki kontroli interwencyjnych wskazują na potrzebę dalszego doskonalenia segregacji odpadów w kierunku wyodrębnienia składników nadających się do recyklingu i odzysku, selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych, bezpiecznego dla środowiska ich magazynowania oraz właściwego ewidencjonowania i dokumentowania obrotu odpadami.

Realizacja przez podmioty wymagań prawnych wynikających z przepisów o pojazdach wycofanych z eksploatacji19 W 2016 roku kontrolą objęto podmioty podlegające ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Przepisy ustawy stosuje się do pojazdów wyprodukowanych na terytorium kraju, pojazdów wprowadzonych na terytorium kraju w drodze importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia, odpadów powstałych z pojazdów. Zgodnie z tą ustawą demontaż pojazdów może odbywać się tylko w stacjach demontażu.

Na terenie powiatu zamojskiego działają 3 stacje demontażu: dwie w Szczebrzeszynie i jedna w Brodach Małych. Stacje posiadają uregulowany stan formalno-prawny w zakresie gospodarowania odpadami – pozwolenia na wytwarzanie odpadów oraz zezwolenia na

19 Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu zamojskiego za rok 2016, 2017, WIOŚ w Lublinie Delegatura w Zamościu, Zamość 2017, 2018.

153

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 przetwarzanie odpadów o kodach 16 01 04 i 16 01 06 (pojazdy wycofane z eksploatacji). Stacje demontażu spełniają wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie minimalnych wymagań dla stacji demontażu oraz sposobu demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Skontrolowano wszystkie stacje. Nieprawidłowości nie stwierdzono.

Ponadto na terenie powiatu prowadzą działalność dwa punkty zbierania pojazdów. W 2017 r. kontrolą objęto jeden punkt zbierania. Nieprawidłowości nie stwierdzono.

154

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

6. Podsumowanie

Zadania wyznaczone w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego zostały w zdecydowanej większości zrealizowane z godnie z zamierzeniami inwestycyjnymi.

W ramach realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego w latach 2016- 2018 podjęto się realizacji 34 zadań wynikających z zapisów ww. Programu. Realizacja Programu kształtuje się na poziomie 77,27%, co jest bardzo dobrym wynikiem.

Władze powiatu i gmin należących do powiatu oraz inne podmioty odpowiedzialne za realizację Programu główne nakłady finansowe przeznaczały na działania inwestycyjne takie jak budowa i modernizacja sieci wodociągowej oraz kanalizacji sanitarnej, montaż instalacji odnawialnych źródeł energii, termomodernizacja budynków użyteczności publicznej i mieszkalnych, remonty dróg, budowa ścieżek rowerowych. Instytucje wybierają te inwestycje, które z punktu widzenia potrzeb omawianych jednostek samorządu terytorialnego są najważniejsze i najpilniejsze, w stosunku do jakości środowiska i zdrowia mieszkańców. Oprócz zadań inwestycyjnych, które angażowały największe nakłady finansowe, jednostki rozdysponowywały również środki na konserwację koryt rzecznych i rowów melioracyjnych ograniczających ryzyko wystąpienia zagrożeń naturalnych, szeroko prowadzoną edukację ekologiczną i promocję zdrowego stylu życia. Przeprowadzono liczne badania monitoringowe i kontrole z zakresu przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska.

Podmioty wyznaczone do realizacji zadań zawartych w Programie pozyskiwały środki finansowe ze źródeł zewnętrznych, głównie Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz funduszy europejskich takich jak Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.

Ostatecznie realizację Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018 ocenia się pozytywnie. Ocenę potwierdza przeprowadzona analiza wskaźnikowa realizacji Programu na terenie powiatu. Powiat charakteryzuje się wprawdzie niskim stopniem skanalizowania, część gmin nie posiada w ogóle systemu kanalizacyjnego, jednak w ostatnich latach zwiększyła się długość podstawowych sieci infrastrukturalnych, takich jak sieć wodociągowa, kanalizacyjna, a co za tym idzie, zwiększa się liczba mieszkańców mająca dostęp i korzystająca z infrastruktury mającej zapewnić poprawę jakości środowiska na terenie omawianego powiatu.

Zaleca się kontynuację realizacji wyznaczonych zamierzeń, pozyskiwanie jak największej liczby partnerów inwestycyjnych oraz korzystanie z zewnętrznych środków finansowania.

155

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Spis tabel Tabela 1. Dane demograficzne (stan na 31 XII 2018 r.) ...... 10 Tabela 2. Liczba ludności powiatu zamojskiego w latach 2009-2018 ...... 11 Tabela 3. Bezrobocie (stan na 31 XII 2018 r.) ...... 12 Tabela 4. Charakterystyka systemu energetycznego w powiecie zamojskim ...... 13 Tabela 5. Surowce naturalne występujące na terenie powiatu zamojskiego (stan na 31 XII 2017 r.) ...... 15 Tabela 6. Jednolite Części Wód Powierzchniowych znajdujące się na obszarze powiatu zamojskiego ...... 21 Tabela 7. Wykaz użytków ekologicznych znajdujących się na terenie powiatu zamojskiego.49 Tabela 8. Wykaz pomników przyrody znajdujących się na terenie powiatu zamojskiego ...... 50 Tabela 9. Realizacja zadań wyznaczonych w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego, lata 2016-2018 ...... 60 Tabela 10. Wskaźniki monitoringu ...... 110 Tabela 11. Wyniki pomiarów stężeń dwutlenku siarki na stacji Biały Słup...... 119 Tabela 12. Wyniki pomiarów stężeń dwutlenku azotu na stacji Biały Słup ...... 120 Tabela 13. Wyniki pomiarów stężeń tlenków azotu na stacji Biały Słup ...... 120 Tabela 14. Wyniki pomiarów stężeń ozonu na stacji Biały Słup ...... 121 Tabela 15. Wyniki oceny jakości jednolitych części wód powierzchniowych na terenie powiatu zamojskiego ...... 129 Tabela 16. Wyniki oceny jakości jednolitych części wód podziemnych na terenie powiatu zamojskiego ...... 131 Tabela 17. Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie powiatu zamojskiego (2018 r.) 132 Tabela 18. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu zamojskiego (2018 r.) 133 Tabela 19. Wyniki badań gleb w punktach pomiarowych w miejscowościach Wielącza i Kalinowice ...... 139 Tabela 20. Wyniki pomiarów średniookresowych poziomów dźwięku dla badanych dróg na terenie powiatu zamojskiego ...... 143 Tabela 21. Zestawienie odcinków dróg położonych w granicach powiatu zamojskiego objętych analizą hałasu komunikacyjnego ...... 144

Tabela 22. Poziomy dźwięku w środowisku określone poprzez wskaźnik LDWN ...... 145

Tabela 23. Poziomy dźwięku w środowisku określone poprzez wskaźnik LN ...... 145

Tabela 24. Przekroczenie wartości dopuszczalnych, wskaźnik LDWN ...... 146

Tabela 25. Przekroczenie wartości dopuszczalnych, wskaźnik LN ...... 146 Tabela 26. Wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych na terenie powiatu zamojskiego .. 150

Spis rysunków Rysunek 1. Powiat zamojski na tle województwa lubelskiego ...... 5 Rysunek 2. Gminy powiatu zamojskiego – powierzchnia i ilość miejscowości ...... 6 Rysunek 3. Położenie gmin na tle powiatu zamojskiego ...... 7 Rysunek 4. Podział fizyczno-geograficzny powiatu zamojskiego ...... 8 Rysunek 5. Procesy demograficzne w powiecie zamojskim...... 11 Rysunek 6. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem ...... 12 Rysunek 7. Struktura użytków rolnych na terenie powiatu zamojskiego [ha] (stan na rok 2014) ...... 20 Rysunek 8. Powiat zamojski na tle Głównych Zbiorników Wód Podziemnych ...... 23

156

Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zamojskiego za lata 2016-2018

Rysunek 9. Powiat zamojski na tle Jednolitych Części Wód Podziemnych ...... 24 Rysunek 10. Usytuowanie parku narodowego na terenie powiatu zamojskiego...... 26 Rysunek 11. Usytuowanie parków krajobrazowych na terenie powiatu zamojskiego ...... 28 Rysunek 12. Usytuowanie Obszarów Natura 2000 na terenie powiatu zamojskiego ...... 43 Rysunek 13. Usytuowanie Obszarów Chronionego Krajobrazu, rezerwatów przyrody i stanowiska dokumentacyjnego na terenie powiatu zamojskiego ...... 48

157