Merck Toch Hoe Sterck

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Merck Toch Hoe Sterck Dit boek is één van de digitale heruitgaven van eerdere publicaties door de Geschiedkundige Kring Stad en Land van Bergen op Zoom ter gelegenheid van het vijftigjarig jubileum in 2018 STUDIES UIT BERGEN OP ZOOM Bijdragen tot de geschiedenis uitgegeven in opdracht van de Geschiedkundige Kring Stad en Land van Bergen op Zoom 4 Bergen op Zoom 1982 Studies uit Bergen op Zoom IV 3 VOORWOORD Voor de vierde maal sedert 1975 hebben wij de bijzondere eer U een boek in onze serie “Studies uit Bergen op Zoom” aan te mogen bieden. Ditmaal is het geen verzameling van artikelen, maar handelt de stof slechts over één enkel onderwerp. Dit onderwerp verdiende door zijn geschiedkundig belang en de grote omvang méér dan een monografie te zijn. Zulks houdt ook in dat wij de schrijver, de Heer W.A. van Ham, nog meer dank dan anders verschuldigd zijn. Uiteraard gaat onze dank ook uit naar de andere leden van de Redactiecommissie, evenals naar het gemeentebestuur, de bijzondere begunstigers en U, leden van onze Kring, waardoor de totstandkoming van dit boek mogelijk werd gemaakt. Namens het Bestuur van de Geschiedkundige Kring van Stad en Land van Bergen op Zoom, Dr. E.G.H. Härtel, voorzitter 4 1982 Merck toch Hoe Sterck TEN GELEIDE Deze bundel is grotendeels gevuld door één auteur, die tevens redactiesecretaris van de reeks is. Daarom zou een redactioneel “ten geleide” door deze persoon samengesteld, wat vreemd uitvallen. Vandaar een persoonlijk dankwoord van de schrijver. Allereerst dank aan het bestuur van de Geschiedkundige Kring, dat de publicatie van een gehele bundel, aan één speciaal onderwerp gewijd, aandurfde. Dank ook aan de redactieleden, die aan een toch wel ongewone materie zoveel aandacht schonken. Bijzondere dank aan de heren J. Sneep en A. H. Mohr, leden van de Studiecommissie van de Stichting Menno van Coehoorn. Zonder hun deskundige adviezen zou een schrijver de publicatie nauwelijks hebben aangedurfd. Meteen een gelegenheid om te wijzen op hetgeen die Stichting doet (en reeds een halve eeuw lang gedaan heeft) aan het materiële behoud van en de wetenschappelijke studie over de oude vestingwerken in ons land. Erkentelijkheid ook voor de heer Frans Vissers, die het typewerk verzorgde. Vooral echter een vermelding van de onschatbare verdiensten van Han Bos. Hij nam de tekst meer dan kritisch door en bracht in voortdurende gedachtenwisseling met de schrijver belangrijke verbeteringen en aanvullingen aan. Hij voorzag in het tekenwerk van een groot aantal vestingkaartjes en van reconstructies van belangrijke onderdelen. Zonder zijn aandeel zou de vormgeving er heel anders hebben uitgezien. Met hem dank ik ook alle anderen, die in een of andere vorm aan het eindresultaat hebben bijgedragen. De schrijver. Studies uit Bergen op Zoom IV 5 INHOUD Voorwoord 4 Ten geleide 5 Inhoud 6 Inleiding 10 De politieke situatie 15 De topografische situatie 20 Bronnen van de geschiedschrijving 24 De versterkte marktstad 28 Eerste versterkingen 29 De ronde ommuring 35 Vernieuwing en verandering 42 Onderdelen van de vesting 45 Het havenkwartier 67 Merck toch hoe sterck 82 Spaanse pogingen tot vernieuwing 87 Onder staats bewind 89 Een haperend begin 92 De les van een belegering, 1588 99 Moeizaam aan het werk 105 Van ravelijnen tot bolwerken 107 Spinola, 1622 125 De eindfase van de tachtigjarige oorlog 127 6 1982 Merck toch Hoe Sterck Van oorlogen en vredes 131 De sleutel van Zeeland 136 Evolutie in de vestingbouwkunde 136 De nieuwe vestingwerken aangelegd 139 De voltooiing 146 Het “meesterwerk” van coehoorn 149 Het drama van september 1747 163 Herstel en verandering 171 De laatste beproeving: 1814 174 De nadagen 176 De weg naar het einde 179 Slechting van de vesting 186 Gevolgen van de ontmanteling 194 Tussen Eendracht en Ligne 197 De forten aan de haven 199 De linie van bergen op zoom naar steenbergen 205 Glorie en verval 208 Lijst van vestingbouwkundige termen 218 Studies uit Bergen op Zoom IV 7 MERCK TOCH HOE STERCK BIJDRAGEN TOT DE GESCHIEDENIS VAN DE VESTINGWERKEN VAN BERGEN OP ZOOM DOOR W.A.VAN HAM BERGEN OP ZOOM 1982 8 1982 Merck toch Hoe Sterck Afb. 1 Detail van de uit 1468 daterende Scheldekaart, voorstellende de stad Bergen op Zoom. De stad is omringd door muren met torens. Hoewel schetsmatig, geeft de tekening toch de indruk weer, die de stad van buiten af gezein op de bezoeker maakte. Studies uit Bergen op Zoom IV 9 INLEIDING Het verschijnen van een bundel bijdragen over de geschiedenis van de vestingwerken van Bergen op Zoom behoeft wel een toelichting. Het voornaamste argument hiervoor kan welzijn, dat Bergen op Zoom nog in het bezit is van twee indrukwekkende vestingstukken: de Gevangenpoort of Lievevrouwepoort en het ravelijn “Op den Zoom”. Beiden maakten eens deel uit van een groter geheel, maar hoe zag dat er uit, en hoe was de geschiedenis ervan? Een tweede, even belangrijke, overweging mag wel zijn dat Bergen op Zoom ondanks het feit, dat het al meer dan honderd jaar geen vesting meer is, in de historische binnenstad toch nog veel bewaard heeft van de sfeer van eertijds. Op een drukke werkdag komt zulks niet tot zijn recht, maar op late avonden of vroege morgens (vooral in de weekeinden, wanneer het gemotoriseerde verkeer bijna stil ligt) dàn kan men pas “luisteren” naar de taal van de stad.... Een derde reden is een prestige-overweging. De vesting Breda is reeds in 1886 behandeld door G.G. van der Hoeven in zijn “Geschiedenis der vesting Breda”, waarvan een herdruk met voorwoord door de gemeentearchivaris Dr. F.A. Brekelmans in 1974 verscheen. Den Bosch kreeg een beurt in het boek van C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch, “Geschiedenis van vesting en forten” dat in laatstgenoemd jaar verscheen. Als derde belangrijke vesting van het oude Zuiderfrontier mag Bergen op Zoom niet achterblijven. De geschiedenis van de vestingwerken is onlosmakelijk verbonden met de nationale militaire historie en plaatselijk met die van het garnizoen. Beide zullen in dit werk slechts zijdelings ter sprake komen. Zou men hieraan ten volle recht willen doen dan zou publicatie zowel de auteur als de uitgever te machtig worden! 10 1982 Merck toch Hoe Sterck Een goede wens blijft, dat in de toekomst zich nog eens gelegenheid zal voordoen, de garnizoensgeschiedenis en de daarmee samenhangende krijgsgeschiedenis in een goed overzicht samen te vatten. Bergen op Zoom zal daarin zeker nóg meer naar voren komen als een belangrijk militair steunpunt, niet alleen door de vestingwerken maar ook door zijn gunstige ligging aan de Schelde: een uitvalsbasis voor krijgsoperaties in Vlaanderen en ZuidBrabant. Menige dorps- geschiedenis van onze Zuiderburen kan er (voor de bewoners minder prettig) over vertellen. Bergen op Zoom staat in de vestinggeschiedenis geboekt als een belangrijke, sterke vesting. Wie daaraan twijfelt, hoeft slecht de reputatie te leren kennen van de vestingbouwmeester Menno van Coehoorn en te vernemen, dat Bergen op Zoom zijn meesterstuk was. De ontzetting en verbazing, die de Nederlanden in 1747 in hun greep kregen, toen Bergen op Zoom was gevallen, bevestigen het vermoeden, dat men de vesting onneembaar achtte. Men noemde de Coehoornvesting de “Sleutel van Zeeland” en gaf daarmee de functie van Bergen op Zoom in het zuidelijk frontier van de Verenigde Nederlanden treffend aan. Hield men stand in Bergen op Zoom als belangrijkste steunpunt, dan was een inname van de vesting Tholen en een doorstoot naar de rest van de provincie Zeeland ondenkbaar. De kritische beschouwer van de geschiedenis stelt zich de vraag of dat altijd zo is geweest. De reputatie van Bergen op Zoom vóór de komst van Coehoorn in 1698 was evenzeer roemrijk. Die faam betrof echter de moed en taaiheid, waarmee de stad zich drie generaties eerder had verzet tegen het langdurig beleg in 1622 onder Spinola, de beroemde veldheer in Spaanse dienst. Kort daarop was de stad zeer versterkt, Studies uit Bergen op Zoom IV 11 doordat een inundatielinie van Bergen op Zoom naar Steenbergen was aangelegd. Dit was geen onbekend feit: vele kaartwerken uit die tijd toonden vriend en vijand de met grootscheepse buitenwerken versterkte stad en de door moerassen beveiligde fortenrij. De noodzaak van dit enorme staal van krijgstechnisch vermogen werd duidelijk, wanneer men de kaarten van het beleg bestudeerde. Daarop zag men de stad in een bijna volkomen blokkade aan de landzijde. Alleen het feit, dat men de haven toegankelijk hield voor bevoorrading vanuit Zeeland redde de situatie. Adriaan Valerius, de samensteller van de Nederlandtsche Gedenckklanck, gaf Bergen op Zoom een eredicht, dat het lokale volkslied werd: Merck toch hoe sterck. Ook hier bleek weer, hoe sterk men het wel en wee van de republiek verbonden achtte met deze vesting aan de Schelde. Niet ten onrechte: een rechtstreekse bedreiging van het belangrijke gewest Zeeland, Hollands bondgenoot sinds het begin van de Opstand, zou het land in acuut gevaar brengen. De overwinning was Gods werk, vond men. Nederig liet de magistraat op de gedenkpenningen zetten: Fausto Numine Berga Victrix, door de Macht van Boven is Bergen Overwinnares. Benauwder nog was de situatie in 1588. Bergen op Zoom leek de zoveelste stad te worden, die de veldheer Parma aan zijn lijst van overwinningen kon toevoegen. Tien jaar duurden zijn successen al: hij was erin geslaagd, vrijwel geheel Vlaanderen en Brabant te onderwerpen. Maar nu zat het hem tegen: de Onoverwinnelijke Vloot was begin augustus ondergegaan en Bergen op Zoom werd verdedigd door de befaamde ritmeesters Parker en de gebroeders Bacx, die enige malen de nog maar zwak van vestingwerken voorziene stad uittrokken om vóór de muren slag te leveren. 12 1982 Merck toch Hoe Sterck De Bergse magistraat, die van Latijnse volzinnen hield, liet in 1611 op de toen gebouwde stadhuisgevel de trotse spreuk zetten: Mille periculis supersum, Duizend gevaren kom ik te boven. Bergen op Zoom was toen inderdaad als vesting niet bijzonder sterk.
Recommended publications
  • Driemaandelijks Bericht Deltawerken Register
    Driemaandelijks Bericht Deltawerken register van alle nummers ( 1 t/m 124) Deze file is digitaal doorzoekbaar. Digitale versies van de afzonderlijke nummers zijn vindbaar in de repository van TU Delft: http://repository.tudelft.nl/search/hydro/?q=driemaandelijks+deltawerken Uitgave: Rijkswaterstaat, Deltadienst ...., ...... ------------- Register Driemaandelijl<s Bericht Deltawerken nr. 1 tim 10 Het vette cijfer achter het trefwoord duidt de afievering aan, terwijl het daarachter geplaatste cijfer in normaal lettertype verwijst naar de bladzijde van de afievering. Aannemingscombinatie Haringvliet 2 43 COLN 6 14 Nestum 5 22, 38 Contact meter, elektrische 2 7 Afsluitingsmethoden 7 11 Dam zie Grevelingen, Haringvliet, Alblasserwaard, versterking hoofd- Veersche Gat, Volkerak, Zandkreek waterkering 5 35 Deccasysteem 5 7; 7 5 Algerabrug 6 1; 7 3 Decometer 7 7 Arbeiderskampen 9 30 Delfland, versterking hoofdwater- Asfaltbekleding, afsluitdam kering 5 35 Veersche Gat 7 44 Deltacommissie 1 10 Asfaltverwerking onder water 9 18 Deltadienst, organisatie 1 12, 13 AX-caisson 8 28 Dcltagcbied Benedenrivieren arbeiderskampen 9 30 Directie 1 13 waterhuishouding 6 13 getijmodel 4 9 ijsopruiming 7 30 stroomsnelheden 6 21 ijstoestand 7 23 waterhuishouding 613 zandbeweging 5 4 waters tan den 6 19 zoutgehalte grondwater 4 20 ijstoestand 7 26 Deltaplan 1 S, 10 Biesboschwerken 1 45 kaart 1 9 Bodembescherming 1 18 tijdschema 2 3 nylon 8 21 Deltawerken 1 10 zie ook Kunststoffolie, Zinkstuk afmetingen 4 3 Bodemtransport 5 7 begroting 1959 6 3 Boordienst 1 24; 8
    [Show full text]
  • Kaart Natura 2000-Gebied Grevelingen
    Natura 2000-gebied #115 kaartblad 4 Grevelingen 67000 68000 69000 70000 71000 72000 73000 74000 75000 76000 g Weg Sint terin Dijk Krammerzicht We Oude Weg Polder Slikweg de Tille dijk Bouwlust Nieuwe-Tonge La nd sedijk Polder he Klinkerland 25 Polder Klinkerlandse Weg 't Anker rlandsc Eben-Haëzer Lage e Dijk Zeedijk noordse Tilse Klinkerlandse Klink Battenoordse Dijk Sl Batte 414000 Pl 51 414000 Tonisseweg Battenoord Katendrecht Oostendesche Dijk Korte Tilse Weg Tilse Pl 50 Bou Lust De Bouwstee Straalenburg Schenkelweg Lange dse Watering Jachthaven 2 Polder het Oudeland Polder Biermansweg Polder Battenoord Oudelan -1 Pannenweg Lage 26 -1 Pl 49 Weg Gemeente Huize Grietje Oostflakkee Havenweg (Gemeentehuis te Oude-Tonge) Weg Zeldenrust Oudelandsche Zonne-Hoeve De Pannenstee Oostende Oudelandsche van Oude-Tonge Blauwe Pl 48 Maranatha 27 Wilhelmina hoeve 413000 Weg 413000 2 Groene 36 Battenoord Kreek Stationsweg De Tille Tilseweg -2 -1 Sl -1 37 N59 Tweede Polder Terlon 35 38 Magdalenapolder Pl 47 Blaakweg Sl Bouwlust 39 Polder het -2 -2 Sl Weg -1 Polder Magdalenapolder OudelandseOudeland van Oude-Tonge Mag IJsbaan Km kreek Gemeente Middelharnis Batten 34 oord dalena weg Polder 412000 412000 -2 N59 -2 Eerste Groene 2 Dijk Sl Magdalenadijk Le Frans 29 Dijk Sl Magdalena Sl Spuikom N498 Pl 46 Molenpolder Sl -10 landse 30 -16 Helledijk -15 -5 Zuider Oude-Tonge Polder ZuiderlandseWeg Zuiderland Sl Mijn Eiland -13 33 Sl -12 Zuiveringsinst Polder Zuiderlandse Kreek Zeedijk Jacob -3 Sl St Pl 45 Heeren polder Pl 44 Bungalowpark Schinkelweg -6 De Eendracht
    [Show full text]
  • Verslag Van Het Voorgevallene Op De Nederlandsche Rivieren in Den
    ..p" , / 'i:JI~ ;fT. • R" &.:.L" " ~t. ~~''i ~ =- V..fJ..J 0 .. .' 1" ',.+.Jt~. • 0 .."'"" ;. , lt. A;~1·~. _ ~ • . "I" .. ~_"J' :~~"" ~~t;A~' ~,. "» •. ('. ri ...-r '." ."..,..," \ ,~ ....i. VAN , HET VOORGEVALLENE OP DE NEDERLANDSCHE RIVIEREN ... IN DEN WIN'l'ER '." VAN 1916 OP 1917. I '" I C.EORUKT lllJ GtBRS. J. & H, VAN LANGENIIUYSEN TE 'S-CRHENIIAGE. C2jp ~'tIfL~./I1: @ " VERSLAG VAN HET VOORGEVALLENE OP DE IEDERLANDSCHE RIVIEREN IN DEN WINTER VAN :: '{ ~ ~ .. 1916 OP 19i7. Uitgegeven door het Departement van Waterstaat. 'd - G R A. VEN HAG E. - 1 91 7. Gedrukt bij GEBRS. J. & H. VAN LAf<GEriHUYSEN, te 's-Gravenha~e. • RIJKSWATERSTAAT. 2e Inspectie. 's-GRAVENHAGE, 30 Augustus 1917. No. 1788. Missives van 12 Maart 1917, No. 264 en 18 Aug. 1917 No. 253, . Afd. Waterstaat. Verslag ijsbezetting en ijsop­ ruiming in den winter 1916-1917. In voldoening aan het eerste nevenvermelde schrijven heb ik de eer Uwer Excellentie hierbij te doen toekomen een verslag als daarbij bedoeld. Het is samengesteld met behulp van door mij gevraagde bijdragen van de Hoofdingenieurs-Directeur in de 2e en 3e, 5e, 6e, 7e, 10e en 11e directiën. Het bepaalt zich tot de groote rivieren en stroomen, de Overijsselsche Vecht, het Zwarte Water en het Zwolsche Diep. Omtrent enz. De Inspecteur-Generaal van den Rijkswaterstaat in de 2e Inspectie, (get.) J. C. RAMAER. Aan Zijne Excellentie den Minister van Waterstaat. IN LEI D 1. N G. Wee r kun dige w a arnemin gen te deBilt. Voor eene juiste beoordeeling van het verband tusschen de geheerscht hebbende koude en verdere weersgesteldheid eenerzijds en de ijstoestanden op onze rivieren en stroomen anderzijds zijn de gemiddelde dag- en nacht­ temperatuur, windrichting en windsnelheid, de neerslag en de bewolking van belang.
    [Show full text]
  • Scientific Knowledge Use and Addressing Uncertainties About Climate Change T and Ecosystem Functioning in the Rhine-Meuse-Scheldt Estuaries ⁎ J.A
    Environmental Science and Policy 90 (2018) 148–160 Contents lists available at ScienceDirect Environmental Science and Policy journal homepage: www.elsevier.com/locate/envsci Scientific knowledge use and addressing uncertainties about climate change T and ecosystem functioning in the Rhine-Meuse-Scheldt estuaries ⁎ J.A. Veraarta, , J.E.M. Klostermanna, E.J.J. van Slobbeb, P. Kabatb,c a Wageningen Environmental Research, Wageningen University and Research Centre, PO Box 47, 6700 AA, Wageningen, the Netherlands b Water Systems and global change group, Wageningen University and Research Centre, PO Box 47, 6700 AA, Wageningen, the Netherlands c International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA), Schlossplatz 1, A-2361, Laxenburg, Austria ARTICLE INFO ABSTRACT Keywords: This paper analyses how scientists, policy makers and water users engage with scientific knowledge and un- Uncertainties certainties during a lengthy and complex decision-making process (2000–2014) about water quality, freshwater Freshwater resources and climate adaptation in the Rhine-Meuse-Scheldt estuaries. The research zooms in on lake Volkerak- Climate change Zoom. Interviews confirm that ‘negotiated knowledge’, shaped by the agricultural sector, NGO’s andwater Knowledge managers can lead to strategies to improve water quality problems. One such a strategy, based on negotiated Adaptation knowledge, is to create an inlet to allow limited tides and inflow of saline waters in Lake Volkerak-Zoom. Problem framing Meanwhile, during negotiations, monitoring showed an autonomous decline in the annually returning algal blooms, leading to new uncertainties and disrupting the negotiations. At another negotiation arena, water users and policy makers repeatedly disputed scientific assessments about costs and benefits regarding additional freshwater supply for agriculture and the knowledge underlying proposed decisions was still considered un- certain in 2014.
    [Show full text]
  • Inhoudsopgave Leggerstaat Ondersteunende Kunstwerken
    Inhoudsopgave Leggerstaat ondersteunende kunstwerken Afsluiters ................................................................................................................................................................................................................................1 Coupures ................................................................................................................................................................................................................................2 Duikers...................................................................................................................................................................................................................................2 Gemalen .................................................................................................................................................................................................................................8 Hevels ....................................................................................................................................................................................................................................8 Putten ....................................................................................................................................................................................................................................8 Sluizen ...................................................................................................................................................................................................................................9
    [Show full text]
  • Nieuwsbrief Midwintertelling Zeeland Januari 2020
    Nieuwsbrief Midwintertelling Zeeland Januari 2020 Beste Zeeuwse vogelaars, Vooreerst: allen een gezond en vogelrijk 2020! Naar goede Zeeuwse traditie zullen velen van jullie hopelijk ook in 2020 mee gaan doen aan de midwintertelling, die ditmaal in het weekend van 18 en 19 januari valt. Met jullie hulp lukt het vast weer om alle soorten watervogels in een fors deel van de provincie op te gaan snorren. Juist met de midwintertelling gaat het immers niet alleen om de grote bekkens en de Noordzeekust, maar ook om kanalen, plassen, poldersloten en –vaarten en…nou ja, alle denkbare gebieden waar watervogels zich kunnen ophouden. Steeds weer blijkt dat een fors deel van de Zeeuwse populatie van een aantal soorten watervogels vooral in binnendijkse gebieden is. Denk aan soorten als Waterhoen en Dodaars, maar ook aan nieuwkomers als de Grote Zilverreiger. Daarnaast is januari natuurlijk een belangrijke maand voor de bij ons overwinterende ganzen. Een aantal regio’s telt traditioneel ook de roofvogels mee. In deze nieuwsbrief tref je een verslag van de midwintertelling van januari 2019. Dankzij de medewerking van de vele vrijwilligers en de goede samenwerking met de professionele tellers van DPM (in opdracht van Rijkswaterstaat) was dat weer een prima editie: de teldekking in Zeeland was een van de hoogste van het hele land. Hopelijk gaat dat dit jaar ook weer lukken! Heb je nog vragen over de telling van dit jaar? Neem contact op met je regionaal coördinator of met ondergetekende. Veel succes en plezier met de midwintertelling! Met vriendelijke groet, Sovon Vogelonderzoek Nederland Jan-Willem Vergeer [email protected] Verslag Midwintertelling januari 2019 December 2018 en de eerste helft van januari 2019 verliepen in Zeeland grotendeels zacht.
    [Show full text]
  • * Omslag Dutch Ships in Tropical:DEF 18-08-09 13:30 Pagina 1
    * omslag Dutch Ships in Tropical:DEF 18-08-09 13:30 Pagina 1 dutch ships in tropical waters robert parthesius The end of the 16th century saw Dutch expansion in Asia, as the Dutch East India Company (the VOC) was fast becoming an Asian power, both political and economic. By 1669, the VOC was the richest private company the world had ever seen. This landmark study looks at perhaps the most important tool in the Company’ trading – its ships. In order to reconstruct the complete shipping activities of the VOC, the author created a unique database of the ships’ movements, including frigates and other, hitherto ignored, smaller vessels. Parthesius’s research into the routes and the types of ships in the service of the VOC proves that it was precisely the wide range of types and sizes of vessels that gave the Company the ability to sail – and continue its profitable trade – the year round. Furthermore, it appears that the VOC commanded at least twice the number of ships than earlier historians have ascertained. Combining the best of maritime and social history, this book will change our understanding of the commercial dynamics of the most successful economic organization of the period. robert parthesius Robert Parthesius is a naval historian and director of the Centre for International Heritage Activities in Leiden. dutch ships in amsterdam tropical waters studies in the dutch golden age The Development of 978 90 5356 517 9 the Dutch East India Company (voc) Amsterdam University Press Shipping Network in Asia www.aup.nl dissertation 1595-1660 Amsterdam University Press Dutch Ships in Tropical Waters Dutch Ships in Tropical Waters The development of the Dutch East India Company (VOC) shipping network in Asia - Robert Parthesius Founded in as part of the Faculty of Humanities of the University of Amsterdam (UvA), the Amsterdam Centre for the Study of the Golden Age (Amsterdams Centrum voor de Studie van de Gouden Eeuw) aims to promote the history and culture of the Dutch Republic during the ‘long’ seventeenth century (c.
    [Show full text]
  • Bureau Voor Archeologie Rapport
    Bureau voor Archeologie Rapport 799 Kotterstraat 61, Tholen, gemeente Tholen: een bureau- en inventariserend veldonderzoek in de vorm van boringen in de verkennende en deels karterende fase 2 Colofon titel: Bureau voor Archeologie Rapport 799. Kotterstraat 61, Tholen, gemeente Tholen: een bureau- en inventariserend veldonderzoek in de vorm van boringen in de verkennende en deels karterende fase auteur: F. Roodenburg autorisatie: A. de Boer (KNA senior prospector) datum: 30 mei 2019 ISSN: 2214-6687 © Bureau voor Archeologie Koningsweg 244 Utrecht T 030 245 18 95 E [email protected] I https://www.bureauvoorarcheologie.nl Bureau voor Archeologie Rapport 799 Tholen Kotterstraat 61 3 Administratieve gegevens Projectnummer 2019040302 Provincie Zeeland Gemeente Tholen Plaats Tholen Toponiem (locatienaam) Kotterstraat 61 Kaartblad 49B Centrum locatie (m RD) 73.760; 395.120 (x; y) RD Coördinaten hoekpunten (x,y) 73768; 395143 73780; 395112 73761; 395104 73748; 395135 Kadastrale gegevens gemeentecode: TLN00, sectie: N, nummer(s): 1096 Soort onderzoek een bureau- en inventariserend veldonderzoek in de vorm van boringen in de verkennende en deels karterende fase ARCHIS onderzoeksmeldingsnummer 4705099100 (ABU); 4705925100 (ABO) Projectnaam Kotterstraat 61 (RO) kader onderzoek Aanvraag omgevingsvergunning Omvang plangebied 860 m2 Status terrein Hoge archeologische verwachting Zeeuws Archeologisch Depot Geen (vondstmeldingen) Monumentnummers van gebouwde Geen monumenten (rijk en gemeente) Opdrachtgever SAB R. Hendrickx Uitvoerder Bureau voor Archeologie, F. Roodenburg, A. de Boer Bevoegde overheid Gemeente Tholen Deskundige namens Onbekend bevoegde overheid Beheerder en plaats van documentatie Zeeuws Archeologisch Archief (ZAA) Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) Postbus 49 4330 AA Middelburg Beheerder: dhr. J.J.B. Kuipers [email protected] 0118-670879 Beheer en plaats van digitale Een digitale versie van het definitieve rapport zal worden documentatie: E-Depot toegezonden aan de RCE.
    [Show full text]
  • Deltagebied: Nationaal En Internationaal Topgebied Voor Vogels
    Deltagebied: nationaal en internationaal topgebied voor vogels Status, trends, bedreigingen en toekomst voor watervogels in het Deltagebied Dit rapport is geschreven in opdracht van Vogelbescherming Nederland door Sjoerd Dirksen Ecology, Jan van der Winden Ecology Research and Consultancy, Jim de Fouw Ecology, Camilla Dreef en GreenStat (Peter van Horssen). Rapport nr. SjDE 17-02 Citeren als volgt: Winden, J. van der, J. de Fouw, C. Dreef, P.W. van Horssen en S. Dirksen 2017. Deltagebied: nationaal en internationaal topgebied voor vogels. Status, trends, be- dreigingen en toekomst voor watervogels in het Deltagebied. Rapport SjDE 17­­ -02, Sjoerd Dirksen Ecology, Utrecht / Vogelbescherming Nederland, Zeist Datum: 31 augustus 2017 Vormgeving en data visualisatie: www.designimals.nl Fotografie: Sijmen Hendriks voorkant, inhoudsopgave, achterkant, p 6, 22, 25, 36, 38, 44, 51, 55, 57, 63, 64, 67; Jonna van Ulzen p 68; Jan van der Winden p 78, 79; Pim Wolf p 26, 40, 46, 56, 58. Illustraties: Elwin van der Kolk p 12, p 33, p 35, p 37, p 39, p 41, p 43, p 79 Druk: GVO drukkers & vormgevers B.V. © Sjoerd Dirksen Ecology / Vogelbescherming Nederland Dit rapport is vervaardigd op verzoek van opdrachtgever en is zijn eigendom. Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden d.m.v. druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder vooraf- gaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever hierboven aangegeven en Sjoerd Dirksen Ecology, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt
    [Show full text]
  • Everything You Should Know About Zeeland Provincie Zeeland 2
    Provincie Zeeland History Geography Population Government Nature and landscape Everything you should know about Zeeland Economy Zeeland Industry and services Agriculture and the countryside Fishing Recreation and tourism Connections Public transport Shipping Water Education and cultural activities Town and country planning Housing Health care Environment Provincie Everything you should know about Zeeland Provincie Zeeland 2 Contents History 3 Geography 6 Population 8 Government 10 Nature and landscape 12 Economy 14 Industry and services 16 Agriculture and the countryside 18 Fishing 20 Recreation and tourism 22 Connections 24 Public transport 26 Shipping 28 Water 30 Education and cultural activities 34 Town and country planning 37 Housing 40 Health care 42 Environment 44 Publications 47 3 History The history of man in Zeeland goes back about 150,000 brought in from potteries in the Rhine area (around present-day years. A Stone Age axe found on the beach at Cadzand in Cologne) and Lotharingen (on the border of France and Zeeuwsch-Vlaanderen is proof of this. The land there lies for Germany). the most part somewhat higher than the rest of Zeeland. Many Roman artefacts have been found in Aardenburg in A long, sandy ridge runs from east to west. Many finds have Zeeuwsch-Vlaanderen. The Romans came to the Netherlands been made on that sandy ridge. So, you see, people have about the beginning of the 1st century AD and left about a been coming to Zeeland from very, very early times. At Nieuw- hundred years later. At that time, Domburg on Walcheren was Namen, in Oost- Zeeuwsch-Vlaanderen, Stone Age arrowheads an important town.
    [Show full text]
  • Kaart Uitsnede.Ai
    PAPENDRECHT SLIEDRECHT RWEDE T KERKEPLAA BENEDEN ME A16 E19 KERKE Kop van de BENEDEN MERWEDE PAPE PLA NDR Oude Wiel T ST R AT E B POO CHT O GROOT POO N M 2e MERWEDEHAVE L VEERPLAAT R. W 1e MERWEDEHAVEN EG HOOFD OOTHOOFDS R EL MER G RSW ER TJ WE SE K F R KAD ELAA GR K E DAMIATE E LEKST VOG BRU ST E R. MERW BOLWERK B OO ER STR. STR. EDESTR. DAMIA PALINGSTR. HO STAART MST IJZ BOOM OTTO BRU R RIE . POM KEPLEIN T DIJK DIC JOHANNES SPAANSTR. STR. E . G R. TORENSTR EN G K P VEERPLAAT ST ER STR. MAA L NOO SS TR. E K TR. R. I R. GER NW.K RST HO SDW . RD MAT R ER MATT KADE OFD RIJNSTR. STR. ASS . ST T ENWE ER . WAAL E STR. E KO DEVE IGERN STR. ENHOEK LINGESTR. AME HTST WANTIJ RSHAVEN KSTR R MERWEDESTR. IJSSEL SCHELDE T MAA DIJKST E E M WANTI R. I L STR EVE TAANKADE N D.HA MAASS ST T H KS R TR. ALBL NW. VEC UR v.d.G . IN BLEIJ DONGE E ER JKAD MARK ST NSTR. IGER F K LE HO VELING SCH VOORSTR. M AS EL WOLW KOOAATS P ZW. M U G L VEN Het Engelbrechtseplekske LN H THA OU N D. E STR. MERWEDESTR. RIJV PL FO DINTEL EHA Polder Kort- en Lang- Ambacht STR DIST HEE KOOR R E D BAANHOEKWE EKWEG V KRAMMENST HAVEN ER ST T T VE INK NHO WIJJ U PLEIN GRE E IN M N P BAA .
    [Show full text]
  • S the NETHERLANDS
    Important Bird Areas in Europe – The Netherlands ■ THE NETHERLANDS EDUARD OSIECK Oystercatcher Haematopus ostralegus, a key species at coastal IBAs in the Netherlands. (PHOTO: RSPB) GENERAL INTRODUCTION situated below sea-level, which are drained by a dense network of ditches, canals, reservoirs and pumping engines. Coastal defence The Netherlands are situated at the delta of the rivers Rhine (Rijn), consists of coastal dunes, sea walls (dykes) and barrages. The Maas and Schelde, forming much of the North Sea coast of Netherlands has 106 Important Bird Areas (IBAs), covering continental Europe. The country covers 49,443 km² of which 15% 11,600 km² and equalling 24% of the country’s total area although comprises open water (inshore waters, lakes and rivers). The area only 8% of the total land surface is covered by IBAs (Table 1, Map 1). excluding territoral sea (i.e. sea within 12 nautical miles) is The ‘original’ pan-European IBA inventory (Grimmett and 40,588 km². About half of the country consists of embanked polders Jones 1989) identified 70 IBAs in the Netherlands, of which six Table 1. Summary of Important Bird Areas in the Netherlands. 106 IBAs covering 11,600 km2 IBA National 1989 code code1 code International name National name Administrative region Area (ha) Criteria (see p. 11) 001 NL0010 NL001 Wadden Sea Waddenzee Groningen, Friesland, 233,855 A4i, A4iii, B1i, C2, C3, C4 Noord-Holland 002 NL0021 NL002 Texel: Schorren and Zeeburg Texel: De Schorren en Zeeburg Noord-Holland 1,600 A4i, A4iii, B1i, B2, C2, C3, C4, C6 003 NL0022
    [Show full text]