Nunatsiavut 2
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ILINNIATITSIGUTAUGUNNATUT ILINNIANIMMI ATUTTAULUTIK ILAUTILLUGIT UNIKKAUSIVUTTINUT: ATUKATIGENNIK UNIKKAUSITTINIK SAKKITITAUMAJUK NUNATSIAVUT 2 ILINNIATITSIGUTAUGUNNATUT ILINNIANIMMI ATUTTAULUTIK ILAUTILLUGIT UNIKKAUSIVUTTINUT: ATUKATIGENNIK UNIKKAUSITTINIK SAKKITITAUMAJUK KAUJITITSIUTIK Pitjutigillugu Unikkausivut: AtuKatigennik Unikkausittinik SakKititaumajuk 3-4 Pitjutigillugit Ilinniatitsijiup Maligialingit 4 Ilonnatik Allasimajut 1: Ilinnianik PiusituKanik KaujimajaujutuKanik Taggajâkkut ammalu Âktait Taututsianimmut Ilingajut 5 Ilonnatik Allasimajut 2: Ukiuttatumiut Inuit, Siagunitait Avatellu 5 ALLASImajuk 1 – IlINNIANIK PIUSITUKANIK KAUJIMAJAUJUTUKANIK TAGGAJÂKKUT AMMALU ÂKTAIT INUIT KAUJIMAJATUKANGINNUT ILINGAJUT Inuuqatigiitsiarniq – Sulijutsanik asinnik, ilaget ammalu kamagijauningit inuit 6 Tunnganarniq – Tigumiannik piujunik inosiujunik Kaujimattisinikkut, tujummitailititsinik asinginnilu unuttunik 6 Piliriqatigiinniq – SuliaKaKatigennik Kaut tamât piusiujuni 7 Avatimik Kamattiarniq – Sulijutsanik paitsinillu nunamik, omajunik ammalu avatinik 7 Pilimmaksarniq – Pivalliatauningit ilisimajaugialet takunnanikkut, ilinniatitsinikkut, ottugaKattanikkut ammalu piggagasuannikut 7 Qanuqtuurunnarniq – kamagunnanik ammalu pigunnanillu 7 Aajiiqatigiigniq – Kanuk pijutsaumangâta uKâlaKatigennikut ammalu angiKatigennikut 8 Pijitsirniq – kiggatuttaunik pitaKattisinillu ilagenik ammalu/ubvalu nunaliujunik 8 ALLASIMAJUK 2- UKIUTTATUMIUT INUIT, SIAGUNITAIT AMMALU AVATET Inuit Piusingit 9-11 Inuit IlikKusingit 11-13 Ukiuttatumi Siagunitait Avatellu 13-15 Asiangusimajut UKumaittuilu Taggâni 15-17 ALLASIMAJUT 18-19 NAKUMMEGUTET 20 ILAGIAGUTET 1: Siagunitait, Attutaunet ammalu Piusigisimajangit AullatitauKattasimajut Ilinniavet Paigijaupvinginnut 21-26 2: Unikkausivut Kagitaujanejuk Unikkausiliudlutik katinganiuKattasimajut 27-32 3: IQ Asianguvalliajunik Nunangualiunnik 33 4: Nunanguanga Inuit Nunangata 34 3 ILINNIATITSIGUTAUGUNNATUT ILINNIANIMMI ATUTTAULUTIK ILAUTILLUGIT UNIKKAUSIVUTTINUT: ATUKATIGENNIK UNIKKAUSITTINIK SAKKITITAUMAJUK KAUJITITSIUTIK unikkauset NFB katitsusimajangit. Takunnajutsaungilagut inosiusimajumik atugajattavinittinik ilauKataulaugutta atâtatsiakuttinut tâvatuak illigillugit InoKatimma uKausingititut, uKausik “unikkausivut” uKautiKavuk unikkânik inosingit atusimajangit ammalu Kimiggulugit inosittigut inoniagatta ullumi atuKatigennilu unikkausinik. Jârigiallatânut, Inuit inosingit ilikKusingillu ilinniatitsiluta namminik taggajâttigut. tigumiattausimalikKut uKausitigut. UKauset aittuisonguvut maligatsanik ImmaKâ pimmagiunippâk, ukua Unikkausivut katitsutaumajut pivitsaKattisi- nunatsuami: unikkauset uKautiKavut aulausiujunik ammalu Kaujimajatu- vut takutitsigiamik Inuit ilikKusingit suli sakKijânninginnik, tâvatuak asiangu- Kanginnik sivunganinitait inuit, sivulisongummata akKutitsanginnik sivuni- valliajut piusitigut ilikKuset aulanningitigut. Ukua taggajât katitsutaumajut tsatinni kinguvâtsata. UnikkâjuKappat sivunganinitamik inummik ubvalu pimmagiujut atugiangit tukisiagasuagiamut piusituKanik asiusimalittunik iniujumik uKautiKallutik, pitjutinga unikkausiup ommagiallasonguvuk. ubvalu puiguttausimajunik. Pimmagiugivuk, taimâtsainak, piusigigialivut MânnaKamikuluk Inuit unikkausingit nipaKalaugunnaiKut. Tamanna ilinniatitsigiamut nunatsuamettunik pitjutigillugit Inuit ilikKusingit ammalu nipaigutinnik ilingattisivuk tuavittumik inuit asianguvallianinginnik sak- inosingit suli sakKijânningit ullumiulittuk nunatsuami. Ukua Unikkausivut Kititsisimavuk Inuit novallianingit inosimminit nunami iniKagiasilidlutik katitsutaumajut kajusititsivut piusituKattinik ilinniataunitsangit takun- katingajuni nunakKatigejuni. Tiliuttausimaningit Inuit ulluminitaukKulidlugit, nausikkut, piulimallugit ilikKusivut omattilugit unikkausigillugit kinakko- ikittunik asitsaugajattunik sungiutigiaKasimavut sivuppiagiamut. Tuavidlutik laummangâtta, kinakkomangâtta, tammakua kinaugumammangâtta. sivumut nutâjanut ailidlutik uKumaittosimavuk nagvâgasuagiamik uKaus- Pam Gross itsianik unikkausinginni sivullivinitta ammalu kitigasuangit Kaujisimalittan- Kitikmeot Siagunitaligijinga git asianguvalliasimajut. SakKisimaningit taggajât ammalu Inuit sanasimajangit nutât takutsait uKauset pivitsaKattisivut uvattinik atuKatigegiamik ilikKusivinittinik ammalu PITJUTIGILLUGIT UNIKKAUSIVUT: ATUKATIGENNIK ullumiulittuk ilikKusittinik. Taggajât pivitsaKattisivut takugiamik Kanuk ino- UNIKKAUSITTINIK SAKKITITAUMAJUK laummangâta atâtatsiasuakkuvut ammalu takugiamik Kanuk inosiKalim- Inuit taimangasuanit piusiKavut aittuigiamik unikkausinik inunnit kingul- mangâta ullumi nutângulittumi inosiujumi. Anânatsiakutta tuminginnogutta liminut atudlutik takunnausinik unikkausinillu. Silatsualimâmi Taggajâliut- atâtatsiakutalu ammalu takunialluta sivunittinut (ullumiulittuk), takutsaunik tet AngajukKauKatigengit Canadami (NFB) ottugasimalittut kajusiujigiamik adjiugajâgajasimangimagikKuk takugianga. InuKutivut inosimalikKut inoga- piusituKanik taggajâttigut. Ununnisani 70 jârini, NFB âkKisuisimalittut ti- suadlutik tupini (tupet) ammalu igluviganni (igluvigait) illuKalidlutik nutâ- gumiadlugillu nunatsualimâmi ununnipânik katitsusimajaminik taggajânik janik onautilinnik ammalu asinginnik pisimajunik siKinimmiunit. Tamakkua pisimajut Inunnit ammalu pitjutigidlugit Inuit. AtuKatigeKattavugut unun- asiangusimagaluattilugit, kajusijumik tigumianginnavugut pimmagiujunik, nisanik 100 tamakkuninga allataumajunik ammalu takunnagatsanik su- sananguaganik, unikkausinik pitjutigidlugit Kaujisimajavut atudlugit. liagijaumajut inunnut ilonnâni Canadami ammalu asinginni. NFB katitsu- Silatsualimâmi Taggajâliuttet AngajukKauKatigengit (NFB) Unikkausivut: Atu- isimavut Ukiuttatumi taggajânik illinattunik, ammalu ununnisanik suvailfanit Katigennik Unikkausittinik sakKititausimajuk pivitsauKujidluni takugatsanginnik nutânik taggajânik sanagiallasimalidlutik. Inuit ilikKusinginnik ammalu asianguvalliajunik atudlutik Kângisimalittuni 70 Unikkausivut: AtuKatigennik Unikkausittinik Inuit takunnagatsangit siaguni- jârini. Ukua Unikkausivut sakKititausimajut takutitsivut piusinginnik Inuit kaj- tait sakKititaumajut sanajaudlutik Silatsualimâmi Taggajânik AngajukKau- usijumik sungiutigiamik nutângulittumi nunatsuatinni. Inuit ilikKusingit, ilinniad- Katigenginnut Canadami ilautillugit Inuit Relations Directorate NunaKak- lutik piusituKanik sakKiKattavuk takunnanikkut inutuKanik ilagenillu ammalu Kâsimajuni Taggânilu Pivalliajunik Canadami, ammalu kavamanga Nunavut malidlutik atuttausimajunik takunnajaminik. IsumaKagumavunga kajusinittinik SuliaKapvinga Ilinnianimmut, ikajutsitaudlutik unuttunut Inunnut katut- piusiujunik atudluta taggajânit, allataugunnasimammata ammalu takutitsid- jiKatigenullu, ilauttilugit Inuit Tapiriit Kanatami. lutik ilinniatitsigutitsatinnik asittinik. Iluani Unikkausivut taggajâmmi Kanuk Igluvigaliusongummangâta, ottotigillugu, takutitsigunnaKuk ilinniagatsanik Piuset DVD, Unikkausivut: AtuKatigennik Unikkausittinik atuinnait magguil- pitjutigillugit piusituKavut atuttauKattajut ammalu angakkuguset takutsaujut ingajut idlivimmi pingasunik piusiKadlutik atunit, takunnagatsautillugit 24 taikkununga ilinniagumajunut tamakkuninga. nutât ubvalu piusituKait NFB taggajângit. Kagitaujattigut, Canadamiut pisin- iasimalittut ununnisanik 60 taggajânik ukutigonak nfb.ca/Unikkausivut, un- Taimangasuanit unikkauset allataulautsimangitut titigutimmut alakkasâ- unnisait taigusilet ilijaugiallanginnatillugit akulaittumik. Taggajât pisimajut jamut: uKausitigut piusituKak, aittotaumajut ikKaumausitigut ilagenit idlivilet atuinnaujut Kallunâtitut, Farinsitut, ammalu Inuktitut, allasimajut ilagenut. Atugiamik Allatautillugit Unikkauset piusiuvuk tigusigiamik ta- adjigengituni uKausittangit atunit sitamanit Inuit avittusimajunit Canadami makkuninga unikkausinik nutânik atullutik ikKaumajaujunik takujausot sanajaupvigisimajanginni. takunnagatsatigut ubvalu Kagitaujakkut silatsualimâmi. Takunnadlugit ta- makkua taggajât piusigivauk inuit ikKaumagiamik ammalu unikkautigillugit piusigisimajaminik tusannitunik. Taikkununga inunnut atusimangitunut piusituKanik, piusiuvuk tamanna ilauKataugiamut sivungani inosimajunut. IlauKataunnik tukisiannilu piusigisimajangit inuKutitta ilonnâgut siaguni- tatigut tungavigivavut tukisiagiangit kinaummangâtta, ammalu summat tamânemmangâtta illinattunik piusituKanik tigumiadluta. Suli ilaugun- naKugut ilavinittinut takunnalugit Unikkausivut piuliukKataumajut, am- malu illinattunik tigumialluta ilingajunik ilattinut tusâllugit takunnalugillu 4 ILINNIATITSIGUTAUGUNNATUT ILINNIANIMMI ATUTTAULUTIK ILAUTILLUGIT UNIKKAUSIVUTTINUT: ATUKATIGENNIK UNIKKAUSITTINIK SAKKITITAUMAJUK Inunnut Kanuttogijaummagilauttut sakKititaummata 2011-mi unuttuilu Ilinniatitsigutaulluni, tânna ilinniatitsigiamut malittaugialik tugâgutiKavuk uKasimajut taggajât siammatitaukKudlugit ilinniagutitsautillugit. Idlivet il- maggonik adjigengitunik jârilinnut. Sivullia malittaugialik tugâgutiKavuk ligijaummagilauttut ilikKusinut ilingammata ilinniagutitsautillugit pivallia- inosuttunut ilinniajunut, akungani 8 ammalu 12 jârilinnut. Tamanna sakKi- taumajut ilinniatitsigiamut atullugit taggajât. IkajuttiKadlutik kavamanganik titsivuk piusituKanik KaujimajaujutuKanik, ubvalu “Inuit kaujimajatuKangit,” Nunavut kamatsiasimavut ilinniavet nunaliujuni pitaKattitaudlutik iluittunik ammalu takutsait naittut taggajât ikajugiangit ilinniajuit tukisianiatsangit Unikkausivut idlivinik ammalu ukuninga Netsilik Eskimos ammalu Tuktu inosinik ammalu ilikKusinik illinattunik maliKattatangit Inuit nunalet Can-