İstanbul Kent Araştırmaları Dergisi Journal of Urban Studies ISSN 1307 9905 Takdim: Alim Arlı
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Cilt 8 Sayı 22 2017 Dün ve Bugün İstanbul Kent Araştırmaları Dergisi Journal of Urban Studies ISSN 1307 9905 Takdim: Alim Arlı Makaleler/Articles Between the Urban and the Natural: Green Marke-ting of Istanbul’s Gated Community Projects Alpaslan Nas Kolektif Bellek ve Kentsel Mekan Algısı Bağlamında İstanbul Tuzla Köyiçi Koruma Bölgesi’nin Mekansal Değişiminin İrdelenmesi Dün ve Bugün Seçil Avcıoğlu - Oya Akın Kentsel Kimliğin Dönüşümünde Kentsel Politikaların Etkisi: Şişhane Bölgesi, İstanbul O. Hazal Yeğenağa - Yasemen Say Özer İstanbul Kent Planlamada Omurga Kavramı ve Tarihi Yarımada Örneği Eda Ekinci - Esin Özlem Aktuğlu Aktan İstanbul’da Tarihi Kumkapı’nın Son Yirmi Yıldaki Fiziksel Değişimi (1994-2013) Selin Birgü - Elif Mıhçıoğlu Bilgi 22 Kumkapı Hisarında Bir Teneke Mahallesi: 19. Yüzyıl İstanbul’unda Erken Modern Kent Yoksulluğu Egemen Yılgür Kültürel Miras Yönetimi; İstanbul Tarihi Yarımada Örneği Değerlendirme ve Öneriler Saniye Akça Realizm-Ütopizm Kıskacında Şehir ve İstanbul: Ev ve Şehir Vakfı, Deprem Çalışma Grubu ve Yeni Şehirler Projesi Üzerine Halil İbrahim Düzenli Beyoğlu’nun Gece Yaşamı ve Neoliberal İktidar Teknolojileri Haktan Ural “Konstantinopolis Nasıl Görülebilir?” Ondokuzuncu Yüzyıl Seyahatnamelerinde ve Rehber Kitaplarında İstanbul Sibel Acar e Bugün İstanbul Bir Kolektif Bellek Hikâyesi: Trabzon Tekel Binası ve Çevresinin Anlattıkları Gürkan Topaloğlu - Asu Beşgen Dün v ISSN 1307-9905 20 771307 990004 2 2 Dün ve Bugün İstanbul Cilt 8 • Sayı 22 • Yıl 2017 www.adamor.com.tr Journal of Urban Studies Cilt Volume 8 ● Sayı Issue 22 ● Yıl Year 2017 (2) ISSN: 1307-9905 Sahibi Owner Yazı İşleri Müdürü ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Ltd. Şti. adına General Director Yusuf Sunar Emir Osmanoğlu Editörler Editors* Mustafa Altunoğlu ● Zafer Çelik ● Şerife Geniş ● Orçun İmga Dün ve Bugün İstanbul Sayı Editörü Issue Editor: Dr. Alim Arlı Hakem ve Danışma Kurulu Advisory Board* Leyla Alkan (Gazi Üniversitesi), Alim Arlı (İstanbul Şehir Üniversitesi), Ahmet Kemal Bayram (Marmara Üniversitesi), Zeynep Yılmaz Bayram (Karadeniz Teknik Üniversitesi), L. Funda Şenol Cantek, Tayfun Çınar (Ankara Üniversitesi), Didem Danış (Galatasaray Üniversitesi), Neslihan Demirtaş-Milz (İzmir Ekonomi Üniversitesi), Şebnem Gökçen Dündar (Dokuz Eylül Üniversitesi), H. İbrahim Düzenli (Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi), Tahire Erman (Bilkent Üniversitesi), Michael Goldman (Minnesota Üniversitesi), Kemal Görmez (Gazi Üniversitesi), Fuat Güllüpınar (Anadolu Üniversitesi), Berin Gür (TED Üniversitesi), Murat Güvenç (Kadir Has Üniversitesi), Şükrü Karatepe (TCCB), Filiz Kartal (TODAİE), Ayşe Çolpan Kavuncu (Yıldırım Beyazıt Üniversitesi), İlhan Kaya (Yıldız Teknik Üniversitesi), Hakan Kaynar (Hacettepe Üniversitesi), Ruşen Keleş (Ankara Üniversitesi), Mehmet Ali Kılıçbay, Emine Köseoğlu (Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi), Tuna Kuyucu (Boğaziçi Üniversitesi), Faranak Miraftap (İllinois Üniversitesi), Göktuğ Morçöl (Pennsylvania State University), Mustafa Orçan (Yıldırım Beyazıt Üniversitesi) Tuncay Önder (Gazi Üniversitesi), Metin Sözen (Çekül Vakfı), Yusuf Şahin (Aksaray Üniversitesi), Yıldırım Şentürk (Mimar Sinan Üniversitesi), Uğur Tanyeli (Bilgi Üniversitesi), Coşkun Taştan (Polis Akademisi), İlhan Tekeli (ODTÜ), Korkut Tuna (İstanbul Ticaret Üniversitesi), Mehmet Tunçer (Gazi Üniversitesi), Aysu Uğurlar (Yüzüncü Yıl Üniversitesi), Sutay Yavuz (TODAİE), H. Sevgi Zengin (Niğde Üniversitesi) *Soyadına göre alfabetik sırada In alphabetical order Abonelik Yayın Türü Yıllık: 60 TL Dört Aylık, Yerel Süreli Yayın Kurumsal Yıllık: 120 TL Yayın Dili: Türkçe-İngilizce ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Ltd. Şti. Mayıs 2017 Yapı Kredi Bankası Kızılay Şubesi: Baskı: Salmat Matbaacılık. IBAN:TR61 0006 7010 0000 0083 7963 30 Kapak: Istanbul, view of the Bosphorus and the Galata Tower (https://www.shutterstock.com ID: 690478099 İletişim Correspondence Nasuh Akar Mah. 1403. Cad. 10/5 Balgat-Çankaya/Ankara Tel: 0312 285 53 59 / Faks: 0312 285 53 99 Gsm: 0543 285 53 59 Web: www.idealkentdergisi.com E-posta: [email protected] / [email protected] idealkent (Kent Araştırmaları Dergisi) TUBİTAK ULAKBİM ve EBSCO tarafından indekslenmektedir. idealkent, yılda üç sayı yayımlanan ulusal hakemli bir dergidir. Yayımlanan yazıların sorumluluğu yazarına aittir. © Yayımlanan yazıların telif hakları idealkent’e aittir, yayımcının izni alınmadan yazıların tümü, bir kısmı ya da bölümleri çoğaltılamaz, basılamaz, yayımlanamaz. Dün ve Bugün İstanbul Istanbul Yesterday and Today Sayı Issue 22, Cilt Volume 8, Yıl Year 2017 (2) İçindekiler/Contents Takdim/ Editorial 389 Alim Arlı Makaleler/Articles 396 Between the Urban and the Natural: Green Marketing of Istanbul’s Gated Community Projects Kentsel ile Doğal Arasında: İstanbul’da Kapalı Site Projelerinin Yeşil Pazarlaması Alpaslan Nas 423 Kolektif Bellek ve Kentsel Mekan Algısı Bağlamında İstanbul Tuzla Köyiçi Koruma Bölgesi’nin Mekansal Değişiminin İrdelenmesi The Interpretation of Spatial Variation/Differentiation of Tuzla Köyiçi District in Context of Collective Memory and Perception af Urban Space Seçil Avcıoğlu - Oya Akın 451 Kentsel Kimliğin Dönüşümünde Kentsel Politikaların Etkisi: Şişhane Bölgesi, İstanbul The Impact of Urban Policies on the Transformation of Urban Identity: Şişhane District, Istanbul O. Hazal Yeğenağa - Yasemen Say Özer 483 Kent Planlamada Omurga Kavramı ve Tarihi Yarımada Örneği The Concept of Backbone in Urban Planning and the Case of the Historical Peninsula Eda Ekinci - Esin Özlem Aktuğlu Aktan 510 İstanbul’da Tarihi Kumkapı’nın Son Yirmi Yıldaki Fiziksel Değişimi (1994-2013) The Physical Change of Historic Kumkapı in Istanbul in the Last Two Decades (1994-2013) Selin Birgü - Elif Mıhçıoğlu Bilgi 538 Kumkapı Hisarında Bir Teneke Mahallesi: 19. Yüzyıl İstanbul’unda Erken Modern Kent Yoksulluğu A Teneke Mahalle (Slum) in the Kumkapı Ramparts: Early Modern Urban Poverty in the 19th Century İstanbul Egemen Yılgür 577 Kültürel Miras Yönetimi; İstanbul Tarihi Yarımada Örneği Değerlendirme ve Öneriler Cultural Heritage Management; Istanbul Historic Peninsula Reviews and Suggestions Saniye Akça 597 Realizm-Ütopizm Kıskacında Şehir ve İstanbul: Ev ve Şehir Vakfı, Deprem Çalışma Grubu ve Yeni Şehirler Projesi Üzerine The City in the Horns of Dilemma of Realism and Uto-pianism: On the House and City Foundation, Earthquake Study Group Halil İbrahim Düzenli 641 Beyoğlu’nun Gece Yaşamı ve Neoliberal İktidar Teknolojileri Nightlife in Beyoglu and Technologies of Neoliberal Power Haktan Ural 665 “Konstantinopolis Nasıl Görülebilir?” Ondokuzuncu Yüzyıl Seyahatnamelerinde ve Rehber Kitaplarında İstanbul “How to See Constantinople?” Istanbul in Nineteenth Century Travelogues and Guide Books Sibel Acar 692 Bir Kolektif Bellek Hikâyesi: Trabzon Tekel Binası ve Çevresinin Anlattıkları A Tale of Collective Memory: What Trabzon Tekel Building and Its Environs Tell Us Gürkan Topaloğlu - Asu Beşgen 722 Yazarlara Notlar Notes for Contrıbutors Takdim oğuk Savaşın ve çift kutuplu dünyanın bitişini takip eden yıllar, küreselleşme söylem ve süreçlerinin şehir araştırmalarını önemli S ölçüde etkilediği bir zaman dilimidir. Bazı şehirler için bu yeni dönem, soğuk savaş yıllarında hareketliliği azalmış coğrafyaların deği- şen siyasi bağlamla birlikte kuvvetli bir dinamizmi tecrübe edecekleri koşulları ortaya çıkardı. 1990’lı yılların başında İstanbul da 19. yüzyıl- daki uluslararası cazibesine geri dönüşü hatırlatırcasına ticaret, sanayi, moda, medya, eğitim gibi birçok alanda hızla parlamaya başlar. Çağlar Keyder’in 1990’ların başında yazdığı makalesinin başlığı, uzun yıllardır alt yapısı oluşan ve kapitalizmin şehir uzamına yayılımını haber veren sosyo-politik dinamiklerin açığa çıktığı bağlamı oldukça iyi özetliyor- du: “İstanbul’u Nasıl Satmalı?”. Türkiye ekonomisinin kalkınma sancıları, rekabet gücü düşük ve önemli ölçüde iç pazarı doyurma yönelimli sanayi üretimiyle birlikte 90’lı yılların başına kadar ülkedeki sınıfsal koşulları da şekillendirdi. Gümrük Birliği’ne katılma ve ihracat yönelimli bir ekonominin geliş- mesiyle, sanayi ve ticaret faaliyetlerinin en fazla geliştiği İstanbul başta olmak üzere, Türkiye’nin büyük metropolleri de kapsamlı bir geçiş sürecini yaşamaya başladı. Bu zaman zarfında gelişen sermaye sınıfı ve çok uluslu şirket yatırımlarıyla, hızla büyüyen orta ve orta-üst sınıfla- rın talep ettiği tüketim ekonomisinin ana sahnesi olarak İstanbul küre- sel şehir dinamiğine dahil oldu. Yeniden yapılanarak daha fazla yatı- rımcı karakter kazanan yerel yönetimler, kamu sektörleri ve farklı hü- kümetler de İstanbul’un artan cazibesini pazarlamak için büyük proje- ler açıklayarak birbirleriyle yarıştı. 2000’lerden sonra ise tüm dünyada gelişen tüketim zincirleri için İstanbul hem büyük bir pazar hem de gözde bir yönetim ve iletişim üssü haline geldi. Küresel şehir, dünya şehri söylemlerinin yöneticiler ve siyasetçiler için artan cazibesiyle İstanbul aynı zamanda büyük kamu yatırımları alarak “mega proje”lerin de merkez üssü halindedir. Aynı zamanda İstanbul ölçeğinde bir yerleşimin vaat ettiği spekülatif rantlar devlet ve sermaye çevreleri için yeni bir büyüme dinamiğini, yeniden bölüşüm için uygun yeri temsil eder hale geldi. Gecekondu uzamının yenilen- mesi ve sürekli kamusal gündemi belirleyen deprem riskleri söylemi, halen devam eden “kentsel dönüşüm” söylemine meşruiyet için temel oldu. Bu temelde gelişen kentsel politika, şehri muazzam bir hızla biti- şik, boşluksuz, kesintisiz ve iyi yaşam ile tarihi kent tasarım standartla- rından yoksun dikey bir megolopolis olarak büyümeye