PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH

PRIS 75c | Rhif 420 | Mehefin 2019

Stuart yn Medal i ymddeol Seren

Tad balch t.8 t.4 t.7 t.9

Codi cwpan

Tîm dan 19 oed Bow Street Mae’r tîm wedi cael tymor arbennig eleni, o dan Tîm dan 8 Bow Street ofal Siôn Manley a Rhys Huw Evans, gan ddod wedi mwynhau yn ail yn y gynghrair. Mewn gêm gofiadwy ar twrnament gae Clwb Llanidloes, curodd y tîm Machynlleth Llanybydder Clwb. o 4 gôl i 1, ac ennill cwpan Cynghrair Canolbarth Pêl-droed Llanybydder Cymru i’r timau iau, wedi’i noddi gan Glwb Pêl- ar Fai 19 a chyrraedd droed Llanidloes. Sgoriwyd y goliau gan Shaun y rownd derfynol. Da Jones, Josh Jones, Dion Davies a Siencyn Jones. iawn fechgyn! Y Tincer | Mehefin 2019 | 420 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Ceredigion Rhifyn Mehefin Deunydd i law: Medi 6 Dyddiad cyhoeddi: Medi 18

ISSN 0963-925X MEHEFIN 19 Nos Fercher Cyfarfod MEHEFIN 30 Pnawn Sul Datganiad blynyddol Cymdeithas y Penrhyn yn organ. Meirion Wyn Jones yn chwarae GOLYGYDD – Ceris Gruffudd festri Horeb, Penrhyn-coch am 7.30 cerddoriaeth gan gyfansoddwyr sydd Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch â chysylltiad â’r organ Rothwell hyfryd ( 828017 | [email protected] MEHEFIN 19 Nos Fercher Taith sydd yng Nghapel Bethel, Aberystwyth TEIPYDD – Iona Bailey gerdded hamddenol o ryw 45 munud gan gynnwys Walford Davies a CYSODYDD – Elgan Griffiths (627916 dan ofal tywysydd lleol. Cychwyn William Mathias. Am 2.30. Rhan o Ŵyl GADEIRYDD Y TINCER – Richard Owen o Neuadd Rhydypennau, 5.30pm a Gregynog. Oedolion: £10 Pobl ifanc: £5 31 Glan Ceulan, Penrhyn-coch ( 820168 barbeciw am 6.30 pm yn siop y cigydd. IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION – £7 y pen. Elw at Eisteddfod 2020, apêl GORFFENNAF 2 Nos Fawrth Noson Bethan Bebb Tirymynach. Croeso i bawb o bob oed! Gymdeithasol a BBQ Ysgol Penweddig Penpistyll, Cwmbrwyno, Goginan ( 880228 Manylion pellach: Anwen, 07976049774 am 18:30 - Croeso i bawb. YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce 3 Bryn Meillion, Bow Street ( 828337 MEHEFIN 20 Nos Iau O na fyddai’n haf GORFFENNAF 5 Nos Wener Noson TRYSORYDD – Hedydd Cunningham o hyd Ysgol Penrhyn-coch yn cyflwyno Goffi Capel Noddfa am 7.00 Tyddyn-Pen-y-Gaer, Llandre, Aberystwyth cyngerdd haf yn Neuadd y Penrhyn am ( 820652 [email protected] 6.30 Tocyn £5 GORFFENNAF 5 Nos Wener Gŵyl Aber HYSBYSEBION – Cysyllter â’r Trysorydd MEHEFIN 21 Nos Wener BBQ Ffrindiau GORFFENNAF 6 Pnawn Sadwrn Te TASG Y TINCER – Anwen Pierce Cartref Tregerddan yn y Cartref am 6.30 Mefus yn Eglwys Llandre o 3.00 – 5.00 TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette o’r gloch. Croeso i bawb. Llys Hedd, Bow Street ( 820223 GORFFENNAF 13-14 Dyddiau Sadwrn MEHEFIN 22 Nos Sadwrn Hwyrddydd a Sul 17eg Pencampwriaeth Bêl-droed TINCER TRWY’R POST – haf ; Mochyn Rhost a noson werin Ieuenctid Bow Street Edryd ac Euros Edwards, 33 Maes Afallen awyr agored ar Fferm Ffwrnais trwy Bow Street garedigrwydd John a Non Jenkins. GORFFENNAF 19 Dydd Gwener Bar, Diodydd poeth/ysgafn + Hufen ia! Ysgolion Ceredigion yn cau ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Mynediad trwy docyn - oedolion £10 | Mrs Beti Daniel Plant Ysgol Gynradd £3 ( Pris yn cynnwys AWST 2 Dydd Gwener Carnifal y Borth Glyn Rheidol ( 880 691 bwyd) rhwng 6.00 a 9.00 Apel ward Y BORTH – Grace Bailey, Pencarreg, Ceulanamaesmawr i Eisteddfod 2020 AWST 3 Dydd Sadwrn Sioe Capel Stryd Fawr, Y Borth ( 871462 Bangor BOW STREET MEHEFIN 28 Nos Wener Garddwest Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 Ysgol Rhydypennau AWST 17 Dydd Sadwrn Sioe Penrhyn- Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 coch. Llywyddion y Dydd: Aled, Caryl Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 MEHEFIN 28 Nos Wener Gwin, caws a’r teulu Hafodau,Goginan (Pen-cwm Maria Owen, Gerddi Gleision ( 822074 a chân; adloniant: Côr Merched Bro’r gynt) CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN Mwyn ac artistiaid lleol. Llywydd: Mrs CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Beatrice Lewis. am 7.00 yn Eglwys St MEDI 3 Ysgolion Ceredigion yn ailagor Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 Pedr, Elerch. Mynediad: £8.00 Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 MEDI 7 Dydd Sadwrn Sioe Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch MEHEFIN 29 Dydd Sadwrn Parti Rhydypennau yn Neuadd PATRASA yn y Parc, Penrhyn-coch Rhydypennau ( 623 660 DÔL-Y-BONT MEHEFIN 29 Dydd Sadwrn Cyhoeddi MEDI 9 Nos Lun Cyfarfod blynyddol y Mrs Llinos Evans – Dôlwerdd ( 871 615 Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion Tincer yn festri Horeb, Penrhyn-coch DOLAU 2020 yn Aberteifi am 7.00 Mrs Margaret Rees – Seintwar ( 828 309 GOGINAN MEHEFIN 29 Nos Sadwrn C.Ff.I. Trisant. MEDI 27-29 Gŵyl Mabsant Llanfihangel Mrs Bethan Bebb Cyngerdd mawreddog dathlu 50 Genau’r-genau’r Glyn. Penwythnos o Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 mlynedd ar y cyd â Chyngerdd Llywydd ddigwyddiadau i godi arian i Eisteddfod LLANDRE y Sir ym Mhafiliwn Pontrhydfendigaid Ceredigion 2020. Mrs Nans Morgan am 7.30. Nos Wener – Stomp yn Nhafarn Dolgwiail, Llandre ( 828 487 Rhydypennau. PENRHYN-COCH MEHEFIN 29 Prynhawn Sadwrn Te Dydd Sadwrn – Taith Gerdded am 2.00 Mairwen Jones – 7 Tan-y-berth ( 820 642 hufen a mefus Eglwys Sant Ioan rhwng ac yna adloniant TREFEURIG 3.00 a 5.00. Nos Sul – cyngerdd gan gorau ac unigolion talentog y fro yn yr eglwys yn Mrs Edwina Davies MEHEFIN 30 Bore Sul Gŵyl yr ysgolion Llandre. Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 Sul am 11.15 yn y Morlan Mwy o fanylion i ddilyn. Dewch yn llu.

2 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer Mis Mai 2019 30 MLYNEDD YN OL £25 (Rhif 243 ) Linda Jones, Y Berllan, Llandre £15 (Rhif 65) Marian E Jenkins, Eryl, Llandre £10 (Rhif 69) Dilwyn Phillips, 4 Dolystwyth, Llanilar

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Mai 15

Cyngor

Cymuned Tîm rygbi Ysgol Penrhyn-coch a enillodd y cwpan yn y gystadleuaeth rygbi saith bob ochr i ysgolion bach. Llun: Hugh Jones (o Dincer Mehefin 1989) Melindwr Rhes gefn o’r chwith. Rhys Davies, Jason Davies, Alun Price, James Scurlock, Nicholas Hughes a Simon Rhys Jones. Rhes flaen o’r chwith- Sion James, Cynhaliwyd y Cyfarfod Blynyddol nos Adrian Paddock, Rhys Dobson, Robert Evans , Alastair Maltman. Diolch i Rhys Iau Mai 16 yn Neuadd Pen-llwyn, Capel Dobson am yr enwau. Bangor gyda’r cadeirydd Aled Lewis yn y gadair. Rhoddodd grynodeb o waith y Cyngor Cymuned dros y flwyddyn a diolchodd i’r cynghorwyr am eu Elw gwerthiant Llinynnau Cae Sion Whaff cymorth yn ystod y flwyddyn. Cafwyd hefyd grynodeb o waith y Cyngor Sir yn Annwyl Olygydd, Annwyl Olygydd y gymuned gan y Cynghorydd Rhodri Pan gyhoeddais fy nofel Llinynnau flwyddyn Diolch i Angharad Fychan am ei herthygl Davies a diolchodd ef i’r cynghorwyr am yn ôl gydag addewid y byddai’r elw yn mynd diddorol am hanes Sion Whaff yn rhifyn eu cymorth dros y flwyddyn. Etholwyd tuag at elusennau sy’n helpu ffoaduriaid Mai o’r Tincer. Yn ôl traddodiad yn ein y Cynghorydd Richard Edwards yn rhyfel, fe addewais i hefyd y byddwn yn teulu ni, ymosododd Sion Whaff ar fy gadeirydd a’r Cynghorydd Jim Palmer cyhoeddi’r elw a’r rhoddion yn rhifyn mis hen, hen dad-cu, sef David Edwards, Mehefin eleni o’r Tincer. yn is-gadeirydd. wrth ddychwelyd adref un noson rhwng Mae’n dda gennyf felly ddweud bod 490 Wedi’r Cyfarfod Blynyddol cynhaliwyd ben lôn y Fagwyr a Dolgau. Porthmon o’r 500 a argraffwyd wedi eu gwerthu ac fy y cyfarfod misol efo’r Cynghorydd a ffermwr oedd David Edwards, ac o’r mod bellach wedi cyfrannu £1,500 yr un i’r Richard Edwards yn cymryd y gadair. International Rescue Committee a Medecins herwydd byddai ganddo swm go lew o Mae ‘r fainc nawr yn ei lle yn Pant y Sans Frontieres, a £1,119 at Aberaid. arian yn ei feddiant. Crug ac mae’r lleoliad yn cynnig golygfa Diolch o galon i bawb a gyfrannodd at y Bu tipyn o ymrafael rhyngddynt a fendigedig o Ddyffryn Rheidol i’r sawl fenter. gollyngwyd ergyd o wn Sion Whaff, sydd yn dewis aros ac eistedd yno. Llinos Dafis efallai nad o fwriad, a saethwyd cynffon y Adroddodd y clerc fod cyfrifon Cedrwydd, Llandre ceffyl i ffwrdd. Dihangodd y ceffyl gyda’r 2018/2019 wedi eu harchwilio yn fewnol marchog ar ei gefn a syrthiodd y ceffyl yn ac eglurwyd y cyfrifon i’r Cynghorwyr. farw wrth ddrws y stabl yn Caergywydd. Cafodd y cyfrifon eu derbyn. Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Fel y dywedais o’r blaen, petai’r ergyd yn Etholwyd y Cynghorwyr Richard Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir syth gan ladd y porthmon, fyddwn i a gan y Lolfa, Tal-y-bont. Nid yw’r Edwards a Jean Watson i gynrychioli llawer iawn o’r teuluoedd ddim o gwmpas Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno y Cyngor Cymuned ar Bwyllgor ag unrhyw farn a fynegir yn y papur heddiw! Rhanbarthol Ceredigion hwn. Dylid cyfeirio unrhyw newyddion Un gair arall. Clywais ddweud pan yn Mynegwyd pryder ynglŷn â’r tyllau i’ch gohebydd lleol neu i’r Golygydd, ac grwt am ddau fachgen ifanc o’r ardal sydd yn y fynedfa i Stad Pen-llwyn a unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r oedd wedi gorfod ymfudo i’r Sowth Golygydd. hefyd y coed sydd yn goleddu drosto ar iweithio o dan ddaear, ac ar un noson Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer y llwybr rhwng Tynllidiart a’r Stad; rhain yn gwneud hynny’n wirfoddol ac yn rewllyd yn edrych i fyny at y sêr wrth i’w hadrodd i’r Cyngor Sir. ddi-dâl er budd y gymuned leol. Nhw ddisgyn i’r pwll, ac un yn dweud wrth y Cynhelir y cyfarfod nesaf nos Iau fel unigolion sy’n derbyn pob risg a llall – “Dew ma siŵr o fod sgwarnog ar Mehefin 20fed am 7.30yh yn Neuadd chyfrifoldeb (cyfreithiol ac fel arall) gan gae Sion Whaff heno”. Dyna gyfeiriad Pen-llwyn, Capel Bangor. dderbyn mai ar y telerau hynny y maent cynnil am y cyfnod. yn cyfrannu at y papur a’i ddosbarthiad. Vernon Jones

3 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Ysgol Ramadeg Ardwyn. Roedd yn un Y BORTH o dri o blant y diweddar Alwyn a Grace Jones – bu ei thad yn Swyddog Addysg Ar Yr Ymyl’ : Amgueddfa ac Oriel Rhaeadr Rhanbarthol yn Aberystwyth yn ystod Bydd arddangosfa lwyddiannus blynyddoedd cynnar Dyfed a bydd rhai yn Celfyddydau’r Borth ‘Ar yrYmyl yn symud ei gofio fel Mr Gwyther yn Pobol y Cwm o Ganolfan Celfyddydau Aberystwyth slawer dydd. Estynnwn ein cydymdeimlad i Amgueddfa ac Oriel Rhaeadr yng â’i hunig ferch Ceri Ashley - Athro Ngorffennaf. Archaeoleg yn Pretoria tan y llynedd a nawr Mae Ar Yr Ymyl fel y soniwyd yn Nhincer yn gweithio yn yr Amgueddfa Brydeinig yn Mai yn arddangos gwaith newydd neu Llundain. Hefyd â’i brawd David sydd yn waith nas gwelwyd o’r blaen gan aelodau’r byw yng Nghernyw, a’r brawd arall Huw yn grŵp. Hendy-gwyn ar Dáf. Yn drist, cyn i’r arddangosfa gau yng Hyfforddodd fel athrawes a bu’n dysgu Nghanolfan y Celfyddydau, bu farw curadur arlunio yng Ngholeg Caerfyrddin a Celf y Borth – Gwenllian Ashdown, ar ôl Phrifysgol Warwick, Coventry. Bu hefyd gwaeledd byr. Byddwn yn colli’n fawr ei yn dysgu yn Uganda yn y 1960au a Nigeria brwdfrydedd, arbenigedd a doethineb. yn y 1970au. Bu’n ddirprwy guradur Roedd wedi dweud “Mae’r Borth yn bentref Amgueddfa Ceredigion o 1992 i 2010 ac yn arddangosfeydd yn fuan iawn. Dechreuodd hyll, hardd, lle rhyfeddol a dirgel ac mae’r dilyn ei hymddeoliad oddi yno fe barhaodd ei yrfa â’r amgueddfa dan gyfarwyddyd Dr gwaith yn adlewyrchu hyn. Mae rhai yn i weithio gan guradu arddangosfeydd John Owen, y Curadur cyntaf, ac mae gan dianc i diroedd arall, eraill yn paentio realiti yn yr ardal. Bu’n curadu arddangosfeydd Stuart atgofion melys o deithio o amgylch byw ar draeth storm ond mae ganddynt i Cwiltiau Cymreig Jen Jones yn Llambed, Ceredigion gyda Dr Owen yn ei mini gyd berthynas i’w pentref a’i olwg ar fywyd ac arddangosfeydd artistiaid y Borth clubman, gan ddychwelyd weithiau gydag hynod / idiosyncratig” y gwelwyd un yng Nghanolfan y eitemau anferth ar do’r cerbyd. Mae’n cynnwys gwaith gan Celfyddydau’n ddiweddar Tyfodd yr amgueddfa’n rhy fawr i’r tŷ artistiaid gweledol Celfyddydau’r Bu’n byw yn Aberaeron pan oedd Ceri’n teras ar Stryd yr Efail, a bu Stuart â rhan Borth ac yn cynnwys gwsith Gabrielle ifanc, ond dychwelodd i Aberystwyth ac allweddol wrth symud yr amgueddfa Adamson, Bodge, Molly Brown, Lynne yna i’r Borth rhyw ddegawd yn ôl. Roedd i’r Coliseum ym 1982. Flwyddyn yn Dickens, Stuart Evans, Sadie Everade, Linda ei dylanwad yn y byd celf Cymreig yn fawr ddiweddarach, cyfarfu Stuart â’r Tywysog Henry, Neil Johnson, Peter Jones, Becky ac un o’r pethau pwysicaf a wnaeth oedd Charles pan ymwelodd â’r Coliseum ar ôl ei Knight, Sue Lee, Martine Ormerod, Ruth sicrhau presenoldeb Cymru yn y Biennale throsi’n amgueddfa. Packham, Marie Pierre, Sarah Pugh, Eve yn Venice rhyw ddegawd yn ôl. (Cyn hynny Dywedodd Stuart Evans, “Mae’n yrfa sydd Smith a Jenny Williamson. Gellir gweld yr roedd Cymru’n dod dan adain Pafiliwn wedi bod yn llawn cyfleoedd amrywiol a arddangosfa yn Rhaeadr rhwng Gorffennaf ‘Prydain Fawr’ yn yr ŵyl.) Ymwelai yn gyson chymaint o bobl ddiddorol. Ni fuaswn wedi 6ed ac Awst 3ydd â Venice ac roedd newydd ddychwelyd. gallu dyfeisio gwell swydd i mi. Pan roedd Roedd hi’n enwog am ei hoffter o’r lliw pobl yn gofyn i mi beth hoffwn ei wneud Gwenllian Ashdown glas- ei thŷ y tu fewn a’r tu fas yn las, ei pan oeddwn yn iau, ni feddyliais y buaswn Trist oedd clywed am farwolaeth Gwenllian dillad, llestri ac roedd ganddi unwaith yn gweithio mewn theatr Edwardaidd, Ashdown fu farw yn Ysbyty Bron-glais dydd oergell las! Hollol naturiol felly oedd fod dafliad carreg i ffwrdd o draeth prydferth Gwener 31 Mai yn 77 oed. pawb yn gwisgo glas yn ei hangladd..... yng Nghanolbarth Cymru, yn gofalu am Fe’i ganwyd yn Llangeitho a’i magu yng Roedd hefyd yn gynghorydd cymuned wrthrychau hanesyddol hynod ddiddorol. Nghapel Bangor a Dolau gan fynychu yn y Borth. Bydd y Borth yn dlotach o golli Mae deugain mlynedd wedi hedfan heibio.” ei phresenoldeb a’i hymroddiad i agweddau Bu sawl uchafbwynt yng ngyrfa Stuart, o fywyd y pentref. gan gynnwys curadu’r arddangosfeydd parhaol, diogelu nifer o’r arddangosion, gan Genedigaeth gynnwys tollfyrddau harbwr Ceinewydd, Llongyfarchiadau mawr i Michaela ac Alex dylunio cynnyrch sydd wedi ennill Garth-Campbell, Stryd Fawr y Borth, ar gwobrau ar gyfer siop yr amgueddfa, a enedigaeth Millie ddechrau Mehefin. Daw gweithio gyda grwpiau cymunedol er Alex yn wreiddiol o Nicaragua, ond bellach mwyn ehangu effaith yr amgueddfa. mae wedi hen ymgartrefu yn ardal y Tincer. Dywedodd Carrie Canham, y Curadur Llongyfarchiadau hefyd i Shan a Gerald presennol, “Rydym ni gyd yn mynd i weld Bailey ar ddod yn fam-gu a thad-cu, a Nia eisiau Stuart yn fawr iawn; bron ei fod yn Griffiths, Caegwylan, ar ddod yn hen fam-gu. rhan o’r casgliad am ei fod wedi bod yma cyhyd! Mae ganddo wybodaeth anhygoel Ymddeol ar ôl 43 mlynedd yn Amgueddfa am y gwrthrychau ac mae wedi cyfrannu Ceredigion llawer tuag at yr arddangosfeydd, gofalu Ar 28 Mehefin, bydd Stuart Evans yn am y gwrthrychau, addysg, allgymorth – yn ymddeol o Amgueddfa Ceredigion ar ôl 43 wir, ni allaf feddwl am unrhyw agwedd ar mlynedd. Ymunodd Stuart â’r amgueddfa yr amgueddfa nad yw ef wedi’i chefnogi fel cynorthwyydd yn 1976, pan oedd yr gyda’i arbenigedd, ei sgiliau, a’i artistiaeth. amgueddfa wedi’i lleoli ar Stryd yr Efail, Yn ogystal, mae ganddo’r straeon mwyaf ond daeth yn dechnegydd ac yn ddylunydd doniol i’w hadrodd yn yr ystafell de!”

4 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Cyngor Cymuned Tirymynach

Ymddiheuriadau – dylai y darn cyntaf Mae goliau yn barod i fynd fyny ar gae toriadau mawr dros y ddwy flynedd nesaf. yma fod wedi ymddangos y mis chwarae Tregerddan, ac mae meinciau Symudwyd ymlaen i’r cyfarfod arferol diwethaf – drwy amryfusedd ymyrrodd newydd ar y ffordd, ond dychwelwyd gyda’r Cyng. Meinir Lowry yn cadeirio. diawl y wasg â fo! yr hysbysfwrdd oherwydd ei fod wedi Adroddwyd fod yr hysbysfwrdd wedi dod, anafu ar y daith! Yng nghyfarfod mis ond bod angen sefydlu yn union lle mae Cyfarfu’r Cyngor o dan lywyddiaeth Mai disgwylir adroddiad yr Archwilwyr ei osod ar wal Siop Spar. Deallir erbyn hyn y Cyng. Rowland Rees yn Neuadd Mewnol ar yr Archwiliad 2018-19. na fydd yn rhaid i gynghorwyr dderbyn Rhydypennau ar nos Iau 25 Ebrill. Bu Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y cydnabyddiaeth am eu gwasanaeth peth trafod ar lythyr yn y Cambrian News Cyngor ar nos Iau 30 Mai yn Neuadd a dosberthir ffurflenni i’w llanw yn y cyfredol, yn gresynu bod yr hen fainc Rhydypennau, o dan lywyddiaeth y cyfarfod nesaf. Diolchir i berchennog Y wrth fynedfa i Bow Street wedi diflannu Cyng. Rowland Rees. Yn ei adroddiad Berllan am roddi arwydd dwyieithog ar y ac un newydd yn ei lle. Rhaid cofio bod blynyddol cyfeiriodd at y ffaith ei bod yn fynedfa a hynny ar gais y Cyngor (yn lle yr rhai o’r meinciau hyn wedi braenu ac yn gyfrifoldeb arnom fel Cyngor i drafod a un Saesneg). beryglus i’r cyhoedd a bod rheolau iechyd dosbarthu arian cyhoeddus yn ddoeth Daeth bil am £1,500, sef costau y a diogelwch yn mynnu eu bod yn cael eu a chywir, a bod Cyngor Tirymynach yn goeden Nadolig, ond nodwyd mai am newid. Os oedd yr hen fainc yn harddu’r llwyddo i wneud hynny. Cyfrannwyd “gyfraniad” oedd y gofyn mewn llythyr fynedfa i’r pentre, tybed sut olwg fydd ar yn hael i elusennau lleol, ac maent yn ganol y flwyddyn ddiwethaf. Gwneir y fynedfa pan ddaw’r datblygiad newydd ddiolchgar am hynny. Gwelwyd y cynllun ymholiadau gyda’r trefnwyr. i rym? i arafu traffig wrth yr ysgol yn llwyddo, Yn ei adroddiad misol dywedodd y A sôn am y datblygiad newydd, sef yr a bu’r goeden Nadolig ger Capel y Garn Cyng. Paul Hinge mai ond tri oedd yn orsaf a’r maes parcio, adroddodd y Cyng. yn edmygedd cyffredinol. Gosodwyd bresennol mewn cyfarfod PACT gyda’r Paul Hinge fod Cyfoeth Naturiol Cymru meinciau newydd yn y gymuned, ac Heddwas Cymunedol. Y materion a wedi taflu sbaner i’r cogiau ar hyn o bryd, mae rhagor wedi eu pwrcasu. Diolchodd drafodwyd oedd problem baw cŵn yn gan arafu’r gweithgaredd. Teimlent y gall i’r Clerc, y Parchg Richard Lewis, am ei baeddu y caeau chwarae a pharcio ym llanw’r môr yng Nghlarach yrru llif yr waith trylwyr, i’r Cyng. Iestyn Hughes am mhob twll a chornel yn y gymuned ac afon yn ôl, gan effeithio yn ddirfawr ar y ofalu am y wefan, i’r Cyng. Vernon Jones ar leoedd cyhoeddus fel maes parcio y tir o gwmpas yr orsaf arfaethedig. Mae’r am adrodd i’r wasg, ac i’r Cynghorydd Neuadd a’r Capel. Eglurodd yr Heddwas datblygwyr hefyd yn ansicr am leoliad y Sirol am ei gefnogaeth a’i bresenoldeb na allai wneud dim am y parcio ar lefydd cylchdro (roundabout) a’i defnyddioldeb. cyson. cyhoeddus. Gofynnwyd i Mr Robert Yn ôl pobl leol a thu hwnt – dyma’r unig Diolchwyd i’r Cyng. Rowland Rees Griffiths i dorri’r tyfiant ger y fynedfa at beth manteisiol sydd i ddod o’r holl am ei lywyddiaeth dros y ddwy flynedd faes chwarae Bryncastell. Bu arddangosfa brosiect. ddiwethaf, ac etholwyd y Gynghorwraig yn y Neuadd parthed yr orsaf arfaethedig, Daeth gwybodaeth o ffynnon Meinir Lowry yn Gadeirydd dros y ddwy hynny i egluro mynedfeydd i’r anabl ac ddibynadwy mai gwastraff amser fyddai flynedd nesaf, a’r Cyng. Robert Pugh yn arwyddion. Dywedodd hefyd bod agoriad cwrs hyfforddiant i gynghorwyr. Felly Is-gadeirydd. swyddogol i fod i’r llwybr newydd o Bow penderfynwyd mai gwell fyddai i bob Etholwyd y canlynol i gynrychioli Street i Gogerddan, hynny ar 6ed Mehefin. cynghorwr/wraig dderbyn copi o’r y Cyngor ar fudiadau yn y gymuned. Cylchlythyrwyd y cynghorwyr gan y llyfryn Canllaw’r Cynghorydd Da. Ond Pwyllgor y Neuadd: Cyng. Robert Pugh; Cyng. Hinge yn gofyn i ni ei yrru at Mr bod hyfforddiant i’w gael i gadeiryddion Pwyllgor Henoed Bow Street a Llandre: Ken Skates, Gweinidog Trafnidiaeth ac ac is-gadeiryddion ar faterion ariannol Cyng. Meinir Lowry; Pwyllgor Ffrindiau Economi yn y Cynulliad i ymyrryd yn y cynghorau, a derbyniwyd hynny. Cartref Tregerddan: Cyng. Meinir ffaith fod Cyfoeth Naturiol Cymru ar yr Yn ystod cyfarfod mis Mai, gwahoddir Chambers; Cymdeithas Maes Chwarae unfed awr ar ddeg wedi gwrthwynebu prifathro Ysgol Rhydypennau i drafod Rhydypennau: Cyng. Vernon Jones; Ysgol cynllun yr orsaf ar dir y gall yr ardal gael ei materion ynglŷn ag anghenion yr ysgol. Rhydypennau: Cyng. Sian Jones; PACT: gorlifo o gyfeiriad Clarach. Penderfynwyd Mae Un Llais Cymru mewn trafodaethau Cyng. Dewi James, Cyng. Dewi Evans, fod hwn yn lythyr y dylid ei anfon ar gyda Cylidd a Thollau Ei Mawrhydi Cyng. Meinir Lowry. fyrder i’r Gweinidog a bod hi’n hen bryd parthed peidio a gwneud tâl treuliau Croesawyd Mr Peter Legget, prifathro dwyn yr Asiantaeth yma i gyfri. cynghorwyr yn drethadwy. Ysgol Rhydypennau ar gais y Cyngor Gofynnir i’r cyhoedd geisio bresenoli Yn ei adroddiad misol dywedodd y i’r cyfarfod i egluro sefyllfa ariannol yr cyfarfodydd PACT, gan fod hyn yn Cyng. Hinge nad yw’r broblem o ordyfiant ysgol a’r problemau sydd yn bodoli, ac y gymorth i’r Heddlu fod yn wyliadwrus mieri sydd yn treiddio i annedd ger y bydd yn tueddu i gynyddu yn y dyfodol. am unrhyw broblem sydd ganddynt yn fynedfa i faes chwarae Tregerddan wedi Diolchwyd iddo a gadawodd y cyfarfod. y gymuned. Ceir yr amserau ar bosteri ei datrys eto. Mae cwyn fod beicwyr Penderfynwyd trafod yr hyn a glywyd mewn lleoedd cyhoeddus. yn anwybyddu y llwybr newydd o Bow yn y cyfarfod nesaf a bydd y Clerc yn Bydd y cyfarfod nesaf ar nos Iau Street i Gogerddan, ond mae cerddwyr yn gwneud ymholiadau ar sut a maint y 27 Mehefin am 7.30 yn Neuadd gwneud defnydd da ohono. medrwn gyfrannu at yr ysgol i wynebu y Rhydypennau.

Cysyllter â’r trysorydd os am [email protected]

5 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

gartref gyda’i deulu o’i amgylch bu farw CAPEL BANGOR / Barry yn 72 mlwydd oed. PEN-LLWYN Cafodd ei eni ar Dachwedd 4ydd 1946 yn unig blentyn i Fred ac Olive Jones. Suliau Capel Pen-llwyn Treuliodd ei flynyddoedd cynnar yn Mehefin Nyfnaint, cartref ei fam, ond dychwelodd 23 10.00 Oedfa’r ofalaeth – Pen-llwyn y teulu pan oedd Barry yn 5 mlwydd oed i 30 Gŵyl yr ysgolion Sul Gapel Bangor. Ni siaradau lawer o Gymraeg ar y pryd ond yn fuan iawn trochwyd ef yn Gorffennaf iaith y nefoedd a daeth yn rhugl mewn dim 7 Dr. Rhidian Griffiths 10.00 amser. 14 Dr. Watcyn James 10.00 Gadawodd yr ysgol yn 15 oed i weithio (gwas Cymun) gyda’i dad a’i dad-cu yn cyflawni y gwaith 21 Y Parchg Adrian Williams 10.00 pwysig o dorri beddau yn yr ardaloedd 28 Y Parchg Elwyn Pryse 10.00 cyfagos, a dangosai falchder a gofal arbennig wrth ei waith. Awst Priododd Barry a June yn ddiweddarach 4 Y Parchg Ddr. Watcyn James 10.00 a chawsant ddwy ferch, Andrea a Beverley, (gwas. Cymun) roedd yn Ddat-cu balch iawn hefyd pan 11 anwyd Alan a Courtney a bu’r ddau yn 18 Y Parchg Ddr. Watcyn James 5.00 ogystal a gweddill y teulu yn gysur mawr 25 Y Parchg M. P. Morris 10.00 iddo yn y blynyddoedd olaf hyn. Person direidus ond annwyl dros ben Medi “Dot a Billy” – Awdur Lleol oedd a denodd ei ysbryd cyfeillgar a 1 Y Parchg J. Morris 10.00 Yn ddiweddar perfformiwyd drama chymwynasgar lawer o ffrindiau iddo ar (gwas. Cymun) newydd yng Nghanolfan y Celfyddydau hyd y blynyddoedd. Byddai yn mwynhau 8 Oedfa’r Ofalaeth 10.00 wedi ei chomisiynu fel rhan o brosiect chwarae dartiau a pŵl yn y gynghrair leol, Capel Seion Aberystwyth a Rhyfel 1914 – 18. Cafodd ond ei brif ddiddordeb oedd garddio ac yn 15 Y Parchg Ddr. Watcyn James 10.00 y ddrama ei hysgrifennu gan Richard enwedig tyfu dahlias a llysiau, byddai yn 22 Y Parchg Adrian Williams 10.00 Hogger, Plas Melindwr a Tom O’Malley ac gystadleuydd peryglus mewn amal sioe 29 Y Parchg Ddr. Watcyn James 5.00 roedd yn seiliedig ar lythyrau amser rhyfel yn yr haf, a byddai dim yn well ganddo Dot French a Billy Burditt o gasgliad Tom na dangos yr amryw gwpanau a chardiau Eisteddfod yr Urdd, Caerdydd James. Cyfarfod siawns yn Aberystwyth fyddai wedi dod i’w ran wrth gystadlu. Llongyfarchiadau i bawb o’r ardal oedd sy’n troi’n gariad ond a oedd yn bosibl i’r Cafodd ei oddiweddyd yn 2016 gyda yn cystadlu ac a fu yn llwyddiannus yn cariad oroesi mewn amser rhyfel. chlefyd blin Motor Neurone, ac er na allai eisteddfod yr Urdd yng Nghaerdydd Mae’r prosiect yn dod a straeon a yngan gair roedd y wên oedd yn eich yn ddiweddar, da iawn chi, daliwch ati. phrofiadau lleol o ryfel, 100 mlynedd yn ôl, disgwyl wrth ymweld ag ef yn dweud y Gwelsom rai wynebau â chysylltiad â’r ardal yn fyw ac yn creu etifeddiaeth gymunedol cyfan. Cafodd ei ddymuniad o aros yn ei hefyd, da iawn chithau yn ogystal. ar gyfer darganfod a dehongli yn y dyfodol. gartref drwy gydol ei salwch a hoffai’r teulu Drama werth chweil yn wir a chanmoliaeth ddiolch i bob un a fu o gymorth iddo i Newydd ddyfodiad enfawr i’n awdur lleol ni yma ym Mhen- wneud hyn yn bosibl, Hosbis yn y Cartref, Cyfarchion a llongyfarchiadau i Darren a llwyn. Marie Curie, gweithwyr Tŷ Geraint a Nyrsys Joy Mathews, Stad Pen-llwyn ar enedigaeth y Gymuned. Diolchant hefyd i bob un fu’n merch fach ddechrau’r mis. ‘Rwy’n siwr fod Mr. Barry Jones Y Felin: ymweld â Barry ac am y cydymdeimlad y brodyr yn falch iawn o’u chwaer fach. Yn dawel ar Ddydd Llun 6ed o Fai, yn ei dwys tuag atynt hwy, fel teulu, yn eu colled a’u galar ac hefyd am y rhoddion a dderbyniwyd tuag at HAHAV a Marie Curie. Cydymdeimlwn ninnau fel ardal â’r teulu un ac oll yn yr amser blin yma yn eu hanes.

Y Dair chwaer yn seiclwyr o fri Cynhaliwyd Rasys Gŵyl Seiclo Aberystwyth “Cycle Fest” penwythnos hanner tymor i ysgolion lleol. Daeth Manon Lewis yn 4ydd yn ras blwyddyn 3 i ferched, Efanna ei chwaer yn 2il yn ras blwyddyn 5 a Megan yn 2il yn y ras blynyddoedd 7 i 11.

Rasys Criterium Manon 3ydd (dan 8), Efanna 4ydd (dan 10) a Megan yn cwblhau y ras (dan 14) mewn amser cyflym iawn. Aelodau ysgolion Sul Pen-llwyn a Chapel Seion yn agor y Gymanfa Ganu ym Methel Ar y Dydd Sul, bu i Megan a’i thad Aberystwyth ar Fai 12

6 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

LLANDRE

Eglwys Llandre Cynhelir Te Mefus yn Eglwys Llandre Dydd Sadwrn 6ed o Orffennaf 3 - 5 o’r gloch y prynhawn Stondinau a the a choffi hefyd Croeso i bawb Mynediad £3.00

Gŵyl Mabsant Llanfihangel Genau’r- Glyn 27-29 Medi Penwythnos o ddigwyddiadau i godi arian i Eisteddfod Ceredigion 2020. Nos Wener – Stomp yn Nhafarn Rhydypennau. Dydd Sadwrn – Taith Gerdded am 2 o’r gloch, ac yna adloniant. Gwobr Nos Sul – cyngerdd gan gorau ac unigolion Megan Lois Griffiths, Coed y Glyn, talentog y fro yn yr eglwys yn Llandre. yn sefyll wrth ei lluniau a ddaeth yn Mwy o fanylion i ddilyn. Dewch yn llu 3ydd yn Eisteddfod yr Urdd Caerdydd am gyfres o luniau lliw ar thema Gwellhad buan bwrlwm. gwblhau ras Sportif Gorllewin Gwyllt Dymunwn wellhad buan i Geraint Williams, Cymru - 46 milltir. Clos y Ceilog, sydd wedi cael llawdriniaeth Fel pe bai hyn ddim yn ddigon, aeth y yn ddiweddar chwiorydd eto ar y dydd Llun i roi tro ar DOLAU rasys Dringfa Rhiw a seiclodd y dair i fyny Merched y Wawr rhiw Cefn Llan o Lanbadarn, heb ormod o Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol Merched Diolch ymdrech. Tipyn o sialens yn wir. y Wawr nos Lun 20 Mai lle cymerodd Eiry Dymuna Gaenor Hall, Minafon, Dole, Pob dymuniad da iddynt.a phwy a Jenkins y swydd fel trysorydd a Nans ddiolch yn gynnes iawn am gyfeillgarwch ŵyr efallai y byddant yn cystadlu rhyw Morgan fel ysgrifennydd. Mae Gwenda ffrindiau a theulu ac am y llu o negeseuon, ddiwrnod yn ras gyfartal y Tour de France James yn para fel Llywydd. Diolchwyd i’r ymweliadau, cardiau a chyfraniadau a neu’i thebyg!! Onid rhyfedd i bawb ei cyn swyddogion am ei gwaith yn ystod y dderbyniwyd er cof am Eric. ddiddordeb ei hun? Cystadlaethau flwyddyn. eisteddfod yr Urdd i rai, gêmau pêl-droed, Cydymdeimlad rygbi, nofio, coginio ac yn y blaen i eraill. Priodas aur Cydymdeimlwn â Steve a Margaret Ond seiclo heb os, sydd yn mynd bryd y Llongyfarchiadu i Chris a Dwynwen, Sŵn Edwards, Talardeg, ar farwolaeth eu dair chwaer. y Nant, Lôn Glanfred ar ddathlu eu Priodas merch – Michelle Matthewman - ar 30 Aur ar Fehefin 24 Mai. Cynhaliwyd yr angladd dydd Llun 17 Mehefin yn Eglwys St Ioan, Penrhyn-coch. Ail am ysgoloriaeth Trefnwyr Angladdau Llongyfarchiadau i Ffion Evans ar ennill yr ail wobr yn ysgoloriaeth Geraint George STORFA CANOLBARTH CYMRU yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd am C T Evans ysgrifennu cân amgylcheddol fydd yn cael ei rhyddhau yn ystod yr haf. Gwasanaeth Angladdol Storfa Cartref a Busnes Cydymdeimlad Teuluol Cyflawn, wedi ei arwain yn bersonol gydag Cydymdeimlwn â Craig a Rhiannon Ystafelloedd storio ar gyfer Edwards, Bugeildy, ar farwolaeth chwaer eich anghenion urddas. Capel Gorffwys Craig – Michelle Matthewman - ar 30 Mai. Monitro Diogelwch 24 Awr Gweler hefyd dan Dolau. Preifat, Gwasanaeth Wedi ei wresogi Dydd a Nos. Bocses a ‘bubblewrap’ ar lein 01970 820013 TREFEURIG www.boxshopsupplies.co.uk

[email protected] Dydd Sadwrn 13 Gorffennaf ail sefydlir Brongenau, y gofeb yn y parc. Fe’i dadorchuddir am Llandre, 3.30pm yng Nghae Chwarae Trefeurig, Ffôn: 01654 703592 Aberystwyth Pen-bont Rhydybeddau. Bydd stondinau ac Heol Y Doll, Machynlleth, SY20 8BQ SY24 5BS adloniant i ddod â’r gymuned at ei gilydd www.midwalesstorage.co.uk

7 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

briod Hilary, un a fu yn fawr ei PENRHYN-COCH pharch ac yn rhan annatod o weithgareddau yn y Penrhyn, Suliau Horeb ac yn barod ei chymwynas bob Mehefin amser. 23 Taith i’r Ysgwrn 30 10.00 Peter Thomas – Cymorth Cristnogol Bethel ; datganiad organ Cyfanswm casgliad Penrhyn- yn y prynhawn ym Methel coch eleni yw £765.22. Hoffai’r am 2.30 Meirion Wyn Jones Trefnydd, Ceris Gruffudd, a’r Rhian Davies Gŵyl Gregynog Trysorydd, Eleri James, ddiolch i bawb a fu’n casglu yn y pentref Gorffennaf er sicrhau fod casgliad yn 7 2.30 Y Parchg Peter Thomas digwydd yn y pentref eleni eto. Oedfa gymun Y casglwyr eleni oedd Gillian 14 10.30 Y Parchg Peter Dobson, Delyth Jones, Glenys Thomas Oedfa deuluol Morgan, Mairwen Jones, y 21 2.30 Owain Roberts Parchg Judith Morris, Gwenan 28 10.30 Dafydd Iwan – Price, Wendy Reynolds, Mervyn Llongyfarchiadau i Gruff Lewis ar ennill Pencampwriaeth Rasio Noddfa Ffordd Cymru am yr ail waith. Hughes, Edward Roberts, Wendy Roberts, ac Elenid Thomas. Awst – ymuno â’r dref Genedigaeth Methwyd casglu sawl stad eleni 4 Seion Y Parchg Aled Jones Llongyfarchiadau i Ken oherwydd prinder casglwyr 11 Bethel Delyth Morgan Evans, Coedgruffydd, Salem, ond llwyddwyd i ymweld â stad Phillips (Bore) Y Parchg ar enedigaeth 4ydd gorwyr newydd Ger-y-cwm – diolch i’r Richard lewis (Nos) yn ddiweddar. Ganwyd mab trigolion am eu croeso. 18 Morfa Y Parchg Eifion i Iwan a Jess ym Mhennal, Roberts ger Machynlleth - a’i enw yw 25 Seion Ffred Ffransis Llewyn Morgan Powell-Jones.

Medi Merched y Wawr Penrhyn-coch 1 2.30 Y Parchg Peter Thomas Daeth rhai o’r merched i’r Oedfa gymun cyfarfod ar ôl bod yn casglu 8 10.30 Y Parchg Peter sbwriel o amgylch y pentre’, Thomas Oedfa deuluol ymgyrch oedd ar droed ar y 15 2.30 Oedfa Coda Ni pryd. Casglwyd amryw o fagiau. Noddfa, Bethel, Tal-y-bont a Cychwynnwyd y cyfarfod Bethel, Aber yn uno Chwaraeon trwy fynd trwy’r busnes arferol Llongyfarchiadau i Ollie a hefyd trafodwyd ein cinio Cinio Cymunedol Thorogood, Glan Ceulan ar blynyddol ar y 13eg o Fehefin, Penrhyn-coch ddod yn bedwerydd yn ei grŵp yn Nhafarn Bwlchgeuffordd, Priodas hapus i Michelle Betts Bydd y Clwb yn cyfarfod yn oed ym Mhencapwriaethau Bronnant. Yna aed ymlaen i (o Aberystwyth) a Phil Richards Neuadd yr Eglwys dyddiau Acwathlon y Byd yn gyfarch ein gwraig wadd sef Elin (Ger-y-llan) welir efo’u merch Mercher 26 Mehefin, 10 a Pontevedra, Sbaen ar Fai 2 yn Angharad sydd â gweithdy a fach Maddie briodwyd yng 24 Gorffennaf, 14 a 28 Awst, cynrychioli Tîm Prydain. siop ledr ym Machynlleth. Ar ôl Nghastell Aberteifi. Dyma’r ail 11 Medi. Cysylltwch â Job treulio tair blynedd ym Mhrifysgol briodas iddynt gan idynt briodi yn wreiddiol yn Awstralia McGauley 820 963 am fwy Metropolitan Caerdydd, mae lle maent ers pum mlynedd. o fanylion neu i fwcio eich bellach yn gampwraig yn trafod Michelle yn weinydd a Phil yn cinio. lledr ac yn gwneud pob math o ymgynghorwr morgeisi. bethau fel pyrsiau, bagiau ac yn Newid aelwyd y blaen, ac mae ei gwaith i weld Dymuniadau gorau yn ei dros y byd. Mae hefyd yn cymryd chartref newydd i Menna rhan yn y Celtic Challenge efo Lloyd Williams sydd wedi Tîm Aberdyfi. Roedd y noson yng symud o Glan Seilo i ngofal Ann James a Mair Jenkins Waunfawr, Aberystwyth. a diolchwyd i Elin Angharad am noson diddorol dros ben. Gohebydd Canolbarth y BBC Tynnwyd y raffl fisol a diweddwyd Yn ddiweddar dechreuodd y noson gyda chwpanaid a sgwrs. Iolo Cheung fel swydd Dyweddiad gohebydd canolbarth y BBC. Llongyfarchiadau i Moss ac Cydymdeimlo Mae Iolo yn fab i Hanna Elinor Thorogood, Glan Ceulan Cydymdeimlwn yn ddwys iawn Huws (Tyddyn Seilo gynt) a ar eu dyweddiad ar gopa â Roger Thomas a’r teulu, Maes Paul Cheung. Pumlumon ar Fai 10fed. Afallen, Bow Street ar golli ei Priodas Lauren a Sion James - Mai 5.

8 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420 Cipio medal celf Eisteddfod yr Urdd

Seren Wyn Jenkins, Waunfawr yn astudio gwaith y dylunydd wedi’i ysgythru arnynt. Er Dywedodd Gwenllian a Phenrhyn-coch, sy’n ddisgybl gwrthrychau modern, Bethan mai lledr a ddefnyddiwyd Beynon, un o feirniad y Fedal Lefel-A yn Ysgol Gyfun Gray a dyna lle daeth y syniad yng ngwaith Bethan Grey, eleni, “Roedd y safon yn wych Penweddig oedd enillydd i ddylunio bwrdd coffi modern penderfynu defnyddio copr o eleni a braf oedd gweld cymaint y Fedal Gelf yn Eisteddfod gyda naws Gymreig. Cafodd ei amgylch amlinelliad Cymru o bobl ifanc yr oed hwn yn Genedlaethol yr Urdd, Caerdydd hysbrydoli ymhellach gan waith wnaeth Seren a hynny er mwyn cystadlu. Er ei bod yn anodd a’r Fro 2019. tecstilau Josie Russell ac Edrica cynrychioli Sir Fôn a’r gwaith gwneud penderfyniad, roedd Cyflwynwyd y Fedal Gelf eleni Huws. mwyngloddio a fu yno. gwaith Seren yn broffesiynol gan Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Meddai Seren, “Wrth ymweld Ychwanegodd, “Yn ogystal iawn er ei bod yn ifanc. Roedd Edern, ac fe’i rhoddwyd i’r uned ag Oriel Môn yn 2013 sylwais ar â chael fy ysbrydoli gan waith hi’n amlwg wedi gwneud o waith mwyaf addawol o blith waith Josie Russell - tynnodd Josie Russell, Edrica Huws a tipyn o ymchwil i’r farchnad cynnyrch cystadlaethau’r Adran fy sylw yn syth bin. Dyma Bethan Grey, roeddwn hefyd ac roedd ei chyflwyniad yn Gelf, Dylunio a Thechnoleg o blannu’r hedyn ar gyfer top yn teimlo fod bwrlwm ynglŷn hynod ddiddorol. Mae Seren dan 19 oed. y bwrdd coffi. Sbardun arall â Chymreictod ar hyn o bryd a yn amlwg wir yn meddwl am Mae Seren wedi bod yn oedd gweld gwaith tecstiliau chynnyrch Cymreig yn dod yn gynaliadwyedd a defnyddio cystadlu yng nghystadlaethau Edrica Huws, sydd â thylwyth fwyfwy amlwg o gwmpas y lle. deunydd lleol yn ei gwaith. celf, dylunio a thechnoleg ym Mhenrhyn-coch, mewn Teimlais fod angen rhywbeth yr Urdd ers oedd yn ddim o cylchgronau ac ar y we.” modern oedd yn dathlu ein Seren sy’n enw addas beth yn Ysgol Penrhyn-coch Roedd hi’n glir o’r dechrau gwlad a’n hunaniaeth.” i un mor wych â thi, ac wedi profi cryn lwyddiant i’r artist ifanc taw siâp Cymru Mae celf yn rhan bwysig o disgleirio wyt yn llachar gan gyrraedd y Genedlaethol byddai ar dop y bwrdd a hynny fywyd Seren ac mae’n cael blas dros hon, ein Prifwyl ni. bob blwyddyn ers 2010. Ond gan ddefnyddio tecstilau. ar weld ei gwaith yn dod yn fyw Fe greaist ti dy Gymru dyma’r tro cyntaf iddi ennill Roedd yn awyddus bod y ar ôl y cynllunio. Ar ôl astudio â’th ddefnydd di dy hun, un o’r prif wobrau. Fel rhan coesau yn cael eu gwneud o CDT yn y coleg, ei bwriad yw a nawr y wlad yn gyfan o’i hastudiaethau Lefel A yn dderw Cymreig gyda phennill meithrin ei busnes ei hun a ddaeth yn rhan o’r llun. Ysgol Penweddig mae Seren cyntaf yr anthem genedlaethol mewn stiwdio yn yr ardd. Ethan Williams Llywydd yr Urdd

Daeth Seren hefyd yn 1af mewn Gwaith Dylunio a Technoleg Bl10 a dan 19 oed; 2il yn y gystadleuaeth CAD/CAM Bl10 a dan 19 oed a 3ydd ar Waith Creadigol 2D Tecstiliau Bl10 a dan 19 oed. A daeth ei chwaer Sian Fflur Jenkins yn ail yng nghystadleuaeth Ffotograffeg/ Graffeg Cyfrifiadurol Bl10 dan 19oed ac yn 3ydd ar Brint Lliw Bl10 dan 19 oed.

Adeiladau newydd IBERS Golygfa o’r adeiladau newydd ar y campws yn dangos y ffordd wedi ei lledu mewn cydweithrediad â Chyngor Sir Ceredigion. Ar y dde gwelir staff yn dechrau llwytho y tray cyntaf o hadau yn adeilad newydd Biofanc IBERS

9 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Chwaraewr mwyaf addawol Chwaraewr mwyaf addawol a Capten. Owain James Sgoriwr mwyaf o goliau. a chwaraewr y cefnogwyr. chwaraewr y cefnogwyr. Owen Jonathan Evans Tom Evans Keyworth Gwobrwyo ym Mhenrhyn-coch

Sgoriwr mwyaf o goliau. Chwaraewr y flwyddyn. Siôn James Jon Foligno

Chwaraewraig a wnaeth fwyaf o gynnydd - Gabriella Tedaldi Chwaraewr y chwaraewyr - Mel Holmes Chwaraewr y rheolwr - Steph Lucas Yn absennol. Capten a Sgoriwr fwyaf o goliau. Debbie Hamer Capten. Craig Errington Chwaraewr y flwyddyn. Dawn Lucas a sgoriodd goliau yn y gêm olaf a Kevin Jenkins, Tyler Richards rheolwr

Chwaraewr a wnaeth fwyaf o Capten. Steve Beresford. Llun Chwaraewr y flwyddyn. Sgoriwr mwyaf o goliau. Chris gynydd. Derfel Reynolds Pete Tooze yn derbyn y tlws yn Mathew Williams. Jamie Wylde ei absenoldeb Beasley yn derbyn y tlws yn ei absenoldeb

10 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Gobeithlu Salem, Coedgruffydd 1922 Henry Williams, 4 oed; a 4] David John Yn y llun hwn fe welir y bobl a’r plant a Williams, 8 oed. Eu rhieni oedd Thomas oedd yn gysylltiedig â Gobeithlu Salem, ac Elizabeth Williams. Collasant eu tad ar Coedgruffydd, yn y flwyddyn 1922. Diolch 21 Mehefin 1922 yn 67 oed, ychydig cyn i’r i Mrs Eirlys Reeve, Rickmansworth (gynt llun hwn gael ei dynnu, ac roedd ganddynt o Ysgubor Newydd, Capel Madog) am chwaer, Elizabeth (Lisi), yn fisoedd oed ar gael benthyg y llun ac am enwi bechgyn y pryd. Tybed a oes yna ragor o enwau’r Troedrhiwseiri, sef: 1] Thomas James gweddill ar gael? Diolch i Ian Sant, Goginan Williams, 7 oed; 2] Elfyn Richard Williams, am ddatblygu’r llun o’r gwreiddiol. 6 oed, (wedyn Ysgubor Newydd); 3] William Erwyd Howells

Colofn Elin Jones

Bu etholiadau Ewrop yn yr wythnosau Mae’r Llywodraeth yng Nghymru wedi diwethaf, ac roeddwn yn falch iawn i dangos eu bod yn cymryd sylw, a hynny weld Ceredigion yn cefnogi Jill Evans trwy gytuno â chynnig Plaid Cymru i a’r tîm o ymgeiswyr profiadol Plaid gyhoeddi ‘Argyfwng Hinsawdd’. Er hynny, Cymru unwaith eto. Fe lwyddodd Plaid mae angen i’r Llywodraeth dangos bod y Cymru i ddenu bron 40% o’r bleidlais yng datganiad hwn mwy nag eiriau yn unig. Ngheredigion, a gyda’n gilydd, denodd Y prawf cyntaf fydd y penderfyniad y pleidiau oedd yn sefyll ar blatfform ar ffordd osgoi’r M4, ac fe fydd gofyn ‘Aros yn Ewrop’ dros 60% o’r bleidlais ar y Llywodraeth sut mae talu dros £1.5 ledled ein sir. Mae’n sicr bod Ceredigion biliwn ar 14 milltir o briffordd yn cyfateb yn dal i gredu yn Ewrop, ac mae’n rhaid â’r datganiad. Yr ail fydd ei hymateb i i Lywodraethau Cymru a San Steffan geisiadau fel yr un diweddar gan gwmni cymryd sylw o hyn. tanwydd ffosil o’r enw Eni i ymchwilio’r Er bod Brexit yn parhau i fod ar frig yr moroedd tu hwnt i Fae Ceredigion am agenda newyddion, mae materion eraill nwy ac olew. o bwys sy’n amlygu ei hun, a hynny’n Ar ôl clywed y newyddion hyn, rhannol yn ddiolch i bobl ifanc ein sir. cwrddais ag ymgyrchwyr lleol, ac Mae’r argyfwng hinsawdd yn destun ysgrifennais at Weinidog Llywodraeth trafod a phryder i’n genhedlaeth ifanc, Cymru dros ynni a’r amgylchedd i a dros y misoedd diwethaf, nhw sydd ymyrryd ar frys. Cododd Ben Lake y mater wedi cymryd yr awenau wrth dynnu hefyd yn San Steffan, ac roedden ni’n sylw gwleidyddion y byd tuag atynt. Fe dau o’r farn na ddylid caniatáu archwilio fu protest enfawr tu fas i’n Cynulliad tanwydd ffosil ym Mae Ceredigion yn sgil yn ddiweddar, gyda phlant a phobl yr effaith tebygol ar ein hardal. ifanc o bob cwr o’r wlad yn streicio dros Erbyn hyn, mae Llywodraeth y DU eu dyfodol. Hefyd, yn yr wythnosau wedi cyhoeddi na fydd yn caniatáu i Eni diwethaf, roeddwn yn falch i siarad ymwneud â’r ymchwil hyn, ond mae’n mewn rali a drefnwyd gan ddisgyblion hollbwysig bod pob penderfyniad yn y ysgolion Pen-glais a Phenweddig tu fas dyfodol tebyg yn ystyried effaith ar ein i Ganolfan Rheidol yn Aberystwyth. Mae hamgylchfyd. Achos dyfodol pwy fydd hi? neges y bobl ifanc hyn yn glir - ‘Dyfodol Dyfodol ein plant a’r cenedlaethau sydd i Gwelwyd rhai o rieni a staff Ysgol Penrhyn- pwy? Dyfodol Ni.’ ddod, wrth gwrs coch a’u plant ar raglen goginio newydd S4C Bwyd bach Shumana a Catrin.

11 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420 Englynion bedd

Mae paentiad o’r Heathpark hefyd ar gael: Brydeinig yn Bilbao, lle gorwedd ei gorff hyd heddiw. Ym 1929 gosodwyd maen hardd ar ei fedd gyda’r arysgrif ‘Master Hugh Jones, S.S.”Heathpark” 5th October 1918, Age 49. Died for King and Country. Rest in Peace. Never Forgotten.’ Enillodd fedalau, ond gadawodd wraig a nifer o blant ar ei ôl. Bu farw von Glasenapp yn 76 mlwydd oed ym 1958 ac mae’r dref lle magwyd ef, Öls, bellach yng ngwlad Pwyl. Serch hyn, ac nid yw hyn yn anarferol ym mynwentydd arfordir Cymru, Os ewch i’r Surrey Fish and Chip Shop yn Ar y pymthegfed o fis Medi yr un flwyddyn gosodwyd carreg fedd uwch bedd gwag. Mae y Borth oedwch am eiliad i edrych ar y tŷ cychwynnodd yr U-boat Almeinig U91, dan i’w weld o hyd ym mynwent Capel y Garn swmpus braf sydd i’r dde iddi, yr un sydd arweiniad Alfred von Glasenapp ar daith o (Pen-y-garn). Saesneg yw’r arysgrif ond ceir rhyngddi â’r Surrey Cafe and Gift Shop. Heligoland i Ynysoedd Heledd (Hebrides) englyn hefyd ar y maen (Englynion Bedd Ei enw urddasol yw Surrey House ac yno ac yna i lawr arfordir Ffrainc a Sbaen cyn Ceredigion, t. 47): ychydig dros ganrif yn ôl y trigai’r capten dychwelyd i’r Almaen trwy gulfor Pentland Hugh Jones. Yr oedd yn fab i David Jones yng ngogledd yr Alban. Ar y don er brad creulonedd – gelyn (1837-91), master mariner a fu farw yn 54 oed Yn gwylio’i gelanedd: pan gydiodd tân yn ei long, yr S.S. Abbey, a’i Yn ystod y daith farwol hon suddodd Yn naear ‘Spaen erys bedd suddo. Llongwyr oedd ei holl feibion, pump ddeuddeg o longau (gan gynnwys rhai Hir wiria ei arwredd. ohonynt, a bu i un ohonynt, John Jones o wledydd niwtral). Un o’r rhain oedd yr Guto Rhys (1864-84) foddi ar ei fordaith gyntaf ar y Heathpark a barc Dora Ann pan syrthiodd o’r wernen a lladdwyd pawb Yr ydym yn chwilio am luniau o’r englynion chael ei ysgubo i’r weilgi gan donnau’r Môr oedd ar ei bwrdd bedd a byddai croeso mawr i’r darllenwyr Tawel. Yr oedd brawd arall, Morgan Hugh gan gynnwys dau ymuno ag Englyn Bedd ar Facebook. Jones, yn gapten ar y Cadeby a thra’r oedd ŵr ieuanc arall Guto Rhys Brwsel yn cludo llwyth o bren o Oporto i Gaerdydd o’r Borth –David daliwyd y llong gan long danfor Almeinig. L. Lewis (26 oed) Gorchmynnwyd i’r criw adael y llong a a David Kenneth chafodd ei suddo’n ddisymwth gan dorpedo. Jones (16 oed). Bu Yr oedd brawd arall, David Hugh Jones corff Hugh Jones (1863-1935) yn first mate ar yr S.S. Beechpark yn y môr am dridiau pan suddwyd honno gan dorpedo arall ym cyn i dri physgotwr 1917, ond diahangodd gan farw ym 1935. Basgaidd lleol gael Ddechrau mis Tachwedd 1917 yr oedd Hugh hyd iddo yn ei siaced achub a dod ag ef i’r lan. Jones yn ei stemar, yr Heathpark, ger Bilbao Ddeuddydd ar ôl ei farwolaeth annhymig, yn cludo mwyn haearn, ar gyfer yr ymgyrch a heb fod yn gwybod am y newyddion ryfel, o’r dref honno i Maryport yn Cumbria. drwg, lluniodd ei wraig lythyr, yn Saesneg, Yr oedd y llong yn un mewn convoy o bum iddo ac mae hwn i’w weld yng Nghasgliad llong arall. Yn y lluniau ohono mae golwg y Werin. Daeth y rhyfel i ben ryw fis yn mwyn a chall arno ac yn un o’r lluniau fe’i ddiweddarach. Fe’i claddwyd yn gyntaf ym gwelwn gyda’i griw ar ffwrdd ei long ac mynwent Ondorroa cyn ei symud i’r fynwent mewn un arall yn mae’n synfyfyrio’n brysur Brotestannaidd yn Lujua. Pan gaewyd honno Englyn diddorol arall yw yr un ym wrth ei ddesg. fe’i symudwyd eilwaith i’r fynwent filwrol mynwent y Garn er cof am Mary Delia James, Rhos, y Borth. Ganwyd Delia 16 Mehefin 1894 a bu farw wrth yr organ yng nghapel Soar (MC), y Borth ar 5 Mawrth 1939.

Dyma englyn Wil Ifan iddi Delia ŵyl, ei hanadl ola’ -a roes I’r Iesu hawddgara; A’i hymn ddechreuodd yma, Mewn Bro wen ei gorffen ga. Wil Ifan

12

Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Colofn Enwau Lleoedd Cofiwch gefnogi eich

Daeth ymholiad i law ynghylch yr enw Dôl-cnyw ym busnesau lleol Mlaengeuffordd, Capel Bangor. Lleolir yr annedd islaw’r briffordd ar ddôl gysgodol ar geulan ogleddol afon Rheidol.

GWASANAETH

TEIPIO

GWAITH PRYDLON A CHYWIR • ynC RÊDbont A- rhwng GWEITHRED yr eglwys PRISIAU CYSTADLEUOL 4-25a’r Ionawr gymdeithas (oriau agor: Mercher i PROSESYDD GEIRIAU yn Sadwrn:fan cyfarfod 10-12 - & i greu,2-4) i PRINTYDD LLIW Arddangosfaberfformio, am i wrando,wrthwynebwyr cydwybodol,i ddysgu, recriwtio, i rannu heddwch a dal IONA BAILEY • eichyn lletir ynagored y Rhyfel - i Bydbobl Cyntaf. o

PEN-Y-BRYN bob DONALDoed a chefndir BRICIT a chred; SWYDDFFYNNON cartrefA STRYD i’r gymuned Y DOMEN YSTRAD MEURIG 7.30, 11 a 12 Ionawr 01974 831580 Cwmnimorlan.cymru Morlan yn cyflwyno anterliwt 01970gyfoes o wa ith617996 saith o feirdd. [email protected]: £4 (ar gael o Morlan) Map chwe modfedd yr Arolwg Ordnans 1887. Atgynhyrchwyd Morlan, Morfa Mawr, gyda chaniatâd Llyfrgell Genedlaethol yr Alban. Aberystwyth morlan.cymru SY23 2HH 01970-617996 Bydd ystyr ac arwyddocâd yr elfen gyntaf, dôl, yn amlwg i 01970-617996; [email protected] bawb, ond tebyg bod yr ail elfen yn fwy dieithr. Dengys ffurfiau GWASANAETH hanesyddol yr enw bod sillafiad yr elfen hon wedi amrywio dros y CYFIEITHU canrifoedd, e.e. Tythyn Dole y knew yn y Cwrtmawr Deeds (1675), Dol y Cnyw ar fap Lewis Morris ‘A Plan of the Mannor of Perveth’ Linda Griffiths (1744), Dôlycnew ar Restri’r Map Degwm (1843), a Dolcniw ar fap Maesmeurig chwe modfedd yr Arolwg Ordnans (1904). Pen-bont Rhydybeddau Mewn gwirionedd, cnyw sydd yma, ac er nad yw’n air cyfarwydd Aberystwyth i ni heddiw, mae iddo hanes maith. Digwydd yn y Cyfreithiau Ceredigion Cymreig o’r drydedd ganrif ar ddeg, a cheir cryn ddefnydd ohono SY23 3EZ yng nghanu’r cywyddwyr rai canrifoedd yn ddiweddarach. Ei ystyr 01970 828454 yw ‘anifail ifanc, cenau’, ond ar lafar ym Morgannwg, gall hefyd [email protected] olygu ‘ebol’. Nid yw tarddiad y gair yn sicr, ond awgryma Geiriadur Prifysgol Cymru yn betrus ei fod yn deillio o’r un gwreiddyn â cenau. Mae hynny’n ddiddorol yng nghyd-destun Dôl-cnyw oherwydd bod Crefftau Pennau​ fferm Pwllcenawon (gyda chenawon yn ffurf luosog cenau yn golygu ‘un ifanc o epil anifeiliaid megis cath, ci, blaidd, &c.’) wedi ei Coffi Boreuol Byrbrydau Poeth neu Oer lleoli gerllaw, yr ochr draw i afon Rheidol. Rhaid bod doldir cysgodol Cinio dyffryn Rheidol yn y fan hon yn addas iawn ar gyfer anifeiliaid ifanc Te Prynhawn o’r fath. Crefftau Ac Anrhegion CINIO DYDD SUL Gellir cymharu’r enw â Chil-y-cnyw, enw coll yng Nghantref PRYDAU BAR Ar agor Cemais, sir Benfro (B. G. Charles: The Place-Names of PARTÏON Llun-Sadwrn Pembrokeshire (1992) t.159), ac Ynys-cnyw, rhwng Brechfa ac BWYDLEN BWYTY Brecwast Abergorlech yn sir Gaerfyrddin. ADLONIANT ar gael Angharad Fychan 01970 820 050 Paratowyd gyda chefnogaeth Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru www.cymdeithasenwaulleoedd.cymru AR AGOR O 5:30 P.M. NOSWEITHIAU IAU A GWENER AM BRYDIAU TEULUOL

R.J.Edwards Adeiladau Fferm y Cwrt Cwrt Farm Buildings Penrhyn-coch

Contractiwr, masnachwr gwair a gwellt Arbenigwr ar ailhadu Cyflenwi a gwasgaru calch, slag a Fibrophos Lori, turiwr a malwr i’w llogi Cyflenwi cerrig mán 01970 820149 07980 687475

13 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

yn chwaraeon a Gŵyl Fai y BOW STREET rhanbarth. I gloi, dymunodd yn dda i swyddogion a phwyllgor y Suliau flwyddyn nesaf. Capel y Garn 10.00 Swyddogion 2019-2020 Mehefin Llywydd: Mair Lewis 23 Bugail – Oedfa’r ofalaeth – Ysgrifennydd: Margaret Roberts Pen-llwyn Trysorydd: Meinir Robets 30 William Owen Is-Lywydd: Lisa Davies Gorffennaf Is-Ysgrifennydd: Gweneira 7 Goronwy Prys Owen Williams 14 Ifan Mason Davies Is-Drysorydd: Maria Owen 21 Bugail (Cymun) Aelodau’r Pwyllgor: Brenda 28 Bugail Jones, Joyce Bowen, Ceris Awst Jones, Gaenor Jones a Mair 4 Noddfa Davies. 11 Bugail (Cymun) Diolchodd Mair Lewis i 18 Noddfa swyddogion a phwyllgor 2018 25 Beti Griffiths -19 am eu gwaith. Medi Yn dilyn cafwyd Cwis Hwyl lle 1 Goronwy Prys Owen 8 Y Parchg Richard Lewis Noson Goffi Henoed bu tipyn o grafu pen! Yr enillwyr 8 Bugail – oedfa’r ofalaeth - Cymundeb Bu’r Noson Goffi flynyddol oedd Leila, Liz, Mary a Ellen. Seion 15 Uno yn Horeb am 2.30 a drefnir gan Bwyllgor Yna mwynhawyd lluniaeth 15 Rhidian Griffiths 22 Y Gweinidog Henoed Bow Street a hyfryd wedi ei baratoi gan 22 Bugail (Cymun) 29 Cyfeillach Llandre yn llwyddiant aelodau’r pwyllgor dan ofal 29 Bugail mawr unwaith eto. Diolch Mair Lewis a Gweneira Williams. Merched y Wawr o galon i bawb a gefnogodd Enillydd y raffl oedd Joyce Noddfa – 10.00 oni noder yn Rhydypennau y digwyddiad ar y noson Bowen. wahanol Ar yr 11eg o Fai gwnaeth saith ac i aelodau’r Pwyllgor Ar ddydd Sadwrn Mai 18fed, Mehefin aelod o’r gangen gystadlu fu’n trefnu’r cyfan. Diolch cynhaliwyd Gŵyl Haf MYW ym 23 Dr Rhidian Griffiths mewn cystadlaethau crefft, yn arbennig i Mrs Nans Machynlleth, lle derbyniodd 30 Beti Griffiths coginio, gosod blodau a Morgan am agor y noson yn Margaret Roberts dlws am ennill Gorffennaf ffotograffiaeth yng Ngŵyl Fai, swyddogol ac hefyd am ei yn y Golff. 7 Uno yn y Garn rhanbarth Ceredigion, yn Felin- rhodd ariannol sylweddol. 14 Y Parchg Richard Lewis - fach, lle buont yn llwyddiannus Swydd newydd cymundeb iawn gan ennill y darian am y Dymuniadau gorau i 21 Cyfeillach pedwerydd tro yn olynol. Medi Jones-Jackson yn ei 28 Dafydd Iwan Ar nos Lun Mai 13eg, trysoryddes. Talodd Brenda swydd newydd fel swyddog Awst croesawodd Brenda Jones, ein deyrnged iddi hi ac hefyd i Digwyddiadau Hybu Cig 4 Y Parchg Elwyn Pryse – Garn Llywydd, pawb yn wresog i’r Eirian Dafis a’n gadawodd cyn Cymru a hwyl ar werthiant ei yn uno cyfarfod blynyddol. Diolchodd eu hamser. chyfrol newydd Genod gwych a 11 Uno yn y Garn i’w chyd- swyddogion ac Diolchodd i’r aelodau am merched medrus (Y Lolfa). Llyfr 18 Mr Lyndon Lloyd – Garn yn aelodau’r pwyllgor am eu eu cefnogaeth ac i’r rhai fu’n am 12 o ferched ysbrydoledig uno gwaith,ac yn arbennig i Meinir helpu mewn gweithgareddau o Gymru e.e. Tori James, Laura 25 Uno yn y Garn Roberts a Gweneira Williams fel te Afallen Deg a stondin Ashley, Eileen Beasley, Amy Medi am ddod i’r adwy ar fyr rybudd gacennau Gŵyl Calan Mai y Dillwyn, Haley Gomez. Mae’r 1 Uno yn y Garn ar ôl i ni golli Janet Roberts ein Neuadd ac i’r rhai fu’n cystadlu merched yn arbenigwyr yn eu

Apêl Madagasgar Fel rhan o’r apêl y mae Undeb yr Annibynwyr Cymraeg yn ei chynnal ar hyn o bryd er budd trigolion Madagasgar fe gynhaliodd Capel Noddfa daith gerdded arbennig ar hyd y llwybr newydd o Bow Street i Gogerddan ar y 5ed o Fai gyda golwg ar fedyddio’r llwybr a chodi arian at achos da (a chyfle i rai o’r aelodau gael ychydig o ymarfer corff yn y fargen). Cafwyd cefnogaeth sylweddol i’r daith ac wedi lluniaeth ysgafn yn y Festri ar derfyn y daith sylweddolwyd bod dros £400 wedi ei godi. Diolch i bawb am bob cefnogaeth.

14 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

meysydd penodol ac yn dod o Croeso ‘Te yn y Grug’ - bob rhan o Gymru. Mae’r llyfr Croeso mawr i’r pentref i ymhle tybed? yn llawn hwyl, ffeithiau, posau, Mr Emyr Davies sydd wedi Merched hwyliog gweithgareddau, cartwnau a ymgartrefu yn Llys Maelgwyn. y fro! lluniau lliwgar, wedi ei ddylunio gan Dyfan Williams a Telor Gwellhad Buan Gwyn a’r testun gan Medi Yr ydym yn danfon pob Jones-Jackson. dymuniad da am adferiad llwyr a buan i Mr Tegwyn Evans, 43 Cydymdeimlad Maes Afallen, ar ôl iddo dderbyn Estynnwn gydymdeimlad triniaeth lawfeddygol yn Ysbyty â Roger Thomas, Daniel, Treforys. Eleri a’u teuluoedd, Maes Afallen ar farwolaeth sydyn Pencampwriaeth Bêl-Droed Hilary Thomas. Cynhaliwyd Bow Street yn cipio cwpan Cynghrair A Sion Manley a Rhys Evans, yr angladd yn Amlosgfa Bydd pencampwriaeth Canolbarth Cymru a dod yn ail rheolwr y tîm dan 19 oed, Aberystwyth dydd Gwener 7 ieuenctid Bow Street yn dathlu yn y gynghrair. Diolchodd Wyn gyflwynodd y gwobrau Mehefin. ei phen-blwydd yn 17 oed ar 13 Lewis, y cadeirydd, i bawb fu’n canlynol: a 14 Gorffennaf eleni, ac mae’n ymwneud â’r clwb drwy gydol Chwaraewr y Rheolwyr: Harry Eisteddfota bleser gan y clwb gyhoeddi y tymor, gan nodi i’r timau i Turner Llongyfarchiadau mawr i enw’r noddwr newydd ar gyfer gyd gael cefnogaeth ragorol. Chwaraewr y Flwyddyn: Dilys am ennill ar gyfansoddi y digwyddiad eleni ac yn 2020, Rhoddwyd gwobr arbennig i Siencyn Jones adroddiad i blant dan 6 oed sef Castell Howell, un o’n prif Richard Lucas, sydd wedi bod Prif sgoriwr: Shaun Jones yn Eisteddfod Gadeiriol gwmnïau cyfanwerthu bwyd. yn un o reolwyr y tîm cyntaf Gwobr ola’r noson oedd Gwobr Mynytho, ac i Vernon am ennill ‘Ry’n ni wrth ein boddau bod ers 5 mlynedd, ac sydd wedi Goffa Pat Evans a enillwyd ar y Cywydd yn Eisteddfod Brian Jones, y cyfarwyddwr, cyfrannu’n helaeth at waith y gan Tomos Wyn Roberts. Pontrhydfendigaid. a Castell Howell, yn barod i’n clwb ers dros 20 mlynedd. Daeth Dylan Roberts ac Allan cefnogi,’ nododd Wyn Lewis, Cyflwynodd Barry Williams, ‘Baba’ Evans â’r noson i ben cadeirydd y clwb. ‘Mae’r Richard Lucas ac Amlyn Ifans, ag anerchiadau byr ar ran y cwmni’n enwog am gefnogi rheolwyr y tîm cyntaf, wobrau noddwyr. gweithgareddau cymunedol, i’r tîm hŷn: ac rydym yn gwerthfawrogi Chwaraewr y Chwaraewyr: Anrhydedd bod ganddyn nhw ffydd ynom Matthew Pemberty a Tomos Llongyfarchiadau mawr i ni fel clwb drwy gytuno i’n Wyn Roberts Siwan Lloyd Hayward ar gael noddi. Mae Brian Jones yn Chwaraewr y Cefnogwyr: ei hanrhydeddu ag OBE yn uchel ei barch drwy Gymru, Tomos Wyn Roberts rhestr pen blwydd y Frenhines o a’i frwdfrydedd dros gefnogi Prif sgoriwr: Tomos Williams anrhydeddau. Y mae Siwan yn gweithgareddau i’r ieuenctid ar Chwaraewr y Rheolwyr: byw yn Walthamstow ac wrth ei lawr gwlad, yn amlwg. Mae’r ŵyl Matthew Pemberty gwaith yn Gyfarwyddwraig ieuenctid yn denu timau ledled Chwaraewr Ifanc y Flwyddyn: Cydymffurfio, Cymru erbyn hyn, a chredwn Ryan Evans Plismona a Gwasanaethau fod y bartneriaeth newydd hon Y chwaraewr i ddangos y ar y Stryd gyda Trafnidiaeth i Elen Mary Morgan, Llys yn adlewyrchu amcanion a datblygiad mwyaf: Bradley Llundain. Ac wrth gwrs mae Alaw, Pen-y-garn, ar ennill y gobeithion y clwb.’ Welsh hi’n ferch i’r Athro Michael a drydedd wobr am ysgrifennu Dywedodd Brian Jones, ‘Ry’n Y rheolwyr Rhodri Jones and Mrs Shan Hayward, Rhydtir. cerdd oedran Blwyddyn 8 yn ni fel cwmni’n gefnogwyr Leighton Reynolds gyflwynodd Eisteddfod Genedlaethol yr brwd o’r hyn sy’n digwydd yn y gwobrau i’r ail dîm: Genedigaeth Urdd yng Nghaerdydd. ein cymunedau ac yn credu’n Chwaraewr y Rheolwyr: Jac Llongyfarchiadau mawr i i Anest Eurig, Cain Fallen, gryf y dylid rhoi pob cyfle i’n Williams Richard a Bethan Hartnup, Maes ar gael ei dewis i gyflwyno’r pobl ifanc. Mae’n bleser cael Chwaraewr y Flwyddyn: Neil Ceiro, ar enedigaeth wyres fach Aberthged yn Eisteddfod cefnogi’r digwyddiad gwych Davies a Shaun Jones yn Warwick; merch fach i John Genedlaethol Ceredigion 2020. hwn yn Bow Street.’ Prif sgoriwr: Shaun Jones a Madelyn. Eleri yw’r enw. Ac i Rees Thomas, Tŷ Clyd, ar gael ei ddewis i lunio’r Gadair ar Cinio blynyddol Clwb Bow gyfer Eisteddfod Genedlaethol Street Ceredigion 2020. Daeth tyrfa ynghyd i Westy’r Marine, Aberystwyth, ganol Gwelwyd mewn I’r Coleg Mai ar gyfer cinio blynyddol y gardd yn Bow Llongyfarchiadau mawr i clwb. Bu’n dymor llwyddiannus Street - lindys Jordan Jones, Maes Awelon, ar unwaith yn rhagor,wrth i’r Shargacucullia gael ei dderbyn i Goleg Hitchin, tîm cyntaf a’r ail dîm orffen verbasci - Swydd Hertford i ddilyn cwrs eu tymor mewn safle gref. Cwcwll y pannog mewn sioeau cerdd. Uchafbwynt y tymor oedd (Mullein moth) llwyddiant y tîm dan 19

15 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Y chwaraewr i ddangos y datblygiad mwyaf: Bradley Welsh

Chwaraewr y Rheolwyr: Harry Turner Wyn Lewis a Richard Lucas Gwobrwyo yn Bow Street

Chwaraewr y Flwyddyn: Siencyn Jones

Chwaraewr y Chwaraewyr: Matthew Chwaraewr y Rheolwyr: Jac Williams Pemberty a Tomos Wyn Roberts

Chwaraewr Ifanc y Flwyddyn: Ryan Evans Chwaraewr y Flwyddyn: Neil Davies a Shaun Jones

16 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Colofn GOGINAN

BEN LAKE AS Priodasau Roedd yr wythfed o Fehefin yn ddiwrnod mawr gan fod dau Dwi wedi dysgu dros y cymunedol. o fechgyn yr ardal wedi priodi. Huw Davies, Glwysle, gydag ddwy flynedd diwethaf, Mae’r syniad o sefydlu Elin Lockwood a Richard Jones, Melody, gyda Carys Mair. bod dyfalbarhad a canolfannau cymunedol lle Llongyfarchiadau i’r ddau gwpwl. Dyma lun o Huw ac Elin phenderfynoldeb yn gall gwahanol fanciau gydleoli rhinweddau sydd angen ar eu gwasanaethau mewn bob Aelod Seneddol gwerth ei ardaloedd gwledig yn un sydd halen, yn enwedig yr aelodau yn cael ei gefnogi’n eang hynny sy’n cynrychioli erbyn hyn. Mae’n galonogol ardaloedd cefn gwlad. gweld bod yna gynllun peilot Ers cael fy ethol yn 2017, ar fin cael ei dreialu (yn Lloegr un o’r materion sydd wedi yn anffodus) fydd yn sefydlu 6 bod yn flaenoriaeth i mi yw hwb bancio busnes, gan ddod sicrhau mynediad etholwyr â nifer o wasanaethau bancio a busnesau at wasanaethau a gwasanaethau ariannol dan bancio, ac mae’n siŵr gen i yr un to. Yr hyn sydd angen y byddaf yn cael fy adnabod ei wneud nawr yw treialu’r am flynyddoedd i ddod peilot yma mewn ardaloedd fel Ben Bachan y Banciau, gwledig, a byddaf yn pwyso cynifer o weithiau dwi wedi am i hyn ddigwydd ochr yn codi’r mater ar lawr y siambr, ochr â fy nghydweithwyr yn mewn cyfarfodydd ac mewn San Steffan. colofnau papurau bro! Un datblygiad calonogol MADOG, DEWI, CEFN-LLWYD Ond y gwirionedd yw bod arall yw’r cynlluniau i sefydlu dros 200 o fanciau wedi banc cymunedol yng Suliau Madog 15 Rhidian Griffiths cau yng Nghymru ers 2008 Nghymru, sef Banc Cambria. 2.00 22 Bugail ac mae’r nifer o drefi sydd Mae Banc Cambria yn cael Mehefin 29 Bugail bellach heb unrhyw fanc ei ddatblygu gan y grŵp 23 Bugail – Oedfa’r ofalaeth – yn cynyddu’n frawychus Banc Cyhoeddus i Gymru. 10.00 Pen-llwyn Gwellhad buan o gyflym, ac mae’n rhaid Bydd yn fanc i Gymru gyfan 30 William Owen Dymunwn wellhad buan i gweithredu ar fyrder er mwyn fydd yn gweithredu fel banc Shirley Evans, Llain y Felin, llenwi’r bwlch sydd wedi ei arferol, ond yn berchen i Gorffennaf Cefn-llwyd ar ôl iddi gael adael gan fanciau’r stryd fawr. aelodau ac mae’r grŵp eisoes 7 Goronwy Prys Owen llawdriniaeth yn Ysbyty Bron- Dwi wedi bod yn wedi sefydlu cymdeithas 14 Ifan Mason Davies glais yn ddiweddar. Dymunwn cydweithio’n agos gyda gydfuddiannol fydd yn 21 Bugail wellhad buan iawn hefyd i Mr grŵp trawsbleidiol o Aelodau gweithio tuag at wneud cais 28 David Evans, Murmur y Coed, Seneddol sy’n cynrychioli am drwydded fancio o fewn y Capel Dewi sydd wedi cael etholaethau gwledig dros ddwy flynedd nesaf. Awst llawdriniaeth ar ei lygad. y misoedd diwethaf, ac Yn y cyfamser, dwi’n 4 yn ddiweddar bu i ni bwriadu dyfalbarhau gyda’r 11 Bugail Graddio gyfarfod ag Ysgrifennydd ymgyrch bwysig hon, gan 18 Llongyfarchiadau i Jacob Economaidd y Trysorlys fynnu gwell gwasanaethau 25 Meredydd, Maes Awel, i drafod cau canghennau bancio lleol i’n trefi a’n Cefn-llwyd, ar ennill gradd banc a chyflwyno’r achos cymunedau cefn gwlad – Medi Baglor mewn Gwyddoniaeth o blaid datrysiadau arloesol wedi’r cyfan, dyfal donc a dyr 1 Goronwy Prys Owen (Systemau Gwybodaeth megis canolfannau bancio y garreg. 8 Bugail – oedfa’r ofalaeth – Gyfrifiadurol) o Brifysgol 10.00 Capel Seion Bangor.

Bu noson lawnsio Jin ‘Trafferth mewn tafarn’ yn y Llew Du, Aberystwyth, 15 Mehefin pan werthwyd dros 120 mesur tu ôl y bar! Diolch i’r Llew am roi y dŵr tonic yn rhodd ac am hwyluso trefniadau. Braf yw cael dweud bod dros 200 o’r 400 potel wedi cael eu gwerthu erbyn hyn. Os am brynu potel mae ar gael drwy jintrafferth.cymru neu fe fydd ar werth yn Garej Tŷ Mawr, Penrhyn- coch a Rheidol ym Mhonterwyd. Yr elw i Gronfa Trefeurig Eisteddfod 2020.

17 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Mynwent Capel y Garn Ysgol Penweddig

Yr Adran Gynnal: Gweithdy ‘Get Creative’ Mynychodd rhai disgyblion yr Adran Gynnal weithdy ‘Get Creative’ ym mis Mai yn Llyfrgell y Dre, Aberystwyth. Trefnwyd y gweithdy gan gwmni Get Creative ac hefyd BBC Radio Wales. Cafodd y disgyblon y cyfle i greu ‘selfies’ (ar bapur) a phortreadau o’u ffrinidiau ar gyfer creu fflag enfawr fydd yn cael ei osod ar gae Stadiwm Principality er mwyn dymuno lwc i dim rygbi Cymru ar ei siwrne i Gwpan y Byd eleni. Roedd darlledwr o BBC Radio Wales yn siarad gyda ac yn cyfweld efo rhai o’r disgyblion hefyd am pam eu bod yn hoff o ‘Selfies’.

Lansiad Nofelau Bethan Gwanas a Lleucu Roberts Bu’r Adran Gymraeg yn ffodus o gael ei dewis i fod yn rhan o lansiad dwy nofel gan yr awduron Bethan Gwanas a Lleucu Roberts ym mis Mai. Mae’r nofelau yn rhan o gyfres o drioleg wedi eu cyhoeddi gan wasg y Lolfa. Derbyniodd rhai o ddisgyblion Bl 7 a 9 weithdai penodol gan y ddwy awdures ac roedd pawb wrth eu bodd!

Dros yr wythnosau diwethaf bu ambell storm. Bellach mae’r gwaith ar droed ym mynwent gwaith ar ben, a dangosir yn Capel y Garn i ddadwreiddio a y lluniau un o’r beddau cyn ei chlirio y twf eiddew oedd wedi chlirio, ac yna llun bedd a’r piler cuddio llawer o feddau yn y wedi dod i’r golwg. fynwent. Rhoddwyd y contract Sylwch ar y llun sydd a’r i Mr Dan Owen, Capel Seion, garreg yn lled orwedd, bron o’r sydd hefyd yn gofalu am dorri golwg. Y tu ôl iddi daeth bedd porfa y fynwent. Bu’n waith William Owen, Penwern, i’r caled, gan fod y gwreiddiau golwg gydag englyn o waith T. yn ddwfn ac wedi gwthio rhai Gwynn Jones i’w gyfaill arni, o’r meini drosodd – gyda help sydd yn cynnwys y cwpled enwog:

Oedd ddidwyll a ddywedai MYNACH GARDEN Union oedd yr hyn a wnâi. Trydan MAINTENANCE Torri Porfa, Sietynau, Erbyn hyn defnyddir y cwpled WILL DAVEY Tirlinio a Garddio hwn yn weddol gyffredin. Gwasanaeth cyfeillgar a phrisiau rhesymol Diolch i Dan Owen am ei Gosodiad Trydanol Ardystiedig Ffoniwch Meirion: waith caled a chydwybodol. Sain, Gweledol & Data 07792 457816 Bu rhaid iddo sythu a chodi CCTV rhai o’r meini yn ogystal a Arolygu & Phrofi 01974 261758 dadwreiddio’r tyfiant. APPROVED e-bost: mynachhandyman Vernon Jones NYTHFA, PANTYCRUG, ABERYSTWYTH SY23 4EF CONTRACTOR @yahoo.com 07581 173 684 / 01970 880593 [email protected] @trydanwilldavey

A6.indd 2 17/09/2018 20:36 18 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Etholiadau Cyngor Ewrop Cynhaliwyd etholiadau ar gyfer Senedd Cymuned Ewrop ar 23 Mai. Gan fod y Deyrnas Unedig yn parhau yn rhan o’r Undeb Trefeurig Ewropeaidd ar hyn o bryd, roedd yn rhaid cynnal yr etholiadau hyn yn ôl y gyfraith. Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth 21 Mai Yng Nghymru, fel yn Lloegr, Plaid Brexit yn Neuadd y Penrhyn, Penrhyn-coch ddaeth yn gyntaf gyda 32.5% o’r bleidlais, gyda’r Cadeirydd Richard Owen yn y a daeth Plaid Cymru yn ail gyda 19.6% o’r gadair, a’r cynghorwyr Edwina Davies, bleidlais, gan drechu’r Blaid Lafur. Dyma’r Delyth James, Shân James, Gwenan tro cyntaf erioed i Blaid Cymru drechu’r Price, Dai Mason a Tegwyn Lewis yn Blaid Lafur mewn etholiad Cymru gyfan. bresennol ynghyd â’r Clerc. Derbyniwyd y cae chwarae ddod yn is-bwyllgor o Pedair sedd sydd gan Gymru yn Senedd ymddiheuriadau gan Iona Davies, Mel CCT gyda chyfrifon y cae chwarae yn Ewrop, ac felly yn y diwedd etholwyd dau Evans, Kevin Jenkins ac Eirian Reynolds. rhan o gyfrifon CCT. Gan nad oedd hi yn aelod Plaid Brexit, un aelod Plaid Cymru Roedd Edwina Davies newydd ddathlu gwbl glir beth oedd holl oblygiadau hyn, ac un aelod o’r Blaid Lafur. pen blwydd arbennig a dymunwyd yn penderfynwyd y dylai’r Clerc holi Un Llais Roedd y pleidleisiau yn cael eu cyfrif fesul dda iawn iddi. Cymru am ragor o arweiniad ar y mater, sir. Y canlyniad yng Ngheredigion oedd: Gan fod Kevin Jenkins yn methu a gallai’r Cynghorydd Sir holi Cyngor mynychu’r cyfarfodydd oherwydd Ceredigion am y mater. Plaid Cymru 8,908 37.2% ymrwymiadau eraill, roedd ei aelodaeth Materion eraill: Digwyddiadau – Plaid Brexit 6,471 32.9% wedi dod i ben, a phenderfynwyd nodwyd y byddai Barbeciw Cartref Democratiaid Rhyddfrydol 3,915 hysbysu’r Cyngor Sir o hynny. Tregerddan yn cael ei gynnal nos Wener, Plaid Werdd 1,638 Materion yn codi: Golau stryd – 21 Mehefin; PATRASA yn cynnal Parti yn y Llafur 1,231 cadarnhaodd Dai Mason y byddai’r Parc 29 Mehefin. Llwybr beicio – nododd Ceidwadwyr 896 Cyngor Sir yn gwneud arolwg o oleuadau y Cynghorydd Sir fod llwybr beicio o’r UKIP 578 stryd yn y Penrhyn yn y flwyddyn Penrhyn i Gogerddan wedi’i gymeradwyo Change UK 328 ariannol gyfredol. Hefyd roedd golau gan y Cyngor Sir, ac y byddai gwaith Cyfanswm 23,965 newydd i’w godi rhwng sgwâr y Penrhyn arno’n cychwyn yn fuan. a stad Ger-y-llan, er nad oedd dyddiad Roedd hwn yn ganlyniad da iawn i wedi’i benodi eto. Caban bws ar y ffordd Y Cyfarfod Blynyddol Blaid Cymru yng Ngheredigion, yn wir i Gogerddan – byddai’r Cyngor Sir yn Cynhaliwyd Cyfarfod Blynyddol y Cyngor yr ail orau trwy Gymru ar ôl Gwynedd. trefnu i gael to newydd ar y caban hwn yr un noson. Diolchodd y Cadeirydd i’r Is- Llwyddodd Plaid Cymru i ddod yn gyntaf yn fuan. Y fynedfa o’r cae chwarae i Gadeirydd, y Cynghorydd Sir, yr aelodau mewn tair sir, sef Gwynedd, Ceredigion Glanceulan – roedd y fynedfa hon yn a’r Clerc am eu holl gymorth yn ystod a Môn, ond Plaid Brexit oedd ar y blaen beryglus ac angen rhwystr i feiciau, ond y ddwy flynedd diwethaf, a dymunodd yn yr 19 sir arall, er bod eu mwyafrif yng nid oedd dim wedi’i wneud hyd yma. yn dda i’r Is-Gadeirydd, Delyth James, Nghaerdydd yn denau iawn. Mae’n amlwg Addawodd y Cynghorydd Sir fynd ar ôl y ar gyfer y flwyddyn i ddod. Etholwyd y fod llawer iawn o gefnogwyr y Toriaid, a mater. Cae Chwarae Pen-bont – roedd y canlynol ar gyfer 2019-20: Cadeirydd – gafodd ond 6.5% o’r bleidlais drwy Gymru, Clerc wedi edrych i mewn i’r posibilrwydd Delyth James; Is-Gadeirydd – Gwenan wedi heidio at blaid Mr Farage gan eu bod o gael yswiriant y cae chwarae wedi’i Price; cynrychiolwyr ar bwyllgorau fel a yn flin na weithredwyd Brexit eto. Yr un gynnwys o fewn yswiriant Cyngor ganlyn: Neuadd y Penrhyn a PATRASA modd fe gollodd Llafur gefnogwyr i Blaid Cymuned Trefeurig (CCT). Ar hyn o bryd – Gwenan Price; Cae Chwarae Pen- Cymru ac i’r Democratiaid Rhyddfrydol roedd y safle’n eiddo i CCT, ond pwyllgor bont – Dai Mason; Llywodraethwyr Ysgol gan fod Llafur yn ceisio plesio cefnogwyr annibynnol oedd yn gyfrifol am y cae Penrhyn-coch – Shân James; Cartref a gwrthwynebwyr Brexit. chwarae a’r offer oedd yno. Er mwyn Tregerddan – Tegwyn Lewis a Gwenan I mi mae’n drist iawn fod pleidlais i yswiriant CCT gynnwys yswiriant y Price; Un Llais Cymru – y Cadeirydd a’r Plaid Brexit yng Nghymru (ac yng cae chwarae byddai’n rhaid i Bwyllgor Is-Gadeirydd; y wasg – Richard Owen. Ngheredigion) bron gyn uched ag ydyw mewn rhannau helaeth o Loegr, sef tua traean o’r pleidleiswyr. Mae’r sefyllfa yn yr Alban yn wahanol iawn. Yno fe gafodd Tybed faint o yr SNP 38% o’r bleidlais a Phlaid Brexit tua deithwyr trên 20% - mae gennym ni ffordd bell i fynd ar y ffordd i yng Nghymru! Fae Caerdydd Richard Owen i Steddfod yr Urdd welodd y sylw yma i Y pedwar Aelod etholwyd yw orsaf newydd James Wells (Plaid Brexit) Bow Street? Nathan Gill (Plaid Brexit) Diolch i’r Jill Evans (Plaid Cymru) delynores Ceri Wynne Jones Jackie Jones (Plaid Lafur) am sylwi!

19 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Ysgol Craig yr Wylfa

Twtio’r Tu Allan. Hoffai’r Ysgol ddiolch i rai o’r rhieni a fu yn brysur iawn ar ôl gwyliau’r Pasg yn twtio’r ardal allanol gan gymenu’r planhigion a phlanu mwy o flodau. Mae’r plant wrth ei boddau yn cymryd eu tro i roi dŵr i’r planhigion newydd.

Ymwelydd Pwysig. Ganol mis diwethaf daeth Ben Lake i ymweld â’r Ysgol. Roedd y plant wedi mwynhau tywys yr ymwelydd pwysig o amgylch i ddangos eu hysgol iddo. Cawsant gyfle i sgwrsio gydag ef ac i ofyn ambell i gwestiwn.

Twrnament Tenis. Llongyfarchiadau i Dylan, Ben, Liam a Ryley o Gyfnod Allweddol 2 a wnaeth gymryd rhan yn y twrnament tenis yn Aberystwyth. Roedd yr haul yn gwenu y diwrnod yna, ac roeddent wedi mwynhau’r cyfle yn fawr iawn. Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau, Cit Pêl-droed Newydd Sbon cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg. Roedd y plant wedi eu cyffroi pan gawsant git pêl-droed newydd sbon o “Premier CROESAWIR ARCHEBION GAN League Primary Stars”! Pawb yn edrych yn UNIGOLION AC YSGOLION smart iawn yn y cit newydd ac yn barod am 13 Stryd y Bont, Aberystwyth gêm. 01970 626 200

Cystadleuaeth y Pentref. Cymerwyd rhan yng nghystadleuaeth y pentref a oedd i greu Bwgan Brain gan i SIOP ni ddilyn thema’r môr. Diolch i help Miss Griffithis a’r plant yn ystod Clwb Cŵl am SGIDIAU greu dau Fwgan Brain, un fel Môr Leidr ac un fel Morwyn Fôr, a chwch i gydfynd gyda fe. GWDIHW Roeddent wedi cael eu gosod wrth fynedfa’r Shan Jones Ysgol ac yn edrych yn arbennig o dda. 8 Ffordd Portland, Aberystwyth SY23 2NL 01970 617092 GWASANAETH GOFAL TRAED Ceiropodydd /podiatrydd graddedig ac wedi cofrestru efo’r H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, Dip.Pod.Med.

Cofiwch gefnogi eich busnesau lleol

20 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Ysgol Penrhyn-coch

Trawsgwlad rhanbarth Ceredigion Aeth Aron, Harri, Zak a Steffan lawr i Langrannog i redeg yn Nhrawsgwlad Rhanbarth Ceredigion, cwrs hir a heriol. Da iawn chi bois!

Ymweliad Sw’r Borth i’r Cyfnod Sylfaen Ein thema’r tymor ydy ‘Gwingo ac ymlusgo’ a braf oedd croesawu greaduriaid egsotig o Sw’r Borth i’r Cyfnod Sylfaen. Crwban, madfall, pryfyn pric enfawr o Affrica a phawb yn Penderfynon ni gyflwyno Eisteddfod yr Urdd iawn sef Daniel Jenkins o cael cyffwrdd y nadroedd a Mrs Llanast gan Mari Lovegreen ar y Cenedlaethol ambiwlans awyr Cymru yn Donnelly yn ddewr iawn yn llwyfan – stori ddifyr am ferch Braf oedd gweld enw yr ysgol ar son am ei rôl. Cafon ni sgwrs gafael ynddynt! fach o’r enw Anni oedd yn byw faes Bae Caerdydd eleni! Hofwn diddorol am yr hyn mae wedi mewn ty go anghyffredin! Ty llongyfarch y criw Celf a Chrefft- gweld a phrofi wrth achub a Gweithdy mwydod oedd yn llawn anifeiliaid anwes Elis Wyn Jenkins wrth iddo helpu phobl.Roedd pawb wrth Thema y Cyfnod Sylfaen am a tipyn o lanast wrth gwrs. Y criw dderbyn y 3ydd gwobr eu boddau yn cael tro yn y car! Dymor yr Haf yw Trychfilod. oedd yn perfformio oedd-Gwe am ei ddolffin ‘Bwrlwm y Un o syniadau ar fap meddwl n,Lleucu,Osian,Freya,Elis,Cari a Bae’Gwehyddodd Elis y dolffin Cyfnod Sylfaen-Ynys Hir rhyngweithiol y Cyfnod Liwsi. yn gelfydd iawn! Cafodd plant y Cyfnod Sylfaen Sylfaen oedd i fynd i ymweld Derbyniodd y criw yr ail safle Osian Shek yn derbyn y 3 diwrnod llawn antur yn Ynys- â arddangosfa am fwydod yn allan o 6 ysgol ac roedden nhw ydd gwobr hefyd yn ei ‘collage’ Hir. Gweithgareddau di-ri i yr Hen Goleg yn Aberystwyth. wrth eu boddau!! prysur iawn am dechnoleg gyd fynd à’r thema Trychfilod. Cafodd y plant brynhawn Llongyfarchiadau i dîm Cwis Criw y moch bach prysur Cyfle i ymchwilio ac i ddysgu diddorol yno yn dysgu Llyfrau bl5/6 â gystadlodd yng yn 2il –Gruffudd ap llywelyn, mwy am drychfilod. Braf oedd ffeithiau gwahanol am fwydod nghystadleuaeth Darllen Dros Harrison Hughes a Noah cerdded a profi natur ar ei orau. a chawsant gyfle i wisgo fel Gymru y rownd sirol. Y llyfr Jenkins o Flwyddyn 1 a gwyddonwyr bach! trafod oedd Miss Prydderch 2 creuodd eitem allan o a’r Carped hud gan Mererid grochenwaith. Cwis Llyfrau Hopwood. Tra bu criw yn Yn ogystal a hynny roedd Eleni roedd gan yr ysgol dau dîm paratoi cyflwyniad ar y llyfr ganddon ni griw ffit a medrus yn cystadlu yn y gystadleuaeth Drwg yn y caws gan David yn cystadlu yn y grwp hip hop a ANIFEILIAID darllen dros Gymru! Walliams. Bu llawer o waith stryd sef criw ‘Pwer Penrhyn’ Fformat y cystadleuaeth yw i paratoi ac ymarfer. Da iawn chi Ni chafwyd llwyfan y tro yma TEW dîm o 4 i drafod llyfr penodol ac blant! Roeddent hwythau yn 2il ond roedd yn bleser gweld rhain yna tîm arall I gyflwyno llyfr ar y hefyd! yn perfformio-roedden nhw eu hangen i’w lladd llwyfan ar eu gorau pob un ohonynt! mewn lladd-dy lleol Dewisodd Bl 3 a 4 trafod y Stondin Gacennau Diolch I Miss Rebecca am eich Cysylltwch â llyfr Annalasia Swyn yn mynd Dydd Gwener cyn hanner tymor hyfforddi mae gennych dalentau i wersylla –Gwen,Osian,Freya trefnwyd stondin gacennau gan di ri!! TEGWYN a Lleucu oedd yn awyddus i rieni a ddisgyblion y dosbarth LEWIS drafod y testun ac roedden Derbyn-diolch I bawb a fuodd yn Ymweliad swyddog o’r nhw’n fedrus ac yn ddeallus wrth pobi! Gwnaethpwyd bron hyd at ambiwlans awyr 01970 880627 sgwrsio am gynnwys y llyfr. £80 punt o elw-campus!! Cafon ni ymwelydd arbennig

eich gwefan leol www.trefeurig.org your local website

newyddion etc. i / news etc. to: [email protected]

William Howells, Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, Aberystwyth SY23 3EQ

21 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Ysgol Rhydypennau

Eisteddfod yr Urdd. Yn hytrach na’ ymlacio a mwynhau gwyliau hanner tymor bu nifer o blant ac athrawon yr ysgol yn mynychu Eisteddfod yr Urdd lawr yn y Brifddinas. Llongyfarchiadau mawr i Erin Hesden-Kenny (dawnsio unigol); y Parti Unsain a’r Parti Cerdd Dant am eu perfformiadau gwych yn ystod rhagbrofion yr wythnos. Hoffa’r ysgol ddiolch i’r plant am eu gwaith diwyd, y rhieni am eu cefnogaeth a chan ddiolch hefyd i Mrs Helen Medi Williams ac Eleri Roberts am eu hyfforddiant arbenigol dros yr wythnosau diwethaf.

Penwythnos Glan-llyn Rhwng y 15ed a’r 17eg o Fai fe deithiodd 15 o blant blwyddyn 6 i Wersyll yr Urdd, Glan-llyn i fwynhau tridiau o ddifyrrwch ar lannau braf Llyn Tegid. Yn ystod y cymdeithasu a’r hwyl, bu’r plant yn brysur iawn yn mwynhau nifer o weithgareddau amrywiol adnewyddiadwy, gwyliwyd Mirain am ennill cystadleuaeth yr 28ain o Fehefin. Mi fydd y gan gynnwys saethyddiaeth, ffilm am hanes adeiladu cronfa Dylunio Blwyddyn 1a 2. noson yn dechrau am 5 yr hwyr canŵio, dringo a rhwyfo. Nant-y-moch a phrofwyd grym ac yn cynnwys adloniant gan Dychwelodd y plant nôl i’r anferthol y system hydro wrth Seiclo blant blwyddyn 6. ysgol b’nawn Gwener wedi i’r pwerdy gynhyrchu 56 mw Llongyfarchiadau mawr i blant mwynhau’r profiadau gwych o drydan mewn awr! Diolch i blwyddyn 6 am gwblhau cwrs Clwb Cant ac wedi canfod sawl cyfaill staff cwmni Statkraft am sicrhau hyfforddiant seiclo a diogelwch Dyma ganlyniad Fis Mehefin:- newydd. ymweliad diddorol iawn. ar y ffordd fawr. Diolch i PC 1af-£25- Elin. P. Williams.. Goffin am yr hyfforddiant 2il-£15- Glenys Matthias. Ymweliad Addysgol Llwyddiant a diolch hefyd i Mrs Helen 3ydd-£10- Gerallt Jones. Ar y 4ydd o Fehefin fe aeth Efallai i rai ohonoch chi fu’n Jenkins am gynorthwyo yn plant blwyddyn 5 a 6 i safle crwydro maes yr Eisteddfod yn ystod y diwrnod. Am fwy o wybodaeth a llwyth Statkraft yng Nghwmrheidol ystod wythnos Sulgwyn weld o luniau:www.rhydypennau. er mwyn ymweld â’r pwerdy gwaith dylunio Mirain Evans Garddwest ceredigion.sch.uk trydan. Yn ystod y dydd cafodd (blwyddyn 2) wedi ei arddangos. Mi fydd ein Garddwest eleni yn @YGRhydypennau-dilynwch ni y plant gyfle i ddysgu am egni Llongyfarchiadau mawr i cael ei chynnal yn yr ysgol ar ar drydar.

Cigydd a delicatessen o safon arbennig

22 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420

Ysgol Pen-llwyn

Cwis Llyfrau ‘BookSlam’ Allweddol 2 ar drychinebau, Am y tro cyntaf erioed, daeth Dan Jenkins o Ambiwlans penderfynodd Mrs Davies a Awyr Cymru i siarad am ei chriw o blant blwyddyn 5 a waith. Mwynheuodd y plant 6 gystadlu yn gystadleuaeth ddysgu am y math o waith mae ‘BookSlam’. Ar ôl ychydig o e’n gwneud o ddydd i ddydd wythnosau daeth y newyddion a manteisiodd y plant ar y nad oedd llawer yn cystadlu cyfle i holi llawer o gwestiynau yng Ngheredigion ac felly na diddorol. fyddai cystadleuaeth ranbarthol. Roedden ni trwyddo i’r rownd Ynys Hir genedlaethol a ninnau yn Buodd CA2 yn ymweld ag cystadlu am y tro cyntaf erioed! Ynys Hir am ddiwrnod o Bu’r plant yn arbennig o dda yn weithgareddau yn seiliedig ymarfer yn hwyr y nos a hyd yn ar ei waith gwyddoniaeth. oed un sesiwn yn ystod hanner Cafodd y disgyblion lawer o tymor. Roedd y plant wedi dewis hwyl yn casglu creaduriaid astudio Cowgirl gan G R Gemin bach o wahanol gynefinoedd, (Nosy Crow) i drafod a Flight ac yn dilyn taith natur gan Vanessa Harbour (Firefly gan ddefnyddio eu sgiliau Press Ltd) i greu cyflwyniad cyfeiriannu. er mwyn annog plant eraill i Yna, cafodd y Cyfnod Sylfaen ddarllen y nofel. Roedd y Cyngor gyfle i fynd i Ynys Hir hefyd. Llyfrau wedi trefnu diwrnod i’r Cawsom ddiwrnod bendigedig brenin, gyda chystadlaethau o dan arweinyddiaeth Monica bachog a sesiwn gyda’r awdur a Jenny. Roedd y plant yn Shoo Raynor. Ond roedd ffocws arbennig yn dilyn map i y plant ar y gystadleuaeth chwilio am deganau meddal lle fawr. Roedden nhw’n barod i gwelsom adar diddorol, nyth gydweithio fel tîm a gwneud eu gwyddau a llawer o bili-palaod. gorau glas. Roedd yr athrawon a’r rhieni yn falch iawn ohonynt. Clwb Olwynion Syrpreis llwyr oedd clywed ein Mae wedi bod yn braf gweld bod ni wedi dod yn ail! Roedd y nifer fawr o olwynion yn ein plant wrth eu boddau yn mynd clwb olwynion ar nos Fercher ar y llwyfan i dderbyn y wobr yn ystod tymor yr haf. Mae’r o £150 tuag at lyfrau darllen a plant yn dod a beiciau, sgwteri, llyfr yr un. Diolch yn fawr i Miss ac esgidiau rholio. Maent yn Lawrence am ysgrifennu’r sgript llwyddo i gyflawni amrywiaeth a’r holl rieni a staff am helpu o heriau ar yr iard a’r cae tu ôl gyda’r gwisgoedd, ymarferion yr Ysgol. Mae’n hyfryd gwneud a’r props. Roedd hi’n ddiwrnod y gorau o’r tywydd sych a anhygoel a fydd yn aros yn ein chadw’n heini mewn ffordd cof am byth! hwylus iawn.

Cwis llyfrau Gŵyl Seiclo Aberystwyth Aeth blwyddyn 3 a 4 i gystadlu Roedd yn fore arbennig Blaendolau. Cystadlodd y plant Mwydod yn y Cwis Llyfrau yn Felin- gwylio rhai o’n disgyblion yn wych, gydag Ana Joyce Buodd dosbarth 1 yn ymweld fach. Dewisodd y plant Clem a’r yn cystadlu yn yr Ŵyl Seiclo yn fuddugol yn ras merched ag arddangosfa mwydod a mwy Syrcas gan Alex T Smith (Rily) yn Aberystwyth. Da iawn i blwyddyn 6. Llongyfarchiadau yn yr Hen Goleg. Roedd y plant i drafod a Gwlad y Penblwyddi Manon, Rhydian ac Efanna. mawr i Ana. wrth eu bodd yn edrych ar yr addasiad gan Manon Steffan Ros Llongyfarchiadau i Efanna am holl fwydod gwahanol yn ein (cyfres Byd y Goeden Ffwrdd â ni ddod yn ail yn gystadleuaeth Cerddorfa gerddi. Enid Blyton) (Atebol). Roedd yn merched Blwyddyn 5. Diolch i’r Cafodd disgyblion CA2 brofiad gwerth chweil ac mae’r holl drefnwyr am drefnu gŵyl berfformiad gwych gan Gweithdy Llythrennedd plant wedi datgan diddordeb arbennig yn ein tref! gerddorfa Ceredigion fel rhan Cafodd plant Blwyddyn 5 gyfle mewn cystadlu blwyddyn nesaf o’i daith “Peri Music” eleni. i gymryd rhan mewn gweithdy yn barod! Trawsgwlad Cenedlaethol Roedd pawb yn mwynhau ac arbennig gyda Mared Llwyd Ar ddydd Sadwrn yr 11eg o yn ymuno yn y canu a dawnsio yn yr Hen Goleg, Aberystwyth. Trychinebau Fai, cynhaliwyd trawsgwlad efo rhai o’u hoff ganeuon Mwynheuodd y plant yn fawr Fel rhan o waith Cyfnod cenedlaethol Cymru ar gaeau poblogaidd. iawn.

23 Y Tincer | Mehefin 2019 | 420 Tasg y Tincer

Gobeithio eich bod wedi mwynhau eich gwyliau hanner tymor. Llongyfarchiadau mawr i bawb o ardal Y Tincer gafodd lwyddiant yn Eisteddfod yr Urdd ddiwedd Mai. Welais i sawl wyneb cyfarwydd ar S4C! Diolch i bob un ohonoch chi fu’n lliwio llun y plant yn mwynhau darllen eu llyfr: Einion Davies, Llanilar; Anna Jên a Megan Haf Dunne, Bont-goch. A Megan diolch i Lois Martha a Math Roberts, Bont-goch, a Maddison, Bow Street, am y lluniau bendigedig o’r wyau Pasg! Llongyfarchiadau mawr i ti, Megan Haf – dy enw di ddaeth o’r het yn gyntaf! Mwynha dy wobr! A llongyfarchiadau hefyd i’r ddau lyfr: Fi a Joe Allen a Cymru ar y Map am ennill Gwobr Tir na n-Og eleni. Gwych! Wyddoch chi be welais i yn harbwr Aberystwyth rai dyddiau yn ôl? Dolffiniaid yn neidio rhwng y tonnau! Ydech chi wedi gweld dolffin yn y môr, tybed? Maen nhw’n greaduriaid gosgeiddig a chlyfar dros ben. Mae 27 Gorffennaf – 4 Awst eleni yn Wythnos Genedlaethol Gwylio Morfilod a Dolffiniaid, dan y Sea Watch Foundation. Maen nhw am i ni roi gwybod iddyn nhw pan welwn ni ddolffin neu forfil yn y môr. Rhaid sbio’n ofalus iawn, cofiwch – yn aml iawn, rhyw damaid o gynffon neu drwyn sydd i’w weld rhwng y tonnau! Edrychwch ar y we am fwy o fanylion: www.seawatchfoundation.org.uk Cyn hynny, ar ddechrau Gorffennaf, mae’n wythnos Eisteddfod Llangollen, sy’n ŵyl arbennig, ac yna ar ddechrau Awst daw wythnos yr Eisteddfod Genedlaethol yn ardal Llanrwst. Beth bynnag fyddwch chi’n ei wneud, gobeithio y byddwch i gyd yn mwynhau eich gwyliau haf Enw pan ddaw’r rheiny ymhen y mis! Y mis hwn, beth am liwio llun y dolffin yn ymlacio yn neidio yn y tonau ym Mae Ceredigion? Anfonwch eich Cyfeiriad gwaith i’r cyfeiriad arferol: Tasg y Tincer, 3 Brynmeillion, Bow Street, Ceredigion SY24 5BP erbyn 1af Medi. a wela i chi fis Medi! Ysgol

Rhif ffôn Oed

Eirian Reynolds, SIOP A Tech. S.P. SWYDDFA BOST PENRHYN-COCH GWASANAETH Perchennog: Lawrence Kelly IECHYD AR AGOR A DIOGELWCH Llun – Sadwrn JONATHAN 7 y bore – 9 yr hwyr Arolygon Diogelwch Sul LEWIS 7 y bore – 7 yr hwyr Saer Coed / Adeiladydd Asesiadau Peryglon 01970 880 652 Archwiliadau Damweiniau Papurau dyddiol a’r Sul, Hyfforddiant llyfrgell fideo, cardiau 07773 442 260 cyfarch BRONLLYS, CAPEL BANGOR Rhif 420 | Mehefin 2019 01970 820124 siop drwyddiedig ABERYSTWYTH 07709 505741 01970 828312