Studia Żydowskie Almanach
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
STUDIA ŻYDOWSKIE ALMANACH [Jewish Studies. Almanac] Rada Naukowa / Editorial Board: Natalia Aleksiun, Instytut Historii PAN / Touro College, New York Alina Cała, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa Małgorzata Domagalska, Uniwersytet Łódzki Semyon Goldin, Hebrew University, Jerusalem Robert Kuwałek, Państwowe Muzeum na Majdanku, Lublin Artur Markowski, Uniwersytet Warszawski Witold Mędykowski, Yad Vashem, Jerusalem Pavel Polian, Russian Academy of Science, Moscow / University of Freiburg Shaul Stampfer, Hebrew University, Jerusalem Wacław Wierzbieniec (przewodniczący), Uniwersytet Rzeszowski Konrad Zieliński, UMCS, Lublin / PWSZ, Zamość Redaktor Naczelny / Editor-in-Chief: Konrad Zieliński Sekretarz redakcji / Associate Editor: Magdalena Cześniak-Zielińska Adres Redakcji / Editorial Address: R. V (2015) Nr 5 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Szymona Szymonowica w Zamościu ul. Pereca 2, 22-400 Zamość tel. +48 84 6383444 tel./fax +48 84 6383500 e-mail: [email protected] Redaktor tematyczny / Editor oft he Volume: Konrad Zieliński Recenzenci / Reviewers: Dr Artur Markowski Dr Artur Tanikowski ISSN 2083-5574 Skład i druk: Drukarnia Cyfrowa TRIADA 22-400 Zamość, ul. Lwowska 40 tel./fax 84 639 10 90 www.triada.org.pl Spis treści In Memoriam. Robert Kuwałek (1966-2014) Artykuły Nataliya Levkovych (Lwów) Artistic Features of Besamims in Eastern Galicia in the 18th – the first third of the 20th Century ........................................................................................................................ 13 Olga Maciupa (Lublin/Lwów) Pożegnanie z obcością. Znaki pamięci żydowskiej w najnowszym dramacie polskim ............................................................................................................... 29 Mateusz Pielka (Toruń) Sprawa posądzenia o mord rytualny w Skórczu w 1884 roku w świetle prasy ...... 43 Monika Szabłowska-Zaremba (Lublin) Lublin na łamach międzywojennej prasy polsko-żydowskiej .....................................55 Anna Juszczak (Lublin) Obraz Żyda na łamach „Rycerza Niepokalanej”, 1922-1939 ........................................73 Monika Szabłowska-Zaremba (Lublin) Icchok Lejbusz Perec w polsko-żydowskiej prasie międzywojennej ....................... 103 Katarzyna Thomas (Rzeszów) O pogromie w Drohobyczu w 1941 roku w świetle materiałów z Archiwum Yad Vashem ............................................................................................................................... 119 Leonid Smilovitsky (Tel Awiw) Correspondence in Yiddish between personnel in Red Army and their relatives during Soviet German war, 1941-1945 .......................................................................... 133 Anna Ostrowska (Warszawa) Uwagi na temat syjonistycznej koncepcji państwa ..................................................... 145 Maryla Skałczyńska-Falczyńska (Lublin) Żydzi amazońscy w Peru. Zarys problematyki, cz. II ................................................ 165 5 Studia żydowskie Miscellanea CONTENT Alicja Gontarek (Lublin) Okólnik Departamentu Konsularnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 1938 r. w sprawie emigracji żydowskiej, wydany przez Wiktora Tomira Drymmera – źródło In Memoriam. Robert Kuwałek (1966-2014) do dziejów polityki emigracyjnej II RP .......................................................................... 201 Articles Nataliya Levkovych (Lviv) Recenzje i polemiki Artistic Features of Besamims in Eastern Galicia in the 18th – the first third of the 20th Centuryy ..................................................................................................................... 13 Леонид Смиловицкий Евреи в Тyрове. История местечка Мозырского Полесья, Иерусалим 2008 Olga Maciupa (Lublin/Lviv) (Roman Romantsov) ......................................................................................................... 219 Farewell to the strangeness. Signs of Jewish memory in the new Polish drama ..... 29 Bartłomiej Krupa Mateusz Pielka (Toruń) Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987-2003), Accusation of ritual murder in Skórcz in 1884 in press ............................................... 43 Kraków 2013 (Michał Majewski) .................................................................................... 223 Monika Szabłowska-Zaremba (Lublin) Autorzy .............................................................................................................................. 231 Lublin in the interwar Polish-Jewish press .................................................................... 55 Anna Juszczak (Lublin) .................................................................................................... 73 The image of the Jew in „Rycerz Niepokalanej”, 1922-1939 Monika Szabłowska-Zaremba (Lublin) ...................................................................... 103 Icchok Lejbusz Peretz in the interwar Polish-Jewish press Katarzyna Thomas (Rzeszów) ....................................................................................... 119 Pogrom in Drohobycz in 1941 in view of Yad Vashem Testimonies Leonid Smilovitsky (Tel Aviv) ..................................................................................... 133 Correspondence in Yiddish between personnel in Red Army and their relatives during Soviet German war, 1941-1945. Anna Ostrowska (Warsaw) ............................................................................................ 145 Comments on the Zionist conception of the State Maryla Skałczyńska-Falczyńska (Lublin) The Amazonian Jews in Peru. Outline of Problems, Part II ...................................... 165 6 7 Studia żydowskie In Memoriam Miscellanea Alicja Gontarek (Lublin) ................................................................................................ 201 Consular Department’s Circular of Ministry of Foreign Affairs issued by Wiktor Tomir Drymmer in 1938 – Source of Exile Policy in Second Republic of Poland Reviews and Polemics Леонид Смиловицкий, Евреи в Тyрове. История местечка Мозырского Полесья, Иерусалим 2008 (Roman Romantsov) ......................................................................... 219 Bartłomiej Krupa, Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Robert Kuwałek Holocaustu (1987-2003), Kraków 2013 (Michał Majewski) .......................................... 223 (1966-2014) Contributors ...................................................................................................................... 231 Wydanie kolejnego, piątego już tomu „Studiów Żydowskich” zbiega się z pierwszą rocznicą śmierci naszego Kolegi i Przyjaciela, Roberta Kuwałka. Robert był człon- kiem Rady Naukowej „Almanacha”, od początku towarzyszył tej inicjatywie i jej re- alizacji. Zdecydowaliśmy się zresztą zamieścić zdjęcie Roberta z Zamościa z marca 2012 roku, kiedy Uczelnia wespół z Centrum „Synagoga” zorganizowała promocję pierwszego numeru czasopisma. Robert był jednym z prezentujących treść pierwsze- go numeru i założenia programowe rocznika… Przede wszystkim był jednak znako- mitym historykiem, uznanym autorytetem w sprawach związanych z Zagładą, może najlepszym znawcą „żydowskiej” Lubelszczyzny. Absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, badacz i archiwista, nauczyciel szkół średnich, związany z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej, wreszcie mu- zealnik, pracownik Państwowego Muzeum na Majdanku, przez pewien czas był kie- rownikiem filialnego oddziału Muzeum – Miejsca Pamięci w Bełżcu. Bez wątpienia w wielkiej mierze dzięki Jego staraniom i niespożytej energii obóz Zagłady w Bełż- cu znalazł właściwe miejsce na mapie badań nad Holokaustem. Autor i współau- tor wielu prac naukowych poświęconych społeczności żydowskiej w Lublinie oraz Zagładzie Żydów, ceniony edukator, świetny przewodnik. Obdarzony wielką cha- ryzmą Robert był także niezrównanym gawędziarzem, człowiekiem zawsze życzli- wym, nigdy nie żałował swego czasu i nie odmawiał pomocy czy dzielenia się swą wiedzą. Rzeczywiście, należał do tych nielicznych, którzy – w przenośni i dosłownie – poświęcili życie swej pasji. Redakcja 8 9 ARTYKUŁY ARTICLES Artykuły / Articles Natalia Levkovych (Lviv) Artistic Features of Besamims in Eastern Galicia in the 18th – the first third of the 20th Century The art research of specific ethnic groups that for centuries lived and created their own history and culture in Ukraine is significant for modern Ukrainian art. The stu- dy of Jewish arts and crafts in Eastern Galicia in the 18th – the first third of the 20th century is one of primary importance areas for understanding the comprehensive image of artistic processes. The monuments of Jewish art in Galicia are presented in numerous museum collections, private collections and are usually considered in the context of Jewish art in general, apart from the territory of creation, the interference availability and the creative inspirations, which determine the topicality of the stu- dy. A number of prominent scholars have addressed to the study of besamim range of problems, in particular in the context of Jewish ceremonial art in the middle and the second half of the 20th century, Heshil Golnitzki [1], Abraham Kanof [2], Stephen Kayser [3], Faina Petryakova [4], Tatyana Romanovska [5], Alexander Kantsedikas [6]1 and others. The use of scent for ritual purposes in different cultures around the world has a very long-standing tradition and the burning of aromatic herbs, resins and incense is of symbolic meaning. Meanwhile, mystical and therapeutic powers were attributed to the redolence,