De Vroegste Geschiedenis
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
De vroegste geschiedenis Het feit dat wij nu beschikken over een golfbaan met een hoogteverschil tussen het hoogste en het laagste punt van 30 meter, hebben wij te danken aan het geweld van de voorlaatste ijstijd, ongeveer 150.000 jaar geleden. Rivierafzettingen werden opgestuwd in hoge stuwwallen, de Utrechtse Heuvelrug. Later werden de flanken daarvan, waarop ook het gebied van De Hoge Kleij is gelegen, gedeeltelijk weer opgevuld met afzettingen, meegevoerd door het smeltende ijs. Al vroeg was het gebied interessant voor bewoning, getuige de archeologische vondsten uit de Steentijd. Tijdens opgravingen bij de aanleg van de A28 werden ook voorwerpen uit de Bronstijd en de IJzertijd gevonden. Middeleeuwen Rond het begin van de jaartelling bestonden de westelijke flanken van de Utrechtse Heuvelrug, inclusief het huidige terrein van De Hoge Kleij, grotendeels uit uitgestrekte bossen. In de vroege middeleeuwen kwamen kleine nederzettingen tot stand, die door houtkap, afbranden en uitputting van de grond het gebied in de loop der eeuwen erodeerden. Rond het jaar 1000 was al veel bos verdwenen. Overbegrazing zorgde er voor dat uitgestrekte heide- en stuifzandvlakten ontstonden, die vele eeuwen het landschappelijke beeld zouden bepalen. Uit deze periode dateert ook het eikenhakhout dat nu nog op verschillende percelen rond de holes van De Hoge Kleij te vinden is. Jonge eiken werden op geringe hoogte gekapt, waarna er meerdere nieuwe uitlopers groeiden. De bast werd gebruikt voor de leerlooierij. Negentiende eeuw Eeuwenlang veranderde er weinig in het gebied. Het beeld werd bepaald door kleinschalige landbouw en extensieve veeteelt (hoofdzakelijk schapen en geiten). De bevolkingsgroei was laag en de mensen waren arm en onderontwikkeld. In de loop van de negentiende eeuw kwam er een kentering. Onder invloed van de toenemende behoefte aan hout voor de mijnbouw, de leerlooierijen en voor brandhout werden op grote schaal naaldbossen aangeplant. In de loop van een halve eeuw veranderde het aanzicht van de Utrechtse Heuvelrug en ook dat van de omgeving van De Hoge Kleij aanzienlijk. Landgoed Den Treek-Henschoten In 1807 kocht Willem Hendrik de Beaufort de buitenplaats Den Treek te Leusden. Hij stak al zijn energie in de ontwikkeling van de bossen en toen bestaande landerijen. De eeuwenoude bouwvallige boerderij werd vervangen door een statig landhuis, vijverpartijen werden aangelegd en een begin werd gemaakt met de ontginning van de omliggende heidevelden. Zijn erfgenamen zouden het bezit aanzienlijk uitbreiden en zich meer en meer richten op de bosbouw, hetgeen nu nog goed zichtbaar is in het landschap. In 1919 werden de landgoederen Den Treek en Henschoten, dat in bezit was van een andere tak van de De Beaufort familie, samengevoegd onder één beheer, gevoerd door het Koninklijk rentmeesterskantoor ’t Schoutenhuis B.V., in 1908 opgericht door Jhr. W.H. de Beaufort. Het terrein van De Hoge Kleij maakte van meet af aan deel uit van het landgoed. De stad rukt op Reeds in het begin van de negentiende eeuw werd Amersfoort garnizoensstad, eerst alleen voor de cavalerie. Als gevolg van de vestingwet uit 1874 werd het leger uitgebreid en kwam het zwaartepunt op het centrum van het land te liggen. Men koos voor Amersfoort vanwege de goede bereikbaarheid per spoor, de goedkope grond en de ruimte in de omgeving voor oefenterreinen. De Juliana van Stolberg kazerne werd in die periode gebouwd. De Appelweg werd doorgetrokken vanaf de Utrechtseweg tot aan de huidige ingang van Golfclub De Hoge Kleij. Deze ontwikkelingen waren ook mede van invloed op de bevolkingsgroei van Amersfoort en de bebouwing van de Amersfoortse berg aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. In 1927 sloot het toenmalige Ministerie van Oorlog een huurovereenkomst met Landgoed DenTreek-Henschoten voor de huur van een terrein aan de Appelweg, waar nu onder meer Kamp Amersfoort is gesitueerd. Op het terrein werden exercitie- en sportvelden aangelegd, alsmede militaire barakken gebouwd. Van daaruit was tevens het militaire oefenterrein op de Leusderheide, in 1889 in gebruik genomen, gemakkelijk bereikbaar. Donkere Jaren Het barakkenkamp aan de Appelweg werd in 1939 in gebruik genomen als kazernecomplex voor Nederlandse gemobiliseerde militairen. Vanaf 1941 deed het voor de Duitse bezetters dienst als Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort (PDA). Naast de functie van doorgangskamp naar Duitsland, deed het, zeker na de vergroting in 1943, vooral ook dienst als werkkamp of strafkamp. Kamp Amersfoort was berucht om het zware werk, de barre omstandigheden en de strafexercities van kampbeulen als de SS’er Kotälla. Ruim 35.000 gevangenen verbleven kortere of langere tijd in het kamp. In totaal kwamen ruim 650 gevangenen door Duits én Nederlands geweld om het leven, waaronder in 1942 101 Sovjet-krijgsgevangenen (uit Centraal-Azië). Berucht was de fusilladeplaats aan het einde van de schietbaan, parallel aan de huidige hole 9 van De Hoge Kleij, waar sinds 1953 het herdenkingsbeeld van ‘de stenen man’ staat. Na de oorlog is vrijwel alles van Kamp Amersfoort gesloopt. In 2000 werden de locatie van Kamp Amersfoort aangemerkt als Nationaal Monument en in de periode daarna heringericht als gedenkplaats en educatief centrum. De omgekomen Sovjet-gevangenen, die voor het merendeel werden herbegraven op de nabijgelegen algemene begraafplaats ‘Rusthof’, kregen een eigen herdenkingsmonument aan het einde van de Appelweg. In 2008 is dit gedeelte van de Appelweg hernoemd tot Loes van Overeemlaan, ter ere van de Rode Kruis vrijwilligster die op 19 april 1945 namens het Rode Kruis de leiding van het kamp overnam en de opvang en verzorging van de aanwezige gevangenen coördineerde. Stichting Golf in Leusden De donkere jaren voorbij en met de hervatting van het normale leven circuleerden er al snel plannen voor een golfbaan nabij Amersfoort/ Leusden. Daarbij kwam regelmatig het huidige terrein van De Hoge Kleij in beeld, maar het zou tot 1979 duren dat in de plannen meer lijn kwam. Met een achterban van een aantal Amersfoortse mede- leden van de Utrechtse Golfclub ‘De Pan’ werd op initiatief van de heer D.H. Galema, de latere eerste voorzitter en erelid van Golfclub De Hoge Kleij, de Stichting Golf in Leusden opgericht met het doel te komen tot de verwezenlijking van een golfbaan op een terrein, behorend tot het Landgoed Den Treek-Henschoten. De grondeigenaar ondersteunde het doel en de plannen van de Stichting, mede ingegeven door het feit dat de aanleg van de A28 het beoogde terrein van de golfbaan zou afsnijden van de rest van het landgoed. Voor de gemeente Leusden vormden de positieve beheer- en gebruiksmogelijkheden van de nieuwe bestemming van De Hoge Kleij in 1983 aanleiding om de plannen te ondersteunen met een (voornemen tot) een aanlegvergunning. De totstandkoming van Golfclub De Hoge Kleij Het zou echter nog geruime tijd duren voor de eerste spa de grond in kon. De behandeling van ingebrachte bezwaren, onder meer van de Stichtse Milieu Federatie, tegen de voorgenomen verlening van de aanlegvergunning nam geruime tijd in beslag. Het keerpunt kwam toen op een door de Stichting Golf in Leusden georganiseerde informatie-avond, gehouden op 1 november 1984 in gebouw ‘De Korf’ in Leusden, zich meer dan 900 gegadigden voor een golflidmaatschap aanmeldden. De verklaring van geen bezwaar van Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht werd kort daarna verleend en de Raad van State wees op 15 januari 1985 het ingebrachte schorsingsverzoek van de verklaring van geen bezwaar door de Stichtse Milieu federatie af. Kort daarna was de oprichting van Golfclub De Hoge Kleij met drie rechtspersonen een feit: de Stichting B.V. De Hoge Kleij werd de houdster van alle aandelen van B.V. De Hoge Kleij en de uitgever van certificaten van aandelen aan de leden van de Vereniging. B.V. De Hoge Kleij werd de pachter van het terrein van Landgoed Den Treek-Henschoten en de eigenaar/ beheerder van de baan en de opstallen. De Vereniging ‘Golfclub De Hoge Kleij’ zou baan en clubhuis exploiteren en het verenigingsleven organiseren. De aanleg van de baan Het ontwerp van de baan werd toevertrouwd aan niemand minder dan de Engelse golfbaan architect van Nederlandse afkomst frank Pennink. Helaas overleed hij in 1984 en heeft hij het resultaat van ‘zijn’ golfbaan van de De Hoge Kleij nooit mogen aanschouwen. Zijn adagium was: ‘het eindresultaat moet zó natuurlijk zijn dat het lijkt of de baan er altijd zo geweest is’. En daar is hij uitstekend in geslaagd: een uitdagende baan die gebruik maakt van de natuurlijke hoogte verschillen en de specifieke karakteristieken van het landschap. Het clubhuis werd opgetrokken in Scandinavische houtbouw stijl, fraai passend in de natuurlijke omgeving van naald- en loofbos. Ook de facilitaire gebouwen voor secretariaat, golfprofessional, driving range, en de baan onderhoudsfaciliteiten werden in dezelfde stijl neergezet. Op 25 februari 1985 werd in aanwezigheid van Donald Steel, die de functie van golfarchitect van frank Pennink had overgenomen, de eerste paal in de grond geslagen voor het uitzetten van de achttien holes. Het kapwerk en grondverzetwerk zou tot in de zomer van 1985 in beslag nemen, waarna de baan in het najaar van 1985 kon worden ingezaaid. De eerste verenigingsjaren Op 19 juni 1985 vond de eerste Algemene Ledenvergadering plaats van Golfclub De Hoge Kleij, die inmiddels 750 leden telde. Tijdens deze bijeenkomst in ‘De Korf’ in Leusden, die door 342 leden werd bezocht, werden de plannen voor de inrichting van de vereniging ontvouwd en konden de tekeningen