deSingel 89-90

Desguinlei 25 • 2018 Antwerpen 03/237.61.58

SCHUMANN Brigitte Engerer

VRUDAG 19 JANUARI 1990 BRIGITTE ENGERER piano

ROBERT SCHUMANN 1810*1856

KINDERSZENEN, opus 15 (1838) 1. Von fremden Löndern und Menschen 2. Curiose Geschichte 3. Hasche-Mann 4. Bittendes Kind 5. Glückes genug : 6. Wichtige Begebenhelt scènes mignonnes sur quatre 7. Traümerei notes, opus 9 8. Am Camln (1834-1835) 9. Ritter vom Steckenpferd 10. Fast zu ernst 1. Préambule 11. Fürchtenmachen 2. Pierrot 12. Kind im Einschiummern 3. Arlequin 13. Dichter spricht 4. Valse noble 5. Eusebius 6. Florestan PAPILLONS, opus 2 (1829-1831) 7. Coquette 8. Réplique Introduzione 9. Sphinxes 1. Dolce 10. Papillons 2. Prestissimo 3. 11. A.S.C.H.- S.C.H.A. (lettres dansantes) 12. Chiarina 4. Presto 13. Chopin 5. 14. Estrella 6. 7. Semplice 15. Reconnaissance 16. Pantalon et Colombine 8. 17. Valse allemande 9. Prestissimo 18. Intermezzo : Paganini 10. Vivo 19. Aveu 11. 12. Finale 20. Promenade 21. Pause 22. Marche des ’DavIdsbündler' contre les Philistins Inleiding door Katelijne Fleerackers en John Podevyn ROBERT SCHUMANN / FRANZ LISZT 'Om en omtrent Schumann’ Foyer 19.15 uur EIN LIEBESLIED Aanvang concert 20.00 uur Pauze 20.40 uur Einde 21.40 uur PAUZE BRIGITTE ENGERER

D© Franse pianiste Brigitte Engerer is geboren in 1952. Na studies aan het conservatorium van Parijs, ging ze van 1968 tot 1975 studeren aan het conservatorium van Moscou bij Stanislav Neuhaus. Zij is lauréate van verschillende internationale pianowedstrijden: Concours Marguerite Long (Parijs, 1969), Tsjaikofsky Wedstrijd (Moscou, 1975) en de Koningin Elisabeth Wedstrijd (Brussel, 1979). Vanaf 1980 debuteerde Brigitte Engerer als soliste met grote internationale orkesten: olv. Kondrachine, Berliner Philharmoniker olv. Metha e n Rostropovitch, New York Philharmonie olv. Metha, Toronto Symphony, Montreal Symphony, ... Daarnaast gaf ze recitals In zowat alle grote Europese muziekcentra. Brigitte Engerer Is een gepassioneerde pianiste, en tevens één van de weinige vrouwen die mee aan de top van de internationale pianowereld staat. Zij zelf zegt: 'J’ai une telle passion pour mon travail que je n’imagine pas de vivre sans être 'dans' la musique. Mais j’aspire à faire de plus en plus de musique de cham bre, à éviter cette espèce de solitude du pianiste...' SCHUMANNS PIANOMUZIEK

Ho© bedenkelijk Schumanns reputatie muziekwereld had hij enkel een zekere als componist nog was kort nadat hij bekendheid verworven als stichter en zijn geniaalste kJaviercomposities had redacteur van de Neue Zeitschrift für neergeschreven, blijkt uit het volgende. Musik. In december 1839 kon de pedagoog In werkelijkheid echter was rond de pe­ Friedrich Wieck nog volgende beoor­ riode 1830-40, dankzij componisten als deling over de componist schrijven : Robert Schumann, Frédéric Chopin en “Schumann bezit als componist niet de Franz Liszt, een totale verandering In de bekwaamheid (en heeft ze nooit beze­ pianistieke schrijfwijze ontstaan. ten) om succes bij het publiek te beha­ Romantische genieën zoals Beethoven le n ... Al zijn uitgevers kunnen met p ijn en Schubert hadden weliswaar een in ’t hart getuigen dat zijn duistere en onvoorstelbaar nieuwe klankwereld nauwelijks uitvoerbare pianocomposi­ geopend, toch bleven ze grotendeels ties, zowel de oudere als de recente, doorwerken met klassieke middelen. onbekend gebleven zijn en nog steeds Door deze klassieke schrijfwijze kunnen blijven (hij heeft slechts voor klavier ge­ hun composities dan ook nog voor schreven...), composities die overigens een deel aanvaardbaar uitgevoerd voor de kenner een gebrek aan echte worden op een Hammerflügel, het en degelijke studie vertonen.1 Boven­ overgangsinstrument waarmee zij zich dien had Schumann van een carrière tevreden moesten stellen. Maar stuk­ als pianovirtuoos moeten afzien door ken zoals Schumanns 'Fantasie in C', of een verlamming van een vinger. In de de 'Etudes Symphoniques' klinken door Töpken Hummel

hun orkestraal karakter niet meer op een planoforte. De on­ "Là ci darem la mano" Opus 2 van Chopin. Daarbij ging hij volkomenheden van Schumanns planoforte waren wellicht zeer onbezonnen te werk. Hij isoleerde technische (mechani­ mede verantwoordelijk voor het feit dat hij zich na 1840 sche) problemen volledig van de spirituele, poëtische in- meer concentreerde op het lied, de kamermuziek en het or­ houd van de muziek. Talrijke zelf uitgevonden kest. vingeroefeningen zijn bewaard in zijn schetsboeken. Een Over Schumanns klavlerspel Is weinig geweten. Theodor Töp­ stuk zoals de beruchte "Toccata" werd ook in deze periode ken, een studievriend uit de Heidelbergse periode en zijn ontworpen. (De "Toccata" werd later opgedragen aan een partner bij het vierhandig klavlerspel, schreef over Schu­ andere klaviervirtuoos, de componist Ludwig Schuncke manns 'Frühes Phantasieren am Clavier. Variiren über Themas" : 'Na het gezellig (18 1 0-1834), die een van zijn intiemste vrienden werd.) Deze onstuimige en on­ samenzijn speelde hij dan gewoonlijk vrije fantasieën op het klavier, waarin hij geduldige klavierstudie eindigde noodgedwongen toen hij door het gebruik van alle demonen ontketende... De ideeën kwamen op hem af In een onuitputtelijke een barbaars toestelletje de definitieve verlamming van een vinger veroorzaak­ overvloed. Uit een enkel idee, dat hij In al zijn vormen liet klinken, borrelde al d e te . rest als vanzelfsprekend op, en daar doorheen bewoog zich zijn originele geest In 1837, enkele jaren na dit ongeluk, werd Schumanns klavierspel als volgt be­ in al zijn diepte en met alle betovering der poëzie. Tegelijkertijd kon men reeds schreven door H. Truhn (een correspondent van de Neue Zeitschrift für Musik): "Hij duidelijk de grondtrekken van zijn muzikale natuur herkennen, zowel de energie­ bewoog zijn vingers met een bijna beangstigende snelheid - het leek wel alsof er ke en elementair-krachtige kant ervan als de liefelijke en dromerig mijmerende mieren over het klavier wriemelden. Hij speelde zijn eigen composities - iets an­ ideeën." ders heb ik hem eerlijk gezegd nooit horen spelen - met weinig reliëf, maar met Gestimuleerd door virtuozen als de pianisten Moscheles en Hummel en de violist rijkelijk gebruik van beide pedalen. Dat mag men natuurlijk niet interpreteren als Paganlni oefende Schumann rond 1830 als een bezetene om zijn voorbeelden te gebrek aan goede smaak : hij gebruikte alleen maar zo veel pedaal om de evenaren. Met dit doel studeerde hij de virtuoze pianomuziek van tijdgenoten, vleugellamme vleugel een beetje achter de veren te zitten..." zoals onder meer de "Alexandermarsch-Varlatlonen" van Ignaz Moscheles, het Overlopen we even de waaier van invloeden die op Schumanns piano-oeuvre pianoconcerto Opus 85 en de sonate Opus 81 vanJ.N. Hummel of de Variaties hebben ingewerkt. Reeds in zijn schooltijd speelde Schumann vele modecompo- slties van tijdgenoten zoals Moscheles, varlatie-cyclus over Schuberts opera 'Fidelio'; zowel met de muziek (zo vergelijkt hij onder andere de Pleyel, Herz, Cramer, Kalkbrenner, Czer- Sehnsuchtwalzer zijn duidelijke sporen Leonore-Ouvertures) als met het Libretto, waarin hij een weerspiegeling ny, Marschner en Pixls - componisten weer te vinden In 'Carnaval', Opus 9. zag van zijn eigen lotsbestemming met Clara Wieck. Het beroemde waarvoor hij een paar jaar later gro­ werd door thema uit het Allegro affettuoso van zijn Klavierkonzert is in feite een ver­ tendeels slechts verachting toonde. Schumann beschouwd als de Ideale wijzing naar Florestan's kerker-aria 'In de Lebens Frühlingstagen'. Van Hummel, Weber en Moscheles kan kunstenaar. Een variatiereeks (1831- Reeds zeer vroeg erkende Schumann de betekenis van Chopin. Men men onbet wistbaar de invloed be­ 32) over het Allegretto uit de zevende hoeft slechts te denken aan het befaamde artikel 'Hut ab, ihr Herren, speuren In zijn eerste uitgegeven com­ Symphonie lijkt wel een voorstudie voor eln Genie', d at hij schreef bij het verschijnen van Chopins 'Don Gio- positie, de Abegg-variaties, Opus 1. de 'Etudes Symphoniques". Het ope- vanni-variaties', Opus 2. Toch bleef Chopins Inwerking op zijn eigen Daarnaast hield hij zich echter ook be­ ningsmotief van het lied 'Nimm sie hin piano-oeuvre marginaal. zig met Bach’s Goldberg-variaties, denn diese Lieder' uit Beethovens 'An Veel dieper ging de invloed van Mendelssohn, die door Schumann on­ Schuberts "Wanderer-Fantasie' en diens die terne Geliebte' wordt door Schu­ voorwaardelijk vereerd werd als een moderne Mozart. Hij realiseerde vierhandige variaties over een Thema mann verschillende keren geciteerd. zich maar al te goed de enorme algemene en muzikale ontwikkeling uit Hérold’s opera 'Marie'. Zo schreef Men vindt het onder meer terug op het die dit wonderkind van huize uit had meegekregen. Ook werd hij er hij onder invloed van Schubert op einde van het eerste deel van de 'Fan­ voortdurend mee geconfronteerd hoe Mendelssohn zich zeer vlot wist achttienjarige leeftijd - nog voor hij tasie' In C, In de Finale van de tweede te bewegen in het mondaine muziekbedrijf, Iets wat voor de wereld­ enig systematisch compositieonderrlcht Symphonie of in het KJavierquintett. Uit­ vreemde Schumann met de jaren moellljker werd. Soms lijkt het wel als­ had gevolgd - een reeks van acht vier­ eindelijk zou het slot van deze Beetho­ of de mooiste en sereenste momenten in Schumanns pianomuziek handige Polonalsen. Enkele fragmen­ venfrase kenmerkend worden voor de klinken als pure Mendelssohn. Doch na de heftige psychologische ten uit deze Polonaisen werden een zo typische Schumanniaanse melodie- conflicten en de soms excentrieke tegenstellingen bij Schumann werken paar jaar later opgenomen In de 'Pa­ voering. Heel intens heeft Schumann deze momenten veel sterker als gelijkaardige muziek bij de steeds pillons', Opus 2. En van een geplande zich bezig gehouden met Beethovens evenwichtige en soms voorspelbare Mendelssohn.

Robert Schumann De grootste inwerking op Schumanns ein tüchtiger Musiker' (een wijze raad die ik nauwelijks kan omschrijven. Het neertrant bijna een obsessie. Als voor­ stijl kwam evenw el va n J.S. Bach. Drie­ die tegenwoordig meer en meer wordt is met name bijzonder merkwaardig bereiding tot het componeren van vi- kwart eeuw na Bachs verdwijnen uit het genegeerd). hoe ik bijna alles canonlsch bedenk oolwerken (sonates, een concerto en baroktumult begon men zich eindelijk In heel Schumanns oeuvre (het la n g ­ en hoe ik altijd eerst achteraf ontdek een Fantasie) bestudeerde Schumann te realiseren dat de Thomascantor on­ som’ uit de tweede Symphoniel) en niet dat er imiterende stemmen in voorko­ bij voorkeur de solosuites van Bach, in eindig veel meer was dan een belang­ in het minst in zijn klaviermuziek is deze men, vaak in (eigenaardige) omkerin­ het bijzonder de chaconne. Verras­ rijk componist uit een voorbije periode. Bach-invloed na te wijzen. De Tocca­ gen, averechtse ritmen...' en bijna een send genoeg kan men vaststellen dat Schumann en enkele anderen besef­ ta' In C, Opus 7, of een meesterlijke maand later : "... heb weer een hele deze vioolschrljfwijze zeer grondig heeft cyclus zoals de 'Krelsleriana' (1838) zijn ten dat In hun midden een god van de bundel klaar. Ik wil hem 'Krelsleriana' Ingewerkt op bijvoorbeeld de klavier- westerse muziek had vertoeft, wiens ondenkbaar zonder J.S. Bach. Men noemen, waarin jij en een gedachte partij van het Konzert-Allegro, Opus oeuvre onvermijdelijk toonaangevend denke slechts aan de barokke moto­ van jou de hoofdrol spelen. Mijn mu­ 134. zou zijn voor talloze volgende genera­ riek, het vasthouden aan bepaalde ziek komt mij zelf thans zo wonderlijk Het is merkwaardig hoeveel subtiele ties. motieven, de overal tegenwoordige gecompliceerd voor, in al haar een­ opdrachten Schumann verborg in zijn Schumann noemt Bach 'inkommensura- polyfone doorwerking of versluierde v o u d ...' belangrijkste pianowerken. Er zijn de bel' (met geen enkele maat te meten) neventhema’s, het onuitputtelijke com ­ In 1845 organiseerde Schumann sa­ vele letterbenamingen die in muziek of ook spreekt hij over 'diesem Hohen' binatievermogen en het gebruik van men met zijn vrouw een intensieve werden omgezet (ABEGG, ASCH-SCHA voor wie hij 'tagtöglich belchte' en oude dansvormen. Hoe bijna onbe­ Bachstudie (een 'Fugenpassion') die enz.). Het is zelfs waarschijnlijk dat vele door dewelke hij zich 'zu reinigen und wust of spontaan Schumann deze resulteerde in een serie Fuga’s voor van zijn mooiste 'ingevingen' aanvan­ stérken trachte'. In zijn 'Musikalische Bach-beïnvloeding onderging lezen plano en orgel en de belde opera kelijk slechts Spielereien met letters wa­ Haus- und Lebensregeln' geeft hij de we in een brief aan Clara van maart voor Pedalflügel (Opus 56 & 58). ren. Ook dit doet denken aan J.S. raad 'Das Wohltemperierte Clavier sel 1838 : '... ik hoor bij mijn huidige com ­ In zijn laatste scheppingsperiode te Bach die (op een weliswaar ingewikkel­ dein tâglich Brot. Dann wirst du gewiss posities vaak ook een hoop dingen, Düsseldorf werd de barokke compo- der wijze) constant naar bijbelteksten verwees in zijn cantates. heftig geritmeerde passages enerzijds Zonder overdrijving behoren Schu- Ontroerend zijn de vele citaten uit en verstilde dromerige momenten ("Ein- manns visionaire klaviercycli en zijn het pianowerk van Clara Wieck; fach und innig", zoals hij het zelf zo eenvoudige en verinnerlijkte miniatu­ duidelijk, zoals in de Impromptus graag omschreef) anderzijds : uitersten ren, zoals de "Kinderszenen", tot het (Thema van Clara Wieck), de "Da- die door de componist werden verper­ geniaalste en ontroerendste uit de mu­ vldsbündlertönze' (Mazurka van soonlijkt in Florestan (een verwijzing zikale romantiek en de hele planolite- Clara In de eerste drie maten) of naar "Fidelio") en Eusebius. Deze emo­ ratuur zonder meer. het "Concert sans Orchestre" tionele tegenstellingen zijn dikwijls be­ Joseph von Wasielewsk! liet ons een on­ ("Quasi Variazioni' over een An­ paald door associaties met de vergetelijke impressie na van de impro­ dantino van Clara Wieck); maar romantische literatuur; om slechts twee viserende Schumann tijdens zijn laatste ook verborgen zoals in de acht­ kunstenaars te noemen : E.T.A. Hoff­ levensjaren thuis te Düsseldorf : ste Novelette (de "Stlmme aus der m ann (in "Kreisleriana" en "Nachtstü- "... hörte ich, an der Thür seines Zimmers Ferne" is afkomstig van een "Not- cke") en Jean Paul Richter (onder meer angelangt, drinnen Clavier spielen. Ich turno" van Clara) en In de eerste In "Papillons" en "Carnaval"). blieb ruhlg stehen und lauschte den Sonate, Opus 11 (Allegro vivace : Ongehoord modern zijn de ritmische en mystisch verschleierten und phantas "Ballet des revenants" van Clara) harmonische gewaagdheden. Een tisch durcheinanderwogenden Wan­ enz. werk als de "Fantasie* in C verrast bij gen, welche wundersam mit der herein- Zeer kenmerkend voor de klavier­ elke beluistering opnieuw. Zeer ken­ brechenden Nacht - es war Winterszeit- muziek van Schumann zijn de merkend is bijvoorbeeld hoe harmo­ harmonirten. Ich merkte sogleich, dass vele stemmingswisselingen (Humo­ nieën lang voor het noemen van de kein Anderer als Schumann am Clavier reske), de enorme contrasten tus­ bas geanticipeerd worden (Finale van sitzen könne : es wurde mir der lang er- sen demonische gejaagdheid, het Klavierkonzert). sehnte Wunsch erfüllt, ihn einmal phan- Clara Wieck tasieren zu horen. Der Meister erglng lungene Phantasmorgie, aus welcher slch In der Stimmung seines Clavierstü- es hier und da wie farbig funkelnde ckes, welches die überschrift ■Abends" Lichter hervorblitzte...' trâgt. Aber es erklangen dabei Töne und Weisen, so elgenartig und sinnbe- rauschend, wie ich nichts noch gehort. Man kennt Schumanns Schwarmerei der Empfindung, wie sie sich in vielen seiner Compositionen so sympathieer- weckend ausspricht. Diese Ausdrucks- w eise in potenzirtem Maasse muss m an sich denken, um eine annöhernde Vor- stellung davon zu gewinnen, wie ich an jenem Abend Schumann phantasleren hörte. Es war kein elgentliches Clavler- spiel, sondern mehr ein gelsterhaftes Schweben und Weben in atherischen Tonwellen, ein visionâres Tonen und Klingen, wie aus einer Marchenwelt heraus. Ott Wang es wie Aeoisharfen, durchhaucht von süsser Melancholie, eine traumartig dorcheinandergesch- Jozef De Beenhouwer Fandango’ uit Schumanns Eerste Pianosonate Robert Schumann Clara Wieck aan de piano

KINDERSZENEN, OPUS 15

In ©en brief uit het voorjaar van 1838 schreef Robert 'Bagatelles’ en Schubert in de 'Moments Musicaux* hiertoe Schumann aan zijn geliefde Clara: Vaak bruis ik al pogingen ondernomen. Eigenaardig genoeg zijn deze tegenwoordig van muziek. En voor ik vergeet wat ik nog pure, serene stukjes haast op hetzelfde moment ontstaan meer gecomponeerd heb: of het nu door jouw woorden als de beangstigende vruchten van de Hoffmanneske kwam, door wat je me eens geschreven hebt dat ik Je ook nacht, de ’Kreisleriana’. dikwijls aan een kind deed denken, kortom, ik voelde me In tegenstelling tot het tien jaar later geschreven 'Album für weer helemaal als een kind en heb toen een stuk of dertig kleine, grappige die Jugend’ opus 68, zijn deze 'Kinderszenen’ niet voor kinderhanden stukjes geschreven waar ik er zo’n twaalf heb uitgezocht die ik 'Kinderszenen' geconcipieerd. Schumaan zelf zei dat deze korte stukjes gemaakt waren door heb genoemd. Je zult er genoegen aan beleven, maar niet als virtuoos een groot kind, als aandenken voor wie groot geworden Is. Deze dertien natuurlijk...’ miniaturen kregen hun op het eerste zicht onafscheidelijke titels pas na het Lang voor Moussorgski, Debussy of Ravel had Schumann zich dus als componist componeren toegevoegd. Ze zijn heel eenvoudig in opbouw, maar elk stukje met het mysterie van de prille jeugd bezig gehouden. Hij was ook de eerste die heeft zo’n eigen expressief karakter dat het telkens juweeltjes van pure muziek de perfectie bereikte in de monothematische, instrumentale, en aan de wereld worden. Van dromerig nostalgisch tot huppelend humoresk. Teder poëtisch en verfijnd Schumannesk. van hei kind aangepaste miniatuur. Voor hem hadden Beethoven in de Titelblad uit Papillons PAPILLONS, OPUS 2

Toen Robert Schumann in 1831 zijn Pauls ’Flegeljahre’ vormen het en Vult zijn d e prefiguraties van p o u r Ie ffi&Mofortfe se u l 'Papillons' voltooide en ze ongeveer vertrekpunt van de pianostukjes onder Florestan en Eusebius uit 'Carnaval'. Op gelijktijdig met zijn eerste officiële opus de titel 'Papillons'. De belangrijkste een gemaskerd bal verwisselen Walt en Variationen über den Namen Abegg’ muzikale bron is goed en wel Schubert: Vult hun maskers om zo de verwarring 'raaesueffig, a<5SJii£ w s k "v m m t v . werden uitgegeven, schreef Grillparzer: de Polonaises (nrs 5 en 11 van te vergroten. Beide jonge mannen 'Het is altijd leuk wanneer iemand op Papillons) zijn zeer verwant aan het willen Wina, en het is uiteindelijk Walt eigen benen staat en geen kruk of opus 75 van Schubert en de walsen die haar inpalmt. s d » M S V ï ectriratArtii. (nrs 2, 3, 7, 8, 9 en 10 van Papillons) Schumann heeft 'Papillons' opge­ andermans schouder nodig heeft om x iu ( Uk ih i overeind te blijven. Dit is onze eerste zijn zo schubertiaans dat de jonge dragen aan zijn schoonzusters Thérèse, Lift / ______0*7______tr. 72 Cr kennismaking met deze, waarschijnlijk Schumann ze voor een onuitgegeven Rosalie en Emilie. We horen er de Jonge Jeugdige, componist die heden ten Schubert kon laten doorgaan. maar reeds autentieke Schumann in. dage beslist een uitzondering vormt. De literaire bronnen zijn echter Hij volgt geen school, maar put zijn belangrijker dan de muzikale. In die inspiratie uitsluitend uit zichzelf en mate zelfs dat men zelfs voor het eerst pronkt niet met vreemde, in het zweet in de muziekgeschiedenis van een zijns aanschijns verworven veren. literaire inspiratie omgezet in muziek Integendeel, hij heeft voor zichzelf een kan spreken. Schumann was een nieuwe ideale wereld gecreëerd groot bewonderaar van Jean Paul waarin hij bijna baldadig en soms zelfs Richter. In diens balscène uit de roman met een originele excentriciteit zijn weg ’Flegeljahre’ zijn er drie belangrijke z o e k t.’ personnages: Walt, zijn alter ego Vult Scènes uit het gemaskerde bal uit Jean en het geliefde Jonge meisje Wina. Walt CARNAVAL, OPUS 9 Ernestine Von Fricken

Het 'Carnaval' werd drie jaar na 'Papillons' geschreven, na een kortstondige verliefdheid op Ernestine von Fricken, een Jonge baronnes uit het Boheemse stadje Asch. De letters en noten ASCH waren het uitgangspunt voor deze briljante pianostukken. Het 'Carnaval' is noch het meest diepgaande, noch het meest betekenisvolle werk dat Schumann voor piano heeft geschreven, maar het is één van de meest meeslepende en gevarieerde werken uit de instrumentale muziek. Liszt, die het stuk bewonderde, was de eerste die de cyclus integraal uitvoerde. In tegenstel­ ling tot in 'Papillons' zijn de gemaskerde personages van het opus 9 reëel. Twee zijn er alvast niet gemaskerd en makkelijk identificeerbaar: Chopin en Paganini. In het 'Neue Zeitschrift für die Musik’ stelde Schumann reeds de 'Davidsbund' voor, een imaginair verbond gesticht om de Filistijnen van de muziek te bestrij­ den. Hijzelf is er vertegenwoordigd onder twee namen, Eusebius en Florestan. Clara vindt men terug onder de naam Chiarina en Ernestine onder Estrella. Al die personages nemen deel aan het carnaval. Verschillende maskers uit de Commedia delI’Arte vervolledigen het gezelschap. De cyclus bestaat uit 20 stuk­ jes. Het zijn telkens eenvoudige miniaturen beperkt door de noten van de letters ASCH. Aleen de 'Préambule' kent deze beperking niet. Het geheel verklankt de uitbundigheid van het carnavalsfeest, in zijn passie en zijn melancholie. VOLGENDE SCHUMANNCONCERTEN IN DESINGEL.

ZATERDAG 17 MAART WIENER SCHUBERT TRIO programma: Pianotrio in g opus 17 ROBERT SCHUMANN Pianotrio in d opus 63 Vier Fantasiestücke voor piano, viool en cello opus 88 Pianotrio nr 2 in C opus 87

ZATERDAG 21 APRIL 1990 HET NIEUW BELGISCH KAMERORKEST dirigent: Jan Caeyers solisten: Jozef De Beenhouwer, piano Mischa Maisky, cello Augustin Dumay, viool programma: ROBERT SCHUMANN Pianoconcert in a opus 54 Celloconcerto in a opus 129 Vioolconcerto in d JANUARI IN DESINGEL FEBRUARI IN DESINGEL

ZA 20, ZO 21 WO 24 ZO 28 VR 2 TOT Dl 13, WO 14, DO 15, JONGE HELDEN DANS JONGE HELDEN ZO 4 MAART VR 16, ZA 17 M A 22 COMPAGNIE MA 29 TENTOONSTELLING THEATER SCHOOLVOORSTELLING SCHOOLVOORSTELLING PREUOCAJ FUMIHIKO MAXI LEICESTER HAYMARKET THEATRE TH É Â TR E DE Liqueurs de Chair AMSTEL TONEEL Stedelijke ruimte en architectuur JOERI UOEBIMOV Een zee van water GALAFRONIE Hamlet L ’Omithorinque VR 26, ZA 27 MA 5 DANS Dl 30, WO 31 SCHOOLVOORSTELLING VR 23 THEATER ZO 21 COMPAGNIE SYMFONIA LIEDER JONGE HELDEN DE MEXICAANSE Kinderen luisteren naar Mozart PREUOCAJ JARD VAN NES, mezzo Les Noces/Un trait d’union M A 22 HOND GERARD VAN BLERK, plano SCHOOLVOORSTELLING Het Noorderkwartier VR 9 Clara Schumann, Brahms TH ÉÂ TR E DE ZO 28 NIEUWE MUZIEK GALAFRONIE ZONDAGWERK W IM MERTENS ENSEMBLE De wilde piano LUCIENNE VAN Motives tor Wridng DEYCK Dl 23 EN STUDENTEN Dl 13 NIEUW BELGISCH Zang HOUTBLAZERS KAMERORKEST/ WALTER BOEYKENS, klarinet HOUTBLAZERS ROBERT GROSLOT, piano DIE HARMONIE MARJETA KOROSEC, viool Mozart, Berg, Henderickx ROEL DIELTIENS, cello Schumann, Bruch, Stravinsky, Bartok PULLMAN PARK HOTEL Antwerpen

lste drank aan 1/2 prijs in de PULLMAN BAR van het PULLMAN PARK HOTEL, desguinlei 94,2018 Antwerpen op vertoon van uw toegangskaart van dg Singel

Desguinlei 94-B-2018 Antwerpen - tel.:03/2164800 -Telex:33368 -Telefax:03/2161712