Intellectuelen in De Politiek
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
INTELLECTUELEN IN DE POLITIEK K. Groenveld * Op 3 oktober j.l. publiceerde Gerry van der List geformuleerd. Nu kan Van der List hiertegen in de Volkskrant een uitdagende en dus (?) inbrengen dat de wijsheid van de anti-constructi lezenswaardige bijdrage over het nut van de vistische intellectuelen (Hayek, Popper, Mises, intellectuelen in de politiek. Een meer genuan Burke e.v.a.) niet veel meer is dan •common ceerde en uitgewerkte weergave van zijn stand sense, made difficulr, immers hun bijdrage kan punt schreef hij eerder in "Civis Mundi" van mei men samenvatten door de volkswijsheid: "doe dit jaar. Kortweg komt het standpunt van Van der maar kalm aan, dan breekt het lijntje nier. Deze List hierop neer dat intellectuelen met hun veel wijsheid weerhoudt de door Van der List gekriti omvattende, utopische en ideijle constructies van seerde intellectuelen er echter niet van telkens de samenleving meer onheil dan heil hebben weer een ideale orde uit te tekenen. Blijkbaar is gebracht. Ter illustratie van zijn stelling verwijst het nodig hen met intellectuele kritiek te bestrij Van der List onder andere naar de leden van de den tot heil van de politiek, zo meen ik. Deze intelligentsia die in woord en geschrift het com intellectuele kritiek overstijgt de volkswijsheid in munisme als uitvloeisel van het marxisme hebben die zin dat de anti-constructivisten uitvoerig aanbevolen en verdedigd. argumenteren waarom de samenleving geen Natuurlijk heeft Van der List gelijk wanneer hij doedelzak is waar men naar hartelust in kan stelt dat het in praktijk brengen van aan de knijpen. Dat dit laatste niet zonder meer voor de schrijftafel bedachte blauwdrukken van de samen hand ligt, moge blijken uit het feit dat met name leving grote risico's met zich brengt en vaak sociaal-democraten er decennia voor nodig catastrofale gevolgen heeft. Met de samenleving hebben gehad om te ervaren dat de samenleving moet zo weinig mogelijk worden geijxperimen niet •maakbaar" is. Overigens denk ik dat een teerd, want mislukt het experiment, dan is de aantalleden van de PvdA-intelligentsia het nog zo chaos vaak niet te overzien. De fascistische en ver niet heeft gebracht. marxistisch-leninistische experimenten zijn, zoals Zijn de hier genoemde liberale politieke bekend, mislukt ten koste van vele mensenlevens. filosofen dan misschien geen intellectuelen, zo Maatschappelijke vooruitgang ontstaat niet dank zou men zich kunnen afvragen. In dat geval heeft zij revoluties, maar is het resultaat van geleidelij Van der List misschien weer gelijk. Hijzelf geeft in ke evolutie. het hiervoor genoemde artikel in "Civis Mundi" Het besef dat geleidelijke aanpassing de een definitie. Er zijn zijns inziens vijf eigenschap voorkeur verdient boven grootscheepse omwen pen die een intellectueel kenmerken, te weten: telingen is ons bijgebracht door ervaring, maar eruditie, genera/isme, fundamentalisme, elitisme ook door een aantal intellectuelen. Met andere en onafhankelijkheid. Confronteren wij deze eisen woorden niet elke intellectueel bezondigt zich aan met de eigenschappen van mensen als Hayek, het uitdenken van een Nieuwe Orde. Van der List Popper, Berlin e.a., dan denk ik dat zij het judi heeft mijns inziens gelijk wanneer zijn stelling çie cium "intellectueer verdienen. Lezers die dit wel als constructivisten aangeduide intellectuelen willen verifiijren (of falsificeren) kunnen terecht bij betreft. De intellectuelen (veelal liberale politieke een door Cliteur en Van der List geredigeerde filosofen) die zich te weer stellen tegen con bundel opstellen met als titel: "Filosofen van het structivisme zijn voor de politiek evenwel een hedendaags liberalisme• (uitgeverij Kok/Agora zegen. Zo gezien, is zijn stelling te algemeen i.s.m. de Teldersstichting). Het bovenstaande overwegende, kom ik dus visie. Hiermee conformeert hij zich mijns inziens tot de conclusie dat Van der List een uitdagende te veel kritiekloos aan de politieke praktijk. Met maar niet houdbare stelling heeft geponeerd. het oog op de consistentie van het beleid op Sommige intellectuelen hebben zeker grote lange termijn is een onafhankelijke kritische waarde voor het politieke handelen. Betekent dit bezinning op fundamentele vraagstukken op basis evenwel dat deze intellectuelen er goed aan van een algemene visie op de samenleving ook zouden doen zich niet alleen met de politiek te de politiek gewenst. Het kunnen beschikken over bemoeien, maar ook zelf te participeren in het een aantal erudiete, min of meer onafhankelijke politieke bedrijf? Meer politici uit de intelligentsia? generalisten in de politiek is mijns inziens geen Gezien de aard van het politieke bedrijf in Neder overdreven luxe, zeker niet indien deze intellec land ben ik wel met Van der List van mening dat tuelen van het anti-constructivistische type zijn. weinig intellectuelen zich in dit politieke bedrijf Dat wil overigens weer niet zeggen dat we ook thuis zullen voelen. Politici hebben nauwelijks tijd niet moeten beschikken over technocraten en veel te lezen en kunnen zich het nauwelijks pragmatici die kunnen rekenen en zich soms permitteren een onafhankelijke positie in te terecht willen neerleggen bij het gegeven dat in nemen (een politicus in Nederland is een partij een democratie het noodzakelijke compromis niet politicus). altijd getuigt van een consistente visie op de Gezien de praktijk van het politieke bedrijf in samenhangen. Het is dus, zoals altijd, een kwes ons land zal het aantal intellectuelen in de Twee tie van evenwicht. Dat mag dan zo zijn, zal Van de Kamer dan ook wel nooit bijster groot worden. der List repliceren, maar op die manier en in dat De vraag blijft dan wel of deze politieke praktijk besef schrijf ik geen leuke stukjes in de krant. positief moet worden gewaardeerd. Blijkens zijn Ook dat is natuurlijk waar. stukje in de "Volkskranr meent Van der List dat het maar beter is in de politiek te beschikken * dr. K. Groenveld is directeur van de Prof.Mr. over •technocraten• en "boekhouders•, dan over B.M. Teldersstichting en lid van de redactie van mensen met een veelomvattende intellectuele Liberaal Reveil. - ~ ··.·•.••r..····:.· ,·.··b··.'·.·,•.. i.- .''.' •~, 1.;;'.'.'.'.:.·a'.·.... · ...',.· ,.'·.·,'·.·.'.·.'.·.:B'.. '.·.··.'.'.'.·. :..,•.·.'.'.·. \·:···.·.·.',.· ..,.·.'•.·.'·.·.'•,·.' '.l'.·.·',•.•,·.·... :.•,·•.·•.·.'.•. ').:.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ............., .....,.::::,,,,,,,,,,,,...,,..., •• ..., ••••••••• •,.·.·•,• 142 .•.. •,•.•,•.•,•.•.•.•.•.•.••.••.••.•• ,,,,,,,,,,,,,,,, ,.,.,.,.,.,,,.,.,.,. ... :.:.:::,·,.,., ... ,. ...... ,.,, .. ,,.,.,.,,. ,,,., .. ., ',,:.•·,•·.•,•.•,•·.• ,•.•,•.•.•.•.·.•.•.••.•.,••..:,·•.·.:.:•.·,:.,•.·.'.•.···,.·,·,•·,'.•,•,•,•.'·.'·.' 1''.','.·.·.··9 .. ·'.·.·.·,··tvl.• ·.·.·.·,'·.• , .••..,•. ' ....'.·,' .•.'.' r'.'·.·,··,•,•,•.·.·.··s .. ',:.•,•,•,•,• l• · ç;~ _ rp: · ~.,.9. · ·.·.-.·.·.·.·.·.·.·.·.·.· .. ·.·.· . .:-:-·.·.·.·-:··-·-:·=-=-=-=·=-=-=-:-:==:=========================================-:-==:::.:-:-:.:=: =·=·=·=·=·=·=·=·==:::::::-=:=:=:=:=:=:=:=:=::=::::::::::::::::::::::::::::::==:::::::=::r?}=:r~= ~,.,~ _..... EEN DEERNISWEKKENDE FIGUUR? DE STAATSSECRETARIS IN DE PRAKTIJK K. Groenveld * G.A. van der List ** Van Agt omschreef de staatssecretaris ooit als •een deerniswekkende figuur". In dit artikel laten zes voormalige bewindslieden van de WO zich uit over de vraag of de positie van de staatssecretaris in het Nederlandse politieke bestel inderdaad zo droevig is. Inleiding secretaris van Justitie, Glastra van Loon, met Toen Gerrit Brokx nog maar net staatssecretaris betrekking tot het gevoerde beleid op het voor volkshuisvesting was in het eerste kabinet gebied van het gevangeniswezen en de organi Van Agt, wilde hij een keer een vergadering van satiestructuur van zijn departement vormden de ministerraad bijwonen. Op de agenda stond voor Van Agt de aanleiding het vertrouwen op een gedachtenwisseling over Bestek '81, het te zeggen in de D66-jurist. Verzoeningspogin ombuigingsprogramma van het kabinet, en, gen van •ome Joop• mislukten en Glastra van gezien de gevolgen van dat beraad voor zaken Loon moest opstappen. In het parlement merkte als de koopkracht, de rente en het huurniveau, de fractievoorzitter van D66, Terlouw, naderhand leek het ·Brokx niet meer dan logisch dat dege op dat nog eens ondubbelzinnig was aange ne in het kabinet die verantwoordelijk was voor toond hoe onzeker het bestaan van een staats de volkshuisvesting, aan de discussies zou secretaris was; de rechtspositie van de staats deelnemen. secretaris omschreef Terlouw als •negentiende• De minister-president bleek hier evenwel eeuws•2. Bij een andere gelegenheid gaf Van anders over te denken. Na Brokx ontwaard te Agt Terlouw op dit punt overigens enigszins hebben, vroeg Van Agt verbaasd wat de staats gelijk door te wijzen op de beklagenswaardige secretaris in de ministerraad te zoeken had. Het staatsrechtelijke positie van de staatssecretaris; antwoord van Brokx dat er naar zijn mening het gaat hier eigenlijk, zo stelde Van Agt vast, 3 kwesties aan de orde waren die zijn verantwoor om •een deerniswekkende figuur" . delijkheid betroffen, stelde de premier allerminst De sombere opmerkingen van Terlouw en tevreden. •Ja•, repliceerde Van Agt, •maar dan Van Agt doen wellicht wat overdreven aan, heb ik hier direct ook meneer De Graaf en maar een feit blijft dat de positie van de staats meneer Koning zitten, collega-staatssecretaris secretaris zowel in politiek als in staatsrechtelijk sen met eveneens welgevulde portefeuilles, en opzicht ingewikkeld