Ed Nijpels: Van Snelle Carrièremaker Naar Brokkenmaker, Ruziezoeker En Onbezonnen Schooljongen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Ed Nijpels: van snelle carrièremaker naar brokkenmaker, ruziezoeker en onbezonnen schooljongen Een frameanalyse van Ed Nijpels in vier Nederlandse kranten Noor de Kort Master Journalistiek en Media (Journalistiek) Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam 2 maart 2020 Begeleider: Pauline van Romondt Vis Tweede lezer: Eline Huiberts Woordenaantal: 21.205 Inhoudsopgave Journalistiek verslag .............................................................................................................. 4 Inleiding ................................................................................................................................. 6 Theoretisch kader .................................................................................................................. 9 Nieuwsframing ................................................................................................................... 9 Soorten frames .................................................................................................................10 Medialogica en personalisering .........................................................................................12 Context .................................................................................................................................16 De politieke situatie in de jaren 80 ....................................................................................16 De verhouding tussen politiek en media ............................................................................20 De vier kranten in de jaren 80 ...........................................................................................22 De Volkskrant ................................................................................................................22 NRC Handelsblad ..........................................................................................................23 Het Vrije Volk ................................................................................................................23 De Telegraaf .................................................................................................................24 Methode ...............................................................................................................................25 Methodologie ....................................................................................................................25 Het corpus ........................................................................................................................25 Kwalitatieve inhoudsanalyse .............................................................................................28 Voor- en nadelen van de methode ....................................................................................29 Resultaten ............................................................................................................................31 De kranten ........................................................................................................................31 De frames .........................................................................................................................32 De frameanalyse ...............................................................................................................35 Falende partijleider ........................................................................................................35 Té jong (subframe) ........................................................................................................38 Niet alleen Nijpels’ schuld (counterframe 1) ...................................................................40 Jong en beloftevol (counterframe 2) ..............................................................................42 Ruziezoeker ..................................................................................................................44 Mediageile aandachttrekker ..........................................................................................47 Voorvechter plaatsing kruisraketten...............................................................................49 Celebrity politician .........................................................................................................51 Conclusie, discussie en mogelijk vervolgonderzoek .............................................................53 Literatuur ..............................................................................................................................58 Bijlagen ................................................................................................................................62 Bijlage 1: Codeboek ..........................................................................................................62 Bijlage 2: Frames en bijbehorende codes .........................................................................64 2 Bijlage 3: Artikelen NRC Handelsblad ...............................................................................65 Bijlage 4: Artikelen de Volkskrant .................................................................................... 172 Bijlage 5: Artikelen De Telegraaf ..................................................................................... 265 Bijlage 6: Artikelen Het Vrije Volk .................................................................................... 329 3 Journalistiek verslag Ed Nijpels: van snelle carrièremaker naar brokkenmaker, ruziezoeker en onbezonnen schooljongen Ed Nijpels, fractievoorzitter van de VVD in de jaren 80, wordt in kranten uit die tijd voornamelijk neergezet als een te jonge, onkundige politicus die vaak in de clinch ligt met andere politici en een grote behoefte heeft aan media-aandacht. Dat blijkt uit het afstudeeronderzoek van Noor de Kort, dat zij verrichte in het kader van de master Journalistiek en Media aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). De Kort deed onderzoek naar de framing van Nijpels in vier verschillende kranten: NRC Handelsblad, de Volkskrant, De Telegraaf en Het Vrije Volk. De onderzochte periode besloeg 1982 tot en met 1986: de jaren waarin Nijpels fractievoorzitter was. Uit het onderzoek kwamen in totaal zeven frames naar voren. Het frame dat heel sterk aanwezig was in alle kranten is het falende partijleider frame. Hiermee wordt Nijpels neergezet als een politicus die veel politieke missers begaat, geen leiding kan geven en steeds minder populair wordt. Onder dit frame valt het subframe té jong, waarmee Nijpels wordt geframed als een politicus die niet niet genoeg (levens)ervaring heeft opgedaan om een succesvolle fractievoorzitter te kunnen zijn. Deze twee frames kwamen met name naar voren in de laatste twee onderzochte jaren: 1985 en 1986. Bij de framing van Nijpels als een falende partijleider brengen sommige journalisten de nuancering aan dat niet alles alleen Nijpels kan worden verweten. In die gevallen wordt gebruik gemaakt van het frame niet alleen Nijpels’ schuld. Naast het falende partijleider frame en het subframe té jong vond De Kort nog twee negatieve frames: het ruziezoeker frame en het mediageile aandachttrekker frame. Aan het begin van zijn fractievoorzitterschap is de framing van Nijpels positiever. Vooral in 1982 wordt hij geframed als jong en beloftevol. Ten slotte ontdekte De Kort het voorvechter plaatsing kruisraketten frame. Hiermee wordt Nijpels neergezet als een politicus die zich ten tijde van de Koude Oorlog hard maakt voor de plaatsing van kruisraketten in Nederland, om tegenwicht te bieden aan de raketten van de Sovjet-Unie. Een opvallende bevinding in het onderzoek was dat de positieve framing in tegenstelling tot negatieve framing sterk aanwezig was in NRC Handelsblad, terwijl dit bij de Volkskrant andersom was. De Kort schrijft in haar onderzoek dat dit mogelijk verklaarbaar is vanuit de (oorspronkelijke) politieke kleur van de twee kranten. Om hierover goed onderbouwde uitspraken te kunnen doen, is volgens haar echter vervolgonderzoek nodig. 4 Ook de veelvuldige aandacht voor de leeftijd van Nijpels, destijds begin 30 jaar, valt op. Deze uitkomst viel niet in de lijn der verwachting omdat aandacht voor persoonlijke eigenschappen van politici wordt gezien als een fenomeen van de laatste decennia. Ook uit eerder onderzoek naar de framing van politici van rond de 30 jaar blijkt dat aandacht uitgaat naar hun leeftijd. Sammie Peeters bestudeerde voor haar afstudeeronderzoek uit 2018 aan de UvA de framing van Jesse Klaver – bij zijn aantreden als fractievoorzitter 29 jaar. Ook zij ontdekte veel nadruk op zijn leeftijd. Om na te gaan of dit een tijdloos fenomeen is dat opduikt bij alle politici van ongeveer dertig jaar is volgens De Kort nader onderzoek nodig. Voor dit onderzoek werden 291 artikelen uit NRC Handelsblad, de Volkskrant, De Telegraaf en Het Vrije Volk onderworpen aan een kwalitatieve inhoudsanalyse. 5 Inleiding ‘Hij neemt mensen voor zich in, hij leert snel, het is nog wel een jong veulen, maar dat komt wel goed.’ Hans Wiegel, net afgetreden als fractievoorzitter van de VVD, staat in april 1982 de media te woord (Gulmans & Van Run, 2010). Het ‘jonge veulen’ is Ed Nijpels, zijn opvolger. Nijpels is op dat moment 32 jaar, zit vijf jaar in de Tweede Kamer en is door Wiegel voorgedragen als nieuwe fractievoorzitter van de VVD. Niet alleen Wiegel benadrukt tegenover de pers de leeftijd van Nijpels. Elsbeth Tamboezer, gemeenteraadslid voor de VVD in Wassenaar, reageert op de verkiezing van Nijpels