www.gaelsceal.ie Ag súil Gaeltacht lena an Idirlín bheith L. 18 ag súil Tabhair leat Bernie Ní Stair an L. 16 do Wellies? Fhlatharta Phiollaire L. 22 L. 13 L. 17
€1.65 (£1.50) Ag Cothú Phobal na Gaeilge 07.05.2010 Uimh. 7 • “r-Rialtas” IDIRNÁISIÚNTA Tús curtha le Tragóid na á fhorbairt Gréige TAR éis do thriúr bás a Le Treasa Bhreathnach fháil sa tír Dé Chéadaoin na seach- SEOLADH an t-ionad láraithe agus deireadh ré taine seo tá Uachtarán treisithe de chuid HID Global Ireland na Gréige ag iarraidh ar Teoranta an tseachtain seo caite sa mhuintir na tíre teacht Tulach i gContae na Gaillimhe. Táthar ar ais ó “aill an duib- ag lárú réimse taighde, forbartha agus heagáin.” déantúsaíochta na dtáirgí eRialtais go Ba bhean thorrach léir go Conamara agus mar chuid de duine acu a cailleadh. sin d’fhógair siad 42 post nua an ‘Glór na nGael’ Leanann agóidí leo i tseachtain seo caite, atá á líonadh faoi gcoinne na ngiorruithe láthair dar le Údarás na Gaeltachta. caiteachais atá an rial- Ach ar an Aoine tháinig deireadh le tas sóisialach ag iar- conradh scór fostaí páirtaimseartha Amhras ann faoi thodhchaí na n-eagraíochtaí Gaeilge raidh a chur i bhfeidhm. eile de chuid HID Global. Deir Siub- Cé go bhfuil an Ghréig hán Nic Grianna, bainisteoir Le Treasa Bhreathnach deireadh mhí an Mheithimh. Beidh dhéanamh ag Glór na nGael. Is beagnach banc-bhriste cumarsáide agus margaíochta de ‘Comhluadar’ ag seoladh litreacha eagraíocht é Glór na nGael atá ar tí tá ceardchumainn na chuid an Údaráis, “tuigtear d’Údarás TÁ litreacha iomarcaíochta seolta ag iomarcaíochta dá dtriúr fostaithe faoi ceiliúradh 50 bliain a dhéanamh in tíre ag dul i gcoinne na na Gaeltachta gur fostaithe sealadacha Glór na nGael chuig a seachtar fos- dheireadh na míosa seo. 2011 ach an mbeidh siad fós ar an mbeartas dian atá an a bhí i gceist a bhí fostaithe ar conradh taithe an tseachtain seo. Tá sé ráite De réir dlí caithfear fógra míosa bhfód chun an ceiliúradh sin a rialtas ag iarraidh a chur ó sheachtain go seachtain, agus go leo go mbeidh deireadh ag teacht lena iomarcaíochta a thabhairt dhéanamh? i bhfeidhm. ar lean ar leathanach 3 mbeidh siad ar ais ag obair i gceann gcuid conarthaí fostaíochta ag d’fhostaithe, agus is mar sin atá á Níl an dara suí sa coicíse. Deir sí gur gnáthnós oibre an bhuaile ag an rialtas ach chomhlachta é seo, mar atá ag go leor an beart seo a chur i comhlachtaí eile ar fud na tíre.” Laoch ar Lár bhfeidhm óir is coin- Dúirt an tAire Coimirce Sóisialaí, níoll é atá idir an AE is Éamon Ó Cuív, agus é ag seoladh an GRIANGHRAF: SASKO LAZAROV/PHOTOCALL IRELAND an Ciste Airgeadaíochta ionaid, gurb é seo an cineál r-theicne- Idirnáisiúnta a éileamh olaíochta atá súil ag an rialtas a úsáid sula gcuirfidh siad aon dá gcartaí leictreonacha leighis agus airgead tarrthála ar fáil dá gcártaí sóisialta slándála. Is éard don tír. Tá go leor feirge atá i gceist leis na cártaí seo ná go ar chosmhuintir na mbeadh cuntas ar do shonraí sláinte ar Gréige fán easpa fáil air agus go mbeadh sé níos éasca gníomhaíochta in ar na hospidéil i gcás eigeandála muna aghaidh caimiléireachta mbeadh sé ar do chumas labhairt leis a mheastar a chuir go na dochtúirí tú féin. mór leis an ghéarchéim Faoi láthair tá na cártaí seo in úsáid i sa tír. roinnt tíortha ar fud an domhain cosúil leis an Fhrainc agus an Ghear- máin agus tá rialtas na hÉireann go RÉIGIÚNACH• 8 mór ar a son chomh maith. Is comh- TUAIRIMÍ 12 lacht iad HID Global le ceannáras i • Meiriceá agus tá suíomh acu sa Tulach CÚRSAI SAOIL• 16 i gConamara. GNÓ• 18 Is le micrishliseanna neadaithe a COMHSHAOL 20 bhíonn fostaithe HID Global ag obair • BEATHA 22 go laethúil agus iad in úsáid mar • shleasa lárnacha i ndéantúsaíocht OIDEACHAS• 25 eDocs, ePhasanna agus eNIDs (Elec- MIONFHÓGRAÍ• 28 tronic National ID Cards). Tugtar taisí an chraoltóra Gerry Ryan chuig Séipéal Naomh Eoin Baiste i gCluain Tairbh inné. Cailleadh go tobann é an SPÓRT 29 ar lean ar leathanach 3 tseachtain seo. Ar dheis Dé go raibh a anam uasal. • 2 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 1 NUACHT NÁISIÚNTA Niamh ar thuras Costasach
Le Joanna Ní Riain
Á aghaidh tugtha ag an soitheach de chuid Sheirbhís Chabhlaigh na hÉireann, L.E. Niamh, ar mhisean dioplómaitiúil 10 Tseachtaine go Meiriceá Laidineach. Tá an misean beartaithe chun naisc thrádála agus dhioplómaitiúla idir Éire agus an ilchríoch, atá ag ceiliúradh 200 bliain de neamhspleáchas ón Spáinn i bliana, a neartú agus beidh sé ag cabhrú le carthanais atá lonnaithe ann chomh maith. Tá costas measta €500,000 ar an aistear farraige agus beifear ag tabhairt cuairte ar Mheicsiceo, ar an Cholóim, ar an tSile agus ar an Airgintín, ach tá sé ag tarlú ag am a bhfuil ciorraithe déanta ag an chabhlach ar ghnáth-phatróil d’iascaireacht neamhdhleathach agus smuigleáil drugaí de thoradh srianta sa bhuiséad. Mhaígh an Roinn Cosanta nach mbeadh aon laghdú ar phatróil in uiscí na hÉireann de thoradh mhisean L.E. Niamh, an bád is nua sa loingeas náisiúnta, ach de réir urlabhraí cosanta Fhine Gael, Jimmy Deenihan, cuireann an turas béim ar na lagh- duithe úrnua. “Sílim go raibh an misean sin eagraithe le fada agus ní raibh siad in ann tarraingt siar as, ach is é an rud is tábhachtaí anois ná an laghdú 200 lá atá déanta ar na gnáth-phatróil a cheartú chomh luath agus is féidir.” Bhí baint ag go leor Éireannaigh le neamh- spleáchas Mheiriceá Laidinigh, an tAimiréal William Brown san áireamh. €2.5 milliún Seán Ó Coinn Éirithe as ceadaithe Bord an Ghrúpa Quinn
Trevor Ó Clochartaigh d’iar-fhostaithe Bainisteoir Tionscadail D’ÉIRIGH Seán Ó Coinn agus a 00353-91-536201 bhean Patricia as bord an Ghrú- [email protected] Waterford Crystal pa Quinn an tseachtain seo Patricia Ní Chonghaile agus tá sé seo ag tabhairt ábhar Comhordaitheoir Táirgíochta dóchais d’fhostaithe Quinn 00353-91-536201 TÁ Coimisiún na hEorpa tar éis gciste ná go mbeadh maoiniú Insurance. Le coicís anuas bhí [email protected] iarratas ó Rialtas na hÉireann a ar fáil dóibh siúd ar mhaith leo sé á rá ag Seán Ó Coinn go raibh Ciarán Dunbar cheadú chun ciste maoinithe a gcuid scileanna a athnuachan sé i gceist aige breathnú ar na Eagarthóir cabhrach a chur ar fáil d’iar trí thraenáil nó oideachas nó feidearachtaí a bhainfeadh leis 00353-91-536201 fhostaithe de chuid Waterford fiú chun maoiniú a chur ar fáil an chomhlacht árachais a [email protected] Crystal. d’iarfhostaithe ar mhaith leo a dhíol, rud a chiallódh go Treasa Bhreathnach Is fiú beagán os cionn €2.5 gcomhlacht féin a bhunú. mbeadh suas le 900 duine Soláthróir Ábhair milliún an ciste European Dúirt Coimisinéir na hEorpa chun a bpost a chailleadh. 00353-91-536201 Globalisation Adjustment d’Fhostaíocht, Gnóthaí Tá an Grúpa Quinn ag rá gur [email protected] Fund (EGF) seo a bheidh mar Sóisialacha, agus Cuimsiú, Lás- ar mhaithe le cosaint an 1,600 Gráinne McElwain fhoinse cabhrach do 598 iar- zló Andor, inné go gcabhróidh fostaí eile de chuid an Ghrúpa Soláthróir Ábhair fhostaí de chuid na “cinneadh an lae inniu le Quinn a bheadh sé i gceist acu 00353-91-536201 mhonarchan. hiarfhostaithe de chuid Water- an comhlacht árachais a dhíol. [email protected] Tá an ciste mar chuid de ford Crystal agus iad ag iar- Léirigh an Rialtóir Airgeadais phacáiste iomlán €4 milliún a raidh poist nua a fháil trí go raibh sé amhrasach go mbeidh an chuid eile de ag thraenáil agus tacaíocht agus mbeadh aon chumhacht ag díriú isteach go gearrthéarma- an mbanc ar mhuintir Uí teacht ó Státchiste na hÉire- iad ag iarraidh a gcuid scilean- Seán Ó Coinn i leith forbairt an ch ar ábhar mhuintir Uí Choinn Choinn agus tá timpeall is €1.2 Baineann Gaelscéal úsáid ann. Beidh an t-iarratas seo na a athnuachan.” chomhlachta árachais sa tod- taobh amuigh den Ghrúpa billiún ag banc náisiúnaithe as Gaelspell agus Ceart, anois ag dul chuig Parlaimint Is i mí Eanáir a briseadh fos- hchaí. Dúirt Seán Ó Coinn agus Quinn agus go mór mór ar an eile orthu. Le bliain anuas tá bogearraí a chabhraíonn le na hEorpa agus Comhairle na taithe Waterford Crystal as a a bhean an tseachtain seo go idirghníomhaíocht le hAnglo Seán Ó Coinn tar éis éirí as os litriú agus gramadach na hEorpa chun aontú dó a chin- bpost nuair a dúnadh an comh- rabhadar ag éirí as an bhord Irish Bank. cionn 60 bord éagsúil de chuid Gaeilge, www.cruinneog.com ntiú. Is éard ata i gceist leis an lacht de bharr glacadóireachta. chun go mbeadh siad in ann Tá timpeall is €2.8 billiún ag fochuideachtaí Quinn. GAELSCÉAL Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 NUACHT • 3
'H!' do Henry Blúiríní le Pádraic Déiseach Tús curtha GRIANGHRAF: JAMES HORAN/PHOTOCALL IRELAND Bás Uachtarán na Nigéire le deireadh TÁ seacht lá bróin fógartha sa Nigéir tar éis gur bhásaigh uachtarán na tíre, Umaru Yar'Adua, Dé Céadaoin. Bhí an tUachtarán ag fulaingt ó thinneas croí ó mhí na Samhna seo caite. Beidh an ré ‘Glór na tsochraid ar siúl Déardaoin seo chugainn i mbaile dúchais Yar'Adua, Katsina. Toghadh Yar'Adua ina uachtarán in 2007, toghchán a raibh go leor conspóide ag baint leis agus maíodh go raibh caimiléireacht ar nGael’ bun. Rinne uachtarán na Stát Aon- taithe, Barack Obama, chomh maith le ceannairí eile an domhain, comhbhrón le muintir na Nigéire. ar lean ó leathanach a haon. caite agus i mí Feabhra agus go dtí an DEIR Lorcán Mac Gabhann, ceannasaí tseachtain seo nach raibh dada faighte. Glór na nGael, go mbeidh Gradam Glór Síleann Antoine Ó Coileáin, Fórsaí na Rúise na nGael 2011 ag dul ar aghaidh príomhfheidhmeannach Gael Linn, tar éis tancaer “bealach amháin nó bealach eile.” gurb í aidhm an atheagair ná “an Deir Feargal Ó Cuilinn, ceannasaí éifeacht is fearr agus is féidir a bhaint ola a shaoradh Comhluadar, go bhfuil neart oibre fós as an gcaiteachas agus as an bpleanáil i le déanamh ag an eagraíocht i mbliana, measc an phobail.” Beidh plé á TÁ fórsaí na Rúise tar éis criú de an tSaoire Ghaeltachta i mí Lúnasa ina dhéanamh go luath ag Foras na chuid tancaer ola Rúiseach, Moscow measc, ach tá gach seans ann go mbei- Gaeilge agus ag an gComhairle University, a scaoileadh saor tar éis dh foireann Comhluadar ag obair go Aireachta Thuaidh/Theas ar thaighde gur ghabh foghlaithe mara ón deonach an deireadh seachtaine sin. a coimisiúnaíodh le breathnú ar an tSomáil an tancaer amach ó chósta Ní shíleann Feargal Ó Cuilinn go scéal agus ar phlépháipéar na n- Éimin Dé Céadaoin. Chuir fórsaí na mbeidh ar chumas ag Comhluadar eagraíochtaí bunmhaoinithe Gaeilge. Rúise an tancaer faoi léigear agus é ag ábalta aon íocaíocht iomarcaíochta a Tá Glór na nGael ag obair le 110 déanamh a bhealaigh chun na Síne. Is dhéanamh lena bhfostaithe. coiste pobail go náisiúnta agus 40 go leis an gcomhlacht Rúiseach Is éard a dúirt Muiris Ó Fiannachta, hidirnáisiúnta ach le deireadh Novoshop an tancaer agus bhí sé ag ceannasaí Raidió na Life, go mbeidh mhaoiniú Foras na Gaeilge tiocfaidh Seoladh sraith nua éadaí 'H!' leis an dearthóir Henry Holland i Deben- iompar amhola ar fiú $50m í. Tháinig cruinniú acu féin ag deireadh mí an deireadh le hobair Glór na nGael leis na hams i mBaile Átha Cliath an tseachtain seo. Ag caitheamh an faisean criú na Rúise slán sábháilte agus Bhealtaine chun a dtodhchaí a chin- coistí pobail sin. atá ag tarraingt cuid mhaith cainte i measc na 'fashionistas' i Londain tá tuairiscítear gur maraíodh foghlaí ntiú. Deir sé “tá cruth sách sláintiúil ar Tá cruinniú iarrtha ag Glór na nGael Aisling Mc Clean, Cheryl Donnelly agus Lyndsey Walsh. mara amháin. Raidió na Life faoi láthair agus fiú má leis an Aire nua Pádraic Ó Ciardha ach thagann deireadh le maoiniú an Fho- níl mórán dóchais ag Lorcán Mac Gab- Geilleagar na rais ag deireadh mí an Mheithimh mar hann gur féidir leis an Aire Ó Ciardha atá beartaithe, tá sé d’acmhainn aon ní a dhéanamh. hEorpa ag againn fostaithe a íoc ar feadh mí eile Ar ndóigh tá níos mó idir lámha ag “r-Rialtas” á fhorbairt ar a laghad.” Glór na nGael ná na Gradaim feabhsú beagán Deir sé chomh maith go bhfuil Bhliantúla amháin, i láthair na huaire “Raidió na Life ag fáil maoiniú ón Fho- tá siad ag forbairt Scrabble Gaeilge do ar lean ó leathanach a haon. an táirgíocht a chur ar ceal go dtí go MEASTAR go dtiocfaidh méadú ar ras le 17 mbliana anuas agus is é seo an dhaoine fásta a bheidh á sheoladh acu TÁ sé ráite ag Tuarascáil Faisnéise bhfaighfear é. Is fada an turas a fhás an OTI (Olltáirgeacht Intíre) san t-am is éiginnte i saol an Raidió.” ar an 1ú Iúil, “seoladh a bheidh ag dul Margaidh gur pasanna leictre- dhéanann an mhicrishlis i do r- AE de réir a chéile ach ní chomh In ainneoin na héiginnteachta seo, ar aghaidh,” a deir Lorcán. onacha a bheidh in 88% de na phas féin, ó Bangkok go dtí an láidir is a bhíodh tráth. Tháinig deir stiúrthóir Oireachtas na Gaeilge, Tá Monopoly Gaeilge á fhorbairt acu pasanna go léir a bheidh á n- Ghearmáin, go dtí an Tulach, go dtí deireadh leis an gcúlú sa tríú ráithe Liam Ó Maolaodha, “bheinn ag súil chomh maith a bhí sé beartaithe acu a eisiúint in 2014. Is gléas í an mhicr- an Ísiltír chun an t-eolas a uaslódáil de 2009 mar thoradh ar bhearta agus bheinn réasúnta dóchasach go sheoladh i mí Mheán Fómhair, ach tá ishlis ar féidir réimse leathan eolais air agus ansin faoi dheireadh go fioscacha is airgeadaíochta chun an ndéanfaidh Foras na Gaeilge na todhchaí an togra sin anois a stóráil uirthi, ach go dtí seo níl Baile Átha Cliath. Tá an mhicrish- geilleagar a spreagadh. In 2010, is socruithe cuí d’Oireachtas na Gaeilge.” neamhchinnte. HID Global ag soláthar micrish- lis i gcroílár ár n-uirlisí leictre- cosúil go méadóidh geilleagar an AE Is i gCill Airne, Co. Chiarraí, a bheidh Tá suíomh idirlín díolacháin leabhar liseanna le heolas scanadh reitine onacha uile sa lá atá inniu ann agus faoi 1%. Is ó gheilleagar domhanda an tOireachtas ar siúl i mí Dheireadh Gaeilge agus eile acu, www.udar.ie;ní agus méarloirg don Rómáin ach amanna inár gcroílár féin: fóin, níos treise a eascraíonn cuid den Fómhair agus dúirt Liam ag bhfuil sé fios go fóill céard atá i ndán dó. Ba é an amach anseo cá bhfios . Mar ríomhairí, séadairí, teilifís agus, le mhéadú. Tháinig ardú ar an ag súil “go gcuirfidh Foras na Gaeilge t-iar-Aire Gaeltachta, an tAire Ó Cuív, a chomhlacht atá bainteach le r- forbairt na r-theicneolaíochta seo dífhostaíocht i rith an chúlaithe maoiniú cuí ar fáil dúinn le hobair an chur tús leis an atheagar ar phasanna tá HID Global airdeallach ar fud an domhain tá an tábhacht agus i mbliana meastar go bhfan- Oireachtais a chur i gcrích mar is eagraíochtaí Gaeilge in 2009 agus é i ar chúrsaí slándála agus mar gheall atá ag baint léi ag méadú gach lá. Is faidh leibhéal na dífhostaíochta san ceart.” gceist aige roinnt acu a nascadh le air seo bíonn imréiteach slándála á éard a dúirt Liam Ó Cuinneagáin, AE thart ar 10%. Deir Niall Ó Braonáin ó Choláiste na chéile chun aon eagraíocht mhór dhéanamh acu ar gach uile cathaoirleach Údarás na Gaeltach- bhFiann nach mbeidh “aon chinneadh amháin a dhéanamh. fhostóir, agus má théann aon mhi- ta, ná “ní chaithfidh tíreolaíocht a fadtréimhseach á dhéanamh ag crishlis in easnamh caithfidh siad bheith ina míbhuntáiste.” Pionós an Bháis Coláiste na bhFiann maidir leis an tod- do Kasab hchaí go dtí go mbeidh cúrsaí níos soiléire do gach duine.” CUIREADH pionós an bháis ar an De réir atheagar na n-eagraíochtaí náisiúnach Pacastánach Ajmal Amir bunmhaoinithe Gaeilge beidh Páirtí Suu Kyi le Scor Kasab i gcúirt speisialta in Mumbai deireadh ag teacht le maoiniú Foras na Déardaoin. Ba é Kasab an t-aon ghun- Gaeilge ar an 19 n-eagraíocht bhun- nadóir a gabhadh beo tar éis ionsaí mhaoinithe Ghaeilge ar fud na tíre ar TÁ príomhpháirtí an fhreasúra i faoi ghabháil tí le scór bliain. uafáis Mumbai. Ciontaíodh é in 86 an 30ú Meitheamh. Maenmar, an Conradh Náisiúnta Maíonn an NLD go bhfuil na dlíthe cúis, lena n-áirítear dúnmharú agus Is ar an gCéadaoin seo caite a tugadh um Dhaonlathas (NLD), le scor tar nua atá curtha i bhfeidhm ag rial- gníomhaíochtaí sceimhlitheoireachta. plépháipéar moltaí agus tuairimí de éis gur dhiúltaigh sé athchlárú tas míleata Mhaenmar neamhd- Rinne deichniúr gunnadóirí ionsaithe chuid na n-eagraíochtaí don Fhoras. faoi na dlíthe nua conspóideacha haonlathach. ar óstáin, ar bhialann, ar ionad Giú- Dúirt le Ferdie Mac an Fhailigh, a bhaineann le cúrsaí toghchá- D’fhógair an páirtí an mhí seo dach agus ar stáisiún traenach i rith príomhfheidhmeannach Fhoras na naíochta. caite go ndéanfadh sé baghcat ar ionsaithe Mumbai in 2008. Mhair an Gaeilge, d’iarr Foras na Gaeilge moltaí Is í Aung San Suu Kyi atá i na toghcháin a bheidh ar siúl níos léigear ar feadh 60 uair an chloig agus ó na heagraíochtaí i mí na Nollag seo gceannas ar an bpáirtí, bean atá deireanaí i mbliana. fágadh 166 duine marbh. 4 NUACHT GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010
Tá an Sorcas ag Teacht! “Ag bogadh GRIANGHRAF. MARK STEDMAN/PHOTOCALL IRELAND ar aghaidh” ar an Ómaigh le hAnton Mac Cába táillí a bhí dá ngearradh ag na dlíodóirí, H20 as Londain. D’éirigh IS léiriú ar easaontas fadtéarmach i cuid acu as an chás dá bharr. Ba é Sean measc íobartaigh Bhuama na hÓmaí O’Callaghan as Trá Lí an comhairleoir gur bhunaigh roinnt teaghlach grúpa preasa a bhí ag an ghrúpa. Is iarbhall nua, an ‘Moving On Group’. Is é Kevin den IRA é, a ghníomhaigh mar Skelton an cathaoirleach. Chaill Kevin bhrathadóir san IRA i gCúige a bhean, Mena, sa bhuama. Mumhan. D’admhaigh sé gur Go dtí seo, bhí an Omagh Support mharaigh sé an Corcaíoch John Corco- and Self Help Group ar an aon ghrúpa ran i 1985 as bheith ina bhrathadóir – íobartach amháin ón mbuama. Is é tráth gur bhrathadóir é féin. Michael Gallagher an t-urlabhraí atá Tuigtear nach bhfuil ach ceithre aige seo. Is eisean a bhíonn ina theaghlach anois bainteach leis an urlabhraí ar na meáin maidir le ceist Ghrúpa, iad ag éileamh go mbeadh na hÓmaí. Bunaíodh an Support and fiosrúchán poiblí ann faoin bhuama. Self Help Group go luath i ndiaidh an Dúirt Skelton gur ar chúrsaí cirt an bhuama an 15ú Lúnasa 1998, mar ar bhéim sa Ghrúpa, agus gur bunaíodh maraíodh 29 duine agus cúpla sa an ‘Moving On Group’ le freastal ar bhroinn. riachtanais eile. “Tá cuid mhór teagh- Ach tá sé cóir a bheith 10 mbliana ó lach den bharúil nach bhfaighidh siad labhair an grúpa thar cheann throm- ceart, go bhfuil sé riachtanach acu Beidh réalta sorcas ó Éirinn & thar lear le feiceáil ag an 'Clonmel Junction Festival' a bheidh ar siúl idir an 2-11 Iúil i lach theaghlaigh na marbh. D’fhulaing bogadh ar aghaidh,” ar seisean. Ar gCluain Meala. Ag seoladh an fhéile anseo tá na deartháireacha TJ (9) agus Oscar Quigley i gcuideachta an fhir sé coimhlintí leanúnacha inmheá- bhonn pearsanta, níor aontaigh sé leis ghrinn Otto, Sarah Fossett agus Wang Dan ó shorcas Fossett. Breis eolais ag www.junctionfestival.com. nacha, gur imigh teaghlaigh dá mbarr. an chás sibhialta. Díbríodh Laurence Rush, duine de na Tá Laurence Rush anois ag tabhairt híobartaigh is aitheanta, ón ngrúpa i cuairte ar an Phríomh-Chonstábla 2002. Thug an Self Help and Support agus ar an Stát-Rúnaí, as faillí ina ndu- Taliban na Group cúirt ar chúigear a bhí bain- algais trí ligean don bhuama tarlú, teach leis an bhFíor-IRA, as bheith agus trí gan é a fhiosrú mar ba cheart. Pacastáine Scoilt i Sinn Féin páirteach san uafás. Rialaigh bre- “Is é mo bharúil féin ná go ndearna itheamh san Ard-Chúirt i mBéal Laurence an rud ceart,” arsa Skelton. ag feidhmiú Feirste go raibh ceathrar freagrach, “B’shin an t-aon bhealach le dul.” gur ghearr damáistí £1.6 milliún orthu. Dúirt Michael Gallagher gur faoi na i Meiriceá? Poblachtach Ní raibh an cás gan chonspóid. teaghlaigh féin a rogha rud a Bhronn an rialtas £1.2 milliún ar an dhéanamh. “Ní dóigh liom go bhfuil CHAS an tUachtarán le hAnton Mac Cába bith ar cheist na bpríosúnach.” ghrúpa le táillí dlíthiúla a dhíol. Thóg sé ceart ag duine ar bith iad a chur i Obama lena fhoireann Cháin Lynch ceannaireacht Shinn roinnt teaghlach ceisteanna faoi na dtreo ar bith,” ar seisean. slándála náisiúnta inné TÁ scoilt shuntasach i Sinn Féin Féin Poblachtach as cead a dhiúltú do chun plé a dhéanamh ar an Poblachtach (SFP), an grúpa easaon- Chumann i dTír Eoghain iad féin a ain- mbuama in Time Square le tach Poblachtach is aitheanta. Tugann mniú as Jim Lynagh. Maraíodh linn na seachtaine seo caite. SFP tacaíocht don IRA Leanúnach. Is i Lynagh in 1987 agus é ag déanamh Tá chúig chuntas sceimh- gCathair Luimnigh is tábhachtaí an ionsaithe ar bheairic de chuid na litheoireachta curtha i leith scoilt; tá an dá chumann sa chathair i bpéas ag Loch gCál in Ard Mhacha; Bhúps! Bhrúigh mé Faisal Shahzah, fear de bhu- ndiaidh éirí as. Tá Cumainn i Mala (Co. diúltaíodh an cead mar nach nadh na Pacastáine ó Chorcaí) agus i Lios Tuathail (Co. ndeachaigh Lynagh leis an IRA Leanú- dhúchas. Tá siad anois ag Chiarraí) éirithe as an pháirtí chomh nach tráth na scoilte san IRA in 1986. an cnaipe mícheart! iarraidh a dhearbhú an leis maith. Le blianta, bhíodh Cathair “Ní thig leat a rá le daoine nach bhfuil féin a bhí sé ag feidhmiú nó Luimnigh ar an áit ba láidre ag SFP. cead cumann a ainmniú as fear a rinne mar chuid de ghrúpa Bhí sé, leis, ar cheann de na háiteanna an íobairt is mó,” arsa Lynch. Bhí ar an gCeann Comhairle a vóta a maith go leor agus nár cheart glacadh sceimhlitheoireachta. ba láidre ag an IRA Leanúnach. D’ain- Coinneoidh ‘Limerick Republicans’ chaitheamh lena chinntiú nach leis riamh. Is é an Taliban sa neoin sin, níor éirigh le hiarrthóirí SFP lena chéile. “Beimid ann chomh fada mbuafadh rún an fhreasúra chun Is iad Sinn Féin a chuir an rún os bPacastáin an t-aon ghrúpa do Chomhairle na Cathrach. agus a bheidh arm na Breataine sa tír,” fothoghchán a bheith i nDún na nGall comhair an Chinn Comhairle an a ghlac freagracht as an Tá suíomh nua idirlín ‘Limerick ar seisean. “Tá caidreamh maith Thiar Theas. tseachtain seo chun an fothoghchán i mbuama go dtí seo agus Republicans’ bunaithe ag na daoine a againn la daoine in eagraíochtaí eile – Is cosúil go ndearna Tommy nDún na nGall Theas Thiar a más fíor sin athrú suntasach d’éirigh as. Thóg siad síos an suíomh Gluaiseacht Fuascailte na 32 Contae, Dooley ó Chontae an Chláir ghlaoch. Is é suíochán Pat a bheadh ann don ngrúpa a ‘Limerick Republican Sinn Féin.’ Ón tá neart acu siúd sa chathair. Táimid agus Frank Fahey ó Chon- the Cope Gallagher atá i bhí ag feidhmiú den chuid is suíomh nua, tá naisc chuig grúpaí eile mór go maith le gach eagraíocht tae na Gaillimhe botún gceist anseo, suíochán a mó taobh istigh dá dtír féin. Poblachtacha, Coiste Fuascailte na 32 Phoblachtach, ach amháin na Seal- agus gur bhrúigh siad an fágadh folamh 11 mhí ó Bhí Hakimullah Mehsud, Contae, Republican Network for adaigh. Ba mhaith linn Gluaiseacht cnaipe glas in áit an shin nuair a bhuaigh sé a ceannaire an ghrúpa, le Unity, agus Éirígí. Phoblachtach amháin a fheiceáil.” chnaipe dheirg. shuíochán mar Fheisire feiceáil i bhfíseán a seoladh Dúirt Joseph ‘Tiny’ Lynch, urlabhraí Tuigtear go dtugann Des Long, iar- Bhí ar an gCeann de Pharlaimint na hEor- an tseachtain seo ag bagairt na ‘Limerick Republicans’, gur ar idir Leas Uachtaráin SFP, tacaíocht don Comhairle Seamus Kirk pa. ionsaithe ar chathracha eile cheist na bpríosúnach agus cheist an mhuintir a d’imigh as, ach go bhfuil sé vótáil lena chinntiú nach n- Dúirt an Príomh-Aoire Mheiriceá. Tá Shahzah á daonlathais sa pháirtí an scoilt. “Níl ina bhall den pháirtí ar fad. éireodh le rún an fhreasúra. John Curran nárbh é seo an t- cheistiú faoi láthair ag fios- Sinn Féin Poblachtach ábalta léirsiú a Dúirt Geraldine Taylor, Leas- Agus muid ag dul i gcló bhí sé i am ceart chun fothoghchán a raitheoirí agus tá sé i gceist bheith aige ar son na bpríosúnach,” ar Uachtarán Shinn Féin Poblachtach, gceist ag an bPríomh-Aoire labhairt bheith ann. I láthair na huaire tá trí ag an rialtas iarratas seisean. “Tá príosúnaigh faoi ghlas ó gur chuir imeacht Des Long brón leis an mbeirt Aire faoina n-easpa shuíochán folamh sa Dáil, Dún na comhoibrithe a dhéanamh eagraíochtaí difriúla. Níl cead againn uirthi: “Tá sé ann le fada. Ach le airde is iad ag vótála. nGall Thiar Theas, Baile Átha Cliath ar rialtas na Pacastáine an teacht le chéile i bhfronta leathan thar blianta tá siad ag iarraidh Fronta Tá sé ráite ag an Aire Mary Hanafin Theas agus Port Láirge. tseachtain seo. ceann na bpríosúnach. Tá mise i Leathan a bhrú, agus dhiúltaigh an faoi bhotún na nAirí nach raibh sé bhfabhar bheith ag obair le duine ar Ard-Fheis dó.” GAELSCÉAL NUACHT IDIRNÁISIÚNTA 5 Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 • An Bhriotáinis – Meath nó Múchadh?
Ar a thaisteal dó sa mBriotáin, chuala oideachais áfach. Isteach is amach le 10,000 dalta Briotáinise atá ag freastal ar Diarmuid Johnson idir Arabais, Bhéarla bhun-, mheán- agus ollscoil. Agus is beag méadú air ó thús na mílaoise. “Is agus Fhraincis á labhairt. Cé mar atá cás club atá i lucht labhartha na Briotáine sa lá atá inniu ann,” arsa Ronan Hirrien. na Briotáinise más ea? “Tá an t-ádh liom féin mar is ó mo sheanmháthair a d’fhoghlaim mé í.” Idir Rennes, Brest, Quimper agus Lori- R chlós an choláiste bhí domhanda. Le linn an dara cogadh, ent más ea, is ann don Bhriotáinis go scata ógánach ag imirt thaobhaigh mionlach náisiúnach le fóill. Más meath ní múchadh. Agus tá peile. Sheas mé go n-éis- harm na Gearmáine: níor maitheadh an athruithe teangan eile i gceist sa tír. Tá teoinn leo ag fógairt ar a smál sin dóibh. Sna 1960í bánaíodh lár an Fhraincis féin ag géilleadh don chéile go glórach. Is gearr na tire agus chuathas ar lorg feabhas Bhéarla aduaidh agus don Arabais gurA thuig mé nach Fraincis a bhí á lab- saoil i bPáras. De bharr an chórais aneas. hairt acu ach Arabais. Ní i dtuaisceart na oideachais, fágadh an pobal gan léamh hAfraice a bhíos áfach, ach i bPoblacht gan scríobh ina dteanga féin. Shéan an na Fraince. Fhrainc aitheantas oifigiúil don teanga. Sheas mé sa siopa i mbaile Carhaix, Is maidhm bháite a bhí i dteacht na teil- leath bealaigh idir Rennes agus Quim- ifíse. Bíodh sin mar atá, tá daoine ann ROINN CUMARSÁIDE, FUINNIMH per. In aice le Ouest France agus Le Télé- fós atá ag déanamh a gcion. Tar éis dom AGUS ACMHAINNÍ NÁDÚRTHA gramme céard a d’fheicfinn ar díol ach Carhaix a fhágáil, thugas aghaidh ar The Central Brittany Journal. Bhí trí nó Landerneau san iarthuaisceart. Is ann a cheithre charr Sasanach sa charrchlós casadh dom Christian Le Bras, fear atá amuigh. Is i nGaeltacht na Briotáine a ag físthaifeadadh lucht labhartha na IMEACHTAÍ SPÓIRT AGUS bhíos anois, agus cluais le héisteacht Briotáinise le cúig bliana déag anuas. TÁBHACHT POIBLÍ LEO orm. Focal Briotáinise ní raibh le clos. Anuraidh d’eisigh sé rogha agallamh ar Mar sin féin, is comharthaí bóthair DVD dar teideal A-hed ar C’hantved Glao ar Aighneachtaí dhátheangacha a bhí i mo thimpeall. (Lenár Linn Féin). Tá os cionn sé huaire Sin léargas cruinn ar chinniúint na a’ chloig ábhair ann. Tá fotheidil i Comhairliúchán ar liosta na n-imeachtaí a ainmnítear Briotáinise. Má bhí os cionn milliún bhFraincis agus i mBriotáinis leis ar fad. mar “imeachtaí a bhfuil tábhacht mhór leo don cainteoirí dúchais ann céad bliain ó shin, “Seo é an bailiúchán Briotáinise is mó múineadh i mbunscoileanna príob- tsochaí” ar chóir do chraoltóirí cáilithe iad a chraoladh níl fágtha anois ach ceathrú milliún. dá bhfuil ann,” arsa an tUasal Le Bras. háideacha lánBhriotáinise Diwan, agus ó ar sheirbhís teilifíse saor in aisce. Agus tá a bhformhór sin os cionn seasca “Tá sé cóirithe de réir na gceantar agus na hochtóidí tá roinnt scoileanna Foráiltear le hAlt 173 den Acht Craolacháin 2009 nach bliain d’aois. Cén fáth ar tharla ann an de réir na gcanúintí éagsúla atá i lim- dhátheangacha stáit ann chomh maith. mór athbhreithniú a dhéanamh gach trí bliana. meath? Dar leis an iriseoir Ronan istéar na Briotáinise.” Céard a spreag é le Faoin am seo freisin, tá trí mheánscoil Tá liosta reatha na n-imeachtaí a ainmnítear ar fáil ar Hirrien, is aicme ar aicme leis na céadta saothar chomh dúshlánach a chur i ann a bhfuil na hábhair á dteagasc trí www.dcenr.gov.ie . bliain anuas atá ag tarlú amhlaidh: “Ar gcrích ar bheagán urraíochta? “Nuair a Bhriotáinis iontu. In ollscoil Rennes, Beartaítear na himeachtaí seo a leanas a chur le liosta dtús is iad na flatha a chuaigh leis an bhí mé ag éirí aníos sna caogaidí,” ar sé, bunaíodh céim sa Bhriotáinis i 1989. reatha na n-imeachtaí a ainmnítear:- Ffraincis,’ arsa sé, ‘na huaisle ina dhiaidh “cé go raibh Briotáinis ag mo mháthair, “Ceann de phríomhchuspóirí atá ag sin, an bourgeoisie agus lucht trádála de is Fraincis a labhraíodh liom sa mbaile. Rannóg na Ceiltise anseo,” arsa Hervé Le CLUICHÍ GAELACHA réir a chéile, agus lenár linn féin is iad an Bhí tuiscint agam ar an teanga, ach ní Bihan, “múinteoirí a oiliúint i gcomhair Cluichí Ceannais na gCúigí sna Craobhacha chosmhuintir a thug cúl di.” raibh sí ar mo thoil agam. Ar bhealach, tá na mbunscol agus na meánscol. Caith- Sinsearacha Peile agus Iomaíochta Is iomaí cúis leis seo. Dar le lucht mé ag iarraidh mo chuid féin di a thab- fidh muid leanúint orainn leis an obair Cluichí Ceathrú Ceannais agus Leathcheannais i staire maraíodh 100,000 cainteoirí hairt slán ó shin.” sin.’ gCraobhacha Sinsearacha Peile agus Iománaíochta na Briotáinise i rith an chéad chogadh Ó 1977 i leith, tá an Bhriotáinis a Ní ollghluaiseacht atá sna feachtais hÉireann. RUGBAÍ Cluichí na hÉireann i gCraobh Rugbaí na Sé Náisiún Scoilt ar an phictiúir aontaithe ón tSín (ar bhonn craoladh beo seachas craoladh iarchurtha) Corn Rugbaí na hEorpa (cluichí cáilithe, céimeanna réamh-cheathrú ceannais, cluichí ceathrú ceannnais, leathcheannais agus ceannais, agus foireann na Le hIan Lahiffe, in Hong Cong chuimsitheach ar an gceantar. Rialtas na Síne. Is minic a bhíonn hÉireann páirteach iontu) craoladh beo Is éard a tharla ná go ndeachaigh buairt agus amhras ar an rialtas agus THARLA an crith talún inar cailleadh cuid mhaith den airgead in easnamh, nuair a d’fhoilsigh grúpa intleachtóirí RÁSAÍOCHT AN GCAPALL níos mó ná dhá mhíle duine sa tSín 3 tógtha ag muintir an rialtais áitiúil le litir oscailte ag impí ar dhaoine tabhar- Féile Cheltenham seachtaine ó shin i gceantar féinri- tithe galánta a thógáil dóibh féin. Bhí tais airgid a thabhairt díreach chun na alach na Tibéide. Ní raibh le feiceáil ar bearna chomh mór sin idir geallúint Manaigh, bí cinnte gur chuir sé sin Iarrtar aighneachtaí ón bpobal agus ó pháirtithe fud na tíre ach freagairt láidir ó Bhéis- chinnirí na tíre agus an méid a tharla isteach orthu. Ach bhí ionadh ann leasmhara. Is é an dáta deiridh le haghaidh aighneach- ing áfach is tháinig an t-uachtarán Hu sa cheantar go raibh binse fiosrúcháin nuair a gabhadh Tagyal, ceann do na taí an 4ú Meitheamh 2010 ar 17.30 uaire. Féadtar ar ais ó chruinniú mullaigh sa Bhrasaíl i mBéising faoi. Mar sin, tá an ceart ag sínitheoirí a bhí beag nó mór ar aon Aighneacht a sheoladh mar a leanas: le bualadh le lucht an cheantair sin. muintir Qinghai a bheith amhrasach intinn leis an Rialtas. Gabhadh é Dé • Go leictreonach chuig: www.dcenr.gov.ie/forum Beartaíodh lá comóraidh a bheith faoi úsáid an airgid atá ag teacht go Luain na seachtaine seo caite agus • Le r-phost chuig: [email protected] ann agus úsáideadh na meáin chu- deonach ó gach cúinne den domhan. níor scaoileadh saor go fóill é. Mar atá marsáide le pictiúr aontaithe a léiriú. Thosaigh an scoilt i ndáiríre nuair a ráite ag Robbie Barnet, saineolaí ar • Tríd an bpost chuig: Ní raibh aon rud ar an teilifís ach gheall na manaigh fiosrúchán neamh- Thibéid, le gabhadh Tagyal chaill an Craoladh na Mórócáidí, físeáin den Uachtarán i measc na spleách a dhéanamh ar an gcrith Rialtais cara agus cruthaigh siad laoch An Rannán um Bheartas Craolacháin, ndaoine agus an Airm ag déanamh talún. Ní ghlacann Rialtas na Síne lena cultúrtha do mhuintir óg an dúiche. An Roinn Cumarsáide, Fuinnimh agus Acmhainní sár-iarrachta ar tharrtháil na n-íobar- leithéid. Mar shampla, i ndiaidh an Tá cultúr na Tibéide faoi bhagairt Nádúrtha, tach. Ní raibh na manaigh chreatha talún in Sichuan rinne fear agus tá an ceart ag muintir Qinghai a 29-31 Bóthar Adelaide, Baile Átha Cliath 2. Thibéadacha agus na hiarrachtaí a darbh ainm Tan Zuoren iarracht fiosrú bheith buartha nach mbeadh na Tá beartaithe ag an Roinn na haighneachtaí go léir a rinne siad san teilifís ar chor ar bith. á dhéanamh faoi na scoileanna ar fad suímh chreidimh á n-atógáil ann. fhaightear a fhoilsiú ar an láithreán gréasáin aici. Ag Náisiún aontaithe i mbun a leagadh go ró-éasca agus iad lán le Anois agus ceamaraí nuachtáin an freagairt duit don chuireadh seo ba chóir aon ábhar ar comhbhróin a cheapfá. Ach tá scoilt ag páistí. Ghabh an rialtas é agus gear- domhain imithe faoin am seo, lean- ábhar faoi rún é agus nár chóir é a fhoilsiú a léiriú go teacht ar an íomhá seo cheana féin. radh pianbhreith cúig bliana air de faidh an scoilt seo ar aghaidh. beacht. Beidh feidhm ag forálacha na nAchtanna um Cuimhníonn muintir na Síne ar an bharr a fhiosraithe. Tá seans nach beag ann go mbeidh Shaoráil Faisnéise 1997 agus 2003 leis an cás. gcrith talún deireanach a tharla in Cás ar leith iad muintir na Tibéide ar corraíolacha ann muna dtugann an An Roinn Cumarsáide, Fuinnimh agus Acmhainní Sichuan in 2008. Tharla a leithéid de aon chaoi. Tá cultúr difriúil acu, Rialtas meas agus freagracht cheart Nádúrtha www.dcenr.gov.ie chomhbhrón agus rinneadh an gheal- reiligiún ar leith agus naisc leis an saol don cheantar agus é ag achoimriú ar Teil: +353 1 678 2000; LoCall: 1890 44 99 00 lúint chéanna - go ndéanfaí atógáil mór a chuireann go mór isteach ar scála an tubaiste seo. 6 NUACHT GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010
Aitheantas do Ómós do na Laochra Chorn na GRIANGHRAF: EAMONN FARRELL/PHOTOCALL IRELAND Breataine ar dhaonáireamh 2011
Le hÁine Seagrave
Tá feachtas ar bun ag grúpa ar an láithreán líonraithe shóisialta, Facebook, ag déanamh iarrachta chun cinneadh Rialtas Shasana a athrú ionas go mbeadh an Choir- nis clúdaithe ar an daonáireamh 2011. Tá Corn na Breataine measta mar cheantar atá scartha ó Shasana le céadta beaga anuas ó aimsir na Rómhánach agus Lochlannach, nuair a chonacthas mar Iarthar na Breataine é. Sa lá atá inniu ann i gCorn na Breataine, meastar go gcrei- deann an chuid is mó dá saorá- naigh gur saoránaigh Choirnise iad in ionad saoránaigh Shasanacha. Ní bheadh aon aitheantas ag ‘Coirnis’ i ndaonáireamh 2011 i measc na bpleananna atá fógartha anois. Tá 3863 ball ar an ghrúpa Face- book faoi láthair agus tacaíocht acu ó pháirtithe polaitiúla éagsúla. Oifigeach Airm ag crochadh croise thar Gharda Onóra ag searmanas bliantúil i gCnoc an Arbhair i gcuimhne Laochra 1916. Seomra Comhrá ar líne do Ghaeilge Mhanann Le Pádraic Déiseach Bíonn sé deacair ar chainteoirí go dtí seo agus is rud nua é sin don mhealladh nuair a bhíonn cúrsaí siad roinnt rudaí suas. Deir Radcliffe teacht le chéile go minic agus chun teanga”. Mhaígh sé freisin go teicneolaíochta i gceist agus beidh sé gurb iad na dúshláin is mó atá roimh BHÍ an bás tuartha do Ghaeilge dul i ngleic leis an bhfadhb seo bhu- gcuidíonn an tseirbhís leis na daoine tamall eile sula bhfaighimid na an tseirbhís faoi láthair ná daoine a Mhanann nuair a bhásaigh an cain- naigh Ean Radcliffe seirbhís comhrá a d’fhreastail ar ranganna ar Oileán huimhreacha atá uainn” arsa Rad- mhealladh le triail a bhaint as agus teoir dúchais deireanach Ned Mad- idirlín do Ghaeilge Mhanann cúpla Mhanann cheana athcheangal le cliffe. amanna a shocrú a fheileann do drell sna seachtóidí ach táthar ag iar- mí ó shin. Tagann cainteoirí, idir óg cainteoirí na teanga. Tá gach leibhéal cumais ag baint gach duine. raidh an teanga a athbheochan le agus aosta, le chéile gach oíche Baineann an seomra comhrá úsáid úsáide as an tseirbhís, idir chain- Tá Radcliffe dóchasach faoi thod- blianta beaga anuas. Tá daoine nua Dhomhnaigh le haghaidh comhrá ar as an mbogearra "Ventrilo", bogearra teoirí líofa agus iad siúd ar bheagán hchaí na seirbhíse comhrá agus tá sé ag foghlaim Ghaeilge Mhanann mar líne. Dúirt Ean Radcliffe le Gaelscéal a mbíonn baint aige le cluichíocht ar eolais. ag breathnú ar an bhféidearthacht dhara teanga, tá bunscoil bunaithe le “Tá sé mar aidhm ag an seomra líne go hiondúil. Úsáidtear gléas Tacaíonn na cainteoirí líofa le ranganna a sholáthar ar líne. “Crei- roinnt blianta anuas agus tá comhrá Gaeilge Mhanann a oscailt cinn agus bíonn sé dúshlánach na formhór an chomhrá ar líne, ach deir dim gur féidir grúpa rialta a thógáil gníomhaithe teanga ar nós Brian do gach duine, is cuma faoi chumas leibhéil fuaime a fháil i gceart an siad siúd nach bhfuil sách atá mar chuid de mhórphobal Stowell agus Adrian Cain ag iarraidh nó suíomh. Tá cainteoirí ón Ríocht chéad uair, go háirithe dóibh siúd muiníneach le páirt a ghlacadh sa Ghaeilge Mhanann, in ainneoin iad a í a chur chun cinn i measc an phobail Aontaithe agus ó na Stáit Aontaithe nach bhfuil ró-eolach ar ríomhairí. chomhrá go fóill go gcuidíonn sé leo bheith scoite amach go sóisialta nó ar Oileán Mhanann. tar éis páirt a ghlacadh sa chomhrá “Tá sé deacair roinnt daoine a a bheith ag éisteacht agus piocann go tíreolaíoch óna chéile. Seimineár Féiniúlachta Uathmheaisíní Bainc i nGaeilge Le Pádraic Déiseach agus labhróidh an file Brian Ó Conchubhair ó Ollscoil Notre Dame Le Pádraic Déiseach sholáthar. Faoi láthair cuireann EAGRÓFAR seimineár dar teideal ar Ghluaiseacht na hAthbheochana. uathmheaisíní an bhainc rogha “Féiniúlacht, cultúr agus teanga i ré Pléifidh Conchubhar Ó Giollagáin ó TÁ feachtas tosaithe le rogha leathan teangacha ar fáil, lena n- an domhandaithe” in Óstán an Dav- Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge Ghaeilge a fháil ar uathmheaisíní áirítear Spáinnis agus Sínis. Tá an enport i mBaile Átha Cliath ar an 15 cúrsaí mionteanga ó thaobh an bainc de chuid Chase Bank i Nua t-éileamh ag teacht ach go háirithe Bealtaine. domhandaithe de agus caithfidh Eabhrac. Tá an feachtas á rith ag ón gcomharsanacht Woodside áit a Pléifidh léachtóirí éagsúla ó Mícheál Ó Cróinín ó Ollscoil Daithí Mac Lochlainn agus tá bhfuil pobal labhartha Gaeilge. ollscoileanna na tíre agus thar lear Chathair Bhaile Átha Cliath súil ar an leathanach Facebook le níos mó ná Sa bhliain 2008 shocraigh Banc cúrsaí féiniúlachta agus teanga nGaeilge agus ar chultúr na hin- 300 ball cruthaithe aige le na hÉireann anseo leagan Gaeilge a chomh fada is a bhaineann siad leis mharthanachta. poiblíocht a dhéanamh ar an chur ar fáil ar a gcuid uathmheas- seirbhís Ghaeilge a sholáthar dá an gcomhthéacs náisiúnta, staire Tá an seimineár á eagrú ag Con- bhfeachtas. iníní bainc agus tá sé ann ó shin. Is gcuid custaiméirí. agus domhanda. Caithfidh Máirín radh na Gaeilge, Comhar agus MSTT Tá sé geallta ag Chase Bank go é an t-aon bhanc é a dhéanann a Dé réir dhaonáireamh Mheiriceá Nic Eoin ó Choláiste Phádraig súil ar Teo le tacaíocht ó Fhondúireacht na mbreathnóidh siad ar na héilimh leithéid. Cabhraíonn an grúpa sa bhliain 2000 tá thart ar 25,000 chúrsaí Gaeltachta agus ar chultúr Gaeilge. Tuilleadh eolais faoin ócáid atá déanta ag roinnt custaiméirí i Cumann na dTomhaltóirí Gaeilge cainteoir Gaeilge i Meiriceá, 1,200 na nGael. Beidh an file Gréagóir Ó le fáil ar www.fnag.ie nó ó Queens seirbhís Ghaeilge a le comhlachtaí atá ag iarraidh acu in Queen’s County. Dúill ag caint ar chúrsaí litríochta [email protected]. GAELSCÉAL NUACHT GHAEILGE 7 Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 •
Aontachtóirí docht daingean i Pobal ag cur cás na Gaeilge gcoinne Acht na Gaeilge go fóill roimh Theach na Comhdhála le hAnton Mac Cába taithe ag an Chomhalta den Tionól Reachtach, Dominic Ó Brolcháin, i Meiriceá TÁ páirtí an Ghutha Thraidisiúnta maidir le cearta Gaeilge, gan fhios cén Aontachtaigh (an TUV) ó thuaidh go t-am a bpléifear sa Chomhthionól é. láidir in éadan mholtaí a rinne Tá sé tugtha le fios ag na páirtithe Le Gráinne McElwain Comhairle na hEorpa go rithfeadh rial- Aontachtacha go gcuirfidh siad in tas na Breataine reachtaíocht faoi éadan reachtaíocht Ghaeilge ar bith. Is CHUAIGH POBAL, scáthea- chearta Gaeilge. cnámh spairne an Ghaeilge sa Tuais- graíocht phobal na Gaeilge ó “Tá an TUV go láidir in éadan ceart, cé nach bhfuil cúrsaí chomh thuaidh go Nua Eabhrac an acmhainní rialtais a chur amú ar an fíochmhar le cúpla bliain. tseachtain seo chun cás na Ghaeilge, go háirithe ag an tréimhse Dúirt foinse sa Pháirtí Aontachtach Gaeilge a chur roimh Theach na seo agus meathlú ann sa gheilleagar,” Daonlathach (DUP) gur ghlac an páirtí Comhdhála i Meiriceá. Bhí arsa urlabhraí. “Creidimid go bhfuil le straitéis don Ghaeilge ag Cill Rímhin toscairí ó POBAL ag labhairt faoi cur chun cinn na Gaeilge mar chuid de “ach gan rud ar bith cosúil leis an rud a Acht na Gaeilge: Cothrom na straitéis ag Sinn Féin/IRA le bhí de dhíth ar dhaoine eile mar chuid Féinne don teanga agus próiseas Briotanachas Thuaisceart Éireann a d’Acht Gaeilge. Tríd is tríd, ní dóigh na Síochána. laghdú. Agus muid á rá seo, níl amhras Dúirt Janet Muller ar bith orainn ach go bhfuilimid ag príomhfheidhmeannach POBAL labhairt ar son an phobail Aontach- D’admhaigh an fhoinse go “gur éirigh thar barr linn agus go taigh i gcoitinne.” raibh neart sa pháirtí agus bhfuair muid an-tacaíocht ó na Rinne Comhairle na hEorpa an Poblachtaigh agus ó na Daon- moladh an tseachtain seo caite. Dúirt sa phobal Aontachtach lathaithe, i ndáiríre ón dá siad i ráiteas: “Moltar d’údaráis na nach mbeadh sásta le rud ar thaobh den teach”. I measc na Ríochta Aontaithe polasaí cuim- bith a bhí ag cur na Gaeilge ndaoine a labhair amach agus a sitheach Gaeilge a ghlacadh, agus a bhí báúil le POBAL bhí Jason chur i bhfeidhm. Is trí reachtaíocht is chun cinn. Steinbaum, Stiúrthóir leis an fearr seo.” gCoiste Gnóthaí Eachtracha, Bhuail an grúpa POBAL le hion- liomsa, cibé rud a mhol Comhairle na Chris Smith, Teachta Dála agus adaithe ón gComhairle anuraidh, mar nAirí, nach dtitfeadh sé taobh amuigh Michael Glass ón Ancient Irish chuid dá fheachtas ar son Acht den straitéis atá dá moladh ag an Order of Hibernians. “Bhí an Gaeilge. Chuir Janet Muller, an Roinn Cultúir, Ealaíon agus Fóil- cruinniú á reáchtáil i Washing- príomhfheidhmeannach, fáilte roimh líochta.” Dar leis an DUP, bheadh Acht ton agus mhair sé uair go leith os an mholadh:“Is amhlaidh nach dtig Gaeilge ró-leathan, sin agus gan comhair daichead duine. leo siúd atá naimhdeach don Ghaeilge cothromaíocht a bheith ann le hAl- “Mhothaigh muid uilig go a rá a thuilleadh gur leor an Chairt banais Uladh. D’admhaigh an fhoinse raibh an- spéis ag na daoine a (Eorpach do Theangacha Mionlaigh) go raibh neart sa pháirtí agus sa bhí ag freastal ar an chruinniú ar don Ghaeilge. Tá ráite go neamhb- phobal Aontachtach nach mbeadh cad a bhí á rá againn. Tá muid ag halbh leo go dteastaíonn reachtaíocht sásta le rud ar bith a bhí ag cur na iarraidh aird idirnáisiúnta a eile chun tacú le beartas láidir dear- Gaeilge chun cinn. Dúirt urlabhraí thar dhíriú ar Acht na Gaeilge agus fach don Ghaeilge.” ceann Pháirtí Aontachtach Uladh nach fuair muid an-tacaíocht dá Molann an Chomhairle gur trí West- dtabharfadh an Páirtí tacaíocht do bharr”. minster a rithfí reachtaíocht. Fágann reachtaíocht Ghaeilge ar bith. “Táimid I measc na n-eagraíochtaí sin nach mbeadh cumhacht ag an den bharúil go mbeadh neart sa Michéal Ó Duibh, Cathaoirleach POBAL, Kate McCabe, Irish American Meiriceánacha atá ag tabhairt Chomhthionól, mar a bhfuil tromlach phobal i gcoitinne a chuirfeadh ina Unity Conference agus Janet Muller Príomhfheidhmeannach POBAL ag tacaíochta do POBAL, luaigh ag Aontachtaithe. Tá bille dréach- héadan,” arsa an t-urlabhraí. Teach na Comhdhála, Meiriceá. PICTIÚR: JACQUELINE QUINN LA ROCCA Janet The Irish American Unity Conference, Brehon Law Socie- ty, Ancient Order of Hibernians, Irish American Democrats, Irish American Republicans agus Irish Northern Aid. Tá aird na Taithí le fáil le Raidió Fáilte hEorpa tarraingthe cheana féin ar chás na Gaeilge nuair a thug Coiste na Mionlach Náisiúnta agus an Coiste Cearta Sóisialta Le Sophie Gahan ardán taifeadta a bheidh ann. Eacnamaíochta agus Cultúrtha Tá an tionscadal seo ag díriú ag na Náisiúin Aontaithe TÁ deiseanna taithí oibre le ar scríbhneoirí tacaíocht do POBAL. fáil ag mic léinn, daltaí scoile, cruthaitheacha “a saothar a Dúirt Janet “An mhí seo caite ceoltóirí agus ealaíontóirí ar thaifeadadh, a chraoladh agus labhair saineolaithe ar cheart na Raidió Fáilte i mBéal Feirste. a phoibliú ar an aon stáisiún hEorpa de Theangacha Réigiú- Idir seo agus mí Márta na raidió lán-Ghaeilge sna sé nacha Mionlaigh go gcaithfidh bliana seo chugainn beidh chontae” a dúirt Dónall Mac rialtas na Breataine Acht na ceardlanna saor in aisce le fáil Murchaidh ón stáisiún. Gaeilge a thabhairt isteach”. ar thaifeadadh, Tá Raidió Fáilte á chraoladh “Seo an chéad chéim ar an eagarthóireacht fuaime agus ó chroílár Ghaeltacht Bhéal bhóthar seo le tacaíocht phobail ar phodchraoltaí a reáchtáil. Feirste le 4 bliana anuas ar nasctha le tacaíocht pho- Beidh deis ag na scoláirí 107.1 FM. Faoi láthair tá 20 laiteoirí. Tá síol curtha síos teacht chuig an stiúideo agus craoltóir deonach acu, chomh againn agus tá muid ag súil go píosa dá gcuid féin a maith le cúigear fostaithe go mbeidh toradh air” Ar na thaifeadadh agus a chur in lánaimseartha agus beirt go toscairí eile a bhí ag an Chruin- eagar. páirtaimseartha. niú, bhí Micheál Ó Duibh, Ag fadú an Líonra a Chun cruinniú a shocrú leis Cathaoirleach POBAL, Máirtín Ó ghlaoitear ar an deis seo agus an stáisiún cuir scairt ar Dhó- Muilleoir, Grúpa Meáin Bhéal beidh “béim ar leith ar fhogh- nall Mac Murchaidh, comhor- Feirste, Domhnall Ó Catháin, laimeoirí na Gaeilge”. Maidir daitheoir na dTionscal Brehon Law Society agus Kate leis na ceoltóirí, ní béim ar an Cruthaitheach ag 048-310013 McCabe, Irish American Unity Dónall Mac Murchaidh-Ag Fadú an Líonra Ghaeilge ach deis i gcomhair nó [email protected]. Conference. 8 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 2 NUACHT RÉIGIÚNACH
am sin, agus bhí sé ráite ag roinnt CONNACHT eile nach bhfaca siad dada. NUACHT Ceolchoirm Music for Galway
Le Pádraic Déiseach
BEIDH an cheolchoirm ‘Klezmer and Beyond – The Soul of the Clar- inet’ ar siúl Déardaoin an 13 Beal- taine i Séipéal San Nioclás i nGail- limh ag tosú ag 8 i.n. Is í seo an dara ceolchoirm dheiridh i sraith reatha Music for Galway. Is grúpa é Music Seoltar scéalta chuig: for Galway a dhéanann iarracht [email protected] ceoltóirí mór le rá a mhealladh chuig Cathair na Gaillimhe. Is iad Gairmscoil Fheichín i gCorr na Móna buaiteoirí chomórtas clár raidió Gael Linn 2010. Fógraíodh na buaiteoirí Tá taispeántas cumhachtach geall- ar an gclár SBB Tráthnóna ar RTÉ Raidió na Gaeltachta Dé hAoine. ta de raon iontach na clairnéide ón gclairnéideoir Paul Roe le cúnamh ó neart imeachtaí ar siúl don aos óg agus imeachtaí na féile téigh chuig is mó acu sin. Deir Comhlacht For- An Mhaighdean Ensemble Cónaithe na Gaillimhe, agus aosta. Ar an Aoine ag 8 i.n. www.plearaca.ie bartha an Spidéil go bhfuil dea-thoil ConTempo Quartet. Tá Paul Roe, a beidh oíche litríochta bunaithe ar láidir ann maidir leis an nGaeilge Mhuire le cuairt rugadh i mBaile Átha Cliath, ar scríbhneoirí áitiúla ‘Oíche an Bhéil agus tá siad anois chun Plean Teanga dhuine de na ceoltóirí is cruthaithí Bheo’ ar siúl i dTigh Mholly, beidh cuimsitheach a dhréachtú don agus is solúbtha (clairnéid agus seisiún an Phléaráca ar siúl Tigh Géarchéim cheantar chun iarracht a dhéanamh a thabhairt ar dordchlairnéid) in Éirinn agus chaith Mholly chomh maith le scannán líon na gcainteoirí laethúla a ardú go sé trí bliana déag ag seinm le amuigh faoin aer á thaispeáint acu. Gaeilge sa Spidéal 70% faoi 2015. Chnoc Mhuire? Ceolfhoireann Shiansach Náisiúnta Ar an Satharn beidh ‘Maratón Cuireann Comhlacht Forbartha an na hÉireann. Tá an ceathairéad Damhsa’ ann i gColáiste Lurgan – Is fútsa é! Spidéil fáilte roimh mholtaí ó chách BEIDH cros le feiceáil sa spéir os téadach ConTempo Quartet lon- chun airgead a bhailiú do Thear- sa phobal don Phlean Teanga agus cionn Mhaigh Eo idir seo agus an naithe i nGaillimh ó 2003 agus mann Éanna. Más mian libh beagán Le Treasa Bhreathnach cur i bhfeidhm an phlean. Mháirt seo chugainn dar leis an fhísí oibríonn siad le ceolfhoirne agus cóir ceoil a chloisteáil téigí chuig an Beidh an chéad chruinniú eile (i Joe Coleman agus deir sé gur áitiúla. Tá siad tar éis seinm ar fud na Phoitín Stil, áit a mbeidh Rónán Mac TÁ suirbhéanna críochnaithe ag mBéarla) sa Chrúiscín Lán ar an comhartha ón Mhaighdean Mhuire hEorpa, sa Bhreatain agus san Iodáil Aodh Bhuí agus an Cabaret Comhlacht Forbartha an Spidéil ar Luan ag a 8 a chlog chun freastal ar atá ann le muintir na hÉireann a ach go háirithe. Craiceáilte le ceol ó Bhréag, Henriet- úsáid an Ghaeilge sa phobal agus áitritheoirí a tháinig isteach ó taobh iompú ar ais chuig an gcreideamh ta Game agus Dominic Mac Giolla beidh a gcuid torthaí le cloisteáil ag amuigh den Ghaeltacht. Caitliceach. Deir sé go mbeidh an Bhríde. an bpobal ag cruinnithe poiblí le linn Beidh cruinniú ar an gCéadaoin an Mhaighdean Mhuire le feiceáil i Ar an Domhnach beidh Comórtas mhí na Bealtaine. 12ú Bealtaine (i nGaeilge) sa Chrúis- gCnoc Mhuire ar an lá seo. Is ag a trí Féile Phléaráca na nÓg ar siúl i Seanscoil Shailearna Níl mórán ábhar dóchais sna cín Lán ag a 8 i.n. do dhaoine fásta a chlog a deir sé a bheidh Muire le ón 1 i.n. ar aghaidh. Beidh tuilleadh suirbhéanna a deir nach bhfuil an idir 18-35 bliain d’aois. Beidh freast- feiceáil ann. Is é Joe an físí céanna a BEIDH Féile Phléaráca na bliana seo damhsa ar an bPoitín Stil ar an dóthain cainteoirí Gaeilge óga sa al á dhéanamh ag an gcruinniú dúirt leis na mílte dul chuig Cnoc ar siúl ón 20 go 23ú Bealtaine ar an Domhnach óna 9 ar aghaidh le cheantar chun Gaeilgeoirí na chéad deireanach ar thuismitheoirí óga, Mhuire i mí Dheireadh Fómhair agus gCnoc in Indreabhán. Beidh an Comórtas Damhsa ar an sean-nós do ghlúine eile a chothú. ionadaithe ó na heagraíochtaí faoi Nollaig seo caite. fhéile á seoladh ar an Déardaoin i dhaoine fásta nuair a bheidh Colm Ó Níl ach 66% de dhaoine i gceantar pobail, agus an mórphobal i Scoil Bhí sé ráite ag roinnt daoine go dTigh Chualáin ag Páidí Ó Lionáird. Méalóid mar fhear an tí. Chun tuil- an Spidéil ag labhairt na Gaeilge go Éinne ag 8.30 i.n. ar an gCéadaoin an bhfaca siad rud éigin sa spéir ag an Thar an deireadh seachtaine beidh leadh eolais a fháil faoin bhféile féin laethúil agus is seandaoine an chuid 19ú Bealtaine.
Gradam na hÉigse d’amhrán saothair bronnta ag Éamonn Ó hArgáin, Stiúrthóir Seirbhísí Forbartha, Foras na Gaeilge, Tine Phortaigh gar don Cheardlann sa Spidéal Dé Domhnaigh seo caite. ar Éamon Ó Súilleabháin agus Micheál Ó Tuairisg, Corr na Móna ag An Fhéile Náisiúnta Drámaíochta i gCorca Dhuib- PIC. LE GIUSEPPINA SIRIU hne. GAELSCÉAL Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 RÉIGIÚNACH • 9
dhmiú mar fhear a’ tí ar an ócáid. Ag glacadh páirte tá an t-úrscéalaí, Súil Ghéar ar an Aire LAIGHEAN gearrscéalaí, drámadóir agus fear acadúil cáiliúil, Alan Titley, an t- GRIANGHRAF: MARK STEDMAN/PHOTOCALL IRELAND NUACHT úrscéalaí, Anna Heussaff, an file agus úrscéalaí Lorcán S. Ó Treasaigh agus an gearrscéalaí agus file Muiris Ó Meara. Oíche shuimiúil agus pléisiúrtha geallta. Tosaíonn sé ar 7.30i.n. agus tá saorchead isteach. Gach eolas ó www.writerscentre.ie Láithreoirí agus Taighdeoirí do Raidió na Life Seoltar scéalta chuig: AGUS laethanta saoire an [email protected] tsamhraidh ag druidim linn, beidh neart spásanna le líonadh ar sceideal Raidió na Life. Tá siad ag cuardach daoine a bhfuil suim acu taighde a Féile Rince dhéanamh ar chláracha éagsúla nó dul i mbun láithreoireachta. Tá fáilte roimh gach aoisghrúpa agus Bhaile Átha gach cineál duine. Má tá roinnt ama saor agat i rith an tsamhraidh agus Cliath má tá suim agat bheith páirteach i saol na meán i nGaeilge i mBaile Le hAudrey Ní Dhonnchadha Átha Cliath seol ríomhphost chuig [email protected] nó glaoigh ar SEOLFAR an fhéile dhamhsa 01 6616733 chomhaimseartha is mó sa tír amárach i mBaile Átha Cliath le hea- graithe ag rá go mbeidh ócáid ion- Na Cnocadóirí tach speisialta i gceist don chathair. Tá iarracht faoi leith ar siúl ag lucht turasóireachta i dTír Chonaill chun pobal na tíre a mhealladh ansin i mbliana le Is é aidhm Fhéile Rince Bhaile Thar Lear saoire a chaitheamh ann. Le haird a tharraingt air seo tá lá mór Conallach - 'Donegal Live' - á eagrú i mBarra an Team- Átha Cliath, a mhairfidh ar feadh pall i mBaile Átha Cliath ar an 16 Bealtaine. Beidh ceol, spraoi agus siamsaíocht ann agus 1000 turas saor in aisce go dhá sheachtain, saothar ard- TÁ na Cnocadóirí ag tabhairt Tír Chonaill le buachan. Sa phictiúr anseo tá an tAire Turasóireachta, Máire Ní Ainiféin ag seoladh na hócáide, i chaighdeáin rinceoirí agus comh- aghaidh ar Snowdonia, nó Parc gcuideachta an iolair, 'Bob' ó Pháirc Náisiúnta Ghleann Bheatha. lachtaí damhsa a chur in iúl don Cenedlaethol Eryri mar is fearr phobal, agus lucht leanúna damhsa aithne air sa Bhreatnais, agus tá siad a leathnú. Dar le cathaoirleach na ag tabhairt cuiridh do chnocadóirí féile, Dermot McLaughlin, is iad aois Gaelacha an turas a dhéanamh leo agus an corp téamaí na féile i an deireadh seachtaine seo mbliana: “beidh ealaíontóirí ag roin- chugainn, 14- 16 Bealtaine. Tá sé i nt a gcuid tuiscintí agus léargas linn i gceist dul sall ar an mbád ar an Aoine saothar atá lán den áilleacht, fuin- agus filleadh ar an Domhnach. neamh agus suaimhneas a ghab- Déanfar dhá shiúlóid agus beidh hann le damhsa den scoth” arsa Der- rogha ann idir siúlóid mheánach mot. Tá mórán ceardlanna agus agus siúlóid dhian ar an Satharn. Ar seónna leagtha amach i gclár na chostas €200 íocfar taisteal, lóistín, féile, agus ní bheidh costas níos mó bricfeasta, lón agus dinnéar i ná €20 ar aon ócáid. gcomhair dhá lá agus dhá oíche. Beidh buaicphointe i gceist nuair a Margadh den scoth! Déan teagmháil fhillfidh Jean Butler, iar-dhamhsóir leo láithreach mar níl ann ach spás cáiliúil Riverdance, ar ardáin Éirean- do 16 dhuine. Féach ar www.cno- nacha i rith na féile, ag rince mar cadoiri.com le haghaidh gach eolais. phríomhcharachtar an tsaothair nua, Day. Le tuilleadh eolais a fháil, féach ar dublindancefestival.ie. Glór BÁC : An Gael sa Pháil Cheatharlach Oíche litríochta i Le Pádraic Déiseach Rás an Turcaí? Ambasadóir UNICEF in Éirinn Dustin an Turcaí i gcuideachta réalta CLG Bhaile Átha Cliath Paul nGaeilge TÁ réimse leathan imeachtaí Casey & Denis Bastick ag seoladh an 'Dublin Docklands Fun Run' ar mhaithe le UNICEF. Beidh an rása ar siúl ar an 18 beartaithe ag Glór Cheatharlach idir Bealtaine agus tá eolas breise le fáil ag www.dublindocklands.ie/funrun/. GRIANGHRAF: MARK STEDMAN/PHOTOCALL IRELAND Le Kate Fennell seo agus mí Iúil. Is eagraíocht áitiúil é Glór Cheatharlach a chuireann an Gaeilge Le Chéile i dteach ósta Red- comórtas peile, céilí mór, cúrsa bíonn clár irise Tobar an Cheantair ar AR an Déardaoin beag seo tionólfar Ghaeilge chun cinn i mBaile dys ag a naoi a chlog. Tá sé i gceist Gaeilge do dhaoine fásta, cúrsa an stáisiún raidió KCLR96 fm gach oíche litríochta i nGaeilge in Áras Cheatharlach. leanúint leis an gClub Conartha agus coicíse Gaeilge do dhéagóirí agus Céadaoin. Scríbhneoirí Bhaile Átha Cliath ar Beidh Déardaoin na Gaeilge ar siúl Gaeilge Le Chéile ar an gcéad Déar- campaí samhraidh do leanaí óga Tá breis eolais faoi imeachtaí chearnóg Parnell. Is é an scríbhneoir ar an 6 Bealtaine le Club Cultúrtha ar daoin de gach mí i rith na bliana. agus do pháistí bunscoile. Ghlór Cheatharlach le fáil ar Mícheál Ó Ruairc atá ag eagrú na siúl i Leabharlann Cheatharlach ag Beidh raon leathan imeachtaí ar Foilsítear colún Gaeilge gach seach- www.glorcheatharlach.ie nó ó hoíche seo agus is é a bheidh ag fei- tosú ar 7.30i.n agus ina dhiaidh sin siúl lena n-áirítear oíche shóisialta, tain sa Carlow Nationalist agus [email protected]
An bhfuil scéilín agat? Ba mhaith linn freastal ar gach Gaeltacht is Gaelphobal sa tír. Má tá scéilíní nó nótaí áitiúla agaibh, cuirigí iad chuig an seoladh rphoist seo le bhur dtoil, [email protected], agus déanfaidh muid ár ndícheall iad a chur i gcló. 10 RÉIGIÚNACH GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010
37 duine a bhí sa léiriúchán! Chromtha. MUMHAN 3 ghearrdhráma a bhí ar siúl Dé Tá tréimhsí éagsúla le breis is 20 Domhnaigh: ‘Aiséirí Pheig na bliain anuas caite ag Peadar Ó Riada Féithe’, ‘An Samhradh le Scarlett’, ag cumadh an cheoil agus ag cleach- NUACHT agus ‘Séadna’. tadh le Cór Ban Chúil Aodha don dá Bhronn Eamonn Ó hArgáin ceithre shaothar seo. ghradam oíche Dé Domhnaigh, ar Eisíodh an dlúthdhiosaca Bhairbre Ní Thuairisg, Seán Ó Caoineadh Airt Uí Laoghaire in 2004 Muimhneacháin, Áine Uí Chuill agus agus chríochnaigh Cór Ban Chúil Tomás Ó hIcí. Ba iad Muiris Ó Súil- Aodha agus an Riadach ag taifeadadh leabháin agus Míchéal Mac Dub- Laoi na Laoithe san Ionad Cultúrtha hghaill moltóirí na féile. trí seachtaine ó shin do dhlúthd- hiosca nua atá le seoladh sa bhFómhar. Is amhrán grá ón Sean-Tiomna í Corcaigh : Laoi na Laoithe (The Song of Songs) a aistríodh go Gaeilge don mBíobla Dúmharú Dhún Naofa. Comhrá idir fear agus bean óg Seoltar scéalta chuig: go mór i ngrá le chéile atá ann. [email protected] Mánmhaí Cuirfear Caoineadh Airt Uí Laoghaire i láthair anocht (Aoine Le Sophie Gahan 8.30) san Ionad Cultúrtha agus beidh Laoi na Laoithe á casadh ag Cór Ban TÁ beirt bhan, a raibh cónaí orthu sa Sagart Drámata! An tAthair Tomás Ó hIcí ag glacadh le gradam Chúil Aodha faoi stiúir Pheadair Uí Corca Dhuibhne Daingean, cúisithe as dúnmharú léiritheoireachta ó Éamonn Ó hArgáin, Stiúrthóir Seirbhísí Forbartha, Foras Riada oíche amárach. Gary Bull, fear Sasanach a aimsíodh i na Gaeilge, ag an Fhéile Náisiúnta Drámaíochta. Tá clár imeachtaí eile le reachtáil An Fhéile gclais sciodair i gCorcaigh trí bliana ó mar cheiliúradh ar an saordhréacht shin. Cúisíodh Amanda Mc Nab, 25, (extravaganza), agus turas beartaithe Náisiúnta agus Una Geaney, 44, os comhair Múscraí cailteora Dónal Ó Conaill) a chum é os san iarnóin Dé Sathairn go háit chó- Chúirt Dúiche Chloich na Coillte ar an cionn chorp a fir chéile a dún- naithe Airt agus Eibhlín Dhuibh i Drámaíochta Mháirt. Aimsíodh corp Bull ar fheirm Saordhréacht ag mharaíodh lámh le Carraig an Ime in Ráth Laoi. lasmuigh de Dhún Mánmhaí ar an 1773 toisc go raibh diúltaithe aige Cuirfidh an deireadh seachtaine Le Sláine Ní Chathalláin 12ú Deireadh Fómhair 2007. Bhásaigh Cór Ban Chúil tamall roimhe sin a chapall a dhíol ar críoch go fóill le tréimhse thar a bhei- sé tar éis buille sa chloigean a fháil. £5 le hArd-Sirriam Chorcaí, Abraham th gnóthach don gcumadóir Peadar Ó ÓN nóiméad a d’oscail an Dochtúir Bhí sé páirteach sa chomhphobal Aodha Morris. Riada – sheol sé féin agus na vei- Pádraig Ó hÉalaí an Fhéile Náisiúnta taistealaithe “New Age” ó Shasana. Thug an Banimpire Marie Therese dhleadóirí Martin Hayes agus Drámaíochta i Halla na Feothanaí Dé As Mainistir Fhear Maí ó dhúchas í le Seán Ó Loingsigh an capall mar bhronntanas d'Art tar Caoimhín Ó Raghallaigh an dlúthd- hAoine seo caite, bhí ardchaighdeán Geaney agus rugadh in Albain Mc éis dó seal a chaitheamh mar chap- hiosca Triúr sa Draighean ag ceol- drámaíochta le feiceáil ar an stáitse. Nab. Bhí cónaí orthu i Muileann an BEIDH saordhréacht ceoil á chur i tean in arm Husáir na hUngáire, agus choirmeacha i mBaile Átha Cliath, i Ba iad aisteoirí Mhíobhaigh, na Ghlíomaigh ar feadh tréimhse ach de láthair an deireadh seachtaine seo bhí éad ar Morris nuair a bhí an bua mBaile Bhúirne agus in Inis an Dúnaibh, an chéad dream ar stáitse réir bean áitiúil “ní raibh aithne ag san Ionad Cultúrtha i mBaile Bhúirne ag Art air i rás capall i Maigh tseachtain seo caite. leis an drama ‘Greim na Sainte’, an t- aon duine orthu.” mar a gcanfaidh Cór Ban Chúil Aodha ochtú dráma nuascríofa ó pheann De réir Shéamuis Cosaí Mhic dhá mhórshaothar go bhfuil ceangal Phroinsias Uí Chuilinn. Ghearailt, comhairleoir de chuid an ghrá eatarthu – Caoineadh Airt Uí Léirigh Aisteoirí Mhic Easmuinn, Fhine Gael sa Daingean “ní raibh aon Laoghaire agus Laoi na Laoithe. An Cheathrú Rua, dráma de chuid chur amach ar na mná sin sa chean- Is é an cumadóir Peadar Ó Riada a Brian Mc Mahon – ‘Jack Furé’ ar an tar. Ní dóigh liom go raibh aon chum an ceol don dá dhán cháiliúla Satharn agus ina dhiaidh sin bhí Ghaeilge acu.” Dúirt Mac Gearailt gur agus meastar gur dúshlán é do Chór Éigse na Féile. Naoi mír ar fad a bhí tháinig an bheirt acu thart ar 18 mí ó Ban Chúil Aodha tabhairt fúthu dhá anseo agus bronnadh gradaim ar shin agus bhí árasán ar cíos acu sa oíche i ndiaidh a chéile. cheithre ghrúpa. cheantar. Ag labhairt faoi thionchar Dúshlán don Riadach atá ann Lean cúrsaí drámaíochta ar an scéil seo ar cheantar an Daingin chomh maith mar gurb é atá ag aghaidh tráthnóna Shathairn le dúirt Mac Gearailt “bhí iontas ar gach stiúradh an chóir, chomh maith le dráma fada eile nuascríofa leis an duine go raibh an bheirt seo ina gcó- bheith ag seinnt an cheoil a chum sé Athair Tomás Ó hIcí. Ba iad Aisteoirí naí sa cheantar”. féin ar an bpianó. Bhréanainn, Corca Dhuibhne a chuir Bhí na mná á gcoimeád i bpríosún Deirtear go bhfuil Caoineadh Airt ‘An Poncánach’ ar stáitse agus bhí an Luimnigh i rith na seachtaine. Tá siad Uí Laoghaire ar an gcaoineadh is mó halla lán go doras le tacaíocht áitiúil, os comhair Chúirt Dúiche Dhroic- cáil i dteanga na Gaeilge – ba í Eibhlín gan trácht ar an slua a tharraing an head na Bandan ag 2.00 i.n. inniu. Dubh Ní Chonaill (aintín an Fhuas-
Aisteoirí Bhréanainn. Radharc as an dráma nuascríofa An Poncánach leis an Ath. Tomás Ó hIcí a léirigh Aisteoirí An Fhéile Náisiúnta Drámaíochta. Gradam Aisteoireachta á bhronnadh ar Bhréanainn le linn na Féile Náisiúnta Drámaíochta i gCorca Dhuibhne ag an deireadh seachtaine seo caite. Bronnadh Sheán Ó Muimhneacháin, Aisteoirí Chill na Martra ag Éamonn Ó hArgáin, gradam na féile ar an Athair Ó hIcí don léiriú a rinne sé ar an dráma. Stiúrthóir Seirbhísí Forbartha, Foras na Gaeilge. GAELSCÉAL RÉIGIÚNACH 11 Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 •
Dobhair ar an Satharn (an 15ú lá), ULADH mórimeacht an deireadh seachtaine. I measc na n-imeachtaí atá eagraithe tá Fondúireacht nua seolta i gcuimhne Mary NUACHT leithéidí ceolchoirm na scoile, tais- peántais seanrollaí scoile, grianghraif Boyle - an té is faide atá ar iarraidh in Éirinn agus araile agus beidh suim mhór á léiriú iontu sin gan dabht. Ar an Aoine, déanfar an clár raidió de chuid RTÉ Le Judy Ní Ógáin di, ní bheadh Ann ábalta faoi caidé a tharla dá hiníon. Fiú Raidió na Gaeltachta ‘Barrscéalta’ a déileáil leis an dtragóid dá gcuirfeadh an t-eolas faoi caidé chraoladh beo ón scoil, agus ar an SEOLADH an ‘Mary ar chor ar bith. Agus a thárla do Mary an teaghlach trína Domhnach beidh Aifreann an Boyle Foundation’, níos deireanaí, thar- chéile arís, deir Ann gurbh fhearr deireadh seachtaine ó Theach Pobail a bunaíodh i la an darna tragóid, léi fios a bheith aici. na nDoirí Beaga á chraoladh ar RTÉ gcuimhne an nuair a fuair Char- Tabharfaidh an fhondúireacht Raidió na Gaeltachta. duine is faide ar lie bás go tobann i seo tacaíocht do theaghlaigh le Do dhaoine ar mhaith leo freastal ar iarraidh in Éirinn, i dtimpiste farraige. daoine atá ar iarraidh. Tá Ann ag na himeachtaí is féidir tuilleadh eolais Machaire Rabhar- “Ba é an t-aon rud a súil go gcuideoidh sé leis na teagh- a fháil ó Shíle sa scoil ag (074) 9532535. taigh, Dún na nGall le bhí uaidh Charlie sula laigh seo leanúint ar aghaidh nuair gairid. bhfaigheadh sé bás, ná nach bhfuil fhios acu caidé a tharla Seoltar scéalta chuig: Rinneadh an seoladh i go mbeadh a fhios aige dá ngaol atá ar iarraidh. [email protected] gcomhar le seoladh na gcurrach caidé a tharla do Mary. B’fhéidir go Buíonta móra nua ansin a chuideoidh leis an raibh Mary ag fanacht le duine bhfondúireacht i gcuimhne an éigin a bheith léi. B’fhéidir gur ‘Boy Racers’ ag chailín óig, Mary Boyle. theastaigh Charlie uaithi níos mó Ar an 18 Márta 1977, chuaigh an ná mar a theastaigh sé uaimse”. Ceiliúradh caoga dúnadh bóithre cailín óg, 6 bliana d’aois ag an am, Bhí leathchúpla ag Mary, darbh ar iarraidh ó theach a seantui- ainm Ann chomh maith, ainm- bliain Scoil Le Judy Ní Ógáin smitheoirí gar do Bhéal Átha nithe as a máthair. Bhí sé deacair Seanaidh. Ní bhfuarthas an cailín ag Ann leanúint ar aghaidh lena FUAIR tiománaithe a bhí ar a óg riamh agus ní a fhios ag aon saol féin gan a deirfiúr a bheith lei. Chonaill mbealach go Leitir Ceanainn ar duine beo caidé a tharla di. “Bhraith mé i gcónaí go raibh cuid bhóthar chúl an Earagail, an bóthar Bhí Mary ag leanúint a huncail díom ar iarraidh. Nuair a rinne mé Le hEoin Mac Garvey sin dúnta le gairid, ag suas le 50 carr a Gerry trasna na páirce chuig feirm mo Chéad Chomaoineach, nuair a bhí páirteach i dtaispeántas d’éachtaí a gcomharsan nuair a chas sí thart. phós mé, aon ócáid a bhí i mo IS í an tAire Oideachais agus Scilean- éagsúla lena gcuid carranna. Níor shroich sí a teach riamh. shaol riamh – bhí cuid díom fós ar na, an Tánaiste Máire Ní Chochláinn Úsáideadh an líon sin carranna chun Chroith an mhistéir an tír ar fad iarraidh.” T.D., a bheas mar aoi speisialta ag ceil- an pháirt sin den bhóthar a dhúnadh agus d’athraigh sé saol Ann Boyle, Fós inniu, 33 bliain i ndiaidh do iúradh caoga bliain Scoil Chonaill ar suas ag an dá thaobh, le go mbeadh na máthair Mary, go deo. Ach ab é an Mary Boyle dul ar iarraidh, tá Ann Ann Boyle, An Chéideadh, math- an Bhun Beag i dTír Chonaill an rásaí ábalta na carranna a chasadh tacaíocht a thug a fear céile Charlie (máthair Mary) ag lorg aon eolas air Mary Boyle atá ar iarraidh. deireadh seachtaine seo chugainn. agus a choscánú i lár an bhóthair. Mar pháirt de cheiliúradh De réir mar a deir an Garda Ceann- leathchéad bliain na scoile tá sraith fort Eugene McGovern ó Stáisiún na siléar gur fadhb mhór í seo ar fud Beidh An Chuarshráid clúdaithe leis faidh siadsan cuireadh dá gcuid imeachtaí eagraithe don deireadh nGardaí i mBaile na nGallóglach an Chontae Dhún na nGall le marcanna na dathanna uaine agus oráiste le cairde, gaolta agus comharsan féin seachtaine ón 14ú go dtí an 16ú Beal- tseachtain seo, is imeacht é a bhí dubha boinn cairr le feiceáil ar na tionscnóirí Thurasóireacht Dhún na chuig an ócáid ar an lá chun blaiseadh taine. Osclaíodh an scoil in 1960 agus eagraithe ó thús go deireadh ag úinéirí bóithre ar fad. nGall agus le go leor ceol comhaltais le a fháil de na himeachtaí, ócáidí, nithe thar na blianta chuaigh na mílte na gcarranna a bhí páirteach ann. Is oibríocht leanúna é seo agus cloisteáil chun siamsaíocht a chur ar éagsúla agus roghanna lóistín atá le scoláire fríd na doirse. Bhí an Teachta “Fuair muid glaoch ón bpobal ag impím ar an bpobal - a fheiceann nó a fáil dos na cuairteoirí agus na fáil sa Chontae. Dála Donnchadh Mac Fhionnghaile gearán faoin mbóthar ar chúl Earagail thagann trasna ar a leithid d’imeacht turasóirí. Daoine gur mhian leo níos mó mar phríomhoide ann seal. a bheith dúnta go neamhúdaraithe. ag tosú suas in aon áit, muid a chur ar Déanfaidh ‘Little John’ páirteanna eolais a fháil faoin ócáid, is féidir leo Le gairid tugadh le fios go bhfuil Nuair a shroich muid an láthair – bhí an eolas chomh luath agus is féidir, le dá sheó amharclann sráide a chur i teagmháil a dhéanamh le ‘Storm PM’ tairiscintí le lorg d’obair forbartha atá an bóthar athoscailte do thrácht ach nach gcuirfear as don phobal agus láthair ar fud Bharra an Teampaill. ag 074-9102107, nó dul ar an suíomh de dhíth go holc ar an scoil, mar atá ar bhí an bóthar dubh le marcanna boinn nach mbeidh siad curtha i gcontúirt Beidh taispeántas ealaíne agus dealb- idirlín www.donegallive.ie go leor scoileanna eile sa tír. Beidh cáir ar. mar gheall ar a leithid d’eachtra. hóireachta taobh istigh le haisteoirí as cúig sheomra ranga úra á bhforbairt Bhí an trácht míchaoithiúlachta Dún na nGall ag cur i láthair sleachta ó chomh maith le seomraí breise eile agus cúngaithe. chnuasach dhrámaí Brian Friel, le agus oifig. Táthar dóchasach go gcuir- Thóg muid seilbh ar roinnt carranna ‘Philadelphia Here I Come’ agus ‘The Comórtas Scoile fear tús leis an obair i gceann roinnt agus déanadh sonraí a thógáil síos do Siamsaíocht don Faith Healer’ ina measc. míonna agus bogfar na scoláirí chuig choireanna tráchta” Is cinnte gur lá iontach teaghlaigh a an Bhéil Bhinn Ard Scoil Mhuire ar an Bhun Bheag. Is “Is ar na bóithre gar do Pháirc Ócáid ‘Donegal bheas ann ar fud Bharra an Teampaill, scoil sé oide atá ann le thart fá chéad Náisiúnta Ghleann Bheatha agus ar ag déanamh sárthaispeántais ar Chon- Le hEoin Mac Garvey scoláire. Beidh an Tánaiste agus Aire chúl Chnoc Earagail na bóithre is Live’ i mBÁC tae Dhún na nGall agus gach a bhfuil le Oideachais i láthair ag dinnéar mór an coitianta sa gceantar seo ina dtar- tairiscint aici. Osclaíonn an lá le fíor- BEIDH comórtas scoile an Bhéil Bhinn deireadh seachtaine in Óstán Ghaoth laíonn na h-eachtraí seo, ach tá sé Le Judy Ní Ógáin théama ‘Dancing at Lunasa’, céilí mór, á reáchtáil i Scoil Eoin Pól, Loch an damhsa seite ag 12.00 Meán Lae i Iúir, Tír Chonaill anocht (oíche Aoine) De réir mar atá socruithe éagsúla don gCearnóg Theach an Tionóil. ag tosú ag a seacht a chlog. ócáid ‘Donegal Live’ á gcur i gcrích, tá Cuirfidh Banna Máirseála An Mhul- Tá an comórtas seo teoranta do liosta na siamsóirí don ócáid ag lach Dubh tús leis na himeachtaí le pháistí na scoile agus is é Corn Cuimh- méadú agus ag feabhsú ó lá go lá. taispeántas bríomhar ag Plaza an neacháin Erin Logue atá mar Beidh ceol beo, amhránaíocht agus Bhanc Ceannais ar Shráid an Dáma phríomhdhuais. Fuair Erin, 9, a bhí damhsa go mór mar pháirt den ócáid a roimh mháirseáil chuig Barra an ina scoláire sa scoil, bás i mí bheas ar siúl i mBarra an Teampaill i Teampaill agus ceol breá Thír Chonaill Dheireadh Fómhair 2008 de bharr mBaile Átha Cliath ar an 16 Bealtaine, le cloisteáil uathu an bealach ar fad. meall inchinn. áit a ndéanfar sárthaispeántas a chur Beidh neart duaiseanna maithe le Oíche Dhomhnaigh (9ú) beidh ceol- ar siúl ansin do Chontae Dhún na buachaint ar an lá. Tá Busanna John choirm agus oíche dhrámaíochta na nGall. McGinley ag tabhairt 1,000 ticéad scoile ar an stáitse in Ionad Naomh I measc na gceoltóirí, amhránaithe, fillte, tá Aer Arann agus Aerfort Dhún Pádraig, Dobhair ag tosú ag a seacht a agus bannaí ceoil a bheas ar an árdán na nGall ag tabhairt roinnt eitiltí, agus chlog. le linn na hócáid tá: Altan, Máire Bren- tá roinnt óstáin faoi leith sa chontae Beidh páistí na scoile agus daoine nan, The Plea, The Henry Girls, Done- chomh maith le roinnt soláthróirí áitiúla ag seinm ceoil, ag damhsa agus gal Tenors, Donegal Youth Orchestra, lóistín féinfhreastail ag tabhairt ag léiriú na ndrámaí. Aoife Ní Fhearraigh, Marie Nic briseadh lár-seachtaine agus deireadh Is ócáid bhailithe airgid atá anseo Cumhaill, The Roots Orchestra, An seachtaine mar dhuaiseanna i measc don scoil le cuidiú trealamh breise a Chrannóg, Fidil agus Áine O'Doherty go leor eile duaiseanna. cheannacht agus tús a chur leis an & Cairde. Iarrtar ar dhaoine a gcuid gaolta fhorbairt ar sheomra úr ríomhairí. Daltaí ó Phobalscoil Ghaoth Dobhair a tháinig sa triú háit i gcomórtas Raidió Seo sampla do thallann Dhún na agus a gcuid cairde i mBaile Átha Ta breis eolais le fáil ach glaoch ar Ghael Linn. Sa phictiúr fosta tá príomhoide na scoile Noel Ó Gallchóir, Edel nGall a bheas ar an árdán ar an Cliath agus i réigiún an Oirthir a chur choiste na dtuismitheoirí ag (086) Ní Chuireáin ó RTÉ RnaG agus Sean Ó Ceallaigh ó Ghael Linn. bpríomhstáitse ag an ócáid. ar an eolas faoin ócáid le go dtabhar- 8066170. 12 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 3 TUAIRIMÍ Ardán: Teip na gcraoltóirí, ár dteip féin
Le Concubhar Ó Liatháin ort an fhuaim a mhúchadh ar an dteil- ifís agus cluas a thabhairt do thrách- REIDEANN an tAire taireacht RTÉ Raidió na Gaeltachta. Ní Cumarsáide go bhfuil táb- réiteach foirfe é seo, ní leath réiteach é hacht ar leith i saol go deimhin. Fiú má chuireann tú san cultúrtha na tíre le áireamh go mbíonn sár-thrách- himeachtaí móra spóirt ar taireacht ar chluichí CLG ar RTÉ Raidió nósC Craobhacha Ceannais Uile Éireann na Gaeltachta, bíonn go leor cluichí ar na Peile agus na hIomána, Chel- siúl gach Domhnach. Ní gá go mbeadh tenham agus Corn Heineken an Rug- RTÉ RnaG ag tuairisciú ar na cluichí baí. céanna ag an am céanna is atá siad á Dá bharr sin, tá sé tar éis tús a chur le gcraoladh ar an dteilifís. próiseas comhairliúcháin chun tuairim Bhí mise ar dhuine den slua mór an phobail a mheas ar a mholadh na Ghaeil a ghlac páirt ghníomhach san himeachtaí móra spóirt sin a chur leis fheachtas ar son bhunú Theilifís na an liosta d’imeachtaí ar ghá iad a Gaeltachta/Theilifís na Gaeilge (mar a Bhí mise ar dhuine thuairisciú beo ar theilifís saor in aisce. bhí) agus anois TG4. Cosúil le gach den slua mór Ghaeil a Bhí sé ar an raidió an lá deireanach ag duine eile a ghlac páirt san fheachtas ghlac páirt gearán nach raibh a mhac féin ábalta sin, níor chreid mé nach mbeadh faire ar Chúige Laighean ag imirt i cluichí móra an CLG á chraoladh beo ar ghníomhach san gCorn Heineken de bharr nach raibh an stáisiún nua an chéad bhliain tar éis fheachtas ar son Micheál ÓDomhnaill PIC: SPORTSFILE an cluiche ar fáil ach ar Sky Sports agus gur thosaigh an stáisiún ag craoladh, bhunú Theilifís na go mbeadh air síntiús a cheannach gan bacaint le ceithre bhliain déag níos Ghaeilge. Ba cheart go mbeadh líon Má tá suim ag na h-údaráis polaitiúla chun faire ar an gcainéal sin. Shamh- déanaí. Níl an locht ar TG4 mar gheall ar Gaeltachta/Theilifís dhaoine dá leithéid suntasach a an Ghaeilge a dhaingniú mar theanga lóinn go mbeadh a dhóthain airgid ag an teip seo. Teip na gcraoltóirí é seo, na Gaeilge (mar a bhí) dhóthain go dtabharfadh polaiteoir sin- phobail – de réir spriocanna na an Aire íoc as síntiús do Rupert Mur- teip an CLG féin, teip na n-údarás agus anois TG4. searach ar nós an Aire Eamon Ryan iad Straitéise 20 Bliana don Ghaeilge – nár doch – ach sin scéal eile. Is cloch mhór polaitiúla agus na n-eagras Ghaeilge – faoi ndeara. cheart an bhéim a athrú ó nithe nach ar a phaidrín an cheist seo agus ba agus ár dteip féin – atá ann. Cosúil le gach duine Tá béim ar leith leagtha agamsa ar na bhfuil aon éileamh orthu go dtí rudaí cheart dúinn bheith buíoch go bhfuil Tá socrú tráchtála idir na Craoltóirí eile a ghlac páirt san cluichí gaelacha san alt seo – ach níl atá éileamh cruthaithe ar a son? Go suim pearsanta aige san ábhar. Móra, leithéidí RTÉ/Setanta/TV3, agus aon chúis nach mbeadh gach imeacht háirithe anois agus an sparán poiblí Is maith an rud é go bhfuil Aire sa an CLG. De réir seo, tá suimeanna móra fheachtas sin, níor spóirt atá ar an liosta ‘saor go haer’ ar faoi bhrú? Rialtas a thuigeann tábhacht an airgid, suimeanna nach mbeadh ar fáil chreid mé nach fáil i nGaeilge. A Aire, más suim leat an cultúr i chultúir agus atá sásta beartú dá réir. do TG4, íoctha ag na craoltóirí leis an mbeadh cluichí móra Tá cuid den locht orainne, pobal/glu- bhfírinne, ba cheart duit ceangal a chur Ach ba mhaith liom go nglacfadh sé CLG ar mhaithe le pacáistí éagsúla de aiseacht na Gaeilge. Is cosúil go ar na craoltóirí a bhaineann leas as an céim eile ar an gcosán seo. chearta chraoltóireachta na gcluichí an CLG á chraoladh mbímid ag lorg na rudaí mí-cheart ar moladh agat chun teacht ar chearta Tar éis craoladh bheo cluichí cean- seo. beo ar an stáisiún nua na húdaráis, rudaí, fiú, nár mhaith linn craoltóireachta níos saoire ar na nais na sraithe iomána ag an deireadh De réir figiúirí a d’eisíodh le déanaí, an chéad bhliain tar féin úsáid as. Sin an fáth go mbíonn himeachtaí móra spóirt seo a chrao- seachtaine, ní bheidh aon chraoladh bhí suas le 500,000 ag faire ar chrao- cáipéisí ar nós phleananna forbartha i ladh beo beathach agus i nGaeilge a beo de chluichí móra an tsamhraidh sa ladh beo TG4 ar Chluichí Ceannais na éis gur thosaigh an gcontaetha ar fud na tíre á n-aistriú go chur ar fáil dúinn i mbliana, le do thoil. pheil nó san iomáint ar TG4 go dtí an Sraithe sa Pheil, nuair a thug Corcaigh stáisiún ag craoladh, Gaeilge ar chostas mhór – shamhlófá go geimhreadh seo chugainn. greadadh do Mhaigh Eo a sheol ar ais go gan bacaint le ceithre raibh an tír ar snámh le h-airgead agus Ba eagarthóir é Concubhar Ó Liatháin Más Gael tú agus más suim leat h–Áitreabh Uí Chéide iad go dú-bhró- na suimeanna a bhíonn á lua leis na ar an pháipéar nuachtáin Lá Nua. I cluichí móra an CLG a leanúint ar an nach. Sin líon suntasach daoine atá bhliain déag níos saothair in aisce seo – agus gan Gael ná measc áiteanna eile, tá sé anois ag dteilifís i do theanga dhúchais, beidh sásta faire ar chluichí le tráchtaireacht déanaí deoraí á lorg. scríobh ar a bhag, iGaeilge.
Ar na blaganna
Mise Áine: Lá amháin, stop a chroí ach oiread go dtí le déanaí. Chuaigh Gaeltacht21: Tá clár na bliana de leadránach, dar leis aghaidh an fhoirgn- mór fial ag preabadh, rud a tharla na focail “nia” agus “neacht” i léig Champaí Samhraidh Chonradh na ... Níl sé chomh imh agus feictear na go tobann, gan rabhadh faighte míle bliain ó shin. Gaeilge i gContae na Gaillimhe, monatonach céan- liricí: "In these againn, gan súil ar bith againn leis http://nimill.blogspot.com/ campaí atá á reáchtáil do dhaoine na sa Ghearmáin cé stones horizons an gcrá croí a bhí romhainn gan é... óga, seolta anois. Ina iomlán tá súil go mbíonn an sing", as Béarla agus Tá clann óg fágtha ina dhiaidh aige Do Chonradh na Gaeilge: Ach seo ag Conradh na Gaeilge 15 Campa leimhe ag gabháil Breatnais. ... ag Gerry Ryan, agus is leosan atá an chéad uair a chonaic físeán Samhraidh a eagrú i mbliana, an don sacar abhus Tugann sé stádas mo thrua ar maidin. curtha le chéile dírithe ar dhaoine a líon is mó riamh. ...Tá formhór na minic go leor. don Bhreatnais mar http://miseaine.blogspot.com/ spreagadh chun gníomh, go gcloisfí gcampaí dírithe ar pháistí idir 8 Ní dhá fhoireann a theanga beo ealaíonta. a ngutha mar chuid den phróiseas mbliana agus 14 bliana d’aois, ach bhíonn ag déanamh na síor- Léiríonn sé go mór soiléir cé Nótaí Imill: Is suimiúil an rud é comhairliúchán. tá roinnt ceantair freisin atá ag díriú uainíochta, ach foireann mhór na chomh tábhachtach is atá an teanga freisin go bhfuil fianaise againn -- Mar a luaigh mé roimhe ar an ar pháistí idir 5-7 mbliana d’aois. Baváire, Bayern München, ar i saol cultúrtha na tíre. ... ón teanga féin -- go raibh easpa mblag seo tá grúpa Facebook http://gaeltacht21.blogspot.com/ thaobh amháin agus dornán foirne Thosaigh mé ag smaoineach téarmaí gaoil sa Nua-Ghaeilge. ... Is bunaithe ag an dream de Ghaeil ar an taobh eile. aréir, cá bhfuil an Ghaeilge "is mó" léir go bhfuair muid “aintín” agus O.C.Bh.Á.C. agus tá tacaíocht bea- Rann na nGág: Is beag an meas atá http://ormondofon.blogspot.com/ le feiscint? “uncail” ón mBéarla. Ní raibh ain- gnach 200 faighte acu go dtí seo. ag cara dom ón Albain ar shraith- http://faoicheilt.blogspot.com/2010/ mneacha againn ar a gcuid páistí http://dochonradh.wordpress.com/ chomórtas sacair na tíre siúd. Ró- Faoi Cheilt: I rith na hoíche, lastar 05/mionteangacha-mora.html GAELSCÉAL TUAIRIMÍ 13 Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 • Buíochas le Gréagaigh
Gréagaigh ach an oiread mar go bhfuil sé dlíthiúil sa Ghréig éirí as obair nuair a shroichtear 53 bliain d’aois. Bíonn ar na Gearmánaigh, cosúil linne, leanúint ag obair go dtí go mbíonn siad 65 bliain Le Conall Ó Móráin d’aois ar a laghad. Chuirfeadh sé sin amháin olc ar naomh! Ar ndóigh tá an scéal, mar is gnách, beagán níos casta mar gur fuath leis na Gréagaigh na Gear- AR leis an Eagraíocht um mánaigh de bharr an méid a rinne siad Chomhar agus Forbairt sa tír i rith an dara cogadh domhanda. Eacnamaíochta, an OECD, Ach tá cogadh nua ar siúl anois, sin an thug an Ghréig 100% den cogadh chun an Euro a shábháil. Is airgead a gheall an tír sin féidir a rá go bhfuil ar a laghad trí dóibhD siúd a buaileadh leis an tsunami dhream gur mhaith leo deireadh sa bhliain 2005. Ar liosta trí thír agus d’fheiscint ar thurgnamh an Euro. Ina scór bhí an Ghréig ar bharr an liosta, is é measc tá fórsaí eacnamaíochta caomh- sin, rinne siad mar a gheall siad. Ba iad naitheacha sna Stáit Aontaithe, atá na Gearmánaigh a bhí ar bhun an liosta buartha ón uair a bunaíodh an Euro, go chéanna. Níor thug na Gearmánaigh mb’fhéidir go n-éireodh an club eacna- ach 26% den airgead a bhí geallta acu do maíochta san Aontas Eorpach ró-láidir thíortha cosúil leis an Indinéis, Sri agus go gcuirfeadh sé stádas Mheiriceá Lanka agus a leithéidí a buaileadh go mar an eacnamaíocht is láidre ar tubaisteach. domhan i mbaol. Ansin tá muintir an Dar leis an tuarascáil, a foilsíodh sa airgid sa Mhíle Cearnógach i Londain, bhliain 2006, i measc na bhfáthanna gur gur fuath leo an Eoraip, Aontas na hEor- milliún duine cuíosach saibhir i gcom- chuir na rátaí ísle sin leis an mborradh, roghnaigh na Gearmánaigh airgead a pa, an Fhrainc, na Gearmánaigh agus an Ní maith leis na Gearmá- paráid le daoine eile an domhain ar fáil agus ina dhiadh sin, leis an titim mhill- ghealladh (ós rud é nach féidir a rá gur Euro go pointeáilte, agus dóibh sin is naigh na Gréagaigh ach do chomhlachtaí na hEorpa. Go dtí seo teanach atá feicthe againn anseo. ‘thug’ siad é) ná “de bharr scála an ionann é agus gach rud eile nach maith bhí an Euro an-chabhrach dúinn in An dea-scéal ná, in ainneoin an aigh- damáiste,” gur “mhothaigh na daoine leo faoin Eoraip. Smaoinigh ar an bpo- an oiread mar go bhfuil Éirinn. Chun go mbeadh muid in ann ár nis idir an Ghréig agus an Ghearmáin, tá an tubaist go pearsanta” agus an tríú laiteoir Sasanach Nigel Lafarge, cean- sé dlíthiúil sa Ghréig éirí gcuid margaí a chur ar fáil go hoscailte rudaí chomh huafásach anois leis an fáth a thug siad sa phobalbhreith a rin- naire pháirtí an UKIP i Sasana, an sórt as obair nuair a dos na comhlachtaí millteanach mór Euro gur cuireadh iachall ar na Gearmá- neadh ná, “Ní raibh an lucht ar dhaoine sin duine, mionlach ach glórach mar sin shroichtear 53 bliain Eorpacha bhí ar an Eoraip cabhrú le naigh na mílte milliún a thabhairt don mar gur tubaist ‘sheachtrach’ a bhí i féin. Is fiú cuimhneamh freisin ar na feabhas a chur ar ár mbonneagar. Ní Ghréig chun iad a choimeád as an gceist.” bainc ar fad a chaill na mílte milliún de d’aois. Bíonn ar na Gear- haon bhuntáiste é do Renault ná Mer- phríosún féichiúnaithe. Go díreach de Is iad na Gearmánaigh atá nimhneach theacht isteach nuair a cuireadh córais mánaigh, cosúil linne, cedes Benz teacht a bheith acu ar mhar- bharr na himní atá ar infheisteoirí go i gcoinne na nGréagach maidir le airgeadaíochta aonair thíortha na hEor- leanúint ag obair go dtí gadh mura bhfuil bóithre ann chun domhanda faoi na tíortha laga (muidne hairgead a thabhairt dóibh chun a gcuid pa ar ceal ag an am ar bunaíodh an Euro. go mbíonn siad 65 bliain tiomáint orthu. ina measc) laistigh den Euro, ní dócha deacrachtaí leis an Euro a shárú. Tá an Chuir an Euro deireadh leis an ngnó a Ach ar ndóigh ní bhíonn scéal gan gur féidir rátaí úis an Euro a ardú go scéal chomh simplí leis seo: tá an Ghréig bhí acu ag aistriú airgid, Sterling go d’aois ar a laghad. Chuir- casadh de shórt éigin agus ceann des na luath. bancbhriste. Tá siad tar éis bréaga Deutchmarks nó Francs go Pesos, gnó feadh sé sin amháin olc deacrachtaí a bhí againn sa tír seo ná gur Níos fearr fós tá an coibhneas idir an d’insint le blianta faoin mhéid airgid a éasca fad-seasmhach a rinne na mílte ar naomh! Ar ndóigh tá ghlac muidne na comharthaí eacna- Euro agus an Dollar tar éis titim ó gar do bhí dá chaitheamh ag an rialtas acu. milliún de bhrabach dóibh bliain i ndi- an scéal, mar is gnách, maíochta ón mBruiséil nó ó Bheirlín. €1.50 in aghaidh an Euro go dtí faoi Caitheann an rialtas i bhfad an iomarca aidh bliana. Tá an-chuid naimhde ag an Nuair a bhí an eacnamaíocht anseo ag bhun €1.30. Sin titim an-suntasach, airgid, airgead nach bhfuil ag teacht Euro. beagán níos casta mar fás ag 12% sa bhliain (creid nó ná creid!) titim a chabhraíonn linn ár gcuid earraí isteach chucu mar go bhfuil an ‘mar- Féinspéis fhórsaí eacnamaíochta agus gur fuath leis na Gréa- ba chóir, de réir na dteoiricí, go gcuirfí agus seirbhísí a easpórtáil, titim a gadh dubh’ an-mhór mar, cosúil le gach polaitíochta na hEorpa a bhí agus atá i gaigh na Gearmánaigh rátaí úis in airde. Ach ní mar sin a tharla. choimeádann comhlachtaí Meiriceá- tír eile ina bhfuil an ráta cánach ard, dturgnamh an Euro. Tá margadh de bharr an méid a rinne Coimeádadh rátaí úis an Euro íseal mar nacha cosúil le Intel agus Microsoft sa cuireann daoine a gcuid ioncaim i bhfo- oscailte 300 milliúin duine ag comh- go raibh eacnamaíocht an dá ‘inneall’ ag tír seo, titim a chabhróidh go mór linn lach. lachtaí Mheiriceá. Leis an margadh siad sa tír i rith an dara an Euro, sin an Fhrainc agus an Ghear- teacht as ár lagtrá eacnamaíochta féin. Ní maith leis na Gearmánaigh na ‘oscailte’ san Eoraip tá margadh 500 cogadh domhanda. máin, lag. Níl aon cheist faoi ach gur Buíochas le Gréagaigh! Bás Gerry Ryan
Tráthnóna Dé hAoine bhí an chomh minic í ar chlúdaigh Hello rinne níos buartha mé, cé nach scéal ag dul thart go sciobtha faoi agus in irisleabhair eile gur cheap mbeadh sé róshásta ar chor ar bith bhás Gerry Ryan i dtéacsanna agus muid gur chomharsa béal dorais í. go mbeadh muintir na hEireann ag i nglaonna gutháin, cheapfá go Cheap muid go raibh aithne mhaith caoineadh duine a bhí bainteach mba chomharsa béal dorais é an againn uirthi mar go raibh an leis an gclann ríoga i Sasana. Le Bernie Ní Fhlatharta chaoi a raibh muid ag caint, agus tá oiread poiblíochta fúithi i rith a Gan dabht, bheadh trua aige di mé cinnte go raibh an comhrá saoil. Bhí mé ag ullmhú dhinnéar (mar go raibh croí mór aici) ach ní céanna ag tarlú ar fud na tíre ag an an Domhnaigh ar an mhaidin sin dóigh liom go mbeadh sé chomh am céanna. nuair a chuala mé an scéala ar an tógtha léi agus a bhí muidne ar fad. AINEADH geit as an tír Is cosúil go gceapfann muid, an raidió. Ní raibh Sky agam ag an am Agus nach é Gerry féin a dhéan- nuair a cailleadh an pobal, gur linn na Gerry Ryans mar agus chuaigh mé timpeall an fadh an scéal mór do bhás craoltóra craoltóir Gerry Ryan, go gcloiseann muid iad go rialta choirnéil go teach comharsan leis a bhí chomh mór i bpearsantacht mar go ndéanann inár dteaghlaigh féin agus go an scéala a leanacht ar an teilifís. agus a bhí sé féin. Beidh sé deacair daoine dearmad gur mbíonn siad gar dúinn agus in aice Seachtain nó dhó ina dhiaidh a áit a líonadh ach mar atá a fhios duineB daonna iad siúd atá cáiliúil linn. mór é scéala bás dhuine mór le rá a chaith mé cúpla uair an chloig ag againn, imeoidh an saol ar aghaidh agus go mbíonn an tinneas céanna, Ach níl a fhios ag éinne cén uair, chloisteáil. Baineadh an gheit breathnú ar a sochraid ar an teilifís dá uireasa mar gur píosaí an-bhea- an t-ocras, an tart agus an bás céan- cén lá, cén bhliain a dtiocfaidh an chéanna asainn nuair a maraíodh agus mé ag caoineadh – níos túisce ga ar fud na cruinne muid ar fad. na orthu. bás chugainn féin agus is scanradh Diana i bPáras. Chonaic muid sa mbliain cailleadh m’athair, gné a Go ndéana Dia trócaire air. 14 TUAIRIMÍ GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010
Gaelscéal An Chuasnóg, Baile Ard Eagarfhocal An Spidéal, Co. na Gaillimhe An Cath ar son Ghaelscoil Ráth Tó Á cath ar siúl anois chun heochana céanna í agus is í an gléas is theanga bheo na ndaoine” fiú, gan Gan aitheantas don scoil seo agus do aitheantas a bhaint amach éifeachtaí dá bhfuil againn fá láthair trácht ar Bhunreacht na hÉireann. Ghaelscoileanna eile úra atá beartaithe, do Ghaelscoil Ráth Tó. leis an Ghaeilge a chur chun cinn. Is í Ní féidir ach léamh amháin a ní amháin nach bhfuil aon chiall leis an Molaimid an grúpa feach- an bhunchloch í. dhéanamh ar an bhunreacht maidir leis bhunreacht mar atá ach tá dochar tasaíochta ‘Aitheantas’ atá Ós rud é nach bhfuair oiread is an Ghaelscolaíocht, is é sin gur cheart déanta do chúis an stáit mar nead bunaitheT ag 5 ghrúpa Gaeilge as an Gaelscoil amháin aitheantas sa chuid go mbeadh sí ar fáil i gcónaí sa chéad cothaithe is mar chosantóir ar an ghníomh seo agus guíonn muid gach ‘saor’ d’Éirinn ó bhí 2008 ann, caith- teanga oifigiúil. An bhfuil stát ar bith náisiún. rath ar an fheachtas seo. fear an cheist a chur, an Straitéis ar son eile ar an saoil seo nach ndeimhníonn Arbh é aisling an Phiarsaigh go Tá sé ríthábhachtach go mbeidh an na Gaeilge nó in aghaidh na Gaeilge an oideachas trí mheán a theanga oifigiúil mbeadh sé níos éasca Gaelscoil a bua ag an scoil seo, go mbeidh an bua Straitéis? féin? bhunú ó thuaidh, sna Sé Chontae faoi againn. An straitéis í leis an Ghaeilge a shlánú Is buncheart é oideachas trí mheán smacht na Banríona, ná i bPoblacht a Muna n-éireoidh leis an scoil nó le Gluaiseacht na Gaeilge a na Gaeilge do mhuintir na hÉireann, tháinig ar an seol mar gheall ar an Éirí aitheantas a bhaint amach i mbliana, smachtú? thuaidh agus theas. Amach? Dá mba rud é gur thuig sé go táthar ag súil gur féidir le Gaeil an Ba sheafóid an Straitéis 20 bliain don Ba chóir go mbeadh an ceart chun mbeadh cúrsaí mar atá inniu an éire- domhain seo a lámha a chur ina bpóca Ghaeilge gan oideachas trí mheán na oideachas trí mheán na Gaeilge daing- odh sé amach ar chor ar bith? is teacht i dtarrtháil ar an scoil ó thaobh Gaeilge a bheith agus cinntithe aige. nithe i reachtaíocht faoin bhunreacht. Tá sé thar am do ghluaiseacht na airgeadú de. Leis an easpa tacaíochta don Níl aon cheist ann fá chostais, muna Gaeilge daoine a thabhairt amach ar na Ní féidir leis an Ghaelscolaíocht Ghaeloideas tá Fianna Fáil ag déanamh bhfuil stát sásta íoc as oideachas ina sráideanna ar an cheist seo. ualach oibre na hathbheochana ar fad a seafóide as bunreacht s’acu féin; “chun chéad teanga, cad is fiú an stát sin nó Is ceist ‘bua nó bás’ é seo don iompar ach is í bunchloch na hathb- an Ghaeilge a chur chun cinn mar cad is cúis leis ar chor ar bith? Ghaeilge, ár rogha féin atá ann. Ar an talamh á go leor cainte ar siúl fán ghnáth-theanga? an talamh atá an obair le déanamh, ar nGael mí-chinnte, seo eagraíocht atá Straitéis 20 Bliain don Caithimid, mar lucht na Gaeilge, an t- na sráideanna, sna bailte fearainn, inár sáite in obair ar an talamh. Níl maoiniú Ghaeilge i gcónaí is tá go leor uafás ama ag smaoineamh fá na rudaí dtithe féin. Chomhluadar cinnte ach an oiread, seo amhrais á chaitheamh air. Tá ba cheart do dhaoine eile a dhéanamh. Níl duine ar bith eile dul a gcuid eagraíocht a dhéanann obair le daoine sé de nós ag lucht na Gaeilge Dá gcaithfimis leath an ama sin ag páistí a thógáil le Gaeilge dúinn. Is cin- atá ag tógáil a gcuid páistí le Gaeilge, an aT bheith i gcónaí ag caint fán rialtas smaoineamh ar na rudaí ba chóir dúinn nte gur slua sinn mar ghluaiseacht na obair is tábhachtaí ó thaobh teanga ar agus na rudaí ba cheart don rialtas a féin a dhéanamh mar dhuine aonair go Gaeilge atá lán taoisigh ach gann ar na bith de. dhéanamh nó ba chóir do Fhoras na háitiúil, inár ngréasán sóisialta féin, ceithearnaigh. Is riachtanach cuíchóiriú a Gaeilge a dhéanamh. Ba é sin mar a bheadh linn agus bheadh sprioc na Caithfear sin a athrú. Caithfear dhéanamh ar na heagraíochtaí bun- bhíodh i gcónaí. Straitéise, 250,000 cainteoir laethúil, gníomhú seachas gearán, caithfear a mhaoinithe, ní hamháin mar gheall ar Caithfear an cheist a chur áfach, bainte amach againn. dhéanamh seachas a rá. chúinsí eacnamaíochta ach ar mhaithe taobh amuigh de chearta teanga a Is linne, lucht labhartha na Gaeilge, Má dhéantar slad iomlán ar na hea- le héifeacht ár ngluaiseachta chomh aithint i gcúrsaí oideachais, i gcúrsaí todhchaí na Gaeilge. Is linne an deis graíochtaí Gaeilge áfach, an mbeidh maith. craoltóireachta srl., agus is rudaí móra agus is orainne an fhreagracht. duine ar bith fágtha leis an obair a Dá gcaillfí eagraíochtaí mar seo iad sin go deimhin, cad eile is féidir le I ndeireadh na dála, is cuma faoin dhéanamh ar an talamh? áfach, ba léir nach bhfuil i gceist sa stát a dhéanamh chun iarraidh ar Straitéis ná rud ar bith eile, maith nó An tseachtain seo, tuigtear do Straitéis ach comhcheilg, comhcheilg dhaoine an Ghaeilge a úsáid mar olc, ann nó as. I ndeireadh na dála, is ar Gaelscéal go bhfuil todhchaí Ghlór na chun faic a dhéanamh.
LITREACHA Ceist na Seachtaine chuig an Eagarthóir An bhfuil an iomarca 29 Aibreán, 2010 a chairde. Eagraíochtaí Gaeilge ann? Tá áthas orm a chloisteáil faoi bhunú Gaelscéal, nuachtán seachtainiúil nua na Gaeilge. Molaim duit féin agus do chomhghleacaithe as an Tabhair do Bharúil. Tá seans agatsa do thuairim a thabhairt ar cheisteanna móra an lae ar pháipéar seo a thabhairt i gcrích agus an acmhainn an ‘Suirbhé is Déanaí’ ar www.gaelsceal.ie. luachmhar seo a sholáthar do phobal labhartha na Chuir muid ceist oraibh ar chóir don Rialtas fothoghcháin a ghlaoch agus dúirt 78% agaibh Gaeilge. Ba maith liom gach dea-ghuí a chur chugat Gur Chóir agus 22% Nár Chóir. don todhchaí. An tseachtain seo tá muid ag cur an cheist ‘An bhfuil an iomarca eagraíochtaí Gaeilge ann?’ Is mise le meas, Gerry Adams BTR Is féidir leat vóta a chaitheamh agus do thuairim a thabhairt, trí dhul go dtí www.gaelsceal.ie agus chuig an bhosca don ‘Suirbhé is Déanaí’. Tabharfaidh muid na torthaí daoibh an tseachtain seo chugainn. Cuirtear litreacha chuig [email protected]. Iarrtar oraibh a bheith chomh gonta agus is féidir. GAELSCÉAL TUAIRIMÍ 15 Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 • Is ait an mac an saol
ar bun cuma cén costas. seann, le cúigear fhichead acu ina n- na céadta lena dtacaíocht a thabhairt Bhíomar ar fad ag éisteacht lá i ndi- othair chónaitheacha gach aon lá. Cuimhneoidh sibh ar ar mhaithe lena laoch óg áitiúil agus a aidh lae le glór Orla Tinsley, í ag Faigheann siad scoth aire ann. Scoth an ngeallúint a thug cás. fulaingt agus í ag fanacht le seomra aire i gcomhthéacs nach bhfuil na Bhí an comhluadar thar barr. Ina aonair san ospidéal thuas-luaite. Í ag háiseanna oiriúnach beag ná mór. Mary Harney go bhf- measc bhí Luke, athair a chuir triúr Le Páidí Ó Lionáird fanacht le beagán beag compoird, Cuirtear scoth aire ar fáil sna hos- reastalódh an Roinn dá chlann mhac is iníonacha féin. beagán beag príobháideachta agus pidéil réigiúnacha mórthimpeall na Sláinte ar an mbreis is Cuimhneoidh sibh ar an ngeallúint beagán den rud sin a theastaíonn ó tíre freisin. a thug Mary Harney go bhfreastalódh othar ar bith san ospidéal, dínit. Tá a fhios agam é seo mar anu- míle aon chéad íobar- an Roinn Sláinte ar an mbreis is míle “Hi, Seán Kavanagh Chualamar a húdarás ar ábhar a raidh, bhí sé de phribhléid agam tach sa tír agus go aon chéad íobartach sa tír agus go gearáin , a glór ag lagú, a hanálú faoi bualadh le híobartach óg amháin mbeadh sé seo amh- mbeadh sé seo amhlaidh faoi 2010. bhrú. Bhí sí cróga, bródúil agus fear- darbh ainm Stephanie as ceantar Bhuel, seo 2010 agus níl oiread is fód is my name and I gach. Bhí lán-cheart aici. Mháma agus dalta scoile sa scoil ina laidh faoi 2010. bainte mar chúiteamh ar a geallúintí have cystic fibrosis” Mhínigh sí cás na n-íobartach thar bhfuil mo bhean chéile ag múineadh. Bhuel, seo 2010 agus ar fad. Bréag, amach is amach. Bréag barr. Thug sí léirmheas dúinn ar Girseach óg spleodrach, í ag fulaingt níl oiread is fód bainte dho-mhaite. IN é an chéad abairt ó bheatha an té atá faoi bhreith an go cróga agus ar uairibh go glórach Tá dualgais éagsúla ar rialtas tíre ar bhuachaill óg atá i mbun bháis de bharr an ghalair seo. D’inis sí leis an ngalar marfach seo. Bhí deis mar chúiteamh ar a bith. De réir Bhunreacht na hÉireann bolscaireachta don eagras dúinn faoi na geallúintí ar fad a bhí agam cúnamh a thabhairt d’iarracht geallúintí ar fad. tá sé d’aidhm “…an mhaitheas Fíobróis Chisteach (CF) ar tugtha ag Feidhmeannacht na Seirb- charthanachta ar mhaithe le CF an phoiblí a chur ar aghaidh … ionas go fhógra raidió atá á chrao- híse Sláinte (HSE) dóibh, na leith- iarthair tré rothaíocht urraithe a Bréag, amach is dtiocfaidh linn a uaisleacht [phoiblí] ladhS faoi láthair ar na cainéil raidió scéalta a thug an tAire, an chom- dhéanamh ar chúrsa gleoite idir Corr amach. Bréag dho- agus a shaoirse [phoiblí] a chur in náisiúnta. paráid a dhein Brendan Drumm idir na Móna, an Líonán agus an Mám. mhaite. áirithe do gach aon duine, saol ceart Insíonn an buachaill óg seo dúinn Toronto (áit a bhfuil seirbhís mhaith 50 míle iontach, draíochtúil agus comhdhaonnach a bhunú…”. conas a d’fhoghlaim sé conas a ghalar d’íobartaigh) agus Éire (áit nach Más iad seo cuid de mhianta an marfach a fhoghrú a fhad is a lor- bhfuil). bhunreachta agus má ghlacaimid leis gaíonn sé lámh chúnta d’fhonn ionad É seo in ainneoin gur maith atá a gur bun-phrionsabal rialtais ar bith é cúraim tiomnaithe CF a bhunú in fhios ag Drumm go bhfuil saghas CF an té is laige sa tsochaí a chosaint, Ospidéal Naomh Uinseann. Cuireann na hÉireann i bhfad níos nimhní ná a caithfear a rá gur droch-iarracht atá ar an fógra alltacht agus fearg an saghas siúd i gCeanada. Agus fiú bun ag an rialtas againne. domhain orm. muna mbeadh, nár chóir dó bheith ag Is féidir libh cabhrú, áfach, má Ní hé úsáid an bhuachalla seo in tabhairt aire dá ghnóthaí féin agus leanann sibh treoracha an tsuímh aon chor a ghoilleann orm. Ní hea ná gan bacaint le comparáidí? idirlín thíos agus litir ghearáin a sheo- é. Goilleann sé orm go gcaithfidh an Chuimhníos ar Orla Tinsley an ladh chuig do TD áitiúil; b’fhéidir go buachaill seo, atá ag fulaingt a chéad lá inar chuala an fógra raidió méadódh sé sin an brú orthu beart de dhóthain cheana féin, lámh dhéirce a úd. Thugas fuaire allais in íochtar mo réir briathair a dhéanamh ar shíneadh amach ag lorg fóirithinte mhuiníl faoi ndeara mar nach raibh a deireadh! don eagras ar mhaithe lena ghearán. fhios agam an raibh sí fós beo. Ní ag É sin agus ceannaigh na bláithíní Cuimhneoidh go leor daoibh ar an iarraidh a bheith drámatúil atáim atá á bhfógairt ag Seán Kavanagh ar gcoicís ina raibh cruachás na n-íobar- anseo. Cailleadh cúigear fhichead an raidió. B’fhéidir go mbeidh a luach tach mar phríomh-ábhar an chláir íobartach CF anuraidh. Sin réalachas úsáideach do Sheán. raidió Joe Duffy, Liveline. B’shin dhá an tsaoil do na céadta íobartach CF in Tá sé ró-dhéanach do Stephanie bhliain ó shin. B’shin freisin an t-am Éirinn. áfach. gur ofráil éagsúlacht daoine aonair go Bíonn isteach is amach le 300 acu http://www.cfireland.ie/articles.ph dtabharfaidís gach a mbeadh de faoi chúram bhardaí Naomh Criostóir p/campaign nó téacsáil an focal dhíth d’fhonn aonad mar seo a chur agus Naomh Pól in Ospidéal Uin- Orla Tinsley "CHANGE" go 51155
SÚIL SIAR na Seachtaine
An Claidheamh Soluis, 7 Bealtaine 1932 cheist na Gaedhealtachta, agus tá súil againn go néireochaidh leis an Riaghaltas rud éigin Cúrsaí Iascaireachta Na Grianghrafadóirí fóghanta a dhéanamh ar son na ndaoine ann. Is measa atá an scéal ag muinntir na Gaed- MAIDIR le cúrsaí iascaireachta de táthar DO bhuail Ciarraidheach isteach chugainn an Na Náisiúin healtachta ná ag aon dream eile daoine ar chun longa beagta a fheistiú chun an chósta a lá eile agus do bhí ádhbhar gearáin aige, fuaid na tíre mar tá an talamh go bocht ann fhaire agus is fearr go mór é seo ná an bíodh is go mbíd ró-aerach de ghnáth chun Dubhrathas sa Dáil le déanaighe go mbadh agus an iomad daoine a d’iarraidh teacht i Mhuirchú a bheith ag cur di ar fuaid an chós- aon adhbhar tormais nó casaoroe a bheith cheart dúinn a bheith muinnteartha go maith dtír ann agus ‘na teannta san ní féidir leo dul ta a d’iarraidh teacht ar na longa iasachta. Is aca. leis na Sasanaigh agus bíodh is ná beadh an thar lear i láthair na huaire seo chun slí cosamhail go mbeadh sé chomh maith di Dubhairt sé go mbíodh sé mar nós ag nab mhóid iomráiteach seo riachtanach de réir an bheatha a bhaint amach i dtír éigin eile. Is bualadh amach fá’n bhfairrge ag lorg Thír na Sasanaigh staicín áiféise a dhéanamh de na Chonnartha Síochána nár cheart dúinn í a maith an scéal é leis ná fuilid acht chun beirt nÓg mar an túisce is a chíódh an chéad hÉireannaigh agus gur cheapadar an Stage chaitheamh uainn mar do b’é rud a bhí i a cheapadh chun féachaint i ndiaidh na tráiléir iasachta í do chuiridís scéala Irishman i dtreó is go bhféadfaidís babhta naigne na ndaoine a shínigh an connradh idir hoibre mar tá tuairisc láithreach chun na dtráiléiridhte eile agus do seóigh a bheith aca air, agus go bhfuil Ghaedhil agus Sasanaigh ná do dtógfadh na Choimisiún na Gaedhealtachta le fágáil bhíodh fios aca go léir cá raibh sí. páipéirí laetheamhla na hÉireann féin a Teachtaí Dála go léir móid dílseachta do’n rí, fós agus is féidir feidhm a bhaint aisti. Dá Do bheadh sé cómh maith do Roinn an Ias- d’iarraidh an rud céadna a dhéanamh leis na nár cheart agus nár mhacánta an rud a bheith gcuirtí Coimisiún eile ar bun ni bheadh ann caigh clár ama a cheapadh agus é chur triall Ciarraidhigh. Aon uair a theastaigheann ‘na héagmais agus gur gnáthach leis na acht cailleamhaint airgid, do bheadh na ar na hallmhúraigh. Tá súil againn go dtioc- uatha pictiúir de thigh nó d’árus cómhnuid- náisiúin go léir an tionnraiceas a chleachtadh “gaiscidhigh” go léir a d’iarraidh a bheith ar faidh feabhas ar an scéal agus i náit na heach- hthe i gCiarraidhe a chur ar na páipéirí agus ná bíonn sé mar nós aca cúl láimhe a an gCoimisiún, annsan do bheidís a d’iar- trannaigh a bheith ag imtheacht ar a toghann siad an ceann is suaraighe agus is thabhairt leis an macántacht. raidh iad féin a chur i niúil, do theadtochadh gcómhairle féin feadh an chósta go mbain- neamhchoitchianta dhíobh go léir agus nuair ó gach duine aca go gcuirfí an rud a bheadh fear preab asta ó am go chéile agus ná beidh a theastuigheann uatha an saghas cróidhte a ‘na cheainnín féin i bhfeidhm agus níorbh an oiread fuadar futha agus a bhí agus bhíonn ag na feirmeóirí a chur i niúil téighid An Ghaedhealtacht aon nídh briatharchath na mban seachas an druidim isteach i gcómhgar na tíre agus ag agus deinid grianghrafadh de thigín éigin chainnt is an chíréip a bheadh ar siubhal dítiú is ag bailiú chúcha a mbíodh d’iasc ann cloiche a bhí i bpoll nó i bpluais éigin ann leis IS cosamhail go bhfuiltear chun tabhairt fé aca. idir bheag agus mór. na mílte bliadhan. 16 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 4 CÚRSAÍ SAOIL Beidh ‘an piollaire’ caoga bliain d’aois Dé Domhnaigh. Seoladh an piollaire frithghiniúna i Meiriceá ar an 9ú Bealtaine 1960 agus tá sé anois in úsáid ag timpeall is 100 milliún bean ar fud an domhain.
frithghiniúint éigeandála a chur ar fáil do mhná gan oideas dochtúra. Is tír neamhghnách í Éire ós rud é nach bhfuil an piollaire frithghiniúna éige- andála ar fáil i gcógaslanna na tíre; i Le Treasa Bhreathnach dtíortha eile is féidir é a fháil ar sheil- feanna na cógaslainne. Deir Niall Behan “ní dhéanann sé ciall dá laghad go gcaithfidh mná dul chuig a Á an piollaire le fáil in ndochtúir chun an piollaire a fháil, Éirinn ó 1963 ar aghaidh, cé piollaire a oibríonn níos fearr dá nach raibh pobal na hÉire- luaithe a thógtar é.” Cé go mbíonn ann in ann frithghiniúint costas tháirgeadh an phiollaire de chineál ar bith a fháil frithghiniúna éigeandála sách saor is ganT oideas dochtúra go dtí mí Feabhra féidir le mná in Éirinn suas le €100 a 1985. íoc le dochtúirí air, sin má tá siad in Deir Niall Behan ó Eagraíocht ann teacht ar dhochtúir más ar an Pleanála Clainne na hÉireann, “bhí deireadh seachtaine atá sé ag teastáil. éifeacht mhór ag an bpiollaire in “Is ceist í seo nach bhfuil aon Éirinn chun rogha a thabhairt do athruithe beartaithe ag an Rialtas ná mhná cé chomh minic is a thabhar- ag na comhlachtaí cógaisíochta faidís leanbh ar an saol. Thug an piol- uirthi,” a deir Niall. Cosúil leis an bpi- laire rogha do mhná dul amach ag ollaire caoga bliain ó shin tá conspóid obair nó fanacht sa mbaile nó fiú clann ag baint leis an bpiollaire frithghiniú- níos lú a bheith acu.” na éigeandála in Éirinn sa lá atá inniu Ag an am bhí seasamh láidir ag ann chomh maith. Caithfear an an Eaglais Chaitliceach in cheist a chur an bhfuil aghaidh frithghiniúna in sochaí na hÉireann Éirinn chomh maith le chomh difriúil sin sa lá colscaradh, porna- atá inniu ann is a bhí grafaíocht agus gin- caoga bliain ó shin? mhilleadh agus ar I gcomparáid leis ndóigh sa tsochaí ina an méid roghanna raibh muid ag an am bhí frithghiniúna atá ag éifeacht ag an Eaglais ar mná sa lá atá inniu sheasamh an Rialtais. Tá ann, níl mórán de rogha seasamh láidir ag an Eaglais ag fir go fóill seachas cois- fós ar fhrithghiniúint agus iad cíní agus vaiseachtóime. Tá ag leanúint chiorclán an Phápa Pól VI cloiste againn faoi ‘piollaire frithgh- “Humanae Vitae” ó 1968 a chuireann iniúna na bhfear’ leis na blianta, mar cosc ar gach cineál frithghiniúna sin cá bhfuil sé? Tá tástálacha, tri- bréige. I 2008 dúirt an Pápa Benedict alacha agus staidéir a ndéanamh air i XVI “is ábhar conspóideach é seo ach láthair na huaire agus é ráite ag tá sé ríthábhachtach do thodhchaí an eolaithe ar fud an domhain go bhfuil duine...... An rud a bhí fíor inné, tá sé seans ann go mbeidh sé ar an margadh fós fíor inniu.” Tá a lán eagraíochtaí ar taobh istigh de chúig nó deich son na beatha in Éirinn agus ar fud an mbliana. Ar ndóigh, dúirt siad é sin domhain a deir gur ginmhillteán é an deich mbliana ó shin. piollaire frithghiniúna agus an piol- Tá díospóireacht faoin bpiollaire laire frithghiniúna éigeandála. frithghiniúna fós ag dul ar aghaidh, Is í an íoróin atá ag baint leis sin ná agus é anois caoga bliain d’aois. Bíonn go bhfuil sé taispeánta ó shin go fo-iarmhairtí bainteach le glacadh an mbíonn titim ollmhór ar ghinmhil- phiollaire, an ceann is tromchúisí ná Stair an leadh i dtíortha ina bhfuil frithgh- an téachtán fola is féidir a bheith mar iniúint ar fáil. I 1971 chuaigh grúpa ban chúis bháis ag mná. Tá Coláiste Lia- ó Ghluaiseacht Saortha Mhná na chleachtóirí Ríoga sa Bhreatain i mbun hÉireann (IWLM) ar thraein ó Bhaile an staidéir is faide agus is cuimsithí ar Átha Cliath go Loch Cion Úir chun domhan an ar bpiollaire frithghiniúna, coiscíní a cheannach, rud a tharraing staidéar a tosaíodh i mí na Bealtaine raic agus poiblíocht. Níor mhair an 1968. Mar chuid den staidéar seo IWLM ach bliain ach le linn an ama sin d’fhógair siad i Mí an Mhárta na bliana bhí siad ar cheann de na grúpaí a seo go bhfuil níos lú baoil ar mhná bás throid go fíochmhar ar son chearta na a fháil ar aon chúis má ghlacann siad Phiollaire mban. an piollaire frithghiniúna, gach cineál Caithfear an cheist a chur an dteast- ailse agus galar croí ina measc ná mar aíonn grúpa nó gluaiseacht eile uainn atá ar mhná nár thóg an piollaire in Éirinn sa lá atá inniu ann chun riamh ina saol. GAELSCÉAL CÚRSAÍ SAOIL 17 Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 • Ag súil lena bheith ag súil
Le Treasa Bhreathnach
EASTAR go mbíonn fadhbanna torthúlach- ta ag lánúin i ngach uile Mceathrar in Éirinn agus iad ag iarraidh páistí a bheith acu. Tá 40% de na fadhbanna seo curtha i leith na mná, 30% i leith na bhfear agus sa 30% eile nach féidir aon chúis cinnte a fháil acu dá gcuid fad- hbanna. Is féidir le fadhbanna torthúlachta pian agus strus ollmhór a chruthú do lánúin agus, “is é seo,” dar le Comhairle Sláinte na mBan “ábhar nach bhfuil a dóthain cainte déanta faoi agus nach bhfuil cabhair ar fáil go héas- ca dó.” Agus lánúin ag déanamh iarracht a bheith torrach tá roinnt athruithe saoil agus cothaithe gur féidir leo a dhéanamh chun cabhrú leo. Is soiléir go dtagann titim mhór i dtorthúlacht na mban tar éis dóibh 35 bliain d’aois a sroichinn, agus i dtorthúlacht na bhfear. Deir Heather Leeson ó Positive Nutrition i mBaile Átha Cliath, “taispeá- nann taighde go bhfuil níos mó baol ag mná breith anabaí a bheith acu má tá a bpáirtí os cionn 35 bliain d’aois.” Tá roinnt céimeanna gur féidir le lánúin a thógáil chun cabhrú leo agus iad ag iar- raidh a bheith torrach go nádúrtha nó le cabhair de réir ‘Positive Nutrition’; • Fan amach ón alcól, nó ar a laghad coinnigh do chuid ól alcól faoi 5 aonad in aghaidh na seachtaine. • Is féidir le cupán amháin caife in aghaidh an lae ráta giniúna mná a ghearradh ina leath. Fan glan ó chaife, aonú lá is fichead den timthriall míosta, tae dubh, Coca Cola agus srl. agus ó rud a thugann eolas ar tháirgí uib- sheacláid dhorcha. heacha. • Tá sé cruthaithe go bhfuil nasc idir Ó thaobh na fir de, an rud is táb- caitheamh tobac agus neamh- hachtaí ná anailís a dhéanamh ar an thorthúlacht ban agus bíonn éifeacht seamhan, rud atá fíor éasca a dhiúltach aige ar speirm chomh maith. dhéanamh sna hospidéil áitiúla. Bíonn • Bí ag ithe a lán torthaí, glasraí, agus tástáil a dhéanamh chomh maith an iasc agus ól neart uisce, idir 1-1.5 bhfuil an fhéith borrtha le haimsiú sa litreach in aghaidh an lae. chadairne, is féidir le sin teocht a ardú • Tá a lán cothaitheach atá fíortháb- sna magairlí agus bac a dhúr ar an hachtach don torthúlacht speirm, ach ní rud coitianta é seo. “Go • Sinc; is féidir é a fháil in uibheacha, hiondúil,” a deir an Dr Ó Duinn, “bíonn aibreoige, feamainn, síolta, torthaí. fadhbanna leis an speirm i dtimpeall • Seiléiniam; Cnó Brasaíleach, iasc, 50% de chásanna a fheicim.” gairleog, uibheacha, muisiriún Tar éis seo seolfar an lánúin chuig • Vitimín C; Piobair, sú talún, torthaí comhairleoir lia ban le tástálacha breise cíobhaí, trátaí, biolar a dhéanamh – mar shampla dath a chur • Óimige 3; iasc, síolta líonta agus isteach sa bhroinn agus ar aghaidh trí gallchnó. na feadáin chuig na hubhagáin chun go B’fhiú duit cuairt a thabhairt ar do bhfeicfeá an bhfuil siad oscailte agus thaobh IVF (In Vitro Fertilisation),” deir dhochtúir féin, agus beidh siadsan in b’fhéidir an leigheas clomiphene a An Dochtúir Pilib Ó Duinn, “gur féidir ann sibh a threorú ar an mbealach ceart thógáil chun níos mó uibheacha a chur leis seo a bheith an deacair ar mhná go agus labhairt libh faoina roghanna ar fáil. háirithe agus gur féidir leis impleachtaí éagsúla atá os bhur gcomhar. Ní amháin go dtarlaíonn sé go síceolaíoch a bheith aige orthu. Ní hé Deir an Dr Pilib Ó Duinn atá cleachtas mbíonn fadhbanna torthúlachta ag go n-oibríonn IVF i gcónaí nach an aige i gCeapach na bhFaoiteach i gCo lánúin a bhfuil ag iarraidh a chéad oiread, is féidir le daoine dul faoi IVF Thiobraid Árainn, “de ghnáth níl lánúin pháiste a bheith acu ach tá sé sách ceithre nó cúig huaire agus ar ndóigh, is neamhthorthúil go dtí go bhfuil bliain coitianta le lánúin atá ag iarraidh a dara féidir le seo a bheith an-chostasach.” caite acu ag iarraidh a bheith torrach.” nó tríú páiste a bheith acu, rud darbh Tá fás mór tagtha ar an méid páistí a Is iondúil, a deir sé, gurb í an bhean a ainm “secondary Infertility.” Tá sé bhreithniú de bharr IVF le blianta beaga thagann go dtí an dochtúir ar dtús agus coitianta chomh maith go dtosaíonn anuas in Éirinn, ó 135 i 2000 go 301 i is é an chéad rud a dhéanann an bean ag iompar agus iad ag dul faoi na 2005, agus tá Comhairle Shláinte na dochtúir ná a stair leigheas pearsanta tástálacha seo mar gheall go n-airíonn mBan ag rá go bhfeiceann siad go mbei- agus a muintire a ghlacadh. Beidh siad níos compordaí go bhfuil siad tar dh éileamh níos mó ar chomhairle agus tástálacha bunúsacha ó thaobh fuil de á éis tosú ar an mbóthar ceart chun cab- cóir leigheas d’fhadhbanna torthúlach- dhéanamh ag an dochtúir ar an mbean hair a fháil. ta sna blianta atá romhainn mar gheall a bheidh ag díriú isteach ar an bhfaireog Tar éis na scrúduithe agus na ar threocht an 21ú haois chun tuis- thíoróideach agus ar na hormóin, go tástálacha b’fhéidir go seolfar iad chuig míocht a fhágáil go dtí níos deireanaí háirithe ar an bprógaistéarón ar an clinicí a chuireann IVF ar fáil. “Ó inár saolta. 18 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 5 TEICNEOLAÍOCHT & GNÓ Gaeltacht an Idirlín
Tugann Diarmuid Ó Muirgheasa spléachadh ar úsáid na Gaeilge i mbogearraí agus ar líne
ÚIRT múinteoir Gaeilge a bhí agam i mo laethanta scoile go n-oireann an Ghaeilge don idirlíon níos mó ná aon teanga eile, ó tharlaD go bhfuil lucht labhartha na teanga chomh scaipthe sin ar fud na cruinne, le mion-ghael-phobail i ngach áit ón Rúis go Ceanada, agus suas le 30 ollscoil mórthimpeall na cruinne le cúrsaí Gaeilge á dtairiscint acu, ina measc sin Harvard, Berkeley agus Cambridge. Le teanga chomh scaipthe is cinnte go bhfuil tairbhe ollmhór le baint ón idirlíon agus ón ríomhaireacht i gcoitinne. D’fhéadfá tús a chur le “Gaelú” do ríomhaire trí Windows a chur as Gaeilge. Níl an Pacáiste Comhéadan Gaeilge ar fáil ach do Windows XP, faraor, ach muna bhfuil ríomhaire nua ceannaithe agat le cúpla bliain seans maith gur sin atá agat. Is féidir é a íoslódáil ó tinyurl.com/37ztl2g. Cé gurb iontach é go bhfuil Windows XP ar fáil as Gaeilge, níl faic eile eisithe ag Microsoft as Gaeilge faraor. Más mian leat Microsoft Office a fháil as Gaeilge ní bheidh an t-ádh leat, ach tá rogha eile ann. Muna bhfuil cloiste agat faoi OpenOffice, ní haon iontas é. Tá an margadh úd go hiomlán faoi smacht ag Microsoft, agus is beag céatadán den mhargadh atá ann d’iomatheoirí. Ar chloisteáil sin b’fhéidir go gceapfá go bhfuil cúis iontach maith ann duit do chuid €€€ a chaitheamh i dtreo Microsoft? Is fíor go bhfuil comhéadan choimeád in eagar. úsáideora Microsoft beagán níos snas- Is é Firefox atá Is féidir na hathruithe uile úd a ta, ach taobh amuigh de sin is beag an freagrach as bea- dhéanamh gan mórán stró a chur ort difríocht a aithneoidh tú – díreach déan féin, agus tá neart pacáistí agus áisean- cinnte go sábhálann tú i ngnáthfhor- gnach gach mór- na eile ann don Ghaeilgeoir chomh máidí Microsoft (.doc, .xls agus mar sin fhorbairt atá feicthe i maith – abair.ie, focal.ie, logainm.ie, de) seachas na gnáthfhormáidí a mbrabhsálaithe le chomh maith le bogearraí cosúil le úsáideann OpenOffice (.odt, .ods agus Ceart agus Gaelspell atá ar fáil ar €50 tuilleadh), ionas gur féidir le daoine a blianta fada anuas – nó mar sin ó cruinneog.com. Tá Face- úsáideann Microsoft Office do brabhsáil thábáilte, book ar fáil as Gaeilge chomh maith, chomhaid a oscailt. An rud is fearr ar córas seiceáil litrithe agus tá pobal Gaeilge ann (i measc fad faoi OpenOffice (taobh amuigh den aon nós. Áit nach bhfuil Microsoft i íoslódáil in os cionn 50 teanga éagsúla, áiteanna eile) ar boards.ie agus peo- Ghaeilge) ná go bhfuil sé go hiomlán ndiaidh an iarracht a chur isteach, ina measc sin mionteangacha cosúil le agus mórán eile plesrepublicofcork.com, agus seo uile saor-in-aisce – díreach seol do bhrabh- bíonn duine nó dream eile beagnach i Bascais, Catalóinis, Gailísis agus, dár chomh maith go léir gan trácht ar na blaganna ar fad. sálaí i dtreo OpenOffice.org agus is gcónaí réidh chun a n-áit a thógáil, ndóigh, Gaeilge. Ar ndóigh, is minic a bhíonn cabhair féidir é a íoslódáil saor in aisce in os agus sin díreach an rud atá déanta ag Ní Firefox amháin a fhorbraíonn ag teastáil leis na haistriúcháin úd ar cionn 30 teanga éagsúil, agus ní lucht Mozilla lena mbrabhsálaí “Fire- lucht Mozilla (atá mar eagraíocht fad, agus is féidir clárú le cabhrú ar na hamháin do Windows ach do Apple fox”. Is é Firefox atá freagrach as bea- neamhbhrabúis, dála an scéil). Tá siad suíomhanna éagsúla a bhaineann leis OSX agus mórán eile chomh maith. gnach gach mór fhorbairt atá feicthe i freagrach chomh maith as Thunder- sin chomh maith. Ach cad faoin mbrabhsálaí úd, Inter- mbrabhsálaithe le blianta fada anuas – bird, bogearra atá cosúil le Outlook ó Agus ar deireadh, má tá tú sásta níos net Explorer? Cé gur fíor gur tábhachtaí brabhsáil shábháilte, córas seiceála Microsoft, ach go bhfuil sé saor in aisce mó stró a chur ort féin, tá córas oib- i bhfad an stuif atá taobh istigh den litrithe agus mórán eile chomh maith. agus ar fáil as Gaeilge (agus sna mion- riúcháin d’arb ainm Ubuntu ar fáil i bhrabhsálaí, seachas an brabhsálaí Níos tábhachtaí ná sin ar fad, áfach, ná teangacha eile sin chomh maith, más nGaeilge. Anois nílimid ag moladh don féin, is deas fós féin “Comhad” a fhe- go bhfuil duine ar bith a bhfuil am agus sin atá uait). Ó tharla go bhfuil sé saor ghnáth-úsáideoir dul amach agus é a iceáil in áit “File” ag barr an saineolas acu ábalta cur leis an tionsc- in aisce níl aon dochar é a thriail – in íoslódáil, ach taobh amuigh den leathanaigh, agus mar sin de. Níl Inter- namh, agus mar gheall air sin má éineacht le OpenOffice, is féidir dear- Ghaeilge is deas i gcónaí tacaíocht a net Explorer ar fáil i nGaeilge go fóill, théann tú anois ag getfirefox.org agus mad iomlán a dhéanamh ar íoc as thabhairt d’eagraíochtaí a thairgeann ach is fearr duit fanacht amach ó Inter- cliceáil an cnaipe chun Firefox a bogearraí oifige. Gach seans go ndéan- bogearraí saor in aisce. Tá sé ar fáil le net Explorer ar neart cúiseanna eile ar íoslódáil, beidh an rogha agat é a faidh sé cúis duit do ríomhphost a treoracha ó tinyurl.com/myp3b7. GAELSCÉAL Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 TEICNEOLAÍOCHT & GNÓ • 19
Blúiríní Gnó
Géarchéim Fás suntasach tagtha ar thuilleamh BMW Group TÁ sé fógartha ag BMW Group gur tháinig ardú mór ar bhrabús an Ghrúpa sa chéad ráithe den bhliain agus an brabús roimh cháin ag €508 mil- na Spáinne? liún. Ardú ar dhíolacháin mar tho- radh ar tháirgí mealltacha agus an feabhas atá ag teacht ar an le hAnton Mac Cába ngeilleagar domhanda is cúis leis an bhfás seo dar le Á freasúra coiméadach na Spáinne chun BMW Group. Táthar ag súil tacú leis an rialtas sóisialach sa Spáinn. go leanfaidh an fás láidir seo B’shin a d’fhreagair Mariano Rajoy, cean- ar feadh an chuid eile den bhli- Tnaire an Partido Popular, i ndiaidh dó bual- ain. adh leis an phríomh-aire sóisialach, José Luis Zapatero. Dúirt Zapatero go gcoinneodh sé Rajoy ar an eolas faoin gheilleagar agus faoi chuntais an stáit. Tá siad le díriú ach go háirithe ar athstruchtúrú Praghasanna na mbanc taisce sa tír. beorach laghdaithe Tá an Spáinn ar an tír mhór Eorpach is mó atá faoi bhagairt ó tharla géarchéim na Gréige. Tá idir an sa Bhreatain Financial Times agus an New York Times den bharúil go bhfuil an-bhaol ann go leanfaidh sé casán na TÁ na hollmhargaí Tesco, Asda agus Sainsbury’s Gréige. Mar chuid den chuidiú Eorpach, dhíol an sa Bhreatain tar éis praghsanna beorach a laghdú Spáinn €9.7944 billiún leis an Ghréig. Mhínigh le praghsanna anois cothrom le 48p an pionta. Is é urlabhraí na Sóisialach sa pharlaimint go raibh seo an meánchostas atá ar phionta Foster’s sna tithe riachtanach: “Tá an chuma ar an Ghréig go bhfuil sí i tábhairne ná £2.90. Dúirt an British Beer and Pub bhfad ar shiúl, ach tá sí cóngarach dúinn.” Association go bhfuil na tairiscintí seo ‘mífhrea- Is léir an ceangal leis an Ghréig sa dóigh go bhfuil grach’. Mhaígh siad gur cheart an bac a chuirtear stocmhalartán na Spáinne faoi bhrú. Ó tharla ar phraghsanna agus ar thairiscintí mar seo sna géarchéim na Gréige, bhí titim 4% ar an tithe tábhairne agus sna clubanna oíche a chur ar stocmhalartán. Sin i gcomparáid le meán-titim 2% san na hollmhargaí. Eoraip i gcoitinne. Tharla titim 3% Dé Luain. Is léiriú ar chomh neirbhíseach agus atá an stocmhalartán céanna go raibh ar an Chiste Airgeadaíochta Idirnáisiúnta ráfla a shéanadh inné go Geilleagar na Gréige raibh an Spáinn ag lorg €200 milliún, nó €280 milliún. TÁ Coimisiúin na hEorpa den tuairim go bhfuil Ní gan ábhar an imní. Is ionann fiacha poiblí an stáit geilleagar na Gréige chun crapadh le 3% i mbliana agus 11.2% den olltáirgeacht intíre. Maidir leis an saol agus easpa muiníne sna margaí i gcónaí faoi thod- taobh amuigh de na margaí airgeadais, tá 20% hchaí na tíre sin. Tá sé á mhaíomh acu go bhfás- dífhostaithe, nó 4.6 milliún duine. Meastar nach mbei- faidh na geilleagracha i limistéir an Euro i mbliana dh biseach air sin go ceann cúpla bliain. ach tá sé admhaithe go bhfuil go leor “mí-chin- Dála na hÉireann, bhí an geilleagar ag brath an nteacht” ann faoi ghnóthaí na hEorpa i rith an iomarca ar earnáil na tógála. Meastar go bhfuil idir 1.1 ama. An tseachtain seo thit an Euro i gcomparáid agus 1.2 milliún teach ar an mhargadh; is ionann sin leis an Dollar agus leis an Phunt Sterling chomh agus iomlán na dtithe i gcathair Mhaidrid. Mar sin, tá maith. an fhadhb chéanna sa dá thír. Cinnte, tá rud beag dóchais ar Choimisiún na hEor- pa faoin dtír. An mhí seo caite, bhí méadú 5.5% ar mhuinín tomhaltóirí. Measann Úsáideoirí YouTube an Coimisiún go mbeidh titim 0.4% ar an olltáirgeacht chun cíos a éileamh intíre i mbliana, malairt 0.8% mar a mheas sé. Fás 0.8% atá i ndán don gheilleagar don bhliain seo TÁ YouTube anois ag iarraidh bealaí a aimsiú chugainn. Beidh easnamh 9.8% ar an chaiteachas stáit chun ligean do dhaoine a uaslódálann físeanna faoi dheireadh na bliana seo, rud beag níos fearr ná chun airgead a dhéanamh as. Tá sé ar intinn acu mar a bhí Ach an leor sin ar fad chun géarchéim a ligean d’úsáideoirí an tsuímh táillí a ghearradh Jose Luis Rodriguez Zapatero sheachaint? orthu siúd a ba mhaith leo a gcuid físeanna a fhe- iceáil. Tá Youtube ag iarraidh go mbeadh an lucht féachana ag íoc as an tseirbhís seachas an t- airgead a bheith ag teacht isteach ó na fógraí amháin mar atá anois. Níl ach dornán beag scan- AE den chéad uair ag Expo 2010 in Shanghai náin ar fáil ar cíos faoi láthair ar YouTube ach táthar ag súil go dtiocfaidh athrú air sin gan Le Pádraic Déiseach hachtaí atá ag an AE. dh i láthair ó thimpeall an domhain. Teast- mhoill. Roinneann an AE a phailliún leis an aíonn ón AE an clár Erasmus agus an Euro a TÁ an tAontas Eorpach á chur féin os mBeilg, a ghlacfaidh uachtaránacht an AE chur os a gcomhair chomh maith. Taispeán- comhair mhórphobal na Síne don ar feadh sé mhí an samhradh seo. far scannán 3D a chuirfidh síos ar chosaint chéad uair ag Taispeántas Táthar ag súil le níos mó ná 70 an chomhshaoil, stair na hEorpa agus a cuid 1m iPad díolta le mí anuas Domhanda Shanghai. Seo an milliún cuairteoir san Expo. Tá áilleachtaí cosúil leis an Acrapoil agus Túr TÁ 1m iPad díolta ag Apple ó thosaigh siad ag díol chéad uair freisin a bheidh Uachtarán an Choimisiúin Eiffel. a ríomhaire táibléid úr mí ó shin. Íoslódáladh an AE ag glacadh páirte i José Manuel Barroso tar éis Beidh imeachtaí cultúrtha mar lárchuid tuairim is12m ‘apps,’ na bogearraí a úsáideann an dtaispeántas domhanda cuairt a thabhairt ar an den Taispeántas Domhanda. Beidh féile iPad is an iPhone, cheana féin Tá sé á thuairisciú taobh amuigh den Eoraip. bpailliún Beilgeach-Eorpach eolaíochta, ceolchoirmeacha agus drá- go bhfuil comhlachtaí eile ar nós Nokia, Toshiba, Leanfaidh an taispeántas ó cheana féin. maíocht ar siúl chomh maith le cúrsaí Neofonie agus Dell anois ag beartú ríomhairí tái- Lá Bealtaine ar feadh sé mhí Faoin mana “An Eoraip spóirt. Agus Uachtarán UEFA Michel Platini bléid dá gcuid féin a chur ar fáil. Mar gheall ar an in ollchathair tionscail is Mheabhrach”, tá an AE ag iar- mar urra ar phailliún an AE, beidh cluiche éileamh atá ar an iPad i Meiriceá áfach, meastar airgeadais Shanghai. Beidh an raidh éachtaí na hEorpa gan peile ar siúl idir réaltaí na hEorpa agus a nach mbeidh sé ar fáil sa chuid eile den domhan AE ann ar chuireadh na Síne, an teorainneacha a chur os comhair gcomhghleacaithe Síneacha, le linn sheach- go dtí deireadh mhí na Bealtaine. dara comhpháirtí trádála is táb- mhuintir na Síne agus iad siúd a bhei- tain an mhana. 20 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 6 COMHSHAOL Galar na hola go hailse na mbundúchasach
Le Pól Mac Cana na haibhneacha, na lochanna agus na coillte máguaird. Ní caitheamh aim- E ghnáth síltear anseo gur sire atá acu leis an tseilg agus leis an stát deismir ar a lán bealaí iascaireacht seo – ach cuid lárnach dá é Ceanada. Daonlathas saol. Is mar chuid de chothú an Dagus dea-chleachtas; ghnáthlae iad na héisc agus an fheoil foraoisí fairsinge agus seo. uiscí gan mhilleadh; cathracha Ach le teacht tionscadal an tar- cairdiúla aoibhne. A bheag nó a mhór, raghainimh, a lonnaíodh níos faide síltear gur sochaí é atá ar a sheas- suas an sruth ar an Abhainn Athabasca caireacht leis féin, lena chomhshaol uathu, thug muintir na háite faoi agus leis an saol mór i gcoitinne. deara go raibh míchumaí agus siada ar Is ábhar iontais é mar sin nuair a na héisc; go raibh blas ait ar na chluintear faoin scrios timpeallachta lachain; agus go raibh loit ar aenna na agus faoin éagóir ar chearta na Chéad mús [an fia mór céanna le ‘lonta’ na Náisiún atá á gcothú i gCeanada mar hEoráise: Alces alces]. Ach ar a bharr gheall ar an tarraghaineamh agus an sin, mhothaigh siad go raibh níos mó tionscadal ollmhór atá bainte leis. tinnis sa phobal – galair a bhaineann Is biotúman é tarraghaineamh a leis an chóras imdhíonachta, fhaightear go nádúrtha san imshaol diaibéiteas, lúpas (liacht: lupus ery- agus é measctha le gaineamh nó le thematosus), agus ailsí. Ó thaobh na cré, agus le huisce. Is ábhar atá in hailse de, ní hiad na seandaoine úsáid ag an chine daonna agus ag ár amháin a bhí i gceist ach daoine óga gcol ceathracha, na Néandartálaigh, Ó thaobh lorg an charbóin de, meas- chomh maith; agus ailsí neamh- deirtear, leis na mílte bliain. tar go mbíonn a lorg 244 % níos mó choitianta san áireamh leo. Ach sna saolta seo, tá ráchairt as leis an tarraghaineamh ná mar atá le In 2006, léirigh an dochtúir áitiúil cuimse ar tharraghaineamh agus tá (Éireannach), an Dr John O’Connor, a comhlachtaí móra ola ann, leithéidí gnáth-amhola ó Stáit Aontaithe bhuairt go poiblí faoi leibhéil na ngalar BP agus Shell, atá lán sásta lena aim- Mheiriceá. Ar a bharr sin, in áitean- – an ailse go háirithe. Rinne an rialtas siú. Is comhartha é seo go bhfuil fíorb- na baintear na coillte agus na por- feidearálach taighde gasta ar an chás huarthaí ann faoin mhéid amhola atá taigh ina n-iomláine ó dhromchla na agus chuir ar fáil é. Tátal an taighde fágtha sa domhain, mar níl brabús seo acu: ní raibh leibhéal ailse sa chomh mór sin ag dul leis an bhiotú- cruinne leis an tarraghaineamh a cheantar ní b’airde ná a bheifí ag dúil man. Ní théann sé trí phíopaí ach aimsiú. Agus is éiceachórais iad seo leis. Ag an am céanna, chuir maor- amháin go ndéantar cóireáil air le ina bhfuil a lán carbóin coinnithe i lathacha ón rialtas tús le himscrúdú ar tuaslagóir, agus ní mór é a uasghrádú dtaisce ón ‘áileagán.’ an Dr O’Connor le triall a dhéanamh a go ‘amhola shaorga’, próisis a lagh- cheadúnas liachta a bhaint uaidh. daíonn an brabús, agus ag an am céan- Ach níor chreid muintir Fort na a ardaítear cion an aigéid, cion na tionscadal an tarraghainimh. Meastar Chipewyan na torthaí ó thaighde an ruibhe agus cion na miotal trom san gurb é achar chomh mór le Sasana atá rialtais, agus chuir siad féin tús le ola. i gceist leis. Cé gur áiteanna iargúlta taighde le saineolaí neamhspleách in Ó thaobh lorg an charbóin de, meas- iad, tá tionchar aige ar dhaoine go 2007. Mar gheall ar na torthaí ón tar go mbíonn a lorg 244 % níos mó fóill. Fágtar an méid sin tocsainí san taighde neamhspleách seo, bhí ar an leis an tarraghaineamh ná mar atá uisce dramhaíola ón tionscadal, rialtas staidéar nua a chur ar bun, agus le gnáth-amhola ó Stáit Aon- nach féidir é a ligean le sruth an iarraidh seo tháinig siad ar an taithe Mheiriceá. Ar a sna haibhneacha. Ar an toradh go raibh leibhéal na n-ailsí 30 bharr sin, in áiteanna ábhar sin, cruthaítear % níos airde sa cheantar ná a bheifí ag baintear na coillte agus ‘linnte fuíll’ ina bhfágtar dúil leis. Ach fiú leis an eolas seo acu, na portaigh ina n-iom- na tocsainí – ina measc go dtí an lá atá inniu ann ní láine ó dhromchla na arsanaic (As), bíchearb admhaíonn an rialtas gur féidir nasc a cruinne leis an tar- (Hg), caidmiam (Cd), bheith ann idir leibhéal na n-ailsí agus raghaineamh a aimsiú. agus ‘cumaisc iltimthri- na linnte fuíll le tionscadal an tar- Agus is éiceachórais iad allacha aramatacha’ raghainimh, nó gur chóir staidéar a seo ina bhfuil a lán carbóin (polycyclic aromatic com- dhéanamh air. Tá sé ráite acu nach coinnithe i dtaisce ón pounds) gur féidir leo ailse a sileann tocsainí amach ó na linnte fuíll ‘áileagán.’ ghiniúint i gcolainn an duine. a dhéanfadh dochar. Tuigtear ó Mar sin, tá na gnáth-shaincheis- Sa bhaile mhór iargúlta Fort thaighde neamhspleách eile, áfach, go teanna a bhaineann leis an aeráid ann. Chipewyan, cónaíonn timpeall 1,200 sileann 11 milliún lítear den uisce tru- Ach taobh leo seo, faightear saincheis- duine ó na treibheanna Mitisew Cree, aillithe ó na linnte fuíll isteach san teanna eile. Métis agus Athabasca Chipewyan. Abhainn Athabasca gach lá agus síos Is é i ndúichí na Chéad Náisiún de Cothaíonn a lán acu iad féin le hiasc go Fort Chipewyan is anonn. chuid Alberta Cheanada, is mó atá agus le feoil a fhaigheann siad féin ó Dea-chleachtais, ab ea? GAELSCÉAL Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 COMHSHAOL • 21
Leigheas Feirmeacha Gaoithe d’Alzheimers i do phóca?
LÉIRÍONN staidéar nua ó Ollscoil Florida Theas go bhfuair luchóga a chaith dhá uair an chloig in aice is Séadchomharthaí le fón póca cosaint ón ngalar Alzheimers. Bhí súil ag eolaithe lena mhalairt de thoradh. Measann siad gur chuir an raidaighníomhaíocht fóin bac ar fhorbairt próitéine áirithe, a fhaightear in othair Alzheimers. Cé go ndeir déantóirí fón gur beag aschur raidaighníomhaíoch a thagann uathu, tá súil ag na heolaithe go mbeidh tionchar dearfach le sonrú ar dhaoine freisin.
Cogadh Mairteola TÁ imní léirithe ag an IFA faoin mbagairt atá ann mairteoil ó Mheiriceá Theas a iompórtáil in athuair. D’iarr siad ar an Taoiseach seasamh dóibh ag an leibhéal is airde den Aontas chun tionscal na hEorpa a chosaint ó bhreis táirgí ón mBrasaíl agus tíortha eile, mar chuid den mhar- gadh trádála Mercusor. Níl caighdeán táirgíochta na dtíortha sin ag teacht leis an gcaighdeán a bhfuil súil ag saoránaigh an Aon- tais leis, dar leis an IFA. Ciorcail Liag Beaghmore Sliabhraon Speirín, Contae Thír Eoghain, Tuaisceart Éireann le hAnton Mac Cába don fhorbairt, de bharr an dóigh go thagann aníos ó na Meánaoiseanna. líon na bhfeirmeacha gaoithe sa Drochmhargadh rachadh sé i bhfeidhm ar cheithre De réir an traidisiúin, mná amháin a chontae. Dúirt Hussey gur thug sé Á an tSeirbhís Phleanála shéadchomhartha ársa sa cuireadh ann. Tá an Cnoc Donn i lár tacaíocht don diúltú: “Glacann gach Tréadliachta ó thuaidh ag diúltú chomharsanacht. Thír Eoghain. Is don chontae atá duine i dTír Eoghain leis gur gá an d’fheirm ghaoithe ag an Is iad na séadchomharthaí ná: 10% d’iomlán na n-iarratas pleanála fuinneamh glas. Ach tá neart TÁ sé ráite ag LeasUachtarán an TChnoc Donn i dTír Ciorcal Liag Chopánaigh, atá thart ar d’fheirmeacha gaoithe sa Ríochta feirmeacha gaoithe ina ngráin súl. ICMSA go bhfuil feirmeoirí na Eoghain mar go bhfuil an 3,000 bliain d’aois. “Is grúpa naoi Aontaithe. Tá an chuid is mó de na Nuair a bhíonn an t-iarratas i gcean- poblachta, a bhfuil tréad 70 eal- ceantar íogair ó thaobh na gciorcail liag seo, carn agus ailíniú hiarratais seo sa chuid den chontae tar atá tábhachtach ó thaobh na lach acu, ag íoc €1000 sa bhreis seandálaíochta. Tá Northern Wind cloiche a tochlaíodh as an phortach, atá buailte le teorainn Dhún na seandálaíochta, mar atá anseo, ar tháillí bliantúla tréadliachta ná Power, fo-chomhlacht de chuid cé go bhfuil cuid den suíomh clú- nGall, nó thart ar an Tearmann i lár tugaim tacaíocht don tSeirbhís a gcomhghleacaithe ó thuaidh. Hibernian Wind Power, ag iarraidh daithe ar fad,” arsa urlabhraí thar an chontae. Phleanála.” Cuireann an ICMSA an milleán ar feirm cúig thuirbín a thógáil, na tuir- cheann na Roinne Comhshaoil. Tua- Tá Northern Wind Power chun Dúirt urlabhraí thar ceann North- an Rialtas nach bhfuil siad ag bíní 100 méadar in airde. maí Cúirte Chreagán Dubhuisce bualadh le Comhairle na hÓmaí ern Wind Power go raibh cainteanna déanamh go leor chun táillí Mhol Aonad na Séadchomharthaí agus Ghreanaigh, atá araon 5,500 chun tacaíocht a fháil don fheirm ar siúl, agus gurbh fhearr leis gan iomaíocha a chinntiú. Tá Stairiúla, cuid den Roinn bliain d’aois, agus a tógadh sa ré ghaoithe seo. Le tamall, tá imní ar rud ar bith a rá. feirmeoirí na poblachta ag íoc Comhshaoil, don tSeirbhís diúltú neoiliteach, agus Reilig na Leanaí, a an Chomhairleoir Ross Hussey faoi 58% níos mó ar Pennstrep agus 18% breise ar Closamectin. Tá gnáthfholcadh sine 46% níos daoire. Cuairteoir Laigí Sliocht Ghleann Darwin Earraí Plaisteacha Níos Glaine Néifinn IONPHÓRÚ i measc theaghlaigh Darwin agus Wedgewood ba TÁ sé léirithe ag staidéar a D’OSCAIL AN tAire Comhshaoil, John chúis le drochshláinte Charles cuireadh os comhair Choimisiún Gormley, ionad nua do chuairteoirí ag Darwin agus na tragóidí clainne an Aontais Eorpaigh an tseach- Páirc Náisiúnta Bhaile Chruach i agus neamhthorthúlachta a bhain tain seo caite go mbeadh lorg Maigh Eo an tseachtain seo. Chosain lena mhuirear. Sin an toradh ar carbóin an Aontais méadaithe, an fhorbairt €3.9m agus tá bealach anailís nua atá déanta ar cheithre seachas laghdaithe, dá n-úsáidfí siúlóide forbartha ann a thógann ghlúin de shliocht Darwin- earraí eile in áit cinn phlaisteach. isteach áilleacht na páirce, ceantar an Wedgewood agus an méid díobh a Rinne eolaithe staidéar ar an ráta Abhainn Dhubh agus sliabhraon phós a muintir féin. Dar le Tim fadsaoil atá ag earraí plaisteacha i Néifinn. Bíonn an t-ionad oscailte idir Berra ó Ollscoil Stát Ohio, tho- gcomparáid le hearraí eile a 10.00 r.n. agus 5.30 i.n. gach lá. Dúirt saigh Darwin iniúchadh ar bhíonn mar mhalairt orthu. an tAire gur cheart leas níos mó a shláinte a mhuintire féin, tar éis Fuaireadar amach go gcruthódh bhaint as an timpeallacht don dó a léiriú go mbíonn plandaí siad sin astuithe carbóin de 50% turasóireacht. Breis eolais ag crosphóraithe níos folláine ná níos mó agus go n-úsáidfí 46% www.Ballycroynationalpark.ie cinn fhéinphóraithe. níos mó breosla leo. 22 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 7 BEATHA Tabhair leat do Wellies!
Féilte ceoil an tsamhraidh seo
Le Treasa Bhreathnach
UITEACH, wellies, por- taloos, campáil, seastán beatha, allas, cairde, craic, Pagus ceol. Sea, tá séasúr na bhféilte ceoil ar ais arís le meascán ollmhór de rogha ceoil agat, ní amháin in Éirinn ach ar fud na hEo- rpa agus níos faide i gcéin. Tá rogha agat dul chuig na féilte móra cosúil leis an Fhéile Open’er sa Pholainn a bhuaigh an Gradam don fhéile mhór is fearr san Eoraip in 2009, nó chuig an fhéile thraidisiúnta Willie Clancy i gContae an Chláir. Cibé cén fhéile a ndéanann tú cinneadh dul chuici bí cinnte go ndéanfaidh tú na rudaí tábhachtacha a phacáil, hand wash, páipéar leithris, airgead, uachtar gréine (ar fhaitíos na bhfaitíos) agus spéaclaí gréine. Níl ach díreach os cionn dhá mhí go dtí go mbeidh Oxegen na bliana seo ar siúl, féile a bhfuil ar bun in Éirinn ó 2004 agus a bhfuil neart duaiseanna náisiúnta agus idirnáisiúnta buaite aici. In 2009 bhuaigh siad an gradam don ‘fhéile is fearr thar lear’ ag na liosta na n-oibrithe deonacha don bhfuil costas ró-ard ar thicéad agus le gradaim d’fhéilte na Ríochta Aon- fhéile agus tabharfaidh siad cead heitilt Ryanair b’fhéidir go mbeadh tú taithe. isteach saor in aisce duit ar son do in ann dul chuige ar an chostas chéanna Mar chuid den chlár i mbliana beidh chuid oibre. Ar ndóigh ní ceol amháin a a bheadh ag baint le ticéad Electric Pic- Eminem, Jay Z, Paulo Nutini, Florence bheidh ar fáil duit ag an fhéile, beidh nic nó ceann eile de na féilte níos mó. Is and the Machine, Goldfrapp agus ‘Body and Soul’ ar ais agus iad chun féidir leat €36 a íoc ar thicéad lae nó Muse. Is féidir do rogha ticéad lae nó stáitse nua a thógáil ann chun deis a suas le €100 ar thicéad deireadh seach- deireadh seachtaine a cheannach don thabhairt duit tallann úr nua a fheiceáil taine. I mbliana tá an fhéile SÓNAR i fhéile seo agus is féidir leat ó ann. Beidh an ‘Puball Gaeilge’ ar mBarcelona ag cur suíomh féile sa €99.50 go €244.50 a íoc ais arís chomh maith le neart bhreis ar fáil leis féile Sónar Galicia sa orthu. suímh agus campaí éagsúla chathair A Corúna. Más ar an bhféile i I mbliana tá Electric Pic- eile ag díriú, ní amháin ar mBarcelona atá sibh ag freastal tá dhá nic tar éis múnla féilte an gceol ach ar na shuíomhanna difriúla don fhéile dó idirnáisiúnta eile a healaíona éagsúla eile. ‘Sónar by day’ nó ‘Sónar by night.’ Mar leanúint agus iad ag cur Mura bhfuil tú tinn gheall gur féile chathrach í seo tá plean íocaíochta gálaí i d’fhéilte ag an bpointe sin fantaisíochta i bhfeidhm acu. Is féidir caighdeán an lóistín beagán níos sib- bhfeidhm do thicéid. Is ar is in Inis Iocht a bheidh ticéad deireadh seachtain a cheannach hialta ná ba ghnáth ós rud é nach bhfuil an 3, 4, agus 5ú Meán Bestival ar siúl ar an 9, 10, 11, ar £150 nó má tá tú idir 13 agus 15 bliain campáil i gceist, caithfidh tú lóistín a Fómhair a bheidh an fhéile á agus 12ú Meán Fómhair. Is féile d’aois tá costas £75 ar thicéad agus cead fháil sa chathair féin, i mbrú nó in reáchtáil sa Sráidbhaile, Co Laoise, mar é Bestival a mbíonn timpeall 40,000 isteach saor in aisce dóibh siúd atá 12 óstán. Tá costas ó €39 ar thicéad do lá is gnách, agus roinnt mhaith de na ban- duine aige féíle nach bhfuil chomh mór bliain d’aois nó níos óige. Is ar an 9, 10 amháin go €130 don 3 lá do fhéile, naí ceoil fógartha cheana féin; Roxy le Glastonbury agus an cháil aige bheith agus 11ú Iúil a bheidh an fhéile bheag d’imeachtaí an lae agus an oíche i Music, Massive Attack, Leftfield, Sea- ar an fhéile is nuálaí de chuid na Cactus ar siúl i Bruges sa Bheilg, féile gceist. I measc an cheoil ann ag Sónar sick Steve agus Imelda May ina measc. bhféilte ‘boutique’s.’ I mbliana beidh atá anois ar an fhód le hos cionn scór Barcelona beidh Hot Chip, Air, Roxy Ní féidir ticéad lae a cheannach ceol ar fáil ó Echo and the Bunnymen, bliain. Is iad na ceoltóirí móra Music, The Chemical Brothers, agus d’Electric Picnic agus cosnaíonn ticéad The Flaming Lips, LCD Soundsystem, idirnáisiúnta a bheidh ar stáitsse ag an Plastikman. Cibé cén fhéile a campála deireadh seachtaine €240. Dizzee Rascal agus The Prodigy. Is é fhéile seo ná Tori Amos, David Gray, ndéanann tú cinneadh dul chuici, is é Murar féidir leat an praghas sin a íoc is téama na bliana seo ná ‘Bestival – the Macy Gray, Elvis Costello agus Jose an rud is tábhachtaí ná na cairde a féidir leat iarracht a dhéanamh dul ar year of the fantastic’ agus téama gléasta James i measc eile. Seo féile nach théann leat. GAELSCÉAL Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 BEATHA • 23 NUACHT Litríochta Le Sophie Gahan
Scríbhneoirí faoi na leathanaigh, iad lán de mhionsonraí, táblaí, fonótaí, fíricí agus tagairtí. Tá an-chuid eolas Chaibidil bailithe in aon leathanach amháin. Ba chóir go Alan Titley, Cois Life, €12 mbeadh sé úsáideach don léitheoir acadúil RíRá Eagrán 2 SRAITH alt ar 12 áfach. údar mhóra Coimicí Gael, €2.50 oli. Scéal faoi bhuachaill óg agus a mhadra liteartha na é Tony & Alberto, níl aon fhocal chun dul Gaeilge, idir bheo The Dundalk Democrat agus Le Sophie Gahan leis an scéilín seo ach léirítear an greann trí agus mharbh. na pictiúir. Is buachaill dána déanta as Léirithe ag aíonna Oidhreacht na Gaeilge in ‘COMIC’ beag, 33 leathanach, le breis is 11 pasta é Joey Ravioli. éagsúla ar nós Oirdheisceart Uladh ag stiallchartún grinn atá ann. Tugtar imlíne Bheadh an leabhrán seo áisiúil do Louis de Paor agus do leagan amach na gcartún ag tús an mhúinteoirí scoile chun scéalta, scríofa i Lillis Ó Laoire. Tá Casadh an 20ú hAois leabhráin seo. Tá réimse nGaeilge bhreá sholéite, a phlé le paistí an leabhar seo leathan de chartúin le scoile. bunaithe ar shraith Gearóid Trimble, Coiscéim, €5 haimsiú ann, cartúin scan- Tá foclóir le haghaidh cláir raidió den teide- CATALÓG í seo d’ábhar Gaeilge a foil- rúla, ghreannmhara, an dá scéal, ar an al céanna, léirithe ag síodh sa nuachtán idir réalaíocha, spreagúla agus leathanach deireanach. Cathal Póirtéir. Craoladh é ar RTÉ idir 2006 1895 agus 1915. spórtúla. Foclóir bunúsach ar nós agus 2009. Tá an leabhrán Bainfidh idir chailíní thíos= down agus foclóir I measc na n-údar mór á scrúdú sa leabhar seo leagtha agus bhuachaillí tait- oideachasúil ar nós na seo tá Pádraig Mac Piarais, Seán Ó Ríordáin amach go breá neamh as na cartúin seangáin= ants. agus Máiréad Ní Ghráda. Tá beathaisnéisí cuimseartha leis seo. Is é Aidan Courtney beaga ann ar shaol na scríbhneoirí chomh an bhliain scríofa Tá siad dírithe ar an eagarthóir na gcoimicí seo, maith le cur síos ar a gcuid foilseachán is mó mar theidil agus na aoisghrúpa 8-14 ach agus iad curtha i gcló ag cáil orthu. Leabhar breá cuimsithe atá ann, míonna scríofa i bheadh ábhair shuim- Foras na Gaeilge agus tá scríofa i nGaeilge bhreá sholéite. liosta cróineolaíoch iúla ann do phaistí Malachaí Mac Amhlaoibh ina faoina bun. óga, déagóirí nó aistritheoir orthu. Tá meascán Bheadh sé seo daoine fásta fiú. de scríbhneoirí/ealaíontóirí Pobal an Stáit agus an úsáideach mar Ba iad an dá Éireannacha agus ón Eoraip i threoirleabhar dóibh siúd atá i mbun taighde cheann ba mó a gceist freisin. Ghaeilge 1920-39 ar stair na Gaeilge in Oiriall agus ar na meáin thaitin liomsa ná Is féidir iad a cheannach ar Ghaeilge. Ar ndóigh, tabharfaidh sé seans do Tony & Alberto agus Joey Ravi- www.coimicigael.ie/. Seán Breandán Ó hUallacháin, Coiscéim, €20 dhuine teidil na n-ábhar atá clúdaithe sna TUGTAR cuntas ar thuairimí nuachtáin a aimsiú in ionad breathnú trothu ar mhuintir na fad! Níl catalóg mar seo le fáil mar seo ar Tá leagan Béarla na léachta scríofa ar gach hÉireann faoi nuachtáin áitiúla go forleathan, rud a léiríonn leathanach deas, agus an leagan Gaeilge ar an An Rogha 6! na forbairtí nua taighde den scoth atá déanta sa leabhrán seo. taobh clé. Rud a chabhraíonn leis an i gcúrsaí Gaeilge léitheoir na leaganacha Is iad seo a leanas na leabhair is mó éileamh ar idir na blianta sa dá www.clubleabhar.com le déanaí: 1920-39. Tá an An Tumoideachas in Éirinn cháipéis a leabhar leagtha chur i gcom- 1. Dúnmharú ar an Dart - Ruaidhrí Ó Báille - amach i bhfoirm Dónal Ó hAiniféin, Coiscéim, €5 paráid lena Cló Iar-Chonnachta €4.45 cúig chaibidil, LEABHRÁN dátheangach bunaithe ar léacht chéile, in 2. Rogha Scéalta - Pádraig Ó Conaire - Cló Iar- tuairimíocht maid- Dhónail Uí Ainiféin ag Acadamh Ríoga na ionad iad a Chonnachta €18 ir le córais faoi leith hÉireann i mí Aibreáin 2008. Is príomhoide é bheith 3. Cúpla Focal - Cúpla Focal - Anna Heussaff - á clúdach i ngach ar Ghaelscoil Mhíchíl Cíosóg, Inis agus iar- scaipthe. Cois Life €12 ceann: an córas Uachtarán Gaelscoileanna Teoranta. Teanga 4. Dún an Airgid - Éilís Ní Dhuibhne - Cois oideachais, an Tugann an léacht seo cur síos ar cad atá i sholéite, leis na Life - €16 Ghaeltacht, seirbhís gceist leis an tumoideachas, an fáth go bhfuil mion-fhíricí 5. Sobal saol - Pádraig Standún - Cló Iar- phoiblí/earnáil phríobháideach, dlí agus tábhacht ag baint leis agus conas é a chur i mínithe i Chonnachta - €12 eagraíochtaí teanga. bhfeidhm/ a fheabhsú in Éirinn, ag brath ar a mbealach simplí, 6. Ar Muir is ar Sliabh - Dermot Somers - Cois Ní ábhar i gcómhair léitheoireacht éadrom chuid taighde féin agus ar shaothar taighdeoirí atá ann. Life - €12 atá ann. Tá cruth acadúil, beagáinín doléite ar idirnáisiúnta. Buíon Ceoil na Seachtaine: The Iconics
Le Joanne Ní Riain a bhí againne as Gaeilge go dtí seo ná ‘Saor bhfuil Cormac ag staidéar don Ardteist. Thitim’. Cuirtear amach é ar i102-104, Today Cé hiad The Iconics? Is grúpa dhá phíosa iad FM, RnaG, Raidió na Life agus Failte i An bhfuil sé ar intinn agaibh albam a The Iconics; Cormac Ó Mórdha agus Emma gcaitheamh Sheachtain na Gaeilge. dhéanamh nó cad é an máistirphlean? Ba Whoriskey. Bíonn muid ag seinm ceol roc/pop i mhaith linn albam i nGaeilge a chur le chéile go mBéarla agus i nGaeilge thart ar Dhún na nGall. Inis duinn faoi na tionchair is mó atá taobh luath amach anseo. Is é an plean atá ag The Tá muid ag freastal ar Phobalscoil Ghaoth Dob- thiar den cheol? An tionchar is mó atá againne Iconics ná níos mó daoine a spreagadh le suim a hair; Emma ag déanamh na hidirbhliana agus ná John Mayer, U2, The Coronas, Paul Brady, ghlacadh sa Ghaeilge agus ins an cheol atá muid Cormac ag déanamh na hardteiste. The Frames, Guns N’ Roses agus Kings Of Leon. a dhéanamh. Síleann an mhórchuid de na Thosaigh sibh ag seinm 'covers' den chuid is mó daoine go bhfuil na haistriúchain atá muid a Cathain agus cén fath ar tháinig an bheirt ar dtús. dhéanamh ar cheol roc/pop go hálainn i agaibh le chéile? Tháinig muid le chéile ag tús nGaeilge. Ba mhaith linn albam a dhéanamh mhí Dheireadh Fómhair 2009 fá choinne giota An bhfuil sibh ag scríobh aon cheol nua faoi amach anseo ach níl an t-airgead againn fós! craic agus thosaigh muid ag déanamh covers i Cá bhfuil sibh faoi láthair agus céard atá ar siúl láthair? Inis dúinn faoin phróiseas scríbh- mBéarla. Ansin, thosaigh muid ag déanamh agaibh? Bíonn muid ag seinm ceoil achan neoireachta atá agaibh. Tá muid ag 'messáil An féidir leat athchoimre ar cheol agus ar stíl cúpla píosa roc agus pop i nGaeilge agus deireadh seachtaine ag an bhomaite. Fosta thart' le píosa ceoil dár gcuid fhéin ag an The Iconics a dhéanamh i gcúig fhocal dúinn? phléasc muid ó shin! bíonn muid ag seinm ceoil ar RnaG. An hit mór bhomaite ach tá rudaí mall faoi láthair toisc go Ceol galánta roc/pop i nGaeilge 24 BEATHA GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 ROGHA TEILIFÍSE ROGHA RAIDIÓ na Seachtaine na Seachtaine
TG4: Ros na Rún nge san áit ar shiúil an Bhanríon Cé go bhfuil an bheirt acu thar a Raidió na Life: Prós (Plus) na t-amhránaí cónaitheach i gcan- Méabh roimhe agus í sa tóir ar bheith dáiríre faoi na healaíona, tá hArdteistiméireachta agus Filíocht taireacht Ghreagórach í in Ollscoil Mothaíonn Róise go dona faoi Tháin Bó Cuailgne. Is tírdhreach féith an ghrinn go smior iontu agus na hArdteistiméireachta Luimnigh faoi láthair, leis. Dhonncha ach beidh seans níos nua-aimseartha atá roimh Dermot is minic an chúis gáire i lár an Ainmníodh Raidió na Life ar ghear- Eachtrannaigh atá ag cur fúthu sa fearr aici féin má théann sí le foire- ach tá na háiteanna agus na hainm- chomhrá, cuma cé chomh duairc is rliosta Ghradaim Chumarsáide an tír seo agus iad ag caint ar a ann dlí Ríona. Níl Ríona ach ag neacha a bhí sa scéal fós in úsáid atá an t-ábhar. Oireachtais an tseachtain seo sa ran- ndearcadh ar shaol agus ar mhuintir baint úsáide as Róise chun a hiníon anseo. Dé Domhnaigh 9.30i.n. Sa gclár, feictear ábhar ón gcart- nóg ‘Clár Raidió na Bliana.’ Is é an na hÉireann atá i gceist sa tsraith Sophie a fháil ar ais. Tá a fhios ag lann mar fhianaise ar a clár iomráiteach ‘Caife Cois Life,’ shuimiúil seo. Ríona gurb é Donncha is mó atá faoi TG4: An Cúpla Corr gcruthaitheacht le daichead bliain féasta filíochta agus ceoil curtha i Maidin Dé Sathairn 10.00 r.n. amhras maidir leis an dúnmharú. anuas agus leantar iad freisin agus láthair ag Máiréad Uí Dhomhnaill Ach an ligfidh Ríona cead do Dhon- Níl leithéid na ndeartháireacha iad ag tabhairt faoi thogra nua ceoil agus léirithe ag Deirdre Donnelly, a BBC Gaeilge: Blas ncha an milleán a thógáil? McArdle, an cúpla Tom agus John, Four Country Roads, seó a ceil- fuair an t-ainmniúchán. Bíonn cúrsaí reatha, ceol, spórt, craic Díolann Máire agus Peadar an sa saol ealaíon in Éirinn. Chaith iúrann oidhreacht cheol tíre Is iad Máiréad Uí Dhomhnaill agus agus neart eile faoi chaibidil ag siopa le Bríd ach mothaíonn siad Deirdre Donnelly, a bhí taobh thiar Lynette Fay agus ag Lucinda Glynn uaigneach. Caitheann siad an lá de Chaife Cois Life, atá taobh thiar ar an irischlár bríomhar BLAS, deiridh sa siopa i measc a muintire den tsraith oideachasúil do dhaltaí buaiteoir Ghradam PPI 2009. agus a gcairde. Tá pleananna móra Ardteiste Prós (Plus) na hArdteis- Luan go hAoine 7.02-7.30 i.n. ag Bríd don áit. timéireachta atá á chraoladh ar Déardaoin 8.30i.n. Raidió na Life i láthair na huaire Clare FM: Cúl-Chaint freisin agus scrúduithe na hArdteiste Bíonn clár i nGaeilge ‘Cúl-Chaint’ á BBC TÉ: Imeall Geal ag teannadh linn. chraoladh ag Clare FM gach maidin Craoltar clár amháin in aghaidh na Sathairn. Tá an clár á chur i láthair ag Tá an clár ceoil agus comhrá ar ais. seachtaine, agus bíonn deis ag daltaí Domhnall Ó Loingsigh agus is Tugann an clár súil eile ar an agus ag múinteoirí tiúnáil isteach ag meascán de chaint, nuacht, agal- chultúr coitianta i dTuaisceart Éire- roinnt amanna éagsúla leis an gclár a laimh le haíonna (beo sa stiúideo nó ann. chloisteáil, muna mbíonn teacht acu ar líne) agus fógraí faoi imeachtaí i Beidh na láithreoirí Tomaí Ó Con- air ar an gcéad nó ar an dara crao- nGaeilge atá ag tarlú timpeall an ghaile agus Gráinne Mc Elwain ar ladh. Máirt ag a 13:30, Céadaoin ag a Chontae, a bhíonn ann. ais sa halla éisteachta, Ionad 12:30 agus arís Aoine ag a 18:30 Maidin Dé Sathairn 9.00 r.n. Ealaíon Sean Hollywood, an tIúr, An Cúpla Corr chun an tsraith 10 gcuid a chuir i Raidió na Gaeltachta: Ar an Near FM: Ar Muin na Muice láthair le réimse fairsing aíonna siad beirt a saol ag cur na n-ealaíon Mhuineacháin agus a réalta gCoigríoch Is é Ar Muin na Muice clár Gaeilge ceol agus an tsiamsaíocht is fearr in chun cinn agus is iomaí sin togra ar aitheanta, Big Tom. Is í Bethsheva Battu a bheidh i mbun Near 90FM i mBaile Átha Cliath. Is Éirinn. ar oibrigh siad le chéile le daichead Is é John a scríobh an seó nua, comhrá le Tomás Mac Con Iomaire ar irischlár teanga Gaeilge é ar a Dé Luain 10i.n. bliain - go leor de ar fhód a atá lonnaithe i mBaile na Lorgan chlár na seachtaine seo. Is as Páras mbíonn agallaimh acu le daoine ndúchais i gCo. Mhuineacháin. agus is é Tommy an Stiúrthóir agus na Fraince do Bhethsheva, agus is as áitiúla ó Bhaile Átha Cliath Thoir TG4: Turas Feasa Tugann an clár nua faisnéise seo is é a bheidh mar léiriú oscailte ag Iosrael dá máthair. Thuaidh agus ó timpeall na tíre faoi léargas as an nua ar an gcaidreamh Amharclann nua Bhaile na Lorgan, Faoi láthair, tá sí ag déanamh chúrsaí reatha, polaitíocht, spóirt, I bpluais faoi ráthanna Chruachan, ilghnéitheach sin idir chúpla, institiúid a raibh dlúth-bhaint ag an cúrsa dioplóma i gcóiriú agus stáitsiú taisteal, ceol agus ealaín. croílár Chúige Chonnacht, téann caidreamh eisiach nach mbíonn mbeirt lena bunú. an cheoil thraidisiúnta in Acadamh Gach lá i rith na seachtaine ag 5.30 Dermot Somers siar san am a cait- idir ghaolta d'aon saghas eile a Dé Céadaoin 9.30 i.n. na hOllscolaíochta Gaeilge i gcomhar i.n. agus ar an idirlíon ag headh ar thóir na tána. Téann sé bhfuil an comhthuiscint, teannas le Stiúideo Cuan ar an Spidéal. Is í an www.near.ie. soir isteach faoi shliabhrian Chuail- agus comhpháirtíocht ag baint leis.
Comórtas Raidió Ghael Linn Cúig bliana ar an aer Raidió Uirbeach Gaeilge BHÍ ceiliúradh ag Gaeltachta ar an lá sin, agus tá ANOCHT FM ag dul ó Anocht FM, an neart go neart ó shin i leith. tseirbhís raidió Bhí ceolchoirm mhór ann dírithe ar an dream ar an gcéad oíche chomh maith a craoladh beo ó óg ar RTÉ Raidió na Ghaoth Dobhair, agus Gaeltachta, as a orthu siúd a bhí páirteach bheith 5 bliana ar ann bhí Kíla, Liam Ó Maon- laí, John Spillane agus Nina an aer Dé Domh- Hynes. Stáisiún Gaeilge naigh seo caite. Is iad na cláracha a bhíonn ar ANOCHT FM ná Átha Cliath Cuireadh tús le Anocht ‘Siar is Aniar’ le SBB, ‘An FM ar RTÉ Raidió na Ghealach Ghorm’ agus Gaeltachta an 2ú Bealtaine ‘Duan Domhnaigh’ le hÁine 2005 nuair a ceadaíodh lir- Hensey, ‘Tequila Tíre’ le Sceideal, Podchraoltaí icí Béarla a chraoladh den Josie Ó Cualáin, ‘An Caifé chéad uair ar an stáisiún. Ceoil' le Colman Seoighe & Beoshruth ar Ba chloch mhíle agus Síle Ní Scanláin, agus shuntasach agus athrú mór ‘An Taobh Tuathail’ le Cian polasaí é seo do Raidió na Ó Cíobháin, a bhí 11 bhliain Gaeltachta. ar an aer ar 1 Bealtaine. Ba é Blister in the Sun le Bhí cláracha speisialta á Taifeadadh & Léiriú The Violent Femmes an gcraoladh leis an ócáid a Fuaime chéad amhrán Béarla a cheiliúradh i rith na seach- Tel: 01-6616333 Daltaí ó Scoil Fheicín, Corr na Móna, Co. na Gaillimhe, a bhain craoladh ar RTÉ Raidió na taine. Comórtas Raidió Ghael Linn 2010. GAELSCÉAL 25 Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 • OIDEACHAS 8 Ardú Mór ar an Éileamh ar Stiúrthóirí Naíonraí Cáilithe
Le Gráinne McElwain Is é seo an bhuncháilíocht atá ag no, Ascaill Uí Ghríofa, Baile Átha naíonra cláraithe le Forbairt Naíonraí gaelscoileanna fud fad na tíre, go teastáil ó FNT le gur féidir le duine Cliath 9. Teo agus tá os cionn 3,500 leanaí ag bhfuil branda an Naíonra ag treisiú.” BEIDH Forbairt Naíonraí Teoranta feidhmiú mar Stiúrthóir Naíonra. Is bunchúrsa é seo, trí mheán na freastal ar sheirbhísí cúram leanaí trí Tá Forbairt Naíonraí Teoranta ag (FNT) ag cur dianchúrsa d’ábhar Beidh agallamh i nGaeilge le Gaeilge, i mbainistíocht agus Ghaeilge. obair go leanúnach leis na príomhea- Stiúrthóirí Naíonraí ar fáil ag déanamh acu siúd ar mhian leo reáchtáil naíonraí d’ábhar Stiúrthóirí Dúirt Clíona Frost, Ard-Fhei- graíochtaí deonacha Gaeilge eile ar deireadh mhí Bealtaine i mBaile freastal ar an dianchúrsa seo chun Naíonraí nó d’éinne le Gaeilge líofa a dhmeannach FNT, go bhfuil an- chur chun cinn na teanga agus ar Átha Cliath. Idir an 24ú & 28ú Beal- measúnú a dhéanamh ar bhfuil spéis acu Gaeilge a úsáid le áthas uirthi go bhfuil an borradh seo chúram agus oideachas leanaí trí taine a bheidh sé ar siúl, Luan go chaighdeán Gaeilge na n-iarrthóirí. I páistí óga. le feiceáil sna naíonraí Gaelacha. mheán na Gaeilge, ach go háirithe sa hAoine idir 9.00-5.00i.n. mBaile Átha Cliath a bheidh na Is cúrsa éigeantach é d’éinne atá “Léiríonn an tionchar atá ár naíonraí suíomh luath-thumoideachais. Beidh an dianchúrsa á reáchtáil i hagallaimh ar an 11ú agus 12ú Beal- ag iarraidh naíonra a bhunú faoi For- Gaelacha buanaithe a imirt sa phobal Tuilleadh eolais ag eolas@naion- lár na cathrach i mBaile Átha Cliath. taine in Institiúid Oideachais Mari- bairt Naíonraí Teo. Faoi láthair tá 156 agus an nasc atá á chothú acu leis na rai.ie Tunepal & Ceol Traidisiúnta
Le Gráinne McElwain Tunepal agus luaitear é le feidhm- far na 10 bport is mó a ghabhann leis phacáistí eile ar nós: Shazam, Spotify, an cheol. MÁ tá suim agat sa cheol traidisiúnta RTÉ agus British Museum. Faoi láthair Is féidir le Tunepal portanna a agus iphone agat ba cheart go mbeadh tá 12,000 port traidisiúnta air ó Éirinn, chasadh, luas an cheoil a mheas agus suim agat in Tunepal. Áiríodh ó Albain, ón Bhreatain Bheag agus ón portanna a sheoladh ar ríomhphost Tunepal, an t-inneall cuardaigh do mBriotáin. chuig leathanach Facebook an duine. cheol traidisiúnta, liosta an fiche fei- Seo an dóigh a n-oibríonn sé: Caith- Seoladh Tunepal i mí Feabhra agus dhmphacáiste cultúrtha is fearr a fidh ceoltóir píosa den phort a cheana féin tá go leor ceoltóirí á úsáid úsáidtear ar an iphone sa Sunday chasadh ar an fheadóg stáin, ar an timpeall na cruinne. Baineadh úsáid Times le déanaí. Is é an Dr. Brian Dug- fheadóg mhór nó ar phíobaí uilleann as an chóras seo chun 2000 port a gan, leachtóir i Rannóg na mar shampla isteach sa mhiocrafón chuardach go dtí seo. Tuilleadh eolais Ríomhaireachta in DIT, a d’fhorbair atá le fáil san iPhone. Ansin, táispeán- ar http://tunepal.org
Ceoltóirí óga ag Féile Willy Clancy na bliana seo caite. Ní fheadar an mbeadh úsáid acu seo do Tunepal? GRIANGHRAF: JAMES HORAN/PHOTOCALL IRELAND 26 OIDEACHAS GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 Mic léinn Choláiste Froebel le hathlonnú go Má Nuad
Le hÁine Seagrave bhfeidhm ag Coláiste Oideachais Bhunaigh na Siúracha Doi- deiseanna ildisciplíneacha do Chomhairle Mhúinteoireachta Froebel agus Ollscoil na hÉireann, miniceacha Coláiste Oideachais champas na hOllscoile” dar léi, caithfidh múinteoirí, ó 2013, céim BEIDH iarratasóirí Lár-Oifig Ion- Má Nuad go bhfuiltear chun ‘Roinn Froebel sa bhliain 1943. Tá sé lon- “agus cuirfidh an trasdul go mór le onóracha leibhéal 8 a bheith acu trála i mbliana ar Choláiste Oiliúna Froebel d’Oideachas Luathóige naithe faoi láthair ag Sion Hill, An hoideachas mhic léinn Froebel.” sula dtéann siad le gairm na múin- Múinteoirí Froebel le haghaidh agus do Bhunoideachas’ a bhunú Charraig Dhubh. Tá na Siúracha Doiminiceacha, teoireachta. Mheán Fómhair 2010 ar na chéad ag Ollscoil Mhá Nuad. “Seo an chéad uair a bheidh céim iontaobhaithe an choláiste, ag tacú Déanfaidh iarratasóirí i mbliana mhic léinn a bhainfidh céim amach Beidh Ollscoil na hÉireann, Má sa bhunmhúinteoireacht iomlán go hiomlán leis an tionscnamh mar trí bliana sa Charraig Dhubh agus mar chéimithe de chuid Ollscoil na Nuad ar an aon ollscoil amháin in curtha i gcrích ar champas gheall ar rath Ollscoil Mhá Nuad déanfaidh siad an bhliain dheire- hÉireann, Má Nuad nuair a bheidh Éirinn ina mbeidh an raon iomlán ollscoile” a deir Marie McLoughlin, san earnáil oideachais go dtí seo. anach i gcampas Ollscoil na hÉire- siad críochnaithe. d’oideachas múinteoirí ar an gcam- Uachtarán Choláiste Oideachais Tá áthas orthu go mbeidh ainm ann, Má Nuad in 2013. Chomh Tá Coláiste Oideachais Froebel le pas – idir bhunoideachas is iar- Froebel. agus croí-eitic an choláiste caomh- maith leis sin beidh deis ag fos- bogadh go hOllscoil na hÉireann, bhunoideachas is oideachas do “Beidh traidisiún saibhir ó naithe. taithe Froebel a bheith ag obair in Má Nuad in 2013. Tá pleananna i dhaoine fásta agus don phobal. Choláiste Froebel fite fuaite le Dar le rialacháin nua ón Ollscoil na hÉireann, Má Nuad.
Airgead Amú? Conspóid le hiarrachtaí chun GRIANGHRAF: SASKO LAZAROV/PHOTOCALL IRELAND an Ghaeilge a neartú in OCBÁC
Le hÁine Seagrave Tá grúpa Facebook bunaithe ag Gaeilge i mbliana, ag tacú leis an a fháil ón AMC, Aontas atá ann an dream de Ghaeil Ollscoil ghrúpa. chun mic léinn a ionadú amháin”, Á Coiste Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath agus “Ní ionadaíonn Aontas na Mac i measc na dtuairimí ó mhic léinn Chathair Bhaile Átha tá tacaíocht beagnach 400 duine Léinn OCBÁC mé i gceart” is ainm éagsúla. Cliath i mbun próiseas faighte acu go dtí seo. don ghrúpa. Rinne Alan Keegan, Uachtarán Tcomhairliúcháin faoi Tá an grúpa ag iarraidh aird a Dealraíonn go bhfuil an grúpa Aontas na Mac Léinn OCBÁC, iar- láthair maidir leis an tharraingt ar an easpa ion- ag giniúint roinnt tuairimí ó mhic racht chun an tAontas a chosaint i dara Scéim Teanga na hOllscoile. adaíochta a dhéanann Aontas na léinn trasna na tíre: bhfoirm ‘plé’ ar fhóram an ghrú- Creidtear nach raibh an Mac Léinn ar son na Gaeilge in “níl a dhóthain béime curtha ar pa. Cáineadh é de bharr an méid caighdeán Gaeilge sásúil agus iad Ollscoil Chathair Bhaile Átha an nGaeilge in OCBÁC!” agus “Is a scríobh sé, le daoine ag rá go ag ullmhú na chéad Scéime Tean- Cliath. muidne an ré nua, an todhchaí raibh sé “náireach” agus “mí ga de bharr easpa tola agus Tá Seán Ó hAdhmaill, an dara don Ghaeilge. Caithfimid a bheith ghairmiúil amach is amach.” gníomhaí ochta sa choláiste chun duine is mire le haghaidh bródúil as ár dteanga. Cén saghas D’ionsaigh sé mac léinn ina fhrea- an teanga a chur chun cinn. Uachtaránacht Chonradh na íomhá é muna féidir linn cabhair gra a scaip sé. “Is beag an dul chun cinn atá Chuir sé i iúl sa ráiteas go bhfuil déanta go dtí seo. Tá mé an milleán ar an Oifigeach Gaeilge dóchasach gur féidir dul chun “Is beag an dul chun cinn atá déanta go dtí seo. Tá agus ar an gCumann Gaelach agus cinn a dhéanamh leis an dara mé dóchasach gur féidir dul chun cinn a dhéanamh nach ar an Aontas atá an milleán. Scéim Teanga. Más féidir linn mar “Tá díomá orainn go bhfuil An tAth. Seán Healy ag seoladh tuarascála a shampla, Scéim Chónaithe leis an dara Scéim Teanga. Más féidir linn mar sham- Keegan ag iarraidh cogadh léiríonn teip Achtanna Airgeadais na tíre agus Ghaeilge a bhaint amach bheadh pla, Scéim Cónaithe Gaeilge a bhaint amach bheadh pearsanta a chruthú nuair is é sin an bhaint a bhí aige seo ar an ngéarchéim eac- sin ina thús maith go bhféadfaí sin ina tús maith go bhféadfaí tógáil uirthi,” a deir an rud deireanach atá uainn,” arsa namaíochta. An eagraíocht neamhspleách tógáil air,” a deir Oifigeach Gaeilge na mic léinn atá freagrach as an taighde eacnamaíoch TASC a rinne an taighde OCBÁC, David Butler. Oifigeach Gaeilge OCBÁC, David Butler. ghrúpa. agus tá sé le fáil ag www.tascnet.ie.
Ráiteas Sparklebox Cuidiú le Céimithe Poist a Aimsiú ón Aire Oideachais
TÁ OÉ Gaillimh ag tabhairt cabhrach do chéimithe TÁ ráiteas tugtha ag an Aire Oideachais, atá ag lorg poist trí imeacht tacaíochta, atá saor in Caitríona Ruane, don Tionól um Roinn aisce, ar an 12ú Bealtaine 2010 idir 10r.n. agus 4i.n. Oideachais maidir le húsáid an tsuímh i seomra IT 125 san Fhoirgneamh TF (IT). acmhainne Sparklebox ag múinteoirí. Bunaíodh Tá an t-imeacht seo, atá á eagrú ag an Ionad For- an suíomh seo in 2006 le cur ar chumas múin- bartha Gairmeacha agus ag an Oifig Alumni, teoirí acmhainní a íoslódáil. I mí Eanáir na bliana dírithe ar chéimithe OÉ Gaillimh, ach tá fáilte seo cuireadh bunaitheoir an tsuímh i bpríosún roimh gach uile dhuine. Moltar don lucht freastail mar gheall ar ghrianghraif neamhfhóirsteanacha a gcuid CVanna a thabhairt leo chun go mbeidh de pháistí a bheith á bpróiseáil aige. Ag labhairt foireann saineolaithe ábalta moltaí a dhéanamh faoi thuairisc maidir le staid an tsuímh, dúirt fúthu. Beidh eolas faoi réimsí nua fostaíochta, Ruane “ba cheart go gcuirfí mé féin agus Roinn ar straitéisí nuálaíocha cuardaithe poist agus na an eolas i bhfad níos luaithe ná mar a rinneadh, bealaí do chéimithe chun nach gcaillfidh siad a faoi na bearta réamhchúraim seo.” misneach i measc na n-ábhar a bheidh á bplé ann ag painéal saineolaithe. Naíolann sa bhreis in Tá an tIonad Forbartha Gairmeacha i ndiaidh dul i gcomhar le hOifig Alumni OÉ Gaillimh i dhá Bhunscoil mbliana le deiseanna níos fearr a thabhairt do mhic léinn maidir le teicnící agallaimh. TAbharfar 26 áit sa bhreis do pháistí réamhscoile “Is bealach an ócáid ar leith seo le tacú le i mBunscoil Naomh Pádraig, Dún Geanainn agus hiarscoláirí,” a deir John Hannon, Ceann Ionad i Scoil Naomh Proinsias, An Lorgain. Sin chun Forbartha Gairmeacha OÉ Gaillimh. “Molaimid go tacú le móréileamh ar áiteanna naíolainne sna láidir do dhaoine ar mhaith leo teacht ar bhealaí ceantair. Tá 52 áit le fáil san Ionad Naíolainne nua le hiad féin a chur i lár an aonaigh teacht chuig Drumshee sa scoil i nDún Geanainn cheana, ó na an ócáid. Cuideoidh an ócáid seo leo post nua a 1990í ar aghaidh. Naíolann úrnua a bheadh i aimsiú,” dar leis. gceist don scoil sa Lorgain. GAELSCÉAL OIDEACHAS 27 Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 • Crosfhocal 07.05.2010 An nglacfaidh múinteoirí le comhaontú Pháirc an Chrócaigh?
na scoile a chomhlíonadh agus nach na hargóinte curtha ar fáil dóibh. Is é an gcuirfidh na dualgais sin isteach ar an freagra a fuair siad ná nach mbeadh aon méid ama a chaitheann múinteoirí os chiall le hargóintí a dhéanamh ar son an comhair a gcuid ranganna. tsocraithe mar gur dhiúltaigh Coiste Fei- Bhí imní ar mhúinteoirí mar go raibh dhmiúcháin an cheardchumainn d’aon- Le Gráinne McElwain neamhchinnteacht ag baint leis an ghuth don socrú. phróiseas athbhreithnithe agus na téar- Dúradar gur cheart do na baill diúltú maí a bhain leis. Cuid de na pointí a bhí don bheartas chun cearta agus coinníol- ag déanamh imní dóibh ná go ndéanfaí lacha múinteoirí a chosaint. Dá nglacfaí Á soiléiriú déanta ag an Roinn laghdú ar an tsaoire bhliantúil a bhíonn leis an chomhaontú, bheadh drochthion- NODANNA Oideachais agus Scileanna ar ag múinteoirí agus go mbeadh orthu char aige ar chúrsaí pá, b’fhéidir go an phróiseas athbhreithnithe fanacht sa scoil ar feadh an lae ar fad go socrófaí cruinnithe idir múinteoirí agus TRASNA Ta bheidh le déanamh acu ar dtí go ndúnfaí í. tuismitheoirí taobh amuigh d’amanna 2 Fanacht (9) chonarthaí múinteoireachta Tá súil ann go mbeidh an soiléiriú seo scoile agus go mbeadh an seans ann go 7 Ceart, an rud ba chóir a dhéanamh (7) má ghlactar leis an socrú a rinne na in ann cúnamh a thabhairt do mhúin- mbeadh ar mhúinteoirí níos mó oibre a 8 Tá sé ar gach uile dhollar Meiriceánach (5) ceardchumainn leis an Rialtas mar gheall teoirí atá idir dhá chomhairle agus iad a dhéanamh i dtaobh scrúduithe stáit. 10 Slachtmhar (5) ar leasuithe sa tseirbhís phoiblí agus ar mhealladh chun go gcaithfidh siad an Mheabhraigh siad do mhúinteoirí go 12 Gréasán de theagmhálaithe (7) phá. vóta atá acu ar son an méid a socraíodh i bhfuil siad as póca mar gheall ar chior- 13 Gearr, barr nó toradh mar shampla (4) Cuireadh an soiléiriú seo chuig na trí bPáirc an Chrócaigh. Ach thug urlabhraí ruithe pá a cuireadh orthu le hocht mí 15 Ainmhithe ag ithe féir (6) cheardchumann múinteoireachta, Aon- ón TUI le fios, cé go raibh an soiléiriú dhéag anuas agus go bhfuil taobhaigh 16 Lag (4) tas Múinteoirí Éireann (TUI) agus cabhrach don phróiseas go bhfuil go leor éagsúla gearrtha orthu chomh maith. 20 Carr, feithicil (10) Cumann na Meánmhúinteoirí Éireann ceisteanna eile fós le freagairt mar gheall Tá an INTO ag moladh dá chuid ball 21 Créatúr a eitlíonn san aer agus a chónaíonn i nead (3) (ASTI), atá ag moladh dá gcuid ball diúltú ar an phacáiste ar fad. glacadh leis an scorú mar gurb é an socrú 23 Gné de 21 trasna atá thar a bheith bródúil, deirtear (6) don chomhaontú, agus Cumann Múin- Seoladh suas le 60,000 páipéar bal- is lú é a dhéanfaidh dochar do na baill, go 27 Uirlis ghlanta an urláir (5) teoirí Éireann (INTO) atá ag moladh gur lóide ag baill na gceardchumann, múin- háirithe agus an drochbhail atá ar chúrsaí 29 Modh taistil agus rásaíochta na Rómhánach (6) cheart glacadh leis. teoirí agus léachtóirí, le roinnt laethanta eacnamaíochta agus an brú atá ar an Rial- 31 Teideal ar bhean rialta, nó bean altra in otharlann (4) Dearbhaíonn an soiléiriú go bhfuil anuas agus tá coicís acu lena gcuid vótaí tas airgead a shábháil amach anseo. I 32 Gliondar (5) príomh-fhócas na n-athbhreithnithe ar a chaitheamh. Tosóidh an comhaireamh gcáinfháisnéis na bliana seo chugainn tá 33 Clóca, éadach atá caite thar na guaillí (8) na conarthaí atá le déanamh chun a chin- thart ar an 21ú lá den mhí seo. sé beartaithe ag an Rialtas €3 billiún a SÍOS ntiú go mbeidh 167 lá múinteoireachta i Rinne cuid do bhaill an ASTI gearán shábháil agus €3 bhilliún eile in 2011. 1 Iompar cosúil le mac an rí (9) scoileanna dara leibhéal agus 183 lá mar gheall ar na pacáistí eolais a Mar sin is é an teachtaireacht láidir atá 2 An tríú ráithe den bhliain (6) múinteoireachta i mbunscoileanna. Cin- cuireadh amach chucu mar go raibh sé ar ag teacht ón INTO do na múinteoirí ná 3 Caith (bia) (3) nteofar chomh maith go mbeidh dóthain fad in aghaidh an tsocraithe agus ag vótáil ar a shon agus a bpá a chosaint. 4 Cogaint (8) ama ar fáil sa mhéid sin chun imeachtaí moladh dóibh vótáil ina aghaidh. Chea- 5 Lán de sholas, nó fíon 'bán' (4) agus dualgais eile a bhaineann le riaradh padar gur cheart go mbeadh dhá thaobh 9 Saol a thairiscint ar son cúise (7) 11 Ag an bhean sin, ag an gcailín sin (4) 14 Gur féidir muinín a chur ann (8) 16 Seasca soicind (7) Lá Spraoi in Órán Mór 18 Fáinní miotal ceangailte le chéile i bhfoirm rópa (7) 19 Trádáil, tráchtáil (3) GRIANGHRAF: JOE O'SHAUGHNESSY. 22 Méid cruinn (6) 24 Imeall na tíre in aice na farraige (5) 25 Tréimhse ina maireann muid, ó mháthair go mac (5) 26 Scáil dorcha, ball atá cosanta ó sholas na gréine (5) 28 Marú (4) 30 Tiománaí 29 trasna (3)
Crosfhocal 30.04.2010 Buaiteoir na Seachtaine seo: Áine Uí Sheoige 27 Sráid Phroinsais Doire BT 48 7DS
Duais na seachtaine Bronnfar hudaí de chuid rogha Spailpín ar bhuaiteoir na seachtaine. Ní mhór do chuid iarratas a bheith ar ais roimh 28 Aibreán, 2010 chuig: Crosfhocal, Gaelscéal, An Chuasnóg, An Spidéal, Co na Gaillimhe.
Ainm ......
Seoladh ......
Uimhir Fón...... Sarah Quinn ó Órán Mór/Meáraí i gcuideachta Terry an Tíogar ó Chumann Peile Ghaillimh Aontaithe agus Martee ó Chumann Sacair na nÓg in Órán Mór/Meáraí agus iad ag Lá Spraoi agus ceiliúradh breithlá 5 bliana an Chumainn. GAELSCÉAL 28 • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 9 MIONFHÓGRAÍ
H8w>BE=D76>A<6:>A<: '%&&Ä'%&(
;{^aidcc ;dgVh cV I{VcbVd^c^{i]V^g^hX^ciVg[ZVY]i]gWa^VcV :Vc{^g'%&&\dYiCdaaV^\'%&( # I rith na scéime lánaimseartha (Meán Fómhair 2010– 7Z^Y]\aVdX]Vb]{^cVg^VggViV^hYdchX^bhZd# Lúnasa 2011), beidh na hoiliúnaithe ag foghlaim na ceirde agus iad ar shocrúcháin le comhlachtaí léiriúcháin teilifíse Heg^dXY]{iV/ sa Tuaisceart nó le NvTv (an stáisiún áitiúil teilifíse i mBéal CbgX^eX]gjVYÉ^VggViV^hVW]Z^i][V^\]iZgd^b]&'#%%bZ{caVZVgVc6d^cZ Feirste). &-BZ^i]ZVb]'%&%# Caithfidh na hoiliúnaithe a bheith líofa sa Ghaeilge. Bheadh cáilíocht tríú leibhéal inmhianaithe go háirithe sna hábhair IG:D>GAÞCI:!;D>GB>6GG6I6>HIJ>AA:69=:DA6>H seo a leanas: na meáin chumarsáide, cuntasaíocht, staidéar HX^bE]dWV^a Spriocdháta iontrála do Chomórtais Liteartha an Oireachtais 1 Iúil 2010 Oifig an Oireachtais 6 Sráid Fhearchair, Baile Átha Cliath 2. I gcóir do bhainis nó cóisir 01/4753857 Glaoigh ar 091 553159 [email protected] www.parklodgehotel.ie GAELSCÉAL SPÓRT 29 Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 • Dún Dealgan ag iarraidh fanacht ar bharr an tábla Le Gráinne McElwain LEANFAIDH babhta a 13 de Phríomhroinn den tSraith Air- tricity ar aghaidh an deireadh seachtaine seo. Ar an Aoine, beidh Ruagairí na Seamróige i gcoinne Gaillimh Aontaithe sa bhaile. Bheifeá ag súil tar éis na conspóide ar fad a tharla le lucht tacaíochta Ruagairí na Seamróige i nDún Dealgan le déanaí, go mbeadh gach duine ag iarraidh díriú isteach ar pheil amháin i dTamhlacht. Caithfidh Fine Gall Spórtúil taisteal go Droichead Átha agus iad sa tríú háit ar an tábla. Tá rudaí ag dul go maith don fhoire- ann seo ó fuair siad ardú céime ón Roinn a haon anuraidh agus bhí bua maith eile acu in aghaidh Fánaithe Bhré ag tús na seach- taine. Tá Dún Dealgan ar bharr an tábla faoi láthair ar 24 pointe agus tabharfaidh siad aghaidh ar St. Patrick’s Athletic atá sa dara háit ar 21 pointe. Beidh Fánaithe Babhta deireanach na Bhré atá ar bhun an tábla ag cuardach pointí sa bhaile in aghaidh UCD. Níl ach cluiche amháin ar siúl ar an Satharn nuair a imreoidh Ruagairí Sraithe Magners Shligigh agus Bohemians lena chéile. Príomhroinn na Sraithe Airtricity Aoine 7ú Bealtaine Gach Cluiche ag tosú @ 7.45i.n leis sin. bharr an tábla agus iad ag iarraidh Fánaithe Bhré v UCD , Páirc Is don bhród amháin a bheidh Con- corn éigin a bhaint sula n-imíonn Carlisle; Droichead Aontaithe v nacht ag imirt in aghaidh Uladh agus Michael Cheika sa samhradh. Buail- Fine Gall Spórtúil, Páirc Hunky ar ndóigh seo an cluiche deireanach fidh siad le Dún Éideann ar an Domh- Dorys; St. Patrick's Athletic v faoi stiúir Michael Bradley a bheidh ag nach agus ba chóir go mbeadh an bua Dún Dealgan, Páirc Richmond Le Gráinne McElwain imeacht tar éis seacht mbliana i acu. Caithfidh Mumhan taisteal go Ruagairí na Seamróige v Gaillimh gceannas. Tháinig deireadh le sprio- Cardiff agus faoi láthair tá siad sa Aontaithe, Staid Thamhlachta canna na Mumhan agus Laighean cheathrú háit ar an tábla le 44 pointe. @8.00i.n; An Satharn 8ú Beal- chun Corn Heineken a bhuachan ag Ba bhreá leo corn a fháil i mbliana taine @7.45i.n; Ruagairí Shligigh EIDH na cúigí ar fad ag an deireadh seachtaine seo caite chomh maith ach ní hé seo an corn a v Bohemians , Showgrounds díriú isteach ar bhabhta Babhta chomh maith. Ba iad an Fhrainc an bhí i gceist. Bhí an-díomá orthu tar éis deireanach na Sraithe deireanach fhoireann ab fhearr san Eoraip i cluiche deireadh na seachtaine ach BMagners an deireadh den tSraith mbliana agus mar sin beidh Toulouse bheifeá ag súil go mbeidh an bua in seachtaine seo le cluichí sa Magners agus an ceantar Bascach, Biarritz, san aghaidh na Blues acu. bhaile ag Uladh agus Laighean. Ar an iomaíocht in aghaidh a chéile sa Stade Beidh an dá Chluiche Leathchean- PICTIÚR: MATT Aoine, caithfidh Connacht dul go BROWNE / de France, Páras i gceann cúpla seach- nais ar siúl an deireadh seachtaine seo Ravenhill. Cúpla seachtain ó shin bhí SPORTSFILE tain. chugainn leis an Chluiche Ceannais á an chuma ar an scéal go mbeadh an Sa tSraith Magners, tá Laighean ar imirt ar an Satharn, 29ú Bealtaine. cluiche cinniúnach don dá fhoireann agus iad ag iarraidh cáiliú do Chorn Heineken na bliana seo chugainn. Ach tagann athrú ar rudaí gach seachtain i gcúrsaí spóirt agus tar éis bua maith ag Uladh in aghaidh Edinburgh coicís ó shin agus nuair a chaill Connacht in aghaidh na Scarlets, fágadh Uladh slán sáb- háilte agus tá Connacht ar ais ag íochtar an tábla. Cé go raibh an-taispeántas ag fir an Shane McFaul tar éis cúl a aim- Iarthair in aghaidh Toulon i gCluiche siú d’Fhine Gall Spórtiúil in Leathcheannais an Amlin Challenge, aghaidh Fhánaithe Bhré i ní raibh an chumhacht acu ag an bPríomhroinn na Sraithe Airtric- deireadh agus chuidigh an difear ity. PICTIÚR: BRIAN LAWLESS / SPORTSFILE €14.5 milliún i mbuiséid na bhfoirne Robbie Morris ó Chúige Chonnacht PICTIÚR: RAY RYAN / SPORTSFILE 30 SPÓRT GAELSCÉAL • Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 Gaillimh sách maith ag na Cait? agus níl aon dabht ann ach go mbeidh thaispeántas i lár na leath-líne. Níor tháinig sé isteach mar ionadaí go sé an–deacair orthu i mbliana an Ní minic a fheicimid thug Shane Cavanagh mórán d’Aisake bhfuil sé maith go leor don chéad caighdeán ard sin a shroicheadar bli- Seán Óg Ó hAilpín Ó hAilpín ach an oiread . Bhí Ger Far- chúigear déag agus beidh Kevin ain i ndiaidh bliana a bhaint amach ragher ar fheabhas i lár na páirce agus Hynes, Fergal Moore agus Niall Healy arís. Tógfaidh sé an- iarracht chun an agus é rómhall ach ar thug David Burke an-tacaíocht dó . ag feitheamh go mífhoighneach Le John Allen bua a fháil orthu. an Domhnach seo Sna tosaithe bhí an lámh in uachtar freisin. Tríd is tríd tá foireann an I ndiaidh chraobh iontach roinn a caite, sin mar a tharla. ag Damian Hayes ón chéad liathróid. iarthair i lár an aonaigh ag an bpointe haon Dé Domhnaigh seo caite thais- Ní minic a fheicimid Seán Óg Ó seo ach caithfidh siad suí síos anois peáin an Ghaillimh go bhfuil siad An dainséar atá ann hAilpín agus é rómhall ach ar an agus caithfidh siad iniúchadh a S cuimhin liom an t-am seo trí réidh chun troda agus an choróin a do Chorcaigh anois ná Domhnach seo caite, sin mar a tharla. dhéanamh ar chluiche Dé Domhnaigh bliana nó ceithre bliana ó shin sciobadh ós na Cait nuair a thiocfaidh go gcuirfidh gach An dainséar atá ann do Chorcaigh seo caite chun mion-bhotúin a phio- agus iománaithe Chorcaí ag Meán Fómhair. anois ná go gcuirfidh gach foireann a cadh amach agus chun plean a leagan ullmhú chun trí chinn de I ndiaidh sár-thaispeántais sa foireann a n-imreoir is n-imreoir is tapúla ar Sheán Óg as seo amach a cinnteoidh go ndéanfaidh chraobhanna na hÉireann i ndi- chraobh anuraidh cheap lucht leanú- tapúla ar Sheán Óg as amach . Chonaic mé Liam Sheedy ag siad níos lú botún fós sa chéad aidhI a chéile a bhaint amach agus an na na hiomána gurb í Tiobraid Árann tógaint nótaí go luath sa chluiche ar an chluiche eile. Agus cad faoi Chor- seo amach . méid a bhí ar na meáin faoin bhrú a an fhoireann is giorra do Chill Chain- nDomhnach! caigh? Bhuel níl aon dabht ach gur bheadh orainn agus sinn ag iarraidh nigh agus is dóigh liom go bhfuil sé sin Ag leath ama bhí tosaithe na Gail- tháinig taispeántas na Gaillimhe aniar an sprioc iontach sin a bhaint amach. athraithe le seachtain anuas. Tá a fhios limhe go léir (taobh amuigh d’Iarla aduaidh orthu. Ach is minic a fhogh- Gach cluiche a d’imríomar sa tsraith agam gur tosach Bhealtaine atá ann Tannion) agus fir lár-páirce, ar chlár laimítear níos mó as cailliúint ná bua. bhí an freasúra ag déanamh a seacht ach léirigh fir John McIntyre go bhfuil na scór agus nach maith an comhartha Tá fadhbanna acu ar fud na páirce ach ndícheall chun an bua a fháil orainn. cumas, scil, neart, luas, comh-imirt é sin. Sa chéad leath ní bhfuair JC ach go háirithe sna tosaithe. Taobh Thomhas na foirne go léir iad féin i agus dar ndóigh Joe Canning acu. cúpla liathróid ach d’aimsigh se cúl amuigh de Ben O’ Connor agus Patrick gcoinne Chorcaí. Thaispeáin siad na tréithe sin go léir agus dhá chúilín, agus iad go léir ar Horgan ní dóigh liom go bhfuil aon Anois, agus le cúpla bliain anuas is i nDúrlas Éile agus iad ag tabhairt ardchaighdeán. duine eile cinnte le tosú i gcoinne iad Cill Chainnigh an tslat tomhais léasadh ceart do Chorcaigh agus Agus cad é mar chúilín a scóráil sé i Thiobraid Árann agus ní maith an rud agus i mbliana den chéad uair le cei- ceathrú uaire fós ar an gclog . Bhí na lár an dara leath. Smachtaigh sé sliotar é sin agus gan ach trí seachtaine thre bliana chonaiceamar scoilteanna cúlaithe teann, tapaidh, láidir agus ard a bhí ag teacht ina threo agus sara fágtha go dtí an cluiche mór. ag teacht san fhoireann iontach seo. dhúnadar amach tosaithe Chorcaí bhuail sé an talamh smachtaigh sé arís Mar sin beimid ag súil le hard- Sea, bhí comharthaí ann i gcúpla des éasca go leor. Ná déan dearmad ar an é isteach ina láimh agus ag rith ón choimhlintí ós na foirne go léir sna na cluichí sraithe, go háirithe sa dara leathchúlaí iontach nach raibh ag chúl, agus é seasca méadar amach seachtainí atá amach romhainn, agus leath i gcoinne na Gaillimhe. Ach tá a imirt dóibh. Nuair a bheidh John Lee sheol sé an sliotar thar an trasnán, iad ag tosú amach ar an mbóthar casta fhios agam nach bhfuil mórán ullamh chun imirt beidh jab deacair píosa draíochta ó ealaíontóir iontach chuig Ardáin Úí Ógáin ag tosach traenála déanta ag cuid den fhoireann ann chun geansaí uimhir a sé a fháil ar na hiomána. Mheán Fhómhair. de bharr gortuithe agus cúpla pósadh ais ó Tony Óg Regan mar thug sé ard- Thaispeáin Joe Gantly, nuair a Beir Bua Peil na mBan na Seachtaine Seo Tús le Craobh Iomána Uladh Roinn 1: Corcaigh v Gaillimh Roinn 2: Cill Dara v Dún na nGall Roinn 3: An Cabhán V Port Láirge Páirc Pharnell @ 5.15i.n Páirc Pharnell @ 3.30i.n Páirc Pharnell @ 1.45i.n CUIRFEAR TÚS le Craobh Iomána Uladh an deireadh seachtaine seo le Robbie Ó Grifín Deacair a rá anseo. Tá taithí ag Cill Bhí an-sraith ag an Chabhán. Níor trí chluiche réamhbhabhta ar siúl. Iar-bhainisteoir Chiarraí Dara ó anuraidh nuair a bhuaigh siad chaill siad aon chluiche agus tá Beidh na comharsana béal dorais Deacair a shamhlú nach mbeadh an Craobh Laighean agus cuideoidh an foireann óg acu. Tá tosaithe maithe Muineachán agus Fear Manach ag bua ag Corcaigh. Níl aon fhoireann eile athimirt le Fear Manach leo ar an acu chomh maith.Bheinn imirt i bPáirc Brewster ar an Satharn tar éis teacht chun cinn ó anuraidh ná Satharn. Bhí droch-bhliain ag Dún na amhrasach faoi chosaint Phort ag a 4.00i.n. ní dóigh liom go mbeadh éinne in ann nGall anuraidh ach bhuaigh siad Láirge . Tá siad ag atógáil faoi Bhuaigh Muineachán Roinn a 4 den buachan orthu. Bhí an t-ádh le Gail- Craobh Mhionúir na hÉireann agus láthair ach sílim go mbeidh an lá ag tSraith Allianz i mbliana le bua com- limh i roinnt cluichí. Fuair siad scór bhí an-sraith acu. B’fhéidir go bhfuil an Chabhán. Bua: An Cabhán pordach ar Longfort. Ní strainséirí iad cinniúnach sna nóiméid deireanacha seo ag teacht bliain ró-luath dóibh. ar a chéile ach an oiread. Bhí bua maith den chluiche. Tá feabhas tagtha orthu Deacair tuar a dhéanamh ach rachaidh ag Muineachán ar Fhear Manach go ach beidh an bua ag Corcaigh. Bua: mé le Cill Dara. maith mí ó shin sa tsraith agus mar sin Corcaigh Bua: Cill Dara is iad rogha na n-údar dá chluiche seo. Caithfidh Ard Mhacha taisteal go Dún na nGall don a gcluiche féin agus beidh Síle Ní Coitir Deacair a rá anseo. Tá taithí ag Cill D’imir Port Láirge go maith sa Tír Eoghain sa bhaile i gcoinne an Iar-imreoir Bhaile Átha Cliath Dara nach bhfuil ag Dún na nGall agus Chluiche Leathcheannais in Chabháin. Tosóidh an dá chluiche seo Corcaigh abú. Cé go bhfuil an chuma ar sílim go mbeidh Cill Dara níos láidre ar aghaidh Fhear Manach. Tá na ag a 2.00i.n an scéal nach bhfuil siad chomh maith an lá. Bua: Cill Dara tosaithe go maith ach bheinn buar- i mbliana agus go bhfuil Gaillimh tar tha faoin gcosaint. Lig siad isteach éis feabhsú, sílim go mbeidh siad ró 7-21 thar an dhá chluiche. láidir do Ghaillimh. Tá rud éigin in eas- Bua: Port Láirge namh ar Ghaillimh i mbliana ach seo cluiche an-tábhachtach dóibh. Bua: Corcaigh Seasann an athimirt le hArd Mhacha Tá Port Láirge ag traenáil go maith Deirdre Bhreathnach sa Chluiche Leathcheannais le Cill agus seo an seans deireanach do Iar-imreoir le Port Láirge Dara agus leis an taithí atá acu, moth- chailíní cosúil le hElaine Power Tá Corcaigh chomh láidir si nach féidir aím go mbeidh siad ró-láidir do Dhún agus Áine Wall atá ag smaoineamh leat dul ina n-aghaidh. Thóg sé píosa na nGall. Bua: Cill Dara ar éirí as ag deireadh na bliana. Tá orthu tosnú sa tsraith ach nuair a siad an-dáiríre faoi agus ar ndóigh fhaigheann siad rithim, bíonn sé an- caithfidh mé tacaíocht a thabhairt deacair buachan orthu. do mo chontae féin! Bua: Corcaigh Bua: Port Láirge Paul Shields ón Aontroim PICTIÚR: BRIAN LAWLESS / SPORTSFILE GAELSCÉAL SPÓRT 31 Dé hAoine, 7 Bealtaine, 2010 • Díograis agus Ocras fós ar Chorcaigh mbliana nuair a chaill muid in aghaidh go dtí na cluichí seo agus tacaíocht a Bhaile Átha Cliath. D’imir muid in thabhairt do na foirne. Féachann sé go aghaidh na Gaillimhe níos luaithe sa dona nuair nach bhfuil slua ann”. tSraith agus chríochnaigh an cluiche Nuair a smaoiníonn tú ar an méid sin ar chomhscór. Ba chluiche é sin ba dul chun cinn atá déanta ag an fhoire- Le Gráinne McElwain chóir a bheith buaite ag Gaillimh”. ann seo tá sé feiceálach nach bhfuil an Tá an fhoireann seo le chéile le t-aitheantas ceart faighte ag na cailíní tamall fada anuas ach an bhfuil an t- seo. Nuair a bhí Ciarraí ag cuartú a ocras céanna orthu i mbliana agus mar cúigiú Craobh na hÉireann as a chéile Cluiche Ceannais a bhí? “Bíonn sé deacair a mheas an in 1982, bhí amhráin á gcumadh ach ní bhfuil an t-ocras céanna ann ach cea- mar sin a tharlaíonn do na mná anois. Bord Gáis na paim go bhfuil. Is grúpa iontach é an Peileadóirí den scoth atá ar an fhoire- grúpa seo. Is fuath leo cailliúint. Ó ann seo ar nós Angela Walsh, Rena Sraithe, Peil thosaigh mé mar bhainisteoir leo, bím Buckley, Juliet Murphy, Nollaig Cleary, i gcónaí ag rá leo nach bhfuil in aon Mary O’Connor agus Valarie Mulcahy. Ghaelach na mBan rud ach seal agus beidh seo go léir Ach ní bheidh Amy O’Shea ag imirt ar thart i bpreabadh na súl. Mar sin bí an Satharn mar gheall ar ghortú Roinn 1: Corcaigh v Gaillimh. Dé chomh díograiseach agus is féidir leat glúine. Scóráil sí 1-03 i gCluiche Sathairn @ 5.15 i.n. Beo ar TG4 agus coinnigh sin ag dul chomh fada Leathcheannais na Sraithe in aghaidh agus is féidir leat chomh maith. Sin an Mhuineacháin agus is buille mór do AN dabht is iad Corcaigh dearcadh atá forbartha thar na blianta Chorcaigh nach mbeidh sí ag imirt ar an fhoireann is fearr agam agus aontaíonn na cailíní leis.” an Satharn. Tá gortú fosta ag cur riamh i bPeil na mBan. Rud a chuireann cantal ar Eamon ná isteach ar Rhona Ní Bhuachalla ach GAnuraidh bhuaigh siad an easpa tacaíochta a fhaigheann Peil seans maith go mbeidh sí féin in ann Craobh na hÉireann den na mBan. “Chuaigh muid go Tír imirt. chúigiú babtha as a chéile agus ar an Eoghain le linn na Sraithe agus ní Maidir le Gaillimh, tá Eamon ag súil Satharn beidh siad ag iarraidh Comór- raibh ach 23 duine ann sa slua. Cuire- le cluiche crua uathu ar an Satharn. tas na Sraithe a bhaint den tríú bliain ann sé sin lagmhisneach ort. Ní “Tá cosantóirí an-mhaithe acu agus as a chéile agus é a chur leis an dá thuigim cén fáth nach mbíonn níos bhí siad ar fheabhas nuair a bhuail cheann eile a bhuaigh siad in 2005 mó daoine ann. Tá na cailíní chomh muid leo roimhe seo. Bheinn buartha agus 2006. Ó 2004 tá Eamon Ryan mar sciliúil agus in ann peil a imirt chomh faoi líne leathchúil na Gaillimhe mar bhainisteoir orthu. maith leis na leaids agus an t-aon mhothaigh mé go bhfuair siad an “Bhí mé ag obair in UCC ag an am difríocht a fheictear domsa ná nach lámh in uachtar ar ár líne leatosaigh.” agus tháinig mac léinn chugam chun bhfuil an láidreacht chéanna acu leis Ár ndóigh, beidh sé deacair Cor- ceist a chur orm cuidiú le traenáil na na fir ach níl an locht sin orthu. caigh a stopadh mar is iondúil ach gcailíní. Ní raibh mórán ar siúl agam Deirtear go bhfuil fás thar cuimse tar d’Eamon seo scrudú eile dá fhoireann ag an am agus thosaigh mé ag traenáil éis teacht ar an spórt ach éiríonn go iontach. “Is breá liom a bheith ag plé leo. Táim ansin ó shin”. leor ban as ag 18 mbliana d’aois. Sílim Eamon Ryan, Bainisteoir Chorcaí i bPeil na mBan leis an spórt seo. Coimeádann sé óg “Thosaigh muid go dona sa tSraith i go gcaithfidh na mná féin tosú ag dul PICTIÚR: BRENDAN MORAN / SPORTSFILE mé!” Dúshlán mór roimh Ghaillimh S as Bóthar na Trá i gCo. na t-ádh orthu díchailiú go Roinn a Dó a ifíse Underdogs dhá bhliain ó shin. Gaillimhe é Gay O’Brien agus ar sheachaint anuraidh. Mar sin cad atá Chruthaigh na cailíní seo iomaíocht an Satharn beag seo, beidh sé tar éis tarlú? “Tháinig an bhain- agus brú d’áiteanna ar an fhoireann Iféin agus a bhainistíocht ag istíocht isteach mall anuraidh agus agus is rud maith é sin”. beartú buachaint ar sheaimpíní bhí go leor cailíní in easnamh idir “Bhí athrú ar strúchtúr na sraithe i na hÉireann agus na Sraithe agus chailíní ag taisteal agus chailíní gor- mbliana chomh maith agus mar sin Comórtas na Sraithe a bhaint do taithe. Bhí an tsraith tosaithe agus bhí ar gach foireann gach cluiche a Ghaillimh den chéad uair riamh. bhí muid ag cur aithne ar an bhaint chun na trí phointe a aimsiú”. “Tá muid ag súil go mór leis an phainéal agus bhí an-áthas orainn Mothaíonn Gay gur chuidigh sin go dúshlán seo agus tuigimid cé chomh Craobh Chonnacht a bhaint anu- mór leis an tsraith agus le Gaillimh. deacair is a bheidh sé. Is iad Corcaigh raidh”. Creideann Gay go raibh cluichí seaimpiní na hÉireann agus tá an- “I mbliana tá painéal mór againn thar a bheith maith againn sa tsraith taithí acu, 5 Chraobh na hÉireann agus tá cailíní nua tar éis teacht go dtí seo. “Sílim fiú i mbliana go buaite acu agus tá siad an-láidir. Tá isteach ar nós Gillian O’Connor, bhfuil léibhéal scileanna níos airde muid ag iarraidh Craobh na Sraithe a Noelle Connolly, Dara Gorman agus agus go bhfuil luas níos tapúla i bhaint den chéad uair agus gan Mairéad Coyne a bhí ar an chlár teil- gceist. Gan dabht, bhí páirt mhór ag dabht beidh brú orainn”. an dea-aimsir a bhí againn leis sin. Ní dóigh leis go mbeidh an brú B’fhéidir nach rud maith é na céanna ar Chorcaigh ach bhí sraith “Bhí athrú ar strúchtúr na cluichí a chur ar siúl ag an am céanna mhaith ag Gaillimh, níl le déanamh sraithe i mbliana chomh le cluichí móra na bhfear ach, de ach féachaint ar na torthaí. “An spri- ghnáth, bíonn cluichí maithe ann”. oc a bhí againn ag tús na sraithe ná maith agus mar sin bhí ar “Níl aon ghortuithe breise againn críochnú ar bharr an tábla agus gach foireann gach cluiche ag dul isteach sa chluiche seo ach tá d’éirigh linn.” dabht fós faoi Patricia Gleeson a Níor chaill Gaillimh aon chluiche a bhaint chun na trí phointe bhris a méar in aghaidh Thír sa tsraith agus chríochnaigh dhá a aimsiú”. Mothaíonn Gay Eoghain, Úna Carroll agus Tina chluiche ar comhscór in aghaidh gur chuidigh sin go mór leis Hughes a bhfuil gortú glúine ag cur Bhaile Átha Cliath agus Chorcaí ach isteach uirthi”. ní bheidh aon tionchar ag an an tsraith agus le Gaillimh. Is dúshlán mór é seo roimh Ghail- chluiche sin ar an Chluiche Ceannais limh ach, mar a dúirt Gay “ Beidh a dar le Gay. fhios againn cé chomh maith is atá Gay O' Brien, Bainisteoir na Gaillimhe i bPeil na mBan Tá feabhas thar cuimse tar éis muid tar éis an chluiche Dé PICTIÚR: PAUL MOHAN / SPORTSFILE teacht ar Ghaillimh i mbliana. Bhí an Sathairn”. www.gaelsceal.ie Corcaigh Babhta Abú? deireanach L. 31 den tSraith CLG le Magners John Allen L. 29 L. 30 SPÓRT Déan teagmháil linn ag [email protected] • 07.05.2010 Buntáiste le Chelsea Le Gráinne McElwain AGANN deireadh le comórtas na príomhroinne i Sasana an deireadh seachtaine seo agus is é Tan tuairim choitianta atá ann ná gurb é seo an comórtas is fearr a bhí ar siúl le roinnt blianta anuas. Níl ach pointe amháin idir Chelsea atá ar bharr an tábla agus Manchain Aontaithe sa dara háit ar 82 pointe. Ceann de na cúiseanna go raibh an tSraith chomh taitneamhach seo ná nach raibh aon duine in ann í a thuar. Bhí na foirne is fearr sa rás ciontach as cúil bhoga a ligean isteach agus chaill siad cluichí a mba chóir a bheith buaite acu. Ar an Domhnach, beidh Chelsea agus Manchain Aontaithe sa bhaile in aghaidh Wigan agus Stoke. Tá Wigan slán ó dhíchailiú ach is ionann bua agus £750,000 dóibh mar imeoidh siad suas an tábla go dtí an ceathrú háit déag. Mar sin dúirt bainis- teoir Wigan Roberto Martinez nach mbeidh aon rud éasca ag Chelsea i gcoinne a fhoirne. Lean Alex Ferguson ar aghaidh leis an tsíceolaíocht i rith na seachtaine ag iarraidh brú a chur ar Carlo Ancelotti agus imreoirí Chelsea ach d’admhaigh sé nach féidir leo faic a dhéanamh ach a gcluiche féin a bhuachan os comhair a lucht tacaíochta féin ach dá dteipfeadh ar Chelsea buachaint, bheadh seo ar cheann de na sraitheanna ba mhilse ag Manchain Aontaithe faoina stiúir. Ach má bhíonn an bua ag Chelsea, níl ann ach súil a chaitheamh siar ar an imirt a bhí ar bun acu in aghaidh na bhfoirne móra eile le go bhfeicfidís an t-éacht atá déanta acu. Bhuail siad Manchain Aontaithe 1-0 sa bhaile agus 2-1 as baile, Arsenal sa bhaile faoi dhó 3-0 agus 2-0 agus 2-0 ar Learpholl don dara huair an séasúr seo. Tá Manchain Aontaithe ag iarraidh a gceathrú sraith as a chéile agus beidh ar Chelsea a bheith láidir agus neamhaird a dhéanamh den bhrú chun a gcéad Chorn Sraithe a bhaint ó 2006. Ar ndóigh tá an buntáiste le Chelsea. Manchain Aontaithe ag ceiliúradh PICTIÚR: OLIVER MCVEIGH / SPORTSFILE