BIULETYN LATO 2014

POLECANE IMPREZY CYKLICZNE

Turystyka kajakowa Szlak Melchiora Wańkowicza Szlak kajakowy rzeki Nidki „Kajakiem przez tunel” – między jeziorami Mały i Ublik Wielki Mini przewodnik po plażach regionu Wyprawa w dzikie i nieznane miejsca Puszczy Piskiej

Questy

Wieża ciśnień w Piszu

Wykopaliska w Gminie Piecki

Trochę kultury

Przepisy na rybkę • Śluza w Guziance – wybudowana w roku 1879. Szero- kość wrót śluzy wynosi 7,5 m, natomiast długość ko- mory wynosi 44 m i utrzymuje 2-3 metrową różnicę poziomu wody. Wrota śluzy otwierane są napędem Kajakiem przez tunel elektrycznym. Stanowi bardzo ważny węzeł komunika- cyjny na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich. między jeziorami Ublik • Leśniczówka Pranie – muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Miejsce upamiętnia poetę, który kil- Mały i Ublik Wielki kukrotnie bywał tu u ówczesnego leśniczego, w latach 1950-1953. W sezonie turystycznym są tu organizowa- ne ciekawe wieczory poetyckie i koncerty poezji śpie- wanej w celu przypomnienia osoby Poety. Wyprawa rozpoczyna się od brzegu jeziora Ublik Mały, któ- re przez miejscowych nazywane jest „Zielonym” lub „Szma- • – Kościół św. Jana Chrzciciela z wieżą pochodzą- ragdowym Jeziorkiem”. Przy jego porośniętych lasem brze- cą z 1694 r.; neogotycki Ratusz z 1900 r.; pozostałości gach znajduje się wiele źródeł. Największe z nich, położone Turystyka kajakowa – dawnego zamku krzyżackiego, Kamienna Baba w pobliżu pola biwakowego, posiada właściwości lecznicze. • Warto zwrócić uwagę na powstałe na trasie szlaku Malownicza trasa kajakowa prowadzi przez kilkudziesię- questy – nową formę turystyki. Polega ona na tworze- ciometrowy tunel łączący jeziora Ublik Mały i Ublik Wiel- szlak kajakowy niu nieoznakowanych szlaków turystycznych, nawiązu- ki. Tuż po wpłynięciu na drugie z jezior można podziwiać je do gier patrolowych, gier miejskich oraz podchodów. położony w pobliskiej wsi dziewiętnastowieczny dwór, w którym dziś mieści się hotel. Wieś Ublik to jedno z naj- Więcej o questach w na str. 5. Melchiora Wańkowicza spokojniejszych oraz najbardziej malowniczych miejsc w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Nieopodal hotelu znajduje się cmentarz ewangelicki z bramą w stylu neo- Szlak kajakowy Melchiora Wańkowicza został wyznaczo- Trasa szlaku gotyckim. W pobliżu można odwiedzić galerię rękodzieła ny przez samego pisarza. W 1935 r. odbył on wraz z córką Trasa: Spychowo – Jezioro Zdróżno – Jezioro Liplik – Jezioro Mokre – Manufaktura Górecka. Moniką podróż po Warmii i Mazurach. Prezentowaną trasę Rzeka Krutynia – Wojnowo – Ukta – Jezioro Gardyńskie – Rzeka Czarna przemierzyli kajakiem, który nazwali „Kuwaka”. Owocem – Jezioro Bełdany – Jezioro Guzianka – Ruciane-Nida – Jezioro Nidzkie – Jezioro Wiartel – Pisz – Rzeka Pisa – Dobry Las – Nowogród tej wyprawy był reportaż „Na tropach Smętka”, w którym Manufaktura Górecka Wańkowicz opisał życie mieszkańców regionu. Przez długi Dystans 188 km Pracownia ceramiczna Manufaktura Górecka znajduje się we wsi Ublik, czas pozostawał on jedynym utworem dotyczącym Mazur między jeziorami Ublik Wielki oraz Ublik Mały. Galeria rękodzieła znajdu- i Mazurów – ich podejścia do życia, wierzeń, a także specy- je się nad samym jeziorem, a okolica zachęca do wycieczek pieszych bądź ficznego, polsko-niemieckiego języka. rowerowych. W ofercie galerii znaleźć można ręcznie malowaną ceramikę Ważnym punktem na Szlaku Wańkowicza jest Pisz, gdzie (m. in. talerze, patery, misy, miseczki, podstawki pod naczynia, kubki itp.), kafle, biżuterię (m.in. ręcznie malowane korale, korale ceramiczne), torby, znajduje się jedyny w Polsce pomnik tego Mistrza Repor- Szlak kajakowy czapki, obrazki, itp. Wszystko robione jest ręcznie, ceramika wypalana jest tażu. Postawiony został przez wdzięcznych mieszkańców w piecu, co nadaje jej niepowtarzalny charakter. W 2012 r. Manufaktura miasta w 75. rocznicę wydania książki. Monument składa Górecka z Ublika otrzymała statuetkę w kategorii „Najlepszy Produkt i Usługa się z dwóch części, z których jedna znajduje się na nabrzeżu rzeki Nidki Warmi i Mazur” – Kafle Mazurskie. rzeki Pisy przy parku, natomiast druga na brzegu przy bul- Ublik 11, tel. +48 602297077, www.manufakturagorecka.pl warze nadrzecznym. Atrakcje turystyczne na szlaku: Nidka to wprawdzie mała, ale fascynująca i zupełnie jesz- Dalsza trasa prowadzi przez pięknie położone i najgłębsze • Wojnowo – cerkiew pod wezwaniem Zaśnięcia Matki Bo- cze nieodkryta przez turystów rzeka, łącząca Ruciane Nidę w gminie jezioro Buwełno. Po drodze mija się wieś żej zbudowana na wzór drewnianych świątyń z central- z Wygrynami. Szlak ten nie należy do najłatwiejszych, m.in. Cierzpięty. nej Rosji; Godny uwagi jest położony nad jeziorem Duź ze względu na leżące w wielu miejscach w poprzek rzeki drze- Klasztor Staroobrzędowców wybudowany w poł. XIX w. wa (w większości ścięte przez bobry), czy konieczność prze- noszenia kajaków, co jednak nadaje smaczku całej wyprawie. Bunkry pod Cierzpiętami • Ukta – warto zobaczyć tu światowej klasy dzieło – rene- Na jego pokonanie trzeba przeznaczyć około 4-5 godzin. sansowy obraz znajdujący się w neogotyckim kościele Trasa spływu jest niezwykle malownicza. Można podziwiać Gmina Orzysz skrywa w sobie wiele tajemnic, również tych pochodzących Podwyższenia Krzyża z 1845 r., przedstawiający scenę m.in. wyspy trzcinowe, olchy, topole, potężne sosny i dęby, opłakiwania Chrystusa przed złożeniem Go do grobu. z już odległych czasów drugiej wojny światowej. Wśród nich znajduje się a także bobry, perkozy, kormorany, bunkry z czasów II woj- bunkier Orzysz, zbudowany w gęstym borze, podzielonym licznymi okopami • Bartlewo – „Galindia” skansen Galindów, restauracja ny światowej. Szczegółowy opis trasy znajduje się na stronie: pod Cierzpiętami. To kompleks bunkrów, zawierający kilka schronów, z któ- i hotel. Wystrój wnętrz i zagospodarowanie terenu na- www.lotmp.pl. rych każdy posiada inny parametr. Różnią się przede wszystkim liczbą wejść, wiązują do dawnej kultury Galindów. Na życzenie tury- pomieszczeń, wylotów. Każdy zbudowany jest z żelbetonu i posiada grube, stów inscenizowane są obrzędy oraz zajęcia Galindów, kilkumetrowe ściany. m.in. napady rabunkowe na przejeżdżających autoka- rem turystów. Trasa szlaku: Trasa: Ruciane-Nida – Dybówek I – Wygryny/Borek – Jezioro Wygryńskie – Zatoka Wygryńska/Jez. Bełdany – Wygryny Zalecany start: Ruciane-Nida, ul. Gałczyńskiego 2a (dogodny parking przy Zespole Szkół Samorządowych i boisku sportowym „Orlik”) Dystans: 14,3 km

Wypożyczalnie kajaków:

ABC Aktywny Wypoczynek Ukta, tel. +48 691290961 Kajaki Centrum Ukta, tel. +48 87 4257340 NEMO – baza kajakowa Ukta, tel. +48 697215277 „Szuwarek” – kajaki Ukta 68/2, tel. +48 691290961 Czarter jachtów Iznota, tel. +48 87 4236312 Ośrodek Turystyki Wodnej Ruciane-Nida, Al. Wczasów 17, tel. +48 87 423 10 12 Jacht Serwis „Pod Dębem” Ruciane-Nida, tel. +48 87 4236621, +48 601840658 NBP Guzianka Ruciane-Nida, ul. Guzianka 7, tel. +48 87 4240600 Villa Plaza Ruciane-Nida, ul. Wiejska 35a, tel. +48 509504907 2 W okolicach rozciąga się rezerwat przyrody Nietlickie Ba- gna. Położony jest on między jeziorami Niegocin i Śniar- dwy. Bagna Nietlickie wchodzą w skład sieci Natura 2000. Jest to obecnie największe i najlepiej zachowane torfowisko Wypożyczalnie kajaków: niskie w tym rejonie. To teren chroniony także jako obszar Panorama Uwe – tel. +48 507037414, +48 87 4238773 specjalnej ochrony ptaków. Bagna Nietlickie są jednym z nielicznych dużych obszarów bagiennych na Warmii i Ma- Hotel Park Ublik – tel. +48 509188880, +48 87 4237419 zurach, które przetrwały do naszych czasów. Zbigniew Wandachowicz – tel. +48 501439165 Gospodarstwo Agroturystyczne „Święty Spokój” Tuchlin – +48 880358187; Kolejną atrakcją na trasie jest dwukilometrowy transport +48 889261102 lądowy kajaków na odcinku pomiędzy jeziorami Buwełno Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Orzyszu – tel. +48 87 4230186 i Tyrkło. Jezioro Tyrkło jest bardzo spokojne i mało uczęsz- czane przez żeglarzy mimo, iż łączy się ze Śniardwami. Na brzegu obu akwenów leży . To bardzo atrakcyjna Wiele obiektów posiada w ofercie dla swoich gości sprzęt turystyczny. Warto turystycznie mazurska wieś, w której warto zobaczyć wiej- bezpośrednio skontaktować się z danym miejscem w sprawie dostępności kajaków. Baza noclegowa i kontakt do poszczególnych obiektów dostępny jest ski kościółek z kamienia polnego zbudowany w 1799 r. na w zakładce Turystyka na stronie internetowej www.orzysz.pl. starych fundamentach świątyni krzyżackiej z 1500 r. Około 2,5 km od Okartowa znajduje się wysoki kopiec, z którego roz- ciąga się rozległy widok na jeziora Śniardwy i Tyrkło. Jest to średniowieczne, najprawdopodobniej staropruskie, grodzisko.

Galeria Mazurska

W Tuchlinie – małej wiosce leżącej między Mikołajkami a Orzyszem, mieści się Galeria Mazurska. Jest to nie tylko sklep, ale także miejsce spotkań z arty- stami, właścicielami warsztatów i manufaktur oraz z ich dziełami i wyroba- mi. W Galerii znaleźć można nawiązanie do mazurskiej przeszłości: reprinty starych map okolic, pocztówek i zdjęć. Można tu zakupić kolorowe zabawki z drewna, gliniane naczynia użytkowe i ozdobne, wiklinę i tradycyjne kafle, ręcznie wytwarzaną biżuterię, serwety, zazdrostki, ozdobne poduszki, torby i torebki, czapki, rzeźby, grafiki, malowane drewno i wiele innych przedmio- tów.

Na jeziorze Śniardwy, zwanym Mazurskim Morzem, można zakończyć wyprawę kajakiem lub w tym miejscu rozpocząć kolejną, która na pewno będzie równie ciekawą przygodą.

Innych wrażeń dostarcza wjazd (lub wejście) na taras wido- kowy, choć i tu można podejrzeć industrialną twarz Mazur. Wieża ciśnien w Piszu Widok roztaczający się z dziesiątego piętra wieży ciśnień prezentuje pełną panoramę Pisza oraz okalających go la- sów Puszczy Piskiej. Ze szczytu ponad trzydziestometrowej budowli można dostrzec m.in. wieżę kościoła p.w. św. Jana m Ziemi Piskiej Chrzciciela, wieżyczkę zabytkowego ratusza miejskiego oraz kolejową wieżę ciśnień. W oddali, między drzewami, Wieża ciśnien – stary, nowy zabytek widać taflę jeziora Roś, a bezpośrednio obok wieży rozciąga się ściana lasu. Mazury, choć kojarzone głównie z nieska- Wieża wybudowana w 1907 r. przez lata była zapomnia- zitelną przyrodą, mają wiele innych, mniej znanych oblicz. na. Od czasu wyłączenia jej z sieci miejskich wodociągów Sporo ciekawych wrażeń może przynieść spojrzenie w stro- w 1992 r. popadała w ruinę. Kilka lat temu obiekt został nę piskiej fabryki płyt. wpisany do Krajowego Rejestru Zabytków i rozpoczęły się starania o przywrócenie go miastu. Pod koniec 2013 r. zos- Obiekt leży przy ul. Gdańskiej 11, będącej trasą wylotową tała zakończona rewitalizacja wieży i dziś można powie- z Pisza w kierunku ośrodków wypoczynkowych w Jabłoni dzieć, że jest ona jednym z najciekawszych zabytków Pisza i Wiartlu. Swój początek ma tutaj również rowerowy Szlak i całych Mazur. Warto podkreślić, że wśród zabytków na Puszczy Piskiej (czerwony) prowadzący z Pisza do Pogobia Mazurach dominują gotyckie zamki, obiekty sakralne oraz Tylnego. Miejsce to może także stanowić doskonały punkt obiekty kultury ludowej. Stosunkowo niewiele jest zabyt- startu do dalszych wypraw w głąb Puszczy Piskiej i nad ków pochodzących z epoki industrialnej. Jeśli już są, to czę- okoliczne jeziora. sto ich stan techniczny i dostosowanie do potrzeb turystów pozostawia wiele do życzenia. Jednym z obiektów reprezen- tujących zabytki techniki na Mazurach jest właśnie wieża ciśnień w Piszu. Z kilku względów warto zainteresować się piską wieżą wod- ną i poświęcić nieco czasu na jej zwiedzenie. Przede wszyst- kim jest ona najwyższym budynkiem w Piszu i jednym z najwyższych na Mazurach. Jej całkowita wysokość wyno- si 38 metrów. Podobnie jak wieże ciśnień w wielu innych mazurskich miasteczkach, ma charakterystyczny kształt „grzybka”. Bogaty wystrój architektoniczny nawiązujący do historyzmu i stylu renesansowego, wyróżnia ją na tle wież w innych miastach. Nietuzinkowym rozwiązaniem jest wy- eksponowanie obok niej zbiornika wodnego typu Intze I, który znajdował się pierwotnie w hełmie wieży. To właśnie z niego woda była dostarczana mieszkańcom Pisza. Obecnie każdy może wejść do środka i zobaczyć z bliska jak wyglą- dały rozwiązania techniczne stosowane na początku XX w. w budownictwie hydrotechnicznym.

3 Dodatkowe atrakcje: Plaża Miejska w Orzyszu • wypożyczalnia sprzętu wodnego (deski surfingowe, kajaki, Położona jest bezpośrednio nad brzegiem jeziora. W okre- rowery wodene), sie letnim plaża jest miejscem gier, zabaw i konkursów. • boisko do piłki siatkowej, Co roku są tu organizowane turnieje siatkówki plażowej • parking. dwójek, regaty żeglarskie o puchar Burmistrza Orzysza, za- wody wędkarskie, oraz liczne rozrywki dla turystów oraz Plaża nad jeziorem Wągiel w Pieckach mieszkańców. W czerwcu odbywają się obrzędy nocy świę- Powstała w 2011 r. W okresie wakacyjnym jest to ulubione tojańskiej oraz przegląd zespołów ludowych. Można także miejsce spędzania wolnego czasu nie tylko przez mieszkań- wziąć udział w spływie kajakowym szlakiem Michała Kajki, ców, ale także przyjezdnych. Plaża pełni funkcję rekreacyj- corocznie pod nadzorem doświadczonych instruktorów or- ne, można tam aktywnie spędzić czas korzystając z kąpieli ganizowana jest też letnia szkoła pływania dla najmłodszych. wodnych, kąpieli słonecznych na czystym piasku jak rów- nież z boisk do piłki siatkowej i koszykówki. Na terenie Mini przewodnik Zainteresowani jazdą rowerem mogą skorzystać z oferty kompleksu znajduje się także plac zabaw dla dzieci, pomost wypożyczalni w Orzyszu. W jej ofercie można znaleźć pro- pływający, slip kajakowy, dwie altany, wyznaczono także pozycje opracowanych tras rowerowych i skorzystać z ser- miejsce na ognisko. po plażach regionu wisu rowerowego na miejscu. Kontakt: tel. +48 87 4237906, kom. +48 508216240 Ekomarina Pisz lub +48 505826664 Piaszczysto-trawiasta plaża miejska w Piszu położona jest Największą atrakcją Mazur są niewątpliwie jeziora. To dos- Plaża „U Faryja” w Nowych Gutach bezpośrednio nad jeziorem Roś. Obok funkcjonalnie zago- konałe miejsce zarówno dla amatorów aktywnego wypo- spodarowanej plaży do dyspozycji turystów i mieszkańców Plaża położona nad jeziorem Śniardwy, w pobliżu drogi kra- czynku, jak i tych, którzy wolą relaksować się zażywając jest również przystań z bogatym zapleczem socjalnym i sa- jowej Pisz – Orzysz. słonecznych kąpieli. Oto przegląd najważniejszych plaż nitarnym: punktem gastronomicznym, miejscem do gril- Oferta noclegowa: pole namiotowe, latryna wolno stojąca regionu. lowania, pomostem, wieżą obserwacyjną, wypożyczalnią (wc, prysznic, umywalka). sprzętu wodnego, kapitanatem, slipem oraz miejscem od- bioru i segregacji z jednostek wodnych.

Pozostałe plaże:

Jezioro Guzianka Wielka: GMINA RUCIANE-NIDA: Ruciane-Nida, ul. Wrzosowa – Ośrodek Wypoczynkowy „Diabla Góra” : Jezioro Nidzkie: (+48 87 4231062). Kąpielisko, pomost, restauracja. Gmina Pisz to miejsce, gdzie zachowała się urzekająca przyroda z dzikimi la- sami, bogactwem jezior i rzek. Ziemia Piska to raj dla miłośników aktywnego Ruciane-Nida, ul. Wrzosowa – Ośrodek Wypoczynkowy „Energetyk” Ruciane-Nida, ul. Słowiańska – plaża piaszczysta, miejsce na ognisko. wypoczynku. Na terenie gminy położonych jest 11 jezior, wśród których kró- (+48 885311255). Kąpielisko, pomost, grill bar, wypożyczalnia sprzętu wod- luje jezioro Śniardwy. Nad ich brzegami zlokalizowana jest baza noclegowa Ruciane-Nida, Aleja Wczasów 13 – Ośrodek Wypoczynkowy „Wodnik” nego, miejsce do cumowania jachtów. (+48 608644907). Plaża piaszczysto-trawiasta, pomosty, tawerna, wypoży- dla turystów o różnych wymaganiach. Jezioro Bełdany: czalnia sprzętu wodnego, miejsce do cumowania jachtów. Jezioro Roś Ruciane-Nida, Aleja Wczasów 17 – Ośrodek Turystyki Wodnej PTTK Wygryny – Pensjonat „Nad Zatoką”. Plaża piaszczysto-trawiasta, pomost, Plaża Ruda – szeroka, piaszczysta plaża z pomostem. Na terenie kąpieli- (+48 87 4231017). Kąpielisko, pomosty, tawerna, wypożyczalnia sprzętu miejsce do cumowania jachtów, bar ska znajdują się ławki, boisko do siatkówki plażowej, miejsce na grillowanie wodnego, miejsce do cumowania jachtów Piaski – Mazurski Raj, Hotel, Marina i Spa (+48 87 4252100). Plaża piasz- i ognisko, zadaszona wiata. Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Białej Piskiej Ruciane-Nida, ul. Wiejska 35a – Villa Plaza (+48 509504907). Plaża czysta, pomosty, wypożyczalnia sprzętu, bar, miejsce do cumowania jachtów organizuje imprezy cykliczne takie jak: rodzinny piknik, turnieje piłki siatko- położona na końcu promenady spacerowej, przy ujściu rzeki Nidki z Jeziora wej oraz zawody wędkarskie. Piaski – Stanica Żeglarska „Korektywa” (+48 502503245). Plaża, bar, port jachtowy. Nidzkiego. Plaża piaszczysto-trawiasta, obok bar i wypożyczalnia sprzętu pływającego Wierzba – Dom Pracy Twórczej PAN Wierzba (+48 516009061) Jezioro Nidzkie Jaśkowo – plaża piaszczysto-trawiasta, wypożyczalnia sprzętu wodnego, Ruciane-Nida, ul. Żeglarska 15 – Kompleks Żeglarsko-Rekreacyjny „Pod Jezioro Śniardwy: Dębem” (+48 87 4236621). Plaża trawiasta, pomosty, restauracja, port jachtowy. pomost, miejsce do cumowania jachtów, pole namiotowe. Port „Popielno”. Plaża piaszczyto-trawiasta, bar. Krzyże – Przystań „Mazury” (+48 501450916). Plaża piaszczysto-trawiasta, Jezioro Seksty Jezioro Wejsunek: pomosty, bar, przystań jachtowa. Karwik (za Śluzą Karwik) – plaża piaszczysto-trawiasta Karwica – plaża wiejska - plaża trawiasta, pomost. Camping Wejsunek (+48 87 4231484). Plaża piaszczysta, bar, plac zabaw Wejsuny, plaża wiejska – plaża piaszczysto-trawiasta, pomost. Jezioro Kocioł Czapla – Stania Wodna „Czaple” (+48 506509581). Plaża piaszczyto-tra- Kociołek Szlachecki (przy świetlicy wiejskiej) – plaża trawiasta. Rzeka Krutynia: wiasta, pomost, miejsce na ognisko Atrakcje: wieża widokowa, plac zabaw, wiata drewniana Wojnowo, plaża wiejska – plaża piaszczysto-trawiasta. Jezioro Wiartel Ukta, plaża wiejska – plaża trawiasta, plac zabaw, miejsce na ognisko, Wiartel Mały – plaża piaszczysto-trawiasta z pomostem. w pobliżu restauracja. Nowy Most, Ośrodek Wypoczynkowo-Turystyczny „Perła Krutyni” (+48 605046605). Bar, pomost, wypożyczalnia sprzętu wodnego. 4 Questy

„Najlepsze questy potrafią uchwycić i oddać ducha miejsca. Oddanie jednak tego ducha wymaga, abyśmy to przeżyli czy odkryli poprzez własne doświadczenie. Jeśli pragniemy odna- leźć ducha miejsca, musimy nauczyć się, jak dostrzegać szcze- góły i odkrywać ukryte historie.” Steven Glazer, twórca Questingu

Co to jest? Questy to nowa forma turystyki i sposób na poznanie danej miejscowości. Polega na tworzeniu nieoznakowanych szla- Wyprawa w dzikie ków turystycznych. Questing przywędrował z USA i okre- ślany jest często jako „turystyka z zagadkami”, nawiązuje do gier patrolowych, miejskich czy podchodów. Dzięki i nieznane miejsca niemu w nietypowy sposób można stać się bohaterem nie- zwykłej przygody. Cele questingu: Puszczy Piskiej • odkrywanie na nowo regionu poprzez wyjątkowe i nie- Wszystkie questy w regionie: znane historie i elementy dziedzictwa kulturowego Zgon – Miejscowość z zapomnianą historią i przyrodniczego; Krutyń – Kraina natury • aktywizacja lokalnej społeczności (dzieci, młodzieży, Wojnowo – Szlakiem staroobrzędowców regionalistów, zarządców atrakcji turystycznych, osób Ukta – Rzemieślnicy Ukty zajmujących się promocją); Ruciane-Nida – Las i woda • promocja regionu poprzez nową formę turystyki; Wiartel – W poszukiwaniu dawnej świetności Pisz – Ciekawostki z Pisza • czysta rozrywka w myśl zasady „nauka przez zabawę”. Jeże – Mała miejscowość o znaczącej historii Jak się w to bawić? Dobry Las – Szlakiem kurpiowskich historii Nowogród – Szlakiem Nowogrodu Aby przejść dany szlak, należy kierować się wskazówkami Orzysz – Podróż w czasie zawartymi w ulotkach. Są one dostępne m.in. w punktach informacji turystycznej, gospodarstwach turystycznych, Ogródek – Ogródek oczami Michała Kajki centrach kultury, sklepach i świetlicach wiejskich. Można je Okartowo – W poszukiwaniu Patryka, syna Kiejstuta także pobrać ze strony internetowej: www.tour.mazurskie- Mały Płock – Biały Rycerz Małego Płocka morze.pl lub: www.questing.pl. Ulotka prowadzi turystę. Kozioł – Śladami historii Przeistacza się on w poszukiwacza skarbów. Na wstępie do- Mikołajki – Opowieści pod dachami kościołów staje mapkę i opis, czyli zadanie do zrealizowania. Wędruje Biała Piska – W poszukiwaniu czwartej wieży w Białej Piskiej zgodnie z instrukcjami, rozwiązując zagadki i łamigłówki. Piecki – W rodzinnych stronach pisarza Tym sposobem dociera do miejsc, tajemnic, legend, cieka- wych zjawisk przyrodniczych, które nie są opisane w żad- Questy dostępne są w Centrach Informacji Turystycznej. nym przewodniku. „Wokół Jeziora Mokrego” Jednym z najładniejszych jezior w Puszczy Piskiej, a jedno- cześnie najgłębszym na Mazurach jest Jezioro Mokre. Mie- rzy ok. 7,7 km długości, a w najszerszym miejscu rozlewa się na prawie 1,6 km. Bardzo ciekawa jest historia jego na- zwy. Jak głosi legenda wywodzi się ona od słów „ani muk”, które w języku rodowitych Mazurów oznaczało „ani słowa, ani mru mru”. Krzyczeli tak ponoć apostołowie, zachęcając okoliczną ludność do chrztu w lodowatej wodzie jeziora. Stąd wzięła się nazwa „Muker”, którą z czasem zmieniono na Mokre. Wokół jeziora ciągnie się 26-kilometrowy szlak. Oto propozycja pieszej wędrówki dookoła Mokrego. Wyprawę można rozpocząć spod siedziby Mazurskiego Parku Krajobrazowego w Krutyni. Stąd znaki prowadzą do Rezerwatu Przyrodniczego Krutynia, który został utwo- rzony, by chronić krajobraz polodowcowego Jeziora Kru- tyńskiego i górnego odcinka rzeki. Idąc dalej szlakiem pro- wadzącym przez rezerwat dociera się do Jeziora Mokrego. Mniej uczęszczane miejsca wzdłuż jego brzegów porośnięte są przez bujną roślinność. Dużą osobliwością są tu podwod- ne „łąki” tworzone przez kilka gatunków glonów. Podążając dalej szlakiem mija się ponad 500-letnią wieś Cierzpięty. Po kilu kilometrach zaś dociera się do wsi Zgon, której nazwa pochodzi prawdopodobnie od naganiania dzikich zwierząt podczas polowań. Następnie należy kierować się na północ- ny wschód i skręcić do Rezerwatu „Królewska Sosna”. Warto zatrzymać się tu chwilę, by podziwiać piękne, ponad dwustu- letnie drzewa. Kolejnym etapem trasy jest Rezerwat Zakręt, w którym z kolei można zobaczyć pomniki „Dąb Krutyński” i słynną „Zakochaną parę”. Następnie dociera się do Krutyni, czyli miejsca, w którym rozpoczynała się wędrówka. www.puszczapiska.pl 5 Maraton Mazury Trasa prowadzi przez teren trzech gmin – Ruciane-Nida, Piecki i Mikołajki. Mniej wprawionych biegaczy organiza- torzy zachęcają do startu w Biegu Szlakiem Krutyni na dy- stansie 10 kilometrów. Obie trasy w większości wiodą uro- kliwymi, leśnymi duktami. Mapy obu biegów znaleźć można na stronach interneto- wych www.ruciane-nida.pl i www.maratonmazury.pl oraz na profilu miasta Ruciane-Nida na Facebooku. Tutaj dodat- kowo znajduje się ślad GPS, który można pobrać na telefon w celu lepszej orientacji w terenie.

Polecane imprezy III edycja MCI Maraton Mazury odbędzie się w sobotę, 14 czerwca 2014 r. Bieg rozpocznie się o godz. 9:00, godzinę później wystartuje Bieg Szlakiem Krutyni. Start i meta oraz Miasteczko Maratońskie ulokowane zostaną w Gałkowie. cykliczne Warto je odwiedzić – w kolorowej wiosce spotkać będzie można nie tylko ma- ratończyków przygotowujących się do startu, ale i wiele postaci z pierwszych stron gazet.

Jarmark Rybny „Myśliwskie Smaki” To wydarzenie, które przybliża zwyczaje i kulturę łowiecką W dniach 5 i 6 lipca 2014 r. w Rucianem-Nidzie odbędzie oraz promuje regionalne produkty przygotowane na bazie się III Jarmark Rybny. Przez dwa dni w mieście będą królo- dziczyzny. Podczas imprezy odbywają się: koncerty sygna- wały dania z ryb. Jarmark jest okazją do zaprezentowania listów i wabiarzy, prezentacja psów myśliwskich, wystawa umiejętności kulinarnych gospodarstw agroturystycznych, trofeów myśliwskich, aukcja obrazów i rzeźb, degustacje restauracji i hoteli z terenu gminy. Kucharze rywalizują myśliwskich specjałów, a także pokaz gotowania na żywo. w konkursie na najsmaczniejszą potrawę, organizowanym Ponadto organizowany jest konkurs nalewek, turniej strze- pod nazwą „Ruciane na Ruszt”. Widzowie natomiast wal- lania z wiatrówki i zawody wędkarskie. Zapewnione są czą w turnieju „O Złotą Ość”. Dodatkowo organizowane są liczne konkursy adresowane do dzieci i młodzieży. Podczas warsztaty kulinarne dla publiczności oraz pokaz gotowania imprezy odbywa się jarmark myśliwski, na którym można w wykonaniu Eugeniusza Mientkiewicza, kucharza znane- kupić specjały, regionalne produkty i akcesoria myśliwskie. go m.in. z programu telewizyjnego „Przez dziurkę od sera” Wieczorem odbędzie się koncert muzyczny. emitowanego na antenie Kuchnia+. Impreza odbędzie się 16 sierpnia 2014 r. w Piszu przy Placu Daszyńskiego. Parapiknik Organizator: Lokalna Organizacja Turystyczna „Mazury Południowe”, Plac Daszyńskiego 16, 12-200 Pisz, tel.: +48 87 Parapiknik, czyli Mazurski Piknik Paralotniowy wpisał się 4232374, www.lotmp.pl. już na stałe do kalendarza imprez gminy Orzysz. Jest on organizowany od trzech lat, w tym roku odbędzie się w ter- minie 15-17.08. Jego główną ideą jest promocja regionu nie Marathon Merida Mazovia MTB tylko w środowisku lotniczym, lecz także zainteresowanie nim przyszłych, potencjalnych amatorów tego sportu. Na w Orzyszu trzy dni weekendu gmina Orzysz zmienia się w centrum ma- Jest to wyścig rowerzystów, organizowany cyklicznie w II zurskiego, a nawet międzynarodowego lotnictwa. Do udzia- dekadzie sierpnia. W tym roku odbędzie się on w drugiej łu w imprezie zaprasza Stowarzyszenie Gekon Glide Club dekadzie sierpnia. Trasa maratonu wiedzie oznakowanymi oraz Burmistrz Orzysza – coroczni organizatorzy. Parapik- szlakami rowerowymi wśród malowniczych krajobrazów nik poza integracją miłośników latania, ma zachęcić rów- oraz miejscowości z domami o typowej mazurskiej archi- nież do aktywnych form spędzania czasu i popularyzować tekturze. Uczestnicy rajdu mogą zobaczyć również inne za- sporty lotnicze. Dlatego na piknik zapraszane są całe ro- bytki wpisujące się w krajobraz gminy. Trasa kończy się na dziny, dorośli oraz dzieci. Na uczestników zawsze czekają Miejskim Stadionie w Orzyszu, położonym tuż nad malow- atrakcyjne nagrody oraz możliwość wspólnych lotów w celu niczym Jeziorem Orzysz. podziwiania z góry piękna ziemi orzyskiej. Piski Duathlon Leśny w Wiartlu Ogródek Muzyki – koncerty poezji Gmina Pisz i Nadleśnictwo Pisz zapraszają do udziału w za- śpiewanej, autorskiej refleksji, warsztaty wodach biegowo-rowerowych „II Piski Duathlon Leśny”, które odbędą się 20 września 2014 r. w Wiartlu k/Pisza. Ogródek to mała wieś położona w gminie Orzysz, nad je- Zawodnicy będą rywalizować w biegu przełajowym – 4 km ziorem Kraksztyn i Druglin. Przez wiele lat mieszkał tu i następnie w wyścigu kolarskim XC – 16 km. Konkurencje i tworzył Michał Kajka, piewca polskości Mazur. Po 1945 r. będą następowały bezpośrednio po sobie, bez zatrzymywa- spuściznę po Kajce przejęło Muzeum Mazurskie w Olszty- nia czasu. Trasa rywalizacji będzie poprowadzona malow- nie. Muzeum Michała Kajki otwarto w 110 rocznicę uro- niczymi drogami leśnymi i ścieżkami nad jeziorami Wiartel dzin poety i funkcjonuje tu od 1968 r. Na scenie plenerowej i Linówek. Impreza skupi zawodników z północno-wschod- przy obiekcie odbywają się spotkania, koncerty: z piosen- niej Polski. Wyścig wymaga dobrego przygotowania kon- ką autorską, muzyką kameralną i wyśpiewanym słowem dycyjnego i będzie równocześnie atrakcyjny dla kibiców. poetyckim. To miejsce, zwane „Ogródkiem Muzycznym”, Znajdź nas na Facebooku – Piski Duathlon Leśny. gościło także wielu znanych muzyków, byli tu m.in. Grze- gorz Turnau, Antonina Krzysztoń, Anna Szałapak, Kata- rzyna Łaniewska, ”Wolna Grupa Bukowina” itd. Wśród Pisz Music Festival nich pojawili się również debiutanci oraz lokalni artyści śpiewający: Karolina Cicha, Tomasz Jakub Sulima, Radek Jest to jedna z najpopularniejszych imprez muzycznych Michalik oraz zespół A’navim. Szczególny urok otoczenia na Mazurach organizowana przez Gminę Pisz i Stowarzy- Muzeum Michała Kajki w Ogródku i atmosfera poetycko- szenie Muzyczne „Scena Mazur”. W poprzednich wystąpi- -muzycznych spotkań sprawiają, że koncerty cieszą się ro- li m.in. Lombard, Kombii, Dżem, TSA, Golec uOrkiestra, snącą popularnością zarówno wśród lokalnych odbiorców, Zakopower, Manchester, Hey, Maciej Maleńczuk z zespo- jak również licznie odwiedzających Ogródek turystów. łem Psychodancing. 26 lipca 2014 r. w ramach festiwalu od- Ogródek 5, tel. +48 87 4237426, www.michalkajka.pl. będzie się IV Mazurski Turniej Muzyczny.

6 Zapraszamy do Muzeum Ziemi Piskiej O festynach i żegludze jeziornej Zdarzyło się tak… Do Muzeum Ziemi Piskiej, usadowio- Niezadługo bedziem fejrować Śwentego Jana, tedy jam sob- nego w przyziemiu zabytkowego ratusza z 1900r., przyszedł zie udumał coby w noc przede śwentem pojechać na Śniar- kolega i zapytał, czy nie jest nam potrzebny magiel? „Po- dwy. Jekem esce siurkiem buł, tom słysał co na Carciej Wy- niemiecki”! Magiel jak to magiel… mamy w zbiorach już spsie strasy ji to strasy bes cały rok. Jedne mózili, co tamój chyba ze trzy… Ale co, jeśli t a k i e g o jeszcze nie mamy? wsie heksy sie zlatujo, ji dumajo jekby ludziam zaskodzieć. Bierzemy! Ale drugie poziedali, co tamoj tlo diabuu strasy, na jezierze baty ji ludziof topsi. A esce jeden poziedał, co tam w śwen- Kilka dni później od strony parkingu zajechało pod ratusz tojansko noc ło śródnocy pokazuje sie taki psiękny dziew- półciężarowe auto i najpierw po trzech schodkach, pro- cak, chtóren je obcarowany. Ten chto pomoze jo łotcarować, wadzących w górę do Muzeum, a potem, już w środku, dostanie cały niech złotech talarof. Cłóziekoziu psiejondzof po siedmiu w dół, czterech mężczyzn zaczęło tachać cięż- nigdy dość, tedy pojade ji sprobuje. Ni mam tlo baty, ale chi- kie urządzenie. Magiel z nadrukiem firmy „Ges[ellschaft]. ba Wacek ni swojo pozycy. Toć nie chce umzonst wypsijem Prinzess – Mangel gesch[aeft]”, już w XIX stuleciu produ- potem zino, a jek ni sie dogodzi, to ji co lepsego! Po praw- kującej dobrej jakości sprzęt gospodarstwa domowego. Ten dzie to ja tamoj siła razy jus bułem, ale zawdy biło tes śmat „nasz” wydaje się młodszy, bo chyba „tylko” przedwojen- ludzi. Musita ziedzieć, co esce za Niemca tom tamoj robzili ny… Pewnie wielokrotnie zmieniał właścicieli, służąc naj- co dwa niedziele festyn. Do Głodowa ji Karwiku przypły- pierw jakimś mazurskim czy niemieckim użytkownikom wali tedy statki:,,Alma’’, albo,,Mazovia’’, ji zabzierali ludziof w okolicach Pisza, a po II wojnie światowej Polakom osia- z nasech zioskof, ji zawozili na wyspe. Przyjezdzał tes ku- dłym w samym mieście. W ten sposób kolekcja zbiorów, trem Jeworowski ze swojem psiwem, worzto ji bombonami. umownie zwanych przez nas etnograficznymi, wzbogaciła Tamoj buł tancplac, muzyka, ludzie tancowali, ji biło fejn. Trochę kultury się o kolejny interesujący egzemplarz. Ile ich jeszcze pozo- Potem po wojnie wsio diachli wzieni.Po prawdzie to pływa- staje na strychach czy piwnicach? Ile właśnie ktoś traktuje ła ta,,Fornalska’’ ji ,,Nowotko’’, ale tlo do Jansborka. Zaden siekierą, bo „miejsce zawala”. Albo oddaje w ręce prywatne, nie przyjechał do Głodowa, ani do Karwiku...! Łonegdaj na handlową poniewierkę? tom lobziuł nizamana do Nikołajk statkiem pojechać, stam- Muzeum Walentyny Dermackiej tela do Rudzianego, ji kołem do dom(bo koło mok-eś na ten szyf z sobo wzionść). Tera to takie prejzy zrobzili, co eno Muzeum powstało dzięki aktywności Walentyny Dermac- Helmuty ji warsiaziaki mogo sobzie farkarty kupsieć, bo my kiej, która pasjonowała się sztuką ludową. Ekspozycja przy- tyle psiejondzof ni mamy! Tedy ide do Zitka ji łon me zawdy bliża dawną polską wieś i związane z nią tradycje, stroje obziezie swojem,,Smętkiem’’ po Rosiu, ji jek naju paruch je i zwyczaje. Patronka zachowała wiele przedmiotów użytku to cale tak siła nie kostuje a kawał śwata mozes obaceć. codziennego, bogatą literaturę o twórczości ludowej, o re- gionie Warmii i Mazur oraz wiele innych książek. Większość Do obacenia – Grozek kolekcji stanowią zbiory glinianych figurek. Ich autorką jest Władysława Prucnal z Medyni Głogowskiej, która walczyła Słowniczek o docenienie dziedzictwa kulturowego i zachowania go dla przyszłych pokoleń. Jest to miejsce niezwykłe, nie tylko ze siurek – chłopiec, heksy – czarownice, baty – łodzie, ło środnocy – względu na zbiory i piękne otoczenie. Niepowtarzalny kli- o północy, dziewcak – dziewczyna, niech – worek, umzonst – za darmo, mat tworzy swoimi opowieściami i wspomnieniami córka śmat – dużo, worzta – kiełbasa, bombony – słodycze, diachli – diabli, Pani Walentyny – Maria Dermacka. Muzeum jest czynne od prejzy – ceny, szyf – statek, farkarty – bilety, paruch – kilku, siła – dużo, maja do września, po wcześniejszym zgłoszeniu. koło – rower. Muzeum Ziemi Piskiej pl. Daszyńskiego 7, 12 -200 Pisz, tel. +48 87 4232264, e -mail: [email protected] Czynne codziennie od godz. 8.00 do 16.00, w soboty i niedziele od godz. 9.00 do 15.00

Muzeum Tymczasem Muzeum Ziemi Piskiej zbiera zabytki kultury Walentyny materialnej dawnych mieszkańców mazurskiej ziemi. Dzię- Dermackiej ki darczyńcom, przyjaciołom Muzeum, miłośnikom regio- Piecki naliów, co chwila powiększa się nasza kolekcja ku pożytkowi ul. Zwycięstwa 48, nauki i kultury. Dział etnografii przyciąga dzieci i młodzież, tel. +48 89 7422270, która może się z niego dowiedzieć, jak drzewiej bywało. Jak +48 694459849 wyglądało pranie, maglowanie, prasowanie? Jak mielono ziarno, robiono chleb, uprawiano ziemię? W jakiej kołysce usypiano noworodka i co to był szlaban? Chętnie zagląda- ją też starsi, nierzadko z wypiekami na twarzy opowiadając potem, że „przecież u mnie w domu też było coś takiego”… Nasz dział etnografii powoli rozrasta się, ale przecież nie jest jedynym smaczkiem, oferowanym turystom przez piskie Muzeum. Renesowo – wyjątkowe miejsce Ciekawe zbiory historyczne opowiadające o przeszłości miasta i regionu, nowoczesne makiety zamku i osady na- w sercu Mazur wodnej, zdjęcia starego Pisza to też nie wszystko. Bo prze- Wszyscy, którzy szukają spokoju z dala od miejskiego zgieł- cież chętni mogą obejrzeć imponujące zbiory przyrodnicze, ku, relaksu na łonie natury powinni koniecznie odwiedzić okazy ptaków, ryb czy ssaków, które nawet w bezpośrednim prowadzony przez artystów dom plenerowy Renesowo kontakcie z naturą, choćby podczas spaceru po uroczych la- w Nowych Gutach. Położony jest nad brzegiem jeziora sach Puszczy Piskiej, nie zawsze wypatrzy nawet wytrawny Śniardwy. To miejsce, w którym można aktywnie odpo- podpatrywacz leśnej fauny. A więc zapraszamy! cząć i rozwinąć swoje pasje twórcze. Stare siedlisko poło- Waldemar Brenda – Dyrektor Muzeum Ziemi Piskiej żone wśród łąk i pól jest idealnym punktem wyjściowym dla wypraw rowerowych, spacerów. Bliskość największego polskiego jeziora – Śniardwy zapewnia dodatkowe atrak- cje, można tu pływać łódką, łowić ryby, czy relaksować się nad wodą. Renesowo to harmonijna przestrzeń, która łączy gospodarstwo, letni warsztat pracy artystów oraz miejsce treningu rozwoju osobistego dla wszystkich chętnych miło- śników sztuki i przyrody.

Renesowo Nowe Guty k/Orzysza, tel. +48 22 6690300; www.renesowo.pl

7 Przepisy na rybkę

Atrakcje turystyczne, przyjaźni mieszkańcy, przyroda i uni- kalny klimat to główne atuty Rucianego-Nidy. Magnesem Lin w cytrynach przyciągającym turystów do tej gminy jest również dosko- Wykopaliska nała i oparta na lokalnych produktach kuchnia. Jednym Składniki: z głównym składników regionalnych dań są ryby. 2 średnie liny Polecamy przepisy na dania z ryb autorstwa Eugeniusza 2 cytryny w Gminie Piecki Mientkiewicza. 10 suszonych śliwek 1 łyżeczka suszonych płatków papryki słodkiej 1 łyżka miodu rzepakowego W Czaszkowie, nad dawnym jeziorem Nidajno, odkryto Okonie z kurkami lub wielokwiatu ślady rytuałów z okresu późnej starożytności, nawiązujące 1 łyżka masła do zwyczajów praktykowanych w południowej Skandy- Składniki: 50ml krupniku lub gorzkiej żołądkowej nawii. Znaleziono liczne elementy uzbrojenia i wyposaże- 100ml śmietanki 30% nia osobistego wojowników oraz unikatowe, wykonane ze 3 średnie okonie srebra i złota, przedmioty będące wyznacznikiem prestiżu ½ cebuli sól, pieprz członków ówczesnych elit. 5 dag wędzonego boczku Sposób przyrządzania: Z analizy stylu i sposobu wykonania wynika, że przedmioty 1 łyżka oleju Lina sprawić, podzielić na dzwonka, doprawić, odstawić. Cytryny do- kładnie wyszorować, pokroić w ósemki. te zostały wytworzone we Wschodnim Cesarstwie Rzym- 20 dag kurek Na maśle obsmażyć rybę, obłożyć cytrynami, śliwkami, posypać drob- skim, w okresie późnego antyku. Były z pewnością częścią 100 ml kwaśnej śmietany 18% paradnego uzbrojenia osoby o wysokim statusie społecz- no pokrojoną papryką, skropić wodą i dusić 10-15 minut pod przykry- 1 łyżka masła ciem. Zdjąć pokrywkę, podlać kieliszkiem wódki i łyżką miodu. Wlać nym. Znalezisko świadczy o dalekosiężnych kontaktach śmietankę, potrząsnąć, oprószyć świeżym pieprzem. sól, pieprz mieszkańców Mazur i większym, niż do niedawna sądzono, Można do duszenia dodać czerwonych porzeczek, agrestu. znaczeniu tego obszaru na mapie późno antycznego świata. Sposób przyrządzania: Większość zabytków to militaria. Badacze znaleźli groty Rybę sprawić, doprawić i odstawić. Na patelni obsmażyć na oleju bo- włóczni, a także noże oraz fragmenty mieczy i kolczug oraz czek, zdjąć skwarki, obsmażyć w tym rybę, zdjąć. Na patelnię dodać cebulę, zeszklić, dodać grzyby, skwarki, doprawić i obsmażyć, poło- srebrne elementy paradnego pasa zdobione złotymi wize- żyć na tym okonie, skropić wodą i dusić pod przykryciem 10 minut. runkami mitycznych bestii. Towarzyszyła im złota figurka Odkryć, jeśli jest potrzeba odparować sos, dodać kwaśnej śmietany, sępa, który był zapewne symbolem godności rodowej lub wstrząsnąć, zagotować, aż sos zgęstnieje. Zdjąć z ognia i podprawić łyżką masła i świeżym pieprzem. Posypać natką pietruszki lub szczy- wodzowskiej. Przedmioty przed zatopieniem były celowo piorkiem. niszczone. Ich piękno przywróciły żmudne prace konser- watorskie. Do najcenniejszych zabytków należą dwa złote okucia pa- radnego miecza zdobione wzorem roślinnym i zoomorficz- nym. To właśnie znalezisko stało się inspiracją i wzorem dla medalu, który Gmina Piecki otrzymała 14 listopada 2013 r. Węgorz w pomarańczach na uroczystych obchodach 60-lecia Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej. Składniki: Część znalezionych przedmiotów można obejrzeć w Mu- 1 węgorz zeum Warmii i Mazur oddział w Mrągowie, ul. Ratuszowa 5. 2 pomarańcze Badania prowadzi od 2010 r. ekspedycja Instytutu Arche- 2 łyżki masła ologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytutu Ar- sól, pieprz cheologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk kierowana Tosty z wędzonym pstrągiem i brie Sposób przyrządzania: przez dr. Tomasza Nowakiewicza (IA UW) i dr Aleksandrę Rzeszotarską-Nowakiewicz (IAE PAN). Węgorza obedrzeć ze skóry, podzielić na kawałki 3-4 cm, doprawić Składniki: solą i pieprzem, odstawić. Pomarańcze dokładnie obrać, aby miały jak najmniej białej skórki, podzielić na ćwiartki. tosty z wędzonym pstrągiem i brie Węgorza obsmażyć na jednej łyżce masła, obłożyć pomarańczami, 1 wędzony pstrąg podlać łyżką wody, przykryć i dusić przez 20-30 minut, dwukrotnie 12 kromek bułki lub chleba tostowego mieszając. Po zdjęciu w ognia obłożyć pozostałym masłem, posypać świeżym pieprzem. 1 op. serka brie 1 łyżka masła Sposób przyrządzania: Pstrąga obrać z mięsa. Kromki pieczywa przesmarować cieniutko dwustronnie masłem, rozłożyć na blasze do pieczenia. Na wierzchu ułożyć kawałki mięsa pstrąga, a na to po dwa plasterki serka. Zapiec przez 15 minut, przed podaniem oprószyć świeżym pieprzem.

Lokalna Organizacja Turystyczna Informacja Turystyczna w Piszu „Mazury Południowe” Pl. Daszyńskiego, 16 tel. +48 87 4232675 Pl. Daszyńskiego 16 Pisz Centrum Informacji Turystycznej w Orzyszu Tel: +48 87 4232374 ul. Rynek 5, tel. +48 87 4237187 [email protected] Centrum Informacji Turystycznej w Rucianem-Nidzie atrakcje turystyczne, baza noclegowa ul. Dworcowa 14, tel. +48 87 4231989 i gastronomiczna dostępne na Informacja Turystyczna w Pieckach www.lotmp.pl ul. Zwycięstwa 6, tel. +48 89 7422270

8 Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowych Europejskiego Funduszu Rybackiego, zapewniającą inwestycje w zrównoważone rybołówstwo.