Program Ochrony Przyrody
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
1 REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH W BIAŁYMSTOKU PLAN URZĄDZENIA GOSPODARSTWA LEŚNEGO NADLEŚNICTWA MASKULIŃSKIE NA OKRES 01.01.2005 – 31.12.2014 PROGRAM OCHRONY PRZYRODY BIURO URZĄDZANIA LASU I GEODEZJI LEŚNEJ ODDZIAŁ W BIAŁYMSTOKU Białystok 2004 2 3 SPIS TREŚCI str. 1. Założenia metodyczne. 5 1.1. Podstawy i cel opracowania. 5 1.2. System ochrony przyrody i kształtowania środowiska naturalnego w Lasach 5 Państwowych. 2. Ogólna charakterystyka nadleśnictwa. 8 2.1. Położenie. 8 2.2. Rys historyczny. 10 2.3 Osadnictwo. 13 2.4 Historia lasów. 15 2.5 Stan posiadania i podział administracyjny. 23 3. Formy ochrony przyrody. 24 3.1. Szczególne formy ochrony przyrody. 25 3.2. Lasy ochronne. 43 3.3. Lasy wielofunkcyjne (gospodarcze). 45 3.4. Inne formy ochrony przyrody i krajobrazu. 45 3.5. Tereny Nadleśnictwa Maskulińskie na tle koncepcji ochrony obszarów cennych 52 przyrodniczo. 4. Walory przyrodniczo-leśne nadleśnictwa. 56 4.1. Charakterystyka warunków przyrodniczych. 56 4.2. Grupy lasu i kategorie ochronności. 84 4.3. Bogactwo gatunkowe drzewostanów. 93 4.4. Struktura pionowa drzewostanów. 96 4.5 Pochodzenie drzewostanów. 99 5. Ważniejsze obiekty kultury materialnej i walory historyczne terenów nadleśnictwa. 102 5.1. Grunty w zarządzie Nadleśnictwa Maskulińskie. 103 5.2. Grunty w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Maskulińskie. 103 6. Zagrożenia środowiska przyrodniczego. 107 6.1. Rodzaje zagrożeń środowiska leśnego. 108 6.2. Czynniki antropogeniczne. 109 6.3. Czynniki abiotyczne. 138 6.4. Czynniki biotyczne. 141 6.5. Poziom uszkodzeń drzewostanów w oparciu o inwentaryzację BULiGL. 147 6.6. Poziom uszkodzeń drzewostanów w oparciu o monitoring. 148 6.7. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska. 150 7. Inwestycje mające wpływ na stan środowiska przyrodniczego. 151 4 8. Program działań z zakresu ochrony środowiska. 161 8.1. Zadania dotyczące szczególnych form ochrony przyrody. 161 8.2. Zadania dotyczące lasów ochronnych. 164 8.3. Zadania dotyczące innych form ochrony przyrody i krajobrazu. 165 8.4. Ochrona obiektów kultury materialnej, walorów historycznych i krajobrazowych. 166 8.5. Kształtowanie stosunków wodnych. 167 8.6. Kształtowanie granicy polno-leśnej. 170 8.7. Ochrona różnorodności biologicznej. 175 8.8. Zadania dotyczące ochrony środowiska. 180 8.9. Założenia ochronne w zakresie rekreacji i turystyki. 184 9. Turystyka i rekreacja. 185 10. Edukacja i promocja. 199 11. Literatura. 205 12. ZAŁĄCZNIKI 209 1. Protokół z posiedzenia I Komisji w sprawie sporządzania Programu Ochrony 211 Przyrody Nadleśnictw: Maskulińskie, Gołdap z dnia 10 lutego 2003r. 2. Chronione gat. roślin i grzybów wyst. na terenie i w zasięgu terytor. Nadl 219 Maskulińskie. 3. Chronione gatunki zwierząt występujące na terenie i w zasięgu terytor. Nadl. 223 Maskulińskie. 4. Wykaz bagien Nadleśnictwa Maskulińskie. 237 5. Wykaz gruntów do naturalnej sukcesji Nadleśnictwa Maskulińskie. 245 13. LEKSYKON 249 14. KRONIKA 283 15. MATERIAŁY KARTOGRAFICZNE – Mapa walorów przyrodniczych, wartości kultury materialnej oraz zagrożeń środowiska przyrodniczego Nadleśnictwa Maskulińskie, skala 1:50 000 5 1. Założenia metodyczne. 1.1. Podstawy i cel opracowania. Program Ochrony Przyrody został opracowany według stanu na dzień 1.01.2005 r. w celu przedstawienia najcenniejszych i najciekawszych obiektów rozpatrywanych pod kątem ochrony przyrody, oraz uwidocznienia problemów i zagrożeń jakie stwarza gospodarcza działalność człowieka dla szeroko pojętego środowiska naturalnego. Program opracowano dla obszaru administrowanego przez Nadleśnictwo Maskulińskie. Ma on na celu zobrazowanie walorów przyrodniczych, ewentualne wskazanie kolejnych obiektów do objęcia ochroną, i przez to ma się przyczynić do zachowania różnorodności biologicznej. Podstawą merytoryczną wykonania Programu Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Maskulińskie jest „Instrukcja sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie”, zatwierdzona do użytku służbowego przez Podsekretarza Stanu prof. dr hab. Andrzeja Szujeckiego oraz postanowienia Komisji w sprawie sporządzania Programu Ochrony Przyrody Nadleśnictw: Maskulińskie i Gołdap z dnia 10 lutego 2003 r. (protokół w załączeniu). Program został sporządzony dwupoziomowo: w pełnym zakresie dla gruntów w zarządzie Nadleśnictwa Maskulińskie i w sposób uproszczony dla gruntów pozostających w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa. W programie uwzględniono waloryzacje przyrodnicze znajdujące się w posiadaniu nadleśnictwa, Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody, własne dane zebrane w trakcie prac terenowych oraz inne dostępne informacje z zakresu ochrony przyrody, dotyczące omawianego obszaru, między innymi materiały i publikacje z Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Integralną częścią programu ochrony przyrody jest „Mapa walorów przyrodniczych, wartości kultury materialnej oraz zagrożeń środowiska przyrodniczego Nadleśnictwa Maskulińskie”. Na mapie tej umieszczono między innymi: pomniki przyrody, rezerwaty przyrody, klasy czystości wód, infrastrukturę mającą wpływ swym oddziaływaniem na ekosystemy przyrodnicze itp. 1.2. System ochrony przyrody i kształtowania środowiska naturalnego w Lasach Państwowych. Ochrona przyrody we współczesnym leśnictwie obejmuje: A) Zabezpieczanie obszarów, obiektów i gatunków objętych różnymi formami ochrony przyrody, znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych. B) Racjonalną gospodarkę leśną, która w oparciu o ideę trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz zachowania różnorodności biologicznej (ustalenia Konferencji Ministerialnej 6 Ochrony Lasów w Europie – Helsinki 1993 r.) realizuje potrzeby społeczeństwa, ponieważ: · zapewnia trwałość lasów i ciągłość dostarczania surowców leśnych, · w miarę możliwości powoduje zwiększenie zasobów leśnych kraju, · nie prowadzi do zubożenia (dba o zachowanie) bogactwa naturalnego rodzimej przyrody, · łączy leśnictwo z zagadnieniami szeroko pojmowanego kształtowania środowiska przyrodniczego (w tym także krajobrazu). C) Dbałość o pozaprodukcyjne funkcje lasu. D) Propagowanie idei ochrony lasu oraz roli lasów i leśnictwa w aspekcie gospodarczym i społecznym, czyli edukacja ekologiczna społeczeństwa przez leśników. E) Ograniczanie negatywnego wpływu na lasy źródeł zagrożenia znajdujących się poza obszarami leśnymi, rozpoznanie skali powyższych zagrożeń poprzez monitoring techniczny i biologiczny. Wykonywanie zadań z zakresu ochrony przyrody w Lasach Państwowych jest realizowane w ramach zintegrowanego Systemu Ochrony Przyrody i Kształtowania Środowiska Naturalnego. Wynika on z dominujących funkcji lasów, a jego formę i zakres określają ustawowe akty prawne oraz przepisy i wytyczne branżowe (patrz schemat na stronie następnej). Praktyczna realizacja ochrony przyrody w Lasach Państwowych jest dokonywane przez: v W obiektach chronionych na mocy ustawy o ochronie przyrody: · Realizację zapisów planów ochrony; parków krajobrazowych, parków narodowych, rezerwatów przyrody · Czynności przy pomnikach przyrody · Prace specjalne na stanowiskach gatunków chronionych v W obiektach chronionych na podstawie ustawy o lasach: · Realizację zapisów w planach urządzania lasów (decyzje KTG) · Realizację zapisów w programach ochrony przyrody · Realizację doraźnych decyzji i zarządzeń branżowych · Preferowanie stanowisk i biotopów rzadkich, zagrożonych w trakcie prac gospodarczych 7 Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. q Parki narodowe q Pomniki przyrody q Rezerwaty przyrody q Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i q Parki krajobrazowe KSOCH grzybów q Obszary chr. Krajobrazu q Obszary Natura 2000 q Stanowiska dokumentacyjne q Użytki ekologiczne q Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe Ustawa o lasach Ustawa o ochronie gruntów z rolnych i leśnych 28 września 1991 r. z 3 lutego 1995 r. Ogólne zasady ochrony lasów zawarte w ; Lasy ochronne (w tym); q Art.7,8,13-powszechna ochrona lasów glebochronne, wodochronne, uszkodzeń (trwałość, ciągłość) przemysłowych, cenne przyrodniczo, badań q Art.13b -leśne kompleksy promocyjne doświadczalnych, nasienne, ostoje zwie- q Art.16 -uznawanie lasów ochronnych rzyny, w granicach miast, uzdrowiskowo- q Art.18 -program ochrony przyrody senatoryjne, o znaczeniu obronnym, maso- (ruszt ekologioczny) wego wypoczynku, krajobrazowe 8 v Prace informacyjno-propagandowe: · Informowanie społeczeństwa o gospodarowaniu w leśnictwie na zasadach trwałego i zrównoważonego rozwoju i ochrony bioróżnorodności biologicznej, udział leśników w lokalnych samorządach · Ustawodawcze inicjatywy leśników w sprawie ochrony lasów · Zlecanie badań naukowych i publikowanie ich wyników · Edycję materiałów propagandowych, imprez, programów radiowo-telewizyjnych, produkcji filmów wideo · Tworzenie w nadleśnictwach etatów ekologicznych · Szeroką akcję edukacyjną kierowaną do dzieci i młodzieży szkolnej polegającą na: udziale leśników w zajęciach szkolnych, organizowanie wyjazdów w teren · Tworzenie ośrodków edukacji ekologicznej. 2. Ogólna charakterystyka nadleśnictwa. 2.1. Położenie. Nadleśnictwo Maskulińskie położone jest w części północno-wschodniej Polski. Pod względem administracyjnym są to tereny województwa warmińsko-mazurskiego, powiatów Pisz i Mrągowo. W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa znajdują się grunty ośmiu gmin: Pisz, Mrągowo, Mikołajki, Ruciane, Orzysz, Piecki oraz miasta Mikołajki i Ruciane-Nida. Na południowym - wschodzie graniczy z województwem Podlaskim, powiatami Kolno i Grajewo oraz z województwem Mazowieckim, powiatem Ostrołęka. Od północy, wschodu i zachodu nadleśnictwo graniczy z powiatami województwa warmińsko-mazurskiego – Szczytno, Olsztyn, Kętrzyn, Giżycko i Ełk. Nadleśnictwo Maskulińskie administracyjnie