Aankondiging activiteiten Nieuwe project- medewerker Donderdagavond 20 november, 20.00 uur café Hoornstertil in Wehe den Hoorn Woensdagavond 26 november, 20.00 uur café de Eetboerderij in Oosterwijtwerd Voorlichting over agrarisch natuurbeheer in de vergroening. Leden ontvangen een uitnodiging.

Donderdagmorgen 15 januari 2015 – Workshop wortels en kruiden uit de natuur Een groot oppervlak van ons werkgebied is begroeid met cultuurgewassen. Maar Veertiende jaargang - november 2014 nr. 28 wat komt er van nature voor en hoe zou je deze planten kunnen gebruiken voor Nieuwsbrief bijvoorbeeld voedsel of medicijnen? Om daar meer over te weten te komen organi- seren we een workshop bij Janet Frieling van ‘Gekruid & Geroerd’ in Houwerzijl. We gaan die ochtend een smeerwortelzalf maken. En zij vertelt over kruiden uit de buurt. Ook krijgen we duindoornappelsap of cichorei koffie om te proeven. Wierde & Dijk vijftien jaar Gewoon De workshop duurt van 10.00 tot circa 12.00 uur en de kosten voor deelname zijn Sinds afgelopen voorjaar ben ik werk- €12,50 per persoon. Aanmelden (= toezegging voor betalen) vóór 12 januari via: zaam als projectmedewerker voor Wier- De warmste dag ooit gemeten. Het is [email protected]. de & Dijk. Ik heb een deel van de werk- november en ik maai de laatste hecta- zaamheden van Trudy overgenomen, res. Er is veel geoogst dit jaar. Vele Zaterdagmiddag 24 januari 2015 – Nieuwjaarswandeling rond en door Warffum waaronder pr, bestuursondersteuning honderden spreeuwen doen zich tegoed Leden ontvangen een uitnodiging voor deze activiteit. en invoeren van gegevens voor het SNL. aan insecten die beschikbaar komen. Vanaf 2008 was ik als vrijwilliger actief Het is een schitterend schouwspel als Donderdagavond 19 februari 2015 – Thema-avond aardappelen in Hornhuizen bij Wierde & Dijk in de pr-commissie. Ik het strijklicht van de laagstaande zon de De aardappel is een veel geteeld gewas op onze Groningse akkers. Tijdens deze ben in Haren opgegroeid. In Groningen zwerm aanraakt. De spreeuwen hebben thema-avond komen we daar het fijne over te weten. De heer Biemond uit Eenrum heb ik de middelbare school en de Ho- een grote voorkeur voor de mestflatten. zal vertellen over de veredeling en de mts. Gaaikema uit Houwerzijl over de ver- gere Landbouwschool gevolgd. Op deze Ja, weidegang brengt ook meer leven op meerdering ervan. De heer Graveland, manager Research en Development bij HZPC laatste deed ik de toen pas gestarte het land. Het zorgt er ook voor dat niet in Metslawier gaat in op de handel, en onderzoek en ontwikkeling. Tot slot zullen de milieurichting. Deze opleiding was de Op 25 november 2014 bestaat Wierde & Dijk 15 jaar. Een vereniging die vanaf alles tegelijk wordt plat gemaaid. Dit Vier Parmentiers vertellen over hun projecten met bijzondere aardappelen. reden dat er ineens veel meer ‘burgers’ de oprichtingsavond in 1999 is gegroeid van 40 leden en 12 donateurs naar jaar is het goed gelukt om gefaseerd te De avond vindt plaats in café Wongema, Tammingastraat 58 in Hornhuizen, aanvang op deze, eerder vooral door agrariërs zo’n 250 leden en 25 donateurs. Het vijftien jarig bestaan werd gevierd met maaien. Er blijft dan enerzijds ruimte 20.00 uur. In verband met een geplande proeverij is aanmelding vooraf plezierig, bevolkte school, kwamen. Deze mix een boottocht over het Reitdiep op 24 oktober jl.. voor dekking voor onze hazen en maar niet verplicht. Mail daarvoor naar: [email protected]. zorgde onder meer voor een fantasti- anderzijds gemaaid land waar onze sche tijd op deze -nog kleine- school in In zijn welkomstwoord op de boot als deze niet meer wordt gesubsi- torenvalk zijn prooi kan vinden. De Zaterdagmiddag 18 april 2015 – Voorjaarsexcursie Börgbloumkes in Pieterburen het oude gebouw bij het hoofdstation. refereerde voorzitter Evert Smink aan dieerd en is ingebed in de gangbare bermen zijn laat gemaaid en de grassen Wierde & Dijk organiseert een excursie om meer over börgbloumkes, de zogenaam- Na mijn opleiding heb ik diverse banen de opdracht die Wierde & Dijk zich landbouwpraktijk. We hebben dan een konden ook in al hun pracht tot bloei de stinzenplanten, te weten te komen èn om ze in volle bloei te zien staan. bij overheidsinstituten in het westen 15 jaar geleden gesteld heeft en die gezonde bodem en omgeving waar komen. De insecten genieten hier ook De excursie start bij de Theeschenkerij van Domies Toen, Hoofdstraat 76 te Pieter- gehad. Als laatste was ik landschaps- nog steeds hoge actualiteitswaarde een gezonde voedselproductie van. Van uit het niets werd ik verrast buren, aanvang: 15.00 uur. De kosten zijn € 5,00 p.p.. Aanmelden is gewenst. Dit kan coördinator bij de gemeente Woerden. heeft: het bevorderen van landbouw plaatsvind. Dit in een stabiel eco- door een gevlekte rietorchis. bij Hanny Hiddema vóór 14 april 2015 via [email protected] of 0595-528405. Daar heb ik vele natuur- en landschaps- en veeteelt met respect voor de systeem met voldoende ruimte voor Er bloeien nu nog paardenbloemen in projecten uitgevoerd bij boeren in het natuurlijke waarden van het land- plant en dier waarbij de consument het grasland. Dit is belangrijk voor de veenweidegebied in het Groene Hart. schap. In zijn toespraak maakte de gaarne bereid is de waarde van bijen en hommels. In ons agrarisch Ik wilde graag de drukte van het westen voorzitter een bespiegeling over de voedsel te betalen. Voorlopig is het cultuurlandschap ontbeert het vaak aan Bestuursleden gevraagd ontvluchten om te gaan wonen ‘ergens toekomst: bestaat de vereniging over nog niet zover. We hebben nog een voedsel laat in het jaar. in de buurt van het Reitdiep’. In 2005 kon 15 jaar nog of is deze opgegaan in een hele lange weg te gaan. De kieviten hebben het goed gedaan. Al vijftien jaar lang zijn er zijn binnen Het bestuur doet dan ook een oproep ik samen met Martien deze wens uitvoe- groter geheel? Hoe ziet de natuur er Het zal mede van de inzet van de Veel nesten waren uit voor de grond- onze vereniging zeer veel mensen op aan onze leden om te overdenken of ze ren: het kon toch haast geen toeval zijn dan uit? Zijn de vogels er nog die we Wierde & Dijk-leden en van de werkzaamheden en ik heb er meer groot velerlei wijze actief. Met de oprichting een periode hun energie willen steken dat juist toen onze bijzondere woonstek nu kennen? Hoe zal de kwaliteit van agrariërs in het algemeen afhangen zien worden dan in andere jaren. Meer van het Collectief, waarin we gaan in ons bestuur. Wees niet te beschei- op het Ruigezand te koop was. Al gauw het water zijn? De meest duurzame of we over 15 jaar met trots kunnen dan honderd boerenzwaluwen, onze samenwerken met andere agrarische den, u heeft allen wel iets te brengen. kwam ik in aanraking met Wierde & Dijk vorm van agrarisch natuurbeheer is, terugkijken, aldus Evert Smink. vliegenvangers, hebben al enkele natuurverenigingen, wordt er een nog Misschien kent u iemand die geschikt en ik ben erg blij dat ik mijn kennis en maanden geleden afscheid genomen. groter beroep gedaan op onze bestuurs- is, meld het ons. U kunt -geheel vrij- ervaring voor de vereniging kan inzetten. Twee trekkende velduilen hebben mij leden. Daarnaast loopt de zittingsduur blijvend- één van onze bestuursleden Agenda begeleid bij het maaien. Ik was even in van enkele bestuursleden af. hierover benaderen. Clara Prins verwarring; ik wist niet dat ze kleine oortjes hebben. Mijn excuses aan de Donderdagavond 20 november in Wehe den Hoorn kiekendief die ik heb verstoord, de vele Colofon Contactpersonen Wierde & Dijk Woensdagavond 26 november in Oosterwijtwerd kikkers, padden, insecten, enkele hazen Voorlichting over agrarisch natuurbeheer in de vergroening en de vele onbekenden die het maaien De Nieuwsbrief Wierde & Dijk is een Bestuursleden: niet hebben overleefd. uitgave van de vereniging voor Evert Smink tel (0596) 57 11 72 [email protected] donderdagmorgen 15 januari De bomen op het erf verkleuren en agrarisch natuur- en landschapsbeheer Hennie Hamminga tel 06 20 99 74 47 [email protected] Workshop wortels en kruiden uit de natuur in Houwerzijl de goudkleurige rietkragen Noord-Groningen. Joke Hellenberg tel (0595) 43 17 66 [email protected] verraden toch dat het herfst is. Catrienus Rouwé tel (050) 304 92 83 [email protected] Zaterdagmiddag 24 januari 2015 Agrarisch natuurbeheer is Nummer 28, november 2014 Attie F. Bos tel (0595) 57 21 07 [email protected] Nieuwjaarswandeling rond en door Warffum soms ´gewone´ beslissingen Anneke Flach tel (0595) 52 85 76 [email protected] nemen en simpel iets minder Redactie: Koos Koop tel (0595) 42 12 34 [email protected] Donderdagavond 19 februari doen. PR-commissie Wierde & Dijk Projectmedewerkers: Thema-avond aardappelen in Hornhuizen Vormgeving: Trudy van Wijk tel 06 46 08 11 28 [email protected] Fenatic, Oostwold Martina Bijsma Sterenberg [email protected] Zaterdagmiddag 18 april Evert Smink Druk: Sieger Wiersma tel 06 49 76 39 23 [email protected] Voorjaarsexcursie börgbloumkes in Pieterburen De Marge, Groningen Clara Prins tel (0594) 59 10 39 [email protected] Informatie over deze activiteiten leest u in deze nieuwsbrief ISSN: 1879-4408 Postadres: en op www.wierde-en-dijk.nl Postbus 25, 9965 ZG Leens E: [email protected] W: www.wierde-en-dijk.nl Grunn leeft! Ontwikkelingen crangeweer Agrarisch landschappelijk Opzetten collec- tieven flinke klus Crangeweer, gelegen net ten zuidwesten van Stedum, is een bijzonder weide- komstvisie Crangeweer” opgesteld. bouwen in de steigers vogelgebied. Het is door de provincie in 2010 aangewezen als ‘hotspot’; een Het bestuur buigt zich binnenkort klein gebied waar gesubsidieerd weidevogelbescherming kan plaatsvinden. over deze toekomstvisie. Statuten Wierde & Dijk is hier gebiedscoördinator en Sieger Wiersma verzorgt de In januari 2013 heeft Wierde & Dijk inventariseren of er een alternatieve Er is de afgelopen maanden in vele praktische uitwerking van het benodigde beheer in Crangeweer. Er is mozaïek Weidevogelbeschermers het project Agrarisch Landschap- mogelijkheid is en welke hulp daarbij verbanden overleg geweest over de in het beheer aanwezig en er zijn diverse inrichtingsmaatregelen uitgevoerd Een goed weidevogelbeheer kan niet pelijk Bouwen (ALB) nieuw leven wordt gewenst. Doel is deze inter- oprichting van de Collectieven; de sa- zoals de aanleg van een poel, twee plasdraslocaties en een natuurvriende- zonder inzet van de grondeigenaren. ingeblazen. Tijdens de Nieuwjaars- views te bundelen en gebruiken als menwerkingsverbanden van agrarische lijke oever. Er zijn echter ook veel vrijwilligers bijeenkomst is teruggekeken op het PR en om de doelstelling kracht bij te natuurverenigingen die vanaf 2016 het nodig om nest- en kuikenbescher- project van tien jaar geleden, werd zetten. agrarisch natuur- en landschapsbeheer Uitbreiding voor in aanmerking komen. Crange- ming plaats te kunnen laten vinden. gediscussieerd over waar we heen gaan coördineren. De stand van zaken eind Het huidige gebied is 114 ha groot. weer is één van deze gebieden, maar Gerelateerd aan de oppervlakte wei- willen en werd een oproep gedaan Samenwerking oktober 2014 is als volgt: Wierde & Dijk Uit waarnemingen blijkt dat er veel komt niet als eerste in aanmerking. devogelgebied in Crangeweer is het om deel te nemen in de projectgroep. Wierde & Dijk vindt het van belang dat vormt samen met de agrarische natuur- uitwisseling plaats vindt tussen Cran- Men streeft daarbij naar duurzame aantal vrijwilligers dat zich hier inzet Inmiddels is de projectgroep, met nieuwe schuren passen in het land- verenigingen (anv’s) ‘Meervogel’, ‘Sloch- geweer en aangrenzende percelen compensatie door middel van reser- om nesten en kuikens te beschermen bestuurslid Attie Bos als voorzitter, schap en aansluiten bij de bestaande teren’ en ‘Ons Belang’ één van de drie aan de zuidkant van de Westerwijt- vaatvorming of particulier natuurbe- gering. Tijdens de evaluatie-avond van diverse malen bijeen geweest. historische gebouwen en wil zich collectieven in de provincie: het collectief werdermaar. Weidevogels broeden in heer op weidevogelboerderijen. het afgelopen seizoen met de vrijwil- daarvoor inzetten. Maar kan dat na- “Midden Groningen”. De laatste hand aan Crangeweer en gebruiken ook déze Daarnaast heeft de provincie extra ligers, op 25 september jl., bleek dat Ondersteuning en drempelverlaging tuurlijk niet alleen, reden waarom de de statuten wordt gelegd alvorens deze percelen om te foerageren. Ook broe- geld beschikbaar voor ontwikkeling er een hechte en goed functione- Er is eerst gekeken naar de proble- projectgroep al vele contacten heeft voor goedkeuring aan de anv’s worden den er vogels die foerageren bij de van weidevogelgebieden. Dit geld rende, maar kleine, groep is die er het men waar boeren tegenaan lopen gelegd met diverse instanties die met voorgelegd. Discussiepunt daarbij was of plasdraslocaties. Wierde & Dijk heeft komt vrij doordat de provincie slecht komend seizoen weer helemaal voor bij de nieuw- en verbouw van hun dezelfde problematiek bezig zijn. Om de agrariërs rechtstreeks zijn aangesloten daarom bij de provincie een zienswijze presterende weidevogelpercelen gaat wil gaan. Nieuwe geïnteresseerde gebouwen. Daarbij is geprobeerd uiteindelijk te komen tot een laag- bij het Collectief of via hun vereniging. op het ontwerp Natuurbeheerplan verkopen. Ook hier is de insteek om weidevogelliefhebbers zijn daarom een antwoord te vinden op de vraag drempelig informatiecentrum waar Uiteindelijk is er voor gekozen dat deze 2015 ingediend om de begrenzing van grond aan te kopen, wat als reservaat erg welkom! Men kan altijd vrijblij- waarom toch steeds weer voor een boeren terecht kunnen voor vragen ieder zelf lid worden en dat ook de anv dit weidevogelgebied aan te passen. gaat fungeren. Men is in overleg over vend een keer meelopen om te zien standaardmodel wordt gekozen. De en ondersteuning bij landschappelijk zich aansluit als lid. Eind september is bekend geworden de locatie waar dit geld zo duurzaam hoe zinvol en leuk dit werk is. Heb je conclusie is dat er grote behoefte is inpasbaar bouwen. Uit de contacten is dat de provincie de conclusie deelt mogelijk ingezet kan worden. belangstelling? Neem dan contact aan een informatief en laagdrempelig inmiddels gebleken dat een virtueel Kansenkaart dat toevoegen van deze percelen de op met weidevogelcoördinator Sieger loket waar men met vragen terecht infoloket een goed -en haalbaar- mid- De provincie heeft bekend gemaakt waarde van dit weidevogelgebied zal Toekomstvisie Wiersma, sieger@natuurboerenland- kan en waar men geholpen wordt met del voor het gewenste informatieloket hoeveel geld er beschikbaar komt voor verhogen: de percelen zijn toegevoegd Na 2016 ligt de basis van het agra- schap.nl of 06-49763923. de verdere procedure. Het onderwerp zou kunnen zijn. Dit is een website beheer vanaf 2016. Aan de collectieven nu aan het zoekgebied voor weidevogel- risch natuurbeheer in pijler 2 van is extra actueel nu er sprake is van met vele voorbeelden en links. Om dit de taak om aan te geven waaraan zij dit beheer. het nieuwe Gemeenschappelijke de verplichte asbestverwijdering, te realiseren zijn natuurlijk fondsen geld willen besteden. Basis hiervoor is de Landbouw Beleid (GLB). Voor dit het plaatsen van zonnepanelen, het nodig. Het doel is om daartoe in 2015 ‘kansenkaart’. Op de kansenkaart hebben Geld voor ontwikkeling beleid geeft de provincie Groningen loslaten van het melkquotum en de een symposium te organiseren. de collectieven de contouren aangegeven Als gevolg van de aanleg van een de beleidskaders aan en de Gebieds- aardbevingsschade aan boerderijen. waarbinnen verschillende vormen van nieuwe hoogspanningslijn door de coördinatoren (GC’s) verzorgen de In de Ommelander Courant is begin Standaardwerk beheer het meest zinvol en kansrijk zijn. provincie Groningen komen er gelden praktische uitwerking van het beno- augustus een oproep gedaan: ‘Wierde Het ALB-project resulteerde in 2003 Binnen de soms ruime contouren draagt beschikbaar voor compensatiegebie- digde beheer. Om het beleid naar de & Dijk wil graag weten welke boeren in een groot boekwerk. Dit bevat een het gebiedscollectief de verantwoordelijk- den. Wierde & Dijk kijkt -samen met praktijk te vertalen heeft de provincie bouwplannen hebben.’ We hebben nu schat aan ontwerpen en foto’s van heid om de middelen op de beste plek te Groninger Landschap, de agrarische de GC’s de opdracht gegeven om een een lijst van ongeveer 15 boeren die al traditioneel gebouwde boerderijen tot besteden. Bij de invulling van het beheer natuurvereniging Stad en Ommeland toekomstplan voor het gebied op te een nieuwe schuur hebben gebouwd nieuwe schuren die streekeigen zijn streven de collectieven naar een omslag en de provincie- welke gebieden hier- stellen. W&D heeft daarom een “Toe- of bezig zijn of plannen hebben. aangepast. Er zijn nog exemplaren van middel- naar doelvoorschriften op Interviews met deze boeren zullen van dit boek beschikbaar voor belang- basis van gebiedsafspraken. De komende binnenkort plaatsvinden. Met hun er- stellenden. winter wordt uitgewerkt hoe en waar deze varing en informatie wil de vereniging doelen kunnen worden omgezet naar be- Vaartocht als ode aan het landschap heerpakketten bij deelnemende boeren. Lancering Veldgids Rietsloten Digitaal intekenen Een ode aan het landschap van deelnemers hadden zich vrijdag Daar konden we de prachtige Brons- Naast bovenstaande zaken wordt er ook al Middag-Humsterland zo zou je de ingescheept op de Silverwind te dieselmotoren bewonderen en kregen Met uitzicht op de akkers rond Rottum nam gedeputeerde Henk Staghouwer op gekeken hoe de toekomstige beheerpak- vaartocht kunnen noemen die Wierde Zoutkamp om zich een dag tegoed te we uitleg over de historie en de 18 september 2014 de eerste veldgids ‘’Natuurvriendelijk slootbeheer’’ in ont- ketten in het digitale informatie systeem & Dijk op 24 oktober had georgani- doen aan de geneugten van het betekenis van het gemaal, dat hoewel vangst. Via een wandeling door hoog olifantsgras met enkele olifanten en ouder- zullen kunnen worden ingetekend. Vanaf seerd voor leden en genodigden ter Reitdiep en het omliggende land- een rijksmonument nog wel degelijk wetse werktuigen voor rietbeheer, kwamen de bezoekers bij de presentatie van de 2016 wordt een nieuw digitaal systeem ge- gelegenheid van het 15 jarig bestaan schap. Tijdens de tocht gaf Attie Bos een grote rol speelt bij de bemaling veldgids. Het beheer van rietsloten... Hoe kun je dat het beste doen? Waar moet je bruikt: Crop-R. SCAN, de organisatie die in van de vereniging. Zo’n negentig deskundige uitleg over wat er zoal te van een groot deel van de provincie op letten en wat zijn handige tips? Om dit helder te krijgen hebben W&D en het het leven is geroepen door het ministerie zien was aan sluizen, zijlen, waard- Groningen. Het gemaal moet gemid- Waterschap de afgelopen anderhalf jaar vaak met leden en loonwerkers aan de om te ondersteunen bij het opstarten van huizen (nu veelal rijksmonumenten), deld zestig dagen per jaar in actie keukentafel gezeten. Al de informatie uit deze gesprekken is nu gebundeld in deze de Collectieven, heeft hierover onlangs oude dijken en vaargeulen die we komen. Het in 1920 voltooide complex handige veldgids. Daarmee wil Wierde & Dijk aan boeren en andere beheerders een eerste voorlichtingsbijeenkomst passeerden. In het bijzonder besteed- was het eerste elektrisch aangedre- praktische tips meegeven voor een meer georganiseerd. Het is de bedoeling dat de de Attie aandacht aan de werking van ven gemaal van Nederland dat natuurvriendelijk slootbeheer. Voorafgaand plannen van beheerders voor agrarisch sluizen en zijlen in vroeger dagen en gebouwd en beheerd werd door het aan de uitreiking gaven Joke Hellenberg- natuurbeheer vanaf 2016 door middel van stond zij stil bij het dagelijks leven van waterschap Elektra, een fusie van Boerma van boerderij Elswerd in Rottum en de zogenaamde ‘voorintekening’ worden een waardman, die wettelijk verplicht kleinere waterschappen. Vandaar dat Greetje Kampinga van Waterschap Noorder- verwerkt in dit nieuwe systeem. Dit ter on- was om het hele jaar voor zijn werk het gemaal en de plaats waar het zijlvest uitleg over de vele mogelijkheden die derbouwing van de gebiedsaanvraag die in beschikbaar te zijn. gebouw staat ook vaak met deze er zijn om sloten natuurvriendelijker te mei/juni 2015 richting provincie moet. Met naam wordt aangeduid. beheren. Wilt u een veldgids ontvangen? die aanvraag geeft het collectief concreet Onderweg werd het gemaal De Water- Boeren en andere slootbeheerders kunnen aan waar zij de beschikbare subsidie- wolf, bij Lammerburen, aangedaan. Leo Leunissen de veldgids aanvragen bij Wierde & Dijk via gelden aan wil gaan besteden. [email protected].