Przygotowanie Struktur Obrony Cywilnej Do Realizacji Zadań W Okresie Wojny I Pokoju

KPB-4101-02/2011 Nr ewid. 5/2012/P/11/083/KPB

Informacja o wynikach kontroli

PRZYGOTOWANIE STRUKTUR OBRONY CYWILNEJ DO REALIZACJI ZADAŃ W OKRESIE WOJNY I POKOJU

MARZEC 2 01 1 MISJĄ Najwyższej Izby Kontroli jest dbałość o gospodarność i skuteczność w służbie publicznej dla Rzeczypospolitej Polskiej

WIZJĄ Najwyższej Izby Kontroli jest cieszący się powszechnym autorytetem najwyższy organ kontroli państwowej, którego raporty będą oczekiwanym i poszukiwanym źródłem informacji dla organów władzy i społeczeństwa

p.o. Dyrektor Departamentu Porządku i Bezpieczeństwa Wewnętrznego: Marek Bieńkowski

Akceptuję: Marian Cichosz

Wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli

Zatwierdzam: Jacek Jezierski

Prezes Najwyższej Izby Kontroli Warszawa, dnia marca 2012 r.

Najwyższa Izba Kontroli ul. Filtrowa 57 02-056 Warszawa T/F +48 22 444 50 00

www.nik.gov.pl Spis treści

1. WpROWADZENIE...... 5

2. Podsumowanie wyników kontroli...... 6 2.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalności...... 6 2.2 Synteza wyników kontroli...... 6 2.3. Uwagi końcowe i wnioski...... 10

3.iejsze Ważn wyniki kontroli...... 12 3.1. Istotne ustalenia kontroli...... 12 3.1.1. Zadania obrony cywilnej w kontekście zaleceń i wniosków instytucji międzynarodowych, właściwych w sprawach bezpieczeństwa i ochrony ludności oraz Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej...... 12 3.1.2. Dostosowanie struktur i organizacji obrony cywilnej do zadań ustawowych...... 15 3.1.3. Przygotowanie obrony cywilnej do realizacji zadań wojennych i pokojowych...... 23 3.1.4. Planowanie i wykorzystanie środków budżetowych przeznaczonych na finansowanie obrony cywilnej...... 31

4.formacje In dodatkowe o przeprowadzonej kontroli...... 36 4.1. Przygotowanie kontroli...... 36 4.2. Postępowanie kontrolne i działania podjęte po zakończeniu kontroli...... 36

5.ązniki Zał c ...... 38 Wykaz stosowanych skrótów i pojęć

ustawa o powszechnym obowiązku obrony RP – ustawa z dnia z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej1. ustawa o zarządzaniu kryzysowym – ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym2. protokół dodatkowy I (pierwszy) – Protokół Dodatkowy do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 r. dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, sporządzony dnia 8 czerwca 1977 r.3 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. – rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin4. obrona cywilna (oc) – działalność organów władzy i administracji rządowej oraz innych organów i instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych mająca na celu ochronę ludności, zakładów pracy i urzą- dzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków (art. 2 i art. 137 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP). zarządzanie kryzysowe – działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej (art. 2 ustawy o zarządzaniu kryzysowym). infrastruktura krytyczna – systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonal- nie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców. Infrastruktura krytyczna obejmuje systemy: zaopatrzenia w energię i paliwa, łączności i sieci teleinformatycznych, finansowe, zaopatrzenia w żywność i wodę, ochrony zdrowia, transportowe i komunikacyjne, ratownicze, zapewniające cią- głość działania administracji publicznej, a także produkcji, składowania, przechowywania i stoso- wania substancji chemicznych i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych (art. 3 pkt 2 ustawy o zarządzaniu kryzysowym). Minister SWiA – Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji MSWiA – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Szef OCK – Szef Obrony Cywilnej Kraju Szef OCW – szef obrony cywilnej województwa Szef OCP – szef obrony cywilnej powiatu Szef OCG – szef obrony cywilnej gminy

1 Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z zm. 2 Dz. U. Nr 89, poz. 590 ze zm. 3 Dz. U. z 1992 r. Nr 41 poz. 175. 4 Dz. U. Nr 96, poz. 850. 1 WPROWADZENIE

Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła −− zadania przewidziane dla obrony cywilnej od 28 czerwca 2011 r. do 16 listopada 2011 r., w kontekście zaleceń i wniosków instytucji na podstawie art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia międzynarodowych, właściwych w spra- 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli5, wach bezpieczeństwa i ochrony ludności kontrolę Nr P/11/083 Przygotowanie struktur oraz zagrożeń okresów wojny i pokoju; obrony cywilnej do realizacji zadań w okre- −− dostosowanie struktur i organizacji obrony sie wojny i pokoju. cywilnej do zadań ustawowych6 oraz Strate- 7 Obrona cywilna ma istotne znaczenie dla gii Bezpieczeństwa Narodowego RP ; obronności kraju, zarówno w okresie wojny jak −− przygotowanie obrony cywilnej do reali- i pokoju. Ważnym zadaniem w okresie wojny zacji zadań przewidzianych w okresie woj- jest ochrona ludności cywilnej i infrastruktury ny i pokoju; krytycznej, a w okresie pokoju, współdziała- −− efektywność planowania i wykorzystania nie w usuwaniu skutków klęsk żywiołowych. środków budżetowych przeznaczonych na Z uwagi na społeczny charakter tych zadań, finansowanie obrony cywilnej. istotne jest, aby formacje obrony cywilnej były Kontrolą objęto lata 2009–2011 (do 31 paź- właściwie przygotowane do ich realizacji. Do- dziernika). Dane liczbowe dotyczące realizacji tyczy to głównie organizacji, wyposażenia zadań przedstawiono według stanu na dzień w sprzęt oraz wyszkolenia. 30 czerwca 2011 r. Kontrola została przeprowadzona w związ- Kontrola przeprowadzona została w Mini- ku z sugestią Komisji Administracji i Spraw We- sterstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, wnętrznych Sejmu RP, z inicjatywy własnej Naj- zwanym dalej MSWiA, w Komendzie Głównej wyższej Izby Kontroli, pod względem legal- Państwowej Straży Pożarnej, zwanej dalej Ko- ności, gospodarności, celowości i rzetelności mendą Główną PSP oraz w siedmiu urzędach w odniesieniu do organów administracji rzą- wojewódzkich, siedmiu starostwach powiato- dowej, a w odniesieniu do jednostek samorzą- wych i 14 urzędach gmin. Wykaz skontrolowa- du terytorialnego – legalności, gospodarności nych jednostek przedstawiono w załączniku i rzetelności. nr 5.3. do niniejszej Informacji. Zgodnie z art. 137 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, celami obrony cywilnej są: ochrona ludności, zakładów pracy i urzą- dzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków. Celem kontroli była ocena przygotowania struktur obrony cywilnej do realizacji zadań 6 Zadania wynikające z ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. ustawowych. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 t.j. ze zm.). Dla osiągnięcia celu kontroli badaniami ob- 7 Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP – doku- jęte zostały m.in. następujące zagadnienia: ment zatwierdzony przez Prezydenta RP w listopadzie 2007 r. na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Tekst dokumentu niepubli- kowany, zamieszczony na stronie internetowej Biura 5 Dz. U. z 2012 r., poz. 82. Bezpieczeństwa Narodowego. 5 2 Pdsumowanieo w ynik ó w k ontroli

2.1 Ogólna ocena kontrolowanej i Administracji9, zwany dalej Ministrem SWiA, działalności będący organem kierującym działem sprawy wewnętrzne, obejmującym m.in. sprawy Najwyższa Izba Kontroli negatywnie obrony cywilnej oraz sprawujący nadzór nad ocenia przygotowanie struktur obrony cy- obroną cywilną kraju, nierzetelnie wywiązy- wilnej kraju do realizacji jej zadań ustawo- wał się ze swoich obowiązków, w szczególności wych. Kontrola wykazała istotne nieprawidło- nie podejmował działań w zakresie uzyskania wości w tym zakresie. Szef OCK8 nie określił za- aktualnych i zweryfikowanych danych co do łożeń do planów obrony cywilnej województw, funkcjonowania oc. Również działalność Sze- powiatów, gmin i przedsiębiorców. Plany obro- fa OCK, centralnego organu administracji rzą- ny cywilnej opracowane przez szefów obrony dowej właściwego w sprawach obrony cywil- cywilnej województw, powiatów i gmin były nej, nie zapewniła właściwego dostosowania niekompletne oraz zawierały nieaktualne roz- i przygotowania struktur obrony cywilnej do wiązania w odniesieniu do zaistniałych zmian realizacji zadań ustawowych. Sposób i poziom gospodarczych i administracyjnych oraz do finansowania obrony cywilnej nie zapewniał zmieniającej się infrastruktury. Szef OCK nie sprawnego funkcjonowania systemu obrony ustalił również normatywów w zakresie za- cywilnej i praktycznie uniemożliwiał wyposa- opatrywania organów i formacji obrony cy- żenie formacji oc w niezbędny sprzęt, w tym wilnej w sprzęt, środki techniczne i umundu- wymianę zdekapitalizowanych i przestarzałych rowanie niezbędne do wykonywania zadań oc, urządzeń. a wyposażenie sprzętowe formacji oc, z uwagi na stopień wyeksploatowania, nie zapewnia- Pomimo podejmowanych od 2006 r. przez ło skuteczności prowadzenia działań. Aż 29% Szefa OCK i Ministra SWiA prac mających na kontrolowanych szefów obrony cywilnej wo- celu stworzenie spójnych i precyzyjnych re- jewództw, powiatów i gmin nie powołało na gulacji prawnych obrony cywilnej, do czasu swoim terenie formacji obrony cywilnej. Nie zakończenia kontroli prace te nie zostały za- w pełni był realizowany przez szefów obrony kończone. cywilnej województw, powiatów i gmin obo- 2.2 Synteza wyników kontroli wiązek ustalania wykazu podmiotów przewidzianych do prowadzenia przygotowań i re- 2.2.1 W 2006 r. w MSWiA i Komendzie Głównej alizacji przedsięwzięć w zakresie obrony cy- PSP rozpoczęto prace nad przygotowaniem wilnej. Szefowie OCG nie realizowali w okresie projektu ustawy, mającej w sposób komplek- objętym kontrolą szkolenia ludności w zakre- sowy uregulować kwestie związane z obroną sie powszechnej samoobrony. Nieskutecznie cywilną, w tym zintegrować w sposób syste- funkcjonował system kontroli realizacji zadań mowy działania wszystkich podmiotów zaan- oraz informowania o stanie obrony cywilnej. gażowanych w ochronę ludności w czasie po- W ocenie Najwyższej Izby Kontroli, aktu- koju i wojny. Do czasu zakończenia czynności alna struktura i organizacja obrony cywilnej kontrolnych projekt ustawy nie został przygo- kraju nie zapewnia skutecznej realizacji celów towany. [szerzej str. 13-14] ustawowych. Minister Spraw Wewnętrznych 2.2.2 Minister SWiA nie wyegzekwował od Sze- fa OCK danych dotyczących aktualnego stanu organizacyjnego oraz funkcjonowania oc. Nie 8 W okresie objętym kontrolą osoba pełniąca funkcję Szefa Obrony Cywilnej Kraju zajmowała równocze- śnie stanowisko Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej. 9 Od listopada 2011 r. Minister Spraw Wewnętrznych. 6 Pdsumowanieo w ynik ó w k ontroli

posiadał więc on żadnych informacji w powyż- nych do podejmowania działań usuwających szym zakresie. Nie dysponując podstawowymi nieprawidłowości lub korygujących funkcjono- danymi, Minister SWiA nie mógł wykonywać wanie obrony cywilnej kraju. NIK zauważa, iż skutecznie swoich obowiązków nadzorczych w Raporcie przygotowanym przez Szefa OCK i koordynacyjnych wynikających z art. 29 ust. 4 wskazywano na zasadnicze nieprawidłowości i art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 4 września 1997 r. w funkcjonowaniu systemu obrony cywilnej. o działach administracji rządowej10 w związku [szerzej str. 15-16] z art. 17 ust. 3 ustawy o powszechnym obo- 2.2.3 Szef OCK, pomimo obowiązku wynika- wiązku obrony RP. W badanym okresie Mini- jącego z § 2 pkt 3 rozporządzenia Rady Mi- ster SWiA otrzymał tylko jedną komplekso- nistrów z dnia 25 czerwca 2002 r. nie okre- wą informację o realizacji zadań Szefa OCK za ślił założeń do planów obrony cywilnej woje- 2008 r. W kolejnych latach MSWiA nie występo- wództw, powiatów, gmin i przedsiębiorców. wało o takie informacje. W latach 2009–2011 Brak tych założeń spowodował, że w praktyce Minister SWiA nie wyegzekwował również od stosowano wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Szefa OCK przedłożenia mu do akceptacji oce- Kraju z 1999 roku dotyczące zasad opracowany przygotowań w zakresie ochrony ludności nia planów obrony cywilnej, co nie gwaranto- i obrony cywilnej, do czego zobowiązuje Sze- wało zachowania wymaganej spójności i kom- fa OCK § 12 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Rady patybilności sporządzanych planów, zwłaszcza Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie przy braku określenia zarówno funkcji planu warunków i trybu planowania i finansowania obrony cywilnej, jak również jego formy i za- zadań wykonywanych w ramach przygotowań kresu merytorycznego. Kontrolowani terenowi obronnych państwa przez organy administra- szefowie obrony cywilnej, z wyjątkiem jedne- cji rządowej i organy samorządu terytorialnego szefa obrony cywilnej gminy, stosując wy- 11 go . Wprawdzie na wniosek Departamentu tyczne z 1999 roku, opracowali plany obro- Analiz i Nadzoru MSWiA, Szef OCK opracował ny cywilnej w celu ustalenia i przygotowania raport Ocena stanu przygotowania Obrony Cy- przedsięwzięć organizacyjnych i rzeczowych wilnej w Polsce. Raport końcowy. Stan na dzień obrony cywilnej na okres zewnętrznego za- 31 grudnia 2009 r., to jednak z ustaleń kontroli grożenia państwa i wojny. Jednak nie wszyst- wynika, że dokument ten nie był przedmio- kie plany spełniały wymogi ustalone w tych tem analiz ze strony właściwych komórek or- wytycznych. W grupie wojewódzkich planów ganizacyjnych MSWiA. Wyjaśniając przyczyny obrony cywilnej jeden spośród siedmiu kon- tej nieprawidłowości Minister SWiA stwierdził, trolowanych (14%) nie spełniał tych wymo- że Raport trafił do MSWiA w drodze kontak- gów. Wśród planów powiatowych wymogów tów roboczych i opierał się on na subiektyw- nie spełniało pięć spośród siedmiu kontro- nych ocenach stanu faktycznego i prawne- lowanych (71%), a w grupie planów obrony go. Pomimo takiej oceny, Minister SWiA nie cywilnej gmin wymogów nie spełniało sześć podjął działań zmierzających do weryfikacji spośród 14 kontrolowanych (42%). Zastrzeże- przedstawionych w raporcie informacji i da- nia kontroli budził brak kompletności planów nych. W ocenie NIK, brak analizy i weryfikacji w zakresie zawartości merytorycznej oraz aktu- przedstawionego dokumentu spowodował, iż alność przyjętych rozwiązań i założeń w odnie- Minister SWiA nie posiadał informacji niezbęd- sieniu do zmieniającej się infrastruktury. [szerzej str. 16-17; 25-26; 28-29; 30]

10 Dz.U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437 ze zm. 11 Dz.U. Nr 152, poz.1599 ze zm. 7 Pdsumowanieo w ynik ó w k ontroli

2.2.4 Szef OCK koordynował zadania i przed- jednostek oc do realizacji zadań. Opracowa- sięwzięcia obrony cywilnej, w formie wydane przez szefów OCW oceny nie zawierały też wanych coroczne wytycznych do działalności uwag i wniosków, zmierzających do poprawy w dziedzinie obrony cywilnej. W wytycznych stanu funkcjonowania obrony cywilnej w gmi- określano przedsięwzięcia w poszczególnych nach i powiatach. Szef OCK nie przedkładał obszarach działalności, tj.: w zakresie organi- Ministrowi SWiA oraz Radzie Ministrów i Mi- zacyjnym, planowania i ratownictwa, wykry- nistrowi Obrony Narodowej ocen stanu przy- wania zagrożeń, ostrzegania i alarmowania, gotowań w zakresie ochrony ludności i obro- szkolenia, zabezpieczenia logistycznego i inny cywilnej województw, powiatów i gmin, frastruktury technicznej. Jednakże sposób re- do czego zobowiązuje § 12 ust. 1 pkt 4 oraz alizacji tak ustalonych zadań i przedsięwzięć § 12 ust. 2 pkt 1 lit. a i pkt 2 lit. b rozporządze- nie był przez Szefa OCK kontrolowany, pomi- nia Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r.12 mo obowiązku określonego w § 4 pkt 1 roz- Kontrola NIK wykazała, że projekty takich do- porządzenia z 25 czerwca 2002 r. Skutkowało kumentów wprawdzie zostały przygotowane to brakiem zweryfikowanych i pełnych infor- w Biurze do Spraw Ochrony Ludności i Obro- macji w zakresie terminowości i rzetelności re- ny Cywilnej13 za lata 2009 i 2010 to jednak Szef alizacji ustalonych zadań przez szefów OCW. OCK dokumentów tych nie przedłożył właści- Szef OCK nie przeprowadzał również kontroli wym organom. [szerzej str. 18; 20; 21-22] przygotowania formacji obrony cywilnej i ra- 2.2.6 Szef OCK nie ustalił normatywów w za- towników do prowadzenia działań ratowni- kresie zaopatrywania organów i formacji obro- czych, do czego zobowiązuje § 2 pkt 11 roz- ny cywilnej w sprzęt, środki techniczne i umun- porządzenia z dnia 25 czerwca 2002 r. Wyja- durowanie niezbędne do wykonywania zadań śniając powyższe nieprawidłowości, Szef OCK obrony cywilnej, do czego zobowiązuje § 2 wskazał, że kontrole takie prowadzili szefowie pkt 13 rozporządzenia z dnia 25 czerwca 2002 r. obrony cywilnej województw i z tego względu Powodowało to m.in., że poszczególne forma- czynności tych nie prowadził. NIK zauważa, że cje dysponowały bardzo zróżnicowanym wy- wykonywanie takich kontroli przez inne organy posażeniem, zarówno pod względem ilościo- nie zwalnia jednak Szefa OCK z obowiązku re- wym jak i funkcjonalnym. Zdaniem NIK, może alizacji przypisanych mu zadań. [szerzej str. 17] to powodować, iż w sytuacji wystąpienia róż- 2.2.5 Szef OCK zorganizował system sporzą- nego rodzaju zagrożeń posiadany przez forma- dzania ocen stanu przygotowań obrony cy- cje oc sprzęt nie pozwoli na prowadzenie sku- wilnej w województwach. Wszyscy kontrolo- tecznych działań ratowniczych. [szerzej str. 32] wani szefowie obrony cywilnej województw, 2.2.7 Szef OCK przygotował dziesięcioletni w okresie objętym kontrolą, przedkładali co- plan zamierzeń w zakresie doskonalenia i prze- rocznie, według ustalonego wzoru i zakre- kształceń systemu ochrony ludności i obrony su tematycznego, oceny stanu przygotowań cywilnej - Program Doskonalenia Obrony Cy- obrony cywilnej. Dokumenty te sporządzano wilnej. Ustalono, że przygotowując Program w oparciu o oceny przedkładane przez szefów obrony cywilnej powiatów i gmin. Kontrola NIK 12 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca wykazała jednak, że przedstawiany w doku- 2004 r. w sprawie warunków i trybu planowania i finan- mentach stan przygotowań obrony cywilnej sowania zadań wykonywanych w ramach przygoto- wań obronnych państwa przez organy administracji był niezgodny ze stanem faktycznym co po- rządowej i organy samorządu terytorialnego (Dz.U. wodowało, że oceny były nierzetelne i nie od- Nr 152, poz.1599 ze zm.) 13 Komórka organizacyjna w Komendzie Głównej PSP zwierciedlały rzeczywistego przygotowania obsługująca wykonywanie zadań Szefa OCK. 8 Pdsumowanieo w ynik ó w k ontroli

Szef OCK zasięgał opinii innych organów zo- biur Komendy, obsługę zadań Szefa OCK, tj. za- bowiązanych do sporządzania takich planów dań nie będących we właściwości Komendan- na obszarze swojego działania. W dniu 5 sierp- ta Głównego PSP. Do czasu zakończenia kon- nia 2009 r. Szef OCK przesłał ten projekt do troli kwestia formalnego określenia jednostki MSWiA, wskazując na potrzebę uzupełnienia zapewniającej obsługę Szefa OCK nie została go przez MSWiA o dane niezbędne do jego uregulowana. [szerzej str. 18] kompletności. Pomimo nieotrzymania tych 2.2.9 Nie był realizowany bądź nierzetelnie danych, Szef OCK wystąpił dopiero podczas wykonywany obowiązek ustalania przez tere- kontroli NIK z monitem o przekazanie powyż- nowych szefów obrony cywilnej wykazu insty- szych informacji. Do czasu zakończenia kon- tucji państwowych, przedsiębiorców i innych troli, dane te nie zostały przez MSWiA przeka- jednostek organizacyjnych oraz społecznych zane. [szerzej str. 15] organizacji ratowniczych funkcjonujących na 2.2.8 Obsługę realizacji zadań Szefa OCK, zaj- ich terenie, przewidzianych do prowadzenia mującego równocześnie stanowisko Komen- przygotowań i realizacji przedsięwzięć w za- danta Głównego PSP, w praktyce zapewniała kresie obrony cywilnej, do czego zobowiązuje Komenda Główna Państwowej Straży Pożar- § 3 pkt 24 rozporządzenia z dnia 25 czerwca nej. Prezes Rady Ministrów, rozporządzeniem 2002 r. Ustalono, że 13 kontrolowanych szefów z dnia 15 września 1999 r. w sprawie nadania obrony cywilnej (46%) nie ustaliło takich wyka- statutu Komendzie Głównej Państwowej Stra- zów, tym samym nie zobowiązało funkcjonu- ży Pożarnej14 nadał Komendzie statut. W § 1 jących na terenie swojego działania podmio- statutu określono, że Komenda Główna Pań- tów do realizacji zadań. [ szerzej str. 19; 21; 22] stwowej Straży Pożarnej jest urzędem zapew- 2.2.10 Ośmiu szefów obrony cywilnej woje- niającym obsługę Komendanta Głównego wództw, powiatów i gmin (29% skontrolowa- Państwowej Straży Pożarnej. Wprowadzając nych) nie powołało w ogóle podstawowych kolejne zmiany w statucie Komendy Głównej jednostek organizacyjnych obrony cywilnej, Państwowej Straży Pożarnej, Prezes Rady Mini- tj. terenowych formacji obrony cywilnej, prze- strów utworzył Biuro do Spraw Ochrony Lud- znaczonych między innymi do ochrony ludno- ności i Obrony Cywilnej. Zmiana ta nie skutko- ści, tj. nie realizowało obowiązku wynikającego wała formalnym powierzeniem obsługi Szefa z § 3 pkt 7 rozporządzenia z dnia 25 czerwca OCK tej jednostce. W dalszym ciągu Komenda 2002 r. [szerzej str. 19; 21; 22] Główna PSP jest urzędem zapewniającym ob- 2.2.11 Wszyscy skontrolowani szefowie OCW sługę wyłącznie Komendanta Głównego PSP. organizowali ćwiczenia i szkolenia z zakresu Przepisy ustawy o powszechnym obowiąz- obrony cywilnej. NIK stwierdziła natomiast, ku obrony RP nie określiły jednostki organi- iż spośród siedmiu skontrolowanych szefów zacyjnej zobowiązanej do obsługi Szefa OCK. OCP jeden (14%) nie realizował tego zadania, Komendant Główny PSP zarządzeniem Nr 20 a wśród szefów OCG sześciu (42%) spośród z dnia 30 grudnia 2008 r. w sprawie nadania re- czternastu kontrolowanych. NIK stwierdziła za- gulaminu organizacyjnego Komendzie Głów- niechanie prowadzenia szkoleń z zakresu po- nej Państwowej Straży Pożarnej15, wprowadził wszechnej samoobrony ludności przez wszyst- do zakresów działania Biura do Spraw Ochrony kich kontrolowanych szefów obrony cywilnej Ludności i Obrony Cywilnej, jak również innych gmin, co należy ocenić negatywnie. Powoduje to ryzyko nieposiadania przez mieszkańców 14 Dz. U. Nr 75, poz. 843. tych gmin umiejętności zachowania się w sy- 15 Dz. Urz. KG PSP Nr 2, poz. 34 ze zm. 9 Pdsumowanieo w ynik ó w k ontroli

tuacji zagrożeń. W części gmin organizowa- cję i utrzymanie posiadanego sprzętu. [szerzej no jedynie spotkania „pogadankowe” z tego str. 31-33] zakresu, głównie w szkołach i przedszkolach, 2.2.14 W kontrolowanych jednostkach stwier- oraz wydawano tematyczne broszury i plaka- dzono, że w okresie objętym kontrolą nie doty. [szerzej str. 26; 29; 30-31] konywano zakupów sprzętu i wyposażenia for- 2.2.12 Wszyscy skontrolowani szefowie obro- macji oc. Gospodarka magazynowa polegała ny cywilnej województw i powiatów zorgani- głównie na weryfikacji przydatności sprzętu, zowali i zapewnili działanie systemów wykry- w większości przypadków przestarzałego, po- wania i alarmowania oraz systemów wcze- chodzącego z zakupów realizowanych nawet snego ostrzegania o zagrożeniach. Natomiast w latach siedemdziesiątych ubiegłego wie- spośród 14 skontrolowanych szefów obrony ku. W magazynach sprzętu obrony cywilnej cywilnej gmin jeden nie wykonał tego obo- przechowywano sprzęt i wyposażenie, uży- wiązku, a w dwóch gminach systemy te były czone przez wojewodów, o małej przydatno- niekompletne. [szerzej str. 26-27; 29; 31] ści z uwagi na stan techniczny i stopień wy- 2.2.13 Udział Szefa OCK w procedurze plano- eksploatowania. [szerzej str. 34-35] wania środków na realizację zadań przez tere- 2.3 Uwagi końcowe i wnioski nowe organy obrony cywilnej był realizowany w formie opiniowania programów doskona- Kontrola wykazała, że obecnie funk- lenia obrony cywilnej, sporządzanych przez cjonujący model systemu obrony cywil- wojewodów. Szef OCK planował środki budże- nej kraju nie jest w pełni dostosowany do towe na realizację własnych zadań w ramach aktualnych potrzeb, w tym wynikających budżetu Komendy Głównej PSP, w części 42 z członkostwa Polski w Unii Europejskiej, – Sprawy wewnętrzne, rozdział 75414- Obro- obecnej organizacji państwa i stanu infra- na cywilna. Ustalono, iż w latach 2009–2010 struktury kraju. Normy prawne regulujące środki te wynosiły odpowiednio 125,1 tys. zł organizację i funkcjonowanie obrony cywil- (98,5% środków planowanych) i 115,4 tys. zł nej nie zapewniają skutecznego koordyno- (99,5%) i były przeznaczone głównie na orga- wania działań dotyczących szeroko poję- nizację szkoleń i ćwiczeń z zakresu obrony cy- tej ochrony ludności oraz współdziałania wilnej. Wszyscy kontrolowani szefowie OCW w zwalczaniu klęsk żywiołowych wykony- w latach 2009–2011 planowali i zabezpieczali wanych w ramach struktur obrony cywilnej w budżetach wojewodów środki finansowe na z działalnością wykonywaną w tym zakre- wykonywanie zadań z zakresu obrony cywil- sie przez inne podmioty. Brakuje również nej. Środki te przeznaczano na wydatki bieżą- mechanizmów zapewniających niezbędną, ce, wydatki majątkowe oraz na dotacje dla sze- skuteczną koordynację działań w ramach fów obrony cywilnej powiatów i gmin. W bu- samego systemu obrony cywilnej. Zada- dżetach powiatów i gmin kontrolowanych sze- nia obrony cywilnej kraju zostały bowiem fów obrony cywilnej w latach 2009–2011 nie powierzone odrębnym organom i forma- planowano i nie dokonywano wydatków ze cjom, jednak bez precyzyjnego określenia środków własnych na obronę cywilną w roz- ich wzajemnych relacji, zasad współdziała- dziale 75414 – Obrona cywilna. Realizowano nia oraz odpowiedzialności za poszczegól- natomiast wydatki ze środków dotacji budże- ne zadania. Nie ustalono także zasad współ- tu państwa. Środki przeznaczano głównie na pracy z innymi organami państwa wykonu- wydatki bieżące, obejmujące koszty organi- jącymi zadania z zakresu ochrony ludności, zowanych szkoleń i ćwiczeń oraz konserwa- 10 Pdsumowanieo w ynik ó w k ontroli

zwalczania klęsk żywiołowych i innych zda- jest jasnych i przejrzystych przepisów wy- rzeń nadzwyczajnych. konawczych dotyczących oc, które umoż- Zdefiniowane w ustawie o powszech- liwiłyby prawidłową i skuteczną realizację nym obowiązku obrony RP zadania obrony zadań oc na terenie RP. cywilnej są też w dużej mierze zbieżne z za- Ustalenia kontroli wskazują, że przygo- daniami określonymi w ustawach: o ochro- towanie jednostek terenowych oc nie zanie przeciwpożarowej16, o Państwowej Stra- pewnia skutecznej ochrony ludności przed ży Pożarnej17, o stanie klęski żywiołowej18 zagrożeniami. Formacje oc nie posiadają oraz o zarządzaniu kryzysowym. Regulacje adekwatnego do potencjalnych zagrożeń te nie są jednak dostatecznie skorelowane, wyposażenia, a przeznaczane na ten cel co powoduje, że do realizacji poszczegól- środki finansowe nie dają możliwości bie- nych zadań powołano kilku wykonawców. żącego uzupełniania niedoborów oraz ro- Przy braku jednoznacznego ustalenia ich tacji sprzętu wyeksploatowanego. Zanie- wzajemnych relacji może to powodować chanie weryfikacji organizacji formacji oc wątpliwości co do tego kto i w jakim zakre- spowodowało, ze znaczna część tych jed- sie odpowiada za wykonanie poszczegól- nostek nie posiada niezbędnych obsad oso- nych zadań. Wprawdzie już w 2006 r. podję- bowych. Przestarzałe plany obrony cywilnej te zostały prace zmierzające do dostosowanie dają gwarancji, że działania prowadzo- nia systemu obrony cywilnej do aktualnych ne według przyjętych w tych dokumentach potrzeb i organizacji państwa, to jednak do założeń zapewnią ochronę zdrowia i życia czasu zakończenia kontroli regulacji takich ludności cywilnej. nie przygotowano i nie wdrożono. W oce- Ustalenia dokonane podczas niniejszej kon- nie NIK w polskim systemie prawnym brak troli uzasadniają przedstawienie wniosku do Ministra Spraw Wewnętrznych o przyspie- szenie prac zmierzających do przygotowania 16 Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciw- Pożarowej (Dz. U. z 2009 Nr 178, poz. 1380 ze zm). projektu ustawy regulującej kompleksowo 17 Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży funkcjonowanie obrony cywilnej kraju, ade- Pożarnej (Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 ze zm.). kwatnej do standardów międzynarodowych 18 Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywio- łowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 ze zm.). i uwarunkowań wewnętrznych.

11 3 waiejszeż n w yniki k ontroli

3.1 Istotne ustalenia kontroli czeństwa wewnętrznego państwa. Wszelkie działania w zakresie zapewnienia odpowied- 3.1.1. Zadania obrony cywilnej w kontekście niego, akceptowanego przez społeczeństwo, zaleceń i wniosków instytucji poziomu bezpieczeństwa wewnętrznego pań- międzynarodowych, właściwych stwa winny być skierowane na realizację zadań w sprawach bezpieczeństwa i ochrony w zakresie wdrożenia systemu zarządzania kry- ludności oraz Strategii Bezpieczeństwa zysowego, budowy Systemu Ochrony Ludności Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej poprzez zapewnienie funkcjonowania Systemu Ostrzegania i Alarmowania Ludności oraz Zin- W ocenie Najwyższej Izby Kontroli stan roz- tegrowanego Systemu Ratowniczego. wiązań prawnych w zakresie realizacji zadań obrony cywilnej wymaga systemowych zmian, W dniu 19 września 1991 r. Prezydent Rze- ukierunkowanych przede wszystkim na reali- czypospolitej Polskiej ratyfikował Protokoły zację zadań szeroko pojętej sfery ochrony lud- Dodatkowe z dnia 8 czerwca 1977 r. do Kon- ności w czasie pokoju, uwzględniających przy- wencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 r. Stosow- należność Polski do Unii Europejskiej, dających ne oświadczenie Prezydenta RP zostało opu- podstawy funkcjonowania w warunkach ze- blikowane w Dz. U. z 1992 r. Nr 41 poz. 175. wnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa pań- W art. 80 ust. 2 Protokołu Dodatkowego I okre- stwa i w czasie wojny. ślono między innymi, że „wysokie umawiają- ce się strony wydadzą zarządzenia i instrukcje W Strategii Bezpieczeństwa Narodowego w celu zapewnienia przestrzegania niniejsze- Rzeczypospolitej Polskiejw zakresie bezpie- go protokołu”. czeństwa wewnętrznego stwierdzono, że nad- rzędnym celem działań państwa w tej dziedzi- W art. 61 lit. a Protokołu Dodatkowego nie jest utrzymanie zdolności do reagowania I ustalono, że pojęcie „obrona cywilna” oznacza - odpowiednio do zaistniałej sytuacji - w przy- wypełnianie wszystkich lub niektórych zadań padku wystąpienia zagrożeń bezpieczeństwa humanitarnych w tym przepisie, mających na publicznego oraz bezpieczeństwa powszech- celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpie- nego, związanych z ochroną porządku praw- czeństwami wynikającymi z działań zbrojnych nego, życia i zdrowia obywateli oraz majątku lub klęsk żywiołowych, i przezwyciężanie ich narodowego przed bezprawnymi działaniami bezpośrednich następstw, jak też zapewnienie oraz skutkami klęsk żywiołowych, katastrof na- warunków koniecznych do przetrwania. Są to turalnych i awarii technicznych. Osiągnięcie następujące zadania: służba ostrzegawcza; ewa- tego celu wymaga tworzenia spójnych prze- kuacja; przygotowanie i organizowanie schro- pisów prawnych, kształtowania postaw spo- nów; obsługa środków zaciemnienia; ratownic- łecznych, doskonalenia działalności wszystkich two; służby medyczne, włączając w to pierwszą podmiotów państwowych i społecznych, któ- pomoc oraz opiekę religijną; walka z pożarami; rych aktywność związana jest z bezpieczeń- wykrywanie i oznaczanie stref niebezpiecznych; stwem wewnętrznym państwa. Będzie to odkażanie i inne podobne działania ochron- możliwe poprzez zwiększenie efektywności ne; dostarczanie doraźnych pomieszczeń i za- działania administracji publicznej oraz syste- opatrzenia; doraźna pomoc dla przywrócenia matyczne podnoszenie poziomu profesjona- i utrzymania porządku w strefach dotkniętych lizmu funkcjonariuszy i pracowników instytu- klęskami; doraźne przywrócenie działania nie- cji państwowych realizujących zadania w tej zbędnych służb użyteczności publicznej; do- sferze funkcjonowania państwa, a także upo- raźne grzebanie zmarłych; pomoc w ratowaniu wszechnianie wiedzy o zagrożeniach bezpie- dóbr niezbędnych dla przetrwania; dodatkowe 12 waiejszeż n w yniki k ontroli

rodzaje działalności, niezbędne dla wypełnienia a także sferę koordynowania przyjmowania któregoś z zadań wyżej wymienionych, w tym i udzielania pomocy humanitarnej. W założe- planowanie i prace organizacyjne. Określenie niach tych zaproponowano rozwiązanie, aby „organizacje obrony cywilnej” obejmuje obiek- w razie wprowadzenia stanu wojennego i w ty oraz formacje utworzone przez uprawnione czasie wojny, ochrona ludności przekształcała władze strony konfliktu lub działające z ich upo- się w obronę cywilną, a podmioty ochrony lud- ważnienia dla wypełnienia któregokolwiek z za- ności określone w ustawie, stawały się organi- dań wymienionych wyżej i wyznaczone wyłącz- zacjami obrony cywilnej w rozumieniu artykułu nie do tych zadań. 61 lit. b Protokołu Dodatkowego I. Proponowa- W prawie polskim cele obrony cywilnej zo- ne regulacje i rozwiązania były zbieżne z za- stały określone w art. 137 ustawy o powszech- leceniami Strategii Bezpieczeństwa Narodo- nym obowiązku obrony RP. Są to: ochrona lud- wego Rzeczypospolitej Polskiej oraz Protokołu ności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności Dodatkowego I. Do dnia zakończenia kontroli publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie sporządzono jednak projektu takiej ustawy. nie pomocy poszkodowanym w czasie wojny Przewlekły i nieskuteczny proces legislacyj- oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywio- ny, w ocenie NIK, był przyczyną braku kom- łowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu pleksowej i aktualnej regulacji prawnej w po- ich skutków. staci ustawy, która określałaby zadania obrony Kontrola wykazała, że w 2006 r. w MSWiA cywilnej oraz zasady organizacji i funkcjono- rozpoczęto prace nad przygotowaniem projek- wania tego systemu. Po 6-ciu latach prac, cel tu ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, jakim było stworzenie aktualnej systemowej który w zamierzeniach miał stanowić regulację regulacji prawnej w tym zakresie, nie został zre- uzupełniającą w stosunku do projektu ustawy alizowany, a zaangażowanie dwóch instytucji o zarządzaniu kryzysowym. Regulacje projekto- (Minister SWiA i Szef OCK) nie zostało należy- wanej ustawy miały na celu również integro- cie wykorzystane. wać – w sposób systemowy - działania róż- Kontrole przeprowadzone przez NIK wyka- nych podmiotów zaangażowanych w ochro- zały również, że obowiązujący stan rozwiązań nę ludności w czasie pokoju i wojny. W wyniku prawnych w zakresie realizacji zadań obrony uwag zgłoszonych przez Ministerstwo Obro- cywilnej wymaga systemowych zmian, gdyż ny Narodowej i Biuro Bezpieczeństwa Narodo- zadania obrony cywilnej w dużej części są wego, problematyka obrony cywilnej została zbieżne z zadaniami określonymi przepisami w całości usunięta z tego projektu. W stycz- ustaw: o ochronie przeciwpożarowej, o Pań- niu 2010 r. Szef OCK opracował i przedłożył stwowej Straży Pożarnej, o stanie klęski żywio- Ministrowi SWiA dokument pt. Założenia do łowej oraz o zarządzaniu kryzysowym. Zada- projektu ustawy o ochronie ludności. W doku- nia te są powierzane różnym podmiotom, co mencie tym sformułowano założenia do pro- powoduje np. powielanie dokumentów plani- jektu ustawy o ochronie ludności, obejmują- stycznych o podobnym charakterze, przepro- ce: określenie zasad organizacji i funkcjonowa- wadzanie analiz zagrożeń w tym samym zakre- nia ochrony ludności i związanych z tym zadań sie, utrzymywanie kilku systemów alarmowania organów właściwych w zakresie ochrony lud- i powiadamiania na tym samym obszarze czy ności; zasad informowania, ostrzegania i alar- też planowanie i organizowanie ewakuacji lud- mowania przed zagrożeniami; praw i obowiąz- ności z zagrożonych terenów w ramach zadań ków obywateli w zakresie ochrony ludności; wynikających z odrębnych przepisów prawnych. zasad finansowania zadań ochrony ludności, 13 waiejszeż n w yniki k ontroli

Wiele aktów prawnych dotyczących obro- poszczególnych zadań kilku wykonawców, nie ny cywilnej przestało obowiązywać z dniem precyzując ich wzajemnych relacji w tym za- 4 lipca 2004 r. na skutek uchylenia m.in. art. 140 kresie co powoduje, że terenowi szefowie OC ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszech- mimo określenia zakresu działania mieli pro- nym obowiązku obrony RP19, który stanowił blem z ustaleniem swoich kompetencji na ob- delegację do wydania rozporządzeń określa- szarze ich działania. Rozporządzenie określa- jących obowiązki i uprawnienia organów oc, jąc ramowo zadania, nie wskazuje sposobu ich kwestie formacji oc oraz sygnały powszechne- realizacji oraz nie wyposaża w doprecyzowa- go ostrzegania i alarmowania. Spowodowało ne narzędzia, niezbędne do kompleksowego to, iż moc obowiązującą utraciło rozporządze- nadzoru oraz koordynowania przygotowań na nie Rady Ministrów z dnia 28 września 1993 r. niższych szczeblach. 20 w sprawie obrony cywilnej , które precyzowa- W toku kontroli Szef OCK stwierdził, że obo- ło między innymi formy realizacji zadań obrony wiązujący stan rozwiązań prawnych w zakre- cywilnej, w pełnym zakresie ustalonym w Pro- sie realizacji zadań obrony cywilnej wymaga tokole Dodatkowym I, regulowało zagadnienia systemowych zmian, ukierunkowanych przede dotyczące organizacji i funkcjonowania forma- wszystkim na realizację zadań szeroko poję- cji oc, jak również wskazywało podmioty do re- tej sfery ochrony ludności w czasie pokoju, alizacji tych zadań. Moc obowiązującą utraci- uwzględniających przynależność Polski do Unii ło również zarządzenie Szefa Obrony Cywilnej Europejskiej i aktywność w zakresie ochrony Kraju Nr 1/OC z dnia 5 maja 1994 roku w spra- ludności w ramach członkostwa w UE, a jed- wie szczegółowych struktur organizacyjnych nocześnie dających podstawy funkcjonowania formacji OC, czasów osiągania gotowości do w warunkach zewnętrznego zagrożenia bez- działań oraz ich zadań i wyposażenia. Do dnia pieczeństwa państwa i w czasie wojny. Potrze- zakończenia kontroli w miejsce uchylonych ak- ba wdrożenia systemowych rozwiązań, ukie- tów nie uchwalono nowych przepisów. runkowanych na wykorzystanie istniejącego Rada Ministrów w rozporządzeniu z dnia w państwie potencjału realizującego w prak- 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego tyce zadania ochrony ludności, zdolnego do zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kra- podjęcia niezbędnych działań w tym zakresie, ju, szefów obrony cywilnej województw, po- staje się nieodzownym atrybutem nowego po- wiatów i gmin określiła zadania poszczegól- dejścia do sfery ochrony ludności, z uwzględ- nych organów obrony cywilnej. Jednak nie do nieniem obrony cywilnej w rozumieniu prze- wszystkich zadań, wymienionych w Protokole pisów Protokołu Dodatkowego I do Konwencji Dodatkowym I, wskazano podmioty odpowie- Genewskich. Podobnie, pozostali kontrolowani dzialne za ich realizację. Nie wskazano wyko- terenowi szefowie obrony cywilnej stwierdzili, nawcy tak istotnych zadań jak np. przygotowa- że obrona cywilna, jako pozamilitarny element nie i organizowanie schronów, obsługa środ- systemu obronnego państwa powinna działać ków zaciemniania czy opieka religijna. Ponad- w oparciu o kompleksowe uregulowania praw- to przepisy tego rozporządzenia wskazują do ne pozwalające na prowadzenie skoordyno- wanych, interdyscyplinarnych przedsięwzięć o charakterze planistycznym, organizacyjnym, 19 Art. 140 został uchylony z dniem 1 lipca 2004 r. przez szkoleniowym, logistycznym i inwestycyjnym. art. 1 pkt 63 ustawy z dnia 29 października 2003 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obro- Zdaniem NIK normy prawne regulujące or- ny Rzeczypospolitej Polskiej oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 210, poz. 2036). ganizację i funkcjonowanie obrony cywilnej 20 Dz. U. Nr 93, poz. 429 ze zm. wymagają zmian, gdyż nie zapewniają możli- 14 waiejszeż n w yniki k ontroli

wości skutecznego koordynowania i realizacji Obrony Cywilnej, tj. sporządzanego na 10 - letni działań dotyczących szeroko pojętej ochrony okres planu zamierzeń w zakresie: kierunków ludności. doskonalenia i przekształceń systemu ochrony ludności i obrony cywilnej; przedsięwzięć 3.1.2. Dostosowanie struktur i organizacji rzeczowo-finansowych w zakresie doskonale- obrony cywilnej do zadań ustawowych nia obrony cywilnej dotyczących: kierowania Szczebel centralny obroną cywilną, formacji obrony cywilnej, organizacji zbiorowej i indywidualnej ochrony W kontrolowanym okresie Minister SWiA ludności, działalności informacyjnej i eduka- nie dysponował aktualnymi danymi dotyczą- cyjnej w zakresie samoobrony ludności oraz cymi zasobów, stanu oraz funkcjonowania szkolenia. Szef OCK, po zasięgnięciu opinii or- oc. Ustalono, że w badanym okresie złożona ganów sporządzających programy doskona- została tylko jedna informacja o realizacji za- lenia obrony cywilnej w ramach poszczegól- dań Szefa OCK za 2008 r. Wprawdzie na wnio- nych ministerstw, centralnych organów ad- sek Departamentu Analiz i Nadzoru MSWiA ministracji rządowej i szefów obrony cywilnej w Komendzie Głównej PSP został opracowa- województw, pismem z dnia 5 sierpnia 2009 r. ny raport Ocena stanu przygotowania Obro- (nr BL-I-403/43-1/09) przesłał Podsekretarzowi ny Cywilnej w Polsce. Raport końcowy. Stan na Stanu w MSWiA projekt Programu Doskonale- dzień 31 grudnia 2009 r., to jednak dokument nia Obrony Cywilnej informując równocześnie, ten nie został wykorzystany i nie był przedmio- że projekt ten został opracowany na podsta- tem analiz właściwych komórek organizacyj- wie materiałów otrzymanych ze wszystkich Mi- nych MSWiA. nisterstw i centralnych organów administracji Minister SWiA nie występował również do rządowej, a do jego kompletności niezbędne Szefa OCK o przekazanie kompleksowych in- jest pozyskanie danych z MSWiA. Pismem z dnia 21 formacji o realizacji zadań obrony cywilnej , do 19 września 2011 r. (w trakcie kontroli NIK) Za- czego uprawnia § 6 pkt 1 rozporządzenia Rady stępca Szefa Obrony Cywilnej Kraju zwrócił się Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. do Podsekretarza Stanu w MSWiA o przekaza- Ustalono również, że w latach 2009–2010 nie informacji, o które wnioskowano w piśmie Szef OCK nie przedłożył do akceptacji Ministro- z dnia 5 sierpnia 2009 r. Do czasu zakończenia wi SWiA oceny przygotowań w zakresie ochro- kontroli dane te nie zostały przekazane. ny ludności i obrony cywilnej, do czego zobo- Obowiązujące przepisy prawa nie nakła- wiązuje § 12 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Rady dają na Szefa OCK, ani na inny organ, obo- Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie wiązku opracowania planu obrony cywilnej warunków i trybu planowania i finansowania państwa. Uprzednio obowiązek taki wynikał zadań wykonywanych w ramach przygotowań z przepisu § 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Rady obronnych państwa przez organy administracji Ministrów z dnia 23 grudnia 1983 r. w sprawie 22 rządowej i organy samorządu terytorialnego . szczegółowego zakresu działania Szefa Obro- NIK pozytywnie ocenia opracowanie przez ny Cywilnej Kraju oraz szefów obrony cywilnej Szefa OCK projektu Programu Doskonalenia województw, miast, dzielnic, gmin oraz miast i gmin23. Przepis ten utracił moc w związku z wejściem w życie rozporządzenia Rady Mi- 21 W latach 2009–2011 Minister SWiA wystąpił jedynie trzykrotnie do Szefa OCK o informacje dotyczące nistrów z dnia 28 września 1993 r. w sprawie konkretnych zagadnień, nie mające kompleksowego charakteru. 22 Dz. U. Nr 152, poz. 1599 ze zm. 23 Dz. U. Nr 73, poz. 324. 15 waiejszeż n w yniki k ontroli

szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Szef OCK nie określił założeń do planów Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej woje- obrony cywilnej województw, powiatów, gmin wództw i gmin oraz zasad i trybu kierowania, i przedsiębiorców, tj. nie zrealizował obowiąz- a także koordynowania przez nich przygoto- ku wynikającego z § 2 pkt 3 rozporządzenia wań i realizacji przedsięwzięć obrony cywil- Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. Je- nej24. Zarówno przepisy przywołanego wy- dynie w wytycznych Szefa OCK do działalno- żej rozporządzenia z dnia 28 września 1993 r. ści w dziedzinie obrony cywilnej w 2009, 2010 jak i obecnie obowiązującego rozporządze- i 2011 nakazano aktualizację planów obrony nia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. cywilnej, z uwzględnieniem ich korelacji z in- w sprawie szczegółowego zakresu działania nymi planami obejmującymi sferę ochrony Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony ludności. W sytuacji braku aktualnych założeń cywilnej województw, powiatów i gmin nie na- do planów obrony cywilnej w praktyce stoso- łożyły na Szefa OCK obowiązku przygotowania wano wytyczne Szefa OCK z dnia 13 paździer- projektu planu obrony cywilnej państwa, na- nika 1999 roku w sprawie zasad opracowania tomiast zobowiązały go do uzgadniania pro- planu obrony cywilnej województw, powiatów, jektu planu obrony cywilnej państwa z Szefem gmin i zakładów pracy. W powyższych „Wytycz- Sztabu Generalnego Wojska Polskiego lub Mi- nych ….” jako podstawę ich wydania przywo- nistrem Obrony Narodowej, odpowiednio do łano: § 1 pkt 1 lit. d rozporządzenia Rady Mi- okresu obowiązywania ww. przepisów. Taki nistrów z dnia 28 września 1993 r. w sprawie stan prawny spowodował, że wynikający z § 2 szczegółowego zakresu działania Szefa Obro- pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia ny Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej wo- 25 czerwca 2002 r. obowiązek uzgadniania pla- jewództw i gmin oraz zasad i trybu kierowa- nu obrony cywilnej państwa nie mógł być wy- nia, a także koordynowania przez nich przygo- konany przez Szefa OCK. W zasobach archiwal- towań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej nych Komendy Głównej PSP przechowywano oraz § 37 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów Plan Obrony Cywilnej RP, opatrzony klauzulą z dnia 28 września 1993 r. w sprawie obrony cy- „Tajne”, opracowany w 1995 r. Odnosząc się do wilnej. Pierwsze z przywołanych rozporządzeń wartości merytorycznej tego dokumentu Szef utraciło moc z dniem 16 lipca 2002 r.,25 a drugie OCK stwierdził, że od czasu jego opracowania z dniem 1 lipca 2004 r.26. Należy ponadto za- nastąpiły zasadnicze zmiany gospodarcze oraz uważyć, wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kra- administracyjne (reforma administracji publicz- ju z dnia 13 października 1999 roku regulowały nej), w tym znaczna decentralizacja zarządza- zasady opracowania planów obrony cywilnej, nia. Między innymi te uwarunkowania powo- natomiast na podstawie obowiązującego stanu dują, że struktura i treść wspomnianego planu prawnego na Szefie OCK ciąży obowiązek okre- nie przystaje do obecnych warunków, czyniąc ślenia założeń do tych planów. W powszechnie go nieużytecznym. Dlatego też nie jest on sto- obowiązującym prawie oraz w wytycznych Sze- sowany w praktyce. fa OCK brak jest określenia zarówno funkcji pla-

25 Rozporządzenie zostało uchylone z dniem 16 lipca 2002 r. rozporządzeniem RM z dnia 25 czerw- 24 Dz. U. Nr 91, poz. 420. Rozporządzenie to utraciło moc ca 2002 r. ( Dz. U. Nr 96, poz. 850). w związku z wejściem w życie rozporządzenia Rady 26 Rozporządzenie utraciło moc z dniem 1 lipca 2004 r. Ministrów z dnia z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie na podstawie ustawy z dnia 29 października 2003 r. szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywil- o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obro- nej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powia- ny Rzeczypospolitej Polskiej oraz zmianie niektórych tów i gmin (Dz. U. Nr 96, poz. 850). innych ustaw (Dz. U. Nr 210, poz. 2036). 16 waiejszeż n w yniki k ontroli

nu obrony cywilnej, jak również jego formy i za- zbawiło Szefa OCK zweryfikowanych informa- kresu merytorycznego. W tym kontekście, brak cji o faktycznym stanie realizowanych zadań. ustalenia założeń do tych planów, może spowo- Szef OCK wydał w dniu 21 kwietnia 2009 r. dować utratę kompatybilności tych dokumen- „Wytyczne w sprawie zasad organizacji i sposo- tów. Szef OCK poinformował wszystkich woje- bu przeprowadzania szkoleń z zakresu ochro- wodów o podjęciu prac nad opracowaniem no- ny ludności i obrony cywilnej”, realizując tym wych wytycznych, zaznaczając że zostaną one samym obowiązek wynikający z § 2 pkt 4 roz- wydane w 2011 r. (pismo nr BL-I-0731/8-1/11 porządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca z 12 września 2011 r.). W dniu 9 września 2011 r. 2002 r. Wytycznymi uregulowano organizację Szef OCK zatwierdził „Harmonogram prac nad szkoleń na szczeblu centralnym oraz tereno- przygotowaniem wytycznych do opracowania wym (wojewódzkim, powiatowym, gminnym) planów obrony cywilnej województw, powia- i w zakładach pracy oraz określono ich formę tów, gmin i przedsiębiorców". jako: szkolenia podstawowe, doskonalące, spe- NIK pozytywnie ocenia ustalanie przez cjalistyczne i ćwiczenia. Ponadto, określono Szefa OCK zadań i przedsięwzięć do realizacji grupy stanowisk podlegających obowiązko- przez szefów obrony cywilnej województw. wi szkoleń oraz odpowiedzialnych za ich re- W okresie objętym kontrolą wydawano co- alizację. Wytycznymi określono także: założe- roczne (na lata 2009, 2010 oraz 2011) wytycz- nia programowe do szkolenia podstawowe- ne do działalności w dziedzinie obrony cywil- go na szczeblu terenowym z zakresu ochrony nej. W wytycznych formułowano przedsięwzię- ludności i obrony cywilnej (cel szkolenia, tre- cia w poszczególnych obszarach działalności, ści edukacyjne, metody realizacji zajęć dydak- tj.: w zakresie organizacyjnym i normatywno- tycznych, środki i materiały dydaktyczne, czas prawnym, planowania i ratownictwa, wykry- szkolenia, ewaluację27) oraz wykaz placówek wania zagrożeń, ostrzegania i alarmowania, dydaktycznych realizujących szkolenia z zakre- szkolenia, zabezpieczenia logistycznego i in- su ochrony ludności i obrony cywilnej, doku- frastruktury technicznej. Wytyczne przekazane mentację dydaktyczną oraz wzór zaświadcze- zostały do wszystkich szefów obrony cywilnej nia o ukończeniu szkolenia. województw. Natomiast jako działanie nierze- Według danych Komendy Głównej PSP, telne należy ocenić zaniechanie przez Szefa OCK w okresie objętym kontrolą zorganizowano przeprowadzania kontroli realizacji ustalonych w kraju ogółem 49.851 kursów i szkoleń na któ- działań i przedsięwzięć obrony cywilnej przez rych przeszkolono 1.852.682 osób. W 2009 roku Szefów OCW. NIK nie podziela stanowiska Sze- przeprowadzono 23.139 kursów i szkoleń na fa OCK, że nadzór i koordynacja realizacji zadań których przeszkolono 1.028.850 osób, w 2010 r. w zakresie obrony cywilnej i ochrony ludności - odpowiednio 25.993 i 780.958, a w I półroczu prowadzona była m.in. poprzez organizację 2011 r. – 719 i 42.874. Szczegółowe zestawienie szkoleń, odpraw, narad, warsztatów z przedsta- liczby przeszkolonych osób, według grup szko- wicielami Wydziałów Bezpieczeństwa i Zarzą- leniowych w poszczególnych województwach, dzania Kryzysowego Urzędów Wojewódzkich, przedstawia zestawienie stanowiące załącznik realizującymi zadania obrony cywilnej w wo- Nr 5.7 do niniejszej informacji. jewództwie. Zaniechanie prowadzenia kontroli realizacji zadań, poza niedopełnieniem obo- wiązku wynikającego z § 4 pkt 1 rozporządzenia 27 Pod pojęciem „ewaluacja” należy rozumieć zespół Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r., po- przedsięwzięć mających na celu ocenę przydatności i skuteczności podejmowanych działań dydaktycznych, w odniesieniu do założonych celów, służących doskonaleniu procesu szkolenia. 17 waiejszeż n w yniki k ontroli

Szef OCK, zmierzając do zapewnienia jed- jest urzędem zapewniającym obsługę wyłącz- nolitych form realizacji zadań przez tereno- nie Komendanta Głównego Państwowej Stra- wych szefów obrony cywilnej, wydał w okre- ży Pożarnej. Przepisy ustawy o powszechnym sie objętym kontrolą: wytyczne Szefa Obro- obowiązku obrony RP nie określiły jednostki ny Cywilnej Kraju z dnia 17 października 2008 organizacyjnej zobowiązanej do obsługi Sze- roku w sprawie zasad ewakuacji ludności, zwie- fa OCK. Komendant Główny PSP zarządzeniem rząt i mienia na wypadek masowego zagro- Nr 20 z dnia 30 grudnia 2008 r. w sprawie nada- żenia; wytyczne z dnia 10 lipca 2009 r. w spra- nia regulaminu organizacyjnego Komendzie wie opracowania oceny stanu przygotowań Głównej Państwowej Straży Pożarnej, wpro- obrony cywilnej w województwach; wytycz- wadził do zakresów działania Biura do Spraw ne z września 2009 r. do przeprowadzenia tre- Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej, jak rów- ningów doskonalących z zakresu znajomości nież innych biur Komendy, obsługę zadań Sze- procedur ATP-45B; wytyczne Szefa Obrony Cy- fa OCK, tj. zadań nie będących we właściwości wilnej Kraju z dnia 17 grudnia 2010 r. w sprawie Komendanta Głównego PSP. Do czasu zakoń- ogólnych zasad przygotowania i zapewnienia czenia kontroli kwestia formalnego określenia działania systemu wykrywania i alarmowania jednostki zapewniającej obsługę Szefa OCK nie (SWA) oraz systemu wczesnego ostrzegania została uregulowana. o zagrożeniach (SWO) w województwach, po- Szczebel wojewódzki wiatach i gminach. Szefowie obrony cywilnej Wytycznymi z dnia 10 lipca 2009 r. w spra- województw informowali Szefa OCK, w przed- wie opracowania oceny stanu przygotowań kładanych sprawozdaniach, o wdrożeniu do re- obrony cywilnej w województwach Szef OCK alizacji bieżących zadań, form i zasad wynika- zobowiązał szefów OCW do corocznego przed- jących z przekazanych wytycznych. kładania, według ustalonego wzoru i zakresu Obsługę realizacji zadań Szefa OCK, zaj- tematycznego, ocen stanu przygotowań obro- mującego równocześnie stanowisko Komen- ny cywilnej. Wszyscy kontrolowani szefowie danta Głównego Państwowej Straży Pożar- OCW, w okresie objętym kontrolą, przedkładali nej, w praktyce zapewniała Komenda Główna przedmiotowe oceny. Dokumenty te sporzą- Państwowej Straży Pożarnej. Prezes Rady Mi- dzano w oparciu o oceny przedkładane przez nistrów, rozporządzeniem z dnia 15 września szefów obrony cywilnej powiatów. Kontrola 1999 r. w sprawie nadania statutu Komendzie wykazała jednak, ze nie wszystkie oceny przed- 28 Głównej Państwowej Straży Pożarnej nadał stawiały rzetelny stan przygotowań obrony cy- Komendzie statut. W § 1 Statutu określono, że wilnej. Jak ustalono, Szef Obrony Cywilnej Wo- Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej jewództwa Dolnośląskiego powielał w ocenie jest urzędem zapewniającym obsługę Komen- zbiorczej otrzymane dane bez ich weryfikacji. danta Głównego Państwowej Straży Pożarnej. Tymczasem z ustaleń dokonanych przez NIK Wprowadzając kolejne zmiany w statucie Ko- w toku kontroli przeprowadzonych w gmi- mendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej nach Przeworno i Borów wynikało, że w infor- Prezes Rady Ministrów utworzył co prawda macjach o stanie oc na terenie tych gmin prze- Biuro do Spraw Ochrony Ludności i Obrony kazywanych starostom powiatowym a następ- Cywilnej, jednak nie uległ zmianie przywoła- nie Szefowi OCW, zawarto dane niezgodne ze ny § 1 Statutu co oznacza, że w dalszym ciągu stanem rzeczywistym, w szczególności w od- Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej niesieniu do stanu zorganizowania i wyposa- żenia formacji obrony cywilnej. Opracowane 28 Dz. U. Nr 75, poz. 843 przez szefów OCW oceny nie zawierały uwag 18 waiejszeż n w yniki k ontroli

i wniosków, zmierzających do poprawy stanu nierzetelnie. Zdaniem NIK, w sposób niedosta- funkcjonowania obrony cywilnej w gminach teczny kontrolował realizację ustalonych zadań i powiatach. z zakresu oc w powiatach. Przedmiotem jed- Kontrolowani szefowie OCW, za wyjątkiem nodniowych kontroli przeprowadzanych przez Szefa Obrony Cywilnej Województwa Dolno- Szefa Obrony Cywilnej Województwa Łódzkie- śląskiego, sporządzali roczne plany działania go w powiatach były zagadnienia dotyczące w zakresie obrony cywilnej. Plany te sporządza- planów oc, formacji oc, wytycznych do dziano w formie rocznych wytycznych do działal- łalności na kolejne lata, działalności kontrolnej ności szefów OCP. W wytycznych tych ujmowa- powiatów, systemu wczesnego alarmowania. no w pełnym zakresie zadania wskazane przez Mimo ograniczonego zakresu tych kontroli Szefa OCK do realizacji w poszczególnych la- wykazały one istotne nieprawidłowości, do- tach, uzupełniając je zadaniami własnymi, wła- tyczące m.in.: braku planów obrony cywilnej ściwymi dla danego województwa. Stwierdzo- w trzech powiatach, braku uzgodnień tych plano natomiast, że wszyscy kontrolowani szefo- nów z Szefem OCW w dalszych dwóch staro- wie OCW nie sporządzali wieloletnich planów stwach powiatowych, w jednym powiecie bra- działania, tj. nie realizowali obowiązku wyniku aktualizacji planu obrony cywilnej od cza- kającego z § 5 ust. 1 rozporządzenia Rady Mi- su jego opracowania i uzgodnienia w 2003 r. nistrów z dnia 25 czerwca 2002 r. NIK przyj- Spośród siedmiu kontrolowanych szefów muje do wiadomości złożone przez kontrolo- OCW czterech tj. szefowie obrony cywilnej wo- wanych szefów OCW wyjaśnienia, że funkcję jewództw: pomorskiego, lubelskiego, łódzkie- wieloletnich planów działania pełniły, ustala- go i dolnośląskiego nie ustaliło wykazu insty- ne na 10 - letnie okresy, programy doskonale- tucji państwowych, przedsiębiorców i innych nia obrony cywilnej. Obowiązek sporządzania jednostek organizacyjnych oraz społecznych wojewódzkich programów doskonalenia obro- organizacji ratowniczych funkcjonujących na ny cywilnej wynikał z § 9 ust. 1 pkt 4 lit. c roz- ich terenie, przewidzianych do prowadzenia porządzenia Rady Ministrów z dnia 15 czerw- przygotowań i realizacji przedsięwzięć w za- ca 2004 r. w sprawie warunków i trybu plano- kresie obrony cywilnej. wania i finansowania zadań wykonywanych Szefowie obrony cywilnej województw: w ramach przygotowań obronnych państwa dolnośląskiego i pomorskiego nie powołali wo- przez organy administracji rządowej i organy jewódzkich jednostek organizacyjnych obrony samorządu terytorialnego. Ustalono, że wszy- cywilnej tj. nie wydali zarządzeń o utworzeniu scy kontrolowani szefowie OCW opracowali terenowych formacji obrony cywilnej. Pozosta- wojewódzkie programy doskonalenia obro- li kontrolowani szefowie OCW formacje takie ny cywilnej, obejmujące kierunki doskonale- utworzyli. I tak na przykład: nia systemu ochrony ludności i obrony cywil- −− Szef Obrony Cywilnej Województwa Lu- nej oraz przedsięwzięcia rzeczowo-finansowe belskiego utworzył pięć formacji o zasięgu w zakresie doskonalenia obrony cywilnej. wojewódzkim, w tym Wojewódzki Ośrodek Wszyscy kontrolowani szefowie OCW Analizy Danych i Alarmowania, Kompanię sprawdzali realizację zadań ustalonych w rocz- Analiz Laboratoryjnych, Formację Łączności nych planach działania oraz programach do- (na bazie Wojewódzkiego Sztabu Ratownic- skonalenia obrony cywilnej przez szefów OCP, twa PL-CB Radio w Lublinie), dwie Formacje przeprowadzając w tym celu kontrole. Kontrola Lotnicze ( na bazie Aeroklubu Lubelskiego NIK wykazała jednak, że Szef Obrony Cywilnej i Aeroklubu Ziemi Zamojskiej). Stany oso- Województwa Łódzkiego realizował to zadanie 19 waiejszeż n w yniki k ontroli

bowe utworzonych formacji oraz ich przy- Ustalono, że pięciu spośród siedmiu kon- gotowanie sprzętowe były zgodne z usta- trolowanych szefów OCW, tj. województwa: lonymi w zarządzeniach o ich powołaniu; podlaskiego, lubelskiego, łódzkiego, pomor- −− Szef Obrony Cywilnej Województwa Łódz- skiego i dolnośląskiego, nie kontrolowali przy- kiego utworzył dwie formacje tj.: Lotniczą gotowania formacji obrony cywilnej i ratow- Formację Obrony Cywilnej oraz Wojewódz- ników do prowadzenia działań ratowniczych. ką Kompanię Analiz Laboratoryjnych Two- Szczebel powiatowy rząc te formacje ustalono ich przeznaczenie, Wszyscy kontrolowani szefowie OCP przed- skład osobowy i organizację wewnętrzną, kładali właściwym szefom OCW, w okresie ale nie określono wyposażenia sprzętowe- objętym kontrolą, oceny stanu przygotowań go. LFOC utworzona została na bazie Ae- obrony cywilnej powiatu, o których mowa roklubu Łódzkiego, w oparciu o posiada- w § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów ny personel i sprzęt, a Wojewoda Łódzki z dnia 25 czerwca 2002 r. i wytycznych Szefa zobowiązał się jedynie do zabezpieczenia OCK z dnia 10 lipca 2009 r. w sprawie oceny środków finansowych na przeprowadze- stanu obrony cywilnej w Polsce. Dokumenty te nie zajęć praktycznych. Stan personalny tej sporządzano w oparciu o oceny przedkładane formacji był znacznie niższy niż ustalonego przez szefów OCG. Kontrola wykazała jednak, w zarządzeniu o jej powołaniu (8 osób na że niektóre oceny sporządzane były nierzetel- 18 podanych w zarządzeniu); nie. Sporządzane przez Szefa Obrony Cywilnej −− Szef Obrony Cywilnej Województwa Podla- Powiatu Strzelińskiego oceny były niepełne. skiego utworzył pięć formacji wykrywania Ocena za 2009 r. dokonywana była w formie i alarmowania na bazie: Wojewódzkiej Stacji arkusza ocen stanu przygotowań obrony cy- Sanitarno-Epidemiologicznej, Wojewódz- wilnej powiatu i dotyczyła jedynie budow- kiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, li ochronnych. Ocena za 2010 r. nie zawierała Wojewódzkiego Inspektoratu Weterynarii, tak istotnych informacji jak na przykład: opisu Aeroklubu Białostockiego i Polskiego Radia zagrożeń mogących generować katastrofalne Białystok S.A., oraz Wojewódzki Ośrodek skutki oraz prawdopodobieństwo ich wystą- Analizy Danych i Alarmowania Były one pienia, rodzaje podejmowanych działań zapo- wyposażone w zapewniający prawidłowe biegawczych; funkcjonowania systemów mo- funkcjonowanie sprzęt łącznościowy, po- nitoringu o zagrożeniach (meteorologicznych, miarowy i analityczny. biologicznych, itp.); analizy stanu techniczne- −− Szef Obrony Cywilnej Województwa Ślą- go sprzętu wykorzystywanego do ostrzega- skiego utworzył cztery wojewódzkie for- nia i alarmowania (sposób finansowania, tryb macje OC, tj. Drużynę Ratownictwa Górskie- eksploatacji); informacji o stanie opracowania go i Speleologicznego, Pluton Identyfikacji planów ewakuacji, w tym ich uzgodnienia; in- Ofiar Katastrofalnych Zdarzeń, Drużynę Ra- formacji o utworzeniu i przygotowaniu do dzia- townictwa Górskiego i Wysokościowego łań jednostek organizacyjnych obrony cywil- oraz Pluton Ratownictwa Wodnego i Poszu- nej. Natomiast Szef Obrony Cywilnej Powiatu kiwawczego. Dla jednostek tych zakupio- Hajnowskiego przekazywał wprawdzie Szefowi no niezbędny sprzęt. W ocenie NIK, w do- OCW arkusze ocen stanu przygotowań obro- kumentach dotyczących działania Plutonu ny cywilnej powiatu, jednak nie zawierały one Identyfikacji Ofiar Katastrofalnych Zdarzeń ocen przygotowania oc do realizacji zadań. nie przedstawiono rozwiązań przechowywa- Sporządzane oceny były terminowo prze- nia, w celu identyfikacji, dużej liczby ciał ofiar. 20 kazywane właściwym szefom OCW. waiejszeż n w yniki k ontroli

Kontrolowani szefowie OCP, za wyjątkiem kontrolowani szefowie obrony cywilnej powia- Szefa Obrony Cywilnej Powiatu Strzelińskiego, tów formacje takie utworzyli. Były to Powia- sporządzali roczne plany działania w zakresie towe Ośrodki Analizy Danych i Alarmowania. obrony cywilnej. Plany te sporządzano w for- Ustalono, że sześciu spośród siedmiu kon- mie rocznych wytycznych do działalności sze- trolowanych szefów OCP, tj. powiatów: Hajnów- fów obrony cywilnej właściwego powiatu oraz ka, Starogard Gdański, Sieradz, Łęczna, Strzelin gmin. W wytycznych tych ujmowano w peł- i Płock nie kontrolowali przygotowania formacji nym zakresie zadania wskazane przez Szefa obrony cywilnej i ratowników do prowadzenia OCW do realizacji w poszczególnych latach, działań ratowniczych. Natomiast Szef Obrony uzupełniając je zadaniami własnymi, właści- Cywilnej Powiatu Pszczyna w okresie objętym wymi dla danego powiatu. Stwierdzono na- kontrolą przeprowadził jedną kontrolę w tym tomiast, że trzech spośród siedmiu kontrolo- zakresie. wanych szefów OCP, tj. powiatów: Hajnówka, Szczebel gminny Łęczna i Starogard Gdański, nie sporządzali wieloletnich planów działania, tj. nie realizo- Spośród 14 kontrolowanych szefów OCG wali obowiązku wynikającego z § 5 ust. 1 roz- ośmiu, tj. gmin: Słubice, Gąbin, Narewka, Bia- porządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerw- łowieża, Zblewo, Sieradz, Warta i Przeworno, ca 2002 r. Ponadto ustalono, że wieloletni plan w okresie objętym kontrolą, nie przedkładało działania obrony cywilnej powiatu strzelińskie- właściwym szefom obrony cywilnej powiatów go został sporządzony w sierpniu 2001 r., tj. po- ocen stanu przygotowań obrony cywilnej gmi- nad 10 lat temu i nie był od tej pory aktuali- ny do realizacji zadań, o których mowa w § 3 zowany. pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r., tj. nie realizowało obo- Spośród siedmiu kontrolowanych szefów wiązku wynikającego z wytycznych Szefa OCK OCP trzech, tj.: powiatów: Hajnówka, Starogard z dnia 10 lipca 2009 r. w sprawie oceny stanu Gdański i Strzelin nie kontrolowali realizacji obrony cywilnej w Polsce. Szef Obrony Cywil- przez szefów OCG zadań ustalonych w rocz- nej Gminy Borów nie sporządził takiej oceny nych planach działania, a Szef Obrony Cywilnej za okres 2010 roku. Ustalono ponadto, że oce- Powiatu Pszczyna przeprowadził jedną kontro- ny sporządzane przez szefów obrony cywilnej lę w Urzędzie Miasta Pszczyna. gmin: Goczałkowice-Zdrój, Cyców i Puchaczów Spośród siedmiu kontrolowanych szefów nie zawierały wniosków zmierzających do po- OCP trzech tj. szefowie obrony cywilnej poprawy funkcjonowania oc. wiatów: Łęczna, Starogard Gdański i Strzelin Pozostali szefowie OCG sporządzali ocenie ustaliło wykazu instytucji państwowych, ny terminowo i przekazywali właściwym sze- przedsiębiorców i innych jednostek organiza- fom OCP. cyjnych oraz społecznych organizacji ratowniczych funkcjonujących na ich terenie, przewi- Kontrola wykazała, że spośród 14 kontrolo- dzianych do prowadzenia przygotowań i reali- wanych szefów OCG czterech, tj. gmin: Gąbin, zacji przedsięwzięć w zakresie obrony cywilnej. Goczałkowice-Zdrój, Przeworno i Borów nie opracowało, w okresie objętym kontrolą, wie- Szefowie obrony cywilnej powiatów: Haj- loletnich i rocznych planów działania w zakre- nówka, Łęczna i Sieradz nie powołali powiato- sie obrony cywilnej. Natomiast szefowie obro- wych jednostek organizacyjnych obrony cywil- ny cywilnej gmin Narewka, Cyców, Puchaczów, nej tj. nie wydali zarządzeń o utworzeniu te- Sieradz i Warta nie sporządzali planów wielo- renowych formacji obrony cywilnej. Pozostali letnich. Pozostali kontrolowani Szefowie OCG 21 waiejszeż n w yniki k ontroli

sporządzali te plany zgodnie z w wytycznymi formacje te praktycznie nie istniały. Szef do działalności szefów obrony cywilnej właści- Obrony Cywilnej Gminy wyjaśnił, że po li- wego powiatu, uzupełniając je zadaniami wła- kwidacji zakładów pracy na terenie gminy nie snymi, właściwymi dla danej gminy. dokonano aktualizacji zarządzenia z 1994 r. Spośród 14 kontrolowanych szefów OCG w zakresie dostosowania struktur formacji do dziewięciu, tj.: gmin: Narewka, Zblewo, Staro- stanu aktualnego z uwagi na mało precyzyj- gard Gdański, Goczałkowice-Zdrój, Cyców, Pu- ne przepisy prawne dot. tworzenia formacji chaczów, Warta, Przeworno i Borów nie kon- obrony cywilnej, nie powierzono tworzenia trolowało realizacji zadań ustalonych w rocz- tych formacji innym zakładom pracy z tere- nych oraz wieloletnich planach działania obro- nu gminy Puchaczów. ny cywilnej. −− W wyniku kontroli ustalono, że wszystkie Spośród 14 kontrolowanych szefów OCG siedem utworzonych na terenie gminy Prze- sześciu, tj. szefowie obrony cywilnej gmin: worno formacji obrony cywilnej faktycznie Zblewo, Goczałkowice-Zdrój, Cyców, Pucha- nie istniało, pomimo że o ich istnieniu spra- czów, Przeworno i Borów nie ustaliło wykazu wozdawano do Starostwa Powiatowego instytucji państwowych, przedsiębiorców i in- w Strzelinie. W trakcie kontroli Wojskowy Ko- nych jednostek organizacyjnych oraz społecz- mendant Uzupełnień we Wrocławiu podał, nych organizacji ratowniczych funkcjonujących że w ewidencji przydziałów organizacyjno- na ich terenie, przewidzianych do prowadzenia organizacyjnych do formacji OC nie figurują przygotowań i realizacji przedsięwzięć w zakre- osoby z terenu gminy Przeworno. Z uzyska- sie obrony cywilnej, w tym tworzenia formacji nych wyjaśnień wynika, że od 2000 r. forma- obrony cywilnej. Szef Obrony Cywilnej Gminy cje oc utworzone w gospodarstwach rolnych Białowieża ustalił przedmiotowy wykaz dopie- skarbu państwa oraz w Gminnej Spółdzielni ro w trakcie kontroli NIK. Samopomoc Chłopska nie istnieją, ponieważ gospodarstwa te przekształciły się w spółki Szefowie obrony cywilnej gmin: Gąbin, Sta- rolne, zaś Gminna Spółdzielnia uległa likwi- rogard Gdański i Goczałkowice-Zdrój nie po- dacji z dniem 3 listopada 2010 r. wołali jednostek organizacyjnych obrony cy- −− wszystkie osiem utworzonych na terenie wilnej tj. nie wydali zarządzeń o utworzeniu te- gminy Borów formacje obrony cywilnej fak- renowych formacji obrony cywilnej. Kontrola tycznie nie istniały z uwagi na nieaktualne wykazała ponadto, że powołane przez szefów składy osobowe. Tymczasem w rocznych obrony cywilnej gmin: Puchaczów, Przeworno ocenach stanu przygotowań obrony cywil- i Borów formacje obrony cywilnej w praktyce nej gminy do realizacji zadań sprawozdawa- nie istniały. I tak: no do Starostwa Powiatowego w Strzelinie −− Zarządzeniem nr 5/OC/94 Wójta Gminy Pu- o ich istnieniu. chaczów z dnia 15 grudnia 1994 r. utworzono na obszarze gminy osiem terenowych Z powyższego wynika, że spośród 14 kon- formacji obrony cywilnej, do których po- trolowanych szefów OCG tylko siedmiu zor- wołano 131 osób. Do czasu zakończenia ganizowało i przygotowało formacje obrony kontroli nie znowelizowano struktury orga- cywilnej do realizacji zadań ochrony ludności. nizacyjnej formacji gdy tymczasem ustalo- Ustalono, że spośród 14 kontrolowanych no, że likwidacji bądź reorganizacji uległy szefów OCG tylko Szef Obrony Cywilnej Gmi- zakłady pracy które zobowiązane były do ny Sieradz kontrolował przygotowanie formacji utworzenia tych formacji. Oznacza to, że obrony cywilnej i ratowników do prowadzenia 22 działań ratowniczych. waiejszeż n w yniki k ontroli

3.1.3. Przygotowanie obrony cywilnej pt. Ocena stanu przygotowania Obrony Cywil- do realizacji zadań wojennych nej w Polsce. Raport końcowy – stan na dzień i pokojowych 31 grudnia 2009 r. nie został formalnie przedsta- wiony Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Admi- Szczebel centralny nistracji przez Szefa OCK (…), dlatego szczegóło- Realizując obowiązek wynikający z § 2 we diagnozy zawarte w Raporcie nie były przed- pkt 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia miotem analiz komórek organizacyjnych MSWiA 25 czerwca 2002 r. Szef OCK dokonywał okre- (…). Raport trafił do Departamentu Analiz i Nad- sowych ocen stanu przygotowań obrony cy- zoru MSWiA w drodze nieformalnych kontaktów wilnej województw, powiatów i gmin. Szef OCK roboczych, w toku prac, które były prowadzone wydał w dniu 10 lipca 2009 r. wytyczne w spra- w związku z opracowaniem założeń projektu wie opracowywania oceny stanu przygotowań ustawy o zmianie ustawy o zarządzaniu kryzy- obrony cywilnej w województwach. Szefowie sowym. W przywołanym wyżej raporcie wska- obrony cywilnej województw, na podstawie zano m.in., że: danych otrzymanych od szefów obrony cywil- a) obecny stan zorganizowania i przygoto- nej powiatów i gmin, w terminie do 20 mar- wania organów państwa i innych podmio- ca każdego roku zostali zobowiązani do prze- tów do funkcjonowania obrony cywilnej słania Szefowi OCK oceny stanu przygotowań i ochrony ludności jest nieadekwatny do obrony cywilnej w województwie za poprzedni występujących potrzeb oraz sposobu or- rok kalendarzowy. ganizacji współczesnego państwa; Kontrola NIK wykazała, że Biuro do Spraw b) niekompletność regulacji powoduje spory Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej Komen- kompetencyjne na płaszczyźnie obrona cy- dy Głównej PSP opracowało wymienione wy- wilna – ratownictwo – zarządzanie kryzysowe; żej oceny za lata 2009 i 2010, ale dokumenty te c) funkcjonujące w państwie organy i podmio- nie zostały przez Szefa OCK przedłożone Mini- ty określone na mocy odrębnych ustaw oraz strowi SWiA a Minister nie żądał ich przedłoże- zadania, mogące być uznane, jako zadania nia. Szef OCK w latach 2009–2011 opracowywał obrony cywilnej i ochrony ludności są zbio- i przedkładał Ministrowi SWiA informacje do- rem całkowicie przypadkowych organów tyczące obrony cywilnej na jego żądanie (pi- i podmiotów oraz ich zadań, w żaden spo- sma nr BL-I-0731/2-3/09 z 20 stycznia 2009 r.; sób nieskoordynowanych i niepowiązanych nr BL-I-0731/10-3/09 z 25 lutego 2009 r.; nr BL-I- ze sobą, nie mówiąc już o pojęciach syste- -0371/6-2/10 z 28 kwietnia 2010 r.) jednak infor- mowych rozwiązań; macje te nie mały charakteru kompleksowego, d) brak rozwiązań systemowych w zakresie odnosiły się wyłącznie do tematów wymienio- powszechnego alarmowania i ostrzegania. nych w pismach Ministra. e) brak standardów w zakresie szkoleń. Bak Na wniosek Departamentu Analiz i Nadzo- standardów w zakresie organizacji ćwiczeń ru MSWiA z dnia 24 lutego 2010 r., w Biurze ds. w obszarze ochrony ludności, obrony cywil- Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej Komendy nej oraz zarządzania kryzysowego; Głównej Państwowej Straży Pożarnej opraco- f) brak koordynacji działań w sferze szeroko wano dodatkowy dokument pt. Ocena stanu rozumianej ochrony ludności, m.in. two- przygotowania Obrony Cywilnej w Polsce. Raport rzenia zasobów i rezerw materiałowych, końcowy. Stan na dzień 31 grudnia 2009 r. Do- wykorzystania potencjału organizacji po- kument ten nie został podpisany przez Szefa zarządowych, monitorowania zagrożeń; OCK. Minister SWiA wyjaśnił, że (…) dokument 23 waiejszeż n w yniki k ontroli

Dalej w Raporcie stwierdzono, że sytuacja rych ogółem może schronić się 800.586 osób. taka istnieje niemal od początku transforma- Istniejące schrony i ukrycia zapewniają ogó- cji ustrojowej, czyli od 20 lat i staje się zagro- łem zaledwie 4,37% potrzeb w zakresie miejsc żeniem dla bezpieczeństwa państwa i jego ochronnych w skali kraju z czego wynika, że obywateli, zarówno w czasie pokoju (z po- w przypadku konfliktu zbrojnego, jedynie co wodu braku systemowych rozwiązań ochro- dwudziesty piąty Polak będzie mógł liczyć na ny ludności w zakresie koordynacji działań) miejsce w budowli ochronnej. W zakresie za- oraz w czasie wojny (na który państwo pol- opatrywania organów i formacji oc wskazano skie w zakresie obrony cywilnej jest całkowi- m.in., że z magazynów OC sukcesywnie wy- cie nieprzygotowane), ponieważ: praktycznie cofywany jest sprzęt, który utracił parametry nie istnieją formacje obrony cywilnej określo- eksploatacyjno-techniczne. Ze względu na ne ustawą o powszechnym obowiązku obro- ograniczone środki finansowe rotacja sprzętu ny RP; funkcjonujące w czasie pokoju wszel- z ww. magazynów jest niezadowalająca. Wy- kie podmioty ochrony ludności mogą na czas działy Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzyso- wojny zaprzestać funkcjonowania z uwagi na wego Urzędów Wojewódzkich zgłosiły potrze- brak zabezpieczenia sił i środków. Odnosząc by zakupu ok. 237 tys. kpl. masek przeciwga- się do kwestii ewakuacji ludności na wypa- zowych. W magazynach oc zgromadzono ok. dek masowego zagrożenia dla życia i zdrowia 152 tys. kpl. odzieży ochronnej, z czego około stwierdzono m.in., że w skali całego kraju za- 103 tys. przeznaczono do likwidacji. W 2009 r. bezpieczono miejsca czasowego pobytu dla zakupiono indywidualne środki ochrony skóry 2.106 tys. osób, co stanowi 35,1% wszystkich za kwotę 32 tys. zł, w tym 159 kpl. kombinezo- potrzeb w tym zakresie. Najlepsza sytuacja nów ochronnych za kwotę 26 tys. zł. Wydzia- w zakresie zapewnienia miejsc pobytu ludno- ły Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowe- ści przedstawia się w województwach: kujaw- go Urzędów Wojewódzkich zgłosiły potrzeby sko-pomorskim (100%), pomorskim (88,4%), zakupu odzieży ochronnej w ilości ok. 58 tys. świętokrzyskim (88,2%). Najmniej miejsc cza- kpl. Odnosząc się do planów obrony cywilnej sowego pobytu przewidziano w wojewódz- stwierdzono m.in., że obecna struktura i treść twach: dolnośląskim (10,2%), warmińsko-ma- tych dokumentów nie przystaje do istniejących zurskim (11,5%), łódzkim (14,1%), zachodniopo- realiów i nie odpowiada wyzwaniom w zakre- morskim (15%), wielkopolskim (16%). W zakresie ochrony ludności oraz standardom europej- sie budownictwa ochronnego poinformowano skim. Wielość opracowywanych planów na po- m.in., że brak jednoznacznych przepisów pra- szczególnych szczeblach podziału administra- wa odnośnie tworzenia, klasyfikowania i utrzy- cyjnego, związanych z ochroną ludności, nie mania budowli ochronnych powoduje proces służy zwiększeniu bezpieczeństwa obywateli, stałego pogarszania się stanu technicznego i li- lecz powoduje wzrost nakładów finansowych, kwidacji istniejących zasobów budowli ochron- powielanie treści, procedur itp. nych. Na terenie 14 województw (brak danych Minister SWiA w złożonym wyjaśnieniu z województwa mazowieckiego i lubelskie- stwierdził: Odnosząc się do poglądów i hipo- go) znajduje się 35.461 budowli ochronnych, tez postawionych w materiale pt. Ocena stanu których pojemność ogółem wynosi 1.701.771 przygotowania Obrony Cywilnej w Polsce. Ra- miejsc ochronnych. Z ogólnej liczby budowli port końcowy – stan na dzień 31 grudnia 2009 r. tylko 5.554 stanowią schrony, w których znaj- trudno uznać, że wszystkie pojawiające się w tym duje się ogółem 860.376 miejsc ochronnych. dokumencie stwierdzenia są słuszne. W wie- Pozostałe 29.893 budowle to ukrycia, w któ- lu miejscach Raportu końcowego autor - Biuro 24 waiejszeż n w yniki k ontroli

ds. Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej KG PSP ganizacyjnych i rzeczowych obrony cywilnej opiera się na subiektywnej ocenie stanu faktycz- na okres zewnętrznego zagrożenia państwa nego i prawnego. (…) niektóre diagnozy zawarte i wojny; za opracowanie planów odpowiadają w omawianym dokumencie zostały wykorzysta- organy obrony cywilnej tj. wojewoda, starosta, ne przy opracowywaniu Projektu założeń do pro- wójt, burmistrz, prezydent miasta oraz kierow- jektu ustawy o zmianie ustawy o zarządzaniu krynicy instytucji, jednostek organizacyjnych i za- zysowym. Kontrola wykazała, że Minister SWiA kładów pracy; podstawę opracowania planów nie dysponował danymi pozwalającymi na we- obrony cywilnej stanowi ocena zagrożenia oraz ryfikację informacji zawartych w dokumencie potrzeby w zakresie realizacji zadań obrony cy- Ocena stanu przygotowania Obrony Cywilnej wilnej; plany obrony cywilnej zatwierdzają: pla- w Polsce – Raport końcowy – Stan na dzień ny obrony cywilnej województwa – wojewoda, 31 grudnia 2009 r. W latach 2009–2011 Depar- plany obrony cywilnej powiatu – starosta, pla- tament Kontroli, Skarg i Wniosków MSWiA nie ny obrony cywilnej gmin, odpowiednio wójt, przeprowadzał czynności kontrolnych w zakre- burmistrz, prezydent; plany obrony cywilnej sie funkcjonowania i realizacji zadań obrony składają się z następujących części: dokumen- cywilnej. tów graficznych – map, planów, szkiców oraz Z ocen sporządzanych przez Szefa OCK dokumentów opisowych – legend; treść pla- wynika, że według stanu na dzień 30 czerwca nów obrony cywilnej składa się z następują- 2011 r., na terenie kraju funkcjonowało ogółem cych części: część I: ”Ocena zagrożenia i zamiar 15 293 formacji obrony cywilnej, w tym: 50 for- realizacji zadań obrony cywilnej”, część II: „Plan macji wojewódzkich, 8 347 – terenowych oraz ewakuacji (przyjęcia) ludności, część III: „Plan 6 896 formacji zakładowych. Do formacji tych zabezpieczenia logistycznego działań obro- zostało powołanych 191 074 osób. Do dyspo- ny cywilnej”, część IV: „Plan działania obrony zycji formacji pozostawało między innymi: 6 cywilnej w procesie osiągania wyższych sta- 264 szt. środków transportu, 4 937 szt. maszyn nów gotowości obrony (OWSGO)”. Wytyczne i urządzeń, 120 232 szt. masek przeciwgazo- nie ustalały terminów opracowania planów wych, 87 442 kpl. odzieży ochronnej, 21 628 obrony cywilnej. szt. środków rozpoznania skażeń oraz 9 550 Ustalono, że kontrolowane plany obrony szt. środków łączności. Szczegółowe informa- cywilnej województw spełniały wymogi usta- cje o stanie organizacji i wyposażenia formacji lone przez Szefa OCK, z wyjątkiem planu obro- obrony cywilnej przedstawiono w zestawieniu ny cywilnej województwa pomorskiego, któ- stanowiącym załącznik nr 5.6 do niniejszej in- ry sporządzony został w 2005 r., jednak Szef formacji. OCW zatwierdził go dopiero 17 sierpnia 2011 r., Szczebel wojewódzki tj. w trakcie niniejszej kontroli. Ponadto stwier- Wszyscy kontrolowani szefowie OCW opra- dzono, że plan łączności stanowiący część skła- cowali plany obrony cywilnej. Wymagania for- dową planu obrony cywilnej województwa malne i merytoryczne dla planów obrony usta- łódzkiego w procesie osiągania wyższych sta- lił Szef Obrony Cywilnej Kraju w wytycznych nów gotowości obronnej, nie zawierał tabeli z dnia 13 października 1999 r. w sprawie za- adresów i kryptonimów abonentów radiowych, sad opracowania planu obrony cywilnej wo- radiotelefonicznych i telefonicznych oraz ze- jewództw, powiatów, gmin i zakładów pra- stawienia sił i środków łączności. cy. W wytycznych tych stwierdzono m.in. że: W wytycznych z dnia 13 października plany obrony cywilnej opracowuje się w celu 1999 r. w sprawie zasad opracowania pla- ustalenia i przygotowania przedsięwzięć or- nu obrony cywilnej województw, powiatów, 25 waiejszeż n w yniki k ontroli

gmin i zakładów pracy Szef OCK postanowił, nych szefów OCW nie zrealizowało planowa- że wojewodowie określają szczegółowe zasady nych szkoleń i ćwiczeń w całości. Szef Obrony opracowania planów obrony cywilnej powia- Cywilnej Województwa Śląskiego w okresie od tów oraz ramowe zasady opracowania planów 1 stycznia 2009 r. do 30 czerwca 2011 r. zorga- gmin, a także przekazują starostom niezbędne nizował i koordynował dziwięć ćwiczeń oraz dane wyjściowe do opracowania planów. Usta- 435 szkoleń z zakresu OC. Nie przeprowadzo- lono, że wszyscy kontrolowani szefowie obrony no trzech zaplanowanych ćwiczeń i czterech cywilnej województw wydali wytyczne zawie- szkoleń ujętych w planach rocznych. Na ob- rające zasady opracowania planów obrony cy- szarze województwa pomorskiego w okresie wilnej i przekazali je podległym szefom obro- objętym kontrolą przeprowadzono i koordy- ny cywilnej powiatów. W praktyce wytyczne nowano łącznie 467 ćwiczeń/treningów. Na szefów obrony cywilnej województw stano- poziomie wojewódzkim nie przeprowadzono wiły powielenie ustaleń zawartych w wytycz- dwóch planowanych treningów wojewódzkie- nych Szefa OCK. W wytycznych Szefa OCK po- go systemu wykrywania i alarmowania. stanowiono również, że plany obrony cywilnej Kontrola wykazała, że tematyki ćwiczeń wymagają przed zatwierdzeniem uzgodnienia i szkoleń były nakierowane głównie na do- z nadrzędnym organem obrony cywilnej. Usta- skonalenie systemu wykrywania i alarmowania lono, że wszystkie kontrolowane wojewódzkie w zakresie przyjmowania i wymiany informacji plany obrony cywilnej zostały poddane pro- oraz oceny sytuacji a także ostrzegania i alar- cedurze uzgodnieniowej z Szefem OCK. Kon- mowania według normy ATP-45 B. Na przykład trola wykazała natomiast, że dwóch spośród spośród 36 szkoleń organizowanych przez Sze- siedmiu kontrolowanych szefów OCW, nierze- fa Obrony Cywilnej Województwa Lubelskiego telnie realizowało obowiązek uzgadniania pla- aż 34 dotyczyło tematyki dotyczącej prognozo- nów obrony cywilnej powiatów. Na obszarze wania według metodyki ATP 45-B po uderze- województwa pomorskiego pięć spośród 16 niach bronią jądrową, biologiczną i chemiczną. starostw powiatowych nie posiadało zatwier- Natomiast tematyka zrealizowanych szkoleń dzonego planu obrony cywilnej. Szef Obrony i ćwiczeń przez Szefa Obrony Cywilnej Woje- Cywilnej Województwa Dolnośląskiego nie po- wództwa Dolnośląskiego obejmowała w za- siadał dowodów potwierdzających dokonanie sadzie tylko działania z obszaru ratownictwa. uzgodnień planów obrony cywilnej powiatów, W ocenie NIK takie ograniczenie tematyki ćwi- a przeprowadzane w latach 2009 – 2011 przez czeń i szkoleń nie zapewniało w pełni osiągnię- pracowników Urzędu Wojewódzkiego kontro- cia celów, o których mowa w § 1 wytycznych le w starostwach powiatowych, wykazały brak Szefa OCK z dnia 21 kwietnia 2009 r. w sprawie takich uzgodnień. zasad organizacji i sposobu przeprowadzania Wszyscy kontrolowani szefowie OCW orga- szkoleń z zakresu ochrony ludności i obrony nizowali ćwiczenia i szkolenia z zakresu obrony cywilnej, tj. przygotowania organów admini- cywilnej. NIK pozytywnie ocenia powszech- stracji publicznej do realizacji zadań z zakresu nie stosowaną praktykę, zarówno w odniesie- ochrony ludności i obrony cywilnej, przygoto- niu do ćwiczeń jak i szkoleń, łączenia tematy- wania pracowników administracji publicznej, ki obrony cywilnej z zagadnieniami zarządza- zakładów pracy oraz komendantów formacji nia kryzysowego. Planowanie ćwiczeń i szko- obrony cywilnej do realizacji zadań z zakresu leń odbywało się w ramach rocznych planów ochrony ludności i obrony cywilnej. działalności w zakresie obrony cywilnej. Usta- Wszyscy kontrolowani szefowie OCW zor- lono, że dwóch spośród siedmiu kontrolowa- ganizowali i zapewnili działanie wojewódz- 26 waiejszeż n w yniki k ontroli

kich systemów wykrywania i alarmowania tyczne Szefa OCK do realizacji szefom obrony oraz systemów wczesnego ostrzegania o za- cywilnej powiatów, ustalając termin opracowa- grożeniach. NIK pozytywnie ocenia gotowość nia powiatowych planów ewakuacji II stopnia wojewódzkich systemów wykrywania i alar- do końca lutego 2012 r. mowania oraz systemów wczesnego ostrzega- Kontrolowani szefowie OCW wyznaczy- nia o zagrożeniach. Zastosowane rozwiązania li zakłady opieki zdrowotnej zobowiązane do zapewniają całodobowy przepływ informacji udzielania pomocy medycznej poszkodowa- o mogących zaistnieć zagrożeniach oraz bez- nym w wyniku masowego zagrożenia życia zwłoczne ostrzeganie ludności o ich wystąpie- i zdrowia ludności, za wyjątkiem Szefa Obro- niu. Zasady organizacji i funkcjonowania tych ny Cywilnej Województwa Pomorskiego, który systemów ustalił Szef OCK w wytycznych z dnia obowiązku tego nie wykonał. 17 grudnia 2010 r. w sprawie ogólnych zasad Ustalono, że w okresie objętym kontrolą, przygotowania i zapewnienia działania syste- na obszarze działania czterech spośród sied- mu wykrywania i alarmowania (SWA) oraz sys- miu kontrolowanych szefów obrony cywilnej temu wczesnego ostrzegania o zagrożeniach województw, formacje obrony cywilnej nie (SWO) w województwach, powiatach i gmi- uczestniczyły i nie współdziałały w zwalcza- nach. Ustalono, że wszyscy kontrolowani sze- niu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska fowie OCW zobowiązali szefów obrony cywil- oraz w usuwaniu ich skutków. Szef Obrony Cy- nej powiatów i gmin do wprowadzenia ustalo- wilnej Województwa Podlaskiego wyjaśnił, że nych przez Szefa OCK zasad do systemów po- w latach 2009–2011 (I półrocze) nie wystąpiły wiatowych i gminnych. Kontrola wykazała, że na obszarze województwa klęski żywiołowe Szef Obrony Cywilnej Województwa Łódzkiego lub zagrożenia środowiska, które - w celu ich nie wyegzekwował od szefów OCP obowiązku likwidacji lub usuwaniu ich skutków – wyma- powiadomienia o gotowości do działania w po- gałyby włączenia formacji obrony cywilnej do wiatach i gminach elementów systemu wcze- działań ratowniczych. Szefowie obrony cywil- snego ostrzegania o zagrożeniach i systemu nej województw: dolnośląskiego i mazowiec- wykrywania i alarmowania. Do czasu kontroli kiego stwierdzili, że nie znają przyczyn, dlacze- informacje o realizacji przesłało tylko pięć po- go w powiatach i gminach nie wzywano for- wiatów, a dalsze dwa poinformowały o przy- macji oc do działań ratowniczych. Szef Obrony stąpieniu do wdrażania tych zadań. Cywilnej Województwa Lubelskiego stwier- Ustalono, że wszyscy kontrolowani szefo- dził, że pomimo zaistnienia zdarzenia mające- wie OCW opracowali, jako części składowe pla- go znamiona klęski żywiołowej (powódź na nów obrony cywilnej województw, plany ewa- części województwa lubelskiego w miesią- kuacji ludności III stopnia, tj. organizację ewa- cach maj-czerwiec 2010 r.), nie wprowadzono kuacji ludności na poziomie ponad powiato- na obszarze województwa lubelskiego stanu wym. Plany te uwzględniały wymogi określone klęski żywiołowej, w związku z czym brak było przez Szefa OCK w Instrukcji w sprawie zasad podstaw prawnych do użycia formacji obrony ewakuacji ludności, zwierząt i mienia na wypa- cywilnej. dek masowego zagrożenia, stanowiącej załącz- Podstawę prawną możliwości współdzia- nik do wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju łania formacji obrony cywilnej w zwalczaniu z dnia 17 października 2008 r. Stwierdzono na- klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz tomiast, że Szef Obrony Cywilnej Województwa usuwaniu ich skutków stanowi art. 137 ustawy Łódzkiego dopiero w dniu 10 czerwca 2011 r., o powszechnym obowiązku obrony RP. Prze- tj. po upływie 2 lat i 8 miesięcy przekazał wy- pis ten nie warunkuje udziału w działaniach 27 waiejszeż n w yniki k ontroli

ratowniczych formacji obrony cywilnej od ny, tj. w 2010 r. opracowano nowy załącz- wprowadzenia stanu kwalifikowanego klęski nik zawierający Plan Ewakuacji dla Powiatu żywiołowej. Pszczyńskiego. Plan zawierał nieaktualne Na obszarze województw: łódzkiego, po- dane ujęte w: „Zestawieniu elementów or- morskiego i śląskiego w okresie objętym kon- ganizacyjnych Systemu Wykrywania i Alar- trolą formacje obrony cywilnej uczestniczyły mowania”, „Planie alarmowania Jednostek i współdziałały w zwalczaniu klęsk żywioło- Organizacyjnych Obrony Cywilnej dla Po- wych i zagrożeń środowiska oraz w usuwaniu wiatu”, „Charakterystyce zasobów budow- ich skutków. Działania dotyczyły głównie za- nictwa ochronnego w Powiecie Pszczyń- grożeń powodowanych przez: powodzie, na- skim”, „Planie działania OC w procesie osią- wałnice, wichury, intensywne opady śniegu. gania wyższych stanów gotowości obronnej Udział formacji obrony cywilnej w zwalczaniu Powiatu Pszczyńskiego oraz „Planie po- klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz wiadamiania Zespołu Kierowania Obroną usuwaniu ich skutków w województwie śląskim Cywilną”. był niewielki. Tylko w gminach Racibórz, Żar- −− Plan Obrony Cywilnej Powiatu Sieradzkie- nowiec i Tworóg w akcjach takich udział brały go w części graficznej nie zawierał m.in. formacje oc. Na terenach powiatów doświad- informacji dot.: rejonów formowania jed- czonych przez skutki klęski powodzi w 2010 r. nostek organizacyjnych (formacji) oc; rejo- takich jak powiat bieruńsko-lędziński, czy gmi- nów rozmieszczenia współdziałających sił na Czechowice-Dziedzice, w akcjach ratunko- ratowniczych oraz ich charakterystyk; stano- wych nie brały udziału formacje OC. wisk kierowania sąsiednich powiatów oraz Szczegółowy wykaz formacji obrony cywil- organów współdziałających; czasów goto- nej współdziałających w zwalczaniu klęsk ży- wości do działania Systemów Wykrywania wiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwa- i Alarmowania; rozmieszczenia magazynów niu ich skutków okresie od stycznia 2009 roku żywności; rozmieszczenia istniejących i pla- do 30 czerwca 2011 roku stanowi załącznik 5.4. nowanych (awaryjnych) ujęć i zbiorników do niniejszej informacji. wody oraz ich wydajności; rozmieszczenia Szczebel powiatowy warsztatów naprawczych, magazynów i stacji paliw, szpitali oraz punktów zakwatero- Wszyscy kontrolowani szefowie OCP opra- wania ludności; cowali plany obrony cywilnej, jednak tylko pla- −− opracowany Plan Obrony Cywilnej Powia- ny opracowane przez szefów obrony cywilnej tu Hajnówka nie uzyskał uzgodnienia szefa powiatów: Łęczna i Płock spełniały wymogi obrony cywilnej województwa, ponieważ merytoryczne i formalne. Pozostałe plany nie nie przedstawiono w nim m.in. części da- spełniały, w różnym stopniu, warunków usta- nych niezbędnych do zaplanowania zaopa- lonych przez Szef OCK w wytycznych z dnia trzenia w wodę, doraźnego zakwaterowania 13 października 1999 r. w sprawie zasad opra- ludności, użycia środków transportu i urzą- cowania planu obrony cywilnej województw, dzeń specjalnych, podziału sił i środków na powiatów, gmin i zakładów pracy oraz wymo- rejony porażenia oraz nie zamieszczono gów szczegółowych ustalanych przez właści- wykazu obiektów użyteczności publicz- wych szefów OCW. I tak na przykład: nej. Nie zaktualizowano też stanu ewiden- −− Plan Obrony Cywilnej Powiatu Pszczyńskie- cyjnego indywidualnych środków ochrony go opracowany w 2001 r. do czasu zakoń- przed skażeniami, kryptonimów w schema- czenia kontroli był tylko raz aktualizowa- cie łączności i kierowania ewakuacją, a tak- 28 waiejszeż n w yniki k ontroli

że nie uwzględniono sił, jakimi dysponują Szef Obrony Cywilnej Powiatu Łęczna. Plany sąsiednie powiaty. te uwzględniały wymogi określone przez Sze- Spośród siedmiu kontrolowanych szefów fa OCK w Instrukcji w sprawie zasad ewakuacji OCP sześciu organizowało ćwiczenia i szkole- ludności, zwierząt i mienia na wypadek mania z zakresu obrony cywilnej, z tego pięciu zre- sowego zagrożenia, stanowiącej załącznik do alizowało zadanie w pełnym planowanym za- wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia kresie. Zadania tego nie realizował Szef Obro- 17 października 2008 r. ny Cywilnej Powiatu Strzelin. Szef Obrony Cy- Kontrolowani szefowie OCP wyznaczyli wilnej Powiatu Hajnówka zrealizował zadanie zakłady opieki zdrowotnej zobowiązane do w niepełnym zakresie, tj. nie przeprowadził udzielania pomocy medycznej poszkodowa- ćwiczeń z udziałem formacji obrony cywilnej nym w wyniku masowego zagrożenia życia i funkcjonujących na terenie powiatu jedno- i zdrowia ludności, za wyjątkiem Szefa Obro- stek ratowniczych, nie zrealizował też zaplano- ny Cywilnej Powiatu Starogard Gdański, który wanych ćwiczeń w zakresie dystrybucji table- obowiązku tego nie wykonał. tek jodu oraz w sytuacji długotrwałego braku Ustalono, że w okresie objętym kontrolą, dostaw energii elektrycznej i wystąpienia epi- na obszarze działania sześciu spośród siedmiu demii ptasiej grypy. Nie zorganizował również kontrolowanych szefów OCP, formacje obro- szkoleń formacji obrony cywilnej oraz instytucji ny cywilnej nie uczestniczyły i nie współdzia- i społecznych organizacji ratowniczych funk- łały w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagro- cjonujących na terenie powiatu. NIK pozytyw- żeń środowiska oraz w usuwaniu ich skutków. nie ocenia powszechnie stosowaną praktykę, Szefowie obrony cywilnej powiatów: Hajnów- zarówno w odniesieniu do ćwiczeń jak i szko- ka, Łęczna, Pszczyna, Starogard Gdański i Strze- leń, łączenia tematyki obrony cywilnej z zagad- lin wyjaśnili, że w latach 2009–2011 (I półrocze) nieniami zarządzania kryzysowego. Planowa- nie wystąpiły na obszarach ich działania klę- nie ćwiczeń i szkoleń odbywało się w ramach ski żywiołowe lub zagrożenia środowiska, któ- rocznych planów działalności w zakresie obro- re - w celu ich likwidacji lub usuwaniu ich skut- ny cywilnej. ków – wymagałyby włączenia formacji obrony Wszyscy kontrolowani szefowie OCP zor- cywilnej do działań ratowniczych. Szef Obrony ganizowali i zapewnili działanie powiatowych Cywilnej Powiatu Płockiego wyjaśnił, że forma- systemów wykrywania i alarmowania oraz cje obrony cywilnej z obszaru powiatu w okre- systemów wczesnego ostrzegania o zagroże- sie objętym kontrolą nie uczestniczyły samo- niach. NIK pozytywnie ocenia gotowość powia- dzielnie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i za- towych systemów wykrywania i alarmowania grożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków oraz systemów wczesnego ostrzegania o za- pomimo wystąpienia np. powodzi, gdyż zada- grożeniach. Zastosowane rozwiązania zapewnia te realizowały bardziej mobilne i bazujące niają całodobowy przepływ informacji o mogą- na tych samych ratownikach ochotnicze stra- cych zaistnieć zagrożeniach oraz bezzwłoczne że pożarne. ostrzeganie ludności o ich wystąpieniu. W działaniach ratowniczych uczestniczy- Ustalono, że spośród siedmiu kontrolowa- ły jedynie formacje obrony cywilnej z obszaru nych szefów OCP sześciu opracowało, jako czę- powiatu sieradzkiego. W okresie maj-czerwiec ści składowe planów obrony cywilnej powia- 2010 r. dwie drużyny ratownictwa przeciwpo- tów, plany ewakuacji ludności II stopnia, tj. or- wodziowego realizowały czynności związane ganizację ewakuacji ludności na poziomie po- z zabezpieczaniem obwałowań, transportem nad gminnym. Obowiązku tego nie wykonał worków z piaskiem, całodobowym monitoro- 29 waiejszeż n w yniki k ontroli

waniem sytuacji powodziowej, wałów oraz bu- ków łączności; w części graficznej brak było: dowli wałowych. liczebności i wyposażenia współpracują- Szczebel gminny cych sił ratowniczych, czasu gotowości do działania środków alarmowania, operacyj- Kontrolowani szefowie OCG opracowa- nych czasów prowadzenia ewakuacji, har- li plany obrony cywilnej, za wyjątkiem Szefa monogramu osiągania gotowości eksplo- Obrony Cywilnej Gminy Przeworno, który pla- atacyjnej budowli ochronnych. nu takiego nie opracował. Kontrola wykaza- −− Plan Obrony Cywilnej Gminy Warta został ła jednak, że plany opracowane przez szefów opracowany w 1995 r., uzgodniony z Woje- obrony cywilnej gmin: Białowieża, Słubice, wódzkim Inspektoratem Obrony Cywilnej Zblewo, Starogard Gdański, Miedźna, Cyców i zatwierdzony przez ówczesnego Burmi- i Puchaczów spełniały wymogi merytoryczne strza. Do dnia zakończenia kontroli, tj. do i formalne. Pozostałe plany nie spełniały, w róż- 13 października 2011 r. nie sporządzono no- nym stopniu, warunków ustalonych przez Sze- wego planu oraz nie zaktualizowano planu fa Obrony Cywilnej Kraju w wytycznych z dnia funkcjonującego w celu dostosowania do 13 października 1999 r. w sprawie zasad opra- wytycznych Szefa OCK z 1999 r. Burmistrz cowania planu obrony cywilnej województw, - wyjaśnił, iż brak aktualizacji planu wyni- powiatów, gmin i zakładów pracy oraz wymo- kał „z przekonania, że jego aktualizacja jest gów szczegółowych ustalanych przez właści- nieuzasadniona w sytuacji wątpliwości (…) wych szefów obrony cywilnej województw nakładania obowiązków na prywatne za- i powiatów. Plany obrony cywilnej gmin: Sie- kłady pracy.” radz, Warta, Borów, Goczałkowice-Zdrój, Gąbin −− Plan Obrony Cywilnej Gminy Borów został i Narewka nie były kompletne pod względem opracowany w 1995r., do czasu zakończenia merytorycznym i formalnym. I tak na przykład: kontroli nie został zaktualizowany i dosto- −− Plan Obrony Cywilnej Gminy Sieradz zo- sowany do wytycznych Szefa OCK z 1999 r. stał opracowany w 1996 r., a dostosowany Szef OCG Wójt Gminy Borów wyjaśnił, że ak- do wytycznych Szefa OCK z 1999 r. dopie- tualizacji planu zaniechano z uwagi na jego ro w 2008 r. Plan ten został zatwierdzony nieprzydatność do działania w sytuacjach przez Prezydenta Miasta Sieradz bez wska- kryzysowych dnia codziennego. zania daty. Nie posiadał także potwierdze- Spośród 14 kontrolowanych szefów OCG nia uzgodnienia go z nadrzędnym organem sześciu, tj. gmin: Goczałkowice-Zdrój, Cyców, obrony cywilnej. Plan nie był kompletny: Puchaczów, Sieradz, Przeworno i Borów nie or- w części opisowej brak było zestawienia ganizowało ćwiczeń z zakresu obrony cywilnej. ewentualnych strat w sprzęcie i materiałach, Natomiast obowiązek organizowania szkoleń na skutek określonego zagrożenia, planu za- z zakresu obrony cywilnej realizowali tylko sze- pewnienia niezbędnych warunków do życia fowie obrony cywilnej gmin Słubice i Miedźna. ludności ewakuowanej, terminów i sposo- bów realizacji przedsięwzięć związanych Kontrolowani szefowie OCG nie organi- z zaciemnianiem i wygaszaniem świateł, zowali, w okresie objętym kontrolą, szkoleń czynności gminnego zespołu reagowania ludności w zakresie powszechnej samoobro- w czasie osiągania wyższych stanów go- ny. Celem szkolenia jest teoretyczne i prak- towości obronnej, planu powiadamiania tyczne przygotowanie ludności do wykony- gminnego zespołu reagowania, wykazu wania zadań samoobrony. Obowiązek udziału obowiązków osób funkcyjnych gminnego w szkoleniu nakłada, w formie decyzji, wójt, zespołu reagowania, zestawienia sił i środ- burmistrz (prezydent miasta). Kontrola wy- 30 waiejszeż n w yniki k ontroli

kazała, że szefowie obrony cywilnej gmin towe, warunki bytowe oraz pomoc przed- nie wydawali decyzji nakładających udział medyczną, medyczną i społeczną dla ewa- w szkoleniu. W ocenie NIK zaniechanie prze- kuowanej ludności jedynie z rejonów zagro- prowadzania szkoleń programowych z zakre- żonych powodzią, pomijając inne, zdefinio- su powszechnej samoobrony pozbawiło lud- wane w planie obrony cywilnej zagrożenia. ność cywilną kontrolowanych gmin wiedzy −− W planie ewakuacji Gminy Borów przewi- i umiejętności funkcjonowania w sytuacjach dziano ewakuację ludności z rejonów za- wystąpienia zagrożeń. grożonych wyłącznie w formie samoewa- Kontrolowani szefowie OCG zorganizowa- kuacji, nie zapewniając środków transpor- li i zapewnili działanie systemów wykrywa- tu, miejsc dla ewakuowanych i warunków nia i alarmowania oraz systemów wczesnego pobytowych. ostrzegania o zagrożeniach, za wyjątkiem Szefa Spośród 14 kontrolowanych szefów OCG Obrony Cywilnej Gminy Gąbin, który obowiąz- trzech, tj. gmin: Narewka, Warta i Przeworno ku tego nie wykonał. Natomiast zorganizowa- nie wyznaczyli zakładów opieki zdrowotnej, ny przez Szefa Obrony Cywilnej Gminy Goczał- zobowiązanych do udzielania pomocy me- kowice-Zdrój system stał się nieaktualny, gdyż dycznej poszkodowanym w wyniku masowe- formacje obrony cywilnej w zakładach pracy, go zagrożenia życia i zdrowia ludności. na których oparto ten system uległy likwidacji Ustalono, że w okresie objętym kontro- w 2009 r., a system zorganizowany przez Szefa lą, na obszarze działania dwunastu spośród Obrony Cywilnej Gminy Przeworno obejmo- czternastu kontrolowanych szefów OCG, for- wał zasięgiem syren alarmowych jedynie 35,7% macje obrony cywilnej nie uczestniczyły i nie mieszkańców gminy. współdziałały w zwalczaniu klęsk żywioło- Ustalono, że spośród czternastu kontrolo- wych i zagrożeń środowiska oraz w usuwa- wanych szefów OCG dziewięciu opracowało, niu ich skutków. jako części składowe planów obrony cywilnej gmin, plany ewakuacji ludności I stopnia, 3.1.4. Planowanie i wykorzystanie środków tj. organizację ewakuacji ludności na poziomie budżetowych przeznaczonych gminnym. Pozostałe Plany nie uwzględniały na finansowanie obrony cywilnej wszystkich wymogów określonych przez Sze- Szczebel centralny fa OCK w Instrukcji w sprawie zasad ewakuacji Szef OCK planował środki budżetowe na re- ludności, zwierząt i mienia na wypadek ma- alizację własnych zadań w ramach budżetu Ko- sowego zagrożenia, stanowiącej załącznik do mendy Głównej PSP, w części 42 – Sprawy we- wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia wnętrzne, rozdział 75414- Obrona cywilna. Plan 17 października 2008 r. I tak na przykład: rzeczowo – finansowy realizowało Biuro ds. −− W planie ewakuacji Gminy Narewka jako re- Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej, zgodnie jon zbiórki ewakuowanej ludności przewi- z ustalonym limitem. Przedmiotem wydatków dziano Szkołę Podstawową w Eliaszukach było prowadzenie przez Komendę Główną PSP gdy tymczasem szkoła ta została zlikwido- szkoleń i ćwiczeń z zakresu obrony cywilnej. wana, a jej budynek – sprzedany w 2004 r. W latach 2009–2010 na powyższe zadania wy- −− W planie ewakuacji Gminy Przeworno przy- datkowano odpowiednio: 125,1 tys. zł (98,5% gotowywano ewakuację ludności na wypa- środków planowanych) i 115,4 tys. zł (99,5%). dek powstania masowego zagrożenia dla Środki wydatkowano zgodnie z przeznacze- życia i zdrowia na znacznym obszarze oraz niem. Na 2011 rok zaplanowano 126,0 tys. zł, planowano i zapewniono środki transpor- 31 waiejszeż n w yniki k ontroli

do czasu zakończenia kontroli środków tych konywanie zadań z zakresu obrony cywilnej. nie wykorzystano. Środki te przeznaczano na wydatki bieżące, Udział Szefa OCK w procedurze planowa- wydatki majątkowe oraz dotacje dla szefów nia środków na realizację zadań przez tereno- obrony cywilnej powiatów i gmin. I tak na we organy obrony cywilnej był realizowany przykład: w formie opiniowania programów doskona- −− z budżetu wojewody dolnośląskiego na re- lenia obrony cywilnej, sporządzanych przez alizację zadań wydatkowano: 704,9 tys. zł wojewodów. Kontrola wykazała, że Szef OCK w 2009 r., 635 tys. zł w 2010 r., na rok 2011 zadanie to realizował. NIK podziela stanowi- zaplanowano 653 tys. zł. W badanym okre- sko Szefa OCK, że planowanie środków finanso- sie omawiane środki nie były przeznaczane wych i materiałowych do realizacji zadań z zana wydatki majątkowe, na potrzeby bieżące kresu obrony cywilnej powinno odbywać się wydatkowano w latach 2009 i 2010 odpo- jak dotychczas przez wojewodów, którzy mają wiednio 409 i 371 tys. zł tj. po 58% środków bezpośredni wpływ na rozdział tych środków ogółem. Pozostałą część stanowiły dotacje dla powiatów i gmin. dla gmin i powiatów odpowiednio dla po- Szef OCK zaniechał ustalenia normatywów wiatów 106 tys. zł i 78 tys. zł oraz dla gmin w zakresie zaopatrywania organów i formacji po 190 tys. zł. obrony cywilnej w sprzęt, środki techniczne −− z budżetu wojewody lubelskiego w latach i umundurowanie niezbędne do wykonywa- 2009–2011 na realizację zadań wydatko- nia zadań obrony cywilnej, tj. realizacji obo- wano: 1.798 tys. zł w 2009 r., 1.839 tys. zł wiązku wynikającego z § 2 pkt 13 rozporządze- w 2010 r. i 1.071 tys. zł w I półroczu 2011 r. nia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. Środki wydatkowano na wynagrodzenia Szef OCK wyjaśnił, że nie ustalał ww. normaty- pracowników oraz zakup sprzętu i wypo- wów ponieważ akty prawne określające zasa- sażenia na potrzeby systemów łączności dy funkcjonowania formacji obrony cywilnej i alarmowania oraz dla formacji obrony cy- oraz zawierające rozwiązania, co do ich struk- wilnej funkcjonujących na terenie powiatów tur i wyposażenia, utraciły moc prawną. Naj- zagrożonych powodzią. Środki te przezna- wyższa Izba Kontroli nie podziela stanowiska czono na zakup m.in.: masek przeciwga- Szefa OCK, gdyż obowiązek powyższy wynika zowych, woderów, elektronicznych syren z w/w rozporządzenia. Ponadto należy zauwa- alarmowych, zasilaczy, radiotelefonów, łodzi żyć, że w sytuacji utraty mocy obowiązującej wiosłowych, silników zaburtowych, moto- aktów prawnych regulujących między innymi pomp, kamizelek asekuracyjnych i worków kwestie organizacji formacji obrony cywilnej29, na piasek. ustalenie normatywów wyposażenia staje się −− z budżetu wojewody łódzkiego poniesio- istotne w kontekście zapewnienia kompatybil- ne wydatki w okresie 2009 – 2011 (I pół- ności tych formacji. rocze) wyniosły 1.715,1 tys. zł. Główną po- zycję wydatków (53%) stanowiły dotacje Szczebel wojewódzki przeznaczone dla gmin (834 tys. zł) oraz Wszyscy kontrolowani szefowie OCW w la- na szkolenie (ćwiczenia) Lotniczej Formacji tach 2009–2011 planowali i zabezpieczali w bu- OC (75 tys. zł). Wydatki majątkowe wynio- dżetach wojewodów środki finansowe na wy- sły 202 tys. zł i poniesione zostały głównie na zakup sprzętu, przydatnego przy pro- wadzeniu akcji ratowniczych (5 agregatów 29 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 września 1993 r. w sprawie obrony cywilnej (Dz. U. Nr 93, poz. prądotwórczych za 25,4 tys. zł, 6 szt. pomp 32 429 ze zm.). waiejszeż n w yniki k ontroli

szlamowych za 23 tys. zł, 4 kompletów elek- w latach 2009–2011 nie planował i nie dokony- tronicznych syren alarmowych za 80 tys. zł). wał wydatków na zadania związane z obroną Ustalono, że dwóch spośród siedmiu kon- cywilną. I tak na przykład: trolowanych szefów OCW, tj.: Dolnośląski i Lu- −− w budżecie powiatu Łęczna w latach belski wydatkowali część zbadanych środków 2009–2011 planowano i wydatkowano finansowych na zakupy związane z realizacją środki finansowe na wypłatę wynagrodzeń zadań z zakresu obrony cywilnej bez uprzed- dwóch pracowników realizujących zadania niego rozpoznania, jakie ceny mogliby zaofero- z zakresu oc w rozdz. 75011 – Starostwa po- wać inni dostawcy, co w ocenie NIK było dzia- wiatowe. Ponadto planowano i wydatkowa- łaniem nierzetelnym. no środki w rozdziałach: 75212 - Pozostałe Kontrola wykazała, że planowane i wydat- wydatki obronne i 75495 - Pozostała dzia- kowane środki finansowe nie zapewniały peł- łalność, z których w badanym okresie sfi- nego zaopatrzenia i utrzymania wyposażenia nansowano m.in.: wynajem pomieszczeń formacji oc. I tak na przykład: i pokrycie kosztów żywienia uczestników szkoleń, treningów i ćwiczenia z zakresu −− w województwie dolnośląskim ze wzglę- obronności, zarządzania kryzysowego i oc; du na brak środków system zaopatrzenia zakup artykułów spożywczych dla uczestni- w sprzęt nie był realizowany. Działania w za- ków: ćwiczenia, szkoleń i treningów w tym kresie gospodarki sprzętem sprowadzały między innymi z zakresu oc; zakup płaszczy się w zasadzie do sukcesywnego „brako- przeciwdeszczowych dla uczestników akcji wania” starego, nienadającego się już do kurierskich. Na powyższe zadania wydatko- użytku sprzętu. wano ogółem w 2009 r. 91,2 tys. zł, w 2010 r. −− w województwie podlaskim niewystarcza- – 107,0 tys. zł a w 2011 r. (do 30 czerwca) jące środki spowodowały m.in. wstrzyma- 52,4 tys. zł. nie modernizacji systemu ostrzegania i alar- −− w budżecie powiatu Sieradz planowano mowania. środki na zadania oc w rozdziale 75095 – Po- −− w województwie łódzkim niższy niż zakła- została działalność. Wydatki przeznaczane dano poziom środków spowodował m.in. były w całości na pokrycie kosztów utrzy- ograniczenie wydatków na: szkolenie kadr mania magazynu przeciwpowodziowego OC i formacji OC oraz ćwiczenia praktyczne i obrony cywilnej w Sieradzu oraz konser- szczebla powiatowego. wację i remont sprzętu przeciwpowodzio- Szczebel powiatowy wego. Na powyższe zadania wydatkowano ogółem w 2009 r. 3,4 tys. zł, w 2010 r. Ustalono, że w budżetach powiatów kon- – 3,0 tys. zł a w 2011 r. (do 30 czerwca) wy- trolowanych szefów obrony cywilnej w latach datków nie realizowano. 2009–2011 nie planowano i nie dokonywano −− w budżecie powiatu Pszczyna corocznie – wydatków ze środków własnych na obronę cy- w okresie objętym kontrolą – ujmowano wilną w rozdziale 75414 – Obrona cywilna. Spo- w rozdziale 75414 – Obrona cywilna do- śród siedmiu kontrolowanych szefów OCP, sze- tację na realizację zadań oc i reagowania ściu realizowało wydatki ze środków dotacji na kryzysowego (4,2 tys. zł w 2009 r., 3,6 tys. zł ten cel udzielonej z budżetów wojewodów lub w 2010 r. i 3,6 tys. zł w 2011 r.). Środki z tych środków budżetu powiatu planowanych w in- dotacji rozdysponowywano pomiędzy Sta- nych rozdziałach klasyfikacji budżetowej, nato- rostwo i gminy Powiatu, zgodnie z zawar- miast Szef Obrony Cywilnej Powiatu Hajnówka tymi porozumieniami. Dotacje na lata 2009 33 waiejszeż n w yniki k ontroli

i 2010 wykorzystano zgodnie z przeznacze- tacji była zróżnicowana i kształtowała się od niem, tj. na konserwację i utrzymanie sys- kilkuset do kilku tysięcy złotych w skali roku. temów alarmowych. Na powyższe zadania I tak na przykład: wydatkowano ogółem w 2009 r. 4,2 tys. zł, −− w Gminie Białowieża w latach 2009–2010 w 2010 r. – 3,6 tys. zł a w 2011 r. (do 30 czerw- na realizację zadań obrony cywilnej wy- ca) 2,0 tys. zł. korzystano kolejno 4,4 tys. zł i 0,8 tys. zł −− w budżecie powiatu Starogard Gdański (z zaplanowanych 9,2 tys. zł i 1,2 tys. zł). w latach 2009–2011 planowano wydatki Z tych środków sfinansowano zakup wy- na realizację zadań własnych z zakresu oc posażenia do realizacji zadań obrony cy- w rozdziale 75421 Zarządzanie kryzysowe. wilnej, tj. komputera i map do celów plani- Planowane wydatki przeznaczone były za- stycznych. W 2011 r. z zaplanowanej kwoty równo na realizację zadań z zakresu zarzą- 1,4 tys. zł do zakończenia kontroli NIK nie dzania kryzysowego, jak i na zadania doty- wydatkowano żadnych środków. czące obrony cywilnej, m.in. na zakup zesta- −− w Gminie Borów w badanym okresie dota- wu ratowniczego. W latach 2009–2011 (do cja z budżetu państwa wynosiła 1,0 tys. zł 30 czerwca) zaplanowano wydatki w łącznej rocznie, a środki te wydatkowano zgodnie kwocie 62,9 tys. zł, a zrealizowano w kwo- z przeznaczeniem tj. na zakup bezprzewo- cie 51,6 tys. zł. dowej stacji pogodowej, farby do konser- Kontrola wykazała, że planowane i wy- wacji syren alarmowych i sprzętu kompute- datkowane środki finansowe nie zapewniały rowego na potrzeby obsługi stanowiska ds. możliwości pełnego zaopatrzenia i utrzyma- obronnych, obrony cywilnej, ochrony prze- nia wyposażenia formacji oc. W kontrolowa- ciwpożarowej i zarządzania kryzysowego. nych jednostkach stwierdzono, że w okresie −− w Gminie Narewka w latach 2009–2011 na objętym kontrolą nie dokonywano zakupów naprawy, konserwację i utrzymanie sprzę- sprzętu i wyposażenia formacji oc. Środki prze- tu obrony cywilnej wydatkowano kolejno znaczano głównie na wydatki bieżące, obejmu- 1,6 tys. zł, 0,4 tys. zł i 0,1 tys. zł (z planowa- jące koszty organizowanych szkoleń i ćwiczeń nych na 2009 r. 2 tys. zł, zaś na 2010 i 2011 r. oraz konserwację i utrzymanie posiadanego po 1 tys. zł), sprzętu. Gospodarka magazynowa polegała −− w Gminie Warta w latach 2009–2011 (do głównie na weryfikacji przydatności sprzętu, 30 czerwca), na realizację zadań obrony w większości przypadków przestarzałego, po- cywilnej wykorzystano środki w wysoko- chodzącego z zakupów realizowanych nawet ści 17.678 zł. Powyższe kwoty wydatkowa- w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. no na zakup m.in. artykułów dla Drużyny Szczebel gminny Ratownictwa Powodziowego, materiałów do konserwacji masztu antenowego oraz Kontrola wykazała, że w budżetach samo- usługi konserwacji sprzętu OC znajdujące- rządowych gmin, których szefów obrony cy- go się na stanie magazynowym. wilnej poddano kontroli, w latach 2009–2011 nie planowano i nie dokonywano wydatków ze Ustalono, że w latach 2009–2011 kontrolo- środków własnych na obronę cywilną. Ustalo- wani szefowie obrony cywilnej gmin nie doko- no natomiast, że dziewięciu spośród czternastu nywali zakupów sprzętu i wyposażenia forma- kontrolowanych szefów OCG korzystało z dotacji obrony cywilnej, niezbędnego do realizacji budżetowych na ten cel, udzielonych z bu- cji zadań. Z uwagi na nieustalenie przez Szefa dżetów właściwych wojewodów. Wysokość do- Obrony Cywilnej Kraju normatywów w zakre- 34 waiejszeż n w yniki k ontroli

sie zaopatrywania organów i formacji obrony −− oględziny sprzętu oc w Gminie Miedź- cywilnej w sprzęt, środki techniczne i umun- na, znajdującego się w magazynie (środki durowanie niezbędne do wykonywania zadań techniczne i umundurowanie) wykazały, że obrony cywilnej, brak było możliwości porów- sprzęt taki, jak: maski przeciwgazowe wraz nania stanu wyposażenia formacji ze stanem z dodatkowym osprzętem, ubrania ochron- wymaganym. Kontrola wykazała, że w maga- ne, torby sanitarne, sprzęt łączności, wyka- zynach sprzętu obrony cywilnej przechowy- zuje duży stopień zużycia, co budzi uzasad- wano sprzęt i wyposażenie, użyczone przez nione obawy o jego faktyczną przydatność. wojewodów, pochodzące nawet z lat siedem- −− oględziny sprzętu oc w Gminie Puchaczów dziesiątych ubiegłego stulecia, o małej przy- wykazały, że sprzęt ten nie jest w pełni przy- datności z uwagi na stan techniczny i stopień datny do bieżącego wykorzystania (prze- wyeksploatowania. Gospodarka magazynowa starzały) - wyprodukowany w latach osiem- polegała głównie na weryfikacji przydatności dziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego sprzętu i jego brakowaniu. I tak na przykład: stulecia. Dotyczy to m.in: przyrządów roz- −− oględziny sprzętu oc w Gminie Cyców wy- poznania chemicznego, do obserwacji wy- kazały, że sprzęt jest przechowywany w bu- buchów jądrowych, sygnalizatorów promie- dynku nieużytkowanym, nieogrzewanym niowania, sprzętu telefonicznego, oraz ma- i w złym stanie technicznym. Sprzęt jest sek przeciwgazowych i ubrań ochronnych. w znacznej części bardzo stary, co budzi Sprzęt był przechowywany w pomieszcze- uzasadnione obawy co do jego faktycznej niu magazynowym w dobrych warunkach. przydatności, pochodzi m.in. z lat 70-tych −− oględziny sprzętu oc w Gminie Starogard ubiegłego wieku. W szczególności dotyczy Gdański wykazały, że sprzęt ten przecho- to przyrządów rozpoznania chemicznego, wywany był w dobrych warunkach w ma- do obserwacji wybuchów jądrowych, sy- gazynie znajdującym się w piwnicach bu- gnalizatora promieniowania, sprzętu tele- dynku Urzędu. Sprzęt był ułożony na pół- fonicznego, oraz z pochodzących sprzed kach oraz opisany. Stwierdzono jednak, że trzydziestu lat masek przeciwgazowych. sprzęt ten jest stary, w całości zakwalifiko- Od 2000 r. nie wykonano też wymaganych wany do kasacji. przeglądów sprzętu dozymetrycznego, tj. pięciu sygnalizatorów promieniowania.

35 4 Iformacjen d odatkowe o przeprowadzonej kontroli

4.1 Przygotowanie kontroli nia do wniosków zawartych w wystąpieniu po- kontrolnym, wszystkie zastrzeżenia uwzględ- W ramach przygotowania do przeprowa- niono w całości. dzenia kontroli, po dokonaniu badań analitycz- nych obowiązującego stanu prawnego, dzia- Ustalenia dokonane podczas niniejszej kon- łając na podstawie art. 29 pkt 1 ustawy z dnia troli uzasadniały przedstawienie następujących 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, wniosków do: zwrócono się do Szefa OCK o przedłożenie do- yy Ministra Spraw Wewnętrznych o: kumentów i materiałów dotyczących regulacji −− zapewnienie właściwego i skuteczne- normatywnych i regulaminowych obowiązują- go nadzoru nad Obroną Cywilną Kraju, cych w latach 2009–2011 oraz danych organi- w tym wzmocnienie nadzoru nad Szefem zacyjnych dot. obrony cywilnej według stanu OCK w celu wyeliminowania nieprawidło- na dzień 30 kwietnia 2011 r. wości w funkcjonowaniu tego organu; Na podstawie wyników badań analitycz- −− podjęcie działań pozwalających na po- nych oraz informacji uzyskanych od Szefa OCK zyskanie rzetelnych i aktualnych danych opracowano program kontroli. dotyczących rzeczywistego stanu w za- Doboru jednostek do kontroli dokonano kresie funkcjonowania i zasobów obro- w sposób celowy, obejmując kontrolą sze- ny cywilnej; fów obrony cywilnej województw, powiatów yy Szefa Obrony Cywilnej Kraju o: i gmin, na obszarze których występował zróż- −− podjęcie działań zmierzających do for- nicowany stan zorganizowania struktur obro- malnego uregulowania kwestii jednostki ny cywilnej. zapewniającej obsługę Szefa OCK; −− określenie założeń do planów obrony 4.2. Postępowanie kontrolne i działania cywilnej województw, powiatów, gmin podjęte po zakończeniu kontroli i przedsiębiorców; Postępowanie kontrolne przeprowadzono −− terminowe przedkładanie Radzie Mini- w 30 jednostkach. Wszystkie kontrole zostały strów i Ministrowi Obrony Narodowej zakończone podpisaniem protokołów kontro- ocen przygotowań w zakresie ochrony li. Do protokołu kontroli Szef Obrony Cywilnej ludności i obrony cywilnej oraz Preze- Powiatu Strzelińskiego zgłosił jedno zastrzeże- sowi Rady Ministrów i Ministrowi Spraw nie, które zostało w całości oddalone. Wewnętrznych informacji o realizacji za- dań obrony cywilnej; Najwyższa Izba Kontroli skierowała 30 wy- −− przeprowadzanie kontroli realizacji usta- stąpień pokontrolnych do wszystkich kierow- lonych działań i przedsięwzięć obrony ników kontrolowanych jednostek. W siedmiu cywilnej oraz kontroli przygotowania jednostkach negatywnie oceniono realizację formacji obrony cywilnej i ratowników zadań, w 16 – pozytywnie z nieprawidłowo- do prowadzenia działań ratowniczych; ściami, w sześciu – pozytywnie z uchybienia- −− ustalenie normatywów w zakresie za- mi, a w jednej jednostce – pozytywnie. Ogó- opatrywania organów i formacji obro- łem sformułowanych zostało 140 wniosków ny cywilnej w sprzęt, środki techniczne pokontrolnych. Z danych na dzień 9 stycznia i umundurowanie niezbędne do wyko- 2012 r. wynika, że 26 wniosków zostało zrealizo- nywania zadań obrony cywilnej. wanych, 59 było w trakcie realizacji, a 55 wnio- sków nie zrealizowano. Szef Obrony Cywilnej Do kontrolowanych szefów obrony cywil- Miasta Starogard Gdański wniósł trzy zastrzeże- nej województw, powiatów i gmin skierowano 36 Iformacjen d odatkowe o p rzeprowadzonej k ontroli

wnioski pokontrolne, zmierzające do zapew- poinformowali o działaniach podejmowanych nienia, według właściwości, pełnej realizacji w celu realizacji wniosków pokontrolnych oraz powierzonych zadań oc. o sposobie wykorzystania uwag. Wnioski zo- W odpowiedziach na wystąpienia pokon- stały przyjęte do realizacji. trolne kierownicy kontrolowanych jednostek

37 5 zaąznikł c n r 1

Charakterystyka stanu prawnego

Cele obrony cywilnej (oc) zostały wymienione w art. 137 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Są to: ochrona ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków. Obowiązek obywateli w zakresie oc polega na odbywaniu służby w oc, edu- kacji dla bezpieczeństwa w toku nauki szkolnej oraz na praktycznych lub teoretycznych szkoleniach w zakresie powszechnej samoobrony ludności (art. 139 w związku z art. 166 i 168). Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej są formacje obrony cywilnej. Formacje te składają się z oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych do wykonywania zadań ogólnych lub specjalnych oraz innych jednostek tych formacji (art.138 ust. 1 i 2). Formacje obrony cywilnej tworzą, w drodze rozporządzenia, ministrowie, a wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) - w drodze zarządzenia, uwzględniając w szczególności: skalę występujących zagrożeń, rodzaj formacji, ich przeznaczenie oraz stan osobowy i organizację wewnętrzną (art.138 ust. 3). Formacje obrony cywilnej mogą two- rzyć także pracodawcy (art. 138 ust. 4). Centralnym organem administracji rządowej w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cy- wilnej Kraju, podległy Ministrowi Spraw Wewnętrznych. Szefa Obrony Cywilnej Kraju powołuje Pre- zes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych (art. 17 ust. 1-3). Nato- miast terenowymi organami obrony cywilnej są wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) jako szefowie obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (art. 17 ust. 6). Szef Obrony Cywilnej Kraju przygotowuje projekty założeń i zasad działania obrony cywilnej, ustala ogólne zasady realizacji zadań obrony cywilnej, a także koordynuje określone przedsięwzię- cia i sprawuje kontrolę realizacji przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego zadań obrony cywilnej, sprawuje nadzór nad odbywaniem zasadniczej służby w obronie cywilnej (art. 17 ust. 4 pkt 1-4). Do zakresu działania szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin należy kierowanie oraz koordynowanie przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje pań- stwowe, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne działające na ich terenie (art. 17 ust. 7). Zadania Szefa OCK oraz terenowych organów obrony cywilnej określone zostały w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin. Stosownie do przepisów tego rozporządzenia, Szef Obrony Cywilnej Kraju zobowiązany jest m.in.: inicjować, przygotowywać, wy- dawać i opiniować projekty aktów normatywnych dotyczących obrony cywilnej; uzgadniać projekt planu obrony cywilnej państwa z Ministrem Obrony Narodowej oraz z innymi właściwymi ministra- mi, określać założenia do planów obrony cywilnej województw, powiatów, gmin i przedsiębiorców, opracowywać założenia programowe oraz kierunki kształcenia i szkolenia pracowników, ratowników i ludności w zakresie obrony cywilnej, dokonywać oceny stanu przygotowań obrony cywilnej wo- jewództw, powiatów i gmin, planować potrzeby w zakresie środków finansowych i materiałowych niezbędnych do realizacji zadań własnych w zakresie obrony cywilnej, określić założenia dotyczące 38 zaąznikł c n r 1 ewakuacji ludności i mienia na wypadek masowego zagrożenia. Obowiązkiem Szefa OCK jest także inicjowanie działalności naukowo-badawczej dotyczącej obrony cywilnej, a także udział w pracach unifikacyjno-normalizacyjnych w tej dziedzinie, organizowanie i koordynowanie ćwiczeń w zakresie obrony cywilnej, kontrolowanie przygotowania formacji obrony cywilnej i ratowników do prowadzenia działań ratowniczych oraz ustalanie normatywów w zakresie zaopatrywania organów i formacji obrony cywilnej w sprzęt, środki techniczne i umundurowanie niezbędne do wykonywania zadań obrony cywilnej (§ 2). Odnośnie zadań szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin, na ich obszarze działa- nia, powołane wyżej rozporządzenie stanowi m.in., iż są zobowiązani do: dokonywania oceny stanu przygotowań obrony cywilnej, opracowywania i opiniowania planów obrony cywilnej, organizowanie i koordynowanie szkoleń oraz ćwiczeń obrony cywilnej, organizowanie szkolenia ludności w zakresie obrony cywilnej, przygotowanie i zapewnienie działania systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania o zagrożeniach, tworzenie i przygotowywanie do działań jednostek organizacyjnych obrony cywilnej, wyznaczanie zakładów opieki zdrowotnej zobowiązanych do udzielania pomocy medycznej poszkodowanym w wyniku masowego zagrożenia życia i zdrowia ludności oraz nadzorowanie przygotowania tych zakładów do niesienia tej pomocy, zaopatrywanie organów i formacji obrony cywilnej w sprzęt, środki techniczne i umundurowanie niezbędne do wykonywania zadań obrony cywilnej, a także zapewnienie odpowiednich warunków przechowywania, konserwacji, eksploatacji, remontu i wymiany tego sprzętu, środków technicznych oraz umunduro- wania, opiniowanie projektów aktów prawa miejscowego dotyczących obrony cywilnej i mających wpływ na realizację zadań obrony cywilnej, opracowywanie informacji dotyczących realizowanych zadań, kontrolowanie przygotowania formacji obrony cywilnej i ratowników do prowadzenia dzia- łań ratowniczych, ustalanie wykazu instytucji państwowych, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych oraz społecznych organizacji ratowniczych funkcjonujących na ich terenie, przewidzianych do prowadzenia przygotowań i realizacji przedsięwzięć w zakresie obrony cywilnej (§ 3). Szefowie obrony cywilnej ustalają zadania i kontrolują ich realizację oraz koordynują i kierują działalnością w zakresie przygotowania i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej: 1) Szef Obrony Cywilnej Kraju - szefów obrony cywilnej województw, 2) szef obrony cywilnej województwa - szefów obrony cywilnej powiatów, 3) szef obrony cywilnej powiatu - szefów obrony cywilnej gmin, 4) szef obrony cywilnej gminy - szefów obrony cywilnej w instytucjach, u przedsiębiorców, w spo- łecznych organizacjach ratowniczych i w innych jednostkach organizacyjnych działających na obszarze gminy (§ 4). Szefowie obrony cywilnej województw, powiatów, gmin oraz instytucje, przedsiębiorcy i inne jednostki organizacyjne i społeczne organizacje ratownicze opracowują wieloletnie i roczne plany działania w zakresie obrony cywilnej, które podlegają uzgodnieniu z właściwymi dla swojego terenu działania organami obrony cywilnej. Plany działania, o których mowa wyżej, uwzględniają zadania, o których mowa w § 4 (§ 5).

39 zaąznikł c n r 1

Informacje o realizacji zadań obrony cywilnej składają: 1) Szef Obrony Cywilnej Kraju - na żądanie ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub Prezesa Rady Ministrów, 2) szef obrony cywilnej województwa - na wystąpienie Szefa Obrony Cywilnej Kraju, 3) szef obrony cywilnej powiatu - na wystąpienie szefa obrony cywilnej województwa, 4) szef obrony cywilnej gminy - na wystąpienie szefa obrony cywilnej powiatu, 5) przedsiębiorcy, kierownicy instytucji i innych jednostek organizacyjnych i społecznych organizacji ratowniczych, działających na obszarze gminy, które prowadzą przygotowania i realizują przed- sięwzięcia w zakresie obrony cywilnej - na wystąpienie szefa obrony cywilnej gminy (§ 6). Szef OCK oraz szefowie obrony cywilnej województw, powiatów i gmin, koordynując przygotowania i realizację przedsięwzięć obrony cywilnej, uwzględniają również działalność w zakresie obrony cywilnej przedsiębiorstw, dla których Minister Obrony Narodowej jest organem założycielskim, oraz jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi SWiA lub przez niego nadzorowanych, w szcze- gólności w zakresie systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania, ewakuacji ludności oraz sił i środków wydzielanych do prowadzenia akcji ratunkowych (§ 7). Organy właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego oraz ich zadania i zasady działania w tej dziedzinie, a także zasady finansowania zadań zarządzania kryzysowego zostały określone w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym30. Zarządzanie kryzysowe to działalność orga- nów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej (art. 2). Stosownie do ww. ustawy: tworzy się Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego oraz wojewódzkie, powiatowe i gminne plany zarządzania kryzysowego (art. 5). Zarządzanie kryzysowe na terytorium Rzeczypospolitej Pol- skiej sprawuje Rada Ministrów (art. 7). Przy Radzie Ministrów tworzy się Rządowy Zespół Zarządza- nia Kryzysowego jako organ opiniodawczo-doradczy właściwy w sprawach inicjowania i koordynowania działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego. W posiedzeniach Zespołu, na prawach członka, może brać udział, w zależności od potrzeb, miedzy innymi Szef Obrony Cywilnej Kraju (art. 8 ust. 3 pkt 12). Do obsługi w sprawach zarządzania kryzysowego Rady Ministrów, Preze- sa Rady Ministrów, Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego i ministra właściwego do spraw wewnętrznych utworzono Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa pełni także funkcję krajowego centrum zarządzania kryzysowego (art. 10 i11). Zadania ochrony przeciwpożarowej zostały określone w ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej31. Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miej- scowym zagrożeniem poprzez: zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia; zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia; prowadzenie działań ratowniczych (art. 1).

30 Dz. U. nr 89, poz. 590 ze zm. 31 Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 ze zm. 40 zaąznikł c n r 1

Przepisami ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej32 powołano Państwo- wą Straż Pożarną. Do podstawowych zadań tej formacji należy m.in.: rozpoznawanie zagrożeń po- żarowych i innych miejscowych zagrożeń; organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń; wykonywanie pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze (art. 1ust. 2 pkt 1-3). Klęska żywiołowa to katastrofa naturalna lub awaria techniczna, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej33). W ustawie określono tryb wprowadzenia i zniesienia stanu klęski żywiołowej, a tak- że zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu klęski żywiołowej (art. 1). W czasie stanu klęski żywiołowej działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia kierują: wójt (burmistrz, prezydent miasta) - jeżeli stan klęski żywioło- wej wprowadzono tylko na obszarze gminy; starosta - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu; wojewoda - jeżeli stan klęski żywio- łowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa; minister właściwy do spraw wewnętrznych lub inny minister, do zakresu działania którego należy zapobieganie skutkom danej klęski żywiołowej lub ich usuwanie, a w przypadku wątpliwości co do właściwości ministra lub w przypadku gdy właściwych jest kilku ministrów - minister wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa (art. 8).

32 Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 ze zm. 33 Dz. U. Nr 62, poz. 558 ze zm. 41 zaąznikł c n r 2

Wykaz podstawowych aktów prawnych dotyczących kontrolowanej działalności

1. Protokoły dodatkowe do Konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół I) oraz dotyczący ochrony ofiar niemiędzy- narodowych konfliktów zbrojnych (Protokół II) sporządzone w Genewie dnia 8 czerwca 1977 r. (Dz. U. z 1992 r., Nr 41, poz. 175). 2. Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze zm.). 3. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590 ze zm.). 4. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 ze zm.). 5. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 ze zm.). 6. Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 ze zm.). 7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz. U. Nr 96, poz. 850). 8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 września 1993 r. w sprawie powszechnej samoobrony ludności (Dz. U. Nr 91 , poz. 421). 9. Wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej 10. Wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju do działalności w dziedzinie obrony cywilnej w 2011 roku. 11. Wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju do działalności w dziedzinie obrony cywilnej w 2010 roku. 12. Wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju do działalności w dziedzinie obrony cywilnej w 2009 roku.

42 zaąznikł c n r 3

Wykaz objętych kontrolą jednostek i osób zajmujących kierownicze stanowiska odpowiedzialnych za kontrolowaną działalność.

Osoby odpowiedzialne za kontrolowaną działalność Ocena Nazwa jednostki L.p. kontrolowanej objętej kontrolą działalności Pełniona funkcja Imię i nazwisko

Grzegorz Schetyna - od 16 listopada 2007 r. Ministerstwo do 13 października 2009 r. 1. Spraw Wewnętrznych Minister Negatywna Jerzy Miller i Administracji - od 14 października 2009 r. - nadal

Szef Obrony Pozytywna 2. Szef Obrony Cywilnej Kraju Wiesław Leśniakiewicz Cywilnej Kraju z nieprawidłowościami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 3. Województwa Województwa Jacek Kozłowski z uchybieniami Mazowieckiego - Wojewoda Mazowiecki

Michał Boszko - od 1 stycznia Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej 1999 r. do 28 czerwca 2010 r. Pozytywna 4. Powiatu Płock Powiatu – Starosta Powiatu Piotr Zgorzelski - od 29 czerw- z uchybieniami ca 2010 r. - nadal

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy Pozytywna 5. Józef Walewski Gminy Słubice – Wójt Gminy z uchybieniami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy Pozytywna 6. Krzysztof Jadczak Gminy Gąbin – Burmistrz Miasta i Gminy z uchybieniami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 7. Województwa Województwa - Wojewoda Maciej Żywno z uchybieniami Podlaskiego Podlaski

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 8. Włodzimierz Pietroczuk Powiatu Hajnówka Powiatu – Starosta Powiatu z nieprawidłowościami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy Pozytywna 9. Albert Waldemar Litwinowicz Gminy Białowieża – Wójt Gminy z nieprawidłowościami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy Pozytywna 10. Mikołaj Pawlicz Gminy Narewka – Wójt Gminy z nieprawidłowościami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 11. Województwa Województwa Roman Zaborowski z nieprawidłowościami Pomorskiego - Wojewoda Pomorski

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 12. Powiatu Starogard Leszek Burczyk Powiatu – Starosta Powiatu z nieprawidłowościami Gdański

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy Pozytywna 13. Gminy Starogard Edmund Stachowicz – Prezydent Miasta z nieprawidłowościami Gdański

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy 14. Krzysztof Gabriel Trawicki Pozytywna Gminy Zblewo – Wójt Gminy

43 zaąznikł c n r 3

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 15. Województwa Województwa Zygmunt Łukaszczyk z uchybieniami Śląskiego - Wojewoda Śląski

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 16. Paweł Sadza Powiatu Pszczyna Powiatu – Starosta Powiatu z nieprawidłowościami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy Krzysztof Kanik 17. Gminy Negatywna – Wójt Gminy Gabriela Placha Goczałkowice-Zdrój

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy 18. Bogdan Taranowski Negatywna Gminy Miedźna – Wójt Gminy

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 19. Województwa Województwa Jolanta Chełmińska z nieprawidłowościami Łódzkiego - Wojewoda Łódzki

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 20. Dariusz Olejnik Powiatu Sieradz Powiatu – Starosta Powiatu z nieprawidłowościami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy Pozytywna 21 Jacek Walczak Gminy Sieradz – Prezydent Miasta z nieprawidłowościami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy 22. Jan Serafiński Negatywna Gminy Warta – Burmistrz Miasta i Gminy

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 23. Województwa Województwa Genowefa Tokarska z nieprawidłowościami Lubelskiego - Wojewoda Lubelski

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 24. Adam Niwiński Powiatu Łęczna Powiatu – Starosta Powiatu z nieprawidłowościami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy Pozytywna 25. Jan Baczyński vel Mróz Gminy Cyców – Wójt Gminy z nieprawidłowościami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy Pozytywna 26. Paweł Grzesiuk Gminy Puchaczów – Wójt Gminy z nieprawidłowościami

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Pozytywna 27. Województwa Województwa Aleksander Marek Skorupa z nieprawidłowościami Dolnośląskiego - Wojewoda Dolnośląski

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej 28. Jerzy Krochmalny Negatywna Powiatu Strzelin Powiatu – Starosta Powiatu

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy 29. Waldemar Grochowski Negatywna Gminy Borów – Wójt Gminy

Szef Obrony Cywilnej Szef Obrony Cywilnej Gminy 30. Aleksander Bek Negatywna Gminy Przeworno – Wójt Gminy

44 zaąznikł c n r 4

Współdziałanie formacji obrony cywilnej w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków okresie od stycznia 2009 roku do 30 czerwca 2011 roku (według danych przekazanych przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej)

Liczba FOC Podmiot, i osób na którego Rodzaj Charakter wykonywanych Data i miejsce akcji uczestni- żądanie zagrożenia czynności czących uczestniczono w działa- w działaniach niach 1 2 3 4 5

województwo lubuskie

powiat nowosolski patrolowanie i umacnianie wałów 2009 r. powódź 1/22 Starosta przeciwpowodziowych patrolowanie i umacnianie wałów 2010 r. powódź 2/44 Starosta przeciwpowodziowych powiat wschowski patrolowanie i umacnianie wałów 2010 r. powódź 2/44 Burmistrz przeciwpowodziowych powiat słubicki patrolowanie i umacnianie wałów 2010 r. powódź 3/66 Burmistrz przeciwpowodziowych Razem 8/176

województwo łódzkie

powiat zduńskowolski Starosta układanie worków z piaskiem, 17–28 maj 2010 r. Zduńskowolski, powódź 4/765 wypompowywanie wody, udrażnianie Pstrokonie Wójt Gminy przepustów Zapolice powiat wieruszowski

19 maja 2010 r. układanie worków z piaskiem, Wójt Gminy powódź 1/60 Gmina Bolesławiec wypompowywanie wody Bolesławiec

19–20 maja 2010 r. układanie worków z piaskiem, Wójt Gminy powódź 1/50 Gmina Galewice wypompowywanie wody. Galewice powiat zgierski Miejski Zespół 14–17 maja 2010 r. powódź 2/50 układanie worków z piaskiem. Zarządzania Miasto Ozorków Kryzysowego powiat łódzki wschodni 30 maja 2010 r. Szef OC Miasta powódź 1/2 transport łodzią motorową. Lisowice i Gminy Działoszyn powiat opoczyński Komendant usuwanie powalonych drzew, 14–18 lipca 2011 r. wichura 1/15 Powiatowy PSP zabezpieczanie budynków plandekami w Opocznie

45 zaąznikł c n r 4

powiat skierniewicki 26–28 kwietnia 2011 r. Wójt Gminy Dębowa Góra, powódź 1/10 wypompowywanie wody. Skierniewice Mokra Prawa Razem 11/952 województwo małopolskie powiat ziemski tarnowski zabezpieczenia zagrożonych miejsc 24v27.06.09 r. Wójt Gminy powódź 1/10 workami z piaskiem. Pompowanie Szerzyny-Ołpiny Szerzyny wody z budynków i usuwanie mułu. 03–05.06.2010 r. zabezpieczanie zagrożonych miejsc Wójt Gminy Szerzyny, Ołpiny, powódź 1/12 workami z piaskiem. Ewakuacja ludzi Szerzyny Czermna i zwierząt. 19–20.07.2011 r. Burmistrz powódź 1/4 obsługa systemu łączności Tuchówa Tuchowa Maj-czerwiec 2010 r. zabezpieczanie domów przed Wójt Gminy powódź 1/15 Wierzchosławice powodzią Wierzchosławice powiat grodzki tarnowski ochrona obiektów Zakładów Działania własne 02–06.06. 2010 r. zagrożenie Mechanicznych Tarnów S.A. przed zakładu, Zakłady Mechaniczne 1/7 powodziowe podtopieniem, wypompowywanie współpraca Tarnów S.A. wody z podtopionych obiektów. z PSP i OSP powiat gorlicki Miasto Grybów wydawanie worków z piaskiem, pomoc Burmistrz powódź 1/1 03–05.06.2010 r. ludności poszkodowanej Grybowa prowadzenie akcji ratunkowej na Gmina Łabowa zagrożenie Wójt Gminy 1/5 obszarze Gminy Łabowa, usuwanie 13.05–07.06.2010 r. powodziowe Łabowa skutków powodzi. 17–20.05.2010 r. pompowanie wody z zalanych Burmistrz powódź 1/15 Krynica-Zdrój budynków i piwnic Krynicy-Zdroju pompowanie wody z zalanych 4–6.06.2010 r. Burmistrz powódź 1/15 budynków, czyszczenie przepustów, Krynica-Zdrój Muszyna Krynicy-Zdroju koryt rzek umacnianie wałów, sypanie worków z piaskiem, pompowanie wody PSP Nowy Sącz, Maj - czerwiec 2010 r. powódź 2/23 z budynków, studni, ewakuacja ludzi Burmistrz Miasta Piwniczna-Zdrój z budynków przyległych do rzeki i Gminy Poprad oraz przy osuwiskach powiat oświęcimski układanie worków na wałach Miejskie Centrum 16.05–04.06 2010 r. zagrożenie i w rejonach zagrożonych Zarządzania 4/55 m. Oświęcim powodziowe przesiąkaniem, patrolowanie wałów, Kryzysowego pompowanie wody. Miasta Oświęcim patrolowanie wałów w wyznaczonych Miejskie Centrum 30.08. do 03.09. 2010 r. zagrożenie rejonach, układanie worków Zarządzania 2/30 m. Oświęcim powodziowe w rejonach zagrożonych Kryzysowego przesiąkaniem, pompowanie wody. Miasta Oświęcim powiat grodzki krakowski rozpoznanie zagrożenia 15.05–18.05. 2010 r. powódź 5/75 powodziowego, dozorowanie stanu PSP, Policja m. Krakowa wody na Wiśle i stanu wałów. 19.05–21.05. 2010 r. ul. Zakole, Nowohucka, powódź 3/45 bezpośredni udział w akcji ratowniczej PSP, Policja Stoczniowców. 19.05–24.05. 2010 r. bezpośredni udział w akcji ratowniczej, Kierownicy zalane i podtopione powódź 11/120 usuwanie skutków powodzi zakładów pracy tereny w Krakowie 46 zaąznikł c n r 4

rozpoznanie zagrożenia powodziowego, 02.06–03.06. 2010 r. dozorowanie stanu wody na Wiśle rz. Wisła w granicach powódź 5/75 PSP, Policja i stanu wałów, usuwanie skutków miasta powodzi. powiat ziemski krakowski wypompowywanie wody, zabezpie- Maj 2010 r. powódź 1/15 czenie budynków workami z piaskiem PSP Kraków teren gminy Słomniki przed wtargnięciem wody powiat proszowicki zabezpieczanie wałów, zabezpieczanie ująć wody pitnej, wypompowywanie 17.05–02.08. 2010 r. wody, zabezpieczanie domów Wójt Gminy teren całej gminy powódź 2/29 i gospodarstw domowych przed Nowe Brzesko Nowe Brzesko zalaniem, ewakuacja ludności i mienia z terenów zagrożonych, 17.05–20.05. 2010 r. Wójt Gminy powódź 1/30 workowanie piasku teren gminy Koszyce Koszyce Razem 45/581 województwo opolskie powiat kędzierzyńsko-kozielski monitoring wałów, układanie worków, 17–25 maj 2010 r. powódź 1/33 zabezpieczenie ewakuacji, dostarcza- Prezydent miasta Kędzierzyn - Koźle nie żywności, kontrola stanu wody monitoring wałów, układanie worków, 02–04 czerwiec 2010 r. powódź 1/13 zabezpieczenie ewakuacji, dostarcza- Prezydent miasta Kędzierzyn - Koźle nie żywności, kontrola stanu wody Miasto Opole 19 maj 2010 r. - ZUS zagrożenie Dyrekcja Oddziału 1/33 zabezpieczenie i ewakuacja akt Oddział w Opolu powodziowe ZUS powiat krapkowicki zagrożenie Urząd Miejski Maj-Czerwiec 2010 r. 3/29 ewakuacja ludzi i inwentarza żywego powodziowe Zdzieszowice Urząd Miasta 24.05.2010 r. Zagrożenie 4/34 ewakuacja mieszkańców oraz mienia i Gminy Krapkowice powodziowe w Krapkowicach Razem 10/142 województwo podkarpackie powiat kolbuszowski 17–21.05 2010 r. układanie worków z piaskiem na brze- KP PSP podtopienia 1/8 Miasto Kolbuszowa gach cieków wodnych w Kolbuszowej powiat przeworski wypompowywanie wód z pod- 27.02. 2010 r. topionych gospodarstw i posesji; Komendant powódź 1/5 Gmina Przeworsk prowadzenie monitoringu sytuacji gminny OSP powodziowej wypompowywanie wód z podto- 18.05.2010 r. pionych gospodarstw i posesji; Komendant powódź 1/5 Gmina Przeworsk prowadzenie monitoringu sytuacji gminny OSP powodziowej wypompowywanie wód 02–03.06.2010 r. z podtopionych gospodarstw i posesji; Komendant powódź 1/5 Gmina Przeworsk prowadzenie monitoringu sytuacji gminny OSP powodziowej

47 zaąznikł c n r 4

wypompowywanie wód 08.06.2010 r. z podtopionych gospodarstw i posesji; Komendant powódź 1/2 Gmina Przeworsk prowadzenie monitoringu sytuacji gminny OSP powodziowej wypompowywanie wód 28.07.2010 r. z podtopionych gospodarstw i posesji; Komendant powódź 1/2 Gmina Przeworsk prowadzenie monitoringu sytuacji gminny OSP powodziowej wypompowywanie wód 02.09.2010 r. z podtopionych gospodarstw i posesji; Komendant powódź 1/2 Gmina Przeworsk prowadzenie monitoringu sytuacji gminny OSP powodziowej wypompowywanie wód 09.09.2010 r. z podtopionych gospodarstw i posesji; Komendant powódź 1/2 Gmina Przeworsk prowadzenie monitoringu sytuacji gminny OSP powodziowej wypompowywanie wód 19–21.05.2010 r. z podtopionych gospodarstw i posesji; Komendant powódź 2/30 Gmina Gać prowadzenie monitoringu sytuacji gminny OSP powodziowej wypompowywanie wód 02–05.06.2010 r. z podtopionych gospodarstw i posesji; Komendant powódź 2/30 Gmina Gać prowadzenie monitoringu sytuacji gminny OSP powodziowej wypompowywanie wód 18–19.07.2010 r. z podtopionych gospodarstw i posesji; Komendant powódź 2/30 Gmina Gać prowadzenie monitoringu sytuacji gminny OSP powodziowej Miasto Tarnobrzeg 10–13.03.2009 r. wypompowywanie wody z zalanych Prezydent Miasta powódź 1/6 os. Sobów budynków Tarnobrzega 01–07.03.2010 r. wypompowywanie wody z zalanych Prezydent Miasta powódź 1/6 os. Sobów budynków Tarnobrzega 07.05–10.09.2010 r. wypompowywanie wody z zalanych Prezydent Miasta os. Sobów, Nagnajów, powódź 1/13 budynków Tarnobrzega Zakrzów Razem 17/146 województwo pomorskie Powiat Nowy Dwór Gdański 14.10.–30.10.2009 r. workowanie piasku i układanie wałów Gmina Nowy Dwór podtopienia 6/300 powodziowych, wypompowywanie PSP Gdański wody z piwnic 23.05.–18.06.2010 r. zagrożenie workowanie piasku, monitorowanie 4/832 PSP gmina i powiat powodziowe zagrożenia monitorowanie zagrożenia, 14.10.–15.10.2009 r. podtopienia 80 zabezpieczanie wałów workami, PSP Gmina Sztutowo wypompowywanie wody 21.05.–17.06.2010 r. Zagrożenie monitorowanie zagrożenia, 60 PSP Gmina Sztutowo powodziowe napełnianie worków piaskiem, 14.10–15.10.2009 r. podtopienia 286 zabezpieczanie miejsc zagrożonych PSP Gmina Stegna 23.05.–18.06.2010 r. zagrożenie monitorowanie zagrożenia, 138 PSP Gmina Stegna powodziowe napełnianie worków piaskiem 23.05.–18.06.2010 r. zagrożenie monitorowanie zagrożenia, napełnia- 155 PSP Gmina Ostaszewo powodziowe nie worków piaskiem

48 zaąznikł c n r 4

14.10–15.10.2009 r. układanie worków, wypompowywanie Krynica Morska podtopienia 1/28 PSP wody Przebrno Powiat Kwidzyń Wójt 23.05–17.06. 2010 r. Zagrożenie monitorowanie przepływu fali powo- 1/9 Komendant Gmina Sadlinki powodziowe dziowej, zabezpieczenie logistyczne Gminny OSP Powiat Pruszcz Gdański 26.05–18.06.2010 r. zagrożenie napełnianie worków piaskiem, układa- Leszkowy, Kiezmark 2/28 Wójt - OSP powodziowe nie worków w miejscach przesięków – Gmina Cedry Wielkie 26.05–18.06.2010 r. zagrożenie napełnianie worków piaskiem, układa- Koźliny, Giemlice 2/26 Wójt - OSP powodziowe nie worków w miejscach przesiąków – Gmina Suchy Dąb powiat lęborski umacnianie brzegu rzeki Łeby na 08.02.2011 r. podtopienia 1/5 granicy Gminy Miasto Lębork i Gminy PSP Miasto Lębork Nowa Wieś Lęborska Razem 18/1963 województwo śląskie powiat kłobucki Oblodzenie i szadź 10.01.2010 r. Komenda powodujące –19.01.2010 r. 1/12 Usuwanie połamanych drzew Powiatowa PSP łamanie drzew teren gminy Panki Kłobuck i zrywanie linii energetycznych Komenda 12.05.2010–12.06.2010 r. Wypompowywanie wody z piwnic Podtopienia 1/12 Powiatowa PSP teren gminy Panki i studni Kłobuck powiat raciborski opróżnianie piwnic, garaży itp. z substancji szkodliwych dla 17–18.05.2010 r. zagrożenie środowiska, ewakuacja sprzętu 1/15 RAFAKO S.A. Gmina Racibórz powodziowe komputerowego, wyposażenia biurowego i dokumentacji na wyższe kondygnacje. akcja zima zalegający akcja zima - usuwanie 17.02.2009 r. Wójt- Szef OC śnieg na 4/20 zalegającego śniegu na dachach Gmina Nędza Gminy dachach, sople i sopli lodu z dachów lodu, 28.05.2009 r. usuwanie powalonych drzew, Wójt- Szef OC wiatrołomy 3/15 Gmina Nędza wykonanie przejezdności dróg Gminy akcja zima zalegający akcja zima - usuwanie 09.01.–06 02.2010 r. Wójt- Szef OC śnieg 3/15 zalegającego śniegu na dachach Gmina Nędza Gminy na dachach, i sopli lodu z dachów, sople lodu, 14.04.2010 r. Wójt- Szef OC podtopienia 1/5 pompowanie wody z zalanych piwnic Gmina Nędza Gminy 06.05.2010 r. Wójt- Szef OC podtopienia 1/5 pompowanie wody z zalanych piwnic Gmina Nędza Gminy

49 zaąznikł c n r 4

monitoring wałów, pompowanie wody z rozlewisk, zalanych domów i pomieszczeń gospodarczych, 16.05.–10.06.2010 r. stan ochrona przepompowni, wykonywanie Wójt 6/60 Gmina Nędza powodziowy zabezpieczeń przeciwpowodziowych, - Szef OC Gminy udrożnienie przepustów, monitoring dróg i mostów, zabezpieczenie grobli w rezerwacie Łężczok, stan popowo- dziowy , pompowanie wody zalegających 12.07–20.07.2010 r. usuwanie w pomieszczeniach piwnicznych, Wójt 3/15 Gmina Nędza skutków czyszczenie studni głębinowych - Szef OC Gminy popowodzio- w gospodarstwach przydomowych, wych 16.04.2011 r. lokalne pompowanie wody zalegających Wójt 3/15 Gmina Nędza podtopienia w pomieszczeniach piwnicznych, - Szef OC Gminy bardzo silne zabezpieczanie zerwanych dachów, wiatry 23.06.–24.06.2011 r. usuwanie skutków nawałnicy, likwida- Wójt połączone 2/10 Gmina Nędza cja połamanego drzewostanu i wiatro- - Szef OC Gminy z nawalnym łomu, udrożnienie przejezdności dróg deszczem powiat gliwicki zabezpieczenie zerwanych dachów, 15–17.09. 2009 r. wichura, rozkładanie plandek i folii , udrażnianie Burmistrz 5/60 Gmina Sośnicowice ulewny deszcz urządzeń melioracyjnych, wypompo- – Szef OC Gminy wywanie wody 20.02. 2010 r. zabezpieczenie dachu, położenie Burmistrz pożar budynku 2/15 Gmina Sośnicowice plandek – Szef OC Gminy przygotowywanie worków z piaskiem i układania wałów przeciwpowodzio- 15,18,19.05. 2010 r. ulewne Burmistrz 6/65 wych, wypompowywanie wody z piw- Gmina Sośnicowice deszcze – Szef OC Gminy nic, usuwanie skutków powodzi, pełnie całodobowych dyżurów (SWA) 20.06. 2010 r. ulewne Burmistrz 3/18 wypompowywanie wody z piwnic Gmina Sośnicowice deszcze – Szef OC Gminy Ulewne 300.06. 2010 r. wypompowywanie wody z piwnicy Burmistrz deszcze/ 2/12 Gmina Sośnicowice szkoły i budynków prywatnych – Szef OC Gminy nawałnica powiat tarnogórski zabezpieczanie cieków, utrzymanie i budowa zabezpieczeń przeciwpowo- maj - czerwiec 2010 r. dziowych, ratowanie mienia, odbudo- Wójt powódź 4/50 Gmina Tworóg wa urządzeń melioracyjnych, dróg, – Szef OC Gminy akcja informacyjna, monitoring oraz przygotowanie ewakuacji. powiat żywiecki zabezpieczanie szkód powstałych 17.05. 2010 r. Burmistrz w drogach, zabezpieczanie brzegów 02.06.2010 r. Gmina powódź 1/12 – Szef OC Gminy rzek i potoków oraz wyrw na terenie Węgierska Górka gminy powiat zawierciański Usuwanie połamanych drzew, bieżące styczeń 2010 r. szadź Wójt 2/5 monitorowanie sytuacji, przyjmowanie Gmina Żarnowiec - gołoledź – Szef OC Gminy i przekazywanie informacji. maj - czerwiec 2010 r. obsypywanie skarp, odmulanie przepu- Wójt powódź 2/6 Gmina Żarnowiec stów, rowów, usuwanie konarów drzew – Szef OC Gminy sierpień – wrzesień 2010 r. obsypywanie skarp, odmulanie przepu- Wójt powódź 2/4 Gmina Żarnowiec stów, rowów, usuwanie konarów drzew – Szef OC Gminy Razem 58/470 50 zaąznikł c n r 4

województwo świętokrzyskie powiat konecki maj, czerwiec 2010 r. Brzostków, Nowy powódź 1/6 usuwanie skutków powodzi KP PSP Końskie Korczyn, Sielpia 16–21 maj 2010 r. 1/6 17–18 maj 2010 r. zabezpieczanie domostw workami 1–2 wrzesień 2010 r. 1/6 wypompowywanie wody Burmistrz Mig 18–19 maj; powódź odprowadzanie wody, ewakuacja Stąporków 4–6 czerwiec, 1/6 zwierząt, umacnianie wałów KP PSP Końskie 2–4 lipiec 2010 r. udział w akcji powodziowej Nowy Korczyn, 1/6 Sandomierz 8 lipiec 2011 r. Fałków silne wiatry 1/9 usuwanie powalonych drzew z dróg Wójt Gminy 19–20 maj 2010 r. Wójt Gminy powódź 1/8 udział w akcji powodziowej Nowy Korczyn 14 lipiec 2011 r. Komendant huragan 1/7 usuwanie skutków wichury Gowarczów Powiatowy PSP 19–20 maj 2010 r; Wójt Gminy 5–7 lipiec 2010 r. 1/5 powódź usuwanie skutków powodzi Nowy Korczyn, 1/6 Komendant Radoszyce Powiatowy PSP powiat pińczowski prace fizyczne polegające na two- kwiecień 2009 r. Komendant podtopienia 30 rzeniu wałów ochronnych za pomocą Zakrzów Gm. Pińczów Powiatowy PSP worków z piaskiem sierpień 2009 r. udrażnianie przepustów i rowów Komendant Zakrzów, Skrzypiów podtopienia 25 odpływowych, wypompowywanie Powiatowy PSP Gm. Pińczów wody z podtopionych gospodarstw tworzenie zapór ochronnych z worków maj 2010 r. Skrzypiów wypełnionych piaskiem, wypompowy- Komendant podtopienia 35 Zakrzów Gm. Pińczów wanie wody z zalanych gospodarstw, Powiatowy PSP pogłębianie rowów powiat sandomierski 4–5 czerwiec 2010 r. sypanie piasku w worki i układanie na UMiG w powódź 1/20 Zawichost wale przeciwpowodziowym Zawichoście 4–6 czerwiec 2011 r. sypanie piasku w worki i układanie na Winiary powódź 1/30 UG w Dwikozach wale przeciwpowodziowym Szczytniki Razem 12/220 województwo warmińsko-mazurskie powiat bartoszycki 18–24.01.2011 r. układanie worków z piaskiem , 5–10.02.2011 r. usuwanie kry, wypompowywanie Sępopol, Lwowiec, wody z zalanych budynków, usuwanie Rygarby, Różyna, powódź 1/6 powalonych drzewostanów, ewakuacja Burmistrz Smolanka, Stopki, zalanego mienia, udrażnianie kanaliza- Romankowo, Długa, cji wodnych, itp. Trosiny, Smiardowo powiat lidzbarski 02.02.2011 r. napełnianie worków piaskiem, podtopienie 1/3 OSP Orneta - Mingajny układanie worków powiat nowomiejski 2009 r. teren gminy silne wiatry 2/12 usuwanie powalonych drzew KP PSP NML Grodziczno

51 zaąznikł c n r 4

2010 r. teren gminy Silne wiatry 7/47 usuwanie powalonych drzew KP PSP NML Grodziczno 2010 r. teren gminy podtopienia 5/30 pompowanie wody z piwnic KP PSP NML Grodziczno powiat elbląski Formacje Powódź 14.10.2009 r. zabezpieczanie obiektów przed Obrony Cywilnej sztormowa, 5/47 miasto Elbląg zalaniem / worki z piaskiem/ miasta Elbląg/ cofka p.powodziowe/ powódź na udział w akcji ratunkowej podczas po- 14–15.10.2009 r. Warmińsko-Ma- terenie Wyspy 1/12 wodzi. Pomoc przedmedyczna, opieka powiat elbląski zurskie CZK Nowakowskiej psychologiczna nad poszkodowanymi. udział w poszukiwa- udział w akcji poszukiwania osoby Warmińsko-Ma- 13.11.2009 r. 1/12 niach osoby zaginionej na terenie gminy Kętrzyn zurskie CZK zaginionej powiat olsztyński udział 06.04.2009 r. w poszukiwa- udział w akcji poszukiwania osoby CZK Miasta i Po- 1/12 Gmina Dobre Miasto niach osoby zaginionej wiatu Olsztyn zaginionej Razem 24/181

województwo wielkopolskie

powiat kaliski 10–12 stycznia 2010 r. duże opady Prezydent Miasta 1/48 usuwanie śniegu Kalisz śniegu Kalisza budowa zabezpieczeń przeciwpo- zagrożenie 20–31 maja 2010 r. wodziowych, pompowanie wody, Prezydent Miasta powodziowe 1/68 Kalisz dostarczanie żywności ludności Kalisza miasta Kalisza poszkodowanej. zagrożenie 15–22 stycznia 2011 r. budowa zabezpieczeń przeciwpowo- Prezydent Miasta powodziowe 1/25 Kalisz dziowych, pompowanie wody. Kalisza miasta Kalisza powiat krotoszyński Komenda 23–30 lipca 2009 r. wichura 1/26 usuwanie skutków wichury-nawałnicy. Powiatowa PSP, Kobylin. -nawałnica Burmistrz Kobylina podtopienia pompowanie wody z zalanych ulic, wywołane Komenda 12–24 maja 2010 r. piwnic oraz układanie worków z pia- długotrwały- 1/26 Powiatowa PSP, Kobylin. skiem w miejscach grożących wyla- mi opadami Burmistrz Kobylina niem rzeki Radęcy. deszczu podtopienia pompowanie wody z zalanych ulic, wywołane Komenda 15–16 stycznia 2011 r. /2 ulice/ piwnic oraz układanie worków długotrwały- 1/26 Powiatowa PSP, Kobylin. z piaskiem w miejscach grożących mi opadami Burmistrz Kobylina wylaniem rzeki Radęcy. deszczu Komenda 29.06.2009 r. Powiatowa PSP, wichura 1/30 usuwanie skutków wichury. Baszków, Zduny Burmistrz Gminy i Miasta Zduny 23.07.2009 r. Komenda zabezpieczenie zerwanego dachu Konarzew wichura Powiatowa PSP, 1/16 przez wichurę przed zamoknięciem, oraz teren - nawałnica Burmistrz Gminy usuwanie drzew Gminy i Miasta Zduny

52 zaąznikł c n r 4

09.01.2010 r. Burmistrz Gminy duże opady usuwanie śniegu z obiektów (sale 10.01.2010 r. 1/16 i Miasta śniegu gimnastyczne, świetlice wiejskie) teren Gminy Zduny Zduny pompowanie wody z zalanych ulic, Komenda Powia- podtopienia układanie worków z piaskiem towa Państwowej 15–26 maja 2010 r. wywołane w miejscach grożących zalaniem Straży Pożarnej Bestwin, długotrwały- 1/26 gospodarstw niżej położonych, w Krotoszynie, Baszków, Zduny mi opadami kopanie nowych spustów odejścia Burmistrz Gminy deszczu wody i Miasta Zduny Razem 10/307

W okresie od stycznia 2009 roku do 30 czerwca 2011 roku formacje obrony cywilnej nie uczest- niczyły w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków w na- stępujących województwach: lubelskim, mazowieckim, podlaskim, dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, zachodniopomorskim.

53 zaąznikł c n r 5

Wykaz organów, którym przekazano informację o wynikach kontroli

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 2. Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 3. Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej 4. Prezes Rady Ministrów 5. Komisja do Spraw Kontroli Państwowej 6. Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych 7. Minister Spraw Wewnętrznych 8. Minister Administracji i Cyfryzacji 9.e Sz f Obrony Cywilnej Kraju 10.e Sz f Centralnego Biura Antykorupcyjnego 11.e Sz f Biura Bezpieczeństwa Narodowego 12. Wojewodowie 13. Związek Powiatów Polskich 14. Związek Miast Polskich 15. Związek Gmin Wiejskich RP 16. Federacja Regionalnych Związków Gmin i Powiatów RP

54 zaąznikł c n r 6

inne

środki łączności

promienio- twórczych środki skażeń chemicz-

rozpoznania nych

odzież ochronna Wyposażenie

maski pgaz.

środki transportu

maszyny i urządzenia

stan osobowy

wyższy stopień gotowości.

podstawowy stopień gotowości. Liczba FOC

razem 3 4 5 6 7 8 9 1011121314 RAZEM 15293 11155 4024 191074 4937 6264 120232 87442 9394 12234 9550 4602 RAZEM 11147 7347 3699 104562 3004 3736 57123 50119 5927 8651 6395 3192 RAZEM 4146 3808 325 86512 1933 2528 63109 37323 3468 3583 3155 1410 Terenowe 8347 5335 3061 120592 3407 4375 78055 57967 6283 7597 6503 4086 Terenowe 6168 3376 2819 61841 2064 2699 30459 30990 4206 5645 4530 2897 Terenowe 2179 1959 242 58751 1343 1676 47596 26977 2077 1952 1973 1189 Zakładowe 6896 5808 925 69106 1501 1843 41191 28856 3037 4498 2879 509 Zakładowe 4932 3962 842 41466 911 991 25678 18510 1646 2867 1697 288 Zakładowe 1964 1846 83 27640 590 852 15513 10346 1391 1631 1182 221 Wojewódzkie 50 12 38 1376 29 46 986 619 74 139 168 7 Wojewódzkie 3 3Wojewódzkie 0 47 121 9 0 38 0 1255 0 29 46 0 986 0 619 0 74 0 139 168 0 7 2 terenowe, zakładowe OGÓŁEM Rodzaj (nazwa) FOC / podległośćRodzaj (nazwa) (wojewódzkie, 3 1 Formacjeratownictwa ogólnego 2 Formacjedo zadań specjalnych 1 Lp. Wykaz formacji obrony cywilnej i stanu wyposażenia (według danych przekazanych przez Komendę Główną Państwowej Państwowej przez cywilnej Komendę Główną przekazanych Wykaz obrony danych i stanu wyposażenia formacji (według Straży Pożarnej) stanu na dzień 30 czerwca 2011 r.) (wg 55

zaąznikł c n r 7

RAZEM

morskie

zachodniopo-

wielkopolskie

mazurskie

warmińsko- warmińsko-

świętokrzyskie

śląskie 46 216 0 1 0 498

pomorskie

podlaskie

podkarpackie opolskie

1 311 011 1 0 4 0 0 45 mazowieckie

7 4 11 5 9 3 72 3 11 1 0 130

małopolskie

łódzkie

lubuskie

lubelskie

-pomorskie kujawsko kujawsko

0 2 0 0 2 0 1 0000005100100001 8 0 39 28 0 18 142 79 1 153 41 88 58 54 40 17 1 759 00 127 261 95 982 37 31 110 121 192 388 240 205 5 26 119 128 420 201 277 54 582 189 12 70 436 591 185 39 113 12 2547 3701 0020100100020100 7 0 2 0 2 0 25 15 19 18 44 146 15 29 6 40 41 0 114 11 3 526 0 300 41862003 532430 71 00100101020010200 3 0 6 410 4 1 514 6 2 017 1 2 75 8 0 100 60202202 101610 51 0100202400000100 10 03000072350201201 35 0 3 0 0 45 2 36 5 17 0 99 14 1 19 2 5 248 0 17 0 0 10 17 22 5 7 0 10 5 0 23 0 0 116 dolnośląskie 16 0 39 16 2 25 0 4 21 112 20 0 6 23 7 0 0 3 19 142 7 2 85 2 1 0 317 60 53 48 15 70 82 172 97 38 74 110 312 19 113 125 19 1407 30 8 38 13 16 2 46 9 21 27 11 36 34 24 7 3 325 150 187 193 83 220 307 214 260 176 388 181 183 85 143 324 18 3112 150 106 234 66 426 112 484 71 545 249 221 543 109 277 247 79 3919 158 50 253 33 36 5 314 68 114 229 64 86 43 23 35 16 1527 300 842 645 205 692 972 1862 89 1307 638 587 677 682 601 732 105 10936 7 6 8 9 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 1c 2c 1a 10 1b 2a 2b 11l 11j 11i 11f 11c 11k 11e 11a 11b 11d 11g 11h 11m Grupa szkoleniowa* Szkolenia (według danych przekazanych przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej) Państwowej przez Komendę Główną przekazanych danych Szkolenia (według szkoleniowych grup wg w 2009 r. województwach cywilnej w poszczególnych ludności i obrony zrealizowane Szkolenia z zakresu ochrony 56 zaąznikł c n r 7 0 0 0 143 0 0 90 274 8 0 0 100 67 144 141 1211 38 64 0 390 9 40 46 58 594 84 1 0 6 24 41 43 8 35 0 4 8 18 5 6 10 11 6 0 13 5 14 19 0 20 10 0 23 13 130 0 58 15 696 843 253 2499 6542 3393 290 4078 494 496 19360 553 369 1070 15 40951 0000100060000000 7 0001000300000000 4 0000011400000100 7 00000001120000000 13 0000100150000000 7 00 266 1186 89 123 47 50 398 95 2521 430 659 228 243 63 642 284 546 76 983 117 383 478 61 62 1233 959 184 254 139 10241 3 2561 02002005501104302 34 0 1 0 0 14161 9 10 17 0 3 1 0 3 0 0 219 0000000000000000 0 08 0 8 10 29 0 10 102 0 20 0 10 46 49 12 59 54 19 39 33 35 0 11 0 34 15 256 0 0 0 33 8 54 37 10 10 6 35 35 15 18 18 27 306 4 0 11 0 17 0 0 7 4 76 0 10 0 15 14 17 0 171 42 47 58 47 55 34 320 4 136 23 238 117 11 174 256 0 1562 15 2528 42 14 10 0 9 0 8 22 0 6 7 18 15 15 26 13 0 6 0 16 30 19 0 0 0 10 196 145 615 1430 291 457 1316 1578 192 2454 1549 1296 848 132 723 1120 115 14261 826 81 188 185 152 56 307 28 141 76 609 102 7 286 337 193 3574 650 109853 4868 14132 105427 23707 16511 2869 44188 3791 10949 309375 90 3123 15228 12999 677760 345 11190 3155 2331 9947 22862 9802 151 10263 12248 3498 35495 12 1591 3865 1287 128042 808 8708 1699 10410 2326 17112 9185 95 4556 7696 2989 8286 674 6965 2586 4 84099 8174 136306 16504 30003 124653 78937 49254 5409 72621 30701 25967 379786 3198 20957 29710 16670 1028850 14 19 16 17 13 15 18 20 12i 12l 11t 12j 11r 12t 205 7 059 5 0 0 0 0 0 6 0 0 8 0 0 290 12f 12r 11s 12s 876 37 41 199 195 215 243 83 340 36 139 21 6 88 0 59 2578 12c 470 189 298 150 88 231 267 15 195 130 319 435 0 379 111 189 3466 11o 11n 11p 12k 12e 172 57 17 61 74 73 119 55 95 54 46 156 7 148 32 53 1219 12a 2410 1387 985 943 607 948 1893 358 1731 1259 1596 1284 94 2788 1420 747 20450 12b 12o 12g 147 31 7 20 16 180 6 22 48 36 81 265 12d 12h 114 129 45 184 303 92 669 102 313 22 624 105 9 212 532 31 3486 12p 12n 12m Razem

57 zaąznikł c n r 7

5 8 9 6

12 75 RAZEM 132

1 33 zachodniopomorskie

1 3 767 wielkopolskie

1 1 9 3 1

skie 21 2 5 169 18 2 5 86 12 3 12 2 1 36 26 2 3 90 40 5 12 641

119 7 49 569

warmińsko- mazur- warmińsko- świętokrzyskie 58 3 2 1 214

4 8 4

87 542 śląskie

4 12 22 10 10 1 10 7 12 24 17 7 8 140

pomorskie 65 13 66 34 podlaskie

1 5 3 6 50 5 50

podkarpackie 15 27 37 29 28 7 opolskie

9 1 1 17 1 2 7 mazowieckie

1 4 9 małopolskie

21 17 18 1 5 2 1 3 26 10 0 7 8 6 31 5 8 1 łódzkie 24 142 77 6 179

167 380 187 78 59 166 314 472 5 306 29 81 3810 203 162 1174 103 273 140 253 646 96 279 181 146 4374 lubuskie 12 3 17 7 1 4

2 6 20 15 5 3 lubelskie 48 20

3 2 1 2 5 3 3

21 12 12 7 25 95 0 19 51 31 121 18 38 kujawsko-pomorskie dolnośląskie 2 6 5 6 8 9 19 3 7 3 687 876 8 9 8 67 61 36 82 13 84 266 266 51 107 523 104 290 42 410 186 294 2815 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16 17. 18. 1c 2c 22 10 14 20 57 10 32 69 156 31 24 16 45 31 144 28 41 22 740 1a 62 61 225 157 306 248 234 107 123 333 290 186 99 112 323 65 2931 1b 237 46 52 42 73 22 100 20 34 114 92 124 8 76 99 48 1187 2a 180 667 689 198 663 1010 2207 313 1266 533 633 439 367 705 698 532 11100 2b 362 102 254 11i 11l 11j 11f 11c 11k 11e 11a 11g 11d 11b 11h 11m Grupa szkoleniowa* Szkolenia z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej zrealizowane w poszczególnych województwach w 2010 r. wg grup szkoleniowych grup wg w 2010 r. województwach cywilnej w poszczególnych ludności i obrony zrealizowane Szkolenia z zakresu ochrony 58 zaąznikł c n r 7 1 5 0 3 26 92 94 136 280 1 275 7 1808 8 331 12 250 37 158 22 125 8 87 341 1 4 3 1 78 46 432 8 17 36 29 498 65 68 123 1183 719 23 192 3613 15 14 17 49 2 1 61 12 10 22 844 164 7 196 437 103 3712 6 10 19 5 31 13 5 3 53 42 124 315 88 46 34 213 7 131 14 70 1051 231 1 7 2 1 1 1 26 10 18 20 1 26 12 8 15 40 170 12 7 36 14 136 1 3 28187 27410 2034 55621 6685 6250 101900 1030 5059 11228 24080 363082 1 2 9 11 76 12 126 31 37 37 13 230 12 4 7 46 17 59 9 83 10 63 60 679 5 16 57 97 4 35 6 8 39 41 2 44 6 63 42 15 29 17 13 59 5 54 2 517 13835 3928 471 8259 79 535 3198 5818 169 1558 1101 43853 9 4 8 21 0 6 13 15 1 14 16 10 88 126 6 24 34 140 63 503 47 154 331 88 607 1657 674 28139 4785 14474 7 233 191 120 78 65 931 62 208 62 310 213 7 203 294 198 3182 8521 19 194 7572 1943 4712354 4 49973 9449 167 2022 6327 3023 28404 676 9357 1110 6113 135396 18 63 12587 3234 2664588 6 30207 8077 660 11320 7575 3955 36275 361 3006 3710 3374 133656 1617 35 3620 134 0210 1 3456 595 22 874 337 350 2046 30 1904 862 730 16205 20 15 11 231 83 1007 371 408 224 1 312 62 170 293 25 189 33 86 3506 13 12l 10 1394 1680 172 320 3282 2051 138 2374 2661 1085 760 77 736 567 433 17740 12i 11t 12j 11r 12f 12t 12r 16 21 32 11s 12c 24 86 303 69 54 284 752 5 239 221 211 431 12s 39 15 42 260 194 252 414 44 287 37 113 40 6 58 11o 12k 11p 11n 12e 6 69 17 49 35 98 174 12a 9 3205 939 727 470 1083 3087 189 1105 1162 1367 1684 96 1625 739 845 18332 12o 10 18 12b 10 158 45 95 109 37 226 28 107 10 204 210 37 186 130 51 1643 12g 12p 12h 12n 12d 12m ogółem 9906 61436 16556 25162 56109 134185 63286 4593 85683 27359 20754 178914 9641 25864 22486 39024 780958

59 zaąznikł c n r 7

* Legenda - grupy szkoleniowe pracownicy ds. OC 1a - w gminie, 1b - w powiecie, 1c - w województwie, zespoły ds. zarządzania kryzysowego 2a - w gminie, 2b - w powiecie, 2c - w województwie, 6 - dyrektorzy, kierownicy zakładów pracy, prezesi jednostek gospodarczych, 7 - inspektorzy/pracownicy ds. OC/obronnych, 8 - instruktorzy OC, 9 - starostowie i prezydenci miast, 10 - burmistrzowie i wójtowie, 11a - komendanci formacji ratownictwa ogólnego, 11b - komendanci formacji pierwszej pomocy medycznej, 11c - komendanci formacji likwidacji skażeń, 11d - komendanci formacji ratownictwa budowlanego, 11e - komendanci formacji ratownictwa komunalnego, 11f - komendanci formacji ratownictwa energetycznego, 11g - komendanci formacji schronowych, 11h - komendanci formacji przeciwpożarowych, 11i - komendanci formacji porządkowo-ochronnych, 11j - komendanci formacji łączności, 11k- komendanci formacji zabezpieczenia i zaopatrzenia, 11l - komendanci formacji wykrywania i alarmowania, 11m - komendanci lotniczych formacji obrony cywilnej, 11n - komendanci formacji ochrony płodów rolnych, 11o - komendanci formacji ochrony produktów żywnościowych, 11p - komendanci formacji ochrony zwierząt i pasz, 11r - komendanci formacji ratownictwa chemicznego, 11s - komendanci formacji ratownictwa przeciwpowodziowego, 11t - komendanci formacji budowy i odbudowy awaryjnych ujęć wody, 12a - formacja ratownictwa ogólnego, 12b - formacja pierwszej pomocy medycznej, 60 zaąznikł c n r 7

12c - formacja likwidacji skażeń, 12d - formacja ratownictwa budowlanego, 12e - formacja ratownictwa komunalnego, 12f - formacja ratownictwa energetycznego, 12g - formacja schronowych, 12h - formacja przeciwpożarowych,- 12i - formacja porządkowo-ochronnych, 12j - formacja łączności, 12k - formacja zabezpieczenia i zaopatrzenia, 12l - formacja wykrywania i alarmowania, - 12m - lotnicza formacja obrony cywilnej, 12n - formacja ochrony płodów rolnych, 12o - formacja ochrony produktów żywnościowych, 12p - formacja ochrony zwierząt i pasz, 12r - formacja ratownictwa chemicznego, 12s - formacja ratownictwa przeciwpowodziowego, 12t - formacja budowy i odbudowy awaryjnych ujęć wody, 13 - kuratorzy oświaty, 14 - wizytatorzy MEN ds. obronnych, 15 - dyrektorzy szkół, 16 - nauczyciele, 17 - ludność w ramach powszechnej samoobrony, 18 - pracownicy zakładów pracy, 19 - ćwiczenia 20 - inne (nie uwzględnione w spisie)