Anarchizm 2.0 Ideologia I Praktyka W Dobie Nowych Mediów

Marta Majorek NARCHIZM 2.0 Ideologia i praktyka w dobie nowych mediów Marta Majorek NARCHIZM 2.0 Ideologia i praktyka w dobie nowych mediów Kraków 2017 Rada Wydawnicza Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego: Klemens Budzowski, Maria Kapiszewska, Zbigniew Maciąg, Jacek M. Majchrowski Recenzje: dr hab. Alicja Jaskiernia, prof. UW prof. dr hab. Stanisław Michalczyk Projekt okładki: Piotr Czerski, Oleg Aleksejczuk Redakcja: Izabela Kraśnicka-Wilk Indeks i rewizja tekstu: Daria Podgórska Publikacja sﬁ nansowana z dotacji projakościowej MNiSW dla Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego ISBN 978-83-65208-65-1 (książka w oprawie miękkiej) ISBN 978-83-65208-83-5 (książka w oprawie twardej) Copyright© by Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Kraków 2017 Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani magazynowana w sposób umożliwiający ponowne wykorzystanie, ani też rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie za pomocą środków elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, bez uprzedniej pisemnej zgody właściciela praw autorskich Na zlecenie: Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego www.ka.edu.pl Wydawca: Oﬁ cyna Wydawnicza AFM, Kraków 2017 Sprzedaż: [email protected] Layout stron tytułowych i skład: Oleg Aleksejczuk Druk i oprawa: MKpromo Spis treści Wstęp............................... ......................................................................................................7 1. Anarchizm wczoraj i dziś. Próba rekonstrukcji założeń anarchistycznej tradycji ............................................................................................15 1.1. Anarchizm i jego tradycyjne formy .............................................................15 1.2. Anarchizm fi lozofi czny. Zasadnicze elementy debaty akademickiej........................................................................................22 1.3. Anarchistyczne zasady naczelne ..................................................................30 2. Ideologiczny i praktyczny wymiar anarchizmu w dobie postmodernizmu i procesów globalizacyjnych ..................................................63 2.1. Postmodernizm, poststrukturalizm, postanarchizm ..............................63 2.1.1. Postmodernizm ....................................................................................63 2.1.2. Postanarchizm .......................................................................................72 2.2. Globalizacja, glokalizacja i nowy anarchizm w działaniu .....................87 3. Anarchizm usieciowiony ......................................................................................107 3.1. Koncepcja sieci społecznych jako współczesna anarchistyczna praktyka ..........................................................................................................107 3.2. Sieciowa logika a anarchistyczne zasady naczelne ................................133 3.2.1. Horyzontalna struktura i negacja hierarchii ..............................133 3.2.2. Autonomia i federalizm ...................................................................135 3.2.3. Samoorganizacja ...............................................................................137 3.2.4. Akcja bezpośrednia ..........................................................................140 3.3. Sieciowy anarchizm jako wizja rządów ...................................................141 4. Anarchizm w erze nowych mediów ...................................................................153 4.1. Ekspansja nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych i mediamorfoza społeczeństw u progu XXI stulecia ...........................153 4.2. Nowe media jako narzędzia społecznej mobilizacji ............................163 6 Spis treści 4.3. Cyberanarchizm. Internet jako przestrzeń medialna grup radykalnych .........................................................................................174 4.3.1. Przegląd i analiza anarchistycznych zasobów sieciowych na przestrzeni minionego 25-lecia ...............................................175 4.3.2. Wolne media w działaniu. Projekt Indymedia – stan obecny i perspektywy ..........................................................196 4.3.3. Anarchizm technologicznie uspołeczniony ..............................224 4.4. Kryptoanarchia jako realny scenariusz czy nieziszczalna wizja przyszłości? ........................................................................................251 Zakończenie ................................................................................................................. .269 Bibliografi a ............... ......................................................................................................273 Indeks nazwisk ............... ...............................................................................................299 Wstęp W odróżnieniu od wszystkich głównych ideologii, anarchizm nigdy nie od- znaczał się trwałą egzystencją na gruncie politycznym, nie funkcjonował bo- wiem w ramach systemów partyjnych i tym samym nie miał bezpośrednie- go wpływu na sprawowanie władzy państwowej. To, co szczególnie cechuje anarchizm, to swego rodzaju „pokoleniowe” tendencje do wzrostu i rozkwitu, dające się uchwycić na przestrzeni danych, historycznych etapów. Niewątpli- wie, jak wszystkie ujęcia uogólniające, także i to może okazać się nie całkiem precyzyjne i upraszczające, niemniej jednocześnie stanowić może dobry punkt wyjścia dla dalszych rozważań. Próbując uporządkować etapy rozwoju anarchizmu w sposób chrono- logiczny, za pierwszy z nich powszechnie uznaje się koniec XIX stulecia. W pierwszym rozdziale zanalizowana została myśl prominentnych postaci uznawanych za inicjatorów anarchistycznych założeń, do których zaliczyć wypada choćby Williama Godwina (uznawanego za inicjatora refl eksji określanej mianem fi lozofi cznego anarchizmu1). Tworzyli oni już na przełomie XVIII i XIX wieku, kreując podwaliny dla dalszego rozwoju idei. Pierwsze oznaki walki klas, które przetaczały się przez Europę w okresie Wiosny Ludów, wiesz- czyły narodziny nowej idei, za którą podążać miała praktyka, czego najbardziej znamienną egzemplifi kacją była frakcja Mikhaila Bakunina w łonie Pierwszej Międzynarodówki2. Znamienne wydarzenia z roku 1848, Komuna Paryska w 1871 roku, doprowadziły do stopniowego zwiększenia zainteresowania coraz szerzej rozpowszechnianym anarchistycznym ideom. Zaznaczyć wypada, że w tej właśnie, cały czas jeszcze embrionalnej formie, anarchizm zdawał się kompilować tendencje antypaństwowe, antykapitalistyczne oraz ateistyczne, 1 Zob. K. C. Wenzer, Godwin’s Place in the Anarchist Tradition – a Bicentennial Tri- bute, „Journal of Social Anarchism” 2006, No. 20; zob. także W. Godwin, Th e anarchist writings of William Godwin, pisma zebrane pod red. P. Marshalla, AK Press 1986. 2 Zob. M. Bakunin, Marxism, Freedom and the State, książka napisana w przybliżeniu między rokiem 1867 a 1872, „Th e Anarchist Library”, s. 18. 8 Wstęp zachowując jednocześnie zależność od dobrze wykształconych ludzi zamiesz- kujących większe ośrodki miejskie. W drugiej fazie ewolucji, począwszy od umownej cezury roku 1890 roku nawiązującej do rosyjskiej wojny domowej, mamy do czynienia z geografi cz- nym „przesunięciem” anarchizmu na wschód. Etap ten charakteryzował się prężnym rozwojem zainicjowanego przez myśl Kropotkina anarchokomu- nizmu, który wówczas stał się ujęciem teoretycznym dominującym pośród całokształtu myśli anarchistycznej. Trzeci etap, datowany na początek lat dwudziestych, a trwający aż do końca lat czterdziestych XX stulecia, odnaj- duje podatny grunt w coraz bardziej uprzemysłowionej Europie Środkowej i Zachodniej. Było to apogeum rozwoju myśli anarchosyndykalistycznej, któ- ra czerpała z bogatego doświadczenia rosyjskich myślicieli przebywających w tamtym czasie na emigracji i aktywnie współdziałających na rzecz budowa- nia spójnej anarchistycznej teorii. Począwszy od trzeciej fazy rozwoju, zdecy- dowanie bardziej wyraziście jawi się podział na gałąź anarchokomunistyczną z jednej strony, z drugiej zaś – anarchosyndykalistyczną, która znalazła podatny grunt zwłaszcza w społeczeństwach przemysłowych. Po II wojnie światowej znaczący regres w rozwoju anarchizmu, był spowo- dowany bezpośrednimi reperkusjami wojennej zawieruchy i koniecznością za- prowadzenia nowego porządku, co doprowadziło nieuchronnie do radykalnej zmiany relacji społecznych. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych myśl ta również nie była szczególnie rozwijana, gdyż obciążona była jarzmem swojej własnej przeszłości i nie potrafi ła uwolnić się od wizji społeczeństwa zdominowanego przez podziały klasowe. Bez wątpienia anarchistyczne tendencje dają się zidentyfi kować w łonach różnorodnych grup, począwszy od ruchu antywojennego, a na feminizmie i sytuacjonizmie skończywszy. W tych nurtach jednakże próżno poszukiwać trzonu anarchistycznych założeń, a je- dynie ich ledwo dostrzegalne widmo. Grupy, które wprost określały się tym mianem, w dużej mierze oscylowały wokół założeń dwóch pierwszych generacji, odtwarzając i przetwarzając ustanowione wówczas zręby teoretyczne. Po- stawa przez nich kultywowana daleka była od chęci angażowania się w nowe formy ekspresji politycznej, przeciwnie, prezentowali stanowisko zamknięte, wręcz izolacjonistyczne. Przekłada się to na fakt, że współcześnie mamy do czynienia z obecnością dwóch generacji funkcjonujących w swoistym dualizmie. Wciąż żywa pozo- staje generacja czwarta, której członkowie

Load more