Fransa'nin Nükleer Gücü Ve Uluslararasi Politikaya
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. İSTANBUL MEDENİYET ÜNİVERSİTESİ LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI İLİŞKİLER ANABİLİM DALI FRANSA’NIN NÜKLEER GÜCÜ VE ULUSLARARASI POLİTİKAYA ETKİLERİ Yüksek Lisans Tezi VOLKAN BABACAN ŞUBAT 2020 T.C. İSTANBUL MEDENİYET ÜNİVERSİTESİ LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI İLİŞKİLER ANABİLİM DALI FRANSA’NIN NÜKLEER GÜCÜ VE ULUSLARARASI POLİTİKAYA ETKİLERİ Yüksek Lisans Tezi VOLKAN BABACAN DANIŞMAN PROF. DR. AHMET KAVAS ŞUBAT 2020 ÖZET FRANSA’NIN NÜKLEER GÜCÜ VE ULUSLARARASI POLİTİKAYA ETKİLERİ Babacan, Volkan Yüksek Lisans Tezi, Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Ahmet Kavas Şubat, 2020. 137 sayfa Bu tez, askeri ve ekonomik olarak Fransa’nın nükleer güç durumunun ülkenin gelişmesinde ve uluslararası politikada ne ölçüde etkili olduğunu araştırmayı amaçlamaktadır. Araştırma, Türkçe literatürde Fransa ve nükleer güç konusundaki çalışmaların sınırlı olması bakımından önem taşımaktadır. Bu doğrultuda, Fransa’nın nükleer silah kapasitesi ve nükleer enerji üretiminin gelişimini kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. Fransa modeli, gelişmekte olan ve enerji bakımından dışa bağımlı olan ülkeler açısından ideal bir örnektir. Bununla birlikte, stratejik bir hammadde olan uranyumun temini konusunda, rezervlere sahip ülkeler ile karşılıklı kazanca dayalı bir işbirliğinin geliştirilmesi, gözetilmesi mühim bir husus olarak ortaya çıkmaktadır. Çalışmada, ikincil kaynaklardan yararlanılmış ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ve OECD Nükleer Enerji Ajansı gibi uluslararası örgütlerin hazırladıkları raporlar analiz edilerek sayısal veriler ile desteklenmiştir. Nihai olarak tez, politik, askeri ve ekonomik açıdan Fransa’nın büyük bir güç olarak varlığını sürdürmesinde nükleer teknolojideki ilerlemesinin kayda değer bir rolü olduğunu savunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Nükleer Silahlar, Nükleer Enerji, Fransa i ABSTRACT FRANCE’S NUCLEAR POWER STATUS AND ITS EFFECTS ON INTERNATIONAL POLITICS Babacan, Volkan Master’s Thesis, Department of International Relations Supervisor: Prof. Dr. Ahmet Kavas February, 2020. 137 pages This thesis aims to analyze to what extent the nuclear power status of France is effect in international politics and in the development. This study is important that the studies on France and nuclear power in Turkish literature are fairly limited. It is comprehensively discussesed the development of this country’s nuclear weapon capacity and nuclear power generation. The French model is an ideal example for developing and energy-dependent countries. However, as regards the supply of uranium which is a strategic raw material, the mutual gain-based cooperation with countries with reserves emerges as an important issue. In the study, secondary sources were used. Also, the reports prepared by international organizations such as the International Atomic Energy Agency and OECD Nuclear Energy Agency were analyzed. Finally, the thesis argues that the advancement in nuclear technology has a remarkable role in France's existence as a major power in political, military and economic. Key Words: Nuclear Weapons, Nuclear Energy, France ii İÇİNDEKİLER ÖZET............................................................................................................................. i ABSTRACT ................................................................................................................. ii İÇİNDEKİLER ........................................................................................................... iii KISALTMALAR ........................................................................................................ vi TABLOLAR LİSTESİ ............................................................................................... vii ŞEKİLLER LİSTESİ ................................................................................................ viii GİRİŞ ........................................................................................................................... 1 BÖLÜM I NÜKLEER FİZİK VE FRANSA ............................................................... 8 1. NÜKLEER KAVRAMI VE ESKİ YUNAN DÜŞÜNCE DÜNYASI ............. 9 2. KLASİK DÖNEMDE NÜKLEER FİZİK ÇALIŞMALARI .......................... 10 3. MODERN NÜKLEER FİZİĞİN DOĞUŞU ................................................... 12 4. FRANSA’DA NÜKLEER FİZİĞİN GELİŞİMİ ............................................ 15 5. İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ NÜKLEERLEŞME GİRİŞİMLERİ .... 20 BÖLÜM II FRANSA’NIN NÜKLEER SİLAH GÜCÜ HALİNE GELİŞİ .............. 22 1. DÖRDÜNCÜ CUMHURİYET DÖNEMİ GELİŞMELER ........................... 22 1.1. Nükleer Programın Başlatılması ..................................................................... 22 1.1.1. Hazırlık Dönemi ............................................................................... 23 1.1.2. Birinci Beş Yıllık Plan ..................................................................... 25 1.1.3. İkinci Beş Yıllık Plan ....................................................................... 26 1.2. Nükleer Program Sürecinde Uranyum Tedariki ...................................... 27 1.3. Nükleer Politikayı Belirleyen Unsurlar ................................................... 30 2. BEŞİNCİ CUMHURİYET: NÜKLEER FRANSA ........................................ 31 2.1. Charles De Gaulle’ün Nükleer Politika Açısından Önemi ...................... 32 2.2. Nükleerleşme Süreci ................................................................................ 34 iii 2.2.1. Afrika’da Fransa’nın İlk Nükleer Denemeleri ........................................ 36 2.2.2. Pasifik’e Taşınan Nükleer Denemeler .................................................... 38 2.3. Nükleer Gücün Temel Bileşenleri ........................................................... 40 2.4. Nükleer Modernleşme Girişimleri ........................................................... 42 2.5. Soğuk Savaş Sonrası Gelişmeler ............................................................. 44 3. FRANSIZ NÜKLEER CAYDIRICILIĞI ....................................................... 47 3.1. Caydırıcılığın Temelleri ........................................................................... 47 3.2. Caydırıcılığın Sürekliliği ......................................................................... 49 3.2.1. Hayati Çıkarlar ................................................................................. 49 3.2.2. Kabul Edilemez Hasar ...................................................................... 50 3.2.3. Nihai Uyarı ....................................................................................... 52 3.2.4. Yeterlilik ........................................................................................... 52 3.2.5. Tehdit Algısı ..................................................................................... 53 4. FRANSA’NIN MEVCUT NÜKLEER SİLAH GÜCÜ VE GELECEĞİ ....... 54 BÖLÜM III FRANSA’DA NÜKLEER ENERJİ ...................................................... 58 1. DÜNYADA NÜKLEER ENERJİNİN GÖRÜNÜMÜ ................................... 58 2. FRANSA’DA NÜKLEER ENERJİNİN GELİŞİMİ ...................................... 64 2.1. Tarihi Arka Plan....................................................................................... 64 2.2. Fransa’da Nükleer Enerjinin Görünümü.................................................. 68 3. HAMMADDE BAKIMINDAN NÜKLEER ENERJİ KAYNAKLARI ........ 73 3.1. Dünyada Mevcut Görünüm ..................................................................... 73 3.2. Fransa’nın Uranyum Üretimi ve Tedariki ............................................... 76 3.2.1. Ülkesel Uranyum Kaynakları ve Üretim .......................................... 77 3.2.2. Afrika’dan Uranyum Tedariki .......................................................... 80 3.2.2.1. Keşif Çalışmaları ile Sınırlı Kalınan Ülkeler ................................ 82 iv 3.2.2.2 Gabon’da Keşif ve Üretim ............................................................ 86 3.2.2.3 Nijer’de Keşif ve Üretim .............................................................. 88 3.2.2.4 Güney Afrika’dan Tedarik ............................................................ 92 3.2.2.5 Namibya’dan Tedarik ................................................................... 94 3.3. Genel Değerlendirme ............................................................................... 95 SONUÇ ...................................................................................................................... 97 KAYNAKÇA ........................................................................................................... 101 EKLER ..................................................................................................................... 115 Ek-1. Fransız Polinezyası’na ait Harita ............................................................... 115 Ek-2. 1960 ve 1996 Yılları Arasında Fransa Tarafından Gerçekleştirilen Nükleer Denemeler ........................................................................................................... 116 Ek-3. Geçmişten Bugüne Fransa’nın Nükleer Savaş Başlıkları .......................... 123 Ek-4. Geçmişten İtibaren Fransa’nın Nükleer Güç Unsurları ............................. 124 ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................. 125 v KISALTMALAR AB Avrupa Birliği ABD Amerika Birleşik Devletleri A. g. e. Adı Geçen Eser A. g. m. Adı Geçen Makale BAE Birleşik Arap Emirlikleri BRGM Jeoloji ve Maden Araştırma Ofisi CEA Fransız Alternatif