SODIPA COMPUTERCLUB Afzender: Digipolis 2, lokaal C, Generaal Armstrongweg 1, 2020 Antwerpen

Vele artikels met onder meer VUILNISWAGEN Nu ook volautomatisch

3D PRINTER Van ontwerp naar eindprodukt

OCCASIEWAGENS Een groeiend internet publiek CHINA Digitale trendsetter SEAGATE Een Solid State Disk van 60 TB

VIDEO ON DEMAND Steeds meer gebruikers +KORTE ARTIKELS

VERSCHIJNT TWEEMAANDELIJKS Erkenningsnummer: P708824 Sep-Okt 2017 Afgiftekantoor: 2020 Antwerpen-Kiel Ver. Uitgever: Jef Franck INHOUD

VUILNISWAGEN TOSHIBA Zeflstandig...... 04 Elektrische batterij...... 29-30

3D-PRINTING STEGANOGRAFIE Een super 3d-printer...... 05-06 Onrustwekkend...... 31-32

AI ANNO 2030 NETLIX De toekomst van AI...... 07-09 Op uw televisie...... 33-35

CONTAINERSCHIP ONLINE VIDEO Volautomatisch...... 10 Marketing middel...... 36-37

OCCASIEWAGEN SEAGATE Groeiende markt...... 11-12 60TB SSD...... 38

VIDEO TRENDS BILL GATES Snelle evolutie...... 13-17 Toespraak...... 39-40

CLOUDSAMENWERKING DELL Adobe en Microsoft...... 18 Computer technologies...... 41-43

CHINA DNA Digitale trendsetter...... 19-22 Nu ook afdrukken...... 44-46

DNA CORRECTIE WIFI Knippen en plakken...... 23 Netflix...... 47-48

KERNFUSIE VIDEO ON DEMAND Warmtecontrole...... 24-25 Stijgend aantal...... 49-50

QUANTUMCOMPUTER INTEL Flip-flop...... 26 nieuwste generatie...... 51

WIFI CAMERA BESTUURSLEDEN Van Honeywell...... 27-28 Een overzicht...... 52

[Copyright "De Freelancer"] -01- SODIPA COMPUTERCLUB WOORD VOORAF Secretaris Jef Franck Zelfstandigheid in opmars tel.: 0486/521619 Geachte lezer(s), heeft u het ook gezien/gehoord van die vuilniswagen die geen voerder meer nodig heeft? Welnu, Onze Bankrekeningnummer: in het Nederlandse Emmen rijdt de eerste volautomatische BE87 9793 7962 8194 vuilniswagen reeds op proef rond. En het moet gezegd worden dat er al eens een vuilniscontainer tegen de vlakte gaat, maar het feit is er dat hij in gebruik is. Wij zijn er Lidgeld: 20 euro/jaar voor iedereen gerust in dat die kinderziektes binnen de kortste keren zullen bijgeschaafd worden. Wellicht zullen er mensen zijn die het spijtig vinden dat er jobs gaan verdwijnen, maar voor diegenen die achteraan zo’n stinkende vuilniswagen moeten hangen zullen misschien juist opgelucht zijn dat Clubavond: dinsdag van 18.30 tot 21.30uur ze dit eindelijk niet meer hoeven te doen... Zie ook pag. 4. Gebouw Antwerpen.be - centrum (Digipolis), lokaal C - hoek E.Vloorsstraat Van ontwerp naar eindprodukt & Gen. Armstrongweg. Gelieve het Ook de redactie was enigszins verbaasd/verbrouwereerd volgende telefoonnummer: 03 - 248 36 bij deze nieuwe ontwikkeling. Wat denkt u van een bedrijf 15 enkel te gebruiken tijdens de uren van die erin slaagt om rechtstreeks van een 3d-ontwerp naar de samenkomst een eindprodukt te gaan zonder langs een fabriek te pas- seren? En dit alles door middel van een aangepaste 3d- printer die zowel plastic als zelfs metaal kan verwerken. SODIPA VIDEOCLUB Men voorspeld dat dit binnenkort gemeengoed gaat wor- Van Aerdtstraat 67 Antwerpen den in verschillende sectoren waaronder de luchtvaart, Vergadering om de 14 dagen engineering, scheepsbouw en de automobielsector. De vrijdag’s vanaf 20u enige beperking is de grootte van het eindprodukt. Zie ook pag. 5-6. Geïnteresseerden kunnen steeds bellen op het nummer 03.541.34.20. China de digitale trendsetter Op pag. 19-22, kan u een artikel terugvinden over de digi- tale ontwikkeling die momenteel plaatsvindt in China. Dit “Wijzigingen van uw persoonlijke gegevens gebeurt met zo’n snelheid dat durven te voorspellen dat zoals,adres ,telnr of e-mail adres kan u het China binnenkort op de eerste plaats terechtkomt voordat snelst laten aanpassen via een e-mailtje naar: vele concurrenten dat in de gaten hebben/krijgen. Met andere woorden: het dus rijkelijk te laat is om nog enige jef.franck155@telenet.be actie te ondernemen...

Steganografie Een verontrustende trend die steeds meer door hackers gebruikt wordt is het versluizen van informatie via beeld- materiaal. Zo slaagt men er namelijk in om aan belangrij- ke informatie te geraken zonder dat er enige sporen wor- den achtergelaten bij het gedupeerde bedrijf en/of partij. Deze methode is zo succesvol dat de gebruikte manier her en der de kop opsteekt. Zelfs bij malware... Zie ook e-mail redactie: [email protected] pag. 31-32.

De redactie

-03- Vuilnisman overbodig bij slimme vuilniswagen

en ‘automatische vuilniswagen’. Zo noemt het onderzoeksinstituut TNO een nieuwe vuilniswagen die zelf containers ‘ziet’, oppakt en terugzet. EEen vuilnisman is overbodig, de chauffeur hoeft alleen een knop in te drukken. In het Nederlandse Emmen rijdt de eerste volautomaat momenteel reeds rond. Op proef.

Slimme grijper efficiënt om een vuilnisman op de wagen mee te Het novum is ontwikkeld door TNO en het bedrijf nemen. Bovendien werkt het automatische sys- Orlaco, dat zich bezighoudt met geautomatiseer- teem niet goed als er veel containers bij elkaar de producten voor de afvalbranche. Ook Gees- staan.” Emmen heeft ook vier ‘halfautomaten’. ink, producent van vuilniswagens, is bij het ex- periment betrokken. Het nieuwe zit ‘m in de grij- Kinderziektes per van de vuilniswagen, zo meldt het blad Toe- De ervaringen met de volautomaat zijn tot nu toe gepaste Wetenschap van TNO. positief al zijn er wat kinderziektes geweest: zo is er wel eens container omgekiept en heeft de Sticker herkenner camera moeite om vuile stickers te herkennen. De grijper bevat een camera. Die herkent een Ook het terugzetten van de containers verloopt sticker die op de vuilcontainers zit. In de camera niet altijd vlekkeloos. Volgens Oosting is het vol- zit software, die signalen uitzendt naar de aan- automatische systeem ongeveer net zo duur als drijving van de grijparm. De grijparm wordt naar een vuilniswagen met sterke mannen. De auto de container gestuurd en pakt het ding. Vervol- is zo’n 50.000 euro duurder dan een gewone gens wordt de container geleegd en teruggezet. vuilniswagen. Een vuilnisman kost jaarlijks zo’n 60.000 euro. Drie mannen = 180.000 euro. Maar Knoppendrukker een auto-met-mannen verwerkt meer containers: De chauffeur hoeft alleen een knop in te druk- zo’n 1.300 per dag tegen 800 met de volauto- ken die de grijparm activeert. Daarna regelt de maat. arm alles zelf. Bij ‘half-automatische’ wagens heeft de chauffeur een soort joystick in zijn cabi- Nota van de redactie: kan u zichzelf voorstel- ne waarmee hij zelf de grijparm bestuurt. In de len welke verwerkingssnelheden er kunnen be- proefwagen van Geesink hoeft hij niets te bestu- reikt worden als we een vijftal jaar verder zijn? ren, alleen een ‘aan-knop’ ingedrukt te houden. De chauffeur kan de boel in de gaten houden via een monitor.

Liefst weinig containers Volgens TNO is de automatische vrachtwagen vooral geschikt voor gebieden waar weinig con- tainers met huisvuil staan. Die visie wordt ge- deeld door J. Oosting van de gemeentereiniging Emmen. “In dunner bevolkte gebieden is het niet

-04- thyssenkrupp zet in op 3D-printing

echnologieconcern thyssenkrupp heeft onlangs haar TechCenter Additi- ve Manufacturing in Mülheim an der Ruhr (Duitsland) geopend. Hier kan Thet bedrijf in één digitale procesgang, door middel van 3D-printing, plas- tic en metalen producten produceren, ongeacht de batch-grootte. Door haar expertise te combineren met die van haar onderzoekspartners wil thyssenkrupp haar belangrijkste markten, waaronder engineering, luchtvaart, scheepsbouw en automotive, een belangrijk concurrentievoordeel meegeven.

Nieuwe mogelijkheden versnellen de ten op het ontwerp, zonder dat we rekening moe- innovatie aanzienlijk ten houden met de beperkingen die de machi- Vooralsnog zet thyssenkrupp een klein team in, ne- en werktuigbouwkundige processen ons nor- dat één printer ter beschikking heeft voor meta- maal gesproken opleggen. Er gaat een wereld len en één voor plastic producten. Beide prin- aan nieuwe mogelijkheden voor ons open”, al- ters gebruiken de zogeheten laser sintering-tech- dus Dr. Reinhold Achatz, Chief Technology Offi- niek om een poeder laag na laag aan te brengen cer bij thyssenkrupp AG. en te doen smelten en het vervolgens tot een vast product te laten stollen. De engineers die Complexe onderdelen het product vervaardigen, hebben alleen een thyssenkrupp zet 3D-printing nu al in om com- CAD-bestand nodig met een 3D-ontwerp van het plexe onderdelen te vervaardigen die sterker en gewenste onderdeel. Het eindproduct kan ver- lichter zijn dan hun equivalenten die volgens de volgens in één digitale procesgang gefabriceerd traditionele methodes geproduceerd zijn. De in- worden. De conventionele machine- en werktuig- terdisciplinaire projectgroep ‘additive manufac- bouwkundige processen zijn daarmee overbo- turing’, die thyssenkrupp begin 2015 in het le- dig geworden. ven heeft geroepen, heeft al een groot aantal mogelijke toepassingen in kaart gebracht en heeft Gedaan met beperkingen patenten aangevraagd op een aantal onderde- “We kunnen ons nu voor het eerst volledig rich- len die het door middel van 3D-printing kan fa- briceren. De eerste resultaten zijn zeer positief: de expertise die het team inmiddels opgedaan heeft op het gebied van onderdelenontwerp, materiaalkeuze en procesontwikkeling heeft al een groot aantal verbeteringen en nuttige toe- voegingen opgeleverd.

Additive manufacturing wordt gemeengoed Het nieuwe TechCenter is belast met de taak producten en technologieën verder door te ont- wikkelen, vaardigheden verder te integreren en projecten op te starten met industrieel potentieel.

-05- De komende drie jaar valt het TechCenter onder thyssenkrupp Materials Services. “Wij weten hier precies welke materialen het meest geschikt zijn voor welke producten en we hebben de logistie- ke en projectmatige ervaring om het TechCenter snel verder te helpen. Bovendien weten we pre- cies wie in onze brede klantenkring gebaat zou zijn bij 3D-printtechnologie”, aldus Hans-Josef Hoß, bestuurslid van thyssenkrupp Materials Services.

Alles in één bedrijf Nauwere samenwerking en afstemming met de klanten is bij de nieuwe productiemethode nog meest toonaangevende liftleveranciers ter we- veel belangrijker dan voorheen. “We betrekken reld. Met 50.000 werknemers biedt het bedrijf onze klanten vanaf het begin bij het proces en innovatieve en energie-efficiënte producten die kunnen producten razendsnel en volledig naar ontworpen zijn om aan de individuele eisen van hun wens fabriceren, ook als het maar om één klanten te voldoen. Het portfolio omvat perso- enkel onderdeel gaat”, zegt Hoß. thyssenkrupp nen- en goederenliften, roltrappen en rolpaden, hecht er waarde aan dat haar klanten een pro- passagiersbruggen, trap- en platformliften alsme- duct geleverd krijgen dat in zijn geheel door één de dienstverlening op maat voor alle producten. bedrijf vervaardigd wordt. Van advies tot materi- Het uitgebreide verkoop- en servicenetwerk met aalkeuze, digitaal ontwerp, productie en nabe- 900 locaties over de hele wereld garandeert klan- werking. De mogelijkheden die additive manu- ten nabijheid van producten en diensten. facturing biedt, zullen dit proces nog verder ver- snellen. Internet: www.tkencasa.nl

Over thyssenkrupp Elevator Nota van de redactie: dat er een globale auto- De Elevator Technology business area brengt de matisering op komst is dat wisten we al, maar wereldwijde activiteiten van de thyssenkrupp dat men nu ook in staat is om na het ontwerp Group op het gebied van personenvervoerssys- rechtstreeks naar een eindprodukt te gaan is toch temen samen. Met een omzet van 7,2 miljard wel straf. Zo slaagt men er namelijk in om de euro in het boekjaar 2014/2015 en klanten in 150 hele fabriek overbodig te maken. landen, is Thyssenkrupp Elevator een van de

Volkswagen Group maakt vanaf 2030 alleen elektrische auto’s De Volkswagen Group, het moederbedrijf van merken van Volkswagen, Audi, Porsche en Lamborghini, maakt vanaf 2030 alleen nog elektrische auto’s. Dat heeft het bedrijf aangekondigd. Daarom bouwt het bovendien vier grote fabrieken voor het vervaardigen van accu’s. Vanaf 2025 wil de Volkswagen Group naar eigen zeggen rond tachtig modellen in het assortiment hebben met een elektrische motor. Daarvan zullen er rond vijftig voertuigen alleen op een accu lopen en dertig plug-in hybrids zijn. Uiterlijk vijf jaar later moeten alle nieuwe auto’s een elektrische motor hebben. Het gaat in totaal om een investering van meer dan zeventig miljard euro in de omslag naar elektrische auto’s. Topman Mattias Müller wil dat VW Group leidend zal zijn op het gebied van elektrische auto’s. “De transformatie in onze industrie is niet te stoppen”, aldus de topman van het Duitse concern. VW Group is niet de enige autofabrikant die bezig is met het ontwikkelen van meer elektrische auto’s. Mercedes-Benz biedt bijvoorbeeld vanaf 2022 elektrische versies aan van al zijn auto’s. Nota van de redactie: en toch blijven wij van mening dat er binnenkort een beter energiealternatief gaat verschijnen waardoor de hele elektrische (auto) transformatie op de helingSatya Nadellakomt te staan. Met alle rampzalige gevolgen vandien voor de bestaande industrie...

-06- Hoe zal het leven eruit zien in 2030 dankzij kunstmatige intelligentie?

en nieuw rapport, de honderdjarige studie over kunstmatige intelligentie, verenigt deskundigen van grote bedrijven en wetenschappelijke instel- Elingen om de sociaal-economische vooruitgang van AI in zijn totaliteit te begeleiden. Het voorspelt ook hoe de wereld er in 2030 zal uitzien.

Een Centennial Intelligence rige Studie over Kunstmatige Intelligentie Stel je voor dat je honderd jaar oud bent, alleen (OHYSAI), begonnen in 2014, is ontworpen om om te ontdekken dat verscheidene generaties periodiek deskundig onderzoek te geven, een deskundigen je hele leven in de gaten hebben “gekoppelde reeks reflecties over AI en zijn in- gehouden, van de kindertijd tot de eeuwige fou- vloeden op het gebied van vooruitgang”. ten van adolescentie, verloren liefde(s) verloren (of gevonden) tot en met je hele carriere. Elke Toekomstpotentieel gedachte, elke transactie, elke wegreis of argu- Net als het leven van een menselijke intelligen- ment, vergeten gunsten - duizenden samenval- tie, zou een dergelijk rapport onvoldoende zijn len zijn plotseling gekoppeld, en elke déjà vu en zonder raadpleging van meerdere standpunten. onbewust vlindereffect veranderen in een nauw- Een toegankelijk, wetenschappelijk en techno- gezet opgenomen kettingverhaal. Het is jouw logisch accuraat beeld” van de huidige status van hele bestaan, voor zover een mens het ooit heeft A.I. en zijn toekomstpotentieel. Voor het indus- gekend, het voelde - en vergeten is. triële complex beschrijft het rapport technologie- ën die momenteel worden ontwikkeld en gaat het Het bovenstaande klinkt misschien als een scien- om juridische en ethische vraagstukken, waarbij ce-fiction verhaal met een eventueel zelfversla- een goed geïnformeerd begrip helpt om de ang- vend doel, maar als dit door kunstmatige intelli- sten te verlichten en de toewijzing van middelen gentie (A.I.) is gedaan, dan zal dit verhaal ver- te regelen. OHYSAI zal ook bijdragen aan de anderen in een muur van wereldwijde informa- inspanningen van lokale, nationale en interna- tie, met een grootte die meer dan een eeuw later tionale overheden. Het rapport zal ook AI-onder- het origineel verhaal van menselijke intelligentie zoekers helpen, samen met hun financiers en weergeeft. Het ziet ernaar uit dat deze science wetenschappelijke instellingen, prioriteiten te stel- fiction stilaan wetenschap wordt. De Honderdja- len. Het rapport zal inzicht geven zodat onder- zoekers kunnen helpen om de juridische en ethische problemen ron A.I. aan te pakken.

Het is pas drie jaar geleden sinds het rapport begon, en tot nu toe hebben we geen duidelijk idee van de werkelijke voordelen voor AI-ontwik- keling. Kijkend naar het rapport, en gezien de huidige vooruitgang in A.I. en autonome techno- logieën, kunnen we een hypothetische toekomst voor A.I. bereiken.

-07- Overwegende domein(en) De transportsector Ondanks de veelzijdige overlappingen zien we We hebben onlangs geleerd uit een rapport dat in hedendaagse AI-toepassingen, bijvoorbeeld auto’s in eigen beheer waarschijnlijk al in 2021 machine learning, veel van het onderzoek en op grote schaal zullen worden aangenomen en specifieke uitvoeringswijzen in de economie en in de jaren tot 2030 zullen zelfrijdende en af- de maatschappij variëren genoeg om afzonder- standsbedienende voertuigen en vliegvoertuigen lijk te overwegen, in gebieden waar het rapport hun debuut maken. Er zal waarschijnlijk ook een ‘domeinen’ noemt . We hebben al gezien dat bredere proliferatie van drones zijn, wat goed of transport een domein is dat het publiek vraagt slecht kan zijn, afhankelijk van de intenties van om de veiligheid en betrouwbaarheid van A.I. te hun gebruiker (s). vertrouwen bij kritieke taken. In 2030 zullen de toepassingen van zelfrijdende auto’s de toepas- Meer persoonlijke tijd singen die vandaag buiten auto’s en vrachtwa- Met een brede aanvaarding van auto’s die auto- gens worden geleerd, uitbreiden, met inbegrip verrijders hebben, zullen pendelaars in de VS van vliegende voertuigen en persoonlijke robots, meer tijd hebben om te werken en zich op de waarbij we waarschijnlijk een stijging van socia- hoogte te houden, en deze verminderde cogni- le, ethische en beleidskwesties zullen zien. Zon- tieve belasting kan invloed hebben op hoe en der persoonlijke gebruikersgegevens zouden waar ook, mensen kiezen om te leven en te wer- connectiviteit, toepassingen zoals real-time de- ken. Denk aan de mobiliteit en personeelsbe- tectie en verkeersvoorspelling, routeberekenin- stand van een gehandicapte of oudere persoon gen, peer-to-peer ridesharing en zelfrijdende die geen rit met vrienden of familie nodig heeft. auto’s onmogelijk kunnen zijn. Het geven van veiligheid en privacy, in dit geval, vertaalt in ie- der geval de fysieke vrijheid.

-08- Langere levensduur huizen in de vorm van Roombas verwelkomd: Menselijke fouten achter het stuur dragen bij tot 16 miljoen van hen helpen ons vloeren schoon een van de grootste bronnen van ongevallen die te maken. In de toekomst kunnen de vooruitgang de dood en het letsel in de Verenigde Staten in technologie ons in staat stellen om meer inter- veroorzaken. Wanneer zelfrijdende auto’s de actief met robotgenoten te communiceren. norm worden, zijn er minder ongevallen en lan- gere levensverwachtingen. Dit zal natuurlijk lei- Verfijning - efficiëntie - den tot mogelijke ethische kwesties die door een betrouwbaarheid en mobiliteit A.I. in plaats van een persoon worden uitgewerkt Precisie, entertainment, efficiëntie, betrouwbaar- heid, samenwerking en verhoogde mobiliteit van - wat is de juiste stap om te maken wanneer een de mens zijn slechts een paar maatschappelijke hert besluit om bijvoorbeeld een drukke snelweg veranderingen die we zullen zien als A.I. groeit te oversteken? Mensen zullen, afhankelijk van in complexiteit, verfijning en goed intelligentie. de omstandigheden, verschillende antwoorden Het volledige rapport is de moeite waard om te geven; hoe zou een A.I. beslissen? lezen . Een ding is duidelijk: A.I. gaat een volle- dig geïntegreerd onderdeel van onze samenle- Hoewel we vaak drastisch verschillende voer- ving worden, en wij als mensen moeten ons voor- tuigontwerpen zien in sci-fi, is het onwaarschijn- bereiden om ons zo nodig aan te passen aan de lijk dat deze stijlvolle dromen zullen veranderen nieuwe sitatutie-omstandigheden. welke voertuigen eruit zien of hoe zij rijden in 2030. Nota van de redactie: het rapport is een uitge- breid verslag dat bestaat uit 52 (Engelstalige) De bovenstaande technologieën hebben ons pagina’s: https://ai100.stanford.edu/sites/default/ nodig om hen beter te leren kennen, via model- files/ai100report10032016fnl_singles.pdf len en algoritmen die het menselijk gedrag nauw- Wij persoonlijk gaan ervan uit dat zelfs tijdens keuriger en betrouwbaarder modelleren. Het le- de resterende periode naar 2030, (=nog dertien ren van het coördineren van AI leren met de in- jaar) er nog heel wat kan veranderen in onze gewikkeldheden van menselijke idiosyncrasies samenleving. Om nog maar te zwijgen over het en beweging is cruciaal. feit of we er als samenleving in zullen slagen om te overleven. Want zoals het er vandaag uitziet Home en Service Robots hangt onze balans letterlijk aan een zijden draad- In de komende vijftien jaar zullen vooruitgang in je. AI en mechanische technologieën resulteren in een veiliger en betrouwbare lijn thuiswoning ro- bots. Potentiële toepassingen omvatten pakket- levering, schoonmaak en beveiliging. Met toe- gang tot cloud-based netwerken kunnen ze da- gen doorbrengen met ons te vermaken. De ont- wikkeling van zeer betrouwbare (en waarschijn- lijk onderhoudsvriendelijke) onderhoudsmotoren zal echter een volledige uitrol van robotgenoten vertragen.

Coöperatief A.I. leren van cloud-shared data zal het leren van machines verbeteren. Zo ontwik- kelt NASA bijvoorbeeld een cloud-based A.I., ge- Mechelen - Leerlingen van het derde jaar elek- naamd AUDREY, een zelfstuderend A.I. dat is trische installaties van de Technische Scholen ontworpen om hulpdienstverleners te helpen. Mechelen (TSM) hebben samen met hun klas- Robotarmen worden wereldwijd in onderzoeks- leraar Jeroen De Nijn (35) een automatische laboratoria gebruikt. We hebben al robots in onze veegrobot ontwikkeld. Daarmee helpen ze de speelplaats schoonmaken. Bron: gva

-09- Zelfstandig en elektrisch containerschip volgend jaar reeds in gebruik

e Yara Birkeland, het zelfvarende, elektrische containerschip uit Noor- wegen, zal volgend jaar al varen. In een eerste fase zal dat nog met een Dbemanning zijn. De Yara Birkeland is een project van de Noorse bedrij- ven Yara en Kongsberg, wordt in de tweede helft van 2018 te water gelaten. Het wordt voorgesteld als “het eerste autonome containerschip zonder uitstoot ter wereld”.

Autonoom varen In de havens worden de containers vervolgens Het containerschip, waarvan de ontwikkeling overgeladen op grote containerschepen voor in- ongeveer 20 miljoen euro kost, vaart volledig op ternationaal transport. elektrische batterijen. Het bevat ook gps, radar, Bron: IPS camera’s, sensoren en andere technologie om volledig autonoom te kunnen varen. Dat zal pas gebeuren vanaf 2020. In een eerste fase gaat er Nota van de redactie: als je spreekt van lucht- nog een bemanning aan boord. In 2019 wordt verontreiniging, welnu een dieselmotor van een het autonome varen getest. containerschip dat zijn pas echt verontreinigers. Een dergelijke motor is gemiddeld zo’n vijftig keer De Yara Birkeland is een klein containerschip. groter dan een normale dieselmotor van een Het kan maximaal 150 containers per jaar ver- personenwagen. Je mag gerust stellen dat de voeren. bijhorende verontreiniging ook zo’n vijftig keer groter is. Als zo’n motor wordt gestart krijg je Dieselvrachtwagens vervangen ook de karakteristieke zwarte wolk (=verontrei- Yara is een mestbedrijf, Kongsberg een maritiem niging) uit de schoorsteen te zien. technologiebedrijf. Momenteel heeft Yara elke dag meer dan honderd ritten met dieselvracht- wagens nodig om zijn kunstmest en chemicali- ën van zijn fabriek in Porsgrunn naar de havens van Brevik en Larvik te krijgen. De Yara Birke- land, die via een fjord vaart, haalt al dat truck- verkeer van de weg.

-10- 80 procent zoekt en verkoopt occasiewagen via zijn/haar smartphone

ie op zoek is naar een occasie of zelf de auto wil verkopen, pakt hoogstwaarschijnlijk zijn mobiele telefoon erbij. AutoScout24, de groot- Wste online portal voor gebruikte en nieuwe auto’s, ziet namelijk dat tegenwoordig 80 procent van hun online verkeer via een mobiel komt. Zo komt 45 procent van de bezoekers via de app, 35 procent via de mobiele website en 20 procent via de desktop. De AutoScout24-app zelf is inmiddels ruim 2.2 mil- joen keer gedownload.

Mobiel verkeer stijgt met 72 procent computer zitten om een nieuwe auto te zoeken. in twee jaar tijd Ze horen van een vriend over een bepaald mo- De afgelopen jaren is het mobiele verkeer op del, zijn geïnteresseerd en willen meteen weten: AutoScout24 exponentieel gegroeid. In 2015 wat is het aanbod en wat gaat dit mij kosten? kwam ruim de helft van de website- en appbe- Een trend die we een aantal jaren geleden al zoekers via mobiel (58%) en in 2016 is dit aan- konden vaststellen en met de jaren steeds ster- tal gestegen naar 75 procent. Dit jaar is het zelfs ker opkomt.” toegenomen naar 78 procent; een stijging van maar liefst 72 procent ten opzichte van 2015. Minder online verkeer rond etenstijd en de EK-finale Jurgen Vugts, Managing Director van Het is dan ook niet zo vreemd dat de AutoS- AutoScout24.nl licht toe: “nu consumenten vrij- cout24-app inmiddels meer dan 2.2 miljoen keer wel overal internet tot hun beschikking hebben, is gedownload en meer dan 20 miljoen keer in wachten ze niet meer tot ze thuis achter hun Europa. “We zien het hele jaar door een con- stant gebruik van onze website en app. Uiter- aard hebben we te maken met seizoensinvloe- den, waarbij het verkeer in de zomermaanden iets lager is dan in andere maanden. Daarnaast zien we bijvoorbeeld een daling als gebruikers aan het avondmaal beginnen rond 18 uur en onlangs tijdens de finalewedstrijd van het EK- vrouwenvoetbal”, aldus Vugts.

Meer advertentieplaatsingen via smartphone dan desktop Dat smartphones ook steeds betere foto’s ma- ken is welbekend en dit blijkt ook uit het feit dat er steeds meer occasiewagens met behulp van een smartphone online worden geplaatst op Au- toScout24.

-11- Zo wordt ruim de helft van de online aangebo- den occasies via mobiel (app en website) ge- plaatst en 44 procent via een desktop. Waar au- toverkopers voorheen foto’s van hun auto met een fotocamera maakten en deze vervolgens op hun computer uploaden, kunnen foto’s nu direct via de smartphone eenvoudig en snel bij de on- line advertentie worden geplaatst. leads aan bedrijven in de automotive sector en Op zondag worden de meeste occa- toeleveranciers. AutoScout24 is de nummer één siewagens online geplaatst van Nederland en biedt met het grootste aanbod Uit cijfers van AutoScout24 blijkt dat zondag de de meeste keuze voor de consument. populairste dag van de week is om een auto online te koop te zetten. Gemiddeld wordt 1 op AutoScout24 is een onderdeel van de Scout24 de 5 van de aangeboden auto’s op zondag onli- Group, die toonaangevende digitale portals in ne geplaatst. Vugts licht toe: “De reden hiervoor onroerend goed en de automotive sector exploi- is dat consumenten in het weekend de tijd heb- teert in Nederland, Duitsland en andere gese- ben om hun auto voor te bereiden voor de ver- lecteerde landen. koop. Op zaterdag wordt de auto gewassen, ver- volgens worden er foto’s gemaakt op een neu- Sinds 1 februari is de Scout24 Group ook eige- trale plek en op zondag wordt de advertentie naar van Auto Trader. Met gezamenlijk meer dan online geplaatst.” 9 miljoen bezoeken op de twee online platforms AutoScout24.nl en AutoTrader.nl is AutoScout24 Over AutoScout24.nl marktleider in de Nederlandse online auto aan- en verkoopmarkt. Meer informatie is beschikbaar AutoScout24 is het grootste Europese automoti- op www.autoscout24.nl. ve digitale advertentieplatform. De online occa- sionportal helpt consumenten om snel, eenvou- dig en zonder stress hun droomauto te vinden. Kort overzicht Op AutoScout24 staan advertenties voor gebruik- •Meer dan 2.2 miljoen AutoScout24 app-down- te en nieuwe auto’s van autobedrijven en parti- loads culieren. •Smartphone is inmiddels populairder dan een Daarbij biedt AutoScout24 advertentieruimte, desktop-pc zoals display advertising en het verkrijgen van •Rond etenstijd en de EK-finale vrouwenvoetbal is er minder online verkeer.

Internet: https://www.autoscout24.be

Nota van de redactie: wat voor ons een belang- rijke factor is bij een dergelijke aankoop is de bijhorende garantie. Dat is ook de reden waar- om we enkel een dergelijke auto aankopen die voorzien is van een test-aankoopgarantie. Al- leen zo ben je ook wettelijk beschermd tegen onvoorziene en/of malafide praktijken. En zo- als iedereen weet zijn er nogal wat beunhazen die snel wat geld willen verdienen op de kap van een argeloze autoklant... Zie ook de bovenstaan- de afbeelding.

-12- De visuele trends van 2017

e ontwikkelingen in foto-, video- en bewerkingsapps zijn bijna niet meer bij te houden. Toch is het belangrijk om te blijven experimenteren, want Ddankzij de nieuwe trends in beeldtaal maak je je boodschap aantrekkelij- ker en duidelijker. Het kan je bovendien een hoop tijd en geld schelen.

Redelijk eenvoudig geworden. We gebruiken ze slechts om een foto Bovendien zijn de handelingen om foto’s en vi- in een bepaalde sfeer of stijl te zetten of leuker deo’s te bewerken redelijk eenvoudig uit te voe- te maken. Een goede camera of camera op je ren in de apps van je smartphone. Kortom: re- smartphone is dus een voorwaarde om je bood- denen genoeg waarom ook jij aan het experi- schap helder over te brengen. menteren moet slaan om zo je eigen beeldtaal te ontwikkelen. Snelle verbinding en goede kwaliteit schermen van smartphones Van slechte foto’s naar haarscherpe Video maken of kijken en livestreamen met je bewerkte video’s smartphone, kon gemeengoed worden toen we Nog geen vijf jaar geleden was de slechte kwali- allemaal 4G kregen en een bundel van minstens teit van foto’s de voornaamste reden om filters 10 gb. Met als resultaat dat we behalve scherp te gebruiken. De camera’s van de smartphones beeld, de kwalitatief goede content overal kun- waren gewoonweg niet goed (genoeg). Anno nen bekijken op smartphones met goede scher- 2017 sla je bijna steil achterover als je de kwali- men en een supersnelle internetverbinding. teit van foto’s van een iPhone 7 of een Samsung S7 ziet. De foto’s van de nieuwste smartphones Steeds beter en mooier zijn haarscherp en hebben prachtige kleuren! En je kan een filmpje nu ook makkelijk opslaan Filters om de foto beter te maken, zijn overbodig op je smartphone, zonder dat het geheugen met- een vol zit. Alles wijst erop dat het pad vrij is om steeds betere en mooiere content te gaan ma- ken. Dankzij de digitale revolutie is er veel meer content tot onze beschikking gekomen en daar- om is het belangrijk dat jouw boodschap visueel is om nog op te vallen.

Snapchat en Instagram Stories Snapchat was een van de eerste apps die ver- schillende beeldbewerkings-opties in een social- media-app stopte. Te gebruiken voor op foto’s of video’s.

-13- Dat je met je vinger op je foto kon tekenen of bekende films en series massaal in hun artike- schrijven, locatiestickers kon toevoegen, en be- len plaatsen, worden ze ook veel via Tumblr en wegende emoji’s op je 10-secondenvideo kon Twitter gedeeld. En dat succes vertaalde Insta- plaatsen. Of wat te denken van gezichtlenzen, gram weer in Boomerang, een app waar je een zodat je opeens een puntgave huid en te grote loop zet op een zelfgemaakte video van maxi- ogen hebt. Of een engeltje bent en een video maal 2 seconden. Er wordt door verschillende kan opnemen in die hoedanigheid. sites zelfs geschreven over een gif movement. En het is al een heus beroep, gif-creator! Wereldlenzen Het vervolg hierop is er ook al: de wereldlenzen, Gif maken! waardoor je het kan laten sneeuwen of gekleur- Emoji’s: ook al maak je ze niet zelf, emoji’s zijn de bellen kan toevoegen aan de werkelijkheid. misschien wel de belangrijkste katalysator van Het concept van Snapchat, de tijdelijkheid van de visuele revolutie. Dankzij een universele code 24 uur, het kunnen bewerken van bestaande fo- (2015) kunnen alle smartphones emoji’s tonen to’s en video’s werd gekopieerd door Instagram. en worden ze veelvuldig gebruikt in apps en op Het word Instagram Stories genoemd. Mede Instagram. En zelfs door ‘serieuze’ volwassenen dankzij het feit dat je nu veel van deze toepas- in e-mail. singen ook al in Facebook Messenger hebt, zal deze ontwikkeling ervoor zorgen dat dit type sim- animatedemojies pele beeldbewerking door de wereld omarmd zal En dat is ook niet zo gek, want een emoji ver- worden. Iedereen wordt vormgever! De start van vangt een woord dat bestaat uit vele tekens en een visuele revolutie? we houden tegenwoordig van kort en bondig. Zeker als het gaat om profielteksten en Snap- Animated gifs chats of Insta Stories. Bovendien zit er in tekst Een beeldtoepassing die al langere tijd erg po- weinig emotie, dus wel zo handig om een smiley pulair is, zijn de animated gifs. Gifs zitten tussen toe te voegen van hoe je het echt bedoelt. foto’s en video’s in, vaak tonen ze een korte vi- deo met een handeling die zich oneindig her- Kwaliteit wint het niet per se haalt, maar er zijn tegenwoordig veel variaties, Het is niet zo dat wie kwalitatief de beste content zoals de Cinemagraph en Boomerang. De eer- maakt, de meeste kijkers en volgers heeft. Dat ste animated gif dateert al uit 1987! hangt helemaal af van je doelgroep en kanaal. In deze visuele en sociale wereld gelden de re- Je zag ze veel als banners bovenaan websites, gels van de algoritmes van de grote socialme- of in berichtjes op Hyves en Myspace. Wie kent dia-kanalen, omdat iedereen hierop meedoet. de dansende banaan nog? Naast media als Buz- Door die regels kan het zijn dat iemand die veel zfeed en Cosmopolitan die gifs van stukjes uit en vaak publiceert meer volgers heeft dan ie- mand die prachtig werkt maakt, en niet wordt opgemerkt omdat hij zich niet aan de regels houdt. Dat is niet fair hoor ik je zeggen! Daarom blijft het belangrijk dat er curatoren en trend- watchers zijn die ware schoonheid van beeld en kwaliteit eruit kunnen pikken en promoten. En dat je je moet realiseren dat de hoogste kwaliteit niet altijd de meeste kijkers zal trekken.

Creators zijn vaak in één ding goed Degene die met zijn online content een grote groep geïnteresseerden kan bereiken, noemen we een ”online influencer” (=een on-line beinvloe- der).

-14- Interessant is dat voor elk type content en so- cialmedia-kanaal andere influencers ofwel crea- tors zijn opgestaan. Kwaliteit is een ander be- grip geworden met het ontstaan van nieuwe media-kanalen. Niet elke doelgroep wil of heeft kwaliteit nodig.

Soms wel.., soms niet Van jonge mensen wordt gezegd dat ze geen minuut kunnen kijken naar een video, maar een vlog van 20 minuten van hun favoriete Youtuber kijken ze zonder moeite uit. Het hangt allemaal Freek Vonk teruggaan naar de wereld van de van de definitie van kwaliteit af. Televisie en tijd- dino’s, in je eigen woonkamer. schriften produceren meestal hoge kwaliteit, met specialisten voor elk onderdeel van het proces, Een VR-app zoals scenarioschrijvers, redacteuren, fotogra- Er moet nog veel gebeuren, want goede VR-con- fen, stylisten en regisseurs. Online influencers tent is duur om te produceren. Je kan al wel starten meestal in hun eentje. En dan blinken ze prachtige dingen zien en meemaken: download dus vaak in één ding en één kanaal uit. maar eens NYTVR, de app van de NY Times waar dagelijks nieuwe virtual reality-content ge- Grappige snaps van snapchatter publiceerd wordt. Aanrader! De NY Times geeft Shonduras haar journalisten een 360-gradencamera mee op Voor Snapchat begon het met de snapchatters reportages om content voor deze app te kunnen die prachtig en met humor op hun foto’s of vi- schieten. Oude media en merken kunnen zo deo’s tekenden, zoals Shonduras en ShaunA- nieuwe ontwikkelingen stimuleren. Iets dat no- yala. Kunstenaars en illustratoren doen hetzelf- dig is om de ervaring van VR beter en toeganke- de. Voor Instagram waren het de populairste lijker te maken. meiden uit de klas: de fashionista’s die er altijd prachtig uitzien en op de tofste locaties komen. Een korte samenvatting van de Op YouTube begon het met de gamers en de visuele revolutie beautychicks op zolder, omdat video’s van jezelf De visuele revolutie is begonnen en je kan als maken makkelijk vanachter je computer kan. contentmaker maar beter beginnen met experi- Voor veel van hen geldt ook het startersgeluk. menteren met beeldbewerking om je boodschap Dankzij het vroeg starten op een nieuw kanaal te verduidelijken en versterken. Dankzij de snel- met een uniek contentconcept, heb je een voor- le (en betaalbare) verbinding en super goede sprong. smartphones met veel geheugen en dito came- ra’s, kunnen we nu allemaal dit type content Een stap verder: Virtual Reality maken en bekijken. Waar we ook zijn: een de- Er is natuurlijk nog een grote stap die we gaan mocratisering van de visuele communicatie. maken in de visuele revolutie: virtual reality. Vol- gens sommigen ook wel het eindstation ge- Opkomende trends noemd, want verder dan dat kan het niet gaan. De trends in beeldtaal zijn onder andere lives- De virtual reality-brillen worden steeds vaker ver- treamen, Snaps, Insta-stories, animated gifs en kocht terwijl de inhoud steeds beter wordt. emoji’s en je kan ze allemaal eenvoudig zelf maken en uitzenden. Dat kan via elk socialme- Kartonnen VR-brillen dia-kanaal, omdat de functies in elke social app De populariteit van de kartonnen VR-brillen, is geïntegreerd gaan worden. mede te danken aan de populaire virtual reality- app van de AH Dino’s, die hoorde bij de dino- kaartjes van Albert Heijn. Hiermee kon je met

-15- Doelgroepen en waar een community ontstond. Waarschijn- Degenen die al succes hebben met de nieuwe lijk door de fijne gebruikerservaring en de kwali- beeldtaal, de online influencers, zijn niet per se teit van de filters. degenen die de beste kwaliteit maken, afhanke- lijk van hoe je kwaliteit definieert. Dat hangt he- 3. Camera+ lemaal van je doelgroep en het gekozen kanaal De smartphone als spiegelreflex: deze app maakt af. je foto’s beter. De native camera van je smart- phone is niet zo goed, deze app maakt er bijna 10 bijzondere beeldbewerking-apps een soort spiegelreflex van, met scherpte-diep- Apps voor de smartphone (sinds 2007) die beeld te-effecten en het kunnen instellen van licht. kunnen bewerken, worden steeds beter. Vaak gaat het om functies die ook in een computer- programma zoals Photoshop zitten. Maar 4. A Beautiful Mess Photoshop is niet eenvoudig, deze apps zijn dat Tekst over beeld kunnen plaatsen is bijzonder wel en bovendien bedien je ze met je smart- als je er geen Illustrator of Photoshop voor no- phone, overal en altijd. Wegens het succes inte- dig hebt, en gewoon met je vinger alles groter greren de grote socialmedia-kanalen ze ook in en kleiner kan maken en kan verplaatsen en hun eigen apps. De trends in beeldtaal kan je draaien. De mooie lettertypes en illustraties die volgen met de volgende apps: in de app geboden worden, maken je een pro- fessioneel vormgever. 1. Snapchat Foto’s en 10-secondenvideo die bewerkt kunnen 5. Layout worden, locatiestickers, emoji’s op video, gezicht- Nog nooit is het maken van een collage zo een- lenzen, wereldlenzen en bitmoji’s die interactie voudig geweest zoals met deze app van Insta- met elkaar aangaan als je belt. Snapchat is bij- gram. Van 2 tot 9 foto’s in een collage: het ziet er zonder, omdat de app als eerste het format ‘tij- altijd strak en top uit! delijke 10-secondenvideo’ introduceerde en steeds voorop loopt wat betreft ontwikkelingen 6. Prisma in beeldbewerking. Je maakt in een handomdraai een Van Gogh, Gauguin of andere schilderstijl van je foto’s met 2. Instagram deze bijzondere app. Foto’s, 1-minuut- en 10-secondenvideo die be- werkt kunnen worden, zoals erop schrijven in 7. Facetune neonletters (Insta Stories). Instagram is een Met je vinger je rimpels en oneffenheden wegs- baanbrekende app geweest, niet omdat het de wipen, een facelift was nog nooit zo goedkoop eerste was met filters over foto’s, maar wel de en pijnloos. eerste die door een grote massa gebruikt werd 8. Hyperlapse Bewegingen die lang duren in een korte tijd af- spelen, zoals een zonsondergang, een druk kruispunt of een autorit. Met een toevoeging die ervoor zorgt dat je video niet teveel schommelt. Deze app is ook van Instagram.

9. Boomerang In de serie animated gifs is Boomerang (van In- stagram) er een waarmee je zelf animated gifs maakt. Leuk voor korte bewegingen van enkele seconden, zoals een sprong, een dansje of knip- oog.

-16- 10. Cinemagraphs Ontwikkel je eigen beeldtaal Een app in de animated gif-serie, waar in een Dankzij de visuele revolutie kan iedereen impact- foto een of enkele elementen bewegen. Super- volle visuele content maken en bekijken. Een simpel in uitvoering, moeilijk om er de juiste si- democratisering van visuele communicatie. Maar tuatie bij te verzinnen: je neemt een video op en niet iedereen of elk merk kan zomaar populair swipet met je vinger over het gebied dat je wilt worden natuurlijk, de juiste visuele content ma- laten bewegen in de still (foto). ken voor jouw doelgroep op het juiste kanaal is essentieel. Jouw beeldtaal wordt dus nog veel Waar gaat het allemaal naartoe? belangrijker dan het al was. Snapchat lenses, Insta Stories en livestreams zijn een vast onderdeel geworden van onze dage- Huisstijl lijkse smartphone-communicatie. Dankzij apps Je huisstijl is slechts een onderdeel hiervan. Stel op onze smartphones zijn we allemaal fotogra- jezelf deze vragen: welk type foto’s of video’s fen, videomakers en vormgevers geworden en horen bij jou, in welke stijl en met welke onder- dankzij social media hebben veel mensen rele- werpen? Wil je in de toekomst impact maken, vante volgers. Hierdoor zijn we ook allemaal tijd- dan moeten mensen jouw beeldtaal overal en schrift- of tv-makers zijn geworden, met het pu- op elk kanaal herkennen. Werk daarom samen bliek er meteen bij. met vormgevers en experimenteer!

“Livecasting” Explanimation Als iedereen 24/7 visuele content maakt, is een Ben je al actief op Instagram en wil je de zakelij- tv-programma als Big Brother niet meer nodig. ke mogelijkheden verkennen? Dan is deze trai- Er zijn al behoorlijk wat mensen die hun leven ning iets voor jou: je leert het visuele verhaal van 24/7 livestreamen, dat heet livecasting. Maar dat je merk te vertellen. Na afloop heb je heldere is natuurlijk niet van en voor iedereen interes- doelstellingen bepaald en ga je naar huis met sant om te volgen. Het zal in de toekomst vooral een eigen Instagram planning. gaan om de curatie van de bijzondere momen- ten. Ga er maar vanuit dat alles en iedereen wordt Gastauteur: Kirsten Jassies opgenomen, en dat alles wat bijzonder is er so- wieso wordt uitgepikt en gedeeld op populaire platformen.

Cryptoloog TU/e waarschuwt voor quantumcomputers die snel encryptie kraken Cryptoloog Tanja Lange van de Technische Universiteit Eindhoven waarschuwt voor het effect dat quantumcomputers kunnen hebben op de beveiliging van data. Encryptie die nu niet snel genoeg te kraken is, zal met quantumcomputers makkelijker te kraken zijn. Onderzoekers werken vol- gens het artikel in Nature van Lange en haar Amerikaanse collega Daniel Bernstein van de Uni- versiteit van Illinois aan betere encryptie, maar die vragen veel bandbreedte en dat is een groot nadeel voor implementatie. Die implementatie moet volgens Lange snel beginnen, omdat het na het maken van de versleutelingstechniek het vijftien tot twintig jaar kan duren voor hij in algemeen gebruik is. Quantumcomputers staan nu nog in de kinderschoenen, maar de techniek zou over acht tot tien jaar al een stuk volwassener kunnen zijn. Als kwaadwillenden kunnen gaan beschik- ken over quantumcomputers, kunnen ze veel van de informatie die nu veilig versleuteld staat opgeslagen kunnen gaan ontsleutelen. Daarmee wordt veel informatie die geheim moet blijven, waaronder privégegevens in bijvoorbeeld medische dossiers en financiële databases, ineens toe- gankelijke informatie. Het pleidooi om snel een betere versleuteling in te voeren is niet nieuw. Lange waarschuwt er zelf al meer dan tien jaar voor en ook andere wetenschappers roepen daartoe al langer op.

-17- Microsoft en Adobe gaan samenwerking op cloudgebied

n de herfst van 2016 maakten Microsoft en Adobe bekend dat ze overeenge- komen waren om een aantal diensten van elkaar te integreren. Nu laten beide Ipartijen weten dat dit partnership verder uitgebreid wordt. De versterkte sa- menwerking is er op gericht om de productiviteit te laten toenemen en bedrijfs- processen efficiënter te laten verlopen.

Niet exclusief vallen in dezelfde vijver als het aankomt op het In de praktijk houdt de overeenkomst in dat Ado- werven van gebruikers voor hun diensten. Zo zijn be Sign, de digitale ondertekeningsdienst van het er veel personen die Microsoft Word, Excel en bedrijf, de preferred dienst is voor Office 365 en PowerPoint gebruiken, terwijl ook Adobe Acro- Dynamics 365. Preferred betekent dat Adobe bat en Adobe Sign populair is bij diezelfde klan- Sign de voorkeur heeft. Dat wil dus niet zeggen ten. Tijdens de aankondiging in 2016 maakten dat het een exclusieve dienst is voor de twee de partijen bekend dat Adobe Creative Cloud, Microsoft-pakketten. Adobe zal daarom ook som- Marketing Cloud en Document Cloud beschik- mige diensten aan blijven bieden in Amazon Web baar zullen zijn in Azure. In ruil daarvoor zou Services. Vanuit de andere kant betekent het dat Azure het preferred cloudplatform voor die dien- Microsoft Teams, een alternatief voor het popu- sten worden. Daarnaast lieten de bedrijven we- laire Slack, de preferred dienst is voor Adobe ten dat Adobe’s Marketing Cloud Microsoft’s Creative Cloud, Document Cloud en Experience Marketing-module zal zijn voor de Enterpise-ver- Cloud. Adobe maakt daarnaast Microsoft Azure sie van Dynamics 365. zijn preferred hostingplatform voor Adobe Sign. Documentenbeheer Logische samenwerking Tot slot is bekendgemaakt dat de twee werken Een overeenkomst zoals deze is op zich niet zo aan integratie van Sign in Teams via een bot die heel gek. Adobe en Microsoft vissen in veel ge- teamleden in staat stelt documenten te beheren en op te sporen. De bedrijven beloven dat de integratie van Sign en Teams de komende we- ken plaats zal vinden.

Nota van de redactie: het moge voor iedereen duidelijk zijn dat de voornaamste reden van deze cloudsamenwerking moet gezocht worden in een kostenbesparing die voor beide partijen interes- sant is. En dan spreken we hier niet van een paar honderd euro’s.... Maar wel van ettelijke miljoenen.

-18- China wordt is trendsetter in de digitale omwenteling

et McKinsey Global Institute verwacht dat de China wat betreft digitale economie wereldwijd een trendsetter wordt en ziet daarvoor drie argu- Hmenten. China heeft een van de meest actieve investerings- en starterse- cosystemen in de wereld, is bijvoorbeeld een op drie ’s werelds eenhoorns (=rijke starters) Chinees. Het land is voorts met 40 procent van de wereldwijde verrichtingen de grootste e-commerce markt. Ten derde is China ook een voor- trekker in het mobiel betalen met elf maal de waarde in de VS.

Groter dan algemeen aangenomen van de twee grootste bedrijven in deelfietsen is China is meer gedigitaliseerd dan algemeen voorts al groter dan de waarde van de twee groot- wordt aangenomen. Consultancy-bedrijf McKin- ste luchtvaartbedrijven in Zuid-Korea. Een op de sey Global Institute vindt echter dat de vijftigste drie wereldwijde eenhoorn-firma’s (starters van plaats die het land wat betreft digitalisatie bij de meer dan 1 miljard dollar) bevindt zich in China Wereldbank inneemt en de 59-ste plaats bij het … Het is dus zinvol nog dit meer in detail te gaan ‘World Economic Forum’, niet de echte dynamiek analyseren. weerspiegelen. Wat betreft e-commerce stond het land 10 jaar geleden maar in voor één pro- Groeimarkt cent van de wereldwijde transacties, maar dat is Vooreerst is China een van de leidende wereld- intussen 40 procent geworden. De waarde van wijde investeerders in digitale technologie. Het e-commerce is er groter dan die in Frankrijk, durfkapitaal focust al maar meer op het digitale. Duitsland, Japan, het VK en de VS samen. Wereldwijd is het Chinese aandeel in het durf- kapitaal van 12 miljard dollar in 2011-13 ofwel 6 Aanzienlijke stijging procent gegroeid tot 77 miljard dollar of 19 pro- Wat betreft mobiele betalingen drong de pene- cent in 2014-16. De meerderheid daarvan gaat tratie bij de internetgebruikers van 25 procent in naar digitale technologieën zoals big data, kunst- 2013 door tot 68 procent in 2016. De waarde matige intelligentie en fintech bedrijven.

Enorm potentieel McKinsey is optimistischer dan algemeen aan- genomen omdat het potentieel enorm is en dit wegens 3 redenen. Vooreerst biedt de thuismarkt een breed scala aan mogelijkheden en zijn de jongeren die geboren zijn in het digitale tijdperk zeer enthousiast. Ten tweede is het concurren- tiesysteem rond de drie groten Baidu, Alibaba en Tencent (BAT) zeer groot en gevarieerd. Ten derde liet de overheidsreglementering voldoen- de speelruimte voor innovators die nu floreren.

-19- Grote markt variatie aan aanbod is groot, maar China kent China telde vorig jaar 731 internetgebruikers: dat ook grotere verschillen tussen piek- en dal mo- is meer dan de EU en de VS samen. Daarvan menten. Tijdens piekmomenten zoals op vrijge- zijn er 695 miljoen mobiele. Een op vijf gebrui- zellendag verwerkte Alibaba 120.000 bestellin- kers gebruikt enkel zijn smartphone, in de VS is gen per seconde. dit maar 5 procent. Het gedeelte van mobiele gebruikers bij e-commerce bedraagt 68 procent, Grote drie in de VS 15 procent. Jongeren geboren in het Vooral het ecosysteem rond de drie groten is digitale tijdperk (<25jr) die het internet gebrui- gediversifieerd. Het begon met de zoekmachine ken, zijn met 280 miljoen of bijna de totaliteit van bij Baidu, met e-commerce bij Alibaba en chat- de VS-internetters. Volgens een studie van McK- ten bij Tencent. Vorig jaar verschaften de BAT insey gebruikten in 2015 maar 13 procent van 42 procent van al het durfkapitaal in China. Ter de WeChat-gebruikers dit platform voor e-com- vergelijking bij Amazon, Facebook, Google en merce, nu groeide dit aantal aan tot 31 procent. Netflix bedraagt dit amper 5 procent van het ge- Tijdens dezelfde periode blijkt dat het aantal in- heel. Sinds 2011 vereenvoudigde de functionali- ternetgebruikers die zowel offline als online teit van hun super-apps. De super-app WeChat (O2O) kopen, verdubbelde van 41 procent tot telt 40 functies, terwijl deze van Alibaba er 90 83 procent. telt: deze gaan van lifestyle tot en met financiën.

90 procent heeft internet Ongeziene snelheid De grootte van de steden draagt eveneens bij Baidu begon als zoekmachine en heeft nu een tot de schaalvoordelen. China telt 322 steden van marktaandeel van 80 procent. Baidu schakelde meer dan 5 miljoen inwoners, terwijl er juist één gradueel over op mobiele diensten waar nu is in de VS en vier in de EU. Volgens PitchBook maandelijks 660 miljoen gebruikers gebruik van vloeide 20 miljard dollar aan durfkapitaal naar maken. Het heeft miljarden dollar geïnvesteerd Beijing, 3,4 miljard dollar naar Londen, 3,0 mil- in O2O-diensten, maar verlegt nu de strategische jard naar Los Angeles en een miljard naar Ber- focus naar kunstmatige intelligentie. Baidu heeft lijn. In Beijing en Shanghai heeft 90 procent van zijn platform voor autonoom rijdende voertuigen de gezinnen internet. ‘Apollo’ opengesteld voor meerdere partners uit de autosector. Op het vlak van gezondheidszorg Digitale markteconomie hoopt Baidu met ‘Baidu Medical Brain’ en zijn McKinsey voelde al in 2013 dat e-commerce chatbot bepaalde dysfuncties van het medisch meer aansloeg in de kleinere steden omdat de systeem in China zoals lange wachttijden en gebruikers er minder goed bediend werden door onvoldoende opgeleid personeel, te kunnen on- de kleinhandel. Het Alibaba krediet beoordelings- dervangen met zijn systemen van kunstmatige systeem functioneert al in 381 steden en 8 sec- intelligentie. toren. De 3 BAT-groten hebben elk een aandeel in taxi-app Didi Chuxing. Ele.me bestelde vorig Cijfers om van te duizelen jaar 200 miljoen online maaltijden aan huis. De Tencent begon als chatdienst en benadert bijna het miljard gebruikers. De sociale media waren een springplank naar de gebieden financiën met Tenpay, online bankieren met WeBank en online bestellen van maaltijden door Meituan-Dianping. Een op de vijf top-startups zijn gesticht door BAT of BAT-alumni; een bijkomende 30 procent van deze starters ontvangt financiering van BAT. Naast de drie groten is er nog Xiaomi dat behal- ve smartphones vervaardigen, zich ook specia- liseert in slimme producten voor thuis.

-20- Netease heeft eveneens met zijn 10 miljard ge- eren nadat de sector was beginnen opbloeien. raadpleegde pagina’s per maand een digitaal Het duurde 11 jaar nadat Alipay online transfers ecosysteem uitgebouwd met spellen, video, e- toeliet dat de regering er een maximum op plaats- commerce en financiën. Traditionele bedrijven te. Nu speelt de regering een actieve rol in het als Ping’An breiden eveneens hun online dien- bouwen van een eerste klas infrastructuur van sten uit naar vermogensbeheer, auto- en huizen wereldklasse. De snelle verspreiding van de di- verzekering of financiering, verbruikerskrediet … gitale toestellen werkte tijdens de eerste fase van Ping’An bezit een van de grootste P2P-lening- digitalisering in de hand dat de gebruikers vrij patformen en heeft een O2O geneeskundige app gemakkelijk toegang kregen tot digitale inhoud waar 50.000 dokters bij aangesloten zijn. zoals muziek, boeken en films. Dat dit in het be- gin gratis kon, heeft de popularisering in de hand Nauwe samenwerking gewerkt. In 2009 was 99 procent van de gedown- Een ander kenmerk van het Chinese ecosysteem loade muziek onwettelijk. In 2014 begon China bestaat uit de nauwe verbindingen met hardware echter al met het openen van gerechtshoven te producenten. De Chinese smartphone-merken Beijing, Guangzhou en Shanghai die gespeciali- hadden in 2007 maar 5 procent van de eigen seerd zijn in intellectuele rechten. Een ander markt in handen. Dat aandeel steeg volgens voorbeeld: het aantal P2P-leenplatformen steeg McKinsey tot 90 procent nu. China staat ook tot 3.500 en daarvan verdween al een derde. vooraan in de productie van toestellen voor het Volgens een rapport zou 9 op 10 platformen om ‘Internet of Things’. In de Parelrivierdelta (PRD) zijn bestaan vechten als de regering de regle- worden zowat ¾ van de wereldwijd draagbare mentering verstrakt. slimme uurwerken vervaardigd. In de PRD wor- den ook de DJI-drones gemaakt die 70 procent Internet plus van de consumentenmarkt in handen heeft en De regering kwam voorts met een ‘Internet Plus’- waarvan 80 procent van de omzet uit het buiten- plan gevolgd door gedetailleerde plannen voor land komt. De helft van de 3.000 DJI-personeels- de integratie van internet, cloud computing, big leden werkt in onderzoek en ontwikkeling. McK- data, het ‘Internet of Things’ met de traditionele insey vermeldt in de PRD ook de rol van de Shen- maakwerk en verbruikssectoren. Ondertussen zhen Capital Group (SCGC). De groep werd in heeft de regering de toepassing van de ‘Internet 1999 door het stadsbestuur van Shenzhen op- Plus’-strategie toegepast in de sectoren logistiek, gericht. De firma die leidend is in durfkapitaal sociale zekerheid en het maakwerk. In juni 2017 beschikt over 200 miljard yuan aan kapitaal en lanceerde Shanghai de eerste internet shipping helpt een 600-tal bedrijven aan financiering. port die e-commerce bedrijven integreert in lo- gistiek, data analyse, financiële en wettelijke dien- Regering sten en bureauoppervlakte. De regering begon eerst de sector te reglement-

-21- De provincie Zhejiang ontplooit pilootprogram- Wereldwijde invloed ma’s die de ontwikkeling van online programma’s De invloed van de Chinese digitale opgang heeft uittesten waarbij de burgers hun ziektekosten een invloed wereldwijd en China wordt daarbij ’s kunnen betalen via internet en mobiele telefoons. werelds digitale frontlijn. Hoewel China een defi- Shenzhen heeft in 2014 ‘Internet Plus’ toegepast cit heeft in uit- en invoer van diensten, was het in zijn administratie, wat de burger heel wat tijd land de afgelopen 5 jaar een netto uitvoerder van bespaart. digitale diensten met een overschot dat schom- melde tussen 10 en 15 miljard dollar. In 2005 Kunstmatige intelligentie stond het nog op de dertiende plaats qua ge- De regering heeft ook de investering in de digi- bruikte bandbreedte, nu hees het zich al op de tale sector gemakkelijker gemaakt. De Nationa- zesde plaats in de wereld. In 2014-16 investeer- le Ontwikkelings- en Hervormingscommissie de China 38 miljard dollar durfkapitaal in het bui- heeft een driejarig plan afgekondigd dat kunst- tenland, waarmee het 14 procent aandeel heeft matige intelligentie (KI) wil gebruiken in 9 KI-eco- in het geheel. Tussen 2011 en 2013 bedroeg dit systemen. De commissie zette het licht op groen maar 4 procent. Van dit durfkapitaal wordt drie voor Baidu om een eerste ingenieurslabo op te vierde aangewend in de digitale sector. zetten dat focust op ‘deep learning’ en dit samen met Tsinghua University, de China Academy of Meer dan Amerika Information and Communications Technology en De 3 BAT-groten hebben de afgelopen twee ja- het Beijing Electronics Standardization Institute. ren 35 buitenlandse overeenkomsten gesloten. Ter vergelijking: bij de 3 top VS-bedrijven waren Ondersteuning via fondsen dat er 20. Fietsendeelbedrijven Ofo en Mobike Bovendien voorziet de regering fondsen voor passen al hun businessmodel toe in het buiten- internetzaken. Al 2.500 tech incubatoren volde- land. den aan de vereisten van de regering. Vele lo- kale besturen hebben dit voorbeeld gevolgd. Besluit Beijings technologische zone Zhongguancun McKinsey besluit dat China een kracht is om re- heeft een fonds met 500 miljoen yuan durfkapi- kening mee te houden. Het land geeft vorm aan taal voor AI-startups dat de afgelopen 3 jaar 1.900 het wereldwijde digitale landschap zowel als in- starters geholpen heeft. Het is eveneens de re- vesteerder maar ook als vroege toepasser van gering die de telecom-operatoren aanspoort om deze technologieën. Meer van dat komt op ons voor 180 miljard dollar te spenderen aan de uit- af. bouw van het 5G-mobiele netwerk. Gastauteur: Jan Jonckheere

Nota van de redactie: wij zijn even via internet een bezoekje gaan brengen aan het Chinese netease. Zie ook https://game.163.com/en/ en kunnen iedereen aanraden om eens hetzelfde te doen. Alleen zo krijg je een idee wat ons te wachten staat. Onze spreuk: “met alle Chine- zen, maar niet met den deze” is niet meer van deze tijd. Vanaf nu is het: “met alle Chinezen en ook met den deze”... In ieder geval kunnen wij nu begrijpen waarom die Amerikaanse cowboy zo zenuwachtig is wat betreft tewerkstelling. Je zou voor minder...

-22- DNA correctie

oor de allereerste keer zijn wetenschappers erin geslaagd een gen in een embryo zodanig te wijzigen dat het geen hartziekte meer veroorzaakt. V“Een mijlpaal in de genetica”, zegt het tijdschrift Nature dat de studie publiceerde. Als je een hartziekte krijgt, heb je die meestal “geërfd” van je va- der of moeder. Die ziekte stond ingeschreven in de genen waaruit jouw embryo is opgebouwd. Net zoals er ouderlijke genen in jouw embryo zaten die bepalen dat jij nu blond haar hebt en blauwe ogen.

Bij de wortel ziekte zou leiden. Ons schaartje knipte de gen- Als je blond haar je niet bevalt, kan je het laten fout weg en stak op die plaats een stukje ge- verven. Tegen blauwe ogen zijn er bruine con- zond DNA.” tactlenzen. Maar tegen de hartziekte die in je genen staat ingeschreven is niets te doen. Dat In laboratoriumomgeving zijn deze ingrepen een probleem moet bij de wortel, bij de conceptie, aantal keer gedaan. Telkens met succes: er zou worden aangepakt. Dat is wat Amerikaanse we- met andere woorden geen hartpatiënt meer uit tenschappers hebben gedaan. het embryo zijn opgegroeid.

Minuscuul schaartje Toch mag deze techniek nog niet worden gebruikt “We hebben als het ware een moleculair kleine voor embryo’s, die in een baarmoeder mogen schaartje in het embryo ingebracht”, zegt pro- uitgroeien tot een volwaardige baby. “We moe- fessor Juan Carlos Izpisua Belmonte. “ Dat ten eerst nog heel veel tests doen om te zien of schaartje is eigenlijk een corrigerend stukje gen, ons schaartje geen ongewenste wijzigingen in dat we samen met het sperma in het het eicelle- andere genen aanbrengt”, zegt professor Juan tje hebben ingebracht. Van zodra die twee zich Carlos Izpisua Belmonte. begonnen te ontwikkelen tot een foetus, ging ons schaartje op zoek naar het defecte gen dat de Nota van de redactie: toeval of niet, maar bij mutatie veroorzaakt, die uiteindelijk tot een hart- het maken van dit artikel waren we net aan het luisteren naar het liedje uit de film Superman (van Meco). Stel je voor dat men er zo in zou slagen om alle genetische ziekten lettelijk weg te knip- pen uit onze DNA structuur? Wij stellen ons de vraag wanneer met gaat beginnen met invoe- gen van een artificiële DNA structuur? En ja, waarom geen artificiële intelligente structuur? Als we dan toch bezig zijn... O ja, als je tijd mocht over hebben dan moet je zeker eens een be- zoekje brengen aan deze interessante website: https://www.nature.com/

-23- Nederlandse uitvinding brengt kernfusie dichterbij

etenschappers uit Eindhoven hebben een belangrijke uitvinding ge- daan die kernfusie een stap dichterbij kan brengen. Door te experi- Wmenteren met vloeibaar metaal hebben ze een oplossing bedacht voor het oververhitten van reactorwanden. Kernfusie wordt gezien als een van de schoonste energiebronnen. Er komt heel veel energie bij vrij, maar er ontstaat veel minder afval dan bij de huidige vorm van kernenergie: kernsplijting.

Nog in volle ontwikkeling Betrouwbaarheid is belangrijk De ontwikkeling van kernfusie is nog in volle Als de wand van de reactor het niet houdt, kan gang. Wetenschappers over de hele wereld wer- de hele reactor niet worden gebruikt. Het is daar- ken aan manieren om kernfusie veilig en be- om erg belangrijk dat er een oplossing komt voor trouwbaar toe te kunnen passen op aarde. Dat het probleem. En die lijkt Differ te hebben ge- is niet makkelijk, want bij kernfusie ontstaan ex- vonden. De bevindingen van de Nederlandse on- treem hoge temperaturen. derzoekers staan uitgebreid beschreven in een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Natu- Bescherming wand re Communications, waar de Volkskrant vanoch- Een van de problemen waar wetenschappers tend ook over berichtte. tegenaan liepen, is dat de reactorwanden niet Constante temperatuur bestand zijn tegen die extreme hitte. “Gewone De wetenschappers van Differ hebben een dun materialen kunnen het niet aan”, vertelt Marco laagje vloeibaar metaal aangebracht op de bin- de Baar, hoofd fusieonderzoek bij het Eindho- nenkant van de reactorwand. Deze laagjes tin vense energie-instituut Differ, in het NOS Radio en lithium blijken de temperatuur zelf te regule- 1 Journaal. “Ze smelten en sputteren. Er ontstaan ren en in balans te houden. Ook al loopt de tem- variaties in de atoomroosters. Het is een heel peratuur in de proefopstelling op, het laagje zorgt intense omgeving.” ervoor dat de temperatuur van de wand redelijk constant blijft.

Gaswolkjes Als de temperatuur in de reactie namelijk stijgt, verdampt er meer vloeibaar metaal. Dat vormt gaswolkjes van metaal boven het vloeibare laag- je. Die wolkjes functioneren als een soort schild. Het metaalgas voert meer energie af dan het vloeibare metaal, waardoor de temperatuur niet verder stijgt.

-24- Omgekeerd houdt het laagje de temperatuur ook die nog moet worden ontwikkeld. Het duurt waar- op peil: als de reactortemperatuur daalt, slaat de schijnlijk nog wel even voor de techniek echt metaaldamp weer neer, waardoor minder ener- wordt toegepast; volgens de Europese planning gie wordt opgenomen en de temperatuur van de wordt Demo pas na 2050 in gebruik genomen. wand toeneemt. Zo houdt het metaallaagje de temperatuur relatief constant. Pas als de testfase goed is verlopen, zal de kern- fusie-techniek misschien worden overgenomen Zelfregulerende warmtestroom door door commerciële bedrijven. Het duurt dus vol- vloeibare tin gens De Baar nog wel even voor er kernfusie- Het idee om vloeibare metalen te gebruiken is stroom uit de stopcontacten komt. volgens De Baar niet nieuw. Wel is het nog nooit als dusdanig onderzocht, omdat dat erg ingewik- Bron: NOS keld is. Bij Differ staat een uniek apparaat waar- mee het onderzoek wel uitgevoerd kon worden. Nota van de redactie: hopelijk houdt men ook rekening met het uitvallen van de elektriciteit De nieuwe wand-techniek wordt waarschijnlijk zoals dat bij Fukushima heeft plaatsgevonden? voor het eerst gebruikt in de testreactor Demo, Waardoor de kern geen koeling meer krijgt en het boeltje letterlijk in lucht (en oceaan) vliegt...

Gasunie wil windstroom omzetten in waterstof en opslaan op energie-eiland De Gasunie sluit zich aan bij netbeheerders uit Nederland, Denemarken en Duitsland, die onderzoek doen naar de haalbaarheid van de aanleg van een kunstmatig ‘energie-eiland’ in de Noordzee. De Gasunie wil opgewekte energie opslaan en verspreiden in gasvorm. De Gasunie zegt over de benodigde kennis te beschikken om de door windmolenparken opgewekte energie om te zetten in gas. Door toepassing van elektrolyse kan de energie op- geslagen worden in de vorm van waterstof- gas. Dat kan vervolgens internationaal ge- transporteerd worden. In maart maakten ver- schillende netbeheerders de plannen voor het energie-eiland bekend. Gasunie heeft woensdag bekendgemaakt toe te treden tot het consortium. De groep bestaat nu naast de Gasunie uit TenneT Nederland, TenneT Duitsland en Energinet uit Denemarken. Samen gaan de vier bedrij- ven verder onderzoek uitvoeren naar de ontwikkeling van een energiesysteem op de Noordzee.

De bedrijven zien Power-to-Gas als een belangrijk onderdeel van het North Sea Wind Power Hub-systeem. Windstroom kan hiermee dicht bij de bron worden opgeslagen, op een locatie ver buiten de kust. Ook kan de energie weer via bestaande offshore-gasinfrasctructuur aan land worden gebracht. Vooralsnog wordt het initiatief gesteund door bedrijven uit Nederland, Duits- land en Denemarken. Het doel is dat ook het Verenigd Koninkrijk, België en Noorwegen toetre- den tot het project. De plannen worden gesteund door de Europese Commissie, schrijft de NOS. Volgens de betrokken bedrijven heeft het energie-eiland de potentie om in 2050 zeventig tot honderd miljoen Europeanen van groene stroom te voorzien. Het idee is om een of meer eilanden te maken ter hoogte van de Doggersbank, een ondiepte in de Noordzee tussen het Verenigd Koninkrijk en Denemarken in.

-25- Wetenschappers vinden een revolutionaire flip-flop kwantumcomputer uit

nderzoekers hebben een volledig nieuwe techniek uitgevonden om kwan tumcomputers te maken. De flip-flop qubits uit hun onderzoek maken Oschaalbare kwantumcomputers mogelijk. Onderzoekers van de univer- siteit van Nieuw-Zuid-Wales (=Australië) hebben namelijk een nieuwe manier uitgewerkt om qubits te creëren.

De basis van quantumcomputers Voldoende afstand Qubits vormen namelijk de basis van kwantum- “Om met de qubits te werken, moet je het elek- computers, die erg snel parallelle taken kunnen tron een beetje van de nucleus wegtrekken met uitvoeren. Vooralsnog slagen wetenschappers er behulp van elektrodes. Door dat te doen, creëer niet in kwantumcomputers met veel qubits te je eveneens een elektrische dipool,” vertelt Dr. creëren, maar hier brengen de zopas uitgevon- Guilherme Tosi. “Dat is het cruciale punt,” voegt den flip-flop qubits verandering in. Zonder dat je professor Andrea Morello daar aan toe. “Deze een volledige kamer moet vullen met computer- elektrische dipolen interageren met elkaar over materiaal, kan je toch een krachtige kwantum- vrij lange afstanden, zo’n 1.000 nanometer. Hier- computer creëren. door is er voldoende plaats voor klassieke com- ponenten zoals interconnecties, controle-elektro- Werking des en uitleesapparatuur.” Een flip-flop qubit bestaat uit een fosforatoom, waarbij de draairichting van het elektron en de Revolutionair nucleus de waarde van het deeltje bepaalt. Draait De wetenschappers spreken zelf over een revo- de elektron naar boven, terwijl de nucleus een lutionaire uitvinding. Teamleider Morello verge- omgekeerde spin heeft, dan stelt de qubit een 1 lijkt hun uitvinding zelfs met de paper van Bruce voor. Andersom spreken we van een 0. De su- Kane uit 1998. Deze paper startte het onderzoek perpositie van deze draaistatussen wordt gebruikt naar silicium-kwantumcomputers. “Net zoals de voor kwantumoperaties. paper van Kane, is dit een theorie, een voorstel – de qubit moet nog gebouwd worden,” legt Mo- Status veranderen rello uit. “We hebben voorafgaande experimen- Bij andere technieken kan je de status van een tele data die suggereert dat ons voorstel volle- atoom veranderen met behulp van een magne- dig haalbaar is, dus werken we eraan om het te tisch veld. Wetenschappers kunnen een flip-flop demonstreren. Maar ik denkt dat dit even visio- qubit echter van waarde veranderen met een nair is als Kanes oorspronkelijke paper.” elektrisch veld. Dat heeft twee voordelen. In de eerste plaats kan je de qubits eenvoudiger inte- Nota van de redactie: de laatste opmerking doet greren in een elektronisch circuit. Nog belangrij- ons vermoeden dat nog wel even kan duren voor- ker is echter het feit dat de qubits over langere aleer men een praktisch model klaar heeft. Het afstanden met elkaar kunnen communiceren. is echter voor ons duidelijk dat deze “moeder van alle computers” er uiteindelijk wel zit aan te ko- men. Hopelijk nog tijdens onze duurtijd?...

-26- Honeywell Lyric™ C1 Wi-Fi beveiligingscamera

raagt u zich – als u niet thuis bent – weleens af of uw hond niet uw favo- riete kussen te lijf gaat of uw kinderen geen ruzie maken? Dankzij Ho- Vneywell, kunnen consumenten dit en meer in de gaten houden dankzij de Lyric™ C1 Wi-Fi Beveiligingscamera. De eenvoudig zelf te installeren C1 is het nieuwste product in Honeywell’s groeiende assortiment van producten die hel- pen huizen slimmer te maken.

Eenvoudig te installeren Met behulp van de Lyric-app op uw smartphone of tablet is de compacte C1 in enkele snelle stap- pen te installeren. De C1 kan met de verstelba- re, magnetische voet op een vlak oppervlak geplaatst worden. Ook is de C1-camera aan de muur te bevestigen, waardoor hij in elke ruimte past. De camera maakt 720p HD-video’s (30fps) bij normale lichtomstandigheden en heeft nacht- zicht voor donkerder omgevingen. Met zijn bre- de kijkhoek van 135 graden biedt de C1 goed beeld, zonder hem te hoeven draaien of kante- len.

Bewegingsdetectie Wanneer de C1 ongebruikelijke bewegingen detecteert of geluid hoort, stuurt hij direct een notificatie naar uw smartphone of tablet via de Lyric-app. Daarnaast stuurt hij een e-mail naar het geregistreerde account. De slimme geluids- detectie van de C1 met ingebouwde microfoon herkent het alarm van rook- en koolmonoxide- melders en stuurt op basis daarvan ook een no- tificatie. De ingebouwde luidspreker maakt twee- wegcommunicatie mogelijk – handig als u uw huisdier wilt toespreken zodat hij van de bank afgaat of als u wilt praten tegen iemand in die ruimte.

-27- Op elektriciteit Adviesprijs De C1 werkt via 220V-voeding waardoor u geen De Lyric C1 Wi-Fi Beveiligingscamera is nu ver- batterijen hoeft te vervangen. En dankzij de lo- krijgbaar bij verschillende e-tailers voor een ad- kale versleutelde opslag – de C1 wordt geleverd viesprijs van 119 euro. met een SD-kaart van 8 GB – zijn beelden op elk moment op te nemen, zelfs als de wifiverbin- Over Honeywell Home ding in huis uitvalt. Daarnaast worden beelden Honeywell Home and Building Technologies automatisch 24 uur gratis en veilig opgeslagen (HBT) is een internationaal bedrijf met meer dan in de cloud, vanwaaruit ze zijn te streamen en 44.000 medewerkers. HBT vervaardigt produc- downloaden via de Lyric-app. ten, software en technologieën die wereldwijd worden toegepast in meer dan 150 miljoen wo- Slimme camera ningen en 10 miljoen gebouwen. We helpen huis- De C1 is een slimme camera: als hij beweging eigenaren verbonden te blijven en zelf de con- of geluid heeft gedetecteerd, slaat hij ook de trole te houden over hun comfort, beveiliging en beelden in de seconden vóór de gebeurtenis op. energieverbruik. Met onze technologieën zorgen Verder is het mogelijk twee digitale-detectiezo- bedrijfseigenaren ervoor dat hun faciliteiten vei- nes in te stellen. Daarmee weet de C1 dat hij lig, energie-efficiënt, duurzaam en productief zijn. bewegingen als die van bijvoorbeeld een plafond- Onze geavanceerde meetapparatuur en soft- ventilator moet negeren. Daarnaast is de detec- ware-oplossingen helpen elektriciteits-, gas- en teerfunctie van de C1 automatisch aan en uit te waterleveranciers hun diensten op efficiëntere schakelen op basis van de locatie van uw smart- wijze te leveren aan klanten. Internet: phone (geofencing). De krachtige 256-bit end- www.honeywell.com to-end versleuteling helpt beelden veilig op te slaan en te versturen.

Europarlement stemt in met plan voor gratis wifihotspots Het Europees Parlement heeft ingestemd met een regeling voor het aanbieden van gratis wifihotspots en de financiering daarvan. Het project draagt de naam WIFI4EU. Het is bedoeling dat in 6000 tot 8000 gemeenten in heel Europa in openbare ruimtes hotspots komen. De verspreiding gaat op basis van een ‘first come, first serve’-principe. Alleen publieke instanties met openbare ruim- tes, zoals bibliotheken, gemeentehuizen, ziekenhuizen, parken en trein- en busstations, kunnen hiervoor in aanmerking komen. Alleen instanties die nu nog geen openbare hotspots hebben, kunnen meedoen. De instanties die meedoen, moeten betalen voor de connectiviteit en het onderhoud van de dienst. Daarbij geldt de ver- plichting om ten minste drie jaar lang gratis wifi aan te bieden. Er komt alleen subsidie van de EU als er bij het gebruik van hotspots geen reclame wordt gemaakt en er geen sprake is van commercieel gebruik van de persoonsge- gevens. Hoe hoog de kosten per hotspot zijn en hoeveel subsidie er ongeveer tegenover staat, is niet duidelijk.

In het akkoord, waar de Europese Commissie samen de regeringsleiders en het Europarlement eind mei overeenstemming over bereikte, is opgenomen dat er tussen 2017 en 2019 in totaal een bedrag van 120 miljoen euro wordt vrijgemaakt voor de realisatie van het project. Het is de bedoeling dat de hotspots in 6000 tot 8000 Europese gemeenten terechtkomen. In het Europees Parlement waren er 582 parlementariërs die vóór de regeling hebben gestemd. Er waren 98 tegenstemmen en 9 onthoudingen. De WIFI4EU-plannen werden vorig jaar in september aange- kondigd. Op hetzelfde moment maakte de Commissie de doelstellingen voor 5g bekend, waar- voor volledige dekking bereikt moet worden in 2025.

-28- Toshiba SCiB elektrische batterij

oshiba Corporation heeft onlangs bekend gemaakt dat de SCiB ™ batterij is geselecteerd door Mitsubishi Motors Corporation om gebruikt te wor- Tden op twee nieuwe modellen van elektrische voertuigen (EV), de i-MiEV en MINICAB-MiEV. De SCiB ™ is de doorbraak-lithium-ionbatterij van Toshiba die hoge veiligheidsniveaus combineert met een lange levensduur, snelle op- laad en uitstekende laad en uitvoer bij zeer lage temperaturen, eigenschappen die het zeer geschikt zijn voor toepassing in EV.

Prestaties en veiligheid den, waaronder zeer laag temperaturen. Toshiba ontwikkelde de SCiB ™ om aan een reeks veeleisende prestatie- en veiligheidscrite- Betere levensduur ria te voldoen. Door succesvol lithium titanaatoxi- De SCiB ™ duwt de levensduur van de lithium- de in de anode te gebruiken, heeft Toshiba er- ion batterij op een nieuw niveau door 2,5 keer voor gezorgd dat de SCiB ™ een hoge bedrijfs- meer opladen / ontlading cycli te ondersteunen veiligheid biedt, een lange levensduur en snelle dan een typische lithium-ion batterij. Ook het oplading. Het gebruik van lithiumtitanaatoxide opladen is aanzienlijk verbeterd. Opgevangen vermindert ook de mogelijkheid van een punt in met de hoogste stroom die beschikbaar is bij de scheider tussen de anode en de kathode, CHAdeMO * 1, die veelal gezien wordt als de waardoor de kans op contact en kortsluiting be- opkomende standaard voor snelle opladen EV, perkt wordt en de prestaties van de batterijen bereikt een SCiB ™ ongeveer 80 procent van onderhouden, zelfs bij zware werkomstandighe- de volledige capaciteit in ongeveer 15 minuten, ongeveer 50% in 10 minuten en ongeveer 25% in 5 minuten * 2.

-29- wat de helft is van de tijden van een typische lithium-ion batterij geladen onder dezelfde om- standigheden. De SCiB ™ genereert ook weinig warmte tijdens het opladen, waardoor de nood- zaak om de batterijmodule af te koelen uitge- schakeld wordt.

Belangrijkste van dit alles is de real-world appli- catie, de SCiB ™ levert hoogwaardige presta- ties. De SCiB ™ biedt een hogere effectieve ca- paciteit dan een typische lithium-ion batterij, omdat meer van de opgeslagen lading veilig kan worden gebruikt voordat u de batterij moet opla- den. Dit, gecombineerd met een zeer efficiënte regeneratieve oplading tijdens het remmen of af- in essentiële automotive technologieën, van toe- dalingen, zorgt ervoor dat de SCiB ™ 1,7 keer gewijd aan boord controlesystemen tot accu’s en de rijafstand levert op het niveau van een typi- intelligente verkeerssystemen. In automotive- sche lithium-ion batterij. Dit zorgt voor de instal- gerelateerde technologieën voor energie-elektro- latie van kleinere batterijmodules in voertuigen nica richt Toshiba zich op de netto-omzet van en draagt bij aan lagere EV-prijzen. De SCiB ™ 800 miljard yen tegen het fiscale jaar 2015 door biedt ook hoge prestaties in een breed scala van zijn concentratie op motoren, omvormers en temperaturen, en ondersteunt steeds snelle op- SCiB ™. laden en uitstekende vermogen bij temperatu- ren tot -30ºC. Toshiba zal doorgaan met de verkoop van de SCiB ™ op een wereldwijde markt voor lithium- De SCiB ™ voor Mitsubishi’s nieuwe EV wordt ionbatterijen, die naar verwachting de omzet van vervaardigd in Toshiba’s Kashiwazaki Operations ongeveer 1 biljoen * 3 yen in het fiscale jaar 2015 in Niigata Prefecture, Noordwest-Japan, een zullen opnemen. nieuwe faciliteit gewijd aan de productie van SCiB ™ die in februari van dit jaar in gebruik is geno- * 1 De CHAdeMo Association bevordert een men. Toshiba zal streven naar het opzetten van wereldwijde standaard voor het snel opladen van een bedrijfsstructuur die in staat is snel te rea- EV. geren op de groei van de markt als basis voor het uitbreiden van de SCiB ™ -activiteiten voor * 2 Voor een batterij met een capaciteit 10kWh. EV, inclusief hybride en plug-in hybride EVs. * 3 Bron: Toshiba. Aangezien de automobielindustrie reageert op de bezorgdheid over de opwarming van de aar- Internet: www.toshiba.com de door een nieuwe generatie milieuvriendelijke http://www.scib.jp/en/product/ EV te ontwikkelen, bevordert Toshiba vooruitgang Nota van de redactie: de strijd van de beste, snelste en meest veilige elektrische batterij is nog volop in gang. De uiteindelijke winnaar mag er zeker van zijn dat die over een ongebreidelde rijkdom mag/kan beschikken... Dat wil zeggen, tot de volgende energiebron in opmars komt. Iets waar we volgens onze bescheiden mening nog lang niet aan toe zijn...

-30- Hackers sluizen gestolen informatie weg door die in afbeeldingen te verbergen

ij de analyse van cyberspionage- en cybercriminele campagnes zijn on- derzoekers van Kaspersky Lab op een nieuwe en zorgwekkende trend Bgestuit. Om criminele activiteiten op een aangevallen computer te ver- hullen, passen hackers steeds vaker steganografie toe, de digitale variant van een beproefde techniek om berichten in afbeeldingen te verbergen. De laatste tijd zijn diverse malware-activiteiten opgedoken die zich bedienen van deze tech- niek ten behoeve van cyberspionage en diefstal van financiële gegevens.

Waardevolle data verzamelen Hackers scenario Het is typerend voor een gerichte cyberaanval In dit scenario slaan indringers de te stelen in- dat de aanvaller het netwerk binnendringt om formatie rechtstreeks op in de code van een af- vervolgens waardevolle informatie te vergaren beelding of videobestand, dat vervolgens naar en naar de commando- en controleserver (C&C) de C&C wordt verzonden. Het is onwaarschijn- over te zetten. In de meeste gevallen zullen lijk dat zo’n actie beveiligingsalarmen zal doen beproefde beveiligingsoplossingen of professio- afgaan of gegevensbeschermingstechnologie in nele beveiligingsanalyses in elk stadium van de werking zal zetten. De afbeelding is namelijk aanval de ongewenste gast opmerken. Dit geldt niet zichtbaar veranderd, de bestandsgrootte is ook voor het exfiltratiestadium, omdat de exfil- nog hetzelfde en er zijn ook geen andere para- tratie meestal sporen achterlaat, bijvoorbeeld in meters gewijzigd die een mogelijk reden geven een logboek vastgelegde links naar onbekende tot bezorgdheid. Dit maakt steganografie tot een of ‘blacklisted’ IP-adressen. Hebben we echter lucratieve techniek voor cybercriminelen om data te maken met een aanval waarbij steganografie uit een aangevallen netwerk te smokkelen. De is toegepast, hierdoor is de detectie van data- afgelopen maanden zijn onderzoekers van Kas- exfiltratie heel moeilijk. persky Lab op tenminste drie cyberspionage- operaties gestuit die gebruikmaken van deze techniek. Nog zorgwekkender is dat de metho- de naast cyberspionage ook door ‘gewone’ cy- bercriminelen is opgemerkt. De onderzoekers van Kaspersky Lab hebben het al toegepast ge- zien in bijgewerkte versies van Trojans als Zerp, ZeusVM, Kins en Triton. De meeste van deze malware-families richten zich doorgaans op fi- nanciële organisaties en gebruikers van finan- ciële diensten.

-31- Deze groeiende trend kan een signaal zijn dat malwaremakers de techniek binnenkort massaal zullen omarmen, wat de complexiteit van mal- ware-detectie doet toenemen.

Mainstream “Dit is niet de eerste keer dat we zo’n aanvanke- lijk zeer geavanceerde dreiging langzaam maar zeker mainstream zien worden, maar de ontwik- keling van de steganografietechniek is een groeiende uitdaging”, zegt de security researcher deren. Als dit gebeurt bij alleen het blauwe ka- bij Kaspersky Lab Benelux. “De bestanden die naal (de waarde {0,23,128} veranderen in door de aanvallers worden gebruikt als ‘trans- {0,23,127} om een 1 te coderen) kan later de portmiddel’ voor gestolen informatie zijn zeer om- informatie teruggehaald worden door alle waar- vangrijk, en hoewel er algoritmen bestaan die des van de blauwe pixels te verwerken. Een de techniek automatisch kunnen detecteren, zou methode is de Huffmancodering. grootscheepse implementatie hiervan veel reken- kracht vergen en kostbaar zijn. Het is echter re- Steganografie en geluid latief eenvoudig om met handmatige analyse een Ook in geluidsbestanden zoals WAV en MP3 kan afbeelding met gestolen gegevens te onder- informatie verstopt worden. Hierbij wordt bijvoor- scheppen. Deze methode heeft alleen zijn be- beeld de informatie gecodeerd in faseverschui- perkingen, omdat een beveiligingsanalist per dag vingen van het dragersignaal. Door de informa- slechts een zeer beperkt aantal afbeeldingen kan tie te transformeren met behulp van een Fou- analyseren.” “Bij Kaspersky Lab gebruiken we rier-transformatie-algoritme, te coderen en daar- een combinatie van technologieën voor een ge- na weer terug te transformeren kan informatie automatiseerde analyse en handmatig onder- verborgen worden en later weer teruggehaald zoek om zulke aanvallen te identificeren en te worden. Een andere methode is het introduce- detecteren”, vervolgt Van der Wiel. “Er is op dit ren van een echo in het signaal: door het tijd- gebied echter ruimte voor verbetering en met sinterval tussen het geluid en de echo te varië- onze onderzoeken willen we de aandacht van ren kan informatie gecodeerd worden. Het na- de security-industrie op deze uitdaging vestigen deel van informatie verstoppen in dit type be- en de ontwikkeling van betrouwbare en betaal- standen is dat het gevoeliger is voor corruptie bare technologieën stimuleren, waardoor het en er minder bits opgeslagen kunnen worden (= gebruik van steganografie bij malware-aanval- een lage transmission rate of informatiedicht- len makkelijker kan worden vastgesteld.” heid).

Steganografie en afbeeldingen Steganografie en tekstbestanden Afbeeldingen komen in verschillende formaten Ook in tekstbestanden zoals platte tekst, HTML- voor zoals JPEG, BMP en GIF. Elke afbeelding bestanden en PDF-documenten kan informatie bestaat uit pixels die coderen voor één kleur: 8 verstopt worden. Hierbij wordt gebruikgemaakt bits voor rood, 8 voor groen en 8 voor blauw van het feit dat bepaalde karakters niet worden (RGB-waardes). Dit betekent dat in een stan- weergegeven in tekstbestanden. Enkele voor- daard kleurenafbeelding 16.777.216 kleuren beelden hiervan zijn tabs, spaties en regelein- gecodeerd kunnen worden. In afbeeldingen met des in HTML-bestanden die tijdens het weerge- een grijsschaal zitten maximaal 256 kleuren geven genegeerd worden door de browser. Een omdat de RGB-waardes van de grijstinten gelijk nadeel van deze steganografie is dat het ope- zijn ( {0,0,0}=wit {128,128,128}=grijs nen van deze bestanden in bijvoorbeeld een {255,255,255}=zwart). Er zijn dan verschillende tekstverwerker als Word meteen laat zien dat er coderingen mogelijk om informatie in een afbeel- iets aan de hand is. Dit komt doordat tekstver- ding te verstoppen: door bijvoorbeeld even en werkers de informatie niet negeren, waardoor de oneven getallen als 0 en 1 respectievelijk te co- opmaak van de tekst er verstoord uitziet.

-32- Netflix op uw TV

og voor de lancering van Netflix in België kregen we geregeld de vraag: hoe kijk je Netflix op de TV? Op je tablet of laptop naar een film of Nserie kijken is natuurlijk al leuk en tegenwoordig ook een stuk gemakke- lijker doordat je ook films, series en documentaires kan downloaden. Hierdoor kan je deze titels overal kijken, ook als je ergens bent zonder internetverbin- ding. Helemaal top is het om rustig op de bank te liggen en Netflix op TV te kijken. Dat kan eenvoudig en op heel veel verschillende manieren. Daarom heb- ben we alle opties om Netflix op TV te projecteren voor je op een rijtje gezet!

Vijf methoden een begrip. Zo werd het heel eenvoudig om con- In het kort samengevat zijn er vijf verschillende tent op de televisie af te spelen. Mede door Net- manieren om Netflix op TV te ontvangen. Dat flix heeft de Apple TV een enorme vlucht geno- kan via een mediaspeler (bijvoorbeeld Apple TV), men en sinds september 2015 is Apple TV al- een HDMI-dongle (Chromecast bijvoorbeeld), weer toe aan de vierde generatie. De Apple TV een spelcomputer (PlayStation 4 bijvoorbeeld), 4 is op veel vlakken anders dan de voorgaande een SmartTV of met een HDMI-kabel. In het laat- edities. Niet alleen is de prijs van de Apple TV 4 ste geval verbind je dus bijvoorbeeld de laptop met 179 euro fors hoger, ook beschikt het appa- met een HDMI-kabel aan de televisie. Natuurlijk raatje over een App Store en een snellere pro- heeft ieder apparaat zo zijn voor- en nadelen en cessor. Het grote voordeel hiervan is dat behal- deze worden dan ook besproken. Ook zijn er ve Netflix nog veel meer applicaties gedownload aanzienlijke verschillen in de prijs om Netlfix op kunnen worden op de Apple TV. Dit alles zorgt TV te ontvangen. Het is al mogelijk vanaf een er voor dat ervaringen van de consument met paar tientjes, maar kan ook meer dan duizend de Apple TV veel beter zijn. De prijs van Apple euro kosten. TV is dus aan de hoge kant. Feit blijft dat pro- ducten van Apple uiterst betrouwbaar en ge- Apple TV 4e generatie bruiksvriendelijk zijn. Netflix Apple TV: de Apple TV is al sinds 2007 Apple TV De komst van de vierde Apple TV wil niet zeg- gen dat de Apple TV 3 niet meer te koop is. Voor honderd euro minder schaf je dit product aan en ook al is deze Apple TV inmiddels wat verou- derd, de prestaties zijn nog steeds uitstekend. Het is echter alleen de vraag hoe lang de Apple TV (3e generatie) door Apple nog van updates zal worden voorzien.

-33- De verwachting is immers dat Apple dit op den Netflix Chromecast 2 duur zal staken en is het afwachten of de appli- De Chromecast heeft in de Google Chromecast catie van Netflix blijft werken. 2 een opvolger gekregen. Op 29 september 2015 is het apparaatje aangekondigd en het is een Chromecast verbeterde uitvoering van de zo succesvolle eer- De Chromecast kan als de tegenzet van Google ste Chromecast geworden. Er zijn wereldwijd al op de Apple TV worden gezien. Pas in 2013 ruim 20 miljoen Chromecasts verkocht en on- kwam de Chromecast op de markt en is in korte danks het succes waren er toch verbeterpunt- tijd zeer populair geworden. Er zijn echter grote jes. En daar heeft Google aan gewerkt. De Chro- verschillen tussen de Chromecast en Apple TV. mecast 2 beschikt over een snellere WiFi, heeft Het grootste verschil zit ‘m wellicht wel in de prijs. een Fast Play functie waarmee je nog sneller Een Chromecast kost namelijk slechts 39,00 kunt beginnen met Netflixen én de Chromecast euro. Er zijn meer verschillen dan alleen de prijs. 2 heeft een ander uiterlijk gekregen. Bovendien Zo bedien je de Chromecast niet met een af- past de Chromecast 2 met zijn flexibele HDMI- standsbediening – zoals Apple TV – maar met je kabel in vrijwel iedere televisie met een HDMI- smartphone of tablet. De Chromecast is feitelijk poort. niets meer dan een HDMI-dongle. Deze steek je in de HDMI-poort van de televisie, die op zijn SmartTV beurt een verbinding maakt met het draadloze De technologische ontwikkelingen volgen zich internet (=wifi). snel op, want waar de Apple TV en Chromecast er voor zorgen dat je televisie eindeloos veel De volgende stap is het openen van de Netflix meer mogelijkheden krijgt, maken SmartTV’s app op de gsm of tablet en het Cast-logotje aan deze apparaten weer overbodig. Een SmartTV te tikken, zoals de groene pijl op de afbeelding is eigenlijk een tablet in het groot. Het werkt im- ook aangeeft. Vanaf dat moment wordt de film of mers ook met applicaties. Zo is er ook een Net- serie naar de TV gecast en kan je vervolgens je flix applicatie. Mooi spul, een SmartTV, maar daar telefoon voor andere zaken gebruiken. Het af- hangt natuurlijk wel een flink prijskaartje aan. spelen van een film/serie via Chromecast gaat Voor een SmartTV met Netflix ben je al snel meer overigens ook niet ten koste van de accu van de dan 500 euro kwijt. smartphone of tablet.

-34- Inmiddels zijn er al vele televisiemerken die een Spelcomputers SmartTV op de markt hebben gebracht. Sams- Netflix Playstation 4: ook de makers van de ung heeft een vrij ruim aanbod wat SmartTV’s spelcomputers hebben ingezien dat Netflix ‘big’ betreft. Opgelet! Niet iedere SmartTV onder- is en brachten daarom vrijwel allemaal een ap- steunt de Netflix applicatie. Raadpleeg eerst de plicatie uit. Zo kan je vanaf de bank heel makke- helpdesk van Netflix en zoek op ‘SmartTV’ om lijk de applicatie op de PlayStation 3 en PlaySta- te controleren of Netflix wel ondersteuning biedt tion 4 bedienen met de controler. Wat hier ook aan de SmartTV. prettig is, is de post-play functie. Is een afleve- ring afgelopen dan kan je met één druk op de Proximus TV knop direct door naar de volgende episode. Ook Voor klanten van Proximus is het zeer eenvou- voor de Xbox 360 en de nieuwe Xbox One zijn dig om Netflix op TV te ontvangen. Via de deco- applicaties ontwikkeld, waardoor het mogelijk is der kan de Netflix applicatie opgestart worden geworden om films en series van Netflix te bekij- bij de ‘on demand’- sectie. Onder het kopje mo- ken op een televisiescherm. Hetzelfde geldt voor vies is de applicatie van Netflix te vinden. Na het de Nintendo Wii en Nintendo Wii U. inloggen met het bestaande Netflix-account is het mogelijk om te Netflixen via de decoder van Pr- HDMI-kabel oximus TV. Het kan per type decoder verschillen Wat voor de SmartTV geldt, geldt ook voor de om Netflix te activeren bij Proxiumus TV. Raad- spelcomputer. Dit zijn vrij dure producten, die pleeg daarom deze pagina om de juiste uitleg te uiteraard wel meer bieden dan alleen Netflix op vinden. TV. Is die behoefte er niet en gaat het puur om Netflix op televisie te kunnen kijken, dan is er Mediaspelers ook een goedkope oplossing: de HDMI-kabel. Mediaspelers toveren de televisie ook om in een Verbind de laptop via de HDMI-kabel met de te- slim apparaat. Met een mediaspeler kan je be- levisie en start de film. Een HDMI-kabel heb je al standen afspelen vanaf de harde schijf, maar de vanaf 4,95 euro. wat betere mediaspelers ondersteunen ook ap- plicaties. Hiermee wordt het weer mogelijk om Nota van de redactie: een meer realistische Netflix op TV te projecteren, via een mediaspe- kostprijs voor zo’n HDMI kabel is ongeveer 30 ler. Het aanbod van mediaspelers is vrij ruim, euro. Bij een eventuele bestelling moet je wel de maar niet alle mediaplayers werken met Netflix. voor u gepaste lengte kiezen want meestal kan Check ook dit weer bij de helpdesk van Netflix, je een bepaalde kabel in verschillende lengtes of de fabrikant van de mediaspeler. aankopen. O ja, controleer misschien eerst of uw televisie ook over een HDMI aansluiting be- Sony Google TV Netflix schikt? Overigens HDMI staat voor High-Defini- De mediaspeler die wij er in dit artikel uit willen tion Multimedia Interface. Addendum: op de lichten is de Sony Google TV. Dit apparaat heb- vraag waarom je eigenlijk voor Netflix zou kie- ben Sony en Google in samenwerking gemaakt zen, want er zijn toch genoeg alternatieven? en eigenlijk tover je met deze mediaspeler je te- Hierop kunnen we kort zijn: wij, als gebruiker krij- levisie om in een computer of Android-telefoon. gen tegenwoordig zoveel reclame door onze keel Sony Google TV werkt namelijk op het bestu- geramd dat we wel moeten uitkijken naar een ringssysteem van Google en dit maakt het on- alternatief. Soms krijg je tijdens één uitzending der andere makkelijk om Netflix op TV te ont- tot wel drie reclameblokken krijgt te zien van wel vangen. Google TV biedt (gelukkig) meer dan 5 minuten per blok. Om nog maar te zwijgen alleen Netflix. Ook de afstandsbediening kan als over de presentatoren die elk hun persoonlijke een groot pluspunt beschouwd worden. Hiermee stempel proberen op te dringen en/of bekend te kunnen de applicaties die in overvloed te down- maken... Genoeg is genoeg! loaden zijn bestuurd worden. De Sony Google TV kost 145 euro.

-35- Online Video Event 2017

75 procent van de marketeers maakt gebruik van online video. Opvallend is wel dat slechts 15 procent van de marketeers een duidelijke strategie heeft. Dit blijkt uit onderzoek van Adfogroep onder bijna 300 marketeers. Er valt dus nog een wereld te winnen voor organisaties op strategisch gebied. Bovendien wordt ook onvoldoende gemeten wat het effect is van online video. Bijvoorbeeld: hoe vaak is de video bekeken, is de video helemaal uitgekeken en wat heeft de web- sitebezoeker vervolgens gedaan?

Online video: de boze buitenwereld Reclame moe Zelfs als je online-video-strategie op orde is, geeft Uit tal van onderzoeken blijkt bovendien dat dat geen garantie op succes. Er zijn externe fac- mensen commerciële boodschappen minder toren die dat kunnen dwarsbomen. ‘We zien dat vertrouwen. Ze zappen weg en installeren steeds er een wijdverspreid gebrek aan vertrouwen leeft vaker ad-blockers. Hierdoor wordt de reclame onder mensen. Niet alleen in media en de poli- niet eens vertoond bij het openen van een vi- tiek, maar ook richting bedrijven’, vertelt strateeg deo. Voor organisaties is het daarom belangrijk Aljan de Boer van TrendsActive tijdens het Onli- om het vertrouwen terug te winnen. Maar hoe ne Video Event. Volgens De Boer wordt het the- dan? ‘Zet als organisatie in op je bestaansrecht. ma vertrouwen alleen maar relevanter in het tijd- Verhalen met een ‘purpose’ komen beter binnen’, perk van de Brexit, Trump, terroristische aansla- aldus De Boer. gen en corporate schandalen.

-36- Vertrouwen wekken met sympathie De NS heeft het afgelopen jaar goed gescoord met online video. Hun doel is om meer sympa- thie en begrip te creëren bij reizigers. Dat is ge- lukt door relevante en ‘echte’ video’s te maken. Zo maken NS-medewerkers met hun smart- phone filmpjes van hun werkdag. Dat zorgt voor oprechte beelden en meer sympathie bij reizi- gers. Campagnes met een bepaald thema scoor- den ook goed. De opening van Utrecht Centraal is daar een goed voorbeeld van. De 19-jarige Julia mocht een week lang wonen in een kamer persoonlijke gegevens, zoals je leeftijd, hoogst op Utrecht Centraal. Ze maakte allerlei vlogs en genoten opleiding en woonplaats. gaf een menselijk gezicht aan het station en daar- mee ook aan de NS. Tenslotte: welke kant het precies opgaat met online video is nog niet helemaal te zeggen. Dat Hoe breng je een videoboodschap de ontwikkelingen razendsnel gaan, is wel een goed over? feit. ‘Bepaal eerst wat je kijkers wilt vertellen en welk Nota van de redactie: een nieuwe trend is dat probleem je oplost’, vertelt Rene Kuhlmann van je bij het opvragen van een interessante video- animatievideobedrijf We Explain. Volgens Kuhl- clip, bijvoorbeeld eentje van een onbekend zee- mann hebben mensen maar een spanningsboog dier dat is aangespoeld op een strand. Men eerst van 10 seconden. ‘Als je mensen niet heel snel een reclamevideo voorschoteld. Moeten wij nog ‘grijpt’, ben je ze na 10 seconden kwijt.’ Video is zeggen dat we dit uiterst ergerlijk vinden? Neen, niet altijd een geschikt middel om in te zetten. toch?... Wijzelf maken reeds geruime tijd van Een eenvoudig verhaal kan je vaak ook wel met een zogenaamde add-blocker (=om ongewens- tekst of afbeeldingen overbrengen. Maar een te reclameboodschappen op websites uit te scha- ingewikkeld verhaal over de WMO-bijdrage is kelen), moeten we nu echt ook op zoek gaan weer veel geschikter voor video. naar een video-blocker? Goed bezig mannen. Welke videovorm moet je gebruiken? Dit hangt af van het doel dat je wilt bereiken. Wil je bijvoorbeeld alleen informeren of wil je ook dat de kijker actief meedoet? Hieronder vind je in ieder geval de meest gebruikte videovormen:

Lineaire video: dit is de traditionele vorm. Dit is een rechttoe-rechtaan-video zonder enige in- teractie.

Interactieve video: dit zijn meerdere video’s over één onderwerp of soortgelijke onderwerpen. En ja, hoor.. We hebben een aangepaste versie De video’s die je voorgeschoteld krijgt, zijn gevonden die ook in staat is om reclamevideo’s afhankelijk van de keuzes die je tijdens of na de te blokkeren: https://adblockplus.org/nl/. video maakt. Hierdoor zie je alleen video’s die je relevant vindt. Voordelen: gratis - Open Source en privacy ge- garandeerd. Is reeds op zo’n 100 miljoen appa- Gepersonaliseerde video: dit gaat nog een raten geinstalleerd. stapje verder dan een interactieve video. De in- houd van de video’s zijn afhankelijk van je

-37- De nieuwe 60TB SSD van Seagate is s’werelds grootste

eagate heeft de werelds grootste SSD onthuld: een 60-terabyte monster. Prijsindicatie is (nog) niet beschikbaar, maar het bedrijf zegt dat de drive Svandaag de dag “de laagste kosten per gigabyte voor flash” -geheugen zal verschaffen. De 60TB SSD werd onthuld op de Flash Memory Summit in Californië. Op dezelfde locatie heeft Samsung ervoor gekozen om zijn 15.36TB SSD vorig jaar te onthullen, die destijds de grootste harde schijf ter wereld was.

De twee drives zijn echter niet direct vergelijk- zouden er ongeveer 480 discrete geheugenchips baar, aangezien de Samsung-eenheid een stan- in die 3,5-inch behuizing zijn. Seagate beschikt daardformaat van 2,5 inch SSD is en de nieuwe waarschijnlijk wel over een paar vroege mon- Seagate-drive gebruik maakt van de 3,5-inch sters van de 3Tb of 6Tb chips. harde schijffactor. Ondanks dat beweert Seaga- te nog steeds dat de drive van Samsung twee We hebben ook geen details over prestatie of keer de dichtheid heeft. Wij denken niet dat hun levensduur, maar over het algemeen vervallen wiskunde goed uitwerkt is, gezien een 3,5-inch de voormalige prestaties ten gunste van de laat- drive een veel groter volume heeft dan een 2,5- ste generatie. We hebben een cijfer op het inch drive, maar Seagate verwijst waarschijnlijk stroomverbruik: 1W per terabyte. Andere SSD’s naar de dichtheid van de geheugenchips zelf. van de onderneming hebben de neiging om bij Moore’s wet leeft nog steeds in leven en schopt ongeveer 2W per TB in rust te zitten. voor NAND. 950 Pro review: Samsung’s eerste Intel en Micron onthullen 3D XPoint, PCIe M.2 NVMe SSD is een absoluut een gloednieuwe geheugen- monster technologie Toen de Samsung drive dit jaar bekend is ge- In de Seagate-drive wordt de nieuwste NAND maakt waren er meldingen dat de kostprijs kon flash van Micron gebruikt. We hebben Seagate oplopen tot 10.000 dollar. Evenzo is Seagate niet gevraagd voor meer details over welke chips ei- van plan om de 60TB-drive onmiddellijk vrij te genlijk worden gebruikt - maar om eerlijk te zijn, geven, maar kan dit ten vroegste volgend jaar gezien de extreme opslagdichtheid van de drive, gebeuren. De verwachte kostprijs zal tijdens zijn er niet veel haalbare opties. We kijken bijna het eerste jaar alleen maar betaald kunnen wor- zeker naar een van Micron’s 3D NAND-pakket- den door grote bedrijven, maar onze verwach- ten, die in capaciteit variëren van 256Gb tot 6Tb. ting is dat die snel een dalende trend zal verto- Als Seagate het pakket van 1Tbit (~ 125 gigaby- nen van zodra de ssd in grote getallen geprodu- tes) gebruikt, die momenteel de hoogste capaci- ceerd wordt. teitsschijf in massaproductie bij Micron is, dan

-38- Bill Gates en Artificiële Intelligentie

ill Gates op de spreekstoel tijdens een bezoek aan een universiteit: Pro- beer een carrière in kunstmatige intelligentie, energie of biowetenschap Bom een impact te maken. Tussen de beginnende spreker en elke tante en oom bij je afstudeerfeest ben je er zeker van dat je veel advies krijgt. Daarom is het misschien niet slecht dat ik een paar gedachten met jullie zou delen.

Carriere-advies zijn met mogelijkheden om mensen te helpen Nieuwe collegegradueerden vragen me vaak om langer en gezonder te leven. carriereadvies. Ikzelf had het geluk om in mijn vroege jaren 20 te zijn, toen de digitale revolutie Begrip van de samenleving net aan de gang was, en Paul Allen en ik de kans Maar sommige dingen in het leven zijn onom- om hadden om die te helpen vormgeven. (Dat stotelijk vastgeankerd in onze samenleving, on- verklaart mijn gebrek aan een universiteitsgraad. geacht welke carrière u kiest. Ik wou dat ik deze Ik verliet namelijk de school omdat we bang wa- dingen beter begrepen had toen ik de school ren dat die revolutie zou gebeuren zonder ons.) verliet. Voor een ding is intelligentie niet zo be- Als ik vandaag moest beginnen en op zoek was langrijk als ik dacht dat het was en het komt ook naar dezelfde kans om een grote impact in de in veel verschillende vormen voor. In de vroege wereld te maken, dan zou ik drie studeergroe- dagen van Microsoft geloofde ik dat als je ge- pen overwegen. weldige code kon schrijven, je ook de mensen goed kon vooruit helpen en/of een marketing- De drie voornaamste team samenstellen of een andere taak aanpak- De ene is kunstmatige intelligentie. We zijn pas ken. Ik was echter compleet verkeerd met deze begonnen met alle manieren waarop het leven veronderstelling. Ik moest leren om de verschil- van mensen meer productief en creatief zullen lende talenten van mensen te herkennen en te maken. De tweede is energie,omdat het schoon, waarderen. Hoe eerder je dit kan doen, als je betaalbaar en betrouwbaar is, essentieel is voor dat niet al doet, hoe rijker je leven zal zijn. het bestrijden van armoede en klimaatverande- ring. De derde is de biowetenschappen, die rijp Onnoemelijke ongelijheid Een ander ding waarvan ik graag wou dat ik die veel eerder begrepen had, is hoe de ware onge- lijkheid er uitziet. Ik heb het nooit zo dichtbij ge- zien tot ik reeds eind mijn dertiger jaren was, toen Melinda en ik onze eerste reis naar Afrika na- men. We waren beiden uitermate geschokt door wat we toen te zien kregen. Toen we terugkwa- men, begonnen we meteen met het nodige op- zoekingswerk.

-39- Het bleek namelijk dat miljoenen kinderen aan ziekten sterven waarvan niemand in de rijke lan- den zelfs maar van gehoord had. We waren van oordeel dat dit het het meest onrechtvaardige in onze huidige moderne wereld was. We realiseer- den ons dat we niet mochten wachten om be- trokken te raken - we moesten beginnen met te- rug te geven en wel onmiddellijk.

Veel meer informatie Jullie, beste toehoorders, weten veel meer dan Betere wereld dan ooit tevoren ik deed toen ik jullie leeftijd had. De moderne Pinker maakt een overtuigend argument dat de technologie laat je problemen zien op een ma- wereld beter wordt - en dat we in de meest rusti- nier die mijn vrienden en ik nooit konden, en het ge tijd van de menselijke geschiedenis leven. Dit geeft je de mogelijkheid om te helpen op manie- kan misschien voor sommigen onder jullie moei- ren waarvan wij alleen maar konden van dro- lijk zijn om te aanvaarden, vooral nu. Als je men- men. U kan ongelijkheid veel eerder beginnen sen vertelt dat de wereld nu beter is, kijken ze te bestrijden, of het nu in uw eigen gemeenschap vaak naar je alsof je naïef of gek bent. Maar het is of in een vreemd land. is de waarheid. Als je dat begrijpt begin je de wereld anders te bekijken. Als u zelf denkt dat Uitdagingen dingen beter worden, dan wil je ook weten wat Ondertussen moedig ik u aan om jezelf te om- er werkt, waarna je de voortgang kan versnellen ringen met mensen die je uitdagen, je leren en en ook verspreiden naar meer mensen. in de juiste richting duwen om het beste van je- zelf te zijn. Melinda doet dat voor mij, en ik ben Zoek naar oplossingen er een betere persoon door. Net zoals onze goe- Het betekent echter niet dat u de ernstige pro- de vriend, Warren Buffett, meet ik mijn geluk door blemen waarmee we geconfronteerd worden de mensen die dicht in onze nabijheid zijn en die moet negeren. Het betekent gewoon dat je ge- net zoals mij gelukkig zijn en van mij houden. looft dat ze opgelost kunnen worden, en je be- Als ik elk van u een afstudeercadeau kon ge- reid bent om volgens dat geloof te handelen. Dit ven, zou het een kopie zijn van Steven Pinker, is de kern van mijn wereldbeeld. Het ondersteund ‘The Better Angels of Our Nature’. Na een paar me in moeilijke tijden en is de reden waarom ik jaar na het studeren is het misschien niet leuk nog steeds meer dan 17 jaar mijn filantropische om een boek van 700 pagina’s te lezen. Maar werk heb. Ik denk dat het voor u hetzelfde kan zet dit boek alsjeblieft op je leeslijst om ooit eens doen. Veel geluk aan jullie allemaal. Dit is een door te nemen. Het is voor mij het meest inspi- geweldige tijdperiode om in te leven. Ik hoop van rerende boek dat ik ooit heb gelezen. ganser harte dat ook jullie erin slagen om er het beste van te kunnen maken.

-40- Dell Technologies is het grootste private technologiebedrijf ter wereld

ell Technologies, het grootste, private technologiebedrijf ter wereld, viert dat het een jaar geleden is dat Dell en EMC officieel zijn geïntegreerd. DHet afgelopen jaar is hard gewerkt aan het samenvoegen van beide be- drijven en is een omzet van 35 miljoen dollar geboekt via het wereldwijde part- nerkanaal en zijn zeker 10.000 nieuwe klanten toegevoegd aan het Dell EMC- portfolio.

Explosieve groei derdeel van zijn digitale transformatieproces. On- Daarbij zag Dell EMC in de eerste helft van 2017 derdeel van de overeenkomst is dat Dell de pri- een explosieve groei bij accounts waarbij voor- maire IT-infrastructuurleverancier wordt van GE. heen weinig activiteit was. Dit is te danken aan Deze deal is een van de grootste contracten bij succesvolle cross-selling van server-. storage-, een commerciële partij ooit van zowel Dell Tech- client- en converged infrastructure-oplossingen. nologies, Dell en EMC. Dell Technologies heeft deze mijlpalen bereikt terwijl het 9,5 miljard dollar aan schuld heeft af- Verwachtingen zijn overtroffen gelost, en is blijven investeren in de meest inno- “Twaalf maanden geleden hebben we de lat vatieve technologie voor zijn klanten. Recent enorm hoog gelegd voor onszelf, maar we heb- onderzoek van IDC geeft aan dat 91 procent van ben onze eigen verwachtingen overtroffen”, zegt de onderzochte klanten van het bedrijf gelooft Michael Dell, voorzitter en chief executive van dat Dell en EMC de beloftes die ze voor de fusie Dell Technologies. “We hebben flink wat stap- deden zijn nagekomen. pen gemaakt afgelopen jaar om onze klanten, van consumenten tot en met de grootste bedrij- GE tekent meerjarige overeenkomst ven ter wereld, te helpen. Velen vertrouwen in- Dell Technologies maakt bovendien bekend dat middels op Dell Technologies als hun meest stra- GE, het grootste industriële bedrijf ter wereld, tegische IT-partner. En we zijn nog maar net een meerjarig contract heeft getekend voor de begonnen.” inzet van Dell infrastructuur- en end-user com- puting-oplossingen. GE zal deze inzetten als on- Enkele mijlpalen van het afgelopen jaar zijn: Investeringen - Dell Technologies investeert jaar- lijks 4,5 miljard dollar in R&D. Daar bovenop in- vesteert het 100 miljoen dollar in innovatieve startups met een focus op toekomstige tech, zoals artificial intelligence, machine learning, In- ternet of Things, genomics via Dell Technologies Capital. Sinds de integratie heeft het bedrijf al bijna 1 miljard dollar geïnvesteerd in zijn men- sen, go-to-market-strategie en technologie voor belangrijke groeigebieden.

-41- Marktleiderschap - De PowerEdge-servers van tor met het eerste 31-inch 8K-beeldscherm. Dell EMC zijn wereldwijd de best verkopende servers op basis van aantal verkochte units. Dell •14G Dell EMC PowerEdge-servers, de ideale EMC is tevens de nummer 1 op het gebied van basis voor de cloud, analytics en het software- converged systems. Dell’s pc-marktaandeel is 18 defined datacenter. opeenvolgende kwartalen gestegen en het be- drijf is nummer 1 op het gebied van verscheepte •End-to-end storage-portfolio-update van zowel workstations en monitors. Dell EMC behield te- high-end, midrange en ongestructureerde stora- vens de nummer 1-positie in all-flash storage voor ge-platformen. het twaalfde opeenvolgende kwartaal. •Nieuwe ScaleIO Ready Nodes en Elastic Cloud Maatschappelijke verantwoordelijkheid - Klanten Storage op basis van Dell EMC PowerEdge-ser- en medewerkers waarderen de activiteiten die vers. Dell Technologies onderneemt op het gebied van mensen en de planeet. Dell was een van de Di- •Uitbreiding van Dell EMC Data Protection-mo- versity Inc’s in de Top 50 Companies for Diversi- gelijkheden voor de cloud, samen met native ty & Inclusion en het bedrijf verbeterde de toe- ondersteuning voor VMware vSphere en VMwa- gang tot moderne technologie voor zeker 2,3 re Cloud op AWS. miljoen jongeren. Dell Technologies heeft zijn productieafval met 99 procent kunnen reduce- •Vernieuwing van Data Domain-storage en de ren, heeft klanten dankzij innovatie geholpen met introductie van de turnkey geïntegreerde Data het reduceren van hun elektriciteitsconsumptie Protection Appliance. ter waarde van 380 miljoen dollar en was de eerste die op grote schaal plastic uit de oceaan •Momentum en updates voor de Dell EMC heeft gebruikt in zijn supply chain. Dell en Dell VxRail-familie als de eerste HCI applicances op EMC hebben gecombineerd 4,9 miljard dollar basis van VMware vSAN, samen ontwikkeld met besteed aan materialen en diensten van kleine VMware. De switch naar PowerEdge-servers, die bedrijven en leveranciers die gecertificeerd zijn nu ook door de Dell EMC Enterprise Hybrid Cloud in verband met hun vrouwen- en minderheden- worden ondersteund en een grote upgrade aan beleid. VMware vSAN en vSphere-updates.

Innovatie - Het bedrijf is blijven innoveren en heeft •Nieuwe Open Networking-oplossingen, het Dell nieuwe, verbeterde enterprise-producten aan zijn EMC OS10-besturingssysteem en het nieuwe portfolio toegevoegd, waaronder: •Nieuwe Service Provider Solutions-programma. clients, zoals de innovatieve workspace Dell Canvas, het Precision 7720 VR-ready mobiele •Dell EMC ProDeploy Suite, ontworpen om klan- werkstation, XPS 13 2-in-1, Latitude 7285 2-in-1 ten te helpen hun pc’s sneller en eenvoudiger in met draadloos laden en de UltraSharp 8K-moni- gebruik te laten nemen.

Supply chain - Dell heeft afgelopen jaar 2,55 units per seconden verscheept (40 miljoen pc’s, 2,5 miljoen servers/enterprise-producten, 45 miljoen S&P-units). Slechts 27 dagen na fusie werd het eerste, geïntegreerde Dell EMC-product opge- leverd.

Samenwerking - Virtustream heeft nauw samen- gewerkt met Pivotal op het gebied van rapid de- ployment van cloud-native apps en met VMware om bedrijfskritische apps/workloads uit te brei- den naar de Virtustream Enterprise Cloud.

-42- RSA heeft een aantal integraties gedaan met Over Dell Technologies andere Dell Technologies-onderdelen, waaron- Dell Technologies is een unieke familie van be- der met RSA NetWitness Endpoint-bundels met drijven die organisaties voorziet van een essen- Dell Data Security, RSA SecurID-integratie met tiële infrastructuur voor het vormgeven van hun VMware Workspace ONE en VMware AirWatch, digitale toekomst, het ingrijpend verbeteren van daarnaast is gewerkt aan interoperabiliteit met hun ICT-omgeving en het beschermen van hun VMware AppDefence. belangrijkste bedrijfsmiddel: informatie. Het be- drijf bedient klanten van elke omvang in 180 lan- De Dell Technologies-familie bestaat uit Dell, Dell den, variërend van 98 procent van alle Fortune EMC, Pivotal, RSA, SecureWorks, Virtustream 500-ondernemingen tot individuele consumen- en VMware. Samen hebben zij een marktwaar- ten. Dell Technologies beschikt over het meest de van 74 miljard dollar en zijn leider in veel uitgebreide en innovatieve aanbod van ICT-op- markten dankzij een uitgebreid portfolio dat reikt lossingen binnen de branche, van de rand van van de edge tot het datacenter en de cloud. het netwerk tot de cloud. Internet: http:// www1.euro.dell.com/content/default. aspx?c=be&l=nl&s=&s=gen&~ck=cr

Simpele oplossing voor loodzware wasmachine Dylan Knight heeft een innovatieve oplossing gevonden voor het probleem van de zware wasmachines. Het betonblok dat normaal onderaan de wasmachine voor stabiliteit zorgt, maakt het toestel erg zwaar. De student vervangt het beton simpelweg door een contai- ner water.

Zonder beton zou de wasmachine niet blijven staan tijdens het zwieren. Er is dus een zwaar gewicht nodig om het toestel op zijn plaats te houden. Maar dat hoeft niet per se een blok beton te zijn.

Knight is student product design aan de Engelse Nottingham Trent Univer- sity en kwam met een veel praktische- re oplossing. Een plastic container kan de plaats innemen van het zware beton. De con- tainer vult men dan met water, maar enkel wanneer het toestel al geplaatst is. ‘Dat werkt even goed als het ballastgewicht van beton’, schrijft de universiteit in een persbericht.

De plastic container weegt drie kg, en neemt de plaats in van het blok beton dat 25 kg weegt. Dat is ook goed nieuws voor het milieu, aangezien het vervaardigen van cement veel energie vraagt. De lichtere wasmachines zouden er ook voor zorgen dat het vervoe- ren ervan minder CO2 uitstoot, aangezien de wagens minder benzine verbruiken.

Bron: De Standaard

Nota van de redactie: je hoeft geen quantumdeskundige te zijn om toch met elegante oplossingen naar buiten te komen. Elkeen onder ons die ooit al eens een loodzware wasmachine heeft moeten verplaatsen zal dit kunnen beamen. Dank u wel, Dylan...

-43- Een Amerikaanse onderzoeker heeft een apparaat ontwikkeld dat DNA, RNA, eiwitten en viruspartikels kan printen.

et apparaat heeft de naam Digital-to-Biological Converter (=DBC) gekre- gen en is ontwikkeld door de onderzoeksgroep van Craig Venter. Mis- Hschien gaat er bij het horen van die naam niet direct een belletje rinkelen. Maar binnen de synthetische biologie wordt de man gezien als een pionier. Hij verbaasde in 2000 vriend en vijand door met weinig mankracht en in korte tijd het complete menselijke genoom in kaart te brengen en dit voor een fractie van de voorziene (on)kosten.

Kunstmatig leven ter wel iets op af te dingen. Want dit organisme En in 2010 wist hij alle kranten te halen door – was niet vanuit het niets gecreëerd: Venter maak- naar eigen zeggen – voor het eerst kunstmatig te immers alsnog gebruik van een bestaande, leven te creëren (zie kader). Een paar jaar later levende cel. – in 2016 – presenteerde hij een uitgeklede ver- sie van diezelfde synthetische levensvorm die DBC enkel de genen herbergde die deze nodig had En nu laat Venter dus weer van zich horen. En om te overleven (en dat waren er – verbazing- wel met de DBC. “Allerlei methoden die in het wekkend genoeg – 437, veel meer dan vooraf moleculair biologisch lab gebruikt worden, wor- werd gedacht). den in dit apparaat geautomatiseerd,” vertelt pro- fessor Oscar Kuipers, als moleculair microbio- Synthetisch leven loog verbonden aan de Universiteit van Gronin- In 2010 creëerde Venter een volledig synthetisch gen. genoom en plaatste dat vervolgens in een leven- de cel. Velen – waaronder Venter zelf – bestem- Van bits naar eiwitten pelden het resulterende organisme als ’s werelds Maar hoe werkt het apparaat dan precies? “Het eerste synthetische levensvorm. Daar valt ech- begint allemaal met digitale informatie, dus bits: nullen en enen,” stelt Kuipers. Die bits beschrij- ven een DNA-sequentie, oftewel de volgorde van nucleotiden, waarvan adenine (A), Cytosine (C), Guanine (G) en Thymine (T) de meest voorko- mende zijn. “Met twee bits kun je elke letter schrij- ven. A kan bijvoorbeeld 00 zijn. C kan 10 zijn, G kan 01 zijn en T kan 11 zijn.” Zo’n digitale DNA- sequentie kan het apparaat van Venter vervol- gens omzetten in een echt DNA-molecuul, dat bestaat uit twee ketens van duizenden aan el- kaar gekoppelde nucleotiden.

-44- “Deze DNA-syntheses (de kunstmatig gecreëer- cins, medicijnen, voedsel en zelfs complexere de DNA-moleculen, red.) bestaan bijvoorbeeld levensvormen op misschien wel andere plane- uit een paar duizend letters. Die kortere stukken ten printen. “Het apparaat kan onder meer RNA- DNA kunnen echter aan elkaar gekoppeld wor- moleculen maken en die worden weer gebruikt den, zodat grotere stukken DNA ontstaan. En om vaccins van te maken,” vertelt Kuipers. Er uiteindelijk kun je zo een compleet chromosoom liggen plannen om de DBC kleiner en mogelijk maken.” Zo heeft Venter al aangetoond dat hij zelfs draagbaar te maken. Het zou kunnen bete- het chromosoom van een faag – een klein virus kenen dat vaccins straks op elke plek gemaakt dat alleen een specifieke bacterie infecteert en kunnen worden. Hetzelfde geldt voor sommige uit een paar duizend basenparen bestaat – kan medicijnen. “Stel je voor dat je in het regenwoud produceren. “Maar je kunt zeker ook grotere zit en je loopt een infectie op. Het apparaat kan DNA-sequenties maken.” Het apparaat gaat ech- dan de ziekteverwekker sequencen en daarmee ter vervolgens nog een stapje verder. “Als je zo’n identificeren. Dan kan een arts op afstand het stuk DNA hebt, kan het apparaat daar nog enzy- apparaat opdracht geven om een geschikt anti- men aan toevoegen die het DNA omzetten in bioticum te printen.” Het klinkt misschien te mooi RNA-moleculen en die coderen dan voor de ei- om waar te zijn. “Maar het is zeker niet onmoge- witten.” Door vervolgens nog wat andere stoffen lijk, want een antibioticum kan een eiwitje of een – waaronder energiedragers, enzymen en ribo- complexe organische verbinding zijn en zolang somen – toe te voegen, maakt het apparaat een je de juiste moleculaire bouwstenen en enzymen eiwit. “En dat gebeurt dus allemaal in vitro, dus hebt, kun je die synthetiseren.” zonder tussenkomst van levende cellen.” Wie is Venter? Transformatie-unit Sommige mensen noemen hem een genie. An- Op dit moment kan het apparaat dus DNA-mo- deren zien hem meer als een geslepen zaken- leculen, RNA-moleculen en eiwitten maken. man die erin slaagt om – onder meer bij bedrij- Daarnaast zit in het apparaat ook een transfor- ven – honderden miljoenen dollars los te peute- matie-unit. Deze transformatie-unit kan het syn- ren voor zijn onderzoek. Kuipers ontmoette Ven- thetische DNA in een levende cel plaatsen. Het ter een aantal jaren geleden toen Venter de Leeu- betekent dat het apparaat in staat is om de ‘kunst- wenhoek Medaille in ontvangst mocht nemen. matige levensvorm’ die Venter in 2010 presen- “Het is een charismatische man, een visionair, teerde, te ‘printen’. maar tegelijkertijd is hij ook heel zakelijk.” Of hij net als eerdere ontvangers van de Leeuwenhoek Vaccins en medicijnen Medaille ooit de Nobelprijs in handen gedrukt Het klinkt heel indrukwekkend. Maar wat kun- gaat krijgen? Het zou Kuipers niet verbazen. “Hij nen we nu eigenlijk met dit apparaat? Venter ziet heeft misschien geen concrete grote ontdekking grote mogelijkheden. Hij ziet het apparaat al vac- gedaan, maar hij heeft wel enorm veel kennis verzameld en die kennis snel gebruikt om on- derzoek en synthese te automatiseren. De mo- leculaire biologie is door hem absoluut in een versnelling geraakt.”

Biologische teleportatie naar Mars Maar Venter droomt groter. Hij ziet het ook wel voor zich dat dit apparaat in de toekomst naar Mars wordt gestuurd om daar micro-organismen te printen die de rode planeet terravormen. Of misschien kunnen we de planeet zelfs wel van een afstandje koloniseren door het genoom van complexere levensvormen – misschien zelfs mensen – naar zo’n apparaat op Mars te sturen. Venter noemt dat ‘biologische teleportatie’.

-45- “Het is een beetje Jules Verne-denken,” vindt Kui- dat is nog ver weg. Dat kan nog wel 20 jaar du- pers. Want er zitten vanzelfsprekend nogal wat ren. Maar als het lukt, kunnen we ook dat proces haken en ogen aan dit wilde plan. “Eerst moet je waarbij uit moleculen cellen worden gemaakt, het apparaat daar zien te krijgen en het moet automatiseren.” ook daar – bij lage temperaturen en extreme om- standigheden – functioneren. Bovendien heeft Synthetische biologie Venter nog niet laten zien dat hij zonder tussen- Venter mag dan zo langzamerhand uitgegroeid komst van levende cellen een organisme kan zijn tot het gezicht van de synthetische biologie: printen. Dus dat betekent dat je cellen, al dan hij is bij lange na niet de enige die in dit onder- niet voorgeprepareerd, mee moet sturen om le- zoeksveld actief is. Talloze onderzoeksgroepen ven te kunnen ‘printen’.” Kuipers ziet zelf meer wereldwijd proberen nieuwe moleculen en stof- in die andere toepassing: snel medicijnen en wisselingsprocessen in bacteriën te brengen of vaccins printen op de plekken waar dat nu heel zelfs vanuit niets een micro-organisme te schep- lastig is. pen. En het lijkt een kwestie van tijd voor zij met semi-synthetische levensvormen op de proppen Echt nieuw leven printen komen die de wereld gaan veranderen. “Ik denk Biologische teleportatie mag dan ver weg zijn: dat de impact van dit onderzoeksveld enorm kan het maakt Kuipers niet minder enthousiast over zijn. Het is een beetje vergelijkbaar met de im- de DBC. “Het is heel mooi dat er nu een machi- pact die de smartphone en de personal compu- ne is die van elke sequentie in principe een eiwit ter op de wereld hebben gehad, denk ik.” Alleen kan maken. Natuurlijk zijn er nog wel wat pro- zal de synthetische biologie toch het speelveld blemen.” Zo is niet elk eiwit dat Venter maakt, blijven van de specialisten. “Ik denk niet dat elke functioneel, omdat niet elk eiwit zich direct goed burger straks zijn eigen medicijnen print, maar vouwt. “Daarvoor heb je hulp-eiwitten of andere de apotheek op de hoek wel.” Voor het zover is, stofjes nodig, maar die kunnen in de toekomst zullen de ethische bezwaren die er altijd zijn als natuurlijk in het apparaat worden toegevoegd. het gaat om het ‘knutselen met DNA’, nog regel- In theorie is dan ook niets onmogelijk. De logi- matig de kop opsteken. Maar ze zullen de op- sche vervolgstap? Met dit apparaat een compleet mars van Venter en collega’s hooguit vertragen genoom synthetiseren en in een bacterie plaat- en zeker niet stoppen. “Elke technologie kan sen, zodat een heel nieuwe bacterie ontstaat.” natuurlijk ten goede of ten kwade gebruikt wor- Die nieuwe bacterie kan – in de toekomst wel- den,” benadrukt Kuipers. “Maar ik kan veel ge- licht samen met synthetische hogere organismen vaarlijkere technologieën bedenken dan deze.” – ingezet worden om stoffen te produceren die wij mensen nodig hebben. “Denk aan medicij- Bron:www.scientias.nl nen of voedsel.” En dat toekomstbeeld is de op- maat naar de heilige graal binnen de synthetische Nota van de redactie: ook wij hebben ooit eens biologie: leven maken from scratch. “Dat is de naar een documentaire (op onze favoriete zen- uitdaging. Van levenloos materiaal – nucleotiden, der = National Geographic) gekeken van deze aminozuren, suikers, vetten, metalen en vitami- vernoemde persoon. En wij durven zonder meer nes – leven maken,” bevestigt Kuipers. “Maar te vertellen dat we die man beschouwen als de Bill Gates van de Biometrische sektor. Hij is een inspiratie voor al zijn medewerkers en onderzoe- kers. O ja, als je dit feit (=een DNA printer) een vijftal jaar geleden zou verteld hebben aan ie- mand dan zou men u zonder meer voor gek ver- klaard hebben... Met andere woorden: in deze biometrische sector is de evolutiesnelheid zo mogelijk no groter dan dat dit reeds bij de com- puters het geval was...

-46- NETGEAR introduceert Orbi

ETGEAR introduceert het Orbi Pro-wifisysteem. Daarmee profiteren mid- den- en kleinbedrijven van betrouwbare en razendsnelle wifi. Het Orbi™ NPro Tri-band-wifisysteem voor het MKB (SRK60) met gepatenteerde Fast- lane3-technologie voegt zich bij de prijswinnende Orbi Tri-Band thuiswifi-pro- ductfamilie en is de eerste wifi-oplossing die speciaal ontworpen is voor doe- het-zelf-installatie.

Kantoren, winkels, restaurants enz.. gingsoplossingen bij NETGEAR. “De installatie- Orbi Pro is de perfecte wifi-oplossing voor ge- gids van het Orbi Pro Tri-band wifisysteem stelt bruik in kantoren, restaurants, winkels, bed-and- iedereen in staat afzonderlijke netwerken voor breakfasts: het systeem is niet alleen draadloos, gasten, medewerkers en zakelijk verkeer in te maar ook snel te installeren en zonder verbor- stellen. Het product is ontworpen voor gebruik in gen kosten. een kantooromgeving– het is onopvallend en kan, indien nodig, eenvoudig worden wegge- Kosten en complexiteit werkt.” “Veel midden- en kleinbedrijven willen hun gas- ten en medewerkers graag wifi aanbieden, maar 450 vierkante meter de kosten en complexiteit van installatie houden NETGEAR’s gepatenteerde Fastlane3-technolo- hen nog te vaak tegen”, zegt Nader Attar, senior gie bestaat uit drie belangrijke componenten: 1) product line manager voor MKB wifi- en beveili- Tri-band-wifi, 2) een speciale wifilink van exten- der naar router en 3) geoptimaliseerd antenne- ontwerp. Het Orbi Pro Tri-band-wifisysteem be- vat een AC3000 router en bijpassende satelliet, die samen een oppervlakte van ruim 450 vier- kante meter van verbinding voorzien. Met twee eenvoudig te installeren en beheren extra satel- lieten wordt dat ruim 900 vierkante meter.

Losse netwerken voor gebruik door administrators, werknemers en gasten Orbi Pro biedt de mogelijkheid tot drie separate wifinetwerken voor administrators, werknemers en gasten

-47- •Administrators: speciaal ontworpen voor toe- •Meerdere SSIDs: drie losse en volledig geïso- gang tot kritieke infrastructuur als privéservers, leerde wifinetwerken voor bedrijven, medewer- VoIP-systemen, of computers waarop gevoeli- kers en klanten. ge informatie staat, zoals patiëntgegevens, Point of Sale-terminals, printers, enzovoort. Op dit net- •Groeit met een bedrijf mee: vergroot netwerk- werk kunnen apparaten via de Gigabit-ethernet- dekking tot 900 vierkante meter met extra Orbi- poorten op Orbi bedraad worden aangesloten. satellieten.

•Werknemers: ontworpen voor gebruik met ei- •Zeven gigabit ethernetpoorten (drie op de gen devices van werknemers (BYOD), die wel router, vier op de satelliet): ondersteuning voor internettoegang nodig hebben maar geen admi- bedrade verbindingen van apparaten met het ad- nistrators zijn en ook niet bedraad hoeven te ministratornetwerk. werken. Het SSID is anders dan dat van het ad- ministrator-netwerk, en toegangswachtwoorden •Geavanceerde beveiligingsopties: ondersteu- kunnen eenvoudig worden gewijzigd als iemand ning voor WPA/WPA2-PSK uit dienst treedt. •Flexibele plaatsing: past op een bureau, maar •Gasten: volledig geïsoleerd van de andere twee ook aan het plafond of de muur met meegele- netwerken en ontworpen voor gebruik door klan- verde mounting-oplossingen ten, patiënten en andere gasten. Deze krijgen voor een door de beheerder bepaalde tijd toe- •Eenvoudig management: binnen enkele minu- gang tot het internet via een portal. ten veilige, gepersonaliseerde, zakelijke wifi via de Orbi-app of een webbrowser. Orbi Pro houdt bedrijven, klanten en gasten online met wel 40 gelijktijdige verbindingen. Richtprijzen en beschikbaarheid Het Orbi Pro AC3000 Tri-band-wifisysteem Belangrijkste voordelen van de (SRK60) voor het MKB is beschikbaar bij zowel Orbi Pro geautoriseerde NETGEAR-partners als via an- •Eenvoudige, draadloze installatie: zakelijke dere verkoopkanalen. Een adviesprijs is op ver- wifi zonder verborgen extra kosten zoek beschikbaar.

•Tri-band wifi met hoge snelheid: biedt be- Nota van de redactie: wij hebben de richtprij- trouwbare wifidekking en maximale internetsnel- zen voor u opgezocht en die begint ergens rond heid, ook als er meer apparaten worden aange- de 340 euro tot wel 500 euro. Het is dus altijd meld, door de snelle, speciale draadloze verbin- belangrijk om eerst eens goed rond te surfen naar ding tussen de Orbi Pro-router en -satelliet. de beste en goedkoopste verdeler/verkoper. Bij- zonder aan dit systeem is de mogelijkheid om •Razendsnelle 802.11ac wifi: snelheden tot de wifi-oppervlakte uit te breiden tot wel 900 vier- 3Gbps (AC3000*) kante meter. Om die ruimte te kunnen bestrijken mag je de kostprijs maal twee doen.

-48- Stijgende toename van Video op aanvraag, vooral via Netflix

ebruikers kijken steeds vaker naar Video on Demand (=Video op aan- vraag). Netflix lijkt de grote aanjager van deze ontwikkeling. Met het toe- Gnemen van het aantal huishoudens met een abonnement op Netflix, stijgt het aantal on demand kijkminuten en het aantal gebruikers dat doet aan binge- viewen. Televisie blijft het belangrijkste apparaat om streaming video te bekij- ken, maar moet steeds meer de laptop, smartphone of tablet naast zich dulden.

Televisie via internet houdens bereikt. Behalve aanjager van de be- Het aantal minuten per dag dat er gemiddeld hoefte, lijkt Netflix momenteel ook de enige wordt gekeken naar series, films en documen- (s)VoD-speler te zijn die de behoefte naar een taires van on demand diensten zoals Netflix en nieuwe manier van video consumeren kan be- Videoland, is in de afgelopen twee jaar verdub- vredigen. beld. Werd er begin 2015 nog 11 minuten per dag besteed aan deze vorm van content kijken, Meest populaire in het tweede kwartaal van 2017 ligt dat op 23 Na Netflix zijn Videoland en RTL XL (abonne- minuten per dag. Het zijn met name twintigers mentsvariant) de meest populaire on demand die de afgelopen kwartalen meer on demand zijn diensten met allebei ruim 300.000 abonnees. Het gaan kijken, inmiddels gemiddeld 43 minuten per succes van Amazon Prime Video, wel gereali- dag. seerd in de Verenigde Staten, Duitsland en En- geland, blijft vooralsnog uit. Netflix groeit door, vanwege te weinig concurrentie Bingeviewen neemt verder toe De afgelopen twee jaar verdubbelde ook het Met de opkomst van Netflix en de stijgende po- aantal Netflix-abonnementen: van 1,1 miljoen pulariteit van video on demand neemt ook het naar ruim 2,3 miljoen huishoudens. Daarmee aantal bingeviewende (= het bekijken van meer- wordt momenteel bijna een derde van alle huis- dere afleveringen van een tv-serie achter elkaar) gebruikers toe. Keek in 2015 nog de helft naar één of meer afleveringen van een serie achter elkaar, inmiddels is dat 61 procent. Met de op- komst van on demand kijken is de populariteit van het bingeviewen van gedownloade series of series op dvd ook afgenomen. Gebruikers beta- len nu dus vaker of op andere manieren voor series die zij bingeviewen.

-49- Andere manier van kijken is ook van invloed op keuze apparaat Niet alleen de komst van Netflix, maar ook de live TV apps van KPN/Ziggo en korte video’s op YouTube en Facebook zorgen ervoor dat de te- levisie niet langer het middelpunt is. Twintigers kijken 60 procent van de tijd via de televisie, de overige 40 procent kijken zij content via een desk- top, laptop, tablet of smartphone. Per dag be- kijkt een twintiger gemiddeld 40 minuten aan vi- deo content op zijn smartphone een deel hier- van is live tv. Bijna 1,8 miljoen Nederlanders gebruiken wekelijks de Live TV apps van Ziggo of KPN op hun smartphone.

Populariteit zal blijven toenemen die uitsluitend naar hun televisie kijken door mid- del van een internetaansluiting zoals bijvoorbeeld In de toekomst zal het aantal on demand kijkmi- Netflix. De reden hiervoor moet volgens ons niet nuten verder stijgen. Niet alleen omdat er (voor- ver gezocht worden. Namelijk het alsmaar ver- lopig) nog Netflix-abonnees bij komen, maar ook stikkende aanbod van reclame. Je moet maar omdat andere on demand-diensten, zoals Vi- eens kijken naar een populaire aflevering. Wed- deoland, langzaam aan populairder worden. den dat men soms tot tweemaal toe een recla- Verder zal het kijken van Live tv via mobiele ap- meblok vertoont die tot wel vijf minuten kan du- paraten (laptop, tablet, smartphone) verder toe- ren per blok? Bovendien heeft de redactie ver- nemen. De apps hiervoor van onder andere KPN nomen dat men van plan is om een nieuwe trend: en Ziggo zijn al enige tijd buitenshuis te gebrui- (eentje die ook bij ons van in den beginne ge- ken. Door de steeds groter wordende mobiele bruikt wordt) namelijk het opnemen van televi- databundels zal het gebruik naar verwachting sieuitzendingen om tijdens de reclameblokken alleen maar toenemen. door te spoelen, binnenkort onmogelijk te ma- ken. Goed bezig mannen... Waar moet je ei- Het Consumer Video Behaviour-rapport is een genlijk zijn voor een Netflix aansluiting? halfjaarlijks rapport dat uitgebreid inzicht geeft in videogebruikers, hun apparaten en abonne- Addendum: voor alle duidelijkheid moeten wij u menten en de tijd die zij spenderen aan TV- en vertellen dat u voor Netflix niet noodzakelijk over OTT-content. OTT-diensten worden geleverd een kabelabonnement voor uw televisie hoeft te over het internet en niet via een traditionele tv- beschikken. Je kan namelijk Netflix uitsluitend aansluiting. In het rapport worden de volgenden bekijken/gebruiken via een internet-aansluiting. premium kanalen en OTT-videodiensten meege- Als je bovendien weet dat een Netflix-maand- nomen: Netflix, Film1, Ziggo Sport Totaal, FOX abonnement ergens tussen de 7 - 12 euro ligt Sports, NLziet, Videoland Unlimited, Amazon dan kan je wellicht ook begrijpen waarom de Prime, Ziggo Movies & Series, Cinetree, Lebara meeste gebruikers rond de twintig jaar moeten Play, MUBI, RTL XL, NPO Start, Kijk, Pathé gezocht worden. Neen? Welnu, een all-in abon- Thuis, YouTube, Vimeo en de pluspakketten die nement kost gemiddeld ergens rond de 100 euro door de tv-aanbieders worden aangeboden. per maand. En dan mag je nog niet al te gek doen. In Nederland ligt diezelfde kostprijs ge- Nota van de redactie: kent u het laatste nieuwe middeld rond de vijftig euro. Wij als Belgen kun- trendwoord al? Neen? Welnu, “Krimptelevisie” nen alleen maar hopen dat er ooit eens een Eu- is het woord waarmee men aangeeft dat het aan- ropese richtlijn verschijnt die deze verschillen tal abonnementen een dalende trend vertoont. voor eens en altijd naar de prullenmand verhuisd. En inderderdaad, je mag het geloven of niet, Of je ooit dat verloren geld mag terugverwach- maar tegenwoordig zijn er steeds meer mensen ten? Je moet het niet geloven...

-50- Intel nieuwe generatie chips

ntel komt om de zoveel tijd op de proppen met nieuwe processors, die uiter- aard altijd maar sneller worden. Ditmaal gebeurt dat niet alleen veel sneller, Imaar zou de prestatiewinst van de kersverse mobiele chips redelijk specta- culair zijn: maar liefst 40 procent. “Zelfs bij het surfen zal je het ondervinden”.

Achtste generatie rend, omdat de logica van de processorarchitec- De Core-processor van Intel zit alweer aan de tuur niet meer wordt gevolgd. achtste generatie. De chipfabrikant begint de lan- cering daarvan vandaag met vier gloednieuwe Twee extra cores CPU’s voor de mobiele i5-U or i7-U-processors De gemiddelde houdbaarheid van een laptop ligt van 15W, de zogenaamde Ultrabooks. Dat is op ongeveer vijf jaar voor een doorsnee gebrui- amper acht maanden nadat de zevende gene- ker. Intel mikt dan ook vooral op een groot pres- ratie (Kaby Lake) het daglicht zag. Meestal zit er tatieverschil tussen een kakelverse laptop en 1 à 1,5 jaar tussen. Tekenden de vorige twee eentje van ongeveer drie à vijf jaar geleden. Wie updates slechts lichte vooruitgang op ten opzich- straks zijn oude voor een nieuwe laptop met de te van hun voorgangers, dan zou de nieuwste recentste Intel-processor ruilt (met 4 cores en 8 chip goed voor bijna een verdubbeling van de threads), zal dan ook (moeten) ervaren dat de snelheid zijn in vergelijking met de zevende ge- machine een pak sneller werkt: maal 2 voor het neratie ‘Skylake’-chips. Voelbaar tot in het sur- algemene multitasken, maal 1,9 voor browsen fen op het web toe. op het web, maal 2,3 voor het bewerken van fo- to’s in Adobe Lightroom. Ook de meer grafische Binnenkort reeds verkijgbaar toepassingen, zoals het tijdrovende renderen van De eerste laptops met de nieuwbakken chips 4K-video’s, zullen fameuze snelheidswinst boe- (Kaby Lake Refresh, gebouwd volgens het 14 ken dankzij de twee extra cores. Intel geeft het nanometer+-procédé) zijn straks in september voorbeeld van een 4K-video van 1min 46sec in al verkrijgbaar. De desktops zullen moeten wach- HEVC van 440 MB. Dat duurt met een computer ten op een update tot de herfst. Later dit jaar uit 2012 maar liefst ongeveer 45 minuten terwijl volgen nog méér lichtingen van de achtste ge- de nieuwe processors het in drie minuten zou- neratie-chips: Coffee Lake (productienode den klaren. Ultrazuinig De chips zouden ook een 14nm++), Cannon Lake (10nm), en dan volgend pak zuiniger omgaan met de batterij bij het af- jaar de negende generatie met Ice Lake (10 spelen van video in 4K. Tot tien uur aan een stuk, nm+). Ter vergelijking: in 2011 zat de Sandy Brig- al hangt dat natuurlijk ook van de batterij in kwes- de nog op 32nm- en een jaar later de Ivy Bridge tie en van nog andere factoren af. Nota van de op 22nm-technologie. In totaal zal Intel dus drie redactie: als je dan toch een nieuwe laptop en/ verschillende series onder één en dezelfde naam of iPad gaat aankopen zorg dan dat je over de van 8ste generatie uitbrengen. Enigszins verwar- laatste generatie processoren beschikt.

-51- Bestuurspagina Overzicht van de bestuursleden

Franck Jef Secretaris Cools Ivo Penningmeester Baetens Frank Materiaalmeester De Pooter Paul Raadgever Maerten Jozef Materiaalmeester Van Dessel Herwig Economaat

Tijdens een clubavond kan je onze bestuursleden gemakkelijk herkennen, zij dragen namelijk een “gele” computerclubbadge met hun naam erop.

Handelsmerken verantwoording Alle gebruikte logo's, namen en afbeeldingen van firma's zijn gedeponeerde handelsmerken en/ of hun dochterondernemingen. Dit geldt zowel voor de Verenigde Staten als voor andere (europese) landen. Andere namen (firma's en logo's) kunnen handelsmerken zijn van hun respectievelijke eigenaars. De redactie kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor eventuele fouten en/of onwaarheden zoals die in een officiëel persbericht medegedeeld zijn.

-52-